Rŷn ni nawr yn cyrraedd y ddadl ar Gyfnod 4 y Bil Cwricwlwm ac Asesu (Cymru). Dwi'n galw ar y Gweinidog Addysg i gyflwyno'r eitem yma—Kirsty Williams.

Cynnig NDM7627 Kirsty Williams

Cynnig bod y Senedd, yn unol â Rheol Sefydlog 26.47:

Yn cymeradwyo Bil Cwricwlwm ac Asesu (Cymru).

Cynigiwyd y cynnig.

Diolch yn fawr, Llywydd. Rwy'n cynnig y cynnig yn ffurfiol.

Hoffwn i ddechrau trwy ddiolch i Gadeiryddion ac aelodau'r Pwyllgor Plant, Pobl Ifanc ac Addysg, y Pwyllgor Deddfwriaeth, Cyfiawnder a'r Cyfansoddiad, a'r Pwyllgor Cyllid, yn ogystal ag Aelodau eraill sydd wedi cyfrannu at graffu ar y Bil hanesyddol hwn. Diolch hefyd i staff y Comisiwn am eu gwaith cydwybodol a diwyd, yn ogystal â chyngor hael ac ymdrechion rhagorol fy swyddogion i ac eraill ledled y Llywodraeth. Maen nhw wedi mynd y tu hwnt i gynnal eu gobaith nhw, a fy ngobaith i, wrth ddarparu ar ran disgyblion, rhieni, athrawon a'n system addysg gyfan yn ystod y misoedd heriol hyn.

Yn ysbryd yr hyn yr wyf i wedi ei alw 'ein cenhadaeth genedlaethol' yn ystod y pum mlynedd diwethaf, rwyf i hefyd yn ddiolchgar i bawb ledled y wlad sydd wedi helpu i lunio'r Bil a'r canllawiau cysylltiedig. Nid y daith hawsaf yw hi pan fydd Llywodraethau yn mynd ar drywydd diwygio radical ac yn gwneud hynny drwy gyd-ddatblygu, cydweithredu ac ymdrech ar y cyd. Efallai—yn wir, mae'n debyg y byddai—wedi bod yn symlach drafftio cynlluniau ym Mharc Cathays mewn swyddfa gefn a chyflwyno cynnig 'hwn neu ddim amdani'. Ond mae ein hymdrechion cyfunol gydag athrawon, academyddion, rhieni, a llawer o sefydliadau yma a thramor yn werth cymaint mwy oherwydd yr ysbryd 'cenhadaeth genedlaethol' hwnnw.

Llywydd, fel y gwyddoch chi, rwy'n fyfyriwr hanes America, a dywedodd John F. Kennedy, yn ystod cyfnod heriol o'i lywyddiaeth:

Mae ein hyder ysbrydol dwfn y bydd y genedl hon yn goroesi peryglon heddiw—a allai yn wir fod gyda ni am ddegawdau i ddod—yn ein gorfodi ni i fuddsoddi yn nyfodol ein cenedl, i ystyried a bodloni ein rhwymedigaethau i'n plant a'r cenedlaethau di-rif a fydd yn dilyn.

Llywydd, mae hi wedi bod yn flwyddyn yn llawn peryglon, ond rydym ni wedi parhau â'n pwyslais a'n hymrwymiad i fuddsoddi yn nyfodol Cymru a bodloni ein rhwymedigaethau fel Llywodraeth ac fel Senedd. Mae hi wedi cymryd llawer iawn o amser ac ymdrech i gyrraedd y pwynt hwn. Efallai ei fod wedi cymryd sawl blwyddyn, ond erbyn hyn mae gennym ni'r Fil hanesyddol ac arloesol hwn, wedi ei greu yng Nghymru ar gyfer Cymru, a fydd yn diwygio ac yn cyflawni diben a gweledigaeth y cwricwlwm yn effeithiol. Rwy'n falch iawn o fod yn Weinidog i fod wedi cyrraedd y pwynt hwn, ond, yn yr un modd, rwyf i'n seneddwr balch. Rwyf i wedi ceisio ystyried hynt y Bil hwn trwy'r Senedd nid yn unig o safbwynt Llywodraeth, ond trwy fy llygaid fel Aelod ers tro o'r ochr arall. Rwy'n gobeithio bod cyd-Aelodau wedi gwerthfawrogi'r tensiwn creadigol, yr ystyriaeth o'r syniadau mawr ac, ie, y cyfaddawdau ar hyd y ffordd, oherwydd fy mod i yn sicr wedi gwneud.

