2. Pa gamau y mae Llywodraeth Cymru wedi'u cymryd yn ddiweddar i baratoi ar gyfer y DU yn gadael yr Undeb Ewropeaidd? OQ55655

Bydd effaith diwedd y cyfnod pontio yn sylweddol, ac mae gwaith wedi bod ar y gweill ym mhob rhan o Lywodraeth Cymru ar baratoi ar gyfer yr ystod o senarios y gallem eu hwynebu ddiwedd mis Rhagfyr. Mae hyn yn cynnwys datblygu ein hymyriadau pwrpasol ein hunain ynghyd â gweithio gyda Llywodraeth y DU ar brosiectau parodrwydd.

Credaf ei bod yn bwysig iawn i Gymru fod dinasyddion yr UE sy'n byw yma yn parhau i wneud hynny, ac yn parhau i gyfrannu at fywyd yng Nghymru, gan ddod â'u sgiliau i'n gweithlu a'n heconomi, cyfoethogi ein diwylliant a'n cymunedau, a chymryd rhan lawn ym mhob agwedd ar fywyd yng Nghymru. Felly, Gwnsler Cyffredinol, a allech roi’r wybodaeth ddiweddaraf i ni ar y camau a gymerwyd gan Lywodraeth Cymru i sicrhau y ceir ymwybyddiaeth o'r cynllun preswylio’n sefydlog, fel ein bod yn cael lefel dda o geisiadau gan ddinasyddion yr UE yng Nghymru, gan obeithio y bydd y rhan fwyaf ohonynt yn parhau i fyw yma yng Nghymru a chyfoethogi ein cymdeithas fel y maent yn ei wneud?

Wel, yn gyntaf, gadewch i mi gytuno â sylw'r Aelod yn ei gwestiwn ynglŷn â'r cyfraniad a wneir gan ddinasyddion yr UE sydd wedi dewis gwneud eu cartref yng Nghymru. Rydym am iddynt barhau i deimlo'r croeso rydym bob amser wedi'i roi, a chydnabod y cyfraniad gwerthfawr a wnânt, a dyna pam fod hwn yn gwestiwn mor bwysig.

Mae ein pryder sylfaenol yn ddiweddar yn ymwneud â grwpiau mwy agored i niwed, neu grwpiau sydd wedi'u hallgáu, nad ydynt o bosibl yn gallu cael mynediad at y cynllun yn hawdd. Rydym wedi ceisio gwneud yr hyn a allwn o ran cyfathrebu ac ymgyrchoedd ar y cyfryngau cymdeithasol, ac rydym wedi dyrannu cyllid drwy'r gronfa bontio Ewropeaidd, fel y bydd yn cofio, i sefydliadau fel Cyngor ar Bopeth—[Anghlywadwy.]—awdurdodau lleol a gwasanaeth arbenigol drwy gwmni cyfreithiol yma yng Nghymru sy'n arbenigo ar faterion mewnfudo.

Yr hyn sydd wedi digwydd, yn anffodus, dros yr ychydig fisoedd diwethaf, o ganlyniad i COVID, yw ei bod yn amlwg nad yw nifer o'r grwpiau hynny sydd wedi bod yn gweithio wyneb yn wyneb â dinasyddion yr UE wedi gallu gwneud hynny, o gofio’r cyfyngiadau yn sgil COVID wrth gwrs. Ac mae nifer o wasanaethau cymorth y Swyddfa Gartref, er enghraifft, wedi bod ar gau dros dro. Yn ddiweddar, ysgrifennais at yr Ysgrifennydd Cartref i roi pwysau arni i ystyried ymestyn y dyddiad cau ar gyfer ceisiadau yng ngoleuni hynny, fel bod pobl a allai fod yn ei chael hi’n anodd cael mynediad at y cynllun yn enwedig yn cael cyfle i wneud hynny. Mae Llywodraeth y DU wedi gwrthod ymestyn y dyddiad cau, ac er eu bod yn honni, os oes gan rywun sail resymol dros ei fethu y rhoddir cyfle pellach iddynt, yn amlwg mae angen sicrwydd ar bobl ynglŷn â'r hyn sydd o'u blaenau. Felly, rydym yn parhau i ddadlau’r achos hwnnw.

Gwyddom y gallai fod angen i oddeutu 70,000 o bobl yng Nghymru wneud cais. Credwn fod ychydig dros 60,000 o geisiadau wedi’u gwneud hyd yn hyn, ond wrth gwrs, dim ond mwyafrif bach o'r rheini a fydd wedi cael statws preswylwyr sefydlog; statws preswylwyr cyn-sefydlog sydd gan gyfran sylweddol iawn ohonynt o hyd. Ond rydym yn ceisio annog dinasyddion yr UE ledled Cymru i wneud cais i'r cynllun cyn gynted â phosibl.

Alun Davies.

A wnaiff y Gweinidog ddatganiad ar sut y bydd ei raglen economaidd yn cefnogi ardaloedd fel Blaenau Gwent?

Fel y nodwyd yn ein cyhoeddiad ddoe, rydym wedi ymrwymo—

Mae'n ddrwg gennyf, Weinidog—dyma'ch cwestiwn atodol, Alun Davies, i gwestiwn 2.

Ie, rwyf newydd ei ofyn.

Naddo, fe wnaethoch chi ofyn cwestiwn 3 ar y papur trefn. Gwnaethoch gais am gwestiwn atodol i gwestiwn 2.

