Yr eitem nesaf felly yw'r datganiad gan y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol ar y diweddariad ar COVID-19, a dwi'n galw ar y Gweinidog i wneud ei datganiad. Eluned Morgan. Dyna chi, Weinidog.

Diolch yn fawr, Llywydd. Diolch am y cyfle i ddweud wrth Aelodau beth sy'n digwydd ynglŷn â'r sefyllfa gyda COVID.

Diolch i chi am y cyfle i roi'r wybodaeth ddiweddaraf i'r Aelodau am sefyllfa COVID, yn ystod tymor yr hydref sydd wedi bod yn heriol iawn yn barod. Nawr, yn fy niweddariad diwethaf i, roeddwn i'n gallu adrodd am ostyngiad yn nifer yr achosion a'u bod nhw'n cyrraedd man gwastad, a oedd yn awgrymu ein bod ni, o bosibl, wedi mynd heibio i frig y don hon. Yn ystod y tair wythnos diwethaf, mae'r sefyllfa yng Nghymru wedi gwaethygu, ac fe nodwyd ein cyfraddau uchaf ni erioed o achosion yn ystod mis Hydref—dros 700 o achosion fesul 100,000. Fe wyddom ni fod camgymeriadau mewn labordy preifat yn Lloegr wedi arwain at roi canlyniadau negyddol i brofion i filoedd o bobl, a hynny ar gam, ac fe allai'r ffaith honno fod wedi cyfrannu at y cynnydd hwn. Rydym ni wedi nodi tua 2,000 o achosion o amrywiolyn newydd yng Nghymru hefyd, ac rydym ni'n monitro hynny'n ofalus.

Mae hi'n amlwg nad yw'r pandemig yn agos at fod wedi gorffen ac mae'n rhaid i ni barhau â'n hymdrechion ni i ddilyn y mesurau a wnaethom ni eu rhoi nhw ar waith i'n cadw ni ein hunain, a'n teuluoedd ni, a'n cymunedau ni'n ddiogel. Nid y cynnydd yn nifer yr achosion yn unig yw'r broblem; ond y pwysau y mae hynny'n ei roi ar ein GIG ni a'n gwasanaethau gofal cymdeithasol ni. Rydym ni'n gweld pwysau oherwydd achosion brys sy'n gysylltiedig â materion nad ydyn nhw'n ymwneud â COVID sy'n debyg iawn i'r hyn y byddwn ni'n ei weld fel arfer yn nyfnder y gaeaf, ac mae'r nifer cynyddol o achosion COVID-19 yn arwain at fwy o ddefnydd o welyau mewn ysbytai ac unedau gofal dwys. Mae pob un o'n byrddau iechyd ni'n wynebu'r galw cynyddol hwn am wasanaethau.

Rydym ni wedi bod yn cynllunio, ac rydym ni wedi bod yn gweithio gyda'n partneriaid iechyd a gofal, i ddatblygu ein cynllun iechyd a gofal cymdeithasol ar gyfer gaeaf 2021-22, a gyhoeddwyd ar 21 o fis Hydref. Wrth hanfod y cynllun hwn y mae canolbwyntio ar ddiogelwch a lles y cleifion. Drwy weithgareddau ataliol i geisio cadw pobl yn iach, rydym ni'n awyddus i leihau'r angen am ofal brys ac mewn argyfwng, ac fe fydd hynny yn ei dro yn ysgafnhau'r pwysau ar y GIG. Mae'r cynllun yn galw ar bob rhanbarth i ddatblygu cynllun iechyd a gofal cymdeithasol integredig ar gyfer y gaeaf drwy fecanweithiau'r byrddau partneriaeth rhanbarthol. Mae hyn yn cefnogi dull cydgysylltiedig o gynllunio ar gyfer yr gaeaf, sy'n cwmpasu'r hyn a ddarperir gan awdurdodau lleol a'r hyn a ddarperir gan fyrddau iechyd. Mae byrddau partneriaeth rhanbarthol yn gweithio nawr ar fynd i'r afael â'r saith blaenoriaeth yn y cynllun ar gyfer y gaeaf. Yr amcan yw diogelu'r rhai sydd â'r angen mwyaf yn ogystal ag amddiffyn y gwasanaethau hanfodol, ein gweithlu ymroddedig ni, a'r cyhoedd. Rwy'n disgwyl gweld y byrddau partneriaeth rhanbarthol yn datblygu'r cynlluniau hyn yn ddiweddarach yn ystod y mis hwn, ac fe fyddwn ni'n eu hadolygu nhw i wneud yn siŵr eu bod nhw'n rhai cadarn.

Dyrannwyd cant a phedwar deg o filiynau o bunnoedd i fyrddau iechyd ac ymddiriedolaethau'r GIG drwy'r gronfa adfer i gefnogi'r gwaith o ddarparu gwasanaethau diogel dros weddill y flwyddyn, a fydd yn cynnwys cyfnod anodd iawn y gaeaf, ar gyfer ymdrin â'r gwaith sydd wedi pentyrru o ran triniaethau i gleifion dros y 18 mis diwethaf. Mae hyn ar ben y £100 miliwn a ddyrannwyd gennym ni ym mis Mai. Dyrannwyd £48 miliwn arall i gefnogi gofal cymdeithasol yng Nghymru. Dosbarthwyd cyfanswm o £9.8 miliwn ar draws y byrddau partneriaeth rhanbarthol i gyd i gefnogi'r gwaith o gyflawni'r cynllun ar gyfer y gaeaf.

Nawr, fe hoffwn i symud ymlaen at ganlyniad yr adolygiad 21 diwrnod, a gyhoeddodd y Prif Weinidog yr wythnos diwethaf. Rydym ni'n ymwybodol iawn o'r niwed a allai gael ei achosi gan y cyfyngiadau COVID y bu'n rhaid i ni eu rhoi nhw ar waith cyn hyn, ac nid oes neb ohonom ni'n dymuno mynd yn ôl at y mesurau hynny. Eto i gyd, o ystyried difrifoldeb y sefyllfa yr ydym ni ynddi hi, roedd hi'n rhaid i ni ystyried yn ofalus iawn yr angen i fynd yn ôl at rai mesurau mwy llym.

