Rydym yn symud ymlaen i’r eitem nesaf, sef y datganiad a chyhoeddiad busnes, ac rwy’n galw ar Jane Hutt.

Rwyf wedi gwneud tri newid i fusnes yr wythnos hon. Bydd y Prif Weinidog yn gwneud datganiad ar y trefniadau pontio Ewropeaidd ar ôl y datganiad hwn. Yn dilyn hynny, bydd datganiad deddfwriaethol gan Ysgrifennydd y Cabinet dros Gyllid a Llywodraeth Leol ar y Bil Treth Trafodiadau Tir a Gwrthweithio Osgoi Trethi Datganoledig (Cymru), a datganiad gan Ysgrifennydd y Cabinet dros yr Economi a’r Seilwaith ar ddigwyddiadau chwaraeon rhyngwladol mawr. Mae’r busnes ar gyfer y tair wythnos nesaf fel y’i dangosir yng nghyhoeddiad y datganiad busnes sydd ymysg papurau'r cyfarfod sydd ar gael i'r Aelodau yn electronig.

Dyma'r ail set gylchol o ganlyniadau TGAU sydd wedi'u cyflawni ers lansio Her Ysgolion Cymru. Es i ymweld ag Ysgol Pentrehafod ac Ysgol Gyfun Treforys ar ddiwrnod canlyniadau’r TGAU, a chael gwybod bod Pentrehafod wedi cyflawni eu canlyniadau TGAU gorau erioed, ac y bu cynnydd o 17 y cant yn y graddau A* i C yn Nhreforys. A gaf i ofyn i Ysgrifennydd y Cabinet dros Addysg wneud datganiad am lwyddiant Her Ysgolion Cymru?

Rwy'n siŵr y bydd Ysgrifennydd y Cabinet yn falch iawn o glywed, ac yn ymwybodol iawn o'r canlyniadau da iawn hynny, yn enwedig gan yr ysgolion hynny sydd wedi elwa ar Her Ysgolion Cymru yn Nwyrain Abertawe, yn eich etholaeth chi, Mike Hedges. Rwy'n gwybod bod y gwerthusiad, wrth gwrs, ar y gweill. Bydd yn cael ei gwblhau erbyn y flwyddyn nesaf ac yn cael ei gyhoeddi yn unol â phrotocol ymchwil gymdeithasol y Llywodraeth, a bydd yn edrych hefyd ar ganlyniadau TGAU. Ac fe fydd hi, wrth gwrs, yn myfyrio ar y gwerthusiad a chanlyniadau TGAU yr haf hwn drwyddynt draw, ac yn ymrwymedig i adeiladu ar y gwersi o'r her a’u hymgorffori er lles pob ysgol yng Nghymru.

