Detholwyd y gwelliannau canlynol: gwelliant 1 yn enw Jane Hutt, a gwelliannau 2 a 3 yn enw Paul Davies. Os derbynnir gwelliant 1, caiff gwelliant 2 ei ddad-dethol.

Yr eitem nesaf yw dadl Plaid Cymru ar economi y gogledd, ac rwy’n galw ar Llyr Gruffydd i wneud y cynnig.

Cynnig NDM6536 Rhun ap Iorwerth

Cynnig bod Cynulliad Cenedlaethol Cymru:

1. Yn nodi'r angen i gryfhau perfformiad economi Gogledd Cymru.

2. Yn gresynu at danariannu hanesyddol yng ngogledd Cymru gan Lywodraeth Lafur Cymru.

3. Yn croesawu llwyddiant Plaid Cymru yn sicrhau buddsoddiad sylweddol ar gyfer gogledd Cymru fel rhan o gytundeb y gyllideb gyda Llywodraeth Cymru ar gyfer 2018/19 a 2019/20, gan gynnwys:

a) gwell cysylltiadau ffyrdd rhwng y gogledd a'r de;

b) cyllid i gefnogi dylunio a datblygu trydydd croesiad dros y Fenai;

c) cyllid i fwrw ymlaen â chanlyniad yr astudiaeth ddichonoldeb ynghylch creu amgueddfa bêl-droed genedlaethol yng ngogledd Cymru;

d) sefydlu cynllun grant ffermwyr ifanc a fydd o fudd i'r diwydiant amaethyddol yng ngogledd Cymru;

e) creu cronfa ddatblygu ar gyfer hyfforddiant meddygol israddedig yng ngogledd Cymru;

f) rhyddhad ardrethi o 100 y cant ar gyfer cynlluniau ynni dŵr cymunedol, y mae sawl un ohonynt yng ngogledd Cymru;

g) cyllid ychwanegol ar gyfer Croeso Cymru a fydd yn hwb i'r diwydiant twristiaeth yng ngogledd Cymru.

4. Yn galw ar Lywodraeth Cymru i gyflwyno, fel rhan o'i strategaeth economaidd hir-ddisgwyliedig, ymdrechion gwirioneddol i fynd i'r afael ag anghydbwysedd rhanbarthol yn economi Cymru.

Cynigiwyd y cynnig.

Diolch yn fawr iawn, Llywydd. Mae’n bleser gen i arwain y ddadl yma yn enw Plaid Cymru heddiw ar economi gogledd Cymru ac, yn wir, yn ehangach ar yr angen i Lywodraeth Cymru i roi mwy o chwarae teg i’r gogledd—rhywbeth mae nifer o bobl yn teimlo y maen nhw wedi methu yn glir ei wneud ers blynyddoedd erbyn hyn.

Nawr, mae’r Deyrnas Unedig, wrth gwrs, yn cael ei chydnabod ac yn cael ei hadnabod fel gwladwriaeth anghyfartal—un o’r gwladwriaethau mwyaf anghyfartal yn Ewrop, lle mae buddsoddiad, wrth gwrs, yn cael ei ganolbwyntio mewn un cornel bychan o’r wladwriaeth ar draul y gweddill. Yn wir, rydym ni’n byw yn y wladwriaeth o fewn yr Undeb Ewropeaidd lle mae gennym ni’r ardal gyfoethocaf yn Ewrop, yn ogystal, wrth gwrs, â rhai o’r ardaloedd tlotaf, a hynny yn sgil methiannau Llywodraethau olynol y Deyrnas Unedig o bob lliw, a hynny, wrth gwrs, yn destun siom a rhwystredigaeth i nifer ohonom ni. Ond mae yna berig hefyd fod Cymru yn disgyn i’r un trap, a’n bod ni yn mynd lawr yr un llwybr anffodus hwnnw. Pan enillwyd y refferendwm i sefydlu’r Cynulliad hwn 20 mlynedd yn ôl, ac mae yna lawer o edrych yn ôl ar hynny wedi bod yn y misoedd diwethaf, mi oedd yna gryn dipyn o obaith ledled Cymru y gallem ni fel cenedl, nid yn unig dechrau gwneud penderfyniadau dros ein hunain ond, wrth gwrs, i wneud pethau yn wahanol. Ond nid oes ond angen edrych ar ffigurau’r Llywodraeth eu hunain ar gyfer gwariant cyfalaf y pen fesul rhanbarth ar draws Cymru er mwyn gweld yr anghyfartaledd sydd yna mewn buddsoddiad. Ers 2013, mae trigolion y gogledd wedi derbyn dros £360 yn llai y pen na thrigolion de-ddwyrain Cymru, er enghraifft. Ac mae trigolion canolbarth a gorllewin Cymru mewn sefyllfa hyd yn oed yn waeth, lle maen nhw wedi methu allan ar dros £520 y pen mewn cymhariaeth.

Nawr, mae’n rhaid pwysleisio—rwy’n siŵr y bydd rhai pobl yn trio portreadu y peth fel hyn—nad ein bwriad ni heddiw, nag ar unrhyw adeg arall pan rydym ni yn amlygu methiannau’r Llywodraeth i wasgaru cyfoeth a buddsoddiad yn gyfartal ar draws y wlad, yw i greu rhyw fath o raniadau a rhwygiadau rhwng rhanbarthau gwahanol yng Nghymru. Rwyf i yn sicr ddim yn dannod buddsoddiad yng Nghaerdydd, ar hyd coridor yr M4, nag yn unrhyw le arall, ond mae yna rwystredigaeth pan nad ydw i’n gweld buddsoddiad cyfatebol, neu weithiau hyd yn oed lled gyfatebol, yn y gogledd. Ein bwriad ni yn y ddadl yma yw tanlinellu’r angen i uno’n cenedl ni drwy sicrhau bod gennym ni wlad sy’n rhannu manteision datganoli yn fwy cyfartal. Ac mae’n rhaid imi ddweud: yr argraff rwy’n ei chael yw bod yr ymdeimlad yma yn y gogledd bod popeth yn mynd i Gaerdydd erioed wedi bod yn gryfach; yn sicr, dyna rwy’n ei glywed ar draws y rhanbarth rwy’n ei chynrychioli. Ac nid wyf yn meddwl bod hyn yn unigryw i’r sefyllfa genedlaethol. Mae yna ‘microcosms’ o hynny yn bodoli mewn awdurdodau lleol ar hyd a lled y wlad. Rwy’n byw yn sir Ddinbych ac rwy’n clywed pobl yn cwyno yn ddyddiol, ‘O, mae’r arian i gyd yn mynd i’r Rhyl ac mae’r ardal wledig yn ne’r sir yn colli mas.’ Rwy’n ddigon eangfrydig i dderbyn bod yna elfen o ganfyddiad yn perthyn i’r ffenomen yma, ond rwyf hefyd yn gorfod cydnabod bod yna fwy nag elfen o realiti yn bodoli hefyd yn y cyd-destun yma ar lefel genedlaethol, ac mae angen newid hynny. Ond er mwyn i hynny ddigwydd, wrth gwrs, mae’n rhaid sicrhau bod buddsoddiad yn cyrraedd pob cornel o Gymru, er mwyn gosod y seilwaith yn ei le er mwyn i Gymru gyfan fedru ffynnu.

Ers y chwyldro diwydiannol, mae gogledd Cymru wedi bod yn bwerdy economaidd llwyddiannus. Mae gennym ni weithlu medrus yn y gogledd, a gweithlu cynhyrchiol gydag arbenigeddau megis y meysydd awyrofod, peirianneg, bwyd a’r amgylchedd, a’r cyfan yn dod at ei gilydd ac yn cydweithio’n effeithiol gyda’n colegau a’n prifysgolion ardderchog ni. Mae’r sector dwristiaeth yn un sydd wedi newid yn sylweddol yn y gogledd dros y blynyddoedd; mae’n rhaid cydnabod hynny. Bellach, mae gogledd Cymru wedi goddiweddyd ardaloedd a gwledydd eraill, megis Ardal y Llynnoedd a Chernyw, ac mae’r rhain i gyd yn ddatblygiadau cyffrous ac sydd yn dangos arloesedd y gogledd, a’r potensial sydd yna i wireddu y potensial hwnnw. Mae gan ogledd Cymru gyfleoedd gwych i dyfu’r economi, ac mae’r cynhwysion oll i’w cael yna ar gyfer economi fywiog ac amrywiol, ond er mwyn i hynny ddigwydd, wrth gwrs, mae’n rhaid derbyn y gefnogaeth sydd ei hangen i ddatgloi y potensial hwnnw yn llawn.

Siaradwch chi ag unrhyw un o gwmnïau’r rhanbarth neu unrhyw un sector yn arbennig, ac mi glywch chi thema gyson o safbwynt y gŵyn sy’n dod yn ôl, sef gwendid sylfaenol ein hisadeiledd ni yn y rhanbarth yn y gogledd. Mae gallu ein rhwydwaith ffyrdd ni i ymdopi yn wael, ac roeddwn yn clywed bod yna giwiau o hyd at chwe milltir ar yr A55 y prynhawn yma ddiwethaf—prif ffordd y gogledd ac un o’r llwybrau traws-Ewropeaidd pwysig, wrth gwrs, ar stop am gyfnod yn ystod y dydd. Mae trafnidiaeth gyhoeddus, o fysiau i drenau, yn wan, a dweud y lleiaf, ac mae safon derbyniad signal 4G, heb sôn am unrhyw ‘G’ arall, yn echrydus o wael mewn nifer o ardaloedd. Mae band llydan hefyd yn boenus o araf ac o wan mewn rhannau helaeth o’r gogledd, ac fe allaf i siarad o brofiad personol ynglŷn â hynny.