Yn benodol, mae'r her adeiladol sydd wedi ei gynnig gan y pwyllgor plant, pobl ifanc ac addysg, wedi rhoi darn gwell a mwy beiddgar o ddeddfwriaeth i ni. Mae pob Aelod a phob plaid wedi cyfrannu, ac mae ein hymdrechion ar y cyd a'n diben cyffredin wedi dangos y Senedd hon ar ei gorau. Efallai na fyddai wedi bod yn bosibl, yr her a'r cydweithredu gwirioneddol hynny, heb egni a phenderfyniad Cadeirydd y pwyllgor. Lynne, mae'r ddau ohonom ni'n Aelodau o ddosbarth 1999 ac efallai fy mod i'n graddio eleni, ond rwyf i'n credu'n gryf bod gennych chi lawer mwy i'w gyfrannu at ddiwygio addysg ac, yn benodol, hyrwyddo iechyd meddwl da a chefnogi lles i bawb.

Un o egwyddorion craidd y Bil yw lleihau rhagnodi yn y cwricwlwm, a rhoi'r rhyddid i'n hathrawon ni a'n hymarferwyr addysg eraill wneud penderfyniadau ynghylch dysgu ac addysgu sy'n briodol i'w dysgwyr, ond o fewn fframwaith cenedlaethol. Mae'r Cwricwlwm i Gymru yn canolbwyntio ar alluogi plant a phobl ifanc i gyflawni'r dyheadau sydd wedi eu nodi yn ein pedwar diben. Bydd y Bil yn cefnogi hyn trwy ddarparu fframwaith ar gyfer cwricwlwm eang a chytbwys, yn seiliedig ar hyrwyddo hawliau plant a rhoi blaenoriaeth i iechyd meddwl dysgwyr o ran gweithredu. Agwedd allweddol arall yw cefnogi gwell dysgu ac addysgu'r Gymraeg, ac, yn wir, ieithoedd eraill, ym mhob ysgol a lleoliad.

Llywydd, wrth gyflawni ein cenhadaeth genedlaethol yn ystod y blynyddoedd hyn, rwyf i'n aml wedi cyfeirio at yr addysgwr blaengar arbennig o Gymru, Elizabeth Phillips Hughes. Hi oedd yr unig fenyw ar y pwyllgor a ddrafftiodd siarter wreiddiol Prifysgol Cymru, a hi oedd pennaeth cyntaf coleg athrawon i fenywod Caergrawnt. Mewn pamffled o 1884 yn dadlau dros addysg ar y cyd a hyrwyddo addysg menywod, a phwysigrwydd dimensiwn Cymreig yn ein system addysg, dywedodd fod yn rhaid i addysg fod yn genedlaethol ac mae'n rhaid iddi fod yn ein dwylo ni. Mae heddiw yn ddiwrnod lle gallwn ni ddweud ein bod ni'n cyflawni'r addewid hwnnw, oherwydd ein Llywodraeth ni ein hunain, ac oherwydd ein Senedd ni ein hunain. Mae addysg y dyfodol yn wirioneddol yn nwylo ein hathrawon, ein hysgolion a'n cenedl.

Mae'r Bil hwn yn gynnyrch awydd ar y cyd i ddiwygio addysg a gwella cyfleoedd bywyd a dyfodol ein holl blant a phobl ifanc. Os caiff ei gymeradwyo heddiw, bydd yn darparu ar gyfer y diwygiad deddfwriaethol mwyaf arwyddocaol i addysg orfodol yng Nghymru ers degawdau. Rwy'n annog Aelodau ein Senedd i'w gefnogi. Diolch yn fawr.