A gaf i groesawu rheolwr busnes y Llywodraeth yn ôl o’r toriad yr ydym ni i gyd wedi’i gael. Rwyf i’n credu bod y rhan fwyaf ohonom wedi cael amser gwirioneddol brysur yn dilyn canlyniad y refferendwm, a bod angen siarad a delio â'n hetholwyr a busnesau a phobl sydd â diddordeb mewn gwybod sut y byddwn yn cynllunio’r ffordd ymlaen yma yn y Cynulliad. Rhyfeddais i weld pa mor ddigyfeiriad oedd arweinyddiaeth y Llywodraeth ar y pryd, mae’n rhaid i mi ddweud, ond mae gennym ni ddatganiad heddiw a fydd yn rhoi cyfle i ni holi’r Prif Weinidog ychydig yn fwy ynglŷn â ble y maen nhw am fynd yn y dyfodol. Felly, trof i ofyn i'r rheolwr busnes am ddatganiad neu ddau ar fater mwy brys, gan fod Tŷ’r Cyffredin neithiwr wedi cwblhau ei waith ar Fil Cymru a'i anfon i fan arall. Nawr, disgrifiodd y Prif Weinidog y Bil hwn ym mis Gorffennaf, i'r Pwyllgor Materion Cyfansoddiadol a Deddfwriaethol, yn rhywbeth na allai fyth fod yn gytundeb parhaus, nac yn darparu sylfaen ar gyfer cyfansoddiad i Gymru. Ac rwy'n siŵr y byddai'r Llywodraeth yn cytuno â mi nad yw'r Bil wedi ei newid yn sylweddol i amau ​​geiriau'r Prif Weinidog bryd hynny. Rydym ni, felly, wedi colli cyfle yn awr i roi terfyn ar y chwarae cyson â'r setliad datganoli, mae San Steffan unwaith eto wedi methu â rhoi setliad parhaol i bobl Cymru ac mae gennym setliad disymud, israddol o hyd. Cawsom gyfle i roi eu senedd eu hunain i bobl Cymru â'r offer angenrheidiol i fynd i'r afael mewn ffordd addas â'r heriau mawr sy'n wynebu ein heconomi, y GIG, y system addysg ac, wrth gwrs, Brexit. Nawr, nid oedd yn syndod i mi bod Ysgrifennydd Gwladol Cymru ar ran y Ceidwadwyr-rhywun sydd i fod i gynrychioli Cymru yn y Llywodraeth-yn aml yn pleidleisio yn erbyn buddiannau Cymru, gan bleidleisio dros Faes Awyr Bryste yn lle Maes Awyr Caerdydd, er enghraifft, a phleidleisio yn erbyn buddiant Cymru o ran cyfoeth naturiol, plismona, meysydd awyr, fel y dywedais, a chyfrifoldeb ariannol. Ond, yn rhyfeddol, pleidleisiodd plaid seneddol Llafur hefyd yn erbyn buddiannau Cymru. Rwy'n credu bod yna blaid seneddol Llafur o hyd, am bythefnos arall o leiaf. Ac o ran yr egwyddorion y bu’r Prif Weinidog yn ymladd drostynt, megis toll teithwyr awyr, awdurdodaeth gyfreithiol, datganoli plismona a sail gyfreithiol ar gyfer cyllid teg i Gymru, gwnaeth ei fainc flaen ei hun naill ai eu gwrthwynebu, ymatal arnynt neu eu gwrthod, neu eu cefnogi ar y funud olaf oll. Gallai Plaid Lafur unedig fod wedi cael gwell bargen o lawer i Gymru o’r Bil Cymru hwn, ac mae'n beth da nad yw’n weithredol a’i bod yn diflannu’n gyflym.

Felly, a oes modd i ni gael datganiad llawn a dadl ar y dull gweithredu y bydd y Llywodraeth yn ei ddefnyddio yn awr i geisio diwygio'r Bil Cymru hwn yn Nhŷ'r Arglwyddi, os yw'r Llywodraeth yn bwriadu ceisio gwneud hynny, neu sut y mae'n bwriadu gweithredu'r Bil, drwy'r Cynulliad hwn, a goblygiadau gweithredu’r Bil diffygiol hwn ar gyfer y Cynulliad? A all y ddadl a’r datganiad hefyd ystyried sut y gallwn ni edrych ar oblygiadau cysylltiedig adolygiad y Comisiwn Ffiniau o’r etholaethau? Mae’n siŵr bod yn rhaid cydbwyso toriad yn y gynrychiolaeth o Gymru â throsglwyddo’r meysydd polisi pwysig hynny i Gymru, er mwyn i ni gael cyfrifoldebau polisi cyfartal â'r Alban a Gogledd Iwerddon. Y rheswm dros leihau’r gynrychiolaeth yn y gwladwriaethau hynny oedd trosglwyddo cyfrifoldebau pwysig, ac nid yw hyn wedi digwydd yng Nghymru hyd yma. Mae’r un cyfrifoldebau a drosglwyddwyd yn y gwledydd hynny yn cael eu gwrthod i ni, ac eto bydd ein cynrychiolaeth yn cael ei lleihau o chwarter. Byddwn i’n dychmygu y bydd diddordeb mawr gan y Blaid Lafur mewn trafod yr agwedd arbennig hon ar y Bil Cymru a goblygiadau'r Comisiwn Ffiniau.