Rŷn ni wedi cytuno mai’r opsiwn gorau nawr yw cryfhau rhai o’r mesurau presennol sydd eisoes ar waith. Mae’r rhain yn cynnwys brechu, ac yn benodol bwrw ati’n gyflymach i gyflwyno brechlynnau atgyfnerthu, a brechlynnau i bobl ifanc rhwng 12 a 15 oed. Rŷn ni eisoes wedi cynnig brechlynnau atgyfnerthu i holl breswylwyr a staff cartrefi gofal sy’n gymwys. Fel bob amser, hoffwn i ddiolch i bawb sy’n rhan o’n rhaglen frechu anhygoel am yr holl waith y maen nhw wedi bod yn ei wneud. Brechu a brechlynnau atgyfnerthu yw’r amddiffyniad gorau yn erbyn y feirws o hyd. Heb y rhaglen hon, byddai’r sefyllfa iechyd cyhoeddus yn waeth o lawer. Mae brechlynnau wedi gwanhau’r cysylltiad rhwng haint a salwch difrifol, ac maen nhw’n parhau i wneud hynny.

Rŷn ni’n gwybod mai cyfraddau uchel o’r haint ymhlith pobl ifanc sy’n gyfrifol am ran o’r cynnydd yn y niferoedd. Yr wythnos hon, rŷn ni’n cyhoeddi pecyn cymorth i helpu penaethiaid i ymdrin â nifer uchel yr achosion yn eu hysgolion ac i gyflwyno mesurau amddiffyn eraill yn gyflym. Rŷn ni hefyd yn cynyddu ein hymdrechion i annog staff a myfyrwyr ysgolion uwchradd i fachu ar y cyfle i gael prawf llif unffordd ddwywaith yr wythnos. Bydd profi’n rheolaidd, ynghyd â’r mesurau amddiffyn, yn helpu i gadw’r coronafeirws allan o’n hysgolion ni.

Yn fy niweddariad diwethaf, fe wnes i egluro’r rhesymeg y tu ôl i gyflwyno pàs COVID. Mae'r pàs wedi bod ar waith ers tair wythnos nawr, a byddwn ni yn awr yn mynd ati i geisio estyn ei ddefnydd i theatrau, sinemâu a neuaddau cyngerdd. Mae’r rhain yn lleoliadau lle mae nifer fawr o bobl yn ymgynnull o dan do am gyfnodau hir ac yn aml heb orchuddion wyneb.

Yn olaf, rŷn ni’n ailgyflwyno’r gofyniad i bobl hunanynysu os bydd rhywun ar eu haelwyd yn dangos symptomau neu’n cael prawf positif ar gyfer COVID-19, waeth beth fo’u statws brechu. Mae hyn oherwydd bod heintiau rhwng cysylltiadau agos hefyd wedi bod yn rhannol gyfrifol am y cynnydd mawr mewn achosion. Bellach, bydd angen i gysylltiadau aelwydydd hunanynysu tan y byddant yn cael prawf PCR negatif. Mae’r system hon ar waith yn yr Alban, lle’r oedd cyfraddau achosion ar eu hanterth ym mis Medi ac maen nhw bellach yn llawer is nag yng Nghymru.

Llywydd, mae pob un ohonon ni am ddiogelu Cymru a’i chadw ar agor, ond os bydd sefyllfa iechyd y cyhoedd yn dirywio, yn yr adolygiad nesaf byddwn yn ystyried codi’r lefel rhybudd yn uwch ac yn ystyried ailgyflwyno cyfyngiadau. Mae’r tair wythnos nesaf, felly, yn allweddol. Dwi'n galw ar bawb i ddilyn y mesurau sydd ar waith, yn ogystal â chofio’r egwyddorion sylfaenol hynny a all eich amddiffyn chi ac eraill—golchi dwylo, cadw pellter cymdeithasol, gwisgo gorchudd wyneb a dilyn y drefn brofi. Yn bwysicach na dim, ac allaf i ddim pwysleisio hyn ddigon, ewch i gael eich brechlyn a’ch brechlyn atgyfnerthu pan gewch chi’r alwad. Mae'n achub bywydau. Mae sefyllfa iechyd y cyhoedd yn symud yn gyflym, ac, yn yr un modd ag y dirywiodd yn gyflym, gallwn hefyd wyrdroi hyn a gwella ein sefyllfa yma yng Nghymru. Mae pawb yn gweithio’n galed i amddiffyn eu hunain a'r rhai sy’n annwyl iddyn nhw. Gadewch inni ddal ati i wneud hynny gyda’n gilydd. Diolch.

Gweinidog, a gaf i ddiolch i chi am y diweddariad yr ydych wedi ei roi i ni ar COVID-19 heddiw? Nawr, rydych chi'n dweud yn eich datganiad, Gweinidog, fod nifer cynyddol o achosion o COVID yn arwain at fwy o ddefnydd o welyau ysbyty ac Unedau Gofal Dwys, ac fe fyddwn i'n cytuno â chi fod hynny'n peri pryder. Gwnaeth y Llywodraeth ddileu 224 o welyau'r GIG yn ystod blwyddyn gyntaf y pandemig, ac felly fe fyddwn i'n awgrymu bod angen cynyddu nifer y gwelyau nid eu gostwng. Felly, os ydych chi'n cytuno â'r asesiad hwnnw, a wnewch chi roi gwybod i'r Siambr heddiw beth rydych chi'n ei wneud i wrthdroi'r gostyngiad hwn a chynyddu nifer y gwelyau?

Rydych chi'n dweud yn eich datganiad hefyd mai brechlynnau sy'n parhau i fod yr amddiffyniad gorau yn erbyn y feirws. Rwy'n cytuno yn fawr â chi yn hynny o beth, ac rwy'n credu ei fod yn newyddion i'w groesawu, onid yw e, bod y rhaglen frechu wedi bod yn llwyddiant mawr ledled y DU ac yn wir yma yng Nghymru. Rwy'n credu y dylem ni ddiolch, unwaith eto, i'n holl weithwyr allweddol sydd wedi gweithio'n ddiflino i gyflwyno'r brechlyn hwn sy'n achub bywydau, neu frechlynnau, fe ddylwn i ei ddweud. Mae llawer o bobl yng Nghymru yn gymwys i gael trydydd pigiad erbyn hyn, ond mae angen rhywfaint o sicrwydd arnyn nhw ynglŷn â hynny. Mae'r canllawiau yng Nghymru yn dweud y bydd y bwrdd iechyd yn cysylltu â chi pan fyddwch chi'n gymwys i gael brechlyn atgyfnerthu, ond mae tystiolaeth yn dangos o wahanol rannau o Gymru nad yw hynny'n wir ac nad yw byrddau iechyd—nid un yn unig, ond nifer o fyrddau iechyd—yn cysylltu â phobl sy'n gymwys eto. Nawr, os ydych chi yn Lloegr, fe allwch chi gael eich dogn atgyfnerthu o safle galw i mewn os yw hi wedi bod yn chwe mis o leiaf ers i chi gael eich ail ddogn a'ch bod chi dros 50 oed neu dros 16 oed ac â chyflwr iechyd sy'n eich rhoi chi mewn mwy o berygl oherwydd COVID-19. Felly, a gaf i ofyn, a fydd Llywodraeth Cymru yn mabwysiadu'r un dull ac os felly, pryd fydd hynny? Yn sicr, fe fyddwn i'n awgrymu y dylai'r Llywodraeth fabwysiadu'r dull hwnnw hefyd yn ddiymdroi.