Mae'n rhaid i mi ddechrau trwy ddiolch i'n Cadeirydd ymroddedig, fy nghyd-aelodau ar y pwyllgor, clercod, ymchwilwyr a chyfreithwyr y Pwyllgor Plant, Pobl Ifanc ac Addysg am y gwaith aruthrol a gafodd ei wneud i graffu ar y Bil hwn a'i wella. Roedd y sesiynau tystiolaeth yn gytbwys iawn, cafodd tystion eu herio yn drwyadl ar eu tystiolaeth, a gallwch chi weld o nifer yr argymhellion a wnaeth y pwyllgor yng Nghyfnod 1 ein bod ni wedi ei fyw a'i fod bron cymaint â'r Gweinidog a'i hadran hi.

Fe wnaethom ni dderbyn a dadansoddi llawer o dystiolaeth—llawer ohono ar yr un pryd ag yr oedd y pwyllgor yn craffu ar COVID—felly mae angen i gydnabyddiaeth haeddiannol i waith y Cadeirydd a'r staff fod ar gofnod. Ac rwy'n diolch i'r Gweinidog hefyd, sydd wedi rhoi ei chorff a'i henaid i hyn, a bydd hi'n cael ei chofio amdano. Yn amlwg, rydym ni'n croesawu ei pharodrwydd i symud ar y mater sgiliau bywyd—rhywbeth y mae ei chyd-Aelodau yn y Cabinet wedi ei wrthsefyll dros y blynyddoedd heb unrhyw reswm cymhellol—ac rydym ni hefyd yn ddiolchgar iddi am sicrhau lle amlwg i addysgu lles y mislif, y ddau beth yn faterion y mae fy nghyd-Aelod, Suzy Davies, wedi brwydro'n ddiwyd drostyn nhw.

Mater i'r Senedd nesaf yn awr fydd sicrhau bod bwriadau'r Gweinidog yn cael eu hadlewyrchu a'u haddysgu'n briodol, ond yr hyn sydd wedi creu argraff arnaf i yw parodrwydd y Gweinidog i ystyried newidiadau i'r Bil ym mhob cam, hyd yn oed i feysydd dadleuol y Bil, pe bai'n golygu ffordd decach o gyflawni ei nodau ynddo. Roedd y derbyniad cyflym bod yr angen i ddatrys darpariaethau'r Gymraeg a'r newid safbwynt o ran dyletswydd gyfartal ar bob ysgol i roi sylw dyledus i gwricwlwm Crefydd, Gwerthoedd a Moeseg y cytunwyd arno yn ymwneud â chael gwared ar wahaniaethu. Roedd y sylw newydd ar iechyd meddwl a hawliau plant yn gydnabyddiaeth o bolisïau a oedd yn gwella effeithiolrwydd y Bil, hyd yn oed os oedden nhw'n tarfu ar ddyluniad y Bil. Un o'r gwersi mawr sydd wedi ei dysgu yw y byddai'r Bil wedi bod yn llawer haws ei ddeall a chraffu arno pe byddai wedi ei ddrafftio o'r newydd; roedd angen llawer o'r gwaith rhedeg o gwmpas ar ôl Cyfnod 1 oherwydd y gwaith o dorri a gludo ymadroddion o Ddeddfau addysg cyn datganoli a chyfeiriadau yn ôl atyn nhw. Mae gennym ni'r Ddeddf ddeddfwriaeth, a gymerodd amser prin i'r Cynulliad pan oeddem ni yng nghanol gadael yr UE. Rwy'n gobeithio na fydd y chweched Senedd yn ei gadael ar y silff. Prawf y Bil hwn yn y pen draw fydd ei fod yn codi safonau i bawb ac yn galluogi ein pobl ifanc i fod yn ddatryswyr problemau sy'n chwilfrydig, yn hyblyg, yn gyfrifol ac yn hyderus ac sy'n tyfu i fyny gan feddwl bod dyletswydd arnyn nhw i gyfrannu at y gymdeithas, ni waeth beth fo'u cefndir.