Gan fod etholiadau'r Cynulliad am gael eu trosglwyddo o dan Fil Cymru, mae gennyf ddiddordeb arbennig i gael gwybod, drwy ddatganiad gan y Llywodraeth, sut y mae Llywodraeth Cymru yn bwriadu ymateb i sefyllfa lle na fydd ffiniau ac etholaethau yn cyfateb yn San Steffan a'r Cynulliad. A fydd hyn yn golygu newid sut yr ydym yn ethol Aelodau? A fydd hyn yn cynyddu nifer yr Aelodau neu leihau nifer yr Aelodau? A fydd hyn golygu newid ein system bleidleisio? Byddai datganiad gan y Llywodraeth am ei hegwyddorion ar y mater hwn yn cael ei groesawu, oherwydd bod angen i’r Llywodraeth, yn amlwg, ennill cefnogaeth dwy ran o dair o’r man hwn er mwyn pasio unrhyw newidiadau o'r fath.

Rwy’n credu bod y rhain yn faterion pwysig sydd wedi codi ers ein toriad ac rwy'n credu y byddai datganiad cynnar a dadl gan y Llywodraeth yn ddefnyddiol.

Wel, rwyf innau hefyd yn croesawu yn ôl rheolwr busnes Plaid Cymru. Yn wir, rydym ni eisoes wedi cael sgwrs ac rydych chi wedi codi llawer o bwyntiau pwysig iawn ar gyfer y Cynulliad hwn—yn wir, pwyntiau pwysig iawn y bu’r Prif Weinidog yn rhoi sylw iddynt dros fisoedd yr haf. Nid wyf yn gwybod lle yr oeddech chi, ond roeddwn innau yn sicr yn cydnabod bod y Prif Weinidog ar flaen y gad, nid dim ond, wrth gwrs, o ran ein safle cyfansoddiadol, ond hefyd o ran effaith Brexit a'r ffordd ymlaen, yn cwrdd â Phrif Weinidog y DU, ac yn mynd i'r afael hefyd â llawer o'r pwyntiau yr ydych wedi'u gwneud. Ac, wrth gwrs, mae’n rhaid i ni gydnabod bod Bil Cymru yn dal i fod ar ei ffordd. Gwnaeth y Prif Weinidog ei safbwynt ynglŷn â Bil Cymru yn glir iawn pan gawsom y ddadl ar Araith y Frenhines ac yn wir, daeth Ysgrifennydd Gwladol Cymru yma ym mis Gorffennaf.

Mae gennyf ddiddordeb, hefyd, i glywed am weithgarwch y Llywodraeth dros yr haf, a bydd Aelodau'n ymwybodol y bu, mewn gwirionedd, 28 o ddatganiadau ysgrifenedig ynglŷn â’r camau y mae'r Llywodraeth wedi eu cymryd, ers fy natganiad busnes diwethaf, ac, wrth gwrs, rydym ni’n parchu’n fawr y ffaith nad ydym am i bobl feddwl ein bod yn cymryd camau heb ymgynghori neu graffu’n llawn ar y pwynt trwy gydol y toriad, ond rydym ni wedi bod yn glir iawn ein bod wedi bod yn llywodraeth weithredol, ragweithiol, yn bwrw ymlaen â'n cyfrifoldebau drwy gydol y toriad, ac yn cyflawni ein cyfrifoldebau. Felly, mae'r rhain i gyd yn faterion, wrth gwrs, a fydd yn cael eu trafod maes o law.

Arweinydd y tŷ, byddwn yn ddiolchgar pe gallech ofyn yn garedig i'r Gweinidog Sgiliau a Gwyddoniaeth gyflwyno datganiad ynglŷn â band eang a chyflwyno’r prosiect Cyflymu Cymru. Nawr, rwyf wedi derbyn gohebiaeth gan nifer o etholwyr dros yr haf yn pryderu nad ydynt yn gallu cael gafael ar wasanaeth band eang priodol a digonol, a bod eu gwasanaeth band eang, mewn rhai achosion, wedi dirywio'n sylweddol. Er bod band eang cyflym iawn wedi ei gyflwyno mewn rhai rhannau o Gymru, mae rhai cymunedau o hyd, a llawer ohonynt yn Sir Benfro, nad oes ganddynt wasanaeth band eang digonol hyd yn oed. Wrth gwrs, mae'n hanfodol i bobl allu cael gafael ar wasanaethau band eang dibynadwy.

