Yr eitem nesaf ar yr agenda yw datganiad gan y Prif Weinidog ar yr Undeb Ewropeaidd a threfniadau pontio. Rwy’n galw ar y Prif Weinidog, Carwyn Jones.

Diolch yn fawr, Lywydd. Ar ôl y refferendwm Ewropeaidd, fe wnes i ddweud y byddwn yn dweud wrth y Cynulliad yn gwmws beth yw’r datblygiadau a hefyd rhoi cyfleoedd aml i’r Cynulliad roi sylwadau o fewn i’r Siambr hon, ac wrth gwrs, i ddadlau’r sylwadau hynny.

Members know that I attended a plenary session of the Joint Ministerial Committee last week hosted by the Prime Minister in Downing Street. My Scottish and Northern Irish counterparts were, of course, also present and I was accompanied by the Cabinet Secretary for finance, Mark Drakeford. Llywydd, before I report on the JMC, it’ll be useful to set out some context on related matters.

We know from the Prime Minister’s earlier statements that the UK Government intends to invoke article 50, pressing the trigger on exit negotiations, no later than the end of March next year. We also learned that the so-called great repeal Bill, which will, in fact, transfer EU law into domestic legislation at the point of the UK’s exit from the European Union, will move forward, although there are questions as to how that works in the devolved context. The approach is broadly sensible in my view, but again, there are complex issues, as I said, including the relationship of European law to devolved matters. Where European legislation falls within devolved competence it will, of course, be for us in Wales to decide in due course which parts of European law we may wish to preserve or repeal.

Llywydd, our Cabinet sub-committee on European transition is meeting regularly and will report to full Cabinet before Christmas. Beyond this, Ministers are working across portfolios to take views and debate issues so that the Welsh Government is able, ultimately, to reflect a broad spread of opinion across the country. The council for economic renewal, the Valleys taskforce, the higher education Brexit working group and round tables for stakeholders on environmental and agriculture issues are all examples of how Government is stimulating debate and contributions on EU exit issues.

As Members know, our European advisory group is also contributing to medium and longer term thinking about what sort of Wales we want to be outside the EU, and to plan for scenarios for different possible outcomes to the Brexit negotiations. That group brings together opinion from across the spectrum and a range of expertise and authority from civil society. I am especially grateful to the members of this group for giving their expertise freely and for the collaborative manner in which they are contributing to the Welsh national interest.

Llywydd, I return now to last week’s joint ministerial committee. This was the first meeting since the referendum of political leaders from all parts of the UK in the same room at the same time. If anything approaching a consensus UK position is possible, then it is through this forum where it has to be agreed. I have made clear my view that the UK Government should seek such consensus and the endorsement of the Assembly and the other devolved institutions for its negotiation framework.

Llywydd, I set out our priorities for Wales, and these will be familiar to Members here. I was clear that continued free and unfettered access to the single market is our absolute priority. We cannot agree to the imposition of tariffs or non-tariff barriers between the UK and our European neighbours. Any move in this direction would massively undermine the interests of Welsh exporting businesses and immediately impoverish the Welsh offer in the global competition for foreign direct investment. Markets beyond the European Union cannot and could not compensate for a collapse in our European trade. At least 40 per cent of our exports go to Europe, and all the available economic data show that geography plays a decisive part in international trade flows. Llywydd, we are globally ambitious and we support our businesses wherever in the world they want to trade, but we cannot collude with any settlement that undermines their European exports. I repeat: Welsh electors voted to leave the EU; they did not vote to ruin the Welsh economy. If I could, at this point, quote the Member Rhun ap Iorwerth, who did say the people of Wales voted to leave, not take leave of their senses, which I thought was rather a good line. I think that sums up where we are.

I raised the vital matter of financing for Wales after the UK’s withdrawal. As things stand, the UK may leave the EU in spring 2019. Beyond this date, there is no budget provision for farmers or rural communities and no money for regional economic development in place of structural funds. A revision of the block grant in the light of EU exit will become increasingly urgent for stability in the months ahead.

Llywydd, I have recognised previously that concern about unrestricted EU migration is part of what contributed to a leave vote. The rights of EU citizens already living here must be protected, and we will tolerate no xenophobia or racism in Wales. Migrants from the EU help sustain the Welsh economy, and we anticipate a continuing need for recruitment across different sectors of the Welsh economy in the years ahead. We do await proposals from the UK Government about how it intends to approach managed migration after we leave the EU, and we will examine those proposals carefully. But I put the UK Government on notice: we will agree to nothing that damages or undermines the Welsh economy.

Llywydd, my final substantive point was about our powers as a devolved institution. When the UK leaves, EU regulation in devolved policy areas will be lifted and the Welsh Government and this National Assembly will exercise full control over policies already devolved to us: agriculture, environment and fisheries, for example. We will resist any attempt—any attempt—by the UK Government to claw back powers to itself. People in Wales didn’t vote for that. We accept that some issues will be best dealt with on a UK-wide basis, that’s true, but this can only be done through intra-governmental agreement, through some pooling of sovereignty, not imposition. EU exit requires new thinking about how the UK itself operates and there’s much work to be done in this area.

It is disappointing, and damaging to confidence, that the UK Government has been unable, so far, to offer a coherent outline of its broad approach to EU negotiations. The excuses for not doing so are running thin, and the credibility of the UK is not helped by prevarication and, it must be said, confused and mixed messaging. So, the UK Government does need to get its act together.

Llywydd, the Prime Minister has agreed that the JMC plenary should now meet more often, and I do welcome that. We have further agreed a new formation of the JMC known as JMC (EN)—European negotiation. This will be the forum for detailed deliberation of the UK position. We will be a reliable partner in this process and we will act in good faith. We want what’s best for Wales, and we have a duty to pursue that interest with vigour. That is exactly what we will do.

Llywydd, Members will also wish to be aware that the Cabinet Secretary for Economy and Infrastructure has written to the Secretary of State for Business, Energy and Industrial Strategy to ask for more information about the Nissan decision, and the implications for businesses in Wales.

We do now stand at a major crossroads for Wales and the UK, and decisions taken now will determine our future for decades ahead. This Government accepts and embraces our responsibility, but we can’t work alone. We value contributions from all, and we aim to build consensus where we can. Llywydd, I will, of course, continue to keep Members up to date as matters progress.

Hoffwn ddiolch i'r Prif Weinidog am ei ddatganiad y prynhawn yma ac, yn benodol, am roi’r wybodaeth ddiweddaraf i’r Aelodau ynglŷn â'r gwaith y mae Llywodraeth Cymru wedi ei wneud â'i phwyllgorau amrywiol ac is-bwyllgor y Cabinet sy'n cynghori'r Cabinet. Mae rhywfaint o siom i mi, er hyn, ym mheth o'r iaith yn y datganiad hwn heddiw, yn enwedig y dôn ddigalon. Roedd Prif Weinidog Gogledd Iwerddon hefyd yn yr union gyfarfod hwnnw yr oedd Prif Weinidog Cymru ynddo ddydd Llun diwethaf a dyma oedd ei geiriau hi:

Cyfle economaidd mwyaf y DU ers degawdau.

Dyna yr oedd hi’n cyfeirio ato wrth drafod Brexit. Dyna'r hyn y mae’n rhaid i ni ei wynebu. Mae'n gyfle. Mae pobl wedi mynegi eu barn ar 23 Mehefin a dyletswydd gwleidyddion o ba bynnag liw yn awr yw gwireddu dymuniadau pobl Prydain mewn gwirionedd. Mae'n bwysig bod safbwyntiau y 48 y cant o bobl a bleidleisiodd i aros hefyd yn cael eu hystyried, gan fod hynny'n nifer sylweddol o unigolion a fynegodd farn i gadw ein perthynas ag Ewrop hefyd. Rwyf wedi bod yn glir iawn mewn unrhyw sylw yr wyf wedi'i wneud nad oes un ateb sy’n addas i bawb yn hyn o beth, ond mae angen i safbwyntiau’r ddwy ochr gael eu datblygu trwy gydweithrediad rhwng y ddwy ochr, yn hytrach na dim ond chwarae’r gemau gwleidyddiaeth dibwys y mae peth o'r iaith yn y datganiad hwn yn cyfeirio ato, fel— [Torri ar draws.] Wel, rwy’n gwerthfawrogi y byddwn ni yn y Siambr hon yn parhau gyda'r cellwair fel hyn—ond iaith negeseuon dryslyd a chymysg. Y Prif Weinidog ei hun a gyflwynodd ei gynllun chwe phwynt i nodi safbwynt Llywodraeth Cymru, a chyn i ni wybod, cafodd symudiad rhydd pobl ei ollwng o'r cynllun chwe phwynt hwnnw. Y Prif Weinidog ei hun a ddywedodd, ddechrau mis Gorffennaf, mai gorau po gyntaf y byddai galw erthygl 50 i rym, ac yna newidiwyd hynny erbyn mis Awst i ddweud bod dull y Prif Weinidog yn ddull synhwyrol iawn. Byddwn yn awgrymu mai’r unig ddryswch, a'r unig negeseuon cymysg, yw’r rhai a geir gan y Prif Weinidog ei hun ac, yn wir, Llywodraeth Cymru. Ac mae hynny i'w ddifaru—nad yw'n ymgysylltu’n fwy cadarnhaol pan fyddwch yn edrych ar y ffordd y mae Prif Weinidog y DU wedi estyn llaw at y gweinyddiaethau datganoledig, yn arbennig, wrth ailddyfeisio ac ail-sefydlu Cydbwyllgor y Gweinidogion, i wneud yn siŵr bod y llais datganoledig yn cael ei glywed yn glir o amgylch y bwrdd hwnnw ac, yn anad dim, gwneud yn siŵr bod y Cydbwyllgor Gweinidogion yn cyfarfod o amgylch y Deyrnas Unedig gyfan, nid dim ond yn Llundain.