Heb fuddsoddiad enfawr o ran amser a hyfforddiant i'r gweithlu presennol a'i ehangu, mae perygl o hyd y bydd y newidiadau aruthrol hyn yn methu neu'n dod i rym yn rhy araf. Rwy'n gobeithio hefyd y byddwn ni'n gweithio'n galed i sicrhau, yn y Senedd nesaf, y bydd ysgolion yn meithrin cysylltiadau cryf â busnesau ac arbenigwyr lleol i sicrhau a galluogi'r addysg orau oll o fywyd go iawn, yr wyf i'n gwybod y bydd y cwricwlwm newydd yn ei chaniatáu. Bydd angen craffu'n fanwl ar y cod Addysg Cyd-berthynas a Rhywioldeb a rhywfaint o waith yn ymwneud ag asesu—dyma'r Bil cwricwlwm ac asesu, wedi'r cyfan—ar ddechrau'r Senedd nesaf.

Mae Suzy Davies, llefarydd yr wrthblaid ar y Cabinet ar addysg, yn haeddu llawer iawn o ddiolch am ei holl waith caled wrth graffu ar y Bil hwn. Mae'n drueni na all fod gyda ni heddiw, ond mae angen cofnodi diolch iddi am ei holl gyfraniadau tuag at hyn.

Ond llongyfarchiadau, Gweinidog. Rwy'n edrych ymlaen at weld y cwricwlwm newydd yn cyflawni popeth yr ydym ni'n gobeithio y bydd yn ei gyflawni, ac rwy'n annog yr Aelodau i gefnogi'r Bil hwn. Diolch.

Mae Plaid Cymru yn cefnogi'r cyfeiriad y mae'r cwricwlwm addysg newydd yn mynd â ni. Mae pobl ifanc Cymru wedi bod yn crefu am gael dysgu sgiliau sy'n addas ar gyfer bywyd a byd gwaith cyfoes. Rydyn ni hefyd yn credu mewn grymuso athrawon a rhoi'r rhyddid iddyn nhw gynnal eu dysgu mewn ffordd greadigol. Mae'r pwyslais ar ddatblygiad a chynnydd yr unigolyn hefyd i'w groesawu'n fawr. Mae galluogi pob person, beth bynnag fo'r amgylchiadau, i gyrraedd eu llawn potensial yn greiddiol i'n gwerthoedd fel cenedl.

Mae cyfle gwirioneddol, drwy'r cwricwlwm, i ddechrau trawsffurfio'r gyfundrefn addysg yng Nghymru. Os ydy o am wreiddio'n iawn, mae'n hathrawon ni'n mynd i fod angen y gofod a'r cyfle i ddod i adnabod gofynion y cwricwlwm newydd yn llawn. Mae hyn yn bwysicach nac erioed yn sgil COVID, pan fydd cymaint o heriau'n wynebu ein hysgolion ni. Ond dwi'n cytuno efo'r Gweinidog y gall y pwyslais ar anghenion y cwricwlwm newydd fod yn fuddiol yn yr adferiad, efo'r pwyslais ardderchog sydd ynddo fo ar lesiant meddyliol.

Os ydy'r cwricwlwm am lwyddo, mae rhoi cyfle i'n hathrawon ni i addasu yn hollbwysig, ac i wneud hynny fe fydd angen cefnogaeth athrawon llanw, a bydd hynny'n amhrisiadwy. Mi fydd hefyd angen adnoddau dysgu digonol, ac i gyflawni hynny, mae angen chwistrelliad o fuddsoddiad ariannol newydd i gyrraedd yr ysgolion. Mae hefyd angen alinio'r gyfundrefn asesu a'r gyfundrefn atebolrwydd ysgolion i'r cwricwlwm newydd, ailddylunio cymwysterau, a symud i ffwrdd o arholiadau a thuag at asesu parhaus. Mae'r pwyslais ar gynnydd yr unigolyn angen ei adlewyrchu yn y ffordd yr ydym yn asesu hefyd.