Nawr, mae tystiolaeth yn awgrymu hefyd bod mwy o bobl yn anwybyddu'r cyfyngiadau. Rwy'n credu bod hynny'n peri pryder. Rwyf i o'r farn, os ydych chi'n cytuno â'r cyfyngiadau neu beidio, y dylech chi gydymffurfio â'r cyfyngiadau. Felly, nid hwnnw yw fy nghwestiwn i yn hyn o beth, ond rwy'n credu bod pryder yma. Roedd arolwg CoMix yr wythnos diwethaf yn dangos bod gwisgo mygydau yng Nghymru wedi gostwng yn sydyn dros y mis diwethaf o'i gymharu â Lloegr a'r Alban. Felly, sut bydd cyfyngiadau fel gwisgo mygydau a gweithio o gartref yn cael eu gorfodi pe byddai'r dystiolaeth yn awgrymu bod pobl yn anwybyddu'r cyfyngiadau? Felly, fe fyddai hi'n dda gennyf i gael gwybod rhywfaint am eich sgyrsiau chi yn y Cabinet ynghylch hyn. Yn amlwg, pan fyddwch chi'n ystyried ehangu'r cyfyngiadau, mae'n rhaid i chi gael trafodaeth am awydd y cyhoedd yng Nghymru i gydymffurfio â'r cyfyngiadau. Felly, fe fyddwn i'n ddiolchgar pe byddech chi'n rhoi rhagor o fanylion i ni ynglŷn â hynny hefyd.

Nawr, yn amlwg, os ydych chi'n gofyn i bobl ynysu, mae angen rhywfaint o eglurder arnom ni hefyd. Yn eich datganiad chi heddiw roeddech chi'n cyfeirio at brofion PCR. A gaf i ofyn, Gweinidog, a oes yn rhaid i aelwyd barhau i gymryd profion PCR rheolaidd nes bod yr unigolyn heintiedig wedi gwella ac wedi cael prawf negyddol? Y rheswm yr wyf i'n gofyn y cwestiwn hwn yw ar gyfer deall y rhesymeg. Rwy'n sylweddoli eich bod chi wedi dweud bod hynny'n cael ei wneud yn yr Alban, ac felly rwy'n siŵr y gallech chi egluro'r rhesymeg. Ond, os bydd rhywun yn cael prawf cadarnhaol ac yna mae'n rhaid i'w aelwyd gael prawf PCR, os daw'r canlyniad hwnnw'n ei ôl mewn diwrnod neu ddau fe all yr unigolyn hwnnw fynd allan unwaith eto wedyn a gadael yr aelwyd, ac, yn amlwg, mae'r unigolyn hwnnw'n dal i fod yn heintus ar yr aelwyd. Felly, tybed a wnewch chi esbonio'r rhesymeg yn hyn o beth.

A wnewch chi roi gwybod i ni hefyd a yw hwn yn fater o gyfraith neu'n ddim ond canllaw i'w ddefnyddio? Rwy'n credu bod hynny'n dra phwysig. Mae pobl wedi gofyn y cwestiwn penodol hwn i mi. Ac yn hyn o beth hefyd, fe fyddai hi o fudd pe byddech chi'n hysbysu'r Siambr am yr holl ofynion ychwanegol a gyhoeddwyd ddydd Gwener. A wnewch chi egluro ai canllawiau yw'r rhain neu ofynion yn ôl y gyfraith? Rwy'n credu bod hynny'n bwysig iawn, os wnewch chi roi gwybod am hynny.

Rwy'n credu bod angen mwy o eglurder ar y pàs COVID, Gweinidog, o gofio y bydd gofyn i ni bleidleisio ar estyn hwnnw'r wythnos nesaf. Nid wyf i am ailadrodd y dadleuon o'm safbwynt i; cafodd y rhain eu trafod eisoes. Ond i gael ein hystyried mewn cyflwr o fod wedi ein brechu'n llawn yma yn y DU, mae angen i ni gael dau bigiad. Yn Israel, mae angen prawf o ddau frechiad arnoch chi ynghyd ag un atgyfnerthu ar ôl chwe mis wedi cael eich ail ddogn neu nid ydych chi'n cael eich ystyried fel un wedi cael ei lawn frechu. A oes gan Lywodraeth Cymru gynlluniau i ddiweddaru'r system i gynnwys prawf o frechlyn atgyfnerthu yn y gyfundrefn pasys brechlynnau?

Bu rhai mewn cysylltiad â mi hefyd ynglŷn â defnyddio'r pàs COVID. Mae rhai wedi disgrifio'r broses fel rhywbeth dryslyd ac maen nhw'n teimlo bod angen canllawiau gam wrth gam. Rwy'n sylweddoli y bydd pobl o bob oed a gallu yn awyddus i gael pàs COVID. A gaf i ofyn a yw Llywodraeth Cymru yn gwneud unrhyw beth i wella ymarferoldeb y gyfundrefn pasys COVID, yn enwedig felly i helpu'r henoed a'r rhai sy'n agored i niwed gael gafael ar basys COVID? Ac rwy'n dweud hynny o ran peth o'r wybodaeth sy'n ofynnol, fel manylion pasbort, manylion trwyddedau gyrru, ffôn symudol, oherwydd mae yna rai grwpiau o bobl nad oes ganddyn nhw unrhyw un o'r eitemau hynny, ac mae hi'n amlwg y ceir mater amlwg o wahaniaethu yn hynny o beth. Felly, fe fyddwn i'n ddiolchgar i chi pe byddech chi'n amlinellu, efallai, yr hyn yr ydych chi'n ei wneud i sicrhau nad yw pobl nad oes ganddyn nhw unrhyw un o'r dogfennau arbennig hynny yn profi unrhyw wahaniaethu anfwriadol.  