Byddwn yn croesawu barn y Prif Weinidog ynglŷn â sut y bydd Cydbwyllgor y Gweinidogion yn symud ymlaen yn ystod y 12 mis, 18 mis neu ddwy flynedd nesaf, oherwydd y mae’n hollol iawn i nodi y bydd hwn yn llwyfan allweddol ar gyfer datblygu barn y Llywodraethau datganoledig yn y trafodaethau, oherwydd Llywodraeth y DU yw'r Llywodraeth berthnasol a Llywodraeth y trafodaethau. Gwnaeth ef, fel fi, gyfarfod â David Davis bythefnos yn ôl i heddiw. Roeddwn i yn ei ystyried yn Ysgrifennydd Gwladol a oedd yn cymryd rhan lawn, a oedd â strategaeth gydlynol ar gyfer y ffordd ymlaen ac, yn anad dim, mae'r cyhoeddiadau—[Torri ar draws.] Wel, unwaith eto, wyddoch chi, mae’n ymddangos bod y Prif Weinidog a'r Blaid Lafur yn benodol eisiau cymryd safbwynt gwahanol ar bob sefyllfa dim ond oherwydd bod gwleidyddiaeth y sefyllfa’n dda ar eu cyfer. Mae'n rhaid i ni ddeddfu dymuniadau pobl Cymru ar 23 Mehefin, a chafodd y rheini eu bwrw’n glir iawn: bod pobl Cymru yn awyddus i ail-lunio eu perthynas ag Ewrop.

Yr wythnos diwethaf, cawsom y cyhoeddiad am y ffatri injan Nissan yn Sunderland; cawsom y ffigurau twf economaidd. Y cyfan yn newyddion cadarnhaol ac eto yn dal i geisio taflu dŵr oer ar ganlyniad y refferendwm.

Hoffwn i hefyd ofyn i'r Prif Weinidog, yn arbennig, am y paragraff lle y mae'n sôn am bolisïau a rheoli meysydd datganoledig. Rwyf hefyd yn ei gefnogi yn ei sylwadau. Rwy'n siŵr y bydd pob Aelod yn y sefydliad hwn yn ei gefnogi. Ond mae cyfle—fel, i fod yn deg, y mae eich datganiad yn ei nodi—lle mae'n dweud,

‘Rydym yn derbyn mai’r peth gorau fydd ymdrin â rhai materion ar sail y DU gyfan, ond dim ond trwy gytundeb rhyng-lywodraethol y gellid gwneud hyn, drwy gyfuno peth sofraniaeth, nid gorfodi.'

Felly, byddwn yn ddiolchgar pe gallai ymhelaethu ar y cyfeiriad penodol hwnnw—sut y mae'n gweld y math hwnnw o berthynas, y math hwnnw o gyfuno sofraniaeth. Yn bwysig, mae'n cyfeirio at y meysydd polisi, ac nid o reidrwydd y meysydd ariannol, oherwydd nid yw'n gwneud cyfeiriad yn y paragraff penodol hwnnw neu unrhyw le yn y datganiad—. Darllenais hwnnw’n ofalus iawn oherwydd, yn amlwg, mae ochr ariannol yr hafaliad yn draddodiadol wedi bod yn ystyriaeth bwysig yng nghynlluniau Llywodraeth Cymru, megis cyllid strwythurol, addysg uwch, amaethyddiaeth a datblygu gwledig. Rwy’n sylwi eich bod wedi cyfeirio'n benodol at feysydd polisi, nid meysydd ariannol. Felly, a yw'n wir bod y Prif Weinidog yn fwy parod i dderbyn mwy o rannu sofraniaeth yn y meysydd penodol hynny fel y gall yr arian gael ei asio yn y modd gorau â chynlluniau Llywodraeth y DU a’i ymestyn ymhellach? Edrychaf ymlaen at glywed beth yw'r ateb sy’n dod gan y Prif Weinidog.

Mae hefyd yn defnyddio'r gair ‘cydgynllwynio’, a chredaf fod hynny’n ymadrodd anffodus iawn wrth sôn am ddatblygu rhyngwladol. Cyflawnwyd naw deg o'r 97 o gytundebau mewnfuddsoddi o Fasnach a Buddsoddi’r DU y llynedd. Mae'n bwysig bod perthynas gref— [Torri ar draws.] Ffigyrau Masnach a Buddsoddi’r DU ei hun oedd y rhai hynny, Brif Weinidog. Fel y gwelsom yn y cwestiynau cynnar yn y cwestiynau i'r Prif Weinidog, nid oeddech yn arbennig o dda am nodi Mecsico wrth ystyried masnach rydd, ond rwy'n siŵr bod ffigurau Masnach a Buddsoddi’r DU yn gywir. Felly, byddwn yn ddiolchgar unwaith eto—i wybod sut y bydd y Prif Weinidog yn bwrw ymlaen â safbwynt y Llywodraeth wrth hyrwyddo Cymru ar lwyfan y DU wrth hybu Cymru fel man da, cadarn ar gyfer buddsoddi. Unwaith eto, pwynt arall a wnaeth Arlene Foster dros y penwythnos oedd sut y mae hi'n ystyried bod hwn yn gyfle unigryw i ddatblygu y cynnig—yn ei hachos hi, yr hyn sydd gan Ogledd Iwerddon i'w gynnig ar ôl Brexit—a byddai'n dda clywed sut y bydd y Prif Weinidog yn bwrw ymlaen â’r materion hyn.

Rwyf fi, hefyd, yn ymuno ag ef yn y pwyntiau y mae'n eu gwneud am hiliaeth a sylwadau sydd wedi eu gwneud yng Nghymru ac, yn wir, o amgylch y Deyrnas Unedig. Nid oes lle o gwbl mewn unrhyw gymdeithas wâr neu ddatblygedig ar gyfer rhethreg o'r fath, a dylem fod yn gweithio ar draws y pleidiau i sicrhau bod hynny yn cael ei ddiddymu mewn cymunedau o bob cefndir. Ond mae'n ffaith bod y Prif Weinidog wedi mynd yn ôl ar yr egwyddor o symudiad rhydd o bobl, oni bai ei fod am fy ngwrth-ddweud i ar hynny pan fydd yn ymateb i mi. Felly, pan mae’n sôn am bwysigrwydd symudiad rhydd o nwyddau a gwasanaethau, yn seiliedig ar yr egwyddor ei bod yn ofynnol i hynny, dan ddeddfwriaeth yr UE, a dealltwriaeth yr UE o’r farchnad sengl, fod yn berthnasol i bobl hefyd, sut y mae'n gweld sefyllfa drafod Llywodraeth Cymru yn helpu i wneud yn siŵr bod mynediad at y farchnad sengl, o ystyried eich bod wedi rhoi’r gorau i’r egwyddor honno, yr egwyddor sylfaenol honno, o symudiad rhydd o bobl, sy'n ymddangos yn faen tramgwydd mor allweddol? Nid wyf wedi clywed hyd yma ddadl gynhwysfawr gan y Prif Weinidog ynglŷn â pham, o’i safbwynt gwreiddiol, y mae bellach wedi symud i ollwng y cafeat allweddol hwnnw o safbwynt Llywodraeth Cymru.

Rwyf yn dymuno’n dda i’r Prif Weinidog. Rwy’n dymuno’n dda i Lywodraeth Cymru yn ei thrafodaethau, ac yn arbennig yn ei chyfarfodydd â gweinyddiaethau datganoledig eraill a Llywodraeth y DU. Ond mae’n gwbl angenrheidiol ein bod ni’n deall ein gilydd ar hyn. Mae’r ddwy flynedd nesaf yn mynd i fod yn hanfodol bwysig i lawer o fusnesau, llawer o gymunedau a llawer o unigolion ar hyd a lled Cymru. Pleidleisiodd Cymru i aildrefnu ein perthynas ag Ewrop. Ni allwch wadu hynny. Mae'n ddyletswydd ar wleidyddion o bob plaid i weithio gyda'i gilydd, ac rwy’n gresynu bod y Prif Weinidog wedi dewis peidio â derbyn fy nghynnig ar y pedwerydd ar hugain i weithio gydag ef ar hyn. Rwyf yn derbyn ei safbwynt——nid yw am dderbyn y cynnig hwnnw—ond rwy'n credu bod hynny'n destun gofid dwfn, oherwydd, gyda'i gilydd, gallai gwleidyddion yn y sefydliad hwn gyflawni cymaint mwy o ran gwella sefyllfa Cymru o gwmpas y byrddau sy’n trafod Brexit.

Nid oes neb yn codi mater y DU yn peidio â gadael yr UE ac eithrio'r bobl hynny sy'n cefnogi Brexit. Does dim amheuaeth na fydd y DU yn gadael yr UE. Mae'n mynd i ddigwydd. Rydym yn gwybod hynny. Mae’r ddadl honno wedi mynd heibio. Mae’r cyfle hwnnw wedi mynd heibio. Mae'n gwestiwn yn awr o ddeall sut y mae hyn yn digwydd. Yr unig beth yr ydym yn ei wybod yw bod pobl Cymru wedi pleidleisio i adael yr UE. Dydyn ni ddim yn gwybod dim manylion y tu hwnt i hynny. Dydyn ni ddim yn gwybod beth fyddai eu safbwynt, er enghraifft, pe byddai cytundeb ar y bwrdd a oedd yn cynnwys rhyw fath o symudiad rhydd rhannol o bobl, cyn belled â'i fod yn cynnwys mynediad at y farchnad sengl. Dydym ni ddim yn gwybod. Felly, rydym mewn sefyllfa o orfod saernïo posibiliadau sydd er budd gorau pobl Cymru.

Y gwir amdani, i mi, yw mai mynediad di-dariff i'r farchnad sengl yw'r mater unigol pwysicaf. Dyna'r mater unigol pwysicaf. Mae hefyd yn wir i ddweud bod hynny'n golygu derbyn, yn rhannol o leiaf, symudiad rhydd o bobl. Wel, os yw hynny'n wir, yna mae'n rhaid ystyried hynny, yn anffodus, oherwydd mai mynediad i'r farchnad sengl yw'r mater pwysicaf. Ceir enghreifftiau mewn gwledydd eraill lle ceir addasiad o'r system o symudiad rhydd. Yr hyn yr ydym ni yn ei wybod, yr hyn y gallwn ei ddeall o’r canlyniad, rwy’n credu, ym mis Mehefin, yw nad oedd pobl yn hapus â'r system bresennol o symudiad rhydd. Y tu hwnt i hynny, nid ydym yn gwybod a fyddent yn derbyn unrhyw addasiad o'r system honno.