Mae cyflwr ein ffyrdd ni yn golygu nad yw hi’n hawdd i gynhyrchwyr gael eu cynnyrch i’r farchnad, ac roeddwn yn sôn gynnau am dwristiaeth. Mae gennym ni yn y gogledd, wrth gwrs, Zip World, Bounce Below, Surf Snowdonia, beicio mynydd o’r safon orau yn y byd, canŵio dŵr gwyn heb ei ail, ac mae pob un ohonyn nhw yn tynnu arian da i’w hardaloedd, ond trïwch chi deithio o un i’r llall ar drafnidiaeth gyhoeddus ac mi ddywedaf i wrthych chi ei bod hi bron iawn yn amhosib i wneud hynny.

This is where investment by an ambitious Government that looks to boost the whole of Wales can, of course, make a key difference. A Cardiff-centric approach to Government has seen new institutions created along the M4 corridor at the expense of other parts of Wales. The new Welsh Revenue Authority was a prime example, if you ask me, of an opportunity missed. The Government decided, of course, for it to be located at Treforest and, you know, all well and good for the people of Treforest, but there was a palpable feeling in Wrexham that there was a missed opportunity. We know that HMRC are closing their tax office in Wrexham—over 300 employees are likely to lose their jobs there. They had many of the relevant skills, and the question that people there are asking is, ‘Well, why didn’t it come here when this opportunity offered itself?’

A wnewch chi ildio, Llyr?

Gwnaf, fe wnaf. Gwnaf, wrth gwrs.

Diolch yn fawr iawn. Rwy’n gwrando gyda diddordeb mawr ar eich cyfraniad. Roeddwn yn y cyfarfod y bore yma ar gyfer rhaglansiad Banc Datblygu Cymru, ac mae’n rhaid i mi ddweud fy mod wrth fy modd, fel Aelod Cynulliad yn ne Cymru, eu bod wedi dewis pencadlys yng ngogledd Cymru, a staffio’n fwy cymesur o gwmpas canolbarth Cymru a gogledd Cymru yn ogystal â chael pencadlys yng ngogledd Cymru. Mae honno’n ffordd dda ymlaen, byddai’n rhaid iddo gytuno, ac mae’n debyg fod angen inni wneud mwy ohono, ond nid yw hynny’n feirniadaeth ar ranbarthau eraill sy’n ceisio cael buddsoddiad i’w hardal hefyd.

Rwy’n cytuno, a diolch am hynny oherwydd rydych yn gwneud fy araith drosof, i bob pwrpas. [Chwerthin.] Gallaf neidio tudalen yn ôl pob tebyg. [Chwerthin.]

Ie, ond pan feddyliwch fod y Llywodraeth yn ei gael yn iawn—. Fel y dywedwch, mae’r Banc Datblygu Cymru newydd yn mynd i gael ei bencadlys yn Wrecsam, ond wedyn, wrth gwrs, fe glywn na fydd y prif weithredwr wedi ei leoli yno, clywn y bydd swyddogion arweiniol ac aelodau’r bwrdd wedi eu lleoli mewn mannau eraill, er bod Ysgrifennydd y Cabinet yn dweud wrthym y byddai’n fwy na dim ond plât pres ar y drws. Wel, wyddoch chi, rwy’n derbyn ei bod yn gadarnhaol ei fod yn mynd i gael ei leoli yno, ond wyddoch chi, mae’n dal i adael rhywfaint o gwestiwn pa un a fyddant â’u pencadlys yno go iawn neu nad yw hynny’n wir mewn gwirionedd.

Mae Plaid Cymru wedi mynnu’n gyson fod arnom angen cyllid cydradd ar gyfer pob rhan o’r wlad yn ogystal â datganoli go iawn i sefydliadau cenedlaethol sy’n bodoli eisoes a sefydlu rhai newydd, megis Awdurdod Cyllid Cymru, a’r banc datblygu, a’r amgueddfa bêl-droed genedlaethol yn ogystal, wrth gwrs, a fydd, gobeithio, os daw i fodolaeth, yn bwysig yn ddiwylliannol ac yn ysgogiad economaidd pwysig i ogledd Cymru yn ogystal. Yn ein cytundeb cyllidebol yn ddiweddar, llwyddasom i sicrhau miliynau o bunnoedd o fuddsoddiad ychwanegol ar gyfer gogledd Cymru, gan gynnwys arian posibl ar gyfer yr amgueddfa bêl-droed genedlaethol y soniais amdani yn awr, buddsoddiad mewn cysylltiadau gogledd-de, hyfforddiant meddygol ar gyfer y gogledd, gwaith ar drydedd groesfan y Fenai ac yn y blaen, ac mae hynny, wrth gwrs, yn gadarnhaol.

Ond ceir pryder yng Ngogledd Cymru fod economi gogledd Cymru—. Mae yna deimlad ei bod braidd—. Neu mae perygl, yn sicr, ei bod yn mynd yn ôl-ystyriaeth braidd. Mae’n ychwanegiad neu’n atodiad i Bwerdy Gogledd Lloegr. Clywaf hynny gan nifer gynyddol o bobl yn y sector, ac mae perygl yn ogystal ei bod yn syrthio rhwng dwy stôl Pwerdy Gogledd Lloegr a’r dinas-ranbarthau yn ne Cymru. Mae angen inni warchod yn erbyn hynny ac mae angen inni sicrhau bod gogledd Cymru’n dod yn bwerdy economaidd yn ei hawl ei hun fel rhan o strategaeth economaidd genedlaethol ehangach ar gyfer Cymru. Wrth gwrs, mae gweledigaeth economaidd ar gyfer Cymru gyfan, fel un Plaid Cymru, yn hanfodol os ydym i ledaenu ffyniant a chyfle ledled y wlad.

Hoffwn nodi yma hefyd y gronfa ffyniant a rennir y mae Llywodraeth y DU yn bwriadu ei chael yn lle cronfeydd rhanbarthol yr UE y mae Cymru yn eu derbyn ar hyn o bryd, ar gyfer y cyfnod ar ôl Brexit. Mae cronfeydd rhanbarthol yr UE ar gael, wrth gwrs, ar gyfer gorllewin Cymru a’r Cymoedd, os edrychwch ar rai agweddau ar y cyllid hwnnw. Os yw’r gronfa ffyniant a rennir ar gyfer Cymru gyfan—ac mae trafodaeth i’w chael, wyddoch chi, ynglŷn â sut y defnyddiwn yr arian hwnnw—rwyf eisoes yn clywed pobl yn mynegi pryderon ei bod yn mynd i gael ei sianelu i feysydd sydd eisoes yn cael y gyfran fwyaf o’r buddsoddiad. Nid wyf yn dweud bod hynny’n mynd i ddigwydd, ond mae gwir angen inni gofio bod yna risg yno na fydd rhai o’r ardaloedd yng ngogledd Cymru, gorllewin Cymru a’r Cymoedd, yn cael mynediad at gymaint o arian ag y maent wedi gallu ei gael yn flaenorol o bosibl.

Mae Bwrdd Uchelgais Economaidd Gogledd Cymru hefyd yn allweddol yn hyn i gyd, mae un o’r gwelliannau ger ein bron yn hollol iawn i gydnabod eu rôl, mae eu gweledigaeth ar gyfer twf yn sicr yn cynnig cyfeiriad teithio i ni, ac mae eu gwaith yn ddiweddar ar amlygu’r anghenion sgiliau yng ngogledd Cymru yn nodi her glir i Lywodraeth Cymru ac i Lywodraeth y DU, ac mae’n her y mae angen mynd i’r afael â hi’n iawn.

Ochr yn ochr â hyn i gyd, wrth gwrs, mae Plaid Cymru eisiau cyflwyno Bil adnewyddu rhanbarthol a fydd yn ymgorffori, mewn cyfraith, y gofyniad i Lywodraeth Cymru sicrhau bod buddsoddiad o fantais i bob rhan o’n cenedl ac yn hybu cynhyrchiant ym mhob rhan o Gymru. Bydd yn trawsnewid y modd y caiff penderfyniadau buddsoddi eu gwneud yng Nghymru, yn ogystal â sut y cânt eu cyflawni. A thrwy ddeddfwriaeth, buasem yn sefydlu asiantaethau datblygu rhanbarthol, yn ogystal â chomisiwn seilwaith cenedlaethol gyda phwerau statudol, ac yn ei lythyr cylch gwaith bydd dyletswydd i ledaenu buddsoddiad ar draws Cymru. Mae angen inni flaenoriaethu’r ardaloedd mwyaf difreintiedig ar gyfer buddsoddi er mwyn adfer cydbwysedd yr economi, ac mae cyfrifoldeb ar y Llywodraeth i sicrhau nad oes unrhyw gymuned nac unrhyw ran o Gymru yn cael ei gadael ar ôl wrth iddo geisio creu’r swyddi, y twf a’r cyfleoedd y mae pawb ohonom yn eu haeddu.

Rwyf wedi dethol y tri gwelliant i’r cynnig. Os derbynnir gwelliant 1, caiff gwelliant 2 ei ddad-ddethol. Galwaf ar Ysgrifennydd y Cabinet dros yr economi i gynnig yn ffurfiol gwelliant 1, a gyflwynwyd yn enw Jane Hutt.

Gwelliant 1—Jane Hutt

Dileu’r cyfan a rhoi yn ei le:

Cynnig bod Cynulliad Cenedlaethol Cymru:

1. Yn cydnabod pwysigrwydd strategol hanfodol economi'r Gogledd i Gymru a'r DU.

2. Yn nodi rôl Llywodraeth Cymru fel arweinydd trawsffiniol i ddatblygu cynigion â phartneriaid ar gyfer Bargen Twf y Gogledd.

