Cwestiynau Heb Rybudd gan Lefarwyr y Pleidiau

2. Cwestiynau i’r Gweinidog Materion Gwledig a Gogledd Cymru, a’r Trefnydd – Senedd Cymru am 2:28 pm ar 22 Mawrth 2023.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Elin Jones Elin Jones Plaid Cymru 2:28, 22 Mawrth 2023

Cwestiynau nawr gan lefarwyr y pleidiau. Llefarydd y Ceidwadwyr, Darren Millar.

Photo of Darren Millar Darren Millar Conservative

(Cyfieithwyd)

Diolch, Lywydd. Fel Gweinidog gogledd Cymru, a wnewch chi ddweud wrthym sut mae Llywodraeth Cymru'n sicrhau y bydd pobl ar draws rhanbarth y gogledd yn elwa o'r arian ychwanegol a gafodd ei gyhoeddi yng nghyllideb y Canghellor ar gyfer twf yr wythnos diwethaf?

Photo of Lesley Griffiths Lesley Griffiths Labour

(Cyfieithwyd)

Yn amlwg, bydd y penderfyniadau hynny'n cael eu gwneud ar draws y Cabinet, gyda'r Gweinidog cyllid. Fe fyddwch yn ymwybodol na chawsom gymaint o arian ag yr oeddem wedi'i obeithio efallai, ond mae'r penderfyniadau hynny'n cael eu gwneud ar sail drawslywodraethol. Yn amlwg, fel y Gweinidog sy'n gyfrifol am ogledd Cymru, byddaf yn sicrhau bod y gogledd yn parhau i gael ei chyfran deg.

Photo of Darren Millar Darren Millar Conservative 2:29, 22 Mawrth 2023

(Cyfieithwyd)

Wel, mae arnaf ofn na roddodd yr ateb hwnnw lawer iawn o obaith i mi, Weinidog. Fel y gwyddoch, mae £180 miliwn ychwanegol yn dod i Gymru, a hynny ar ben—ar ben—y £600 miliwn a gyhoeddwyd yn natganiad yr hydref y llynedd. Felly, dyna £780 miliwn, £0.75 biliwn ychwanegol, sydd gennych i'w wario yn y flwyddyn ariannol 2023-24. Ac mae gennym sefyllfa lle mae Llywodraeth y DU yn benderfynol o fuddsoddi ym mhob rhan o'r Deyrnas Unedig, gan godi'r gwastad ym mhob cwr o'r wlad. Hoffwn pe bai gennym Lywodraeth Cymru sy'n benderfynol o godi'r gwastad ledled Cymru, oherwydd, yn anffodus, nid yw gogledd Cymru'n cael ei gyfran deg a chaiff ei adael ar ôl yn gyson.

Nawr, gwyddom nad oes gan Lywodraeth Cymru unrhyw gynlluniau ar hyn o bryd i fuddsoddi'r arian ychwanegol er mwyn ymestyn y cynnig gofal plant am ddim i bob plentyn dan dair oed. Felly, a gaf fi ofyn i chi eto: beth ydych chi'n dadlau drosto yn y trafodaethau a gewch gyda chyd-Weinidogion o ran buddsoddi yng ngogledd Cymru? Rhowch eich rhestr siopa i mi.

Photo of Lesley Griffiths Lesley Griffiths Labour 2:30, 22 Mawrth 2023

(Cyfieithwyd)

Na. Byddaf yn trafod hynny gyda fy nghyd-Aelodau yn y Cabinet, nid gydag Aelod o'r wrthblaid yma yn y Siambr. Fe welwch, os edrychwch, fod gogledd Cymru yn sicr yn cael cyfran deg, a byddwch wedi clywed y Prif Weinidog yn dweud dro ar ôl tro ddoe ein bod eisoes yn darparu llawer o'r cyfleusterau gofal plant a'r gofal a'r ddarpariaeth y mae Llywodraeth y DU ond yn siarad amdanynt ac yn gohirio gweithredu arnynt. Yn amlwg nid ydynt yn hyderus y byddant yno ar ôl yr etholiad cyffredinol nesaf, a dyna pam eu bod wedi dweud y byddant yn ei wneud yn 2025. Ac mewn perthynas â chodi'r gwastad, edrychwch ar draws y gogledd i weld faint o geisiadau aflwyddiannus a gafwyd i'r gronfa ffyniant bro. Felly, peidiwch â siarad am Lywodraeth y DU a'r gronfa ffyniant bro mewn perthynas â gogledd Cymru.