Diolch yn fawr iawn i chi, Russell, am lawer iawn o gwestiynau yn y fan yna. Nid wyf i'n siŵr y gallaf i fynd drwyddyn nhw i gyd ond fe roddaf gynnig ar eu hateb nhw. Yn gyntaf un, o ran y gwelyau yng Nghymru, a nifer y gwelyau mewn ysbytai, rwy'n deall nad oedd nifer y gwelyau a ddyfynnwyd yn cynnwys, er enghraifft, y gwelyau mewn ysbytai maes ac, wrth gwrs, nid yw hynny'n ystyried y ffaith bod y sefyllfa yn wahanol o'i chymharu â'r gorffennol, oherwydd mae'n rhaid i ni ystyried y pellter cymdeithasol y mae angen ei ystyried oherwydd COVID. Ar ben hynny, mae angen i chi ddeall bod hyd cyfartalog yr arhosiad wedi gostwng yn sylweddol o'i gymharu â'r hyn sydd wedi bod yn y gorffennol, a bod yn rhaid cau wardiau yn eu tro at ddibenion glanhau. Felly, mae'r holl bethau hynny'n golygu bod y sefyllfa yn un wahanol o'i chymharu â'r gorffennol. Ond rwy'n credu ei bod hi'n bwysig i ni gofio, mewn gwirionedd, mai cadw pobl allan o'r ysbyty yw'r hyn a ddylai fod yn brif amcan i ni, a'u cael nhw allan o'r ysbyty cyn gynted ag y gallwn ni oherwydd y math o heintiau y gallwch chi eu dal yn yr ysbyty, ac oherwydd, i fod yn gwbl onest, eich bod chi'n fwy tebygol o gael y math o adsefydlu sydd ei angen arnoch chi yn eich cymuned.

O ran brechiadau atgyfnerthu, rwy'n falch o ddweud ein bod ni'n gwneud yn dda iawn yng Nghymru, ac rydym ni'n mynd o'i chwmpas hi yn ôl yr un blaenoriaethau ag a oedd gennym ni yn y rownd gyntaf, ac mae hynny'n sicrhau ein bod ni'n gwneud hynny yn ôl pa mor agored i niwed yw pobl, mewn gwirionedd. Felly, mae gennym ni bobl dros 50 oed o fewn y categorïau hynny o un i naw, ond rydym ni'n gweithio drwyddyn nhw mewn ffordd systematig iawn fel bod preswylwyr cartrefi gofal, yn amlwg, ymhlith y rhai cyntaf i gael eu cynnig nhw. Rwy'n falch o ddweud bod tua 68 y cant o breswylwyr cartrefi gofal wedi cael eu pigiadau atgyfnerthu eisoes, ac mae tua 54 y cant o weithwyr cartrefi gofal a gweithwyr y GIG wedi eu cael nhw. Felly, dyma'r categorïau cyntaf i gael sylw gennym ni. Nid ydym ni'n mynd i wneud hyn yn agored i bawb fel maen nhw'n gwneud yn Lloegr. Rydym ni am fod yn fwy systematig na hynny, gan ddilyn y math o gyngor a roddodd y Cyd-bwyllgor ar Frechu ac Imiwneiddio yn y rownd gyntaf.

O ran gorchuddion wyneb, rwy'n siomedig iawn o weld nad yw pobl yn cymryd hyn o ddifrif. Yn sicr, nid yw hon yn sefyllfa gyffredin ledled Cymru. Rwy'n credu bod y mwyafrif yn cadw at ein cyfreithiau ni o hyd. A gadewch i ni danlinellu hynny—fe geir gorchymyn cyfreithiol mewn gwirionedd i wisgo gorchudd wyneb mewn rhai mannau cyhoeddus yng Nghymru, ac fe gawsom ni, wrth gwrs, lawer o drafodaethau manwl o fewn y Cabinet ynghylch hyn, yn enwedig ynghylch sut yr ydym yn ymdrin â'r gorfodi. Ac rwy'n falch o ddweud bod y Gweinidogion Lesley Griffiths a Vaughan Gething wedi bod yn cyfarfod ag archfarchnadoedd i siarad â nhw am eu cyfrifoldeb nhw i orfodi gwisgo gorchuddion wyneb. Mae hwn yn orchymyn cyfreithiol ac rydym ni'n disgwyl iddyn nhw ei orfodi.

O ran aelwydydd yn ynysu, mae hwnnw'n rhywbeth yr ydym ni'n cynghori pobl yn gryf nawr i gadw ato. Os oes COVID ar rywun yn eich tŷ chi, yna rydym ni'n gofyn i chi hunanynysu. Ac os yw plant, er enghraifft, yn cael prawf PCR ac mae'n dod yn ei ôl yn negyddol, mae'r disgwyliad iddyn nhw gymryd prawf llif unffordd am saith diwrnod yn parhau, fel ein bod ni'n sicrhau ein bod ni'n lleihau'r perygl o'i ddatblygu yn ddiweddarach, fel ein bod ni'n fwy eglur ynglŷn â cheisio cadw'r haint draw o'n hysgolion ni.

O ran y pasys COVID, mae'n rhaid i mi ddweud mai'r hyn a welwn ni yw eu bod nhw wedi bod yn eithaf llwyddiannus. Yn sicr, o ran y rygbi dros y penwythnos, roedd hi'n ymddangos bod y math o hapwiriadau a welsom ni yno'n gwneud eu gwaith yn dra effeithiol. Fe gyrhaeddodd pobl y stadiwm tua hanner awr cyn y bydden nhw wedi gwneud fel arfer. Felly, roedd Undeb Rygbi Cymru yn sicr yn ymddangos yn fodlon iawn ar y ffordd yr oedd pethau wedi gweithio yn y fan honno.

Mae'r sefyllfa yn dal yn hynod, hynod ddifrifol yng Nghymru. Mae yna bryder difrifol allan yna o hyd. Ydy, mae pethau'n symud i'r cyfeiriad cywir, dwi'n gobeithio, ond rydyn ni'n symud yno o bwynt brawychus o uchel o ran nifer yr achosion. Ac rydyn ni'n dal—waeth i ni fod yn agored—ymhlith y gwaethaf yn y byd o ran nifer yr achosion. Mae cymaint yn cysylltu efo fi yn bryderus bod y pethau sylfaenol ddim yn cael eu gwneud yn iawn bellach. Mi glywsom ni'r Gweinidog yn dweud yn y fanna ei bod hi'n hyderus bod y rhan fwyaf o bobl yn dal yn glynu at y gofynion i wisgo mygydau, ond nid dyna'r profiad mae llawer o bobl yn ei gael. Yn y dyddiau diwethaf dwi wedi cael pobl sy'n gweithio mewn fferyllfeydd, mewn siopau, mewn bwytai, pobl sydd yn bryderus am beth maen nhw'n ei weld yn eu bywydau bod dydd ar drafnidiaeth gyhoeddus. Mae angen gwneud rhywbeth gwahanol rŵan er mwyn atgyfnerthu'r neges yna a sicrhau bod y Ddeddf yn cael ei gweithredu, achos mae'n amlwg bod y Ddeddf yn ei hun ddim yn ddigon. Felly, mi fuaswn i'n ddiolchgar i gael deall gan y Gweinidog beth ydy'r math o feddwl arloesol sydd yn mynd ymlaen o gwmpas y cyfathrebu yna. Mewn cyfathrebu mae fy nghefndir proffesiynol i; mae'n bosib bod gen i fwy o ddiddordeb yn hynny na llawer, ond mae o yn gwbl, gwbl allweddol. Mi ofynnais i i'r pedwar a oedd ar y trên yn agos ataf i y bore yma, jest o ran diddordeb:

'Pam wnaethoch chi benderfynu peidio â gwisgo mwgwd heddiw?' 'O, wn i ddim, does 'na ddim llawer o bobl ar y trên hwn.'

Dyna meddai un.

'Fe wisga' i un os hoffech chi i mi wneud hynny.'

Wel, nid dyna sy'n bwysig. Mae'r neges wedi cael ei cholli. Roedd hi wedi'i cholli efo'r pedwar yna ac efo gymaint o bobl eraill.

Rydyn ni yn gytûn, yn sicr, ar bwysigrwydd brechu. Dwi'n ddiolchgar tu hwnt i'r holl dimau sy'n gweithredu y rhaglen frechu atgyfnerthu. Dwi yn bryderus bod yna bobl sydd wedi gorfod aros dros chwe mis ers y brechiad diwethaf rŵan ac yn dal nid yn unig ddim wedi cael y brechiad atgyfnerthu, ond ddim wedi clywed unrhyw beth. Eto, mae angen cael y cyfathrebu yn glir o gwmpas hyn. Gobeithio eich bod chi'n iawn ein bod ni ar y blaen o ran y rhaglen frechu atgyfnerthu yma yng Nghymru, ond mae'n rhaid i bobl gael gwybod lle maen nhw arni hi er mwyn cael hyder eu bod nhw'n mynd i gael eu gwarchod pan ddaw yr amser hwnnw. Ac mae'r un peth yn wir hefyd am blant rhwng 12 a 15 oed. Rydyn ni ar ei hôl hi o ran yr oed hwnnw, ac mae rhieni yn chwilio am sicrwydd bod pethau yn mynd i fod yn cyflymu. Ac un cwestiwn, a dweud y gwir, o ran cyflymder pethau. Mi wnaethoch chi gyfaddef yn y datganiad bod angen bwrw ymlaen yn gyflymach efo'r rhaglen atgyfnerthu. Mi fyddai manylion ar beth ydy'r cynlluniau ar gyfer cyflymu pethau yn ddefnyddiol tu hwnt.

O ran pasys COVID, y tro diwethaf inni drafod hyn, mi wnes i a Phlaid Cymru rhoi'r achos am fesurau cryfach—pasportau brechu, efallai. Nid dyna a gefnogwyd gan y Senedd, a wnaeth setlo am y pasys COVID yn y pen draw—rhywbeth roedd y Prif Weinidog yn cyfaddef ar y pryd oedd yn gyfaddawd. Ond yn y fanna rydyn ni erbyn hyn. Dyna'r drefn sydd gennym ni mewn lle yng Nghymru, felly yn y cyd-destun hwnnw dwi'n siŵr byddaf i a'r grŵp yn cefnogi ymestyn y pasys, achos mae'n berffaith amlwg bod angen gwneud mwy. Dwi'n sicr ddim eisiau gweld lockdown arall; dwi ddim yn meddwl bod unrhyw un eisiau gweld lockdown arall. Felly, mae'n rhaid rhoi mesurau mewn lle i gadw pobl yn ddiogel wrth fynd o gwmpas ein bywydau bob dydd mewn ffordd mor normal â phosibl. Ac wrth ystyried lle i ymestyn y pasys COVID ymhellach, mae'n werth stopio a meddwl am y ffaith bod pasys wedi cael eu gweithredu yn y stadiwm ddydd Sadwrn, ond nid mewn tafarndai o gwmpas y stadiwm, a oedd yn llawn dop o bobl ddim yn gwisgo mygydau a ddim wedi gorfod dangos unrhyw brawf o'u diogelwch i fod yno.

Gaf i apelio, plis, ar y Llywodraeth i gyfathrebu'n glir iawn sut y byddan nhw'n cefnogi unrhyw sefydliadau neu fusnesau fydd yn gorfod gweithredu pasys? A gaf i ofyn yn benodol heddiw hefyd pa waith sydd wedi cael ei wneud i chwilio am ffyrdd newydd o osgoi'r problemau a all ddeillio o'r ffaith bod lateral flow tests yn cael eu gweithredu a'u cofrestru gan unigolion? Mi ddywedodd y Prif Weinidog mewn ymateb i gwestiwn gan Adam Price rai wythnosau'n ôl erbyn hyn:

'os bydd yn bosibl, drwy dechnoleg, i symud dyfeisiau llif ochrol y tu hwnt i hunanardystio'—

a dyna oedd ein pryder mawr ni—

'yna rwy'n cytuno y byddai hynny yn sicr yn gam pwysig ymlaen.

Oes yna ddiweddariad ar hynny? Mae'n iawn i ddweud ein bod ni ar ryw gyffordd erbyn hyn; mae pobl dechrau mynd yn bryderus am Nadolig COVID arall a rŵan ydy'r amser i weld y Llywodraeth yn gwneud pethau i gadw pethau'n dynn—nid er mwyn y Nadolig uwchlaw popeth arall, ond mae o'n rhyw abwyd i ni i'n hatgoffa ni o'r angen i weithredu.

Diolch yn fawr, Rhun. Rŷn ni yn gwneud eithaf lot nawr i geisio atgyfnerthu'r system—dyna beth oedd ein trafodaeth ni yn ystod yr wythnosau diwethaf, yn arbennig gyda Trafnidiaeth Cymru. Mae'r trafodaethau hynny wedi mynd ymlaen gyda Trafnidiaeth Cymru i wneud yn siŵr eu bod nhw'n ei gweld hi fel rhan o'u cyfrifoldeb nhw i blismona hyn. Fel dwi'n ei ddweud, rŷn ni hefyd wedi estyn allan i rai o'r siopau, yn arbennig y siopau mawr. Ond, y ffaith yw, mae'n rhaid inni gael y cyhoedd i ddod gyda ni ac mae'n rhaid inni gael y cyhoedd i ddeall bod hwn yn gyfrifoldeb arnyn nhw; mae'n ddeddfwriaeth. Ac, wrth gwrs, felly, mae yna raglen gyfathrebu, sy'n eang dros ben, sydd eisoes ar waith. Wrth gwrs, mi wnawn ni'n gorau i wneud yn siŵr bod pobl yn clywed y negeseuon hynny.