Mae'n ddrwg gennyf. A wnaiff y Gweinidog ddatganiad ar y dogfennau a gyhoeddwyd ddoe a oedd yn dangos bod Llywodraeth y DU wedi ceisio cadw gwybodaeth oddi wrth y gweinyddiaethau datganoledig yn fwriadol mewn perthynas â’u cynlluniau ar gyfer Brexit, a’u cynlluniau ar gyfer y Bil marchnad fewnol?

Diolch i'r Aelod am ei gwestiwn. Mae ymddygiad fel cadw gwybodaeth oddi wrth y gweinyddiaethau datganoledig, mewn perthynas â pharodrwydd ar gwestiwn mor bwysig â hwn, yn niweidiol dros ben i'r berthynas o ymddiriedaeth rhwng Llywodraethau’r DU. Yr hyn rydym wedi gallu ei ddweud yw, ym maes parodrwydd, fod gweithio ar y cyd wedi bod yn bosibl, ac mae wedi bod yn effeithiol, hyd yn oed os nad yw wedi bod yn ddigonol ar brydiau. Ond lle caiff gwybodaeth ei chadw oddi wrthym, mae hynny'n peri i Lywodraeth Cymru orfod ailystyried ein lefel o sicrwydd ynghylch y trefniadau sydd wedi'u rhoi ar waith. Ac roeddwn yn siomedig iawn, yn enwedig a minnau wedi cael cyfarfod â Gweinidogion Llywodraeth y DU ddoe i drafod y cyflenwad bwyd, ac roedd gweld bod y wybodaeth wedi'i gwneud yn gyhoeddus ychydig oriau ar ôl hynny yn arbennig o siomedig.

Rwyf wedi gofyn am gyfarfod brys gyda Michael Gove, er mwyn i mi allu deall beth sydd wedi digwydd yma, a pha wybodaeth arall nad ydym yn cael mynediad ati o bosibl. Lle ceir gwahaniaeth polisi neu wahaniaeth gwleidyddol rhwng llywodraethau'r DU, awgryma hyn na allwn ddibynnu arnynt i ddarparu’r holl wybodaeth. A chredaf fod y cyfeiriad yn y darn a welsom ddoe at y Bil marchnad fewnol yn dweud wrthym pa mor wenwynig yw'r Bil hwnnw o ran ei effaith ar y berthynas rhwng y Llywodraethau ledled y DU.

Weinidog, yn amlwg, bu’r Gymdeithas Cludo Nwyddau gerbron y Pwyllgor Materion Allanol a Deddfwriaeth Ychwanegol yr wythnos diwethaf, ac roedd un o’u pryderon yn ymwneud, nid â’u hunain—dywedasant y byddent yn cael trefn ar bethau yn ystod deufis cyntaf y flwyddyn nesaf—ond pryderon cleientiaid, a'r gwaith papur yn sgil materion tollau mewn perthynas â Chyllid a Thollau Ei Mawrhydi a rheoli ffiniau. Maent yn bryderus iawn nad oes digon o baratoi yn digwydd i sicrhau bod y cleientiaid mewn sefyllfa i wneud hynny mewn pryd, gan iddynt ddweud yn glir na fyddai lorïau'n gadael oni bai fod y ddogfennaeth yn barod ganddynt. Pa drafodaethau rydych yn eu cael gyda Llywodraeth y DU, ac yn enwedig gyda CThEM, i sicrhau bod y systemau ar waith i sicrhau bod busnesau yng Nghymru yn gallu cyflawni'r gweithdrefnau priodol a gwneud y gwaith papur, fel y gall eu holl nwyddau deithio i Ewrop heb unrhyw oedi o gwbl?

Wel, yn amodol ar y pryderon a amlinellais yn fwy cyffredinol, nid yw lefel yr ymgysylltu mewn perthynas â pharodrwydd cwmnïau cludo nwyddau a pharodrwydd busnes yn fwy cyffredinol yn ddigonol. Mae set ymarferol iawn o ymyriadau yn mynd i gael effaith real iawn ar lwybrau i'n porthladdoedd, os na all gweithredwyr cludo nwyddau gyrraedd yno gyda'r lefel o barodrwydd sy'n ofynnol. Mae posibilrwydd y bydd hynny’n cael sgil effaith logistaidd sylweddol. Ac fel y dywedwch, fel y dywed yr Aelod, mae sgil effaith fwy o lawer o ran parodrwydd cyflenwyr a busnesau ledled y DU, ac mae'n dal yn wir nad oes gennym lawer iawn o hyder fod y lefel honno o baratoi’n digwydd ymhlith busnesau. Nid beirniadaeth o'r busnesau mo hynny. Mae llawer ohonynt yn wynebu pwysau aruthrol o ganlyniad i'r ymateb i COVID, ac a dweud y gwir, er ein bod am godi ymwybyddiaeth fod angen paratoi, ni all unrhyw un, ar hyn o bryd, fynegi beth yn union sy'n ofynnol er mwyn bodloni'r trefniadau newydd hynny. Ac felly, dyna'n union pam fod angen eglurhad ynghylch y gofynion hynny ar frys a mwy o ymgysylltu, gyda chwmnïau cludo nwyddau, ond gan alluogi busnesau hefyd i wneud y paratoadau hynny mewn ffordd synhwyrol a phragmatig, fel yr awgryma’r Aelod.