Cyflwynais gynllun chwe phwynt ym mis Mehefin. Nid wyf wedi cael cynllun gan Lywodraeth y DU o hyd. Nid wyf yn gwybod beth yw eu cynllun nhw o hyd, nid wyf yn gwybod beth yw eu blaenoriaethau nhw o hyd, ac nid wyf yn gwybod beth yw eu strategaeth drafod nhw o hyd. Nawr, mae ef wedi cyfarfod â David Davis. Efallai ei fod wedi dweud rhywbeth gwahanol wrtho ef nag a ddywedodd wrthyf i, ond yr ateb i bob cwestiwn y gofynnais i David Davis oedd, ‘Bydd yn iawn.’ Dywedais, ‘Beth am y ffin rhwng Gogledd Iwerddon a’r Weriniaeth?’ ‘Bydd yn iawn.’ Wel, nid yw'n iawn, ac mae gan Arlene Foster y broblem fawr yn awr o fod mewn sefyllfa o gael ffin â gwlad sydd â pholisi mewnfudo gwahanol ac sydd o bosibl y tu allan i'r undeb tollau hefyd. Mae'n amhosibl peidio â chael ffin galed yn yr amgylchiadau hynny, ac mae'r rhain yn faterion sydd wedi eu claddu yn y tywod ar lefel y DU, hyd yn hyn, a bydd angen eu datrys.

Rwy'n meddwl bod y Prif Weinidog yn awyddus i gael ymagwedd synhwyrol tuag at hyn. Rwy'n credu ei bod hi. Rwy'n credu mai dyna’r rheswm pam yr oedd ei safbwynt fel ag yr oedd cyn y refferendwm. Ond mae yna bobl eraill o'i chwmpas nad ydynt. Liam Fox, Peter Lilley—mae'r rhain yn bobl sydd wedi dweud, ‘Yr hyn yr ydym ei angen yw sefyllfa lle mae diwydiannau gwasanaeth yn cael mynediad i wledydd eraill er mwyn caniatáu i’r nwyddau a weithgynhyrchir ganddynt i ddod i'r DU.’ Mae gan hynny'r potensial i ddinistrio gweithgynhyrchu yn y DU, ac nid dyna beth y pleidleisiodd y bobl amdano. I mi, mae'n hynod o bwysig ein bod ni mewn sefyllfa lle gallwn gael mynediad i'r farchnad sengl Ewropeaidd——mae hynny’n wir—ond ni fyddaf yn derbyn unrhyw beth a fyddai'n arwain at danseilio gweithgynhyrchu yng Nghymru. Mae ef wedi sôn am gytundebau masnach rydd—mae'n rhaid i ni fod yn ofalus ynglŷn â hynny. A yw eisiau cytundeb masnach rydd â Seland Newydd? Oherwydd byddai hynny'n golygu diwedd y cwotâu a'r tariffau ar gig oen, a chig oen yn llifo’n rhydd i'r DU. Felly, mae’n rhaid i ni fod yn ofalus iawn, iawn o'r hyn y mae cytundeb masnach rydd yn ei olygu mewn gwirionedd, ac edrych yn ofalus iawn ar y manylion.

Dyna pam y bydd yn cymryd llawer iawn o flynyddoedd i gytundebau masnach rydd gael eu trafod. Nid oes ffordd yn y byd i gytundebau masnach rydd gael eu trafod o fewn dwy flynedd—mae hynny'n amhosibl. Cymerodd y cytundeb gyda Chanada saith mlynedd dim ond i’w drafod. Yna mae’r mater o gael cytundeb gan Senedd y DU, o ddwy senedd ranbarthol yng Ngwlad Belg, aelod-wladwriaethau—ac mae un ohonynt eisoes wedi dweud na fyddai'n cytuno i unrhyw beth heb gydsofraniaeth dros Gibraltar. Mae’n rhaid datrys yr holl faterion hyn. Nid yw dim o hyn yn hawdd. Mae’n rhaid eu datrys, rwy’n gwybod hynny, ond mae meddwl bod hwn yn ddewis hawdd, ymhell o fod yn wir.

O ran y meysydd sydd wedi'u datganoli, wel, gadewch i mi roi un enghraifft i chi o ble y byddai'n gwneud synnwyr i ni gael un polisi cydlynol ledled Prydain Fawr: iechyd anifeiliaid. Does dim synnwyr mewn cael tair system wahanol o ran iechyd anifeiliaid ledled Prydain Fawr. Ac i mi, y gwir amdani yw ei bod yn gwneud synnwyr i gael cytundeb rhwng y tair Llywodraeth, gydag un system gyffredin—mae hynny’n amlwg yn gwneud synnwyr. Efallai bod dadl i gael fframwaith cyffredin ar gyfer amaethyddiaeth, fel nad oes unrhyw rwystrau yn y DU i fasnachu o fewn y DU. Gallaf weld bod hynny’n rhywbeth a fyddai’n fanteisiol.

Mae'n siarad am arian—ni fyddai’n beth da o dan unrhyw amgylchiadau i ffermio yng Nghymru weld y llif presennol o arian o Ewrop yn diflannu i mewn i'r Trysorlys. Rydym yn cael £260 miliwn y flwyddyn i ffermwyr yng Nghymru. Mae gennym lawer mwy o gyfran o'r gwariant nag y byddai fformiwla Barnett yn ei roi i ni—gwariant mwy o lawer. Felly, mewn gwirionedd, byddwn mewn sefyllfa lawer, lawer gwaeth pe byddem yn colli'r gyfran honno o'r arian. Y pryder sydd gen i yw y byddwn, yn 2020, yn cael gwybod ‘Cewch, fe gewch chi’r arian, yn unol â fformiwla Barnett’. Os gwneir hynny, mae'n doriad enfawr i ffermio yng Nghymru, ac ni fyddem yn gallu cadw'r system gymhorthdal ​​bresennol i fynd. I mi, yr hyn sydd ei angen arnom yw gwarant y bydd cyfran bresennol y cyllid yn parhau i'r dyfodol. Os gwneir hynny, bydd yn datrys y sefyllfa.

Mae'n rhaid i ni wneud yn siŵr, wrth gwrs, nad ydym yn y pen draw mewn sefyllfa lle mae gennym y pwerau, ond nid yr arian. Ac mae'n hynod o bwysig, oherwydd y dywedwyd wrthym y byddai bonws Brexit, bod hynny'n cael ei ddosbarthu'n deg i bobl Cymru. Ac mewn amaethyddiaeth, nid yw hynny’n golygu cyfran yn ôl fformiwla Barnett—mae’n golygu mewn gwirionedd y math o gyfran yr ydym yn ei gael yn awr.

Y sgyrsiau gyda Masnach a Buddsoddi’r DU—mae’n anghywir ynglŷn â Masnach a Buddsoddi y DU. Rydym yn gwerthfawrogi'r gwaith a wnawn gyda Masnach a Buddsoddi’r DU—mae gennym berthynas dda gyda nhw; nid oes unrhyw wrthdaro rhyngom ni—ond mae'r penderfyniadau buddsoddi mawr sydd wedi dod i Gymru dros yr ychydig flynyddoedd diwethaf wedi dod trwy waith caled y Gweinidogion ac, yn wir, swyddogion—mae Aston Martin, lle’r oeddwn i ddoe, yn un enghraifft o hynny. Gwnaethpwyd hynny yn gyfan gwbl gan Weinidogion Llywodraeth Cymru. Ond rydym ni yn gweithio gyda Masnach a Buddsoddi’r DU. Maent wedi rhoi cymorth i ni yn y gorffennol, ac mae'r berthynas yn dda, ac mae hynny'n mynd i barhau yn y dyfodol—nid oes angen i hynny newid.

Ond mae'n rhaid i ni ddeall bod llawer, llawer o faterion y mae angen eu datrys mewn cyfnod byr iawn o amser. Rydym yn sôn am ddwy flynedd a hanner i sefydlu cytundeb ar gyfer y DU a fydd o fudd i'r DU. Mae hynny'n dasg anodd dros ben. Ar y lleiaf, mae angen i Lywodraeth y DU fod yn gallu bod mewn sefyllfa i ddeall ble y mae eisiau mynd ar y cam hwn. Os nad yw wedi cyrraedd y cam hwnnw eto, yna sut ar y ddaear y bydd mewn sefyllfa i ddeall sut ddylai'r trafodaethau hyn edrych dros gyfnod dwy flynedd y trafodaethau hynny? Nawr, o’m rhan i, nid wyf yn dechrau o’r safbwynt o gael fy ngweld yn feirniadol yn gyhoeddus o Lywodraeth y DU wrth iddi barhau â'i thrafodaethau. Byddai'n well gennyf fod mewn sefyllfa lle y byddai gennym ffordd ymlaen yr ydym wedi cytuno arni—byddai’n well gen i fod mewn sefyllfa lle y byddai gennym ffordd ymlaen yr ydym wedi cytuno arni. Ond ym mis Mawrth, hoffwn weld bod Llywodraeth y DU wedi ystyried barn y Llywodraethau datganoledig, ac wedi dod i safbwynt y gall y Llywodraethau datganoledig gytuno arni. Ar y sail honno, mae'n gwneud synnwyr perffaith, wedyn, i fynd i’r trafodaethau ym mis Mawrth gan sefyll ynghyd. Ond dyna yw'r her i Lywodraeth y DU. Does dim pwynt i Lywodraeth y DU ddweud, ‘Dyma beth yr ydym yn mynd i'w wneud’, a pheidio â gofyn am farn y Llywodraethau datganoledig, neu eu cytundeb. Os ydym yn mynd i wneud hyn yn iawn ar gyfer y DU, mae angen cymaint o gytundeb ag y bo modd, er mwyn gwneud yn siŵr, dros y ddwy flynedd nesaf, nad ydym yn canfod ein hunain mewn sefyllfa lle rydym yn cymryd ergyd economaidd enfawr.