Troi at y ddeddfwriaeth—y Bil—sydd gerbron heddiw, dwi yn credu bod y Bil ei hun yn wallus. Does yna ddim cysondeb ynddo fo, oherwydd mae o'n pwysleisio rhai elfennau mandadol, ond yn gwrthod cynnwys rhai eraill. Tra'n cyd-fynd efo cynnwys cyd-berthynas ac addysg ryw, a chynnwys crefydd, gwerthoedd a moeseg ar wyneb y Bil, fe wnaeth Plaid Cymru ddadlau dros gynnwys yn fandadol ddwy agwedd arall allai hefyd gyfrannu tuag at greu trawsnewidiad cymdeithasol pellgyrhaeddol, sef hanes Cymru yn ei holl amrywiaeth, gan gynnwys hanes pobl ddu a phobl o liw, ac addysg amgylcheddol, yn cynnwys newid hinsawdd.

Tra bydd sicrwydd y bydd y ddwy elfen drawsnewidiol sydd ar wyneb y Bil yn cael eu dysgu, does dim sicrwydd y bydd y ddwy agwedd arall yn cael y sylw haeddiannol, ac i mi mae hynny'n wendid sylfaenol yn y Bil. Dydy canllawiau ddim digon da. Mae'n hawdd iawn cael gwared ar ganllawiau a'u newid, yn wahanol iawn i faterion sydd yn gadarn statudol ar wyneb y Bil.

Dwi ddim wedi cael esboniad rhesymegol sydd wedi fy argyhoeddi pam na ddylid cynnwys y gwelliannau rhoesom ni gerbron a oedd hefyd yn cynnwys cryfhau'n sylweddol y ffordd y dysgir yr iaith Gymraeg yn ein hysgolion ni. Felly, fe fyddwn ni yn pleidleisio yn erbyn y ddeddfwriaeth, ac fe fyddwn ni, mewn Llywodraeth, yn chwilio am gyfle cynnar i'w ddiwygio.

Diolch, Llywydd, am y cyfle hwn i wneud cyfraniad byr at yr hyn sydd, yn fy marn i, yn achlysur pwysig heddiw. Bydd pasio'r Bil hwn, yn ogystal â gosod y fframwaith cyfreithiol ar gyfer adolygiad cyntaf y cwricwlwm ers dros 30 mlynedd—hwn fydd ein Cwricwlwm cyntaf i Gymru, wedi ei datblygu ar y cyd â'r proffesiwn ac wedi ei wneud yng Nghymru. Ac os bu amser erioed ar gyfer cwricwlwm sydd wedi ei wreiddio mewn lles, hon yw'r adeg honno, ar ôl popeth y mae ein plant a'n pobl ifanc wedi bod drwodd.

Er gwaethaf cyfyngiadau'r pandemig a'r trafodion rhithwir, fe wnaeth y pwyllgor ymgymryd â phroses Cyfnod 1 lawn, ac rwy'n gobeithio y bydd unrhyw un sydd wedi darllen ein hadroddiad Cyfnod 1 yn cytuno ein bod ni wedi gwneud ein gorau i wneud cyfiawnder â'r Bil hwn. Felly, hoffwn i ddiolch i'r pwyllgor cyfan am eu gwaith caled ar y Bil hwn, ond hefyd i ddiolch yn arbennig iawn i fy nhîm pwyllgor i. Gweithiodd Llinos Madeley a Michael Dauncey yn anhygoel o galed, gan fynd i'r afael â rhai materion cymhleth a heriol iawn, ac maen nhw wedi rhoi cefnogaeth hollol wych i waith y pwyllgor ar y Bil hwn. A gan ei bod yn ddigon posibl mai hwn fydd fy nghyfle olaf i wneud hyn yn y Siambr, hoffwn i hefyd fanteisio ar y cyfle hwn i gofnodi fy niolch i dîm cyfan y pwyllgor, yn clercio ac yn ymchwilio, am y gefnogaeth gwbl ryfeddol y maen nhw wedi ei rhoi i mi a gweddill y pwyllgor yn ystod y pum mlynedd diwethaf. Diolch o galon.