3. Yn croesawu'r rhaglen fuddsoddi uchelgeisiol o dan arweiniad Llywodraeth Cymru yn y rhanbarth, sy'n cynnwys:

a) buddsoddi £250m yng nghoridor yr A55/A494;

b) £20m i sefydlu Athrofa Ymchwil a Gweithgynhyrchu Uwch;

c) £50m ar gyfer Metro'r Gogledd Ddwyrain; a

d) cynlluniau ar gyfer trydedd bont dros y Fenai.

4. Yn croesawu cymorth cyllido Llywodraeth Cymru ar gyfer y diwydiant dur, sy'n helpu i roi dyfodol cynaliadwy i'r gwaith, cymuned a gweithwyr yn Shotton.

5. Yn nodi cefnogaeth Llywodraeth Cymru i brosiect gwerth £14 biliwn Wylfa Newydd a gwaith i sicrhau bod Llywodraeth y DU yn gadael gwaddol gynaliadwy o swyddi, seilwaith a thai o ansawdd da yn Ynys Môn a'r Gogledd Orllewin.

6. Yn croesawu'r cytundeb cyllidebol diweddar â Phlaid Cymru.

7. Yn nodi bwriad Llywodraeth Cymru i ddod â Cynllun Gweithredu Economaidd yn ei flaen a all gynnal swyddi a thwf yn y rhanbarth.

Cynigiwyd gwelliant 1.

Yn ffurfiol.

Galwaf ar Mark Isherwood i gynnig gwelliannau 2 a 3 a gyflwynwyd yn enw Paul Davies. Mark Isherwood.

Gwelliant 2—Paul Davies

Dileu pwynt 3.

Gwelliant 3—Paul Davies

Ychwanegu pwynt newydd ar ddiwedd y cynnig:

Yn nodi bod dogfen Bwrdd Uchelgais Economaidd Gogledd Cymru, 'Gweledigaeth ar gyfer Twf yr Economi yng Ngogledd Cymru', yn nodi bod ‘gogledd Cymru mewn lle da i dderbyn ystod o gyfrifoldebau newydd’ ac yn cymeradwyo ei alwad am ddatganoli pwerau gan Lywodraeth Cymru dros gyflogaeth, trethi, sgiliau a thrafnidiaeth.

Cynigiwyd gwelliannau 2 a 3.

Diolch, Llywydd. Fel y mae’r cynnig hwn yn ei nodi, mae angen inni gryfhau perfformiad economi gogledd Cymru ac rydym yn gresynu at danariannu hanesyddol gogledd Cymru gan Lywodraeth Lafur Cymru. Rydym hefyd, fodd bynnag, yn gresynu at rôl Plaid Cymru yn hyn pan oedd mewn clymblaid â Llywodraeth Lafur Cymru ac yn ei chytundebau cyllidebol â hwy yn y gorffennol.

Mae Llywodraeth Cymru bellach wedi lansio pedair strategaeth economaidd ers 1999, ac eto mae perfformiad economaidd Cymru wedi parhau i aros yn ei unfan. Yn 1999, roedd gwerth y nwyddau a’r gwasanaethau a gynhyrchwyd fesul y pen o’r boblogaeth, neu’r gwerth ychwanegol gros, yng Nghymru yn 72.4 y cant o gyfartaledd y DU; yn 2015, roedd wedi crebachu i 71 y cant. Mae is-ranbarth gorllewin Cymru a’r Cymoedd, gan gynnwys pedair o siroedd gogledd Cymru, yn dal i fod ar y gwaelod ar draws y DU, ar 64 y cant yn unig o gyfartaledd y DU. Gwelodd Sir y Fflint a Wrecsam hyd yn oed eu gwerth ychwanegol gros yn disgyn o bron 100 y cant o lefel y DU i 84 y cant yn unig, tra bo gwerth ychwanegol gros ar Ynys Môn wedi disgyn i 54 y cant yn unig—y lefel isaf yn y DU. Eto i gyd, nid yw Llywodraeth Lafur Cymru ond yn rhoi’r unfed lefel ar ddeg uchaf o gyllid refeniw llywodraeth leol fesul y pen o’r boblogaeth i Ynys Môn—rhan dlotaf y DU—allan o’r 22 awdurdod lleol yng Nghymru, gyda Chonwy’n bymthegfed; Wrecsam yn ddeunawfed; a Sir y Fflint yn bedwerydd ar bymtheg.

Mae bwrdd iechyd lleol gogledd Cymru yn destun mesurau arbennig ac wedi gorwario, gan fod Llafur Llywodraeth Cymru wedi diystyru ein rhybuddion ar ran cleifion a staff dros nifer fawr o flynyddoedd. Mae gwelliant Llywodraeth Lafur Cymru sy’n honni ei bod wedi chwarae rôl arweiniol yn drawsffiniol wrth ddatblygu cynigion gyda phartneriaid ar gyfer bargen dwf yng ngogledd Cymru yn chwerthinllyd. Yn ei chyllideb ym mis Mawrth 2016, cyhoeddodd Llywodraeth y DU ei bod yn agor y drws i fargen dwf ar gyfer gogledd Cymru, a byddai’n disgwyl i Lywodraeth nesaf Cymru ddatganoli pwerau i lawr a buddsoddi yn y rhanbarth fel rhan o unrhyw fargen yn y dyfodol. O leiaf mae Llywodraeth y DU â’r cwrteisi i ddweud bod ei swyddogion ei hun a swyddogion Llywodraeth Cymru wedi bod yn gweithio gyda phartneriaid lleol i ddatblygu’r weledigaeth a deall sut y byddai bargen dwf yn rhan ohoni.

Anogodd Llywodraeth y DU bartneriaid lleol i flaenoriaethu eu cynigion, sef yr un peth yn union ag y gwnaeth y weledigaeth ar gyfer twf yr economi yng ngogledd Cymru pan alwodd am ddatganoli pwerau gan Lywodraeth Cymru dros gyflogaeth, trethi, sgiliau a thrafnidiaeth, gan ddweud y byddai hyn yn hybu’r economi, swyddi a chynhyrchiant, gan greu o leiaf 120,000 o swyddi a rhoi hwb i werth yr economi leol o £12.8 biliwn i £20 biliwn erbyn 2035. Golyga ‘trethi’ yma gyflawni prosiectau drwy fenthyca cyllid drwy gynyddrannau treth, wedi ei ariannu gan gynnydd yn y dyfodol yn y derbyniadau ardrethi busnes yn deillio o brosiectau’r fargen dwf.

Mae pobl yng ngogledd Cymru’n edrych tua’r de ac yn dod i’r casgliad fod gwahanol setiau o reolau’n cael eu cymhwyso i wahanol rannau o Gymru. Fel y nododd cadeirydd siambr fasnach gogledd Cymru, mae Llywodraeth Cymru’n canolbwyntio gormod ar Gaerdydd, a gallai gogledd Cymru wneud yn well pe bai’n gallu sicrhau ei ffurf ei hun ar fargen ddatganoli gyda Llywodraeth Cymru, fel y gall ymateb yn llawer cyflymach ac mewn modd mwy deallus i ddatblygiadau parhaus yn y rhanbarth ac ar draws y ffin.

Wel, ie, mae Plaid Cymru wedi dod i gytundeb. Mae wedi dod i gytundeb gyda’r diafol gwleidyddol yn gyfnewid am ychydig friwsion o’r bwrdd uchaf. Ac i’r ymynyswyr hynny a fyddai’n tanseilio’r fargen dwf, rwy’n dweud hyn, ‘Peidiwch â bradychu pobl y gororau, y tiroedd canol, neu diroedd gorllewinol gogledd Cymru a allai fod fwyaf ar eu colled.’

Felly rwy’n cynnig gwelliannau 2 a 3, sy’n argymell y dylai’r Cynulliad hwn nodi bod dogfen ‘Gweledigaeth ar gyfer Twf yr Economi yng Ngogledd Cymru’ Bwrdd Uchelgais Economaidd Gogledd Cymru yn dod i’r casgliad fod gogledd Cymru mewn sefyllfa dda i gael ystod o gyfrifoldebau newydd a’n bod yn cymeradwyo ei alwad am ddatganoli pwerau gan Lywodraeth Cymru.

Roedd newyddion mis Ebrill ynghylch datblygiad cais twf gogledd Cymru’n datgan bod uchelgeisiau ar gyfer rhoi hyblygrwydd a phwerau datganoledig i’r rhanbarth yn cynnwys swyddogaethau trafnidiaeth, cynlluniau strategol defnydd tir, arloesedd busnes a swyddogaethau cynghori, cyngor gyrfaoedd a phwerau trethu, ac roedd tystiolaeth a gyflwynwyd gan Fwrdd Uchelgais Economaidd Gogledd Cymru i ymchwiliad Pwyllgor yr Economi, Seilwaith a Sgiliau i fargeinion dinesig ac economïau rhanbarthol Cymru yn datgan

Mae angen i Gymru fel ffurflywodraeth sicrhau y gall Gogledd Cymru gystadlu â Gogledd-orllewin Lloegr a chymryd rhan effeithiol yn y gwaith o gynllunio ar gyfer twf yng Ngogledd Lloegr trwy Bwerdy Gogledd Lloegr.

Roeddent hefyd yn dweud

Mae datganoli swyddogaethau i Ogledd Cymru sy’n cyfateb i rai rhanbarthau cyfagos Lloegr yn anghenraid amddiffynnol ac yn alluogydd twf i’w groesawu.

Dyna’r realiti economaidd a chymdeithasol y mae’r bobl yn y gogledd-ddwyrain yn byw ynddo. Dyma hefyd yw’r ffordd o ledaenu ffyniant i’r rhanbarthau canol a gorllewinol hynny sy’n dal i ddihoeni ar y gwaelod, nid yn unig yn nhabl Cymru, ond yn nhabl y DU, ar ôl 18 mlynedd o ddatganoli.