Diolch i'r Prif Weinidog am ei ddatganiad heddiw. Bydd ef a minnau, wrth gwrs, yn anghytuno a bydd gennym safbwyntiau gwahanol o ran yr angen am safbwynt mwy brys a mwy clir ar ran Llywodraeth Cymru mewn cysylltiad â’n hymadawiad o’r Undeb Ewropeaidd. Ond hoffwn ganolbwyntio fy nghwestiynau iddo ar yr hyn sydd wedi ei sicrhau yng nghyfarfod llawn diweddar Cydbwyllgor y Gweinidogion.

Yn ei ddatganiad, mae'n sôn am yr angen i sicrhau, cyn belled ag y bo modd, gonsensws ledled y DU. Yr hyn sy'n allweddol yn hyn o beth, wrth gwrs, yw’r dull priodol ar gyfer cyflawni hynny. Mae wedi crybwyll y bydd gan Gydbwyllgor y Gweinidogion gorff newydd—Cydbwyllgor y Gweinidogion (Trafodaethau Ewrop). A all roi gwybod i ni os bydd Ysgrifennydd Gwladol y DU dros Adael yr Undeb Ewropeaidd yn cael ei wneud yn gyfrifol ac yn atebol i'r corff Cydbwyllgor y Gweinidogion newydd hwn, neu a bydd yn fwy o gorff ymgynghorol ar gyfer gwasanaeth sifil Llywodraeth y Deyrnas Unedig? Ai swyddogaeth y corff hwnnw yw ceisio sicrhau’r safbwynt a rennir yn y DU y mae’n sôn amdano, neu a fydd gallu drwy’r corff hwnnw i sicrhau trefniadau Brexit pwrpasol ar gyfer pob rhan gyfansoddol o'r Deyrnas Unedig? Tybed os gall roi syniad i ni a yw'r corff hwnnw yn mynd i fod yn sail i sefyllfa drafod Brexit y DU.

Yn ei ddatganiad, mae'n cyfeirio at yr angen i addasu trefniadau cyllido Cymru er mwyn lliniaru a darparu ar gyfer y ffaith y byddwn yn tynnu allan o'r Undeb Ewropeaidd. Wrth gwrs, rydym ni ar feinciau Plaid Cymru yn cytuno â hynny, ond a all ddweud wrthym a yw hyn eisoes yn nodwedd o drafodaethau ei Lywodraeth gyda'r wladwriaeth Brydeinig ar fframwaith cyllidol newydd i Gymru? A fydd y fframwaith hwnnw, o'r cychwyn cyntaf, yn ffactor yn effaith Brexit, neu a fydd angen ail-drafod fframwaith cyllidol newydd bron ar unwaith wrth fabwysiadu'r un cyntaf?

Mae'n sôn yn ei ddatganiad am ymfudo, ac rwy’n croesawu ei sylwadau yn condemnio senoffobia a hiliaeth yn llwyr, a’i neges, hefyd, o groeso i ddinasyddion yr UE sy'n byw yma nawr ac sy'n cyfrannu at ein gwlad, a bydd Plaid Cymru yn ymuno ag ef i gondemnio unrhyw hiliaeth a senoffobia sy'n digwydd. A yw wedi cael unrhyw syniadau pellach ar oblygiadau ehangach polisi mewnfudo newydd yn y DU ar economi Cymru a’r gwasanaethau cyhoeddus yn benodol? Rwy'n gofyn yn benodol ynglŷn â’r posibilrwydd i Gymru a Llywodraeth Cymru fod â’r gallu i gyhoeddi trwyddedau gwaith ar gyfer Cymru, er mwyn sicrhau, pan fo prinder sgiliau neu arbenigedd yn y sectorau cyhoeddus neu breifat, y bydd ei Lywodraeth yn gallu cyhoeddi trwyddedau gwaith parhaol a dros dro, fel nad oes gennym system un ateb i bawb ar gyfer mewnfudo yn y DU a allai fod yn anfanteisiol i Gymru, ond a allai fod, efallai—galwch fi’n sinig—er budd rhywle fel Dinas Llundain?

Mae'n briodol bod y Prif Weinidog wedi tynnu sylw at yr heriau cyfansoddiadol hynny sydd gennym a'r rhai a fydd yn dod i'r amlwg yn ystod y cyfnod sydd i ddod. Mae’r Bil diddymu Ewropeaidd, neu, fel y mae rhai yn cyfeirio ato, y Bil diddymu mawr, yn un o'r heriau hynny, yn enwedig mewn cysylltiad â’r materion sydd wedi'u datganoli ar hyn o bryd. Rwyf wedi gofyn iddo o’r blaen a oedd yn rhagweld yr angen am Fil diddymu Ewropeaidd ar gyfer Cymru. Tybed a all roi'r wybodaeth ddiweddaraf inni o ran pa un a yw ef yn credu y bydd angen, ar ryw adeg neu’i gilydd, am Fil diddymu penodol ar gyfer Cymru neu hyd yn oed, os caf ddweud, Bil parhau ar gyfer Cymru, fel bod eglurder, cyn belled ag y mae'n mynd, o ran deddfwriaeth Ewropeaidd flaenorol a dyfarniadau Llys Cyfiawnder Ewrop blaenorol fel y maent yn ymwneud â materion sydd wedi'u datganoli yng nghyfraith Cymru, fel y cyfeiriodd atynt yn ei ddatganiad.

Rwy’n croesawu ei negeseuon clir iawn o ran y cyfansoddiad na fydd dim goddefgarwch ar ran Llywodraeth Cymru os daw i ymgais i ennill pŵer gan y wladwriaeth Brydeinig ar faterion sydd wedi'u datganoli, ac mae Plaid Cymru, wrth gwrs, yn cefnogi’r ymagwedd synhwyrol iawn ar gyfer cydweithredu rhwng llywodraethau’r ynysoedd hyn pan ddaw i faterion pan fo cydweithredu yn hanfodol—amaethyddiaeth, ffermio, a'r amgylchedd, er enghraifft. A all ef, felly, fynd â ni gam ymhellach a rhannu, efallai, gweledigaeth o sut y mae'n credu y gellir gwneud hynny ar ôl i ni adael yr Undeb Ewropeaidd? Ydy ef, er enghraifft, yn credu y dylai Cydbwyllgor y Gweinidogion (Trafodaethau Ewropeaidd), ar ôl i ni adael yr Undeb Ewropeaidd, droi’n gyngor Gweinidogion y DU parhaol, sy'n rhannu gweision sifil ymysg yr holl Lywodraethau datganoledig a’r Llywodraeth ganolog, fel bod yna strwythur rhynglywodraethol parhaus sy'n gallu darparu ar gyfer gwahanol anghenion y Deyrnas Unedig ac sy’n gallu hwyluso cydweithredu, yn hytrach na'r modd braidd yn ad hoc ac annerbyniol, y byddwn i’n dadlau, yr ydym yn cynnal cysylltiadau rhynglywodraethol yn hyn o bryd?

Yn olaf, mae'n crybwyll cyhoeddiad Nissan. A fu Prif Weinidog y DU yn ddigon cwrtais i roi gwybod i'r Prif Weinidog a phenaethiaid llywodraethau eraill yng nghyfarfod Cydbwyllgor y Gweinidogion fod cyhoeddiad Nissan ar fin digwydd? Neu a yw'r Prif Weinidog yn cael yr argraff o natur y cyhoeddiad hwnnw bod ymagwedd y DU, os gallwn ni ei alw'n ymagwedd tuag at Brexit, yn ymagwedd fesul sector, yn hytrach na fesul cenedl? Ac a yw'n gallu egluro a fydd yr addewidion a wnaed i Nissan yn berthnasol i wneuthurwyr ceir yma yng Nghymru? Wrth gwrs, fel y soniodd, mae'n ddiwydiant hanfodol bwysig yma, sy'n werth £3 biliwn ac yn cefnogi tua 18,000 o swyddi. Ac yn olaf, Lywydd, a wnaeth ef ffonio llinell frys Brexit newydd Llywodraeth y DU, efallai i ofyn rhai o'r cwestiynau hyn, ac, os felly, a yw'n teimlo bod ei alwad yn bwysig iddynt? [Chwerthin.]

Dydw i ddim wedi ffonio’r llinell gymorth eto. Byddwn yn gobeithio y byddai'n rhoi mwy o wybodaeth i mi na phe bawn i'n ffonio’r cloc siarad, ond, hyd yn hyn, y cyfan mae’r unigolyn ar ben arall y llinell gymorth honno wedi dweud wrthyf yw, ‘Bydd popeth yn iawn’. Felly, nid wyf yn siŵr bod yr wybodaeth mor fanwl ag y dylai fod ar y cam hwn.

Mae'n codi nifer o bwyntiau pwysig. Pe gallwn ymdrin â Nissan yn gyntaf, cafodd ei wneud yn glir ddydd Llun bod Llywodraeth y DU yn dal i ystyried strategaeth Brexit a oedd yn cynnwys tariffau. Gofynnais i'r Prif Weinidog i’w hwyneb ddiystyru unrhyw strategaeth, unrhyw gytundeb, a fyddai'n cynnwys tariffau, a gwrthododd wneud hynny. Yna cawsom y newyddion bod Nissan wedi gwneud y cyhoeddiad hwn. Yna cawsom y newyddion bod Llywodraeth y DU yn bwriadu defnyddio yr hyn y gallaf ond ei ddisgrifio fel ei hymdrechion gorau i sicrhau mynediad di-dariff at y diwydiant modurol.