O ran y brechlyn a'r booster, fel yr eglurais, beth rŷn ni'n ceisio'i wneud yw sicrhau bod pobl yn derbyn yr alwad i gael eu booster mewn trefn. Rŷn ni'n deall bod hynny, ambell waith, yn hirach na chwe mis ar ôl yr un diwethaf. Yn anffodus, roedden ni'n barod i roi'r booster yn gyflymach nag y cawson ni'r cyfle i ddechrau'r broses, achos roedd yn rhaid inni aros am y JCVI—dyna pam rŷn ni yn y sefyllfa lle'r oedden ni'n barod. Ond, wrth gwrs, mae capasiti yn rhywbeth mae'n rhaid inni weithio arno, ac mae'n rhaid inni gofio bod yna dal pobl yn ein cymunedau ni sydd ddim wedi cael y brechlyn cyntaf a dŷn ni ddim eisiau gadael neb ar ôl. Mae'r system o ran brechu ar hyn o bryd yn eithaf cymhleth, ac felly, mae'r negeseuon yn fwy cymhleth, ond dwi yn derbyn beth rŷch chi'n ei ddweud o ran beth mae pobl angen yw gwybod pryd maen nhw'n debygol o'i chael hi. Mae angen rhyw expectation management; mae hwnna'n bwysig hefyd.

O ran plant 12 i 15 oed, dwi'n meddwl bod tua 45 y cant erbyn hyn wedi cael y brechlyn. Mae yna rywfaint o gyfyngiadau o ran y rheswm pam nad ŷm ni wedi gallu mynd ymhellach gyda hynny, yn rhannol achos bod lot fawr o blant wedi dioddef o COVID a dŷn nhw ddim yn gallu cael y brechlyn o fewn 28 diwrnod o gael COVID. Felly, mae'n rhaid inni adael rhywfaint o amser. Mi fyddwn ni'n atgyfnerthu'r negeseuon hynny.

O ran y pasys COVID, mi wnaethon ni'n glir mai cyfaddawd oedd hi; mae'n rhaid inni gael y balans yma'n iawn. Dyw hon ddim yn wyddoniaeth berffaith a dwi'n falch i glywed y byddwch chi yn ein cefnogi ni o ran gobeithio mynd ymhellach gyda'r pàs COVID. O ran mynd ymhellach i lefydd eraill—er enghraifft, y tafarndai—pan welais i'r torfeydd yng nghanol Caerdydd ar y penwythnos, mi oeddwn innau hefyd yn poeni am beth fyddai'r tafarndai yn edrych fel. Beth rydyn ni wedi'i ddweud yw, os na fydd y sefyllfa'n gwella, mi fydd angen i ni ystyried pasys yn ein tafarndai ac ati, ond mae'n rhaid i ni sicrhau ein bod ni'n gweithio gyda'r sector i wneud yn siŵr bod beth bynnag rŷn ni yn ei gyflwyno yn ymarferol.

O ran y dechnoleg, dwi ddim yn ymwybodol bod y dechnoleg wedi gwella eto, ond dwi yn poeni yn arw am beth fydd y Nadolig yn edrych fel os byddwn ni'n gweld y math o olygfeydd a welon ni ar y penwythnos yng Nghaerdydd dros bob man yng Nghymru, o ran pobl yn cymysgu pan fo COVID yn dal ar ei anterth. 

Yn gyntaf i gyd, a gaf i ofyn i'r Gweinidog ddiolch i Trafnidiaeth Cymru a'r heddlu trafnidiaeth yn y de ar fy rhan i am eu hymateb effeithiol iawn nhw i'm pryderon ynghylch lleihau'r defnydd o fygydau wyneb ar deithiau lleol ar y trên o Ogwr i Gaerdydd? Maen nhw wedi rhoi cyfres o fesurau ar waith ac maen nhw'n gwneud rhywfaint o gynnydd nawr, mewn gwirionedd, ymysg defnyddwyr trafnidiaeth, ond fe fyddwn ni'n cadw llygad barcud ar hyn wrth i'r wythnosau fynd heibio.

Mae symlrwydd ac eglurder y neges yn allweddol, fel y gwyddom ni drwy holl gyfnod y pandemig hwn. Felly, ar y sail honno, Gweinidog, a gaf i ofyn rhywbeth i chi nawr a ofynnodd fy etholwyr i? Mae'n adeiladu ar yr hyn y mae Rhun newydd ei ddweud. A ydych chi'n rhoi ystyriaeth ar hyn o bryd, os oes angen hynny, i ehangu'r defnydd o basys COVID i leoliadau lletygarwch a thrwyddedig eraill, a siopau manwerthu, ond hefyd i ehangu unwaith eto, fel roedd gennym ni o'r blaen, y defnydd o fygydau wyneb mewn lleoliadau dan do pan fo cyswllt agos?

Y rheswm y mae pobl fusnes wedi gofyn hyn i mi yn ogystal ag etholwyr—trigolion lleol—yw am eu bod nhw'n teimlo y byddai hynny'n helpu gydag eglurder i bobl. Nid yw hi'n amhosibl rheoli hyn nac yn afresymol, a, wyddoch chi, os yw hynny'n rhoi rhywfaint o obaith o Nadolig go lew i ni, nid yn unig ar gyfer cymdeithasu ond i weithwyr yn ein lleoliadau iechyd a gofal cymdeithasol hefyd, yna mae hi'n werth ystyried hynny.

Diolch yn fawr, Huw. Fe wnaf i geisio gwneud yn siŵr fy mod yn diolch i Trafnidiaeth Cymru ar eich rhan chi, a diolch i chi am godi hyn gyda nhw'n uniongyrchol. Rydym ni'n parhau â'r sgyrsiau hynny gyda Trafnidiaeth Cymru, ond, yn amlwg iawn, mae hi'n gwneud gwahaniaeth pan fydd pobl yn codi'r materion hyn gyda nhw.