Diolch am gael gwneud cyfraniad i’r ddadl yma. A gaf i osod un cafeat yn y fan hyn, fel y gwnaeth Llyr hefyd? Mae’n gyffredin iawn yn y gogledd i glywed pobl yn dweud bod popeth yn mynd i’r de, ond wir, nid oes gen i lawer o ddiddordeb mewn bwydo rhaniadau. Uno’r genedl ydy fy niddordeb i, ond—ac mae hyn yn bwysig iawn—lle mae yna dystiolaeth o ddiffyg gweithredu gan Lywodraeth i ledaenu llewyrch yn deg i sicrhau bod pob rhanbarth yn cael y cyfle gorau posib i gael y gwasanaethau cyhoeddus mwyaf cynaliadwy, fod buddsoddiad, trafnidiaeth neu ddatblygu economaidd ddim yn ymddangos yn hafal ar draws y wlad, mae’n bwysig sefyll i fyny dros y rhanbarthau hynny, lle bynnag y maen nhw. Lle mae yna syniadau—. Rydw i’n hapus iawn i ildio i Alun Davies, sydd fel arfer yn siarad yn—[Anhyglyw.]

Nid yw’r Gweinidog eisiau cyfrannu i’r ddadl, er mae’n gwneud llawer gormod o gyfraniadau ar ei eistedd, os caf i ddweud. Felly, os gwnaiff y Gweinidog ganiatáu i Aelodau siarad ac i gyfrannu i’r ddadl yn llawn. Diolch.

Nid ydy’r Gweinidog byth eisiau gwneud cyfraniad i ddadleuon, Llywydd, ond mae’n hapus iawn i’w lais gael ei glywed yma yn Siambr tra mae o ar ei eistedd. Mi wnaf i barhau.

Lle mae yna syniadau neu gynlluniau, fel sydd gennym ni ym Mhlaid Cymru, fel rydym ni’n eu hamlinellu y prynhawn yma, i gryfhau’r gogledd, i annog buddsoddiad, cael gwared ar ddiffyg cydbwysedd rhanbarthol mewn nifer o feysydd, gwneud ein gwaith ar ran ein hetholwyr ydym ni, a dal y Llywodraeth i gyfrif.Rydw i am edrych ar ddau faes roesom ni sylw iddyn nhw yn ein trafodaethau ni ar gyfer ein cytundeb ni efo Llywodraeth Cymru cyn y gyllideb.

Trafnidiaeth yn gyntaf. Mae deuoli’r Britannia yn rhywbeth rydw i wedi galw amdano’n gyson ers cael fy ethol. Nid dim ond ymateb i oedi mewn oriau brig ydy hyn, er mor rwystredig ydy hynny i deithwyr ac i’r rhai sy’n defnyddio’r bont am resymau masnachol, yn hytrach, cam ydy hyn i adeiladu gwytnwch i’r cysylltiadau rhwng y tir mawr a Môn yn yr hir dymor. Dim ond yr wythnos yma mi gafodd pont Britannia ei chau oherwydd gwynt, efo pont Menai yr unig gyswllt ar agor—pont fydd yn dathlu dau ganmlwyddiant o fewn y degawd nesaf. Y bont yw’r bont hyfrytaf gewch chi, ond tynnu’r pwysau oddi arni hi, nid ychwanegu pwysau arni hi, dylem ni fod yn ei wneud yn y dyfodol. Mae yna gyfle yma i sicrhau cysylltiad fydd yn sicrhau llif traffig, rhoi’r sicrwydd i’r gwasanaethau brys mae’n nhw’n gofyn i fi bwyso amdano fo, cyfle i roi sicrwydd i fasnach, a hefyd cyfle rŵan i chwilio am fuddsoddiad y Grid Cenedlaethol ar gyfer cludo gwifrau trydan foltedd uchel ar draws y Fenai. Yn hytrach na gwario efallai £150 miliwn ar wneud twnnel, mi allan nhw wneud cyfraniad a chael arian wrth gefn i fuddsoddi mewn tanddaearu gwifrau ar draws Ynys Môn. Mae pob Aelod etholedig yn Ynys Môn yn cefnogi hynny, ar wahân i Aelod rhanbarthol UKIP. Dyna pam yr oeddem ni’n falch o weld cytundeb y gyllideb yn neilltuo arian i ddatblygu’r cynlluniau ar gyfer y croesiad ymhellach.

Tra’r ydw i ym maes trafnidiaeth, gadewch imi gyfeirio at gysylltiadau’r gogledd efo rhannau eraill o Gymru. Mae Prydain gyfan yn dioddef o’r canoli—pob ffordd, pob rheilffordd yn arwain i Lundain, a gorllewin-dwyrain o hyd ydy’r prif wythiennau trafnidiaeth yng Nghymru. Mae’n bwysig bod yna gysylltiadau cryf rhwng gogledd Cymru a Llundain, mae’n bwysig bod yna gysylltiadau cryf trawsffiniol, ond gadewch i ni gofio hefyd am yr angen i fuddsoddi yn y cysylltiadau trafnidiaeth yna a fydd yn helpu cryfhau economi gynhenid Gymreig, y math o economi, fel y dywedodd Llyr, a fydd yn gallu bod yn bartner efo’r ‘Northern Powerhouse’ ac yn bartner efo’n partneriaid ni hefyd i’r gorllewin yn Iwerddon.

Mi ddefnyddiaf i’r munud sydd gen i ar ôl i dynnu sylw at un maes arall, sef y prinder affwysol o weithwyr iechyd sydd gennym ni yn y gogledd, yn benodol meddygon. Mae Plaid Cymru wedi cyflwyno cynnig a allai helpu mynd i’r afael â hyn, sef sefydlu canolfan addysg feddygol ym Mangor. Rydym ni’n gwybod bod yna batrwm o feddygon yn tueddu setlo i weithio lle maen nhw wedi cael eu hyfforddi. Rywsut, rydym ni angen darparu mwy o feddygon sydd wedi eu gwreiddio yn y Gymru wledig, wedi datblygu arbenigedd efallai mewn meddygaeth wledig, ac sy’n ymroddedig i weithio yn y Gymru wledig ac yn y gogledd yn benodol hefyd. Mae yna gyfle, rydw i’n meddwl, drwy’r ganolfan addysg newydd yma, i ddarparu hynny mewn partneriaeth, rydw i’n gobeithio, efo Caerdydd ac Abertawe. Mae yna sôn am symud mwy o fyfyrwyr o Gaerdydd ac Abertawe. Rydym ni’n gwybod bod rhai dan hyfforddiant yn mynd ar ‘rotations’ o gwmpas Cymru, ond mae’n rhwystr i bobl sydd ddim yn dymuno gwneud y teithio de-gogledd yna. Mae’n rhwystr iddyn nhw i ddod i astudio o fewn y gyfundrefn Gymreig. Felly, beth am gryfhau’r addysg feddygol sydd yna yn y gogledd?

Felly, mewn addysg feddygol, mewn trafnidiaeth, mewn datblygu economaidd, nid yn unig y mae angen tegwch, mae angen sicrhau cydraddoldeb cyfle ac mae’n rhaid i bobl y gogledd allu gweld mai dyna’r realiti.

Rwy’n croesawu’r cyfle i gael y ddadl hon heddiw ac i allu cyfrannu, gan fy mod yn falch o wasanaethu’r gymuned a’m ffurfiodd ac ers cael fy ethol ychydig dros flwyddyn yn ôl, rwyf wedi dweud yn glir mai yma’n unig wyf fi i fod yn llais cryf ac i sefyll dros fy etholwyr yn Nelyn, ond hefyd dros ogledd Cymru ac ardal gogledd-ddwyrain Cymru yn gyffredinol. Fel llawer o bobl eraill o’r ardal, rwy’n ymwybodol iawn o’r hyn y tueddaf i’w alw’n ddatgysylltiad datganoli yn yr ardal y dof ohoni, yn anad dim oherwydd, o fy etholaeth i, mae’n gyflymach i gyrraedd Caerdydd—yn gyflymach i gyrraedd Llundain, mae’n ddrwg gennyf, ar y trên, o’r Fflint, nag yw hi i gyrraedd Caerdydd. Mae yna amrywiaeth eang o bethau y gallwn eu gwneud i fynd i’r afael â hynny, a dyna un o’r rhesymau pam rwy’n edrych ymlaen at weld Senedd@ yn dod i Delyn fis nesaf a defnyddio hwnnw mewn gwirionedd i gynnwys mwy o bobl yn yr hyn y mae’r Cynulliad yn ei wneud a sut y mae’n effeithio ar eu bywydau.

Ond hefyd mae’n ymwneud â sicrhau ein bod yn dod â mwy o fanteision economaidd datganoli i’r rhanbarth, ac rwy’n falch o weld bod rhywfaint o fuddsoddiad o’r fath ar y gweill, gan gynnwys y banc datblygu a gafodd ei lansio heddiw, ac a fydd wedi ei leoli yn Wrecsam. Rwyf hefyd yn cefnogi’r cynlluniau i gael amgueddfa bêl-droed genedlaethol yn Wrecsam, ond buaswn yn gofyn, efallai, a all Plaid Cymru egluro a fydd honno’n rhan o’r amgueddfa genedlaethol neu’n amgueddfa annibynnol. O fy safbwynt personol innau hefyd, buaswn yn awyddus i wybod hefyd a fyddai’r amgueddfa yn cynnwys yr enwogion Cymreig hynny, megis Neville Southall, y diweddar Gary Speed, a oedd hefyd yn chwarae i’r tîm Rhif 1 i bobl gogledd Cymru ei gefnogi, sef Everton. Dylwn nodi mai dyma’r unig dro y byddaf yn cefnogi’r tîm mewn glas.

Dros y haf—

A gaf fi wneud ymyriad? Mae’n werth nodi bod Neville Southall wedi dod allan o blaid annibyniaeth dros yr wythnosau diwethaf.