Allwn i ddim anghytuno â hynny, ond beth am y sectorau eraill? Mae'n ymddangos fel ymagwedd gwbl dameidiog heb unrhyw fath o strategaeth gyffredinol. Beth y mae hyn yn ei olygu i Airbus? Beth mae hyn yn ei olygu i Tata? Nid ydym yn gwybod. Yr unig beth yr ydym yn ei wybod yw bod cytundeb wedi ei drafod, mae'n debyg, ar gyfer cwmni modurol heb i unrhyw arian fod yn rhan o hwnnw. Nawr, nid wyf yn credu hynny. Rwy'n credu ei bod yn hynod o bwysig ac, yn wir, mae Ysgrifennydd y Cabinet eisoes wedi ysgrifennu at yr Ysgrifennydd Gwladol yn gofyn iddo ddatgelu manylion llawn y setliad ariannol. Mae angen i ni wybod. Mae hwn yn fater i’r DU. Os yw Llywodraeth y DU wedi gwneud addewid y bydd yn gwneud yn iawn am dariffau ac yn gwneud hynny ar gyfer pob sector, byddwn yn talu mwy nag a wnaethom pan oeddem yn aelodau o'r UE, ac yn talu cwmnïau yn hytrach na thalu’r UE. Felly, nid ydym yn gwybod. Mae hyn yn amlwg yn ymagwedd sy'n dameidiog ac nid yw'n un sydd wedi ei hystyried yn drylwyr, ac mae angen i hynny newid. Mae angen cael strategaeth ynglŷn â hyn fel bod pobl yn deall i ble maen nhw'n mynd.

Rwy’n croesawu, wrth gwrs, yr hyn a ddywedodd y Prif Weinidog cyn Cydbwyllgor y Gweinidogion o ran amlder y cyfarfodydd, oherwydd y cytunwyd ar hynny i gyd yn 2014. Felly, nid wyf yn synnu ei bod wedi ailadrodd yr hyn y gwnaethom ni i gyd gytuno arno yn 2014, beth bynnag. Ond ie, y mae, wrth gwrs, yn ddefnyddiol bod cyfarfod llawn Cydbwyllgor y Gweinidogion yn cyfarfod yn fwy rheolaidd a bod y Prif Weinidog yn dod i gyfarfod llawn Cydbwyllgor y Gweinidogion.

Mae'n codi’r pwynt am gyngor gweinidogion posibl. Mae hynny'n hanfodol yn fy marn i, oherwydd bydd angen inni gael dull lle y gallwn gael cytundeb ledled cenhedloedd y Deyrnas Unedig wrth ystyried datblygu fframweithiau cyffredin. Mae cynsail ar gyfer hyn, oherwydd, pan oeddwn yn ysgrifennydd amaethyddiaeth yn ôl yn 2000, 2001, roeddem yn arfer cyfarfod bob mis a chytuno ar safbwynt y DU yng Nghyngor y Gweinidogion. Roedd hynny'n cael ei ystyried yn beth eithaf arferol. Felly, mae hyn wedi digwydd yn y gorffennol, ac nid oes unrhyw reswm pam na ddylai ddigwydd eto yn y dyfodol.

Ynglŷn â thrafodaethau Cydbwyllgor y Gweinidogion ar Ewrop, nid corff cynghori mohono. Yn sicr, fe'i gwnaed yn glir iawn nad yw hwn yn gorff sydd wedi ei sefydlu i Lywodraeth y DU gael dweud wrthym beth y mae'n mynd i'w wneud, heb fod gennym ni’r gallu i fynegi ein barn ein hunain ac i sicrhau ein bod yn cytuno ar y ffordd ymlaen. Felly, nid seinfwrdd mohono ac nid hysbysfwrdd o unrhyw fath; y bwriad yw iddo fod yn fforwm priodol ar gyfer penderfynu ar y ffordd ymlaen.

O ran y fframwaith cyllidol, ar hyn o bryd mae popeth yn cael ei ystyried yn rhan o'r fframwaith cyllidol. Ond yn y pen draw, wrth gwrs, gwyddom fod materion fel Barnett yn parhau, nad ydynt yn ffafrio Cymru. Rydym yn gwybod bod cwestiynau heb eu hateb o ran yr hyn sy'n digwydd ar ôl 2020, ac nid oes gennym atebion i'r cwestiynau hynny eto.

Mae'n codi'r pwynt diddorol am drwyddedau gwaith ar gyfer Cymru. Mae ef wedi codi hyn gyda mi o'r blaen. Rwy'n credu ei fod yn fater y mae angen ei ystyried yn ofalus, ac mae'n fater y mae gennyf beth diddordeb ynddo, i weld sut y byddai hynny'n gweithio ar lefel y DU. Nid wyf yn rhannu'r farn, os ydw i’n onest, ei bod yn bosibl cael trefniadau gwahanol ar gyfer gwahanol genhedloedd cyfansoddol o’r DU o ran eu perthynas â'r Undeb Ewropeaidd. Nid wyf yn gweld sut y byddai hynny'n gweithio. Os, er enghraifft, y byddai gan yr Alban ffurf wahanol o fynediad i'r farchnad sengl, byddai hynny'n anochel yn golygu gwahanol lefelau o dollau a ffin. Rwy'n credu ei bod yn anodd iawn cael aelod-wladwriaeth â threfniadau gwahanol o fewn yr aelod-wladwriaeth, yn enwedig pan fo gan yr aelod-wladwriaeth honno wledydd sydd ynghlwm wrth ei gilydd. Mae'n hawdd i’r Ynys Las. Nid yw mor hawdd i Gymru, Lloegr a'r Alban. Yr hyn yr wyf i am ei weld yw cytundeb da ar gyfer y DU gyfan, ac yn arbennig, wrth gwrs, cytundeb da ar gyfer Cymru.

Rwy’n rhannu ei bryder—a nodais y pwynt hwn wrth Brif Weinidog y DU—dydw i ddim eisiau gweld buddiannau Dinas Llundain yn cael eu hystyried fel y peth pwysicaf ac yn fwy pwysig na buddiannau unrhyw sector arall. Rydym yn gweld ar adain dde galed y Blaid Geidwadol—fe ddaeth gan Peter Lilley, ac fe ddaeth gan Liam Fox, fe ddaeth gan Patrick Minford—mai’r hyn yr ydym ei angen yw i ddiwydiannau gwasanaeth gael mynediad at farchnadoedd eraill, ond nad yw gweithgynhyrchu’n bwysig. Nid wyf yn cytuno â'r farn honno, mae'n ddrwg gennyf, ac nid wyf yn credu bod y bobl a bleidleisiodd o blaid Brexit yn meddwl eu bod yn pleidleisio i weld y diwydiant gweithgynhyrchu yn diflannu o Gymru neu weddill y DU.

O ran y Bil diddymu, fy nealltwriaeth i yw y bydd yn ystyried ymdrin â'r sefyllfa yng Nghymru, yr Alban a Gogledd Iwerddon er mwyn ymwreiddio cyfraith bresennol yr UE yn y gwledydd perthnasol. Bydd yn fater i'r Cynulliad hwn, yn gyfan gwbl, wedyn i benderfynu pa rai o'r deddfau hynny y mae'n dymuno eu cadw ai peidio. Ni fyddai unrhyw beth, yn fy marn i, wrth gwrs, i atal y Cynulliad, os oedd yn dymuno, rhag gweithredu cyfarwyddebau’r Comisiwn, mewn gwirionedd, hyd yn oed pe baem y tu allan i'r Comisiwn, pe byddai o’r farn y byddai hynny o gymorth i fusnes. Mae'r rhain i gyd yn faterion y bydd angen eu harchwilio, ond, unwaith eto, ni ellir defnyddio'r Bil diddymu mawr honedig fel dull o gael gwared ar bwerau'r Cynulliad hwn a phobl Cymru—nid dyna y pleidleisiodd pobl Cymru ar ei gyfer mewn dau refferendwm.

Mae llawer o gwestiynau na allaf eu hateb gan nad wyf wedi cael yr atebion gan Lywodraeth y DU, ond mae'n hollol amlwg i mi bod angen i’r gwaith o ddatblygu’r atebion hynny ddigwydd yn fuan. Rydw i wedi amlinellu ein safbwynt ni fel Llywodraeth. Mae angen i Lywodraeth y DU wneud yr un fath, fel y gallwn weld beth yw eu barn. Ond nid yw’r dull tameidiog hwn o fynd â chytundeb at gwmni, yn gyntaf oll, yna at sector, yn mynd i weithio. Mae'n gwbl hanfodol bod gennym ddull cydlynol sydd o fudd i bawb a’r holl bobl hynny sy'n byw yng ngwledydd cyfansoddol y DU.

Pam fod y Prif Weinidog yn dal i siarad iaith Armageddon? Mae'r datganiad hwn yn sôn bod methiant o ran masnach Ewropeaidd yn bosibilrwydd. Hyd yn oed os nad ydym, mewn gwirionedd, yn dod i unrhyw gytundeb â'r UE, mae'n amhosibl y bydd methiant ym masnach y byd. A wnaiff y Prif Weinidog gadarnhau i mi bod y DU wedi allforio £135 biliwn mewn nwyddau a £89 biliwn mewn gwasanaethau i’r UE? Dyna £110 biliwn yn llai nag y gwnaethant ei allforio i ni. Mae'n gyfan gwbl er lles yr UE i ddod i gytundeb masnach rydd gyda ni, oherwydd, os nad ydynt yn gwneud hynny, byddant yn achosi trafferth i’w hunain yn ddiangen. Nid yw Llywodraeth Prydain, yn ôl yr hyn a ddeallaf i, yn dymuno gweld tariffau yn cael eu gosod ar allforion rhwng yr UE a'r DU o’r naill ochr na’r llall. Comisiwn yr UE a grymoedd amddiffynnol eraill yn yr UE yn unig sy’n siarad am osod tariffau, felly beth y mae Llywodraeth Cymru yn ei wneud i geisio dylanwadu ar y Llywodraethau y tu mewn i'r UE, ar wahân i'r DU, i fod o blaid y fasnach rydd y byddem ni i gyd, fel arall, ei eisiau?

Dim ond 1.1 y cant yw'r tariff cyfartalog y mae’r UE yn ei osod yn erbyn trydydd wledydd, ac mae 75 y cant o'r holl nwyddau a gwasanaethau yn masnachu'n rhydd rhwng yr UE a gweddill y byd ar dariff sero. Onid yw'n gwbl amhriodol felly, i ddweud bod methiant mewn masnach Ewropeaidd rhwng Prydain a'r Undeb Ewropeaidd yn bosibilrwydd?

