4. Pa gamau y bydd Ysgrifennydd y Cabinet yn eu cymryd i wella gwasanaethau i gleifion canser yng Nghymru yn 2017? OAQ(5)0197(HWS)

Diolch am y cwestiwn. Cafodd bwriadau Llywodraeth Cymru eu nodi ym mis Tachwedd y llynedd yn y diweddariad o’r ‘Cynllun Cyflawni Canser ar gyfer Cymru’. Drwy’r grwp gweithredu cenedlaethol, bydd ffocws ar ddiagnosis cynnar a bydd byrddau iechyd yn parhau i flaenoriaethu amseroedd aros canser.

Diolch yn fawr i chi am yr ateb, Ysgrifennydd y Cabinet. Yn ystod yr etholiad cyffredinol yn 2010, addawodd Llafur ddarparu gweithiwr allweddol i bob claf canser yng Nghymru erbyn 2011. Fodd bynnag, canfu arolwg profiad cleifion canser Cymru yn ddiweddar nad oes gan 14 y cant o’r ymatebwyr weithiwr allweddol o hyd. Hefyd, nid yw’n orfodol i Iechyd Cyhoeddus Cymru gasglu data ar weithwyr allweddol. Pa gamau y bydd Ysgrifennydd y Cabinet yn eu cymryd i sicrhau bod y data hanfodol hwn yn cael ei gasglu a phryd y mae’n disgwyl y bydd cleifion canser yng Nghymru yn derbyn y lefel o ofal a addawyd yn ôl yn 2010? Rwy’n credu bod chwech i saith mlynedd yn llawer hwy na’n tymor a dylai’r addewid gael ei gyflawni. Diolch.

Wel, mewn ymateb i’r cwestiwn gan lefarydd UKIP, dywedais unwaith eto fod gan 66 y cant o gleifion canser weithiwr allweddol yn 2013, a, iawn, mae hwnnw wedi codi i 86 y cant yn yr arolwg diweddaraf. Felly, mae cynnydd sylweddol wedi bod ac eto mae mwy i’w wneud, fel y nodais yn flaenorol. Ar hyn o bryd, mae’r wybodaeth am weithwyr allweddol yn cael ei chadw o fewn y system gwybodaeth canser a elwir yn Canisc. Ac fe wyddom fod angen adnewyddu’r system honno, ac felly dylai hynny ei gwneud yn haws wedyn i ddeall amryw o’r meysydd hyn. Yn hytrach na gofyn i fyrddau iechyd ei wneud â llaw neu i ddyfeisio system wahanol i gasglu’r wybodaeth am weithwyr allweddol, hoffwn gael dull priodol o gasglu data a’n galluogi i gwestiynu’r data hwnnw mewn ffordd ystyrlon, nid yn unig mewn perthynas â gweithwyr allweddol, ond mewn nifer o feysydd eraill. Felly mae’r gwaith hwnnw’n cael ei wneud gan rwydwaith canser Cymru a chan swyddogion ar draws y Llywodraeth. Felly mae hwn yn faes lle rwy’n credu y gallwn fod yn falch o’r cynnydd rydym wedi’i wneud, ond fel y dywedais, ac fel rwy’n ei ddweud yn rheolaidd, rydym yn parhau i gydnabod bod mwy i ni ei wneud.

Ysgrifennydd y Cabinet, cafodd y grŵp trawsbleidiol ar asbestos gyflwyniad yn ei gyfarfod ym mis Mai ar imiwnotherapi fel triniaeth bosibl ar gyfer mesothelioma, gan gynnwys y treial SKOPOS yn Felindre, i edrych ar sut y gallai brechlyn o’r enw TroVax weithio ochr yn ochr â chemotherapi ar gyfer y rhai sy’n dioddef o fesothelioma plewrol. Mae’r cyllid ar gyfer y gwaith ymchwil hwn yn dod i ben ym mis Awst eleni ac mae pryder y gallai’r ymchwil sy’n cael ei wneud ar imiwnotherapi ym mhrifysgol Caerlŷr, sy’n ddibynnol iawn ar y gwaith treialu a wnaed gan grŵp ymchwil Caerdydd, fod mewn perygl. A ydych yn cytuno, Ysgrifennydd y Cabinet, fod y gwaith hwn a wneir yn Felindre yn arloesol, a’i fod yn allweddol ar gyfer canfod ffyrdd newydd o drin mesothelioma? Ac a allwch fy sicrhau y byddwch yn edrych ar ba gyllid y gellir ei ddarparu i sicrhau y gall y gwaith hwn barhau ar ôl mis Awst?

Diolch i’r Aelod am godi’r mater. Mae mesothelioma yn rhywbeth y mae gennyf ddiddordeb arbennig ynddo. Heb ddymuno trafod fy rôl flaenorol, roeddwn i a rhywun arall yn y Siambr hon yn gyfreithwyr cyn dod i’r lle hwn, a buom yn gweithio ar nifer o achosion mesothelioma mewn gwirionedd. Roedd cyfarfod ag aelodau o’r teulu a gorfod bod yn dyst i apeliadau yn arbennig o galed ar adegau—profiad anodd iawn, oherwydd mae mesothelioma, hyd yma, bob amser yn angheuol. Mae’r llwybr at y diwedd yn un cyflym a gofidus. Felly mae gennyf ddiddordeb arbennig mewn gwaith ymchwil a fyddai, o bosibl, nid yn unig yn ymestyn bywydau, ond yn achub bywydau hefyd. Byddwn yn ddiolchgar, mewn gwirionedd, pe bai’r Aelod yn ysgrifennu ataf. Byddwn yn hapus i drafod y mater gyda hi’n fwy manwl—rwy’n deall mai chi yw cadeirydd y grŵp trawsbleidiol—er mwyn deall ein sefyllfa ar hyn o bryd a’r dull y byddwn yn ei gymryd gyda rhannau eraill o’r DU i helpu i wella canlyniadau yn y dyfodol.