Mae ymddangos bod gan bawb stori am Neville Southall; fe’i gadawaf yn y fan honno. [Chwerthin.]

Treuliais lawer o’r haf yn cynnal arolwg o etholwyr, yn mynd o ddrws i ddrws, yn curo ar ddrysau, ac un o’r prif bethau a ddaeth yn ôl oedd trafnidiaeth gyhoeddus, yn enwedig mewn ardaloedd mwy gwledig. Mae yna lawer o gwestiynau’n codi mewn perthynas ag amserlenni bysiau a threnau ac integreiddio yn y rhanbarth, ac rwy’n meddwl bod yna bethau y mae angen i fetro gogledd-ddwyrain Cymru fynd i’r afael â hwy. Mae’r £50 miliwn gan Lywodraeth Cymru i ddatblygu metro gogledd-ddwyrain Cymru yn gynnig mawr a allai greu budd economaidd enfawr, ond wrth i’r gwaith tuag at y metro gyflymu, rwy’n meddwl bod angen inni ystyried hefyd pa mor bwysig yw gallu pobl i gael mynediad at waith gweddus yn agosach at adref a darparu ysgogiad i fusnesau fuddsoddi ac ehangu. Rwy’n meddwl y buasai’r cynigion ar gyfer gorsafoedd newydd ym mharc diwydiannol Glannau Dyfrdwy ac Airbus ym Mrychdyn i hwyluso teithio i Airbus a’r sefydliad gweithgynhyrchu uwch newydd yn arfogi ein rhanbarth yn well gyda chysylltiadau trafnidiaeth i ateb galw gwaith. Fodd bynnag, credaf na ddylai’r uchelgais orffen gyda hynny. Rwy’n credu bod angen inni edrych ar orsafoedd ychwanegol ac yn enwedig o fy safbwynt i yn fy etholaeth, rwy’n meddwl bod gwerth mewn edrych ar orsaf ychwanegol yn ardal Maes-glas, Treffynnon, a fyddai nid yn unig yn cysylltu’r sector gweithgynhyrchu uwch yn y gogledd-ddwyrain â’r sector ynni yn y gogledd-orllewin a Maes-glas a dociau Mostyn, ond hefyd gallai gysylltu â pheth o dwristiaeth a threftadaeth Abaty Dinas Basing a Ffynnon Gwenffrewi yn yr ardal.

Rydym eisoes wedi crybwyll sut y mae system drafnidiaeth integredig yn hanfodol, nid yn unig i’n cysylltu o’r dwyrain i’r gorllewin ac o’r gogledd i’r de, ond hefyd ar draws y ffin â gogledd-orllewin Lloegr. Felly, gwyddom fod bron 23,000 o bobl yn cymudo o ogledd Cymru yn ddyddiol i ogledd-orllewin Lloegr, ac mae bron 31,000 yn teithio i’r cyfeiriad arall i ogledd Cymru. Mae hyn wedi creu pwysau hirsefydlog ar ein seilwaith trafnidiaeth, ac mae’n fater y mae angen mynd i’r afael ag ef. Gwyddom fod y coridor M56-A55 hwnnw’n werth £35 biliwn ac mae dros 2 filiwn o bobl yn byw o fewn pellter cymudo 30 munud i barc diwydiannol Glannau Dyfrdwy, gan wneud buddsoddiad pellach yn ein seilwaith yn fwy arwyddocaol byth, a dyna pam y mae gwelliannau i’r A55 ac edrych ar groesfannau’r Fenai, llwybrau ychwanegol, gan ledu lle y gallwn, yr astudiaeth gydnerthedd i edrych ar fannau cyfyng i weld sut y gallwn fynd i’r afael â’r heriau hynny, oll yn anhygoel o bwysig, fel y mae’r porth i ogledd Cymru hefyd a’r holl dwristiaeth a’r atyniadau anhygoel sydd gennym yno. Ac felly mae angen i’r seilwaith fod yn ei le er mwyn gwneud y gorau o’n heconomi ymwelwyr.

Rydym wedi siarad am—. Rwy’n croesawu ymrwymiad Llywodraeth Cymru—rydym wedi siarad ynglŷn â strategaeth dwf a bargen dwf ar gyfer gogledd Cymru, a buaswn yn gofyn beth yw safbwynt Llywodraeth y DU ar hyn ac yn gobeithio gweld rhywbeth mwy na geiriau caredig yn unig yn natganiad yr hydref, a bod rhywfaint o arian yn dilyn mewn gwirionedd—arian lle mae eu ceg, yn llythrennol—fel y gallwn fwrw ymlaen â hynny. Ond mae angen i Lywodraeth y DU, Llywodraeth Cymru, a’r holl wleidyddion ar draws y rhanbarth weithio mewn partneriaeth â rhanddeiliaid fel Bwrdd Uchelgais Economaidd Gogledd Cymru, Cynghrair Mersi a’r Ddyfrdwy, a chydweithio er mwyn cyflawni’r fargen dwf hon ar gyfer gogledd Cymru.

Rwy’n credu bod pobl eraill wedi cydnabod, pan fyddwn yn sôn am economi gogledd Cymru, na allwn anwybyddu’r ffaith ein bod yn gysylltiedig yn hanesyddol ac yn gorfforol ac yn economaidd â’n cymdogion yng ngogledd-orllewin Lloegr. Ac er fy mod o’r farn fod gweithio trawsffiniol yn creu set unigryw o heriau, gallai hefyd sicrhau cyfleoedd sylweddol, ond mae angen inni sicrhau bod y cyfleoedd hynny’n gwneud cymaint â phosibl i ni yng ngogledd Cymru.

Daeth y Dirprwy Lywydd i’r Gadair.

Yn olaf, hoffwn groesawu gwelliant Llywodraeth Cymru i’r cynnig hwn, sy’n ymrwymo i gefnogaeth barhaus ar gyfer y diwydiant dur yng Nghymru, gan gynnwys gwaith dur Shotton yng ngogledd-ddwyrain Cymru. Nid wyf yn ymatal rhag dadlau achos gwaith dur Shotton dro ar ôl tro pan fyddwn yn sôn am y diwydiant dur yng Nghymru. Mae’n olau disglair yn y sector sy’n cynhyrchu cynhyrchion proffidiol ac unigryw gyda gweithlu medrus ac ymroddedig, ac nid yw ond yn un enghraifft o’r sector gweithgynhyrchu uwch, sef conglfaen ein cyfoeth rhanbarthol a’n cyfoeth ehangach yng ngogledd-ddwyrain Cymru. Yn wir—

A ydych yn dirwyn i ben, os gwelwch yn dda?

Ydw. Yn wir, rwy’n credu bod potensial mawr ar y ffordd i ogledd Cymru—potensial sydd wedi cael ei gydnabod yn awr gan y Llywodraeth yma—ond ni allwn fod yn hunanfodlon. Mae’n rhaid inni adeiladu ar hyn a sicrhau bod lleisiau pobl gogledd Cymru yn cael eu clywed yn glir wrth ddatblygu ein rhanbarth, os ydym yn mynd i lwyddo i bontio’r bwlch rhwng gogledd a de a chael cyfran deg o’r difidendau datganoli.

Mae’n bleser gen i gymryd rhan yn y ddadl hollbwysig yma heddiw, ac, fel gog o’r gorllewin, rydw i am ddefnyddio fy nghyfraniad i i drafod y gogledd orllewin yn benodol. Un o fy hoff arferion i fel yr Aelod Cynulliad dros Arfon ydy sgwrsio efo chynifer o bobl â phosib ar draws yr etholaeth. A’r un peth sy’n cael ei godi efo fi—minnau hefyd, yn debyg i Llyr a Rhun. Dro ar ôl tro, beth sy’n cael ei godi efo fi ydy’r ymdeimlad yma fod Llywodraeth San Steffan, ac yn gynyddol Llywodraeth Cymru, yn gadael ein cymunedau ni ar ôl. Ond mae o’n fwy nag ymdeimlad; yn anffodus, mae o’n realiti hefyd. Mae Llyr Gruffydd wedi sôn am y ffaith bod trigolion y gogledd wedi derbyn dros £350 yn llai y pen, o’u cymharu â thrigolion de-ddwyrain Cymru ers 2013. Efo’r posibilrwydd o ddefnyddio holl bwerau benthyg y Llywodraeth ar ariannu prosiect drudfawr llwybr du’r M4 yn fuan, mae’n debyg mai dal i ddisgwyl am chwarae teg y bydd trigolion y gogledd, a hynny am flynyddoedd lawer i ddod, os nad oes yna newid cyfeiriad sylweddol.

Mae gorfodi’r Llywodraeth i fuddsoddi yn sylweddol yn ein cornel ni o Gymru yn aml yn teimlo fel trio gwasgu gwaed o garreg. Fel mae cynlluniau ar gyfer y ffordd osgoi yn y Bontnewydd yn dangos, mae buddsoddiadau sylweddol o’r math yma ond yn dod oherwydd ymgyrchu diflino gan Blaid Cymru dros nifer o flynyddoedd.

Mae angen buddsoddi yn isadeiledd y gogledd, ond hefyd fuddsoddi mewn swyddi. Yn fan hyn, mae yna gyfle i’r Llywodraeth ddangos eu hymrwymiad nhw i ddosbarthu cyfoeth drwy sicrhau bod swyddi yn y sector cyhoeddus a sefydliadau cenedlaethol yn cael eu dosbarthu ledled Cymru. Ond hyd yn oed ar ôl cyhoeddi'r strategaeth lleoli, gyda’r amcan o gynnal a chreu swyddi mewn ardaloedd y tu allan i goridor yr M4, methwyd â mynd â’r maen i’r wal, yn enwedig yn y gogledd-orllewin.