O ran rhannau eraill y datganiad, ar y cwestiwn o ddychwelyd pwerau, a wnaiff y Prif Weinidog dderbyn bod UKIP yn gwbl o blaid dychwelyd pwerau, nid yn unig i San Steffan ond i Gaerdydd? Mae hwn yn gyfle enfawr i ni yn y Cynulliad hwn ac, yn wir, yn Llywodraeth Cymru. Byddwn yn adennill rheolaeth dros bolisi amaethyddol, byddwn yn adennill rheolaeth dros bolisi amgylcheddol a bydd gennym, yn ein dwylo ni ein hunain, bob math o ysgogiadau nad oes gennym ar hyn o bryd dros bwerau i wneud economi Cymru yn fwy cystadleuol yn y dyfodol. Yn y bôn, dyna beth ydyw—mae'n gyfle i fasnachu’n gystadleuol, nid yn unig gyda'r UE, ond gyda gweddill y byd, sydd, wedi'r cyfan, yn 85 y cant o'r economi fyd-eang.

Rwyf wedi darllen cofnodion cyfarfod y grŵp cynghori Ewropeaidd ar 28 Medi, ac mae'n ddiddorol iawn gweld pwy sydd, mewn gwirionedd, ar y pwyllgor hwn. Un person, hyd y gwelaf i, allan o ryw ddau ddwsin, sydd ag unrhyw brofiad busnes ymarferol, sef Kevin Crofton. Mae'r lleill i gyd yn bobl deilwng iawn, ond maent yn academyddion, yn arbenigwyr polisi neu’n wleidyddion—ar eu pensiwn neu fel arall. Yr hyn ddylem ni fod yn ei wneud, neu’r hyn ddylai Llywodraeth Cymru fod yn ei wneud, yw cymryd cyngor gan y bobl sydd mewn gwirionedd allan yno yn gwneud nwyddau ac yn gwerthu nwyddau a gwasanaethau yn y byd, oherwydd dyna o ble y mae cyfoeth economi Cymru yn dod yn awr, a dyna o ble y bydd yn dod yn y dyfodol. Felly, yr hyn y dylai ef fod yn ei wneud yw gofyn iddynt, ‘Ym mha ffordd y gallwn ni ddefnyddio'r rhyddid newydd hwn a gawn a'r pwerau newydd y byddwn yn eu cael er budd y bobl sy’n creu cyfoeth i Gymru a'r swyddi sy'n dibynnu arnynt?’

Rwy'n falch iawn o weld bod y Prif Weinidog yn siarad yn nhermau ymfudo a reolir, yn hytrach nag, unwaith eto, y mathau hyn o sefyllfaoedd Armagedon o adeiladu waliau ar hyd y Sianel i gadw’r hen bobl dramor ffiaidd allan. Nid oes neb yn siarad yn y termau hynny o gwbl. Mae'n gwybod cystal â phawb arall yn y Siambr hon bod y ddadl Brexit wedi ei dominyddu’n fawr iawn gan yr ofnau a’r drwgdeimlad a grëwyd gan ymfudo heb ei reoli yn ystod y 15 mlynedd diwethaf. Roedd y rhan fwyaf o bleidleisiau o blaid Brexit yn yr ardaloedd y mae Llafur wedi dibynnu arnyn nhw yn ystod y ganrif ddiwethaf am y nifer fwyaf o bleidleisiau. O ganlyniad i hyn, anwybyddu dymuniadau y Cymry, nid pobl Brydain yn unig, fyddai cilio rhag y rhwymedigaeth a osodir arnom ni i gyd, yn fy marn i, er mwyn sicrhau ymfudo a reolir. Ond, wrth gwrs, bydd hynny'n cynnwys pobl yn symud ar draws ffiniau. Wrth gwrs, mae economi Cymru yn dibynnu ar gyfnewid, yn yr un modd ag y mae pob economi—ar wahân i systemau caeedig megis Gogledd Corea—am economi iach a chynyddol. Yr hyn sy'n bwysig yw: beth yw telerau’r polisi ymfudo? Felly, yr hyn nad ydym ni eisiau yw mewnfudo heb ei reoli a di-grefft ar draws ffiniau, oherwydd dyna beth sydd wedi achosi’r prif broblem, a’r bobl sy’n dioddef fwyaf yn sgil y fath mewnfudo heb ei reoli, yw’r rhai sydd ar waelod y raddfa incwm, gan fod tuedd i hynny ostwng cyflogau ac felly gostwng safonau byw.

O ran yr aneglurder yn safbwynt trafod Llywodraeth y DU ar hyn o bryd, a yw'r Prif Weinidog o’r farn y gallai fod yn ddefnyddiol i ni wahodd David Davis a Liam Fox, efallai, i Gaerdydd i sesiwn Cyfarfod Llawn y Cynulliad hwn, yn yr un ffordd ag y mae Alun Cairns yn dod yma o dro i dro, er mwyn i ni allu clywed o lygad y ffynnon yr hyn maen nhw’n ei feddwl ac, i'r graddau yr ydym yn gallu ei ddirnad, holi’r math o gwestiynau y mae’n amlwg wedi methu â chael atebion iddyn nhw yn ei ymdrechion ei hun i wneud hynny?

Mae hwn yn antur fawr yr ydym wedi cychwyn arni nawr, pa un a yw hynny yn ein plesio ai peidio, pa un a oeddem o blaid canlyniad y refferendwm ai peidio, ond, fel y dywedais yn fy nghwestiwn yn gynharach, a yw'r Prif Weinidog yn derbyn bod hwn yn gyfle gwych i ni yng Nghymru, nad ydym wedi ei gael o'r blaen, i reoli ein tynged ein hunain? Caiff gwleidyddion eu hethol gan y bobl a gallan nhw ein diswyddo ni hefyd os nad ydyn nhw’n hoffi’r hyn yr ydym yn ei wneud, yn wahanol i'r Comisiwn ym Mrwsel a'r rhai sydd ar hyn o bryd yn llunio polisïau ar ein cyfer ac nad ydynt, yn y pen draw, yn atebol i bobl y wlad hon neu, yn wir, i unrhyw wlad arall, ac sydd, yn sgil y diffyg atebolrwydd hynny, yn gosod coron ddrain ar bobloedd Ewrop ar ffurf ardal yr ewro, sy'n beiriant enfawr o dlodi ac sy’n gwneud cyfandir cyfan yn dlawd, gan gyfyngu ar gyfleoedd allforio Prydain, a Chymru yn benodol. Felly, gofynnaf i'r Prif Weinidog groesawu’r dyfodol, croesawu’r cyfle sydd gennym heddiw. Peidiwch ag ofni’r dyfodol; ein dyfodol ni yw hi.

Unwaith eto, mae’n ymddangos ein bod yn dadlau’r refferendwm a gafwyd ym mis Mehefin. Nid oes pwynt dadlau ar hynny eto; mae hynny’n glir, ac mae'r canlyniad yn glir o ran y cyfeiriad. Ond rwy’n credu bod angen dos o realiti arnom yma. Pe bai gennym gytundeb masnach rydd â'r Unol Daleithiau, fyddai neb yn dymuno’i beryglu—neb. Ni fyddai neb yma yn dweud, ‘Yr hyn yr ydym ni eisiau yw bod mewn sefyllfa lle gallai fod rhwystrau ar waith mewn masnach rhyngom ni a'r Unol Daleithiau’. Mae'r UE yn farchnad lawer, lawer mwy. Mae'n fwy na America a Rwsia ar y cyd. Wrth gwrs, mae'r UE yn allforio mwy mewn gwerth ariannol i'r DU nag y mae’r DU yn ei wneud i'r UE, oherwydd ei fod wyth gwaith yn fwy na’r DU. Yn wir, ar ffurf canran, rydym yn allforio tua 40 y cant i’r farchnad Ewropeaidd, a daw 8 y cant o allforion Ewropeaidd i mewn i'r DU. Felly, fel canran, nid yw'r DU yn farchnad fawr o’i chymharu â gwledydd eraill.

Nawr, y perygl y mae'n rhaid i ni ei osgoi yw'r math o rethreg a gafwyd yng nghynhadledd y Blaid Geidwadol, sydd ond yn llwyddo i uno gwledydd Ewrop yn ein herbyn. Yn sicr, nid dyna yr ydym ni eisiau ei wneud. Mae digon o wledydd yn Ewrop nad ydynt yn credu mewn integreiddio agosach fyth. Maen nhw yno—y Weriniaeth Tsiec yn un ohonynt, Denmarc yn un ohonynt —ac mae'n gywir dweud bod tensiynau yn yr UE, ond fe fyddai’n eironig pe unai’r UE yn erbyn y DU oherwydd agwedd y DU. Felly, mae'n rhaid i ni osgoi hynny ar bob cyfrif. Mae'n arwydd o haerllugrwydd imperialaidd i feddwl y bydd pawb yn syrthio wrth draed y DU; dydyn nhw ddim yn mynd i wneud hynny. Nid yw'r DU yn floc masnachu mawr. Nid yr UE mohoni, nid America mohoni, nid Rwsia, nid India. Mae’n rhaid iddi ymladd yn graff i allu gwerthu ei nwyddau.

O ran pwerau, roeddwn i'n meddwl ei fod bron yn gwneud achos dros annibyniaeth i Gymru ar un adeg. Gwn fod ei blaid wedi bod ar daith hir, ond nid oeddwn i’n credu bod y daith mor hir â hynny. Rydym ni eisiau sicrhau ein bod yn cael y math iawn o gyngor ar gyfer y dyfodol. Gallaf ddweud wrtho: rwy’n siarad â chwmnïau sydd wedi buddsoddi yng Nghymru ac rwy’n siarad â buddsoddwyr posibl, ac maen nhw i gyd, yn ddieithriad—yn ddieithriad—yn dweud wrthyf eu bod yn ansicr am y dyfodol, oherwydd nad ydynt yn gwybod beth fydd perthynas y DU ag Ewrop. Nawr, rhowch eich hun yn sefyllfa Airbus, rydych chi’n weithrediad Ewropeaidd hynod integredig, rydych chi eisiau gwybod pa un a fydd unrhyw rwystrau rhwng eich gweithrediadau yn Broughton a Toulouse. Nid ydyn nhw’n gwybod yr ateb i hynny eto. Rhowch eich hun yn sefyllfa cwmni Ford ym Mhen-y-bont ar Ogwr, rydych eisiau gwybod pa un a fydd tariff yn cael ei osod ar y peiriannau, a gaiff eu hallforio bob un—pob un—i’r Almaen, a thariff arall ar y ceir cyflawn sy’n dod yn eu hôlau. Nid yw’r atebion ar gael ar hyn o bryd. Nawr, pe gellir darparu’r atebion hynny, credaf ei fod yn gywir, credaf y gallwn ni gyrraedd sefyllfa lle gallwn weld sefydlogrwydd economaidd unwaith eto, ond nid oes gennym yr atebion hynny eto ac nid yw'r rhain yn faterion hawdd eu datrys. Mae angen y penderfyniad hwnnw arnom.