Y llynedd, dywedodd y Gweinidog fod y Llywodraeth yn sicrhau nad yw cymunedau gwledig yn cael eu gadael ar ôl, ond yn ôl gohebiaeth yr wyf wedi ei derbyn yn ddiweddar, nid yw hynny'n wir yn Sir Benfro yn anffodus. Felly, a wnewch chi annog y Gweinidog Sgiliau a Gwyddoniaeth i wneud datganiad ar y mater hwn cyn gynted ag sy’n bosibl, er mwyn i’r bobl sy'n byw yn y cymunedau yr wyf yn eu cynrychioli allu deall beth yn union y mae Llywodraeth Cymru yn ei wneud i gefnogi eu huchelgais i gael gwasanaeth band eang digonol, a sut mae'n bwriadu monitro cyflwyniad gwasanaethau band eang?

Diolch i Paul Davies am y cwestiwn hwnnw. Mae’r Gweinidog Sgiliau a Gwyddoniaeth yn rhoi diweddariadau rheolaidd i'r Aelodau. Yn wir, cefais gyfarfod â chyfarwyddwr BT Cymru yr wythnos diwethaf ac roeddwn i’n falch iawn i glywed eu bod yn cyrraedd dros 90 cant o fy etholaeth i, Bro Morgannwg. Ond mae'n rhaid i ni gydnabod bod Llywodraeth Cymru, hyd yn hyn, wedi gwario £32 miliwn ar ddarparu mynediad band eang cyflym iawn i dros 113,000 o gartrefi a busnesau, a hynny’n amlwg yn ardaloedd Sir Benfro, Sir Gaerfyrddin a Cheredigion, drwy brosiect Cyflymu Cymru, a chyrhaeddwyd o leiaf 93 y cant o ardal fenter y Ddau Gleddau, a gwn y byddwch yn croesawu hyn. Mae'n bwysig cydnabod hefyd fod gennym y cynllun Allwedd Band Eang Cymru, y cynllun taleb gwibgyswllt, a bod hynny yn rhoi mynediad at fand eang cyflym i 167 o eiddo yn Sir Benfro. Rwy'n credu ei bod yn bwysig cydnabod hefyd y cyhoeddodd Llywodraeth y DU tua diwedd 2014 ei bod wedi dod i gytundeb sy’n rhwymo’n gyfreithiol gyda gweithredwyr rhwydwaith ffonau symudol, gan fuddsoddi cyfanswm cyfunol o £5 biliwn ar welliannau seilwaith. Felly, yn amlwg mae yna ddiweddaru—. Bydd y Gweinidog hefyd, yn ogystal â rhoi diweddariad ar eich etholaeth eich hun, hefyd yn rhoi diweddariad ar sail Cymru gyfan o ran band eang cyflym iawn, sy'n allweddol i'n seilwaith, yn amlwg.

Yn ystod y toriad, roeddwn i’n falch iawn o gael sesiwn hyfforddi i mi a fy staff ar ddod yn ffrindiau dementia, wedi’i arwain gan Gymdeithas Alzheimer, a chredaf ein bod ni i gyd wedi cael budd mawr o’r digwyddiad. Yn amlwg, mae sut y gallwn ni helpu pobl â dementia yn un o'r heriau mawr sy'n ein hwynebu, ac mae'n arbennig o bwysig ar gyfer gofal cymdeithasol. Felly, roeddwn i’n meddwl tybed, ar ryw adeg, a fyddai'n bosibl cael dadl am ddementia a sut yr ydym yn cefnogi pobl sy'n byw gyda’r cyflwr, er mwyn iddynt allu cadw ansawdd bywyd da am gymaint o amser â phosibl?

Mae Julie Morgan yn codi yn nodwedd bwysig iawn o fywyd Cymru heddiw. Mae Cymru yn arwain y ffordd o ran hyfforddiant ffrindiau dementia, a bydd llawer yn ymwybodol o'r ymateb enfawr ar y penwythnos i'r daith gerdded ym Mae Caerdydd, ddydd Sul. Credaf, o ran lansio'r hyfforddiant ffrindiau dementia, a gefnogir gan gyllid Llywodraeth Cymru, wrth gwrs, fod gennym dros 35,000 o ffrindiau dementia, fod gennym nifer o gymunedau sy’n ystyriol o ddementia, ac rwy'n siŵr eu bod wedi’u cynrychioli ym mhob un o’n hetholaethau. Ac mae’r rhai sy'n dilyn hyfforddiant ffrindiau dementia yn cynnwys busnesau, yn ogystal â'r sector cyhoeddus, ac yr wyf i’n gwybod am nifer o Aelodau'r Cynulliad a swyddogion Llywodraeth Cymru hefyd sydd wedi derbyn hyfforddiant ffrindiau dementia. Rwy'n siŵr y bydd hyn yn fater i'w drafod.