Hoffwn i ddiolch i'r Gweinidog am ei pharodrwydd cyson i ymgysylltu â'r pwyllgor a gwrando arno drwy gydol y broses gyfan hon. Rwyf i wedi credu erioed bod craffu cryf gan bwyllgorau yn darparu gwell Lywodraeth, ac mae tystiolaeth amlwg iawn o hyn, yn fy marn, yn y Bil hwn, a hefyd i ddiolch i'w swyddogion, sydd, yn fy marn i, wedi gwneud popeth yn eu gallu i ymgysylltu â'r pwyllgor, trefnu sesiynau briffio ychwanegol a bod yno bob tro i ymateb i'n hymholiadau. Felly, fy niolch o galon iddyn nhw hefyd.

Yn benodol, rwyf i wrth fy modd bod y Gweinidog wedi cytuno i roi iechyd meddwl ar wyneb y Bil hwn, gan nodi bod iechyd meddwl, yn ogystal â bod yn agwedd hollbwysig ar yr hyn sy'n cael ei addysgu yn ein cwricwlwm newydd, ei fod hefyd yn ystyriaeth ar draws y system gyfan i lywio pob penderfyniad yn ymwneud â'r cwricwlwm. Bydd hynny'n gwneud gwahaniaeth mor enfawr a sylfaenol i bobl ifanc yng Nghymru. Ac wrth ddweud hynny, hoffwn i ddiolch i Samariaid Cymru a Mind Cymru sydd wedi gweithio mor galed gyda mi y tu ôl i'r llenni i wthio am y gwelliant hwn. Wrth gwrs, mae mwy o waith i'w wneud, ac rwy'n siŵr na fydd y Gweinidog yn synnu fy nghlywed i'n dweud fy mod i'n edrych ymlaen, os caf i fy ailethol, at weithio gyda'i holynydd i sicrhau bod y ddyletswydd newydd yn cael ei chefnogi gan ganllawiau cryf a'i bod wedi'i chysylltu'n glir â'r gwaith sy'n cael ei wneud ar ddull ysgol gyfan o ymdrin ag iechyd meddwl.

Ond wrth gloi heddiw, hoffwn i ddiolch i'r Gweinidog am gyflwyno—a Llywodraeth Cymru gyfan—y darn pwysig hwn o ddeddfwriaeth. Nid oes gen i unrhyw amheuaeth o gwbl y bydd hyn yn gwneud cyfraniad enfawr at sicrhau bod gennym ni  blant a phobl ifanc cyflawn, llwyddiannus ac, yn anad dim, iach eu meddwl yng Nghymru. Diolch o galon.

Rydym ni yn y Blaid Diddymu Cynulliad Cymru yn gwrthwynebu'r Bil hwn gan Lywodraeth Cymru. Mae yna rannau da yn y Bil hwn, ac nid wyf i'n dadlau yn groes i hynny, ac mae rhywfaint ohono wedi ei amlinellu gan y Gweinidog heddiw—rhai o'r rhannau da hynny—ac mewn sawl ffordd, mae hi wedi bod, er gwaethaf fy ngwahaniaethau gwleidyddol mawr â hi, yn Weinidog galluog iawn. Ac fe wnaeth cyfraniad Laura Jones dynnu sylw at rai o'r rhannau da hefyd, a oedd, yn fy marn i, yn ddefnyddiol iawn o ran dangos sut y mae'r Bil, mewn rhai ffyrdd, wedi newid, wrth i'r Gweinidog ryngweithio â'r pwyllgor perthnasol. Felly, maen nhw yn bwyntiau da, ond mae gan fy mhlaid i wahaniaethau barn cryf iawn i'r Gweinidog a'r Llywodraeth ar y Bil hwn, ac rwy'n credu, er mwyn bod yn gryno, fod angen i mi, efallai, fynd dros y pwyntiau gwahaniaeth hynny yn gyflym.