I mi, fel yr wyf wedi ei ddweud o'r blaen, mae’n rhaid i ni gael sefyllfa lle nad oes unrhyw dariffau, a byddai hynny o gymorth. Ond, gadewch i ni beidio ag esgus y bydd pethau yn iawn os nad oes gennym gytundeb ar ôl dwy flynedd—bydd rheolau Sefydliad Masnach y Byd yn cael eu cymhwyso. Nid oes gan yr UE unrhyw reswm i fod yn garedig i'r DU, nid lleiaf oherwydd eu bod eisiau annog eraill a fyddai eisiau gwneud yr un peth. Y gwirionedd yw y gall yr UE chwilio am farchnadoedd eraill yn rhywle arall. Mae llawer iawn o filoedd o swyddi yng Nghymru sy'n dibynnu ar ein mynediad dilyffethair at y farchnad sengl. Pam y byddai rhywun yn dod i'r DU, yn hytrach na'r UE, os oedden nhw’n ddwy farchnad gwbl ar wahân? Pam mynd i farchnad o 60 miliwn yn lle marchnad o 500 miliwn? Nid oes unrhyw ffordd y bydden nhw’n dod yma. Mae’r holl gwmnïau hynny yn y DU sydd yma—Nissan yn un ohonynt. Yr unig reswm y mae Nissan yn y DU yw i allu gwerthu yn y farchnad Ewropeaidd—dyna ni. Mae Ford yn yr un sefyllfa, mae Airbus yn yr un sefyllfa. Os nad ydyn nhw’n gallu gwerthu heb rwystr—wrth gwrs y gallan nhw werthu—heb rwystr ar waith, nid oes rheswm iddyn nhw aros ac nid oes rheswm iddyn nhw ddod yma yn y lle cyntaf. Bydd, bydd masnach, ond nid ar yr un lefel ag sydd gennym ar hyn o bryd. Os oes gennym gytundeb masnach rydd gyda bloc masnachu mawr arall, ni fyddem yn dadlau dros sefyllfa a allai olygu rhwystrau tariffau. Mae'n ymddangos yn eithaf amlwg i mi ac i eraill rwy’n gobeithio.

Felly, mae llawer o waith i'w wneud. Mae'n sôn am gyfleoedd. Mae yna rai. Efallai na fydd rheolau cymorth gwladol yn gymwys, oni bai bod San Steffan yn gosod rheolau yn eu lle. Mae'n iawn i ddweud y gallwn lywio amaethyddiaeth a physgodfeydd, ond heb yr arian, ni allwn gael hyn o gwbl. Felly, mae angen cael setliad ariannol ar lefel y DU sy'n deg i bob gwlad, sy'n ein galluogi i ddefnyddio ein pwerau yn effeithiol. Dyna'r ansicrwydd sy'n ein hwynebu ar hyn o bryd.

Mae'n rhaid i ni sicrhau bod y sefyllfa bresennol, sy’n ansicr—nid oes dwywaith am hynny—yn cael ei datrys cyn gynted â phosibl. Wrth galon hynny y mae’r angen i Lywodraeth y DU ddatgan, nid ei strategaeth drafod fanwl—nid wyf yn disgwyl iddi gael hynny ar hyn o bryd, o bosibl, ac nid wyf yn disgwyl iddyn nhw ddweud wrthym amdano—ond o leiaf yr egwyddorion cyffredinol. Beth yw'r llinellau coch? Beth sy'n dderbyniol? Beth nad yw’n dderbyniol? Nid ydym ni wedi cyrraedd y cam hwnnw eto; mae angen i ni ei gyrraedd yn fuan.

Rwy’n sylweddoli’r cyfyngiadau amser felly byddaf i’n gyflym ac yn fyr. Brif Weinidog, diolch i chi am eich datganiad. Rwy’n gwerthfawrogi’n fawr y diweddariad a gawsom ac rwy'n edrych ymlaen at eich holi chi yr wythnos nesaf pan fyddwch chi’n dod i'r Pwyllgor Materion Allanol a Deddfwriaeth Ychwanegol ar y mater penodol hwn.

Credaf ei bod yn bwysig heddiw i dynnu sylw at y ffaith nad gweithgynhyrchu yw'r pris y byddwn ni’n ei dalu ar gyfer y sector ariannol yn ne-ddwyrain Lloegr. Bydd yn cael effaith ddinistriol ar fy etholaeth i a fy etholwyr i, fel y gwyddoch eisoes, gyda’r mater o ddur ac agweddau eraill. Felly, ni fyddaf yn ymhelaethu ar y pwynt hwnnw.

O ran y Bil diddymu mawr, rwy’n cytuno â Steffan Lewis: efallai nad y Bil 'mawr' yw'r term cywir—propaganda ydyw fel y nodwyd ganddo ddoe. Cafodd pwyllgor materion allanol Senedd yr Alban adroddiad mewn gwirionedd gan yr Athro Sionaidh Douglas-Scott ar y posibilrwydd o gael Deddf parhad, sy'n rhoi ar waith y posibilrwydd—pe na byddai’r deddfau yn cael eu trosglwyddo i’r Cynulliad hwn—o sicrhau bod ailddatganiad deddfau Ewropeaidd yn dod yma a’n bod ni yn eu cynnwys yn ein cyfreithiau ni. Nawr, mae'n bosibl y cânt eu diddymu gan Lywodraeth y DU, ond mae'n gwneud datganiad os ydym yn canfod bod y Bil diddymu mawr yn ceisio adennill gwybodaeth mewn gwirionedd. A wnewch chi edrych ar y cyfle hwn i sicrhau, os yw'r adennill i’w gael, bod gennym ddewis amgen sy'n gosod y sefydliad hwn wrth galon meysydd cyfrifoldeb datganoledig yr UE? Credaf ei bod yn bwysig i ni edrych ar hynny.

A wnewch chi hefyd dynnu sylw at y cwestiwn ynghylch pa drafodaethau yr ydych yn eu cael â gweinyddiaethau datganoledig eraill ynglŷn â'r sylwadau i wladwriaethau'r UE a chyrff partner eraill yr UE i sicrhau bod ein llais yn cael ei glywed yn Ewrop? Mae'n bwysig ein bod ni’n gallu dylanwadu ar bobl yn Ewrop i sicrhau eu bod yn gwrando ar ein pryderon ni hefyd, er mwyn iddyn nhw ddeall, wrth gyd-drafod ar ran yr UE, safbwynt y Cymry, yn enwedig yma yng Nghymru. Rwy'n credu bod honno'n agwedd bwysig.

O ran y Bil diddymu, a ydych chi wedi cael cyfle i ddechrau edrych ar y goblygiadau posibl yn sgil Mesur Cymru? Gan y bydd Mesur Cymru yn amlwg yn rhoi safbwynt gwahanol erbyn hyn, oherwydd bydd gennym bwerau a gadwyd yn y sefyllfa hon. Rydym eisoes yn poeni am rai o'r materion hynny a’r effaith y gallai hynny ei chael ar y cyfansoddiad. A byddwn i hefyd yn edrych i weld a ydych wedi cynnal unrhyw drafodaethau. Oherwydd yn amlwg, o’ch datganiad, mae Llywodraeth y DU ar chwâl ac nid yw wedi llwyddo i gael unrhyw fanylion o gwbl. A ydych chi wedi trafod materion megis caffael a'r rheolau o gwbl? O ran cymorth gwladol, er enghraifft, rwy’n tybio y bydd rheolau cymorth gwladol gan y Sefydliad Masnach y Byd os byddwn yn gadael yr UE heb unrhyw ystyriaeth. Felly, byddwn yn parhau i gymhwyso rheolau cymorth gwladol. A ydych chi wedi trafod â gwledydd datganoledig eraill ynghylch sut y byddwn yn defnyddio hynny fel rhyw fath o ddull ar y cyd o ymdrin â sefyllfaoedd pwysig ledled y DU? Mae ein hanghenion yn wahanol i rai yr Alban, mae anghenion yr Alban yn wahanol i anghenion gogledd Lloegr; mae'n bwysig ein bod yn cael barn gyfunol ar hynny.

Rwy’n cytuno â hynny. Y llais nad yw'n cael ei glywed yma, wrth gwrs, yw llais rhanbarthau Lloegr. Nid oes ganddynt lais. Mae gan Lundain faer a’r gwirionedd yw, os ydych chi eisiau siarad â gogledd-ddwyrain Lloegr neu de-orllewin Lloegr, nid oes neb i siarad â nhw mewn gwirionedd. Iddyn nhw, wrth gwrs, maen nhw mewn sefyllfa o beidio â chael llais gwirioneddol yn y trafodaethau hyn, sydd yn fater yr wyf yn flin iawn yn ei gylch.

Yn ganolog i hyn, wrth gwrs, mae anghytundeb sylfaenol o ran yr hyn sy'n digwydd pan ddaw pwerau o Frwsel i’r glannau hyn. Ein dadl ni yw—ac rwy’n meddwl ei bod yn ddadl gywir—nad oes byth angen iddyn nhw fynd i San Steffan; maen nhw’n osgoi San Steffan ac yn dod yn syth aton ni. Yn San Steffan, ymddengys eu bod o farn wahanol, sydd rywsut yn golygu bod pwerau yn dod i San Steffan ac y byddan nhw, mewn rhyw ffordd, yn eu pasio ymlaen. Mae hynny, yn syml, yn anghywir. Nid dyna beth y mae’r setliad datganoli yn ei ddangos mewn gwirionedd, felly mae anghytundeb sylfaenol yno ar hyn o bryd.