Rydych chi yn llygad eich lle ynglŷn ag eglurder y neges. Mae hi'n anodd cynnal yr eglurder hwnnw wrth i'r sefyllfa newid drwy'r amser, ac mae pobl yn anghofio: 'Nawr, ym mha gyfnod ydym ni erbyn hyn? Pa lefel ydym ni arni hi nawr?'—popeth felly. Mae hi'n mynd yn gymhleth iawn, felly rydym ni'n ymwybodol iawn bod angen i ni geisio cadw'r negeseuon hyn mor syml â phosibl, a dyna pam mae'r neges gyffredinol yn aros yr un fath ac wedi aros yr un fath drwy'r amser, sef, 'Cadwch eich pellter, golchwch eich dwylo a cheisiwch aros yn yr awyr agored'—yr holl bethau y gwyddom ni eu bod nhw'n llesol. Felly, dyna'r mathau o negeseuon bras y mae'n rhaid i ni barhau gyda nhw.

Ynglŷn ag ehangu ymhellach, rydym ni wedi dweud yn eglur iawn, os bydd y cyfraddau yn parhau i godi, fe fydd yn rhaid i ni gyflwyno hyn mewn lletygarwch. Yn amlwg, rydym ni'n gobeithio na fydd hynny'n digwydd, oherwydd mae'r cyfraddau yn dechrau gostwng, ond rydym ni wedi cael ein siomi dro ar ôl tro yn hyn o beth. Yr hyn yr wyf i'n amharod iawn i'w wneud yw mynd i mewn i gyfnod y Nadolig gyda chyfraddau mor uchel heb unrhyw fath o flaengynllun. Dyna pam roeddem ni o'r farn ei bod hi'n bwysig iawn i ni roi rhagrybudd o'r fath i letygarwch, rhag ofn i ni fod mewn sefyllfa lle mae'n rhaid i ni gyflwyno'r pasys hyn ar fyrder.

O ran mygydau wyneb pan fo cyswllt agos, wel, rwyf i o'r farn y dylai hynny fod ar waith yn barod i ryw raddau, Huw, felly, yn amlwg, mae angen i ni fod â negeseua gwell o ran cyswllt agos. Fe wnaf i edrych ar hynny eto.

Diolch yn fawr iawn, Gweinidog, am eich datganiad chi'r prynhawn yma, yn ogystal â chaniatáu i Dr Atherton friffio aelodau'r pwyllgor iechyd amser cinio heddiw, ac rydym ni'n ddiolchgar iawn am hynny. Gweinidog, mae hi'n gwbl eglur na fyddwn ni fyth yn gallu atal ymlediad COVID yn llwyr. Wedi'r cwbl, gennym ni y mae'r mesurau rheoli caethaf yn y DU, ond gennym ni y mae'r cyfraddau uchaf o ran heintio a marwolaeth hefyd. Mae'n rhaid i ni ganolbwyntio ein hymdrechion ni ar ddiogelu'r rhai sy'n agored i niwed. Gyda hynny mewn golwg, Gweinidog, pa amddiffyniadau ychwanegol ydych chi'n eu cyflwyno i ddiogelu'r rhai yn y sector gofal? A ydych chi'n bwriadu diweddaru'r canllawiau ar gyfer cartrefi gofal, ac a ydych chi'n cytuno â mi mai'r ffordd orau o ddiogelu'r rhai sy'n agored i niwed yw sicrhau bod pob aelod o staff a phob un o'r preswylwyr mewn cartrefi gofal yn cael eu brechiadau yn llawn? Gan hynny, sut ydych chi'n bwriadu cymell staff i dderbyn brechlynnau COVID a'r ffliw? Ac, yn olaf, a wnewch chi ateb cwestiwn fy nghyd-Aelod Russell George o bosibl ynghylch ai canllawiau neu ofynion cyfreithiol mewn gwirionedd yw'r newidiadau a gyhoeddwyd ddydd Gwener o ran y newidiadau i'r profion PCR? Rwyf i o'r farn ei bod hi'n bwysig iawn i'r Senedd hon ac i'r cyhoedd yng Nghymru gael gwybod hynny. Diolch i chi.

Diolch yn fawr iawn, Gareth. Mae'n rhaid i ni fod yn ofalus iawn, yn amlwg, ynghylch amddiffyn y rhai sy'n agored i niwed ar hyn o bryd. Y ffordd orau o ddiogelu'r rhai sy'n agored i niwed yw sicrhau eu bod nhw wedi cael eu brechu, a dyna pam rydym ni'n awyddus iawn i sicrhau ein bod ni'n blaenoriaethu'r brechiad atgyfnerthu i'r bobl hynny sy'n agored i niwed, i'r bobl hynny sydd mewn cartrefi gofal ac, fel y dywedais i, rydym ni'n gwneud yn rhyfeddol o dda gyda'n targedau ni ar hynny—eisoes, mae 68 y cant wedi cael eu brechiadau nhw.

Rwyf i wedi bod yn gwrando ar lawer o bodlediadau yn ddiweddar ar bynciau iechyd a'r hyn y gallwn ni ei ddysgu am y feirws a'r hyn y gwnaethom ni ei ddysgu yn rhyngwladol. Un o'r pethau yr ydym wedi'u dysgu yn rhyngwladol yw na allwch chi selio cartrefi gofal a chredu eu bod nhw'n gweithio heb ddibyniaeth ar y gymdeithas o'u cwmpas. Maen nhw'n rhan o'r gymdeithas. Mae ganddyn nhw bobl yn mynd i mewn ac allan ohonyn nhw yn rhan o gymdeithas. Mae'r gweithwyr gofal yn rhan o gymdeithas. Felly, allwch chi ddim eu selio nhw, a dyna yw'r profiad rhyngwladol. Ac, felly, yr hyn a wnaethom ni oedd sicrhau bod ein canllawiau ni'n eglur iawn ynglŷn â'r angen i bobl gymryd profion llif unffordd os ydyn nhw'n mynd i ymweld â phobl mewn cartrefi gofal.

O ran staff gofal, mewn gwirionedd, mae cyfraddau staff gofal yn eithriadol o uchel—maen nhw yn y 90au—ac mae'r niferoedd bychain sydd ar ôl, efallai, yn newydd i'r sector hwn neu ar fin gadael y sector. Mae llawer o symud o fewn y sector hwn, ac fe fyddai hynny'n egluro i ryw raddau pam mae rhai pobl—. Ac, wrth gwrs, mae rhai nad ydyn nhw, yn glinigol, yn gallu gwneud hynny. Felly, rydym ni wedi cael ymgyrchoedd gweithgar iawn i sicrhau y gallwn ni frechu cymaint o bobl mewn cartrefi gofal â phosibl.