Arweinydd y tŷ, mae'n newyddion gwych bod trydaneiddio prif linell Great Western wedi cyrraedd twnnel yr Hafren, ond mae'n anochel ac yn amlwg y bydd yn tarfu yn y tymor byr ar wasanaethau dros y chwe wythnos nesaf. Gwn nad yw hwn yn fater sydd wedi'i ddatganoli, gan ei fod yn ymwneud â Network Rail a Llywodraeth y DU, ond fe fydd sgil-effeithiau ar wasanaethau eraill ac economi leol y de-ddwyrain yn y tymor byr cyn i fuddion y trydaneiddio gael eu gwireddu. A allwn ni glywed gan Lywodraeth Cymru sut yr ydych yn cyfathrebu â Network Rail i sicrhau bod y broses hon mor llyfn â phosibl, fel y gall pob un ohonom gyrraedd diwedd cyfnod hwn yn y ffordd fwyaf cyflym a chyfleus bosibl, ac yna mwynhau buddion gwasanaeth trên wedi’i drydaneiddio o Lundain i Gymru?

Diolch i chi, Nick Ramsay. Mewn gwirionedd, cyfarfu Ysgrifennydd y Cabinet â Network Rail ddoe. Rwyf i wedi fy mhlesio’n fawr iawn gan sut yr ydym ni i gyd fel Aelodau Cynulliad wedi cael gwybod, wedi cael ein hysbysu ac wedi cael diweddariadau am y datblygiad, oherwydd, wrth gwrs, bydd yn arwain at y trydaneiddio holl bwysig. Ond gallwn ni eich sicrhau bod Ysgrifennydd y Cabinet wedi cyfarfod â nhw, a bydd yn rhoi diweddariad i’r holl Aelodau ar y datblygiad.

Rwy’n galw am ddatganiad unigol ar y fargen twf ar gyfer y gogledd. Yn fuan cyn y toriad, cefais yr ateb a ganlyn gan eich cydweithiwr ar y dde, Ysgrifennydd y Cabinet dros yr Economi a’r Seilwaith, yn y Siambr

'Rydym yn gobeithio'n fawr iawn y bydd cais y fargen twf yn cael ei gyflwyno yn llawn fel cynnig i Ganghellor y Trysorlys erbyn diwedd y mis hwn.'

Hynny yw, mis Gorffennaf. Mewn ymateb i gyhoeddiad Llywodraeth y DU ym mis Mawrth—roedd yn agor y drws i fargen twf ar gyfer y gogledd, a byddai'n edrych i Lywodraeth nesaf Cymru i ddatganoli pwerau i'r rhanbarth yn rhan o unrhyw fargen yn y dyfodol—byddwch yn ymwybodol bod adroddiad o weledigaeth twf, wedi'i lofnodi gan arweinwyr y chwe chyngor yn y gogledd, arweinwyr ei brifysgolion, arweinwyr ei golegau ac arweinwyr ei fusnesau, wedi'i gyflwyno i Lywodraeth Cymru a Llywodraeth y DU, gan ddechrau gydag un weledigaeth gydgysylltiedig ar gyfer twf economaidd a chyflogaeth yn y gogledd. Maent yn dweud yn eu llythyr cysylltiedig eu bod yn awyddus i fynd ar drywydd gwahoddiad Llywodraeth y DU i’r gogledd gychwyn trafodaethau ynglŷn â chais twf ar gyfer y rhanbarth, a chyflwyniad ffurfiol y weledigaeth yw'r cam mawr cyntaf tuag at wneud cais twf, y mae angen, unwaith eto, ei egluro, o ystyried cyfeiriad y Gweinidog at gais erbyn diwedd mis Gorffennaf, cyn diwedd y Cyfarfod Llawn. Mae'r adroddiad hwn yn dweud y byddai datganoli pwerau dros gyflogaeth, trethi, sgiliau a thrafnidiaeth i’r gogledd yn rhoi hwb i’r economi, i swyddi a chynhyrchiant, yn creu o leiaf 120,000 o swyddi, ac yn rhoi hwb i werth yr economi leol o £12.8 biliwn i £20 biliwn erbyn 2035. Mae hwn yn beth mawr, ac mae angen i’r gogledd glywed gan Lywodraeth Cymru sut y mae'n bwriadu ymateb a bwrw ymlaen yn hyn o beth. Diolch.