Rwy'n credu ei fod yn iawn i ddweud bod yr Alban mewn sefyllfa wahanol. Mae’r Alban yn edrych yn gyhoeddus ar refferendwm annibyniaeth arall; mater i Lywodraeth yr Alban yw hynny. Mae gan Ogledd Iwerddon safbwyntiau hynod, hynod wahanol. Mae gan y Prif Weinidog a'r Dirprwy Brif Weinidog safbwyntiau gwahanol ar ddyfodol Gogledd Iwerddon a'i pherthynas â'r UE. Felly, mae cyrraedd cytundeb ar y ffordd ymlaen yng Ngogledd Iwerddon yn llawer anoddach nag y mae mewn mannau eraill ar yr ynysoedd hyn.

Ond mae Mesur Cymru, wrth gwrs, trwy greu model o bwerau a gadwyd, yn ei gwneud, yn fy marn i, yn haws i hwyluso llif y pwerau o Frwsel yn syth i’r fan hon, yn hytrach na bod y pwerau hynny yn aros yn San Steffan a bod San Steffan yn penderfynu wedyn pa un a ddylid trosglwyddo’r pwerau hynny. Dyna un o'r trafodaethau mawr. Dyna fantais fawr y model o bwerau a gadwyd yn fy marn i, oherwydd nid ydych mewn sefyllfa lle mae’n rhaid i chi ddadlau yn gyson pa un a ddylid rhoi’r pŵer i chi; yn wir, bydd y pŵer yn cael ei drosglwyddo, oni bai ei fod wedi ei gadw'n benodol. Nawr, ar un adeg, roedd arweinydd y Ceidwadwyr yn dweud, roedd yn ymddangos ei fod yn awgrymu, rywsut, y dylid cwtogi pwerau y lle hwn, er gwaethaf y ffaith ein bod wedi cael dau refferendwm—un ar sefydlu’r lle hwn a’r ail ar gael pwerau deddfu sylfaenol. Nid oedd y refferenda hynny yn cyfrif yn ei feddwl ef. Mae wedi bod yn dawel ers hynny, ond yr wyf yn gresynu yr hyn a ddywedodd ar yr adeg honno. Y realiti yw bod pobl Cymru wedi pleidleisio i adael yr UE. Ni ofynnwyd y cwestiwn iddyn nhw ar unrhyw bwynt: a oedden nhw eisiau gweld pwerau yn gadael Cymru ac yn mynd i rywle arall? Mae’n rhaid i Lywodraeth y DU gofio hynny. Mae’n rhaid i hyn beidio â bod yn ymarfer i geisio canoli grym yn Llundain, oherwydd nid yw hynny o unrhyw ddefnydd i unrhyw un, o ystyried y ffaith eu bod yn honni bod pŵer wedi’i ganoli ym Mrwsel. Felly, dyma’r cwestiynau y bydd angen eu datrys yn ystod y misoedd nesaf.

O ran y Mesur diddymu mawr, sydd wedi ei gyflwyno yn syml fel Mesur a fyddai'n ymgorffori cyfraith bresennol yr UE yn y gwahanol wledydd, sy’n synhwyrol, gan nad oes neb eisiau gweld deddfau yn diflannu ar ddamwain, ac wedyn mater i’r gwahanol ddeddfwrfeydd fyddai penderfynu pa ddull y byddan nhw’n ei gymhwyso yn achos pob rheoliad a chyfraith yn sgil hynny. Os dyna’r cyfan ydyw, gallaf weld y synnwyr ynddo, ond mae'n rhaid i ni fod yn ofalus i sicrhau nad yw'n mynd ymhellach na sut y mae wedi ei gyflwyno.

Ac yn olaf, Eluned Morgan.

Tybed a fyddai'r Prif Weinidog yn cytuno, er y gallai rhai pobl yn y Siambr hon ddehongli trafodaethau yr UE yn un antur fawr, mae eraill, efallai nad ydyn nhw’n byw mewn tai enfawr yng nghanol Wiltshire, yn gallu gweld bod y cynnydd enfawr sydd eisoes wedi digwydd yng nghost petrol, y cynnydd yng nghost bwyd, yn effeithio ar aelodau tlotaf ein cymdeithas yn barod. Ac, yn wir, a yw'r Prif Weinidog yn cytuno nad yw prosiect economaidd yn unig mo prosiect yr UE, ond, mewn gwirionedd, yn brosiect gwleidyddol hefyd? Felly, ni fydd y trafodaethau yn ymwneud dim ond â pha un a ydynt eisiau gwneud bargen fasnach â ni; byddan nhw’n cynnwys cyd-drafod gwleidyddol a chred mewn prosiect. Felly, efallai na fyddan nhw mewn gwirionedd yn awyddus i arwyddo bargeinion er eu bod efallai er eu lles economaidd, oherwydd eu bod eisiau cynnal prosiect gwleidyddol, ac felly efallai nad yw ein pŵer i drafod gystal ag y cred rhai yn y Siambr hon.

Mae'n bwynt cryf i’w wneud, ac nid yw'n wir y bydd yn hawdd cael 30 o gyrff gwahanol i gytuno i fargen. Yn syml, nid yw hynny’n mynd i ddigwydd. Mae’r DU ar drugaredd Sbaen o ran Gibraltar; mae wedi gweld ei chyfle a bydd yn dadlau dros gyd-sofraniaeth. Dyna un wlad y mae'n rhaid dwyn perswâd arni ymysg, wel, 27 o wahanol wledydd, dwy Senedd ranbarthol a dau sefydliad. Rydym yn gwybod bod yna wledydd eraill nad ydyn nhw’n ystyried bod y DU yn bwysig o ran eu masnach. Bydd rhai gwledydd yn—bydd yr Almaen yn, mae’n siŵr bod hynny’n deg i’w ddweud. Ni fydd gwledydd eraill yn ystyried bod y DU yn bwysig o gwbl, a bydd eu perswadio y dylen nhw, rywsut, ymrwymo i fargen a fydd, yn eu tyb nhw, yn ffafrio’r DU yn afresymol yn her fawr. Fel y dywedais, rwy’n credu na ddylem ni dwyllo ein hunain bod pobl o’r farn bod ar wledydd eraill fywoliaeth i’r DU. Nid dyna sut y maen nhw’n gweld y mater—nid dyna sut y maen nhw’n gweld y mater. Nid y bedwaredd ganrif ar bymtheg yw hi. Mae'n rhaid i ni fod yn realistig a chael y fargen orau y gallwn ar gyfer y DU, o ystyried y ffaith bod yr UE wyth gwaith yn fwy na ni o ran ei maint, ac mae'n rhaid i ni sicrhau ein bod yn cael y fargen orau wrth ymdrin â sefydliad llawer mwy.

Pwynt arall y credaf ei fod gwerth ei wneud: o ran cymhlethdod hyn i gyd, os ydych yn ystyried y sefyllfa, mewn gwirionedd, mewn rhai ffyrdd, mae’n fwy cymhleth i weld y DU yn gadael yr UE nag y byddai i'r Alban fod yn annibynnol, oherwydd, o leiaf yn yr amgylchiadau hynny, byddai’r Alban a gweddill y DU yn dal yn parhau’n rhan o'r UE. A dweud y gwir, ni fyddai unrhyw drafodaethau masnach yn rhan o'r broses honno, ond bydd trafodaethau masnach yn rhan o'r broses hon. Felly, dyma ba mor gymhleth yw hyn—mewn rhai ffyrdd, mae'n fwy cymhleth nag annibyniaeth i'r Alban, ac mae'n bwynt y mae’n rhaid i mi ei wneud i'r Aelodau. Mae’n rhaid i ni beidio â meddwl bod hyn yn hawdd, mae’n rhaid i ni beidio â meddwl bod ar y byd fywoliaeth i ni. Ni allwn ymddangos yn drahaus ynglŷn â hyn, yn anad dim, ond mae'n rhaid i ni wneud iddo weithio. Mae'n rhaid i ni sicrhau ei fod yn gweithio, ac rwy’n credu bod yr holl Aelodau yn y Siambr hon yn deall hynny.

Os ydym yn edrych arno yn synhwyrol, mae angen i ni gael syniad nawr o'r egwyddorion cyffredinol y bydd ar Lywodraeth y DU eisiau eu dilyn. Ni fydd yn ddigon da i Lywodraeth y DU droi i fyny a dweud, ‘Dyma beth rydym yn mynd i'w wneud, pa un a ydych yn ei hoffi ai peidio.’ Ni fyddaf yn brathu fy nhafod yn gyhoeddus os bydd hynny’n digwydd, ond nid wyf i eisiau dechrau o safbwynt sy’n tanseilio safbwynt Llywodraeth y DU. Ond ni all Llywodraeth y DU ddisgwyl mynnu cefnogaeth y gweinyddiaethau datganoledig heb ymgynghori â’r gweinyddiaethau datganoledig mewn ffordd briodol. Y sefyllfa orau fyddai, ym mis Mawrth, i bob un o Lywodraethau y DU gyrraedd safbwynt trafod cyffredin, i ddangos yr undod hwnnw ac i ddangos y nerth hwnnw. Nid wyf yn credu bod Llywodraeth y DU eisiau dechrau cyd-drafod â gweddill yr UE gyda Chymru a’r Alban a Gogledd Iwerddon yn beirniadu’r DU yn gyhoeddus. Nid dyna fy man cychwyn i; nid wyf i eisiau bod yn y sefyllfa honno. Mae'n hynod bwysig, felly, ein bod yn cyrraedd pwynt lle mae Llywodraeth y DU yn estyn ei llaw, fel yr ydym ni wedi ei wneud, ac fel y mae’r Alban wedi ei wneud ac fel y mae Gogledd Iwerddon wedi ei wneud, i allu sicrhau llwyddiant y ddwy flynedd nesaf.

Diolch i’r Prif Weinidog.