Photo of Darren Millar Darren Millar Conservative

(Cyfieithwyd)

Beth am edrych ar y dystiolaeth? Gadewch inni edrych ar drafnidiaeth—gadewch inni edrych ar drafnidiaeth: rydych yn buddsoddi £800 miliwn mewn system metro yn ne Cymru; a £50 miliwn pitw ar gyfer metro gogledd Cymru. Beth am gael golwg ar y maes awyr rydych yn buddsoddi £250 miliwn ynddo, yn ne Cymru; hyd yn hyn—hyd yn hyn—nid yw gogledd Cymru wedi cael dim. Yr adolygiad ffyrdd: fe wnaethoch ganslo prosiectau ledled rhanbarth gogledd Cymru, ac yn dal ati i adeiladu ffordd ddeuol newydd sbon yn y de. Mae'r dystiolaeth yn siarad drosti ei hun, Weinidog. A'r hyn y mae pobl y gogledd yn ei ddisgwyl gan Weinidog gogledd Cymru yw rhywun sy'n fodlon brwydro am fuddsoddiad, datrys yr argyfwng ym Mwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr, datrys yr argyfwng ym maes deintyddiaeth y GIG, helpu pobl i gael troed ar yr ysgol dai, rhewi eu trethi cyngor, lle maent yn cynyddu y tu hwnt i gyfraddau afresymol, a chyflwyno'r cynlluniau gwella ffyrdd y mae pobl eisiau eu gweld. Dyma'r math o flaenoriaethau y byddwn yn disgwyl eu gweld ar eich rhestr siopa. Felly, a wnewch chi eu mabwysiadu?

Photo of Lesley Griffiths Lesley Griffiths Labour 2:32, 22 Mawrth 2023

(Cyfieithwyd)

Felly, fel rydych wedi'i ddweud eich hun, cawsom £180 miliwn ychwanegol. Roeddwn yn ceisio adio'r holl arian y credwch y dylid ei wario yng ngogledd Cymru yn fy mhen, a chredwch fi, mae'r cyfanswm yn llawer mwy na £180 miliwn. Rydym yn cael £1 filiwn o gyllid cyfalaf y flwyddyn nesaf—[Torri ar draws.]—£1 filiwn. Os edrychwch—[Torri ar draws.] A ydych chi eisiau gwrando?

Photo of Elin Jones Elin Jones Plaid Cymru

(Cyfieithwyd)

Gadewch i'r Gweinidog ateb y cwestiynau, os gwelwch yn dda.

Photo of Lesley Griffiths Lesley Griffiths Labour

(Cyfieithwyd)

Rydych yn gwybod cystal â minnau faint o arian fyddai ei angen i godi ein hystad yn Betsi Cadwaladr i'r safon rydym i gyd ei heisiau. Nid wyf yn gwybod amdanoch chi, ond rwy'n defnyddio'r GIG, ac rwy'n cael gofal iechyd rhagorol gan Betsi Cadwaladr. Os ydych chi'n defnyddio gofal iechyd preifat, eich dewis chi yw hynny. [Torri ar draws.]

Photo of Elin Jones Elin Jones Plaid Cymru

Llefarydd Plaid Cymru, Mabon ap Gwynfor.

Photo of Mabon ap Gwynfor Mabon ap Gwynfor Plaid Cymru

Diolch yn fawr iawn, Llywydd. Mae gwlân Cymru yn gynnyrch cynaliadwy, aml bwrpas, ac yn dda yn amgylcheddol. Mae yna alw cynyddol am gynnyrch eco-gyfeillgar, ac mae gwlân Cymru'n berffaith i ateb y galw yma. Fel mae'r Gweinidog yn ei wybod, mae gan ffermwyr Cymru ymrwymiad diysgog i sicrhau amaeth cynaliadwy, ac wrth gwrs, gall gwlân Cymru chwarae rhan bwysig wrth i'r sector geisio byw i fyny i'w ymrwymiad amgylcheddol uchelgeisiol. Ond er y rhinweddau yma, mae prisiau rhyngwladol gwlân wedi dod o dan bwysau, wrth i brisiau uchel ynni arwain at golli busnes, a hyder y prynwyr yn disgyn, sydd yn ei dro'n creu amgylchiadau anodd i ddarparwyr deunydd crai megis gwlân. A wnaiff y Gweinidog felly ymrwymo i wneud pob dim i gynorthwyo'r sector, ac i'r Llywodraeth ddangos arweiniad, yn cynnwys drwy ddefnyddio grym caffael, gan nodi'r angen i ddefnyddio gwlân Cymreig ym mhrosiectau'r Llywodraeth, megis defnyddio carpedi gwlân Cymreig mewn cynlluniau adeiladu a thrafnidiaeth? Er enghraifft, faint o wlân Cymreig sydd ar garpedi cerbydau Trafnidiaeth Cymru? Diolch yn fawr iawn.