Wel, wrth gwrs, mae’r Aelod ar gyfer rhanbarth y gogledd yn llygaid ei le am ba mor bwysig y mae’r cais hwn i’r gogledd a'r ffaith ei fod yn cynnwys y chwe awdurdod ynghyd â chefnogaeth is-gangellorion, sefydliadau addysg bellach, yr heddlu a'r holl awdurdodau sy'n gwneud gwahaniaeth i les a datblygiad economaidd y gogledd. Mae Ysgrifennydd y Cabinet, wrth gwrs, yn ymwneud yn agos â hyn. Rydym yn aros am ymateb y Canghellor newydd i, yn wir, bolisi’r ‘Northern Powerhouse’ a sut y mae’r datblygiadau hynny yn cael eu dwyn ymlaen gan Lywodraeth y DU, ond rydym yn credu bod yma gyfle i ni ddweud heddiw, ‘Rydym yn annog Llywodraeth y DU i gymeradwyo bargen twf gogledd Cymru.’

Arweinydd y tŷ, a gawn ni ddatganiad gan y Gweinidog dros drafnidiaeth ar y cynnydd o ran y gwelliannau i Five Mile Lane ym Mro Morgannwg? Yn yr atebion blaenorol yr wyf wedi eu cael, roedd awgrym y byddai'r dyddiad cychwyn ddiwedd y mis hwn, Medi 2016. Rwyf wedi cyflwyno rhai cwestiynau ysgrifenedig i’r Cynulliad yn ystod misoedd yr haf i geisio egluro materion caffael tir a chost hyd yn hyn, a'r ateb a gefais oedd bod angen i mi siarad â Chyngor Bro Morgannwg gan nad oedd syniad gan Lywodraeth Cymru. Nawr, nid yw hynny'n ymddangos yn sefyllfa synhwyrol iawn i Lywodraeth Cymru fod ynddi ar ôl iddi neilltuo £26 miliwn o gyllid Llywodraeth Cymru—bod Aelod o'r sefydliad hwn, sy’n gofyn am eglurhad ar y gwariant a'r amser dechrau, yn cael ei gyfeirio at yr awdurdod lleol, ar ôl i chi wneud cyfraniad ariannol mor fawr. Felly, byddwn i’n gofyn am ddatganiad. Rwy’n cymeradwyo'r Llywodraeth am wneud y gwelliannau hyn, ond, unwaith eto, nid wyf yn credu ei bod yn afresymol i Aelod geisio eglurhad am y dyddiad dechrau ac am sut y mae'r arian yn cael ei wario ar brynu tir a sicrhau llwybr y ffordd newydd.

A gaf i hefyd ddweud wrth arweinydd y tŷ nad yw’r atebion a ddaw yn ôl gan Lywodraeth Cymru yn foddhaol iawn. Mae’n cyrraedd pwynt pan fo Aelodau’r sefydliad hwn-ac rwyf wedi gorfod gwneud hyn ar sawl achlysur-yn gorfod defnyddio Deddf Rhyddid Gwybodaeth 2000 i geisio atebion yn hytrach na defnyddio’r llwybrau arferol a ddylai fod ar gael i Aelod mewn gwirionedd. Byddwn i’n gofyn i chi ddefnyddio eich swyddogaeth, fel arweinydd y tŷ, i geisio mwy o eglurder a gwell atebion gan Ysgrifenyddion y Cabinet o amgylch bwrdd y Cabinet, fel nad oes yn rhaid i Aelodau gyfeirio at y Ddeddf Rhyddid Gwybodaeth wrth geisio atebion y mae’n gwbl gyfiawn eu bod yn eu cael ar ran eu hetholwyr.

