2. Sut y mae Llywodraeth Cymru yn gweithio gydag awdurdodau lleol i wella amddiffynfeydd rhag llifogydd? OAQ(5)0080(ERA)

Rydym yn gweithio gydag awdurdodau lleol i nodi cymunedau sydd mewn perygl ac adeiladu cydnerthedd drwy ddarogan llifogydd yn well, codi ymwybyddiaeth ac ariannu cynlluniau â blaenoriaeth. Mae £23 miliwn o’r rhaglen £54 miliwn ar gyfer eleni yn cael ei ddyrannu’n uniongyrchol i awdurdodau lleol. Rydym hefyd yn cydweithio ar y rhaglen rheoli risg arfordirol, gan gynyddu ein gallu i wrthsefyll newid yn yr hinsawdd.

Diolch. Mae Llywodraeth Cymru wedi parhau i fuddsoddi mewn rhaglenni rheoli perygl llifogydd ac arfordiroedd, gan wario dros £50 miliwn yn y flwyddyn ariannol hon ar leihau peryglon a chynnal asedau cyfredol. Mae’r buddsoddiad parhaus hwn i’w groesawu ac mae’n hanfodol er mwyn sicrhau bod cartrefi teuluol a busnesau’n cael eu hamddiffyn rhag llifogydd. Dros ddegawd yn ôl, cafodd tref yr Wyddgrug yn fy etholaeth ei difrodi gan lifogydd ar ôl i afon Alyn orlifo, ac mae’r ardal yn parhau i wynebu perygl llifogydd heddiw. Mae cynllun lliniaru llifogydd ar gyfer yr Wyddgrug wedi bod ar y gweill ers blynyddoedd lawer, ond hyd yn hyn, ni chafwyd cytundeb. Weinidog, a allwch sicrhau fy etholwyr fod cynlluniau yn parhau i fod ar y trywydd cywir i weithredu’r cynllun, ac y bydd y gwaith hwnnw rhwng Cyngor Sir y Fflint a Llywodraeth Cymru yn parhau ar y mater hwn?

Diolch. Gwn fod fy swyddogion yn parhau i fod mewn trafodaethau gyda Chyngor Sir y Fflint, ac rwy’n gwybod bod yr awdurdod lleol ei hun yn ailasesu ac yn adolygu’r gost. Oherwydd rwy’n credu, dros 10 mlynedd, yn amlwg, mae’r costau wedi cynyddu’n sylweddol ers y rhagfynegiad gwreiddiol. Felly, rwy’n deall fod yr awdurdod lleol yn gweithio gydag ymgynghorydd lleol i adolygu’r gwaith modelu a’r wybodaeth am yr asedau.

Y realiti, wrth gwrs, yw bod y gyllideb ar gyfer gwarchod rhag llifogydd wedi ei thorri. Nawr, o gofio bod yna arian cyfalaf ychwanegol yn mynd i ddod i Gymru yn sgîl datganiad yr hydref, a wnewch chi wneud yr achos cryfaf posibl ar gyfer sicrhau bod y ffynhonnell honno yn cael ei hadfer?

Rwyf wedi gwneud yr achos cryfaf posibl i Ysgrifennydd y Cabinet dros Gyllid a Llywodraeth Leol, a chewch wybod yr wythnos nesaf a fu’n llwyddiannus ai peidio.

Ysgrifennydd y Cabinet, o ystyried bod adnoddau’n brin, fel y dywedodd Llyr Gruffydd, a bod cynlluniau amddiffyn rhag llifogydd, o ran cyfalaf, yn ddrud iawn, a refeniw yn ogystal, a ydych yn credu y buasai’n amser da yn awr, gyda’r agenda yn symud at fwy o gydweithrediad rhwng awdurdodau lleol, a datblygiadau ar draws awdurdodau lleol, megis metro de Cymru, a dinas-ranbarthau, i edrych ar ranbartholi gwaith amddiffyn rhag llifogydd, yn hytrach na’i adael gydag awdurdodau lleol unigol, er mwyn eu cael i gydweithio’n agosach ac i ddatblygu cynlluniau mwy costeffeithiol a chynaliadwy?

Mae’n debyg ei bod yn bwysig i awdurdodau lleol weithio gyda’i gilydd os yw cynllun llifogydd yn croesi ffiniau awdurdodau lleol. Nid wyf yn siŵr y buasai rhanbartholi yn arbennig o fuddiol. Fodd bynnag, rydym bob amser yn annog awdurdodau lleol i gydweithio’n agosach â’i gilydd, felly, fel y dywedaf, os ydynt yn teimlo y buasai’n fuddiol, nid oes gennyf wrthwynebiad i hynny o gwbl.

A wnaiff y Gweinidog ddatganiad am y camau gweithredu y mae Llywodraeth Cymru yn eu cymryd i gefnogi cymuned y Teithwyr, os gwelwch yn dda?

Nid dyna’r cwestiwn cywir. Huw Irranca-Davies.

Fel y bydd Ysgrifennydd y Cabinet yn gwybod, cafodd llawer o fy etholwyr, yn enwedig y rhai ym Maesteg, eu heffeithio gan y llifogydd sydyn yn ddiweddar. Wrth i ni nesáu at y Nadolig, mae llawer ohonynt wedi gorfod gadael eu cartrefi, yn aros gyda pherthnasau, gyda theulu, eu heiddo wedi’i gludo ymaith mewn sgipiau, ac mae eu tai yn sychu. Gallai rhai ohonynt fod allan o’u cartrefi am beth amser.

A gaf fi ofyn i Ysgrifennydd y Cabinet am gyngor i un etholwr o’r fath, sydd wedi’i ddal mewn trafferthion enbyd? Mae eu cartref dan ddŵr oherwydd bod llifogydd sydyn wedi llifo i lawr y bryn a thrwy eu tŷ hwy ac adeiladau eraill—dim i’w wneud â llifogydd afonydd, dim i’w wneud â gorlifo arfordirol. Eto i gyd, mae eu hyswiriwr wedi dweud bod eu hawliad yn annilys, ar ôl i’w heiddo gwlyb domen gael ei gario i’r sgip, oherwydd eu bod wedi methu nodi, wrth arwyddo’r polisi, bod eu tŷ o fewn 200m i afon. Amryfusedd oedd hyn, a thybed faint o bobl sydd yn awr yn cael eu dal gan y rheol 200m hon, sy’n ymddangos yn gyffredin bellach mewn nifer o bolisïau. A dweud y gwir, nid oes llawer o leoedd yn fy etholaeth i, sy’n ddyffrynnoedd afonydd, nad ydynt o fewn 200m i ryw afon neu’i gilydd. Felly, pa gyngor y gallai hi ei roi i fy etholwr, ac a fuasai hi’n codi’r mater hwn mewn trafodaethau yn y dyfodol â Chymdeithas Broceriaid Yswiriant Prydain ac â Chymdeithas Yswirwyr Prydain? Mae cymal cyffredinol ynglŷn â byw o fewn 200m i afon yn andros o ddihangfa i ddiwydiant yswiriant Prydain.

Ydy, mae clywed am brofiad eich etholwyr gyda hynny yn peri pryder mawr. Ac mae’n dda iawn eich bod wedi codi’r mater yma yn y Siambr. Buaswn yn hapus iawn i ysgrifennu at froceriaid yswiriant Prydain ar unwaith i sôn am y mater, ac yn amlwg, byddaf yn rhannu’r wybodaeth honno gyda chi pan ddaw i law.