2. Pa drafodaethau y mae'r Gweinidog wedi'u cael am ddyraniadau y gyllideb i'r portffolio iechyd, llesiant a chwaraeon? OAQ(5)0050(FLG)

Rwy’n cyfarfod yn rheolaidd ag ystod o randdeiliaid a chydweithwyr i drafod materion ariannol, gan gynnwys blaenoriaethau a dyraniadau o fewn y portffolio iechyd, llesiant a chwaraeon.

Diolch i Ysgrifennydd y Cabinet am ei ateb. Nid oes gan Gymru uned mam a’i baban arbenigol ac yn ddiweddar daeth etholwr ataf i sôn am brofiad ei merch a fu’n dioddef o seicosis ôl-enedigol ar ôl rhoi genedigaeth ond bu’n rhaid iddi fynd i Lundain i gael triniaeth arbenigol. Bydd llawer o famau mewn sefyllfaoedd tebyg yn cael eu gwahanu oddi wrth eu babanod tra’n cael triniaeth mewn ysbytai anarbenigol. Faint o ddyraniad y gyllideb iechyd ar gyfer y flwyddyn ariannol nesaf fydd yn cael ei roi tuag at ofalu am famau â seicosis ôl-enedigol a materion iechyd meddwl amenedigol eraill?

Wel, Ddirprwy Lywydd, byddaf yn tynnu sylw fy nghyd-Aelod, yr Aelod Cabinet dros Iechyd, at gwestiwn penodol yr Aelod, wrth gwrs. Gwn fod cyllid ychwanegol wedi’i ryddhau ar ddiwedd tymor diwethaf y Cynulliad yn benodol ar gyfer iechyd meddwl amenedigol, ac rwy’n hyderus y bydd y gwasanaethau ychwanegol a gaiff eu darparu o ganlyniad i’r buddsoddiad hwnnw yn gwneud gwahaniaeth ledled Cymru.

Y mis diwethaf, setlodd cyngor Dinas a Sir Abertawe hawliad a gyflwynwyd gan 11 o’i therapyddion galwedigaethol a oedd yn dweud eu bod yn cael llai o gyflog na therapyddion galwedigaethol y GIG. Dywedodd Unsain bod therapyddion galwedigaethol ar draws llywodraeth leol Cymru, nid yn unig yn Abertawe, yn dioddef cyflog is ac yn cael llai o gyfleoedd datblygiad proffesiynol na’u cymheiriaid yn y gwasanaeth iechyd. Rwy’n siŵr eich bod yn cytuno â chyflog cyfartal am waith cyfartal, ond a ydych wedi trafod ag awdurdodau lleol pa un a fuasai disgwyl iddynt dalu unrhyw gostau ychwanegol mewn perthynas â hawliadau tebyg o’u dyraniad eu hunain o gyllideb Cymru, neu, o gofio ein bod yn sôn am ddarparwyr gwasanaethau iechyd, pa un a oes dadl y gallent ddefnyddio’r gyllideb iechyd mewn gwirionedd i’w helpu i dalu’r costau hynny?

Wel, Ddirprwy Lywydd, rwy’n ymwybodol iawn o’r mater cyffredinol y mae’r Aelod yn ei godi oherwydd bod therapyddion galwedigaethol yn un o’r grwpiau sy’n cael eu cyflogi gan awdurdodau lleol at eu dibenion hwy a chan y gwasanaeth iechyd. Mae hynny’n golygu bod gwahanol delerau ac amodau’n berthnasol i’r gweithleoedd gwahanol ac fel y dywed yr Aelod, mae’n golygu weithiau bod cyfleoedd hyfforddi gwahanol ar gael yn dibynnu ar y sector rydych yn gweithio ynddo. Yn y pen draw, materion i gyflogwyr eu datrys yw’r rhain, ond rwy’n sicr eu bod yn ymwybodol iawn o’r mater y mae’r Aelod wedi’i godi.

