1. A wnaiff Ysgrifennydd y Cabinet ddatganiad am berfformiad o’i gymharu â thargedau ailgylchu gwastraff trefol ledled Cymru? OAQ(5)0115(ERA)

Diolch. Rydym yn gwneud cynnydd rhagorol yn erbyn ein targedau ailgylchu. Dengys y ffigurau ailgylchu diweddaraf gynnydd o 62 y cant ar gyfer y 12 mis hyd at fis Medi 2016, 4 y cant yn uwch na’r 12 mis blaenorol hyd at fis Medi 2015. Rydym ar y brig yn y DU, rydym wedi codi i’r ail safle yn Ewrop, ac mae hynny’n dyst i ymrwymiad cynghorau a thrigolion ledled Cymru.

Diolch am y wybodaeth honno, Ysgrifennydd y Cabinet, ac mae hynny ynddo’i hun yn berfformiad da. Y broblem yw bod nifer yr achosion o dipio anghyfreithlon yn aml yn codi wrth i gynghorau anelu at gyrraedd targedau ailgylchu. Yn y ddwy flynedd hyd at 2016, bu cynnydd o 10 y cant mewn tipio anghyfreithlon yng Nghonwy, 22 y cant yng Ngwynedd, ac yn Sir Benfro, bu cynnydd enfawr o 47 y cant. Yng ngoleuni’r ffigurau hyn, a yw’n bryd i’ch adran adolygu ei thargedau ailgylchu?

Wel, rwy’n adolygu ein targedau ailgylchu, ond rwyf ond yn gwneud hynny er mwyn sicrhau eu bod yn fwy uchelgeisiol hyd yn oed. Credaf fod angen i chi fod yn ofalus iawn wrth ddehongli’r cynnydd yn ffigurau 2015-16 mewn perthynas â thipio anghyfreithlon. Mae’n anodd dal y troseddwyr, ond rwyf am eu gweld yn cael eu herlyn pan fo’n digwydd. Ond, wyddoch chi, roedd nifer yr achosion o dipio anghyfreithlon yng Nghymru wedi bod yn gostwng yn raddol, ac yna, fel y dywedwch, bu cynnydd yn 2015-16. Ond credaf fod yr awdurdodau lleol wedi gwneud nifer o newidiadau, ac mae’n bwysig iawn fod y cyhoedd yn dod gyda ni ar hyn. Ond credaf fod y cynnydd a welsom, o ran cyrraedd ein targedau, yn dangos bod y cyhoedd gyda ni ar hyn.

Ceredigion oedd yr awdurdod lleol gorau o ran ailgylchu yn y 12 mis hyd at ddiwedd Medi 2016, gyda 70 y cant o’i wastraff yn cael ei ailgylchu. Mae pob un o’r awdurdodau lleol sy’n cael eu harwain gan Blaid Cymru yn cyrraedd y targed cenedlaethol o ailgylchu 60 y cant o wastraff. Mae rhai awdurdodau, fel Blaenau Gwent, Caerdydd a Phen-y-bont ar Ogwr, yn parhau i fethu â chyrraedd y targed cenedlaethol. A ydy’r Ysgrifennydd Cabinet yn cytuno bod angen gwneud mwy i ysgogi a galluogi pobl i ailgylchu er mwyn sicrhau bod pob awdurdod lleol yn cyrraedd safon Ceredigion ac yn ailgylchu 70 y cant o’u gwastraff erbyn 2025? Ac, er enghraifft, beth am gael cynllun i adael plastig, gwydr a chaniau—y ‘deposit-return scheme’—a chynllun gwahardd polystyren ym mhob ardal?

Wel, cyrhaeddodd 19 o’r 22 awdurdod lleol yng Nghymru y targed. Nid Pen-y-bont ar Ogwr a Chaerdydd oedd dau o’r tri na lwyddodd i wneud hynny. O ran y tri awdurdod lleol na lwyddodd i gyrraedd y targedau, rwyf bellach wedi cael cyfle i gyfarfod â hwy i weld pam na lwyddwyd i gyrraedd y targedau. A byddaf yn parhau i weithio gyda hwy, a bydd fy swyddogion yn parhau i weithio gyda hwy er mwyn sicrhau eu bod yn cyrraedd y targedau hynny y flwyddyn nesaf.

Fe sonioch am ambell fenter yr ydym yn eu hystyried. Credaf y dylem ystyried y cynllun dychwelyd blaendal. Ond er mwyn iddo wneud cymaint o les â phosibl, credaf fod angen ei roi ar waith, nid ledled Cymru’n unig—credaf y byddai’n rhaid i ni weithio’n agos iawn gyda Lloegr, a gwn fod yr Alban yn ei ystyried hefyd.

Ysgrifennydd y Cabinet, ni allwn dynnu’n troed oddi ar y pedal mewn perthynas â hyn. Mae’n rhaid i ni dargedu tipio anghyfreithlon yn ogystal â thargedau ailgylchu. Nid oes y fath beth â chael gwared ar wastraff—mae angen trin pob gwastraff mewn rhyw ffordd neu’i gilydd. Felly, ceir costau yn hynny o beth. Ac yng Nghaerdydd, maent wedi cyrraedd targed Llywodraeth Cymru, ac rwy’n falch iawn o hynny. Ac mae angen inni barhau, oherwydd bydd y safle tirlenwi ar Ffordd Lamby yn cau y flwyddyn nesaf gan ei fod yn llawn, a golyga hynny y bydd unrhyw warediadau tirlenwi pellach yn costio £80 y dunnell. Ac felly, dylai fod pwyslais ar sicrhau bod y cyhoedd yn ailgylchu’r hyn y mae angen iddynt ei ailgylchu, yn hytrach na’i roi yn y biniau ar gyfer gwastraff na ellir ei ailgylchu. A wnewch chi ymuno â mi i gefnogi’r cysyniad hwn, nad oes y fath beth â chael gwared ar wastraff, a bod angen i ni fynd i’r afael â phob safle diwydiannol sy’n cynhyrchu gwastraff na ellir ei ailgylchu er mwyn eu perswadio i newid, fel y gallwn bob amser ailddefnyddio ac ailgylchu?

Gwnaf, a chytunaf yn llwyr â’r hyn a ddywed yr Aelod dros Ganol Caerdydd. Rwyf wedi dweud wrth fy swyddogion fy mod yn awyddus i’n gwlad fod ar y blaen, nid yn unig yn Ewrop, ond drwy’r byd. Ac rwy’n credu o ddifrif y gallwn gyflawni hynny. Credaf fod sicrhau ein bod ar y blaen drwy’r byd yn darged realistig iawn. Felly yn sicr, ni fyddwn yn tynnu ein troed oddi ar y targed. Mae angen i ni edrych ar ffyrdd o annog pobl nad ydynt yn ailgylchu ar hyn o bryd i wneud hynny. Credaf fod swyddogion ac awdurdodau lleol yn cydnabod y bydd bob amser grŵp o bobl sy’n anodd iawn eu perswadio, ond nid yw hynny’n golygu na ddylem geisio eu perswadio.