Yn 2010, roedd 127 o swyddi wedi’u lleoli yn nhref Caernarfon. Erbyn hyn, 82 o swyddi sydd yna yng Nghaernarfon, ac mae yna fwy o ansicrwydd ar y gorwel ar gyfer gweithwyr yn swyddfa Llywodraeth Cymru yn y dref. Mae’r Llywodraeth yn mynd i werthu’r safle presennol er mwyn lesu rhan o adeilad llai mewn rhan arall o’r dref—lesu, nid prynu adeilad newydd, efo’r hawl i ddiweddu’r les ar ôl pum mlynedd. Mae hyn, i mi, yn codi cwestiynau mawr am sicrwydd y swyddi yng Nghaernarfon yn yr hirdymor.

Roeddwn i’n falch iawn pan gytunodd Llywodraeth Cymru i alwadau Plaid Cymru i gynnwys £2 filiwn er mwyn hyrwyddo cydweithio rhwng pedair sir y gorllewin fel rhan o gytundeb y gyllideb. Mae gennym ni gyfle rŵan ar draws y gorllewin i rannu arfer da, gyfle i weithio yn strategol, a chyfle i gychwyn denu buddsoddiad newydd i’r gorllewin, oherwydd mi fyddai gadael yr Undeb Ewropeaidd heb unrhyw fath o ddêl yn ddim llai na thrychineb i’r ardal wledig, dlawd, orllewinol, Gymraeg yma. Mae’n rhaid inni felly ddyblu ein hymdrechion dros yr ardal, ac un cam clir y mae’n rhaid i’r siroedd gorllewinol hyn ei gymryd ydy gweithio gyda’i gilydd er mwyn denu buddsoddiad ar gyfer isadeiledd modern a swyddi o ansawdd i’r ardaloedd difreintiedig yma.

Pryder pobl yn fy etholaeth i yw na fydd manteision bargen twf y gogledd yn ymestyn i’r gogledd-orllewin. Felly, rwy’n edrych ymlaen at weld rhanbarth newydd, grymus yn dod i’r amlwg yn y gorllewin er mwyn gweithio yn erbyn methiannau Llywodraeth Cymru a’r Deyrnas Unedig i fuddsoddi mewn talp mawr o’n gwlad. Efallai wedyn y gallwn ni greu cenedl lle mae pob cwr o’r wlad yn cael cyfle i ffynnu.

Rwy’n cefnogi’r teimladau a fynegwyd ym mhwyntiau 1, 2 a 4 o gynnig Plaid Cymru. Mae’n berffaith wir fod angen cryfhau perfformiad yr economi yng ngogledd Cymru. Yn benodol, mae angen inni adeiladu economi yng ngogledd Cymru sy’n caniatáu i’w phobl ennill mwy gan ganiatáu iddynt gadw mwy o’u harian eu hunain. Rwyf hefyd yn gresynu at danariannu hanesyddol yng ngogledd Cymru, fel y mae cymaint o bobl eraill yng ngogledd Cymru. Fodd bynnag, er bod Plaid Cymru’n gwneud y synau cywir, o ran gweithredu maent yn gwneud y gwrthwyneb ac yn cefnogi cyllideb Lafur a Llywodraeth Lafur sydd wedi gwneud cam â gogledd Cymru yn y gorffennol a bydd yn gwneud cam â gogledd Cymru yn y dyfodol. Gellid bod wedi cyflawni cymaint mwy dros ogledd Cymru pe bai Plaid Cymru wedi aros yn ffyddlon i ddymuniadau eu pleidleiswyr ac wedi helpu i gael gwared ar y gyllideb honno. Ond yn awr maent yn disgwyl inni eu cymeradwyo am gardota’n llwyddiannus am y briwsion a adawyd ar ôl wedi i Gaerdydd a gweddill y de gymryd y gyfran fwyaf unwaith eto gan y Llywodraeth hon sy’n canolbwyntio ar y de.

Mae’n debyg y gellid cytuno â gweddill y cynnig, ond unwaith eto, mae’n ymddangos braidd yn rhyfedd yn dod gan Blaid Cymru o ystyried eu hanes blaenorol. Maent yn sôn am y briwsion ychwanegol y mae bradychu pleidleiswyr Plaid Cymru wedi eu sicrhau ar gyfer Croeso Cymru, ond rywsut, maent yn anghofio sôn am y dreth dwristiaeth y maent naill ai’n ei chefnogi, neu’n ddi-rym neu’n amharod i’w hatal, a fydd yn gwneud pethau hyd yn oed yn anos i’r rhai sy’n rhedeg busnesau sy’n gysylltiedig â thwristiaeth yng Nghymru. Ers dyfodiad gwyliau tramor rhad, mae angen i fusnesau twristiaeth yng Nghymru gael pob cymorth y gallant ei gael, nid newidiadau a fydd yn cynyddu costau a gorbenion, yn enwedig o gymharu â’u cymheiriaid yn Lloegr. Nid treth ar fusnesau twristiaeth yn unig yw hon, ond ar bob un o’r busnesau nad ydynt yn fusnesau twristiaeth sy’n rhan o’r gadwyn gyflenwi neu sy’n elwa ar sector twristiaeth iach a’r gwaith y mae’n ei gynnal. Felly, ardoll ar holl fusnesau lleol gogledd Cymru yw’r cynnig i bob pwrpas. Ond mae i’r dreth dwristiaeth un swyddogaeth ddefnyddiol: mae’n helpu pleidleiswyr i weld beth sy’n digwydd pan fyddwch yn datganoli pwerau trethu i Lafur a’u cefnogwyr, Plaid Cymru—maent yn eu codi. Maent yn ceisio dod o hyd i unrhyw un sy’n gwneud bywoliaeth ac yn bachu’r hyn a allant tra gallant heb ystyried yr effeithiau hirdymor.

Ni allwn gefnogi pwynt 3 o gynnig Plaid Cymru, lle y mae Plaid Cymru’n ceisio curo’i chefn ei hun am negodi consesiynau a sicrhawyd gan Lywodraeth Cymru yn gyfnewid am gynnal Llywodraeth Cymru unwaith eto, gan esgus gwrthwynebu’r Llywodraeth ar yr un pryd. O ganlyniad—

A wnewch chi dderbyn ymyriad?

Iawn, ewch ymlaen.

Rydych wedi gweld y rhestr a amlinellwyd gennym yn ein cynnig. Pa rai rydych chi’n anghytuno â hwy, felly?

Pwynt 3.

Felly, o ganlyniad, bydd UKIP yn cefnogi gwelliant 2. O ran y gwelliannau eraill i’r cynnig, mewn perthynas â gwelliant 1 gan Lafur, nodaf y bydd Llafur Cymru yn awr yn gwario rhywfaint o arian yng ngogledd Cymru—o leiaf maent wedi addo gwneud hynny, ac fe welwn a fydd y cynlluniau hynny’n digwydd—ond nid wyf yn credu bod gan Lafur Cymru unrhyw beth i ymffrostio yn ei gylch, er hynny. Oes, mae arian yn cael ei addo i ogledd Cymru mewn rhai ffyrdd cyfyngedig, ond diferyn mewn pwll yw hynny o’i gymharu â’r arian sy’n cael ei fuddsoddi gan Lywodraeth Cymru yn ne Cymru. Mae manteision y gwelliant honedig i goridor yr A55/A494 i’r economi leol eto i’w gweld. Rwyf fi a llawer o rai eraill yn credu na fydd y penderfyniad i weithredu’r llwybr coch ond yn symud y problemau traffig a geir ar hyn o bryd yn Queensferry ymhellach i’r gorllewin, na fydd yn helpu neb ac yn sicr ni fydd yn helpu’r gymuned ehangach. Felly, byddaf yn atgoffa pleidleiswyr y bydd eu bywyd a’u bywoliaeth yn cael eu niweidio gan benderfyniadau Llafur Cymru ynglŷn â gogledd Cymru a’i hesgeulustod ohoni, nid yn unig y dylent roi’r bai ar y Blaid Lafur, ond hefyd ar Blaid Cymru sydd yr un mor euog.

Gan droi at y gwelliannau eraill a gynigiwyd gan Lafur, o ran croesfan ychwanegol dros afon Menai, pryd fydd y cynlluniau hyn yn gweld golau dydd mewn gwirionedd, a phryd fydd gwaith adeiladu yn dechrau? Pa mor fuan y gall pobl ar Ynys Môn ddisgwyl y drydedd groesfan? Pryd fydd y sefydliad ymchwil gweithgynhyrchu uwch yn dechrau dangos ei fudd? Ni ellir teimlo unrhyw fanteision economaidd hyd nes y bydd y cynlluniau’n dwyn ffrwyth, felly pryd fyddwn ni’n gweld gwelliannau yn y byd go iawn? Rwy’n cydnabod y byddai angen datganoli rhai o’r pwerau y mae Bwrdd Uchelgais Economaidd Gogledd Cymru yn galw amdanynt gan Lywodraeth y DU yn gyntaf. Fodd bynnag, mae cynigion Bwrdd Uchelgais Economaidd Gogledd Cymru yn ddiddorol iawn a dylai Llywodraeth Cymru eu hystyried, ond rwy’n ofni na chânt eu hystyried. Byddai’n gwneud synnwyr i benderfyniadau o’r fath gael eu gwneud gan y rhai y maent yn effeithio arnynt agosaf a chan bobl sy’n deall yr ardal ac yn rhoi gogledd Cymru yn gyntaf.

Dylid datganoli pwerau i’r lefel isaf o lywodraeth sy’n ymarferol, ac felly byddwn yn cefnogi gwelliant 3. Pe bai penderfyniadau buddsoddi wedi eu gwneud yn hanesyddol gan y rhai yr effeithiwyd arnynt fwyaf, efallai na fyddem yn cwyno’n awr am y modd y cafodd gogledd Cymru ei hesgeuluso o gymharu â rhanbarthau eraill o Gymru.