Photo of Lesley Griffiths Lesley Griffiths Labour 2:33, 22 Mawrth 2023

(Cyfieithwyd)

Diolch. Rwy'n credu eich bod yn codi pwynt pwysig iawn, ac rwy'n sicr wedi ymrwymo i wneud popeth a allaf. Rwy'n credu fy mod yn cyfarfod yn flynyddol, mae'n debyg, gyda phrif weithredwr cyngor Gwlân Prydain, a byddaf yn cyfarfod â hwy eto yn ystod yr wythnosau nesaf, rwy'n credu. Ac yn sicr, mae'n dda iawn clywed eu syniadau ar gyfer defnyddio gwlân. Felly, er enghraifft, un o'r syniadau a godwyd gyda mi oedd y gellid ei ddefnyddio i insiwleiddio, ond mewn gwirionedd, pan siaradwch â chyngor Gwlân Prydain, roeddent yn dweud nad yw hynny'n ddefnydd gorau ohono. Ond y pwynt a wnaethoch ynglŷn â thrafnidiaeth—felly, mewn seddi ar drafnidiaeth—yn sicr cefais drafodaethau gyda'r Dirprwy Weinidog Newid Hinsawdd, gan ein bod yn caffael y trenau newydd, i weld faint o wlân y gellid ei ddefnyddio ar gyfer y seddi. Yn amlwg, cefais drafodaethau gyda'r Gweinidog Newid Hinsawdd hefyd, ac mae hi'n awyddus iawn i ddefnyddio mwy o wlân. Felly, byddaf yn sicr yn parhau â'r sgyrsiau hynny, a byddaf yn hapus iawn i roi'r wybodaeth ddiweddaraf i'r Aelod.

Photo of Mabon ap Gwynfor Mabon ap Gwynfor Plaid Cymru 2:34, 22 Mawrth 2023

Diolch yn fawr iawn i'r Gweinidog am yr ateb yna. Dwi am fynd ymlaen rŵan, os caf i, at goedwigaeth. Mae tua 15 y cant o Gymru wedi'i orchuddio efo coedwigaeth o wahanol fathau, sef tua 316,000 hectar yma. Mae'r coed yma yn wahanol drwyddi draw, o wahanol rywogaethau a gwahanol fathau o orchudd, yn goed unigol, coedlannau bychan neu fforestydd mawr. Ond yr un peth sydd yn gyffredin ydy bod coedwig sy'n cael ei reoli yn gwneud yn well na rhai sydd ddim yn cael eu rheoli. Pa un ai bod y rheoli yma ar gyfer coed adeiladu neu ffeibr, bioamrywiaeth neu gynefinoedd, rheoli llifogydd neu hamdden, bydd angen trwydded torri coed er mwyn sicrhau eu bod nhw'n cael eu rheoli ar ryw bwynt neu'i gilydd.

Mae'r Bil amaeth newydd, fel ag y mae o'n blaenau ni ar hyn o bryd, yn mynd i newid yn sylweddol ar y system drwyddedu hynny. Dwi felly am wahodd y Gweinidog i osod allan ei gweledigaeth ar gyfer rheoli coed a fforestydd yng Nghymru.

Photo of Lesley Griffiths Lesley Griffiths Labour 2:35, 22 Mawrth 2023

(Cyfieithwyd)

Diolch. Rydych yn llygad eich lle, mae rhan o'r Bil amaethyddol—ac yn amlwg, mae gennym Gyfnod 2 yfory—yn cynnwys pwerau newydd i ganiatáu i amodau amgylcheddol gael eu hychwanegu at drwyddedau torri coed, ac i ddiwygio, atal neu ddirymu unrhyw drwyddedau sydd eisoes wedi'u caniatáu. Mae'n rhaid imi edrych yn ofalus iawn ar yr elfen goedwigaeth, fel sy'n aml yn digwydd pan fyddwch yn dechrau deddfwriaeth. Wrth ichi fynd drwy'r gwahanol gyfnodau, efallai y bydd angen ichi edrych ar ddarparu mwy o eglurder yn y ddeddfwriaeth wrth symud ymlaen. Ac yn sicr byddaf yn ceisio cael darpariaeth fanylach yng Nghyfnod 3.