O ran y cwestiwn ynglŷn â phrofion PCR a beth sy'n digwydd os bydd rhywun yn eich cartref chi—. Canllawiau fyddai'r rhain yn hytrach na gorchymyn cyfreithiol.

Mae yna nifer o bobl yn byw yn rhanbarth Canol De Cymru wedi cysylltu â fi sydd gydag aelodau o’r teulu sydd gydag awtistiaeth ac sydd yn gwrthod cael brechlyn am bob math o resymau, gan gynnwys dod yn rhy bryderus i gael brechlyn tra maen nhw mewn canolfan frechu oherwydd staff dibrofiad ddim yn delio’n sensitif gyda’u hanghenion. Mae nifer hefyd yn methu neu’n gwrthod cymryd prawf llif unffordd. Ac maen nhw’n pryderu am effaith ehangu'r pàs COVID i gynnwys mwy o leoliadau. Yn Lloegr, mae’n bosibl i bobl sydd gydag awtistiaeth ddal i gael pàs COVID ar sail eithriad meddygol. Allwch chi gadarnhau os yw hyn hefyd yn wir yng Nghymru, oherwydd dydy’r canllawiau o ran hyn ddim yn glir ar wefan Llywodraeth Cymru o ran y pàsys COVID? Byddai cadarnhau hyn yn rhyddhad mawr i bobl sydd gydag awtistiaeth, a’u teuluoedd.

Diolch am y cwestiwn yna. Dwi’n fodlon edrych i mewn i hynny i weld oes yna rhywbeth y gallwn ni ei wneud yn y maes yma.

Diolch, Weinidog. Wel, dwi’n lleisio barn fy etholwyr yn fan hyn, a nifer o bobl eraill hefyd, wrth ddweud eu bod nhw wedi colli trywydd yn llwyr ar eich strategaeth chi wrth ddelio efo coronafeirws, mae’n flin gyda fi ddweud. Mi ddaru chi gyflwyno COVID pass, onid o, ac, yn y ddadl oedd fan hyn rhai wythnosau yn ôl, roedd y drafodaeth i gyd yn sôn am yr angen am COVID pass oherwydd clybiau nos, a bod pobl ifainc yn mynd i glybiau nos. Ond ar y pryd hynny roedd y dystiolaeth yn dangos bod yr haint yn lledaenu yn ein hysgolion ni, ac mae’r haint wedi bod yn rhemp yn ein hysgolion ni ers dros ddau fis. Mae wedi cymryd dau fis a hanner ichi ddod i’r Siambr yma a dweud eich bod chi'n mynd i weithredu yn yr ysgolion. Felly, dwi yn ddiolchgar am eich cyfraniad chi'n sôn am yr ysgolion heddiw, ond mae pobl wedi colli'r hyder, ac felly mae o'n hollbwysig eich bod chi'n cyfathrebu'n glir i'r rhieni beth ydy'r disgwyliadau arnyn nhw pan fo plant yn cael eu canfod efo'r haint yma, neu i'r athrawon a'r staff yn yr ysgolion hefyd.

Yna, roeddech chi'n sôn bod y WRU yn hapus efo'r pàsys yma. Hwyrach bod hynny'n wir, ond ddaru degau o filoedd o bobl ddod oddi ar y bysus a'r trenau, mynd mewn i'r tafarndai, canu a bloeddio ac yn y blaen, yr un ohonyn nhw yn gwisgo face mask. Roeddwn i yma yng Nghaerdydd a gwelais i yr un ohonyn nhw yn gwisgo mwgwd. Felly, mae hynna'n awgrymu eich bod chi hwyrach ddim wedi dysgu'r gwersi ers y chwe gwlad y flwyddyn ddiwethaf, ac yn dangos, felly, pam bod angen ymchwil annibynnol arnom ni i COVID yma yng Nghymru. Felly, a wnewch chi ymrwymo i ledaenu y pàsys i fod yn basbort sydd yn ystyrlon?

A hefyd, ddaru chi sôn am hunanynysu—un cwestiwn olaf: pan fyddwch chi'n disgwyl i bobl hunanynysu, pa gymorth ariannol y byddwch chi yn ei roi iddyn nhw a'u teuluoedd wrth eu bod nhw'n gorfod stopio gweithio am hwyrach hyd at ddwy wythnos? Diolch.

Diolch yn fawr, Mabon. Jest o ran yr haint yn ysgolion: mae fframwaith haint eisoes wedi bod mewn lle ers tipyn o amser. Roedd y graddau roedd pobl yn defnyddio hynny yn ddibynnol ar y gyfradd o'r tu mewn i gymunedau. Wrth gwrs, rŷn ni wedi tynhau ein safbwynt ni nawr o ran ceisio cael pobl sydd yn yr un teuluoedd i gael prawf os ydy rhywun arall yn y teulu yn dioddef o COVID. Un o'r rhesymau roeddwn i'n awyddus i gadw plant mewn ysgolion, wrth gwrs, yw eu bod nhw wedi colli cymaint o ysgol yn barod, ac maen nhw'n talu pris uchel dros ben, y plant yma. Ond, yn amlwg, pan fo'r lefelau mor uchel â hyn, roedd angen inni dynhau.

O ran lledaenu hwn i basbort: dwi'n meddwl bod rhaid inni gael balans fan hyn, ac mae'n rhaid inni ystyried y balans. Mae e'n alwad gwleidyddol, hwn. Felly, y cwestiwn diwethaf, roedd y cwestiwn diwethaf yn gofyn i fi ynglŷn â phobl awstistig. Nawr, fyddan nhw ddim yn gallu cael pasbort. Felly, mae'n rhaid ichi fod yn rili ofalus am beth dŷch chi'n gofyn fan hyn os ŷch chi'n mynd lawr y trywydd o basborts yn unig.

Ac o ran—rŷn ni eisoes wedi sôn am yr angen i dynhau y rheolau ar ein trenau ac ati, a gwneud yn siŵr bod pobl yn ymyrryd pan nad yw pobl yn gwisgo mygydau ac ati.

Diolch i'r Gweinidog am hynny, a dyna ddiwedd ar yr eitem yna. Ac felly, byddwn ni'n cymryd toriad byr nawr er mwyn gwneud rhai newidiadau yn y Siambr. Toriad byr, felly.

Ataliwyd y Cyfarfod Llawn am 15:23.

Ailymgynullodd y Senedd am 15:33, gyda'r Dirprwy Lywydd (David Rees) yn y Gadair.