Credaf fod Andrew RT Davies yn ymwybodol iawn o'r ffaith mai Cyngor Bro Morgannwg sy'n gyfrifol am reoli prosiect Five Mile Lane. Ac rwy’n falch, unwaith eto, ein bod yn cael y cyfle i groesawu'r ffaith fod Llywodraeth Cymru yn buddsoddi yn natblygiad hollbwysig Five Mile Lane—ffordd hollbwysig, fel y gwyddom, yn yr etholaeth. Rwy’n tybio, yn cwestiynu ac yn annog yr Aelod i drafod hyn â Chyngor Bro Morgannwg. Rwy'n siŵr y bydd yn dymuno cyfarfod â chi i ddweud wrthych am gynlluniau’r prosiect, oherwydd y nhw sy’n gyfrifol. Wrth gwrs, mae croeso i chi gysylltu â mi ag unrhyw dystiolaeth yr hoffech ei chyflwyno o gwestiynau a ofynnwyd i'r Llywodraeth, ond mae'n fater o wneud yn siŵr eich bod yn deall pwy sy'n gyfrifol am beth o ran rheoli prosiectau yn strategol, fel yr ydym ni, gan sicrhau bod yr arian ar gael ar eu cyfer.

Arweinydd y tŷ, a gaf i alw am ddau ddatganiad, os gwelwch yn dda—un gan Ysgrifennydd y Cabinet dros Addysg ynglŷn â chydnabod cymhwyster bagloriaeth Cymru gan brifysgolion ledled y DU? Rwyf wedi cael nifer o achosion yn fy etholaeth eleni o rai prifysgolion, a hyd yn oed adrannau mewn prifysgolion, yn gwrthod y fagloriaeth fel cymhwyster sy'n dderbyniol iddyn nhw er mwyn caniatáu i ddysgwyr gofrestru ar eu dewis cyrsiau. Mae hyn yn bryder y mae angen ymdrin ag ef, a gwn fod gennym fagloriaeth newydd a fydd yn dod i'r amlwg o ran y disgyblion hynny sydd yn cymryd rhan ynddi ar hyn o bryd, ond mae'n bwysig iawn bod bagloriaeth Cymru yn gymhwyster y mae gan brifysgolion hyder ynddo, a bod gan ddisgyblion a dysgwyr hyder ynddo hefyd. Felly, byddwn i’n gwerthfawrogi datganiad ar hynny.

A gaf i hefyd ofyn am ddatganiad gan Ysgrifennydd y Cabinet dros yr Amgylchedd a Materion Gwledig ar gasgliadau gwastraff yng Nghymru? Bydd arweinydd y tŷ yn ymwybodol eu bod yn cyflwyno casgliadau bob pedair wythnos ar gyfer sbwriel cyffredinol yng Nghonwy gan ddechrau y mis hwn, a fydd yn arwain at anhrefn llwyr yn fy etholaeth i, sydd, wrth gwrs, yn llecyn pwysig iawn o safbwynt twristiaeth ac incwm i’r economi yno. Mae llawer o bobl yn poeni am y darpariaethau ar gyfer gwastraff anifeiliaid anwes, gan ddweud eu bod yn annigonol. Mae llawer o bobl yn poeni hefyd am fregusrwydd pobl hŷn sydd efallai’n defnyddio cynhyrchion clinigol neu anymataliaeth a bodd modd gweld hynny yn y cynwysyddion gwastraff newydd sy'n cael eu cyflwyno ar draws y sir i 10,000 o gartrefi. Gofynnaf ac anogaf Ysgrifennydd y Cabinet i ymyrryd yn y sefyllfa a rhoi rhywfaint o arweiniad i Gonwy fel awdurdod lleol, er mwyn iddo allu mabwysiadu dull mwy synhwyrol o gyflawni’r cynllun peilot a sicrhau darpariaeth ddigonol, o safbwynt iechyd y cyhoedd, ar gyfer y gweithlu a fydd yn casglu'r gwastraff hwn ac ar gyfer pobl ag anifeiliaid anwes, ac yn enwedig ar gyfer oedolion hŷn, agored i niwed, i sicrhau eu bod yn cael eu hamddiffyn ac nad oes unrhyw ganlyniad anffafriol i drigolion a busnesau lleol o ganlyniad i'r newidiadau hyn?