Felly, yn gryno, er fy mod yn cefnogi’r teimladau a fynegwyd yng nghynnig Plaid Cymru, rwy’n eu hystyried braidd yn syfrdanol yn dod gan blaid sydd wedi cynnal Llywodraeth Lafur ers blynyddoedd, sydd wedi trin gogledd Cymru fel perthynas dlawd ac anghysbell, ac sy’n parhau i wneud hynny. Diolch.

Mae’n rhaid i mi ddweud, mewn dadleuon fel hyn, rydw i’n ffeindio fy hun ar dir haniaethol. Weithiau, rydw i’n tybio lle mae gogledd Cymru yn dechrau a lle mae’n bennu, ond y tro yma, rwyf newydd ddilyn sgwrs lle roeddwn i’n tybio ym mha fyd ac ym mha Gymru rydw i’n byw ynddo, achos roedd hynny yn gyfan gwbl afreal wrth gymharu â’r byd rydym ni’n byw ynddo fe—yn enwedig trafod treth nad yw’n bodoli eto, nad yw wedi cael ei chynnig yn ffurfiol, a lle mae Llywodraeth San Steffan yn gallu dweud ‘na’ wrth y dreth yna unrhyw bryd o gwbl.

Beth sydd yn digwydd yng ngogledd Cymru, wrth gwrs: mae twristiaeth yn hynod o bwysig i’r arfordir a’r ardaloedd gwledig, a beth fyddai’n gwneud byd o wahaniaeth yn fanna fyddai torri treth ar werth i 5 y cant, fel mae Plaid Cymru wedi bod yn ymgyrchu amdano yn gyson. Mae’r Ceidwadwyr, sydd wedi bod mor huawdl ynglŷn â thwristiaeth yn ystod y pythefnos diwethaf, ond wedi cadw treth ar werth ar 17.5 y cant, ac wedyn codi treth ar werth i 20 y cant ar fusnesau twristiaeth, ar ôl addo mewn etholiad na fyddan nhw byth yn gwneud y fath beth i ogledd Cymru a gweddill Cymru. Dyna’r gwir am y blaid honno.

Ond mae yna un peth sy’n gallu cael ei weld fel llinyn sy’n cysylltu’r gogledd, lle bynnag rydych chi’n teimlo mae’r gogledd yn dechrau—byddai rhai yn teimlo bod yr iaith yn dechrau newid rhywbryd uwchben Aberystwyth, a rhai eraill yn teimlo bod yn rhaid i chi fynd heibio Dolgellau; nid ydw i cweit yn siŵr lle yn union mae’r gogledd yn dechrau. Ond rydw i yn gwybod bod yna rywbeth cyffredin yn yr ardaloedd hynny, sef cefn gwlad, ffermio ac amaeth, ac adnoddau naturiol, yn enwedig y gwynt a’r glaw. Rydw i jest eisiau siarad yn fras iawn am y cyfleoedd y dylem ni drio manteisio arnyn nhw nawr i sefydlu economi cryfach gan ddefnyddio ein hadnoddau naturiol ni yn yr ardaloedd hynny i sicrhau dyfodol llewyrchus i gefn gwlad.

Mae Sian Gwenllian wedi cyffwrdd ar hyn, ond gobeithio y bydd hi’n maddau i mi jest ddweud ychydig mwy am y ffaith bod gyda ni erbyn hyn adroddiadau arbenigol iawn am y gwahanol senarios gall ddeillio o adael yr Undeb Ewropeaidd heb gytundeb, neu gyda chytundeb o fath arbennig, neu gyda pharhad ar, i bob bwrpas, y farchnad sengl a’r undeb tollau. O’r holl senarios yna, nid oes dim dwywaith bod gogledd Cymru’n mynd i fod yn dioddef yn wael iawn oni bai bod gyda ni rhyw fath o gytundeb sydd yn cadw mynediad at, neu rhywbeth reit tebyg i aros yn, y farchnad sengl a’r undeb tollau. Mae’n bwysig rhoi ar gofnod, rydw i’n meddwl, bod Undeb Amaethwyr Cymru wedi dweud bod yn rhaid i ni aros yn y farchnad sengl a’r undeb tollau, a bod yr NFU heb sôn yn benodol am y farchnad sengl ond wedi sôn yn benodol am aros yn yr undeb tollau, o leiaf am y tro, er mwyn sicrhau bod y masnachu yna’n digwydd. Mae un o’r senarios sydd wedi cael ei grybwyll gan adroddiad yr Agriculture and Horticulture Development Board yn dweud yn glir iawn bod yr ardaloedd hynny sydd yn llai ffafriol, sef y rhan fwyaf o amaeth yng ngogledd Cymru, yn mynd i fod nid yn unig yn colli arian ond, a dweud y gwir, yn mynd i fod mewn sefyllfa negyddol pe bai y cytundeb yna yn digwydd.

Mae yn bwysig, felly, ac nid ydym ni’n mynd i ymddiheuro i neb am roi mewn cynnig Plaid Cymru ar ddadl Plaid Cymru rai o’r pethau rydym ni wedi llwyddo eu sicrhau gan Lywodraeth Cymru. Yn eu plith nhw mae £6 miliwn ar gyfer ffermwyr newydd, ar gyfer pobl newydd i mewn i fyd amaeth, a chefnogaeth, rydw i’n gobeithio, drwy drafod gyda Llywodraeth Cymru, y byddwn ni’n cael gweld cynllun llewyrchus i sicrhau ein bod ni’n rhoi’r neges iawn i bobl. Wrth i ni ymadael â’r Undeb Ewropeaidd, mae yna gyfleoedd i waed newydd yn y diwydiant, mae yna gyfleoedd i bobl newydd ddod i mewn i’r diwydiant, ac yn fwy na dim byd arall, mae yna gyfleoedd i syniadau newydd ddod i mewn i amaeth, ac mae angen y chwyldro yna, wrth gwrs, er mwyn delio â her y dyfodol.

Ac, wrth gwrs, mae gyda ni lwyddiant wrth geisio lliniaru rhai o’r problemau sydd wedi deillio o newid trethi busnes a’r effaith ar gynlluniau ynni dŵr. Rydym ni wedi llwyddo cael rhyddhad treth ar gyfer cwmnïau cymunedol. Mae yna ddadl dros gael rhyddhad treth ar gyfer pob math o gwmni sydd yn gwneud ynni o’r dŵr. Rydym ni wedi pwsio’r Llywodraeth mor bell â gallan nhw yn y cytundeb yma. Mae yna oblygiadau tymor hir i drethi busnes. Mae’n amlwg nad yw’r Llywodraeth ddim yn moyn gweld trethi busnes yn lladd busnes llewyrchus ym maes ynni adnewyddo—rydw i’n siŵr nad ydyn nhw eisiau gweld hynny—ond dyna beth yw sgil effeithiau’r newid sydd wedi bod mewn trethi busnes, ac mae rhaid i unrhyw adolygiad nawr sicrhau bod yna lwyddiant a ffyniant. Rydw i’n gweld, er enghraifft, bod Llywodraeth San Steffan yn edrych ar ryddhad ar y dreth stamp, y dreth prynu tai ac eiddo, ar gyfer y tai ac eiddo sydd yn defnyddio ynni adnewyddol. Wel, gallem ni wneud yr un peth yn rhwydd fan hyn yng Nghymru. A dweud y gwir, roedd Plaid Cymru wedi cynnig hynny wrth edrych ar y dreth yn mynd trwy’r pwyllgor, ond nid oedd y Llywodraeth yn barod i dderbyn e ar y pryd.

Felly, jest i gloi ar nodyn o obaith, rydw i’n meddwl bod yna gyfleoedd di-ri i dyfu economi gogledd Cymru os rydym ni’n meddu ar ein hadnoddau ein hunain ac ar ein dyfodol ein hunain, ac mae hynny’n golygu mwy o rym i Gymru gyfan.

Diolch yn fawr iawn. Galwaf yn awr ar Ysgrifennydd y Cabinet dros yr Economi a’r Seilwaith, Ken Skates.

Diolch, Dirprwy Lywydd. Hoffwn ddiolch i’r Aelodau am eu cyfraniadau i’r ddadl heddiw. Rwy’n hynod o falch o ogledd Cymru a’r economi ddynamig, flaengar sydd ganddi: canolfannau gweithgynhyrchu uwch yng ngogledd Cymru, sector twristiaeth ffyniannus, sector bwyd a diod llwyddiannus, darparwyr sgiliau rhagorol; maent i gyd yn cyfrannu at ran hynod ffyniannus o Gymru, un yr ydym am ei gweld yn cael ei datblygu yn y blynyddoedd i ddod, ond un sydd wedi ei hadeiladu ar gryfderau a galluoedd sy’n bodoli’n barod.

Gyda llaw, rwy’n meddwl y dylwn dynnu sylw at y ffaith bod WorldSkills yn cael ei gynnal ar hyn o bryd yn y dwyrain canol. Ceir oddeutu 30 o gystadleuwyr o’r DU yno ac rwy’n falch o ddweud bod dau ohonynt yn dod o Gymru: mae dau ohonynt yn dod o Goleg Cambria yng ngogledd Cymru. Mae’r ddau’n cynrychioli galwedigaethau yn y sector gweithgynhyrchu uwch. Mae un yn byw ym Manceinion, un yn byw yng Nghymru ac mae’r ddau’n gweithio yng ngogledd Cymru, gan gyfrannu at y sector ac at yr economi ranbarthol. Rwy’n falch o ddweud hefyd fod allbwn economaidd ac incwm aelwydydd yng ngogledd Cymru yn uwch na’r cyfartaledd yng Nghymru. Mae hyn yn dangos bod economi’r rhanbarth yn fywiog, yn gryf, ond nid ydym yn dymuno gorffwys ar ein rhwyfau a byddwn yn buddsoddi’n drwm yn y rhanbarth yn ystod y blynyddoedd i ddod.