A gaf fi ofyn i Ysgrifennydd y Cabinet am y dyraniadau i fferyllfeydd cymunedol? Yr hyn sydd gennyf mewn golwg yw’r datganiad gan yr Ysgrifennydd iechyd am ei ddyhead i ehangu rôl fferyllfeydd cymunedol, er mwyn lleihau’r pwysau ar ofal sylfaenol ac i integreiddio TG rhwng ysbytai, meddygon teulu a fferyllfeydd cymunedol. Wrth gwrs, mae hefyd yn cynnig cyfle i leddfu pwysau ar ofal eilaidd mewn perthynas â’r oedi wrth ryddhau o’r ysbyty os gellir integreiddio cofnodion fferyllfeydd cymunedol a chofnodion ysbyty. A fuasai’n gallu rhoi sylwadau ar y dyraniadau i fferyllfeydd cymunedol yn y cyd-destun hwnnw?

Wel, mae’r Aelod yn gwneud pwynt pwysig yn y cyd-destun ariannol oherwydd, yn hanesyddol, mae buddsoddiad mewn fferylliaeth gymunedol wedi cael ei gynnal ar yr un lefel ac yn gyfochrog rhwng y GIG yn Lloegr a’r GIG yng Nghymru. Yna, ar 28 Hydref, y mis diwethaf, cyhoeddodd Llywodraeth y DU y bydd yn bwrw ymlaen â chynigion i dorri’r cyllid sydd ar gael i fferyllfeydd cymunedol yn Lloegr—toriad o 4 y cant yn ystod y flwyddyn hon a mwy na 7 y cant yn ystod y flwyddyn ariannol nesaf. Mae hyn, yn anochel, yn torri’r cysylltiad rhwng y ffordd rydym yn gwneud pethau yng Nghymru a’r ffordd y bydd fferyllfeydd cymunedol yn cael eu hariannu yn Lloegr. Rwyf wedi trafod y mater hwn gyda fy nghyd-Aelod, yr Aelod Cabinet dros iechyd. Mae’r Llywodraeth hon ac yn wir, y Siambr hon, wedi bod yn pwysleisio manteision cael sector fferylliaeth gymunedol ffyniannus yng Nghymru ers amser maith. Bwriad fy nghyd-Aelod yw cynnal cyllid yng Nghymru heb doriadau, ond i drafod wedyn gyda’r sector fferylliaeth gymunedol ynglŷn â’r cyfraniad ychwanegol y gallant ei wneud i gydnabod y buddsoddiad ychwanegol a fydd yn cael ei wneud yn awr yng Nghymru o gymharu â’r toriadau aflonyddgar a fydd yn digwydd ar draws y ffin.

Ysgrifennydd y Cabinet, mae Llywodraeth y DU wedi cyhoeddi arian ychwanegol heddiw ar gyfer grant bloc Cymru yn sgil datganiad yr hydref. O ystyried yr heriau a amlinellir yng nghynllun cyflawni canser Llywodraeth Cymru, yn benodol y prinder offer sy’n llesteirio diagnosis cynharach o ganser a chyfraddau goroesi yn sgil hynny, a wnewch chi, os gwelwch yn dda, ymrwymo i wario cyfran fawr o’r arian ychwanegol ar wella gwasanaethau diagnostig yng Nghymru?

Diolch i’r Aelod am y cwestiwn. Fel rwy’n dweud, nid oedd y Canghellor wedi cwblhau ei ddatganiad pan ddeuthum yma. Rydym wedi hen ddysgu yn y Siambr hon i edrych ar brint mân yr hyn a ddywed yn y datganiadau hyn i weld lle y caiff arian ei dorri, rhywbeth nad yw’r Canghellor yn tueddu i’w bwysleisio, yn ogystal â ble y mae arian yn cael ei ddarparu.

Yn ôl yr hyn a ddeallwn pan adewais, nid oedd yr un geiniog o gyllid ychwanegol yn cael ei gynnig i’r gwasanaeth iechyd yn natganiad yr hydref, er gwaethaf y pwysau enfawr sydd i’w weld yn y GIG yn Lloegr. Bydd yr Aelod yn gwybod, o ganlyniad i’n cytundeb cyllideb gyda Phlaid Cymru, ein bod eisoes wedi ymrwymo i fuddsoddi cyfalaf ychwanegol sylweddol mewn offer diagnostig ar gyfer y GIG yng Nghymru y flwyddyn nesaf.