Diolch i chi am y ddau gwestiwn, Darren Millar. O ran eich cwestiwn cyntaf, credaf efallai y byddai'n fwy defnyddiol i chi ysgrifennu at Ysgrifennydd y Cabinet dros addysg a sgiliau i enwi’r prifysgolion hynny oherwydd, yn sicr, nid ydym yn ymwybodol bod hyn yn digwydd. Ond os oes gennych dystiolaeth, yna byddai Ysgrifennydd y Cabinet yn amlwg yn dymuno clywed amdanynt ac unioni’r sefyllfa. Mae'n syndod mawr y byddai hynny'n digwydd. Yn wir, wrth gwrs, rydym yn llongyfarch unwaith eto, nid yn unig ein myfyrwyr am eu cyrhaeddiad yn eu canlyniadau TGAU, ond hefyd, wrth gwrs, gynifer y myfyrwyr sydd wedi dechrau yn y brifysgol erbyn hyn, ac y mae Bagloriaeth Cymru wedi eu galluogi i fynd i’r brifysgol, ledled y DU ac, wrth gwrs, i addysg bellach, prentisiaethau a swyddi, sy'n hollbwysig o ran cyfleoedd ar gyfer ein pobl ifanc.

Credaf fod eich ail bwynt—casgliadau gwastraff yn gyfrifoldeb i lywodraeth leol. Wrth gwrs, mae’r sefyllfa yn cael ei monitro'n ofalus o ran y cynllun peilot, a bydd hyn yn cael ei asesu gan Ysgrifennydd y Cabinet, ond mae unrhyw broblemau cychwynnol, wrth gwrs, a materion yr ydych chi’n eu codi—. Byddwn i’n sicr yn codi’r materion hyn gyda fy awdurdod lleol, ac rwy'n siŵr y gwnewch chi hefyd.

Ac yn olaf, Angela Burns.

Diolch i chi, Lywydd. Arweinydd y tŷ, fel y gwyddoch, heddiw yw diwrnod sepsis y byd. Rwy’n datgan fod hwn yn bwnc sy'n agos iawn at fy nghalon, ac yr wyf am sicrhau bod y cyhoedd yn meithrin gwell dealltwriaeth o’r salwch hwn nad yw’n cael ei adnabod yn aml. Mae'r salwch yn taro yn gyflym ac yn lladd traean o'i dargedau. Mae'n anafu traean arall mewn rhyw ffordd ac yn eu gadael â phroblemau o bob math, ac eto trwy ei ddarganfod yn ddigon cyflym a’i drin yn briodol, mae pobl yn goroesi ac yn goroesi'n dda. Y broblem yw bod sepsis yn ymddangos mewn sawl gwedd, ond fe geir arwyddion cyffredin. Nid yw'r cyhoedd yn adnabod y rhain, nid yw meddygon teulu yn aml yn eu hadnabod, ac nid yw staff unedau damweiniau ac achosion brys, hyd yn oed, yn eu hadnabod, fel y gwn o brofiad personol. Meddwl oeddwn i, arweinydd y tŷ, tybed a allwch chi ofyn i Ysgrifennydd y Cabinet gyflwyno datganiad byr i'r Siambr yn amlinellu ei gynlluniau i helpu i godi ymwybyddiaeth y cyhoedd a staff meddygol o’r cyflwr hwn, yn enwedig trwy gysylltiadau cyntaf, sef y meddygon teulu a staff unedau damweiniau ac achosion brys, gan fod yna arwyddion rhybuddio cynnar clir o’r salwch dinistriol hwn. Pan gaiff ei ganfod yn gynnar, mae pobl yn byw; pan gaiff ei ganfod yn rhy hwyr, mae pobl yn marw.

Mae’r Aelod yn codi pwynt pwysig. Mae'n ymwneud ag ymwybyddiaeth y cyhoedd. Rwy'n siŵr y bydd Ysgrifennydd y Cabinet yn ystyried y ffordd orau o fwrw ymlaen â hynny, wrth gwrs gydag Iechyd Cyhoeddus Cymru yn allweddol i arwain a darparu tystiolaeth.