Rydym ni'n credu y bydd y Bil yn arwain at fwy o ymwahanu oddi wrth y cwricwlwm yn Lloegr, gan arwain at fwy o anhawster wrth gymharu perfformiad myfyrwyr ysgol yng Nghymru â'u cyfoedion yn Lloegr. Mae parhad bagloriaeth Cymru, sydd i bob pwrpas yn gorfodi myfyrwyr yng Nghymru i astudio ar gyfer pwnc Safon Uwch ychwanegol, nad yw'n cael ei gydnabod yn eang gan brifysgolion Lloegr, yn faes ymwahanu arall a fydd yn rhwystro myfyrwyr yng Nghymru. Ar lefel fwy sylfaenol, mae israddio addysgu Saesneg er budd trochi yn y Gymraeg yn ddatblygiad sinistr a fydd yn sicr yn rhoi plant ysgol Cymru nad ydyn nhw o gefndir lle mae'r Gymraeg yn cael ei siarad gartref dan anfantais—ac rydym ni'n gwybod bod rhai o'r plant hyn o'r cefndiroedd hyn yn mynd i addysg cyfrwng Cymraeg erbyn hyn. O ran addysgu'r Gymraeg i ddisgyblion cyfrwng Saesneg, ein hegwyddor sylfaenol fel plaid yw mai'r hyn sydd ei angen yw elfen o ddewis, nid gorfodaeth. Felly, nid ydym ni'n cyd-fynd ychwaith â pharhau â'r polisi Cymraeg orfodol hyd at 16 oed.

Nawr, er fy mod i'n gwybod bod y Gweinidog ei hun, mewn gwirionedd, yn dymuno i fyfyrwyr Cymru lwyddo nid yn unig yng Nghymru ond ymhellach i ffwrdd hefyd—ac yn sicr nid yw'n bwriadu cyfyngu gorwelion ein pobl ifanc—yn anffodus, rwy'n credu mai dyma fydd effaith hirdymor rhai o'r mesurau hyn. Rydym ni yn y Blaid Diddymu o'r farn mai'r effaith fydd gwthio myfyrwyr Cymru yn gynyddol tuag at astudio mewn prifysgolion yng Nghymru, a pheidio â mentro ymhellach i ffwrdd. I bob diben, gall hyn fod yn rhan o fudiad i arwain pobl ifanc yng Nghymru i aros yng Nghymru. Mae'n sicr na all y cyfyngu ar gyfleoedd y bydd hyn yn ei olygu fod yn beth da, ac felly, am y rhesymau hyn, rydym ni'n pleidleisio yn erbyn y Bil heddiw.

Hoffwn i ddiolch i'r Gweinidog am ei hymdrechion, er gwaethaf ein hanghytuno yn ystod y tymor Senedd, ac rwyf i yn dymuno yn dda iddi hi ym mha beth bynnag y mae hi'n penderfynu ei wneud nesaf. Diolch yn fawr.

Y Gweinidog i ymateb i'r ddadl—Kirsty Williams.

Diolch yn fawr iawn. A gaf i ddiolch i'r rhai sydd wedi cyfrannu y prynhawn yma? Rwyf wedi fy siomi o glywed nad yw Suzy Davies yn gallu ymuno â'r sesiwn y prynhawn yma, gan fy mod i'n gwybod ei bod hi wedi gweithio'n eithriadol o galed ar y Bil hwn, ac rwy'n gwybod ei bod hi wedi ymrwymo'n llwyr i'r broses graffu. Ac, fel y dywedais i yn fy sylwadau agoriadol heddiw, rwy'n credu bod gennym ni Fil gwell o ganlyniad i ymdrechion y pwyllgor Plant, Pobl Ifanc ac Addysg, ac rwyf i wedi ymdrechu'n fawr iawn i geisio ymateb yn gadarnhaol i'r adroddiad trawsbleidiol a gyhoeddodd y pwyllgor i geisio cyflawni'r dyheadau hynny.

A gaf i ddiolch i Gareth Bennett am ei eiriau caredig ar fy ymddeoliad? A gaf i ei atgoffa'n dyner fod bagloriaeth Cymru yn cael ei derbyn gan y mwyafrif llethol o sefydliadau ledled Cymru a Lloegr. Yn wir, Llywydd, cafodd fy merch fy hun ei hachub gan ei gradd bagloriaeth Cymru, a oedd wedi caniatáu iddi fynd ymlaen i'r brifysgol eleni, ac mae llawer o fyfyrwyr fel hynny. Mae'n destun siom na fydd Plaid Diddymu Cynulliad Cymru yn cefnogi'r Bil heddiw, ond efallai nad yw'n gymaint o destun siom â'r ffaith na fydd Plaid Cymru yn manteisio ar y cyfle hanesyddol hwn, am y tro cyntaf yn hanes ein cenedl, i fod â'n cwricwlwm ein hunain, wedi ei lunio gan athrawon Cymru ar gyfer plant Cymru.

A gaf i ddweud unwaith eto, er mwyn osgoi unrhyw amheuaeth o gwbl, y bydd hanesion Cymru a stori Cymru yn rhan orfodol o'r cwricwlwm hwn? Mae wedi ei gynnwys yn y canllawiau statudol sydd eisoes wedi eu cyhoeddi a bydd ganddyn nhw sail statudol o ganlyniad i'r bleidlais hon—pleidlais lwyddiannus gobeithio—heno. Ni fydd unrhyw ffordd na all ysgol addysgu hanes Cymru, ac, yn wir, mae'n ofynnol bod gan bob un maes dysgu a phrofiad linyn aur o ddathlu hunaniaeth Cymru yn ei holl amrywiaeth ym mhob maes, ac mae hyn wrth wraidd y ddeddfwriaeth sydd ger ein bron. Mae'r un peth yn wir hefyd o ran materion sy'n ymwneud ag addysgu am yr amgylchedd a'r argyfwng hinsawdd. Nawr, rwy'n derbyn ei bod hi'n amser etholiad, ac mae deisebau a negeseuon e-bost i'w hanfon, ond mae'n destun gofid, fel y dywedais i, ar y diwrnod hanesyddol hwn, gyda'r cyfle am y tro cyntaf yn hanes ein cenedl i fod â'n cwricwlwm ein hunain, y bydd Plaid Cymru yn dewis pleidleisio yn ei erbyn.

A gaf i gloi trwy ddiolch i Lynne Neagle am ei hymagwedd galed, graff, ddygn, bengaled ar adegau at y ddeddfwriaeth hon? Rwy'n dweud hynny fel canmoliaeth, Lynne. Fel y dywedais i'n gynharach, mae canlyniadau gwaith y pwyllgor wedi gwneud hwn yn Fil gwell, ac rwyf i wedi dwlu ar bob munud—wel, bron bob munud—o fod yn Weinidog, ond fy mhrofiad o fod ar y meinciau cefn, o eistedd trwy ddadleuon diddiwedd gan y Llywodraeth a darnau o ddeddfwriaeth y Llywodraeth sydd wedi llywio fy ymwneud â'ch pwyllgor dros y cyfnod hwn. Rwy'n ddiolchgar i chi am eich arweinyddiaeth, ac rwy'n eich cymeradwyo am y gwaith yr ydych chi wedi ei wneud sydd wedi ein harwain ni at y pwynt hwn. Llywydd, rwy'n cymeradwyo'r darn hwn o ddeddfwriaeth i'n Senedd.

Yn unol â Rheol Sefydlog 26.50C, rhaid cynnal pleidlais wedi ei chofnodi ar gynigion Cyfnod 4, felly bydd y bleidlais ar y cynnig yma yn cael ei chymryd yn ystod y cyfnod pleidleisio.

Gohiriwyd y pleidleisio tan y cyfnod pleidleisio.

A dyma ni'n cyrraedd y cyfnod pleidleisio nawr, ac felly fe gymrwn ni doriad byr ar gyfer paratoi ar gyfer y bleidlais. Diolch.

Ataliwyd y Cyfarfod Llawn am 18:49.

Ailymgynullodd y Senedd am 18:51, gyda'r Llywydd yn y Gadair.