O Wylfa i Airbus, o Zip World i Chetwood Financial, mae gennym rai o’r gweithwyr medrus gorau, mae gennym rai o’r atyniadau mwyaf a’r rhagolygon mwyaf disglair yn y DU. Ac rwy’n dweud hyn i gyd oherwydd fy mod yn credu ei bod yn rhy hawdd mewn dadleuon fel hon i ganolbwyntio ar y pethau negyddol. Rydym yn canolbwyntio’n briodol ar yr hyn y gallwn ei wneud yn well, ond anaml y byddwn yn rhoi eiliad i fyfyrio mewn gwirionedd ar yr hyn yr ydym yn ei wneud yn dda iawn. Ac felly hoffwn ddechrau fy nghyfraniad drwy sôn am y pethau cadarnhaol, ac rwy’n meddwl bod hanfodion economi gogledd Cymru yn gryf. Ein tasg yn awr yw edrych ymlaen ac adeiladu ar gryfderau’r rhanbarth, hyrwyddo gogledd Cymru a chryfhau ei hyder, yn hytrach na throi’r gogledd yn erbyn rhannau eraill o’n gwlad.

Rwy’n falch o’r hyn y mae Llywodraeth Cymru wedi’i wneud i gefnogi llwyddiant gogledd Cymru dros y blynyddoedd diwethaf. Mae portffolio buddsoddi ein rhaglen lywodraethu yng ngogledd Cymru yn hynod uchelgeisiol—yn llawer iawn mwy uchelgeisiol nag yn ystod y cyfnod y daliai Aelod o Blaid Cymru liferi’r economi a’r seilwaith. Ar draws y rhanbarth, mae gennym gynlluniau ar gyfer buddsoddi mewn 78 o gynlluniau, cyfanswm buddsoddiad cyfalaf o dros £1 biliwn ar gyfer gogledd Cymru. Yn sicr, nid arian bach yw hwnnw. Rydym yn buddsoddi £0.25 biliwn yng nghoridor Glannau Dyfrdwy, neu goridor Sir y Fflint fel y mae fy nghyd-Aelod Hannah Blythyn yn gywir i’w alw, i fynd i’r afael â’r tagfeydd cronig—tagfeydd cronig a waethygodd, rwy’n ofni, pan benderfynodd Gweinidog blaenorol ganslo’r prosiect. Rydym yn creu sefydliad gweithgynhyrchu uwch ac ymchwil i ddarparu cefnogaeth weddnewidiol i gwmnïau gweithgynhyrchu allweddol, a allai greu cynnydd o £4 biliwn yn yr economi ranbarthol. Ac rydym yn buddsoddi £50 miliwn er mwyn bwrw ymlaen â cham cyntaf metro gogledd-ddwyrain Cymru. Fel y gŵyr yr Aelodau, rydym yn creu M-SParc yn y gogledd-orllewin, rydym yn lleoli pencadlys Banc Datblygu Cymru yn y gogledd-ddwyrain, ac mae Llywodraeth Cymru wedi arwain y ffordd drwy bwyso ar Lywodraeth y DU i sicrhau bod cysylltiadau rheolaidd a hygyrch o HS2 i mewn i ogledd Cymru er mwyn cefnogi’r economi, a byddwn yn gofyn i Aelodau’r gwrthbleidiau a ydynt wedi gwneud fel y gwnaethom ni, sef annog Llywodraeth y DU i gefnogi senario 3.

Fel yr amlinellais ym mis Mawrth, rydym yn symud ymlaen i ddatblygu trydedd groesfan dros afon Menai, ac rwy’n credu, fel y dywedodd Hannah Blythyn, fod angen edrych yn aeddfed ar sefyllfa economi gogledd Cymru a datblygu agenda strategol ar gyfer y rhanbarth sy’n datblygu’r cyfleoedd trawsffiniol sylweddol sydd gennym i sicrhau bod y rhanbarth yn chwarae rhan fwy ym Mhwerdy Canolbarth Lloegr a Phwerdy Gogledd Lloegr. Mae’n ffaith bod gwerth ychwanegol gros gogledd Cymru a rhanbarth y Mersi a’r Ddyfrdwy yn fwy na hanner economi Cymru gyfan. Roedd Hannah Blythyn yn gywir i ddweud ei bod hi’n anodd teithio o Ddelyn i Gaerdydd mewn llai o amser nag y cymer i deithio o Ddelyn i Lundain, ond y gwir amdani yw ei bod yn cymryd llai nag awr bellach i deithio o Ddelyn i Lerpwl, o Ddelyn i Fanceinion, neu o Ddelyn i Gaer, ac mae’n rhaid cydweithio’n drawsffiniol, ac mae’n sicr yn ddymunol ar gyfer gwella ein lles economaidd. Am y rheswm hwnnw, mae Llywodraeth Cymru wedi chwarae rhan flaenllaw, gyda’n partneriaid yng ngogledd Cymru ac ar y ddwy ochr i’r ffin, yn datblygu cynigion ar gyfer bargen dwf gogledd Cymru. Mae’n cael budd ychwanegol o fargeinion sy’n cael eu ffurfio dros y ffin yng ngogledd-orllewin a chanolbarth Lloegr. Ac rwyf wedi bod yn glir iawn fod yn rhaid i unrhyw gytundeb twf gael ei ddefnyddio i ddod â Llywodraeth y DU a Llywodraeth Cymru at ei gilydd gyda diben a rennir i fanteisio ar botensial strategol y rhanbarth, gyda ffocws di-baid ar wella cynhyrchiant, gwella sgiliau a gwella seilwaith, gyda gofynion Growth Track 360 yn ganolog i unrhyw fargen. Er mor adeiladol y gallai cyfraniad Mark Isherwood fod wedi bod heddiw, rwy’n credu bod cael ei feistri gwleidyddol yn Llundain i fynd i’r afael â thanariannu cywilyddus—cywilyddus—ein rheilffyrdd yn llawer mwy buddiol i ogledd Cymru.

Er mor wych yw gogledd Cymru, fodd bynnag, rydym wedi wynebu heriau yn y cyfnod diweddar. Y llynedd, fe wnaethom ymyrryd i gefnogi ein diwydiant dur, gan gynnwys y gwaith pwysig yn Shotton, drwy sicrhau bod dros £60 miliwn o gymorth ar gael i Tata i gadw swyddi dur a chynhyrchiant dur yma yng Nghymru. Mae ein buddsoddiad yn helpu’r gwaith yn Shotton i ddatblygu dyfodol cynaliadwy ac yn ei dro, mae’n helpu’r gymuned i wneud cyfraniad hanfodol a bywiog i’r economi leol.

Ond wrth gwrs, y buddsoddiad mwyaf sylweddol yng ngogledd Cymru—yng Nghymru gyfan yn wir—yn y blynyddoedd sydd i ddod fydd prosiect gwerth £14 biliwn Wylfa Newydd. Dyma’r buddsoddiad sector preifat mwyaf ers dechrau datganoli, ac rydym yn gwbl ymrwymedig i sicrhau bod y prosiect hwn—yn amodol ar y caniatadau angenrheidiol wrth gwrs—yn sicrhau etifeddiaeth barhaol i Ynys Môn, ac i wneud yn siŵr fod y datblygiad hwn yn cael ei adlewyrchu’n llawn ac yn gyfan gwbl yn y fargen dwf.

Dirprwy Lywydd, fe fyddwch yn falch o glywed bod penodiadau wedi eu gwneud yr wythnos diwethaf i’n hunedau datblygu economaidd newydd sydd â ffocws rhanbarthol, gyda phenodi Gwenllian Roberts yn ddirprwy gyfarwyddwr i ranbarth gogledd Cymru. Bydd ein model datblygu economaidd sydd â ffocws rhanbarthol yn adeiladu ar y gwaith y buom yn ei wneud gyda’n partneriaid yng ngogledd Cymru ar ddatblygu strwythurau cydweithio newydd. Ac felly, i orffen, rydym wedi ymrwymo i wneud popeth sy’n bosibl i gefnogi swyddi a thwf ar draws gogledd Cymru, o Fae Cemaes i Saltney Ferry, ac yn wir i bob rhan o Gymru.

Diolch yn fawr iawn. Galwaf ar Llyr Gruffydd i ymateb i’r ddadl.

A gaf i ddiolch, Dirprwy Lywydd, i bawb sydd wedi cyfrannu i’r ddadl yma? Mae’n debyg fy mod i wedi siarad gormod ar y dechrau i allu ymateb i bob pwynt sydd wedi cael ei wneud wrth gloi fel hyn.

I’ll pick up on one or two of the contributions, and thank you for making those contributions. The Member for Delyn, of course, mentioned concerns about the devolution disconnect and she was asking about clarity around the proposed national football museum. My wish, certainly, is that it would be part of the network of national museums that we have in Wales. Certainly, when you look at the map, there is a gaping hole in north-east Wales in terms of having national museums in all parts of our country. There has been reference to the lack of national institutions in north-east Wales generally, and I think maybe that over the years has fed a little bit of the devolution disconnect that some people feel. So, that’s my response to your point there.

And I have to say, the contribution that we had from the UKIP Member for north Wales—you confirmed to me that you don’t support the third point of our motion today. That means that you don’t support better links between north and south Wales, you don’t support improvements to the Menai crossing, you don’t support additional support for young farmers in your region, more medical training in your region, business rate relief for community hydro schemes in your region, additional funding for Visit Wales in your region. You heard it here first, and that tells us all we need to know, I think, about your party.

Can I thank Simon Thomas for his contribution as well? Certainly, there’s a lot that we can build on in terms of the rural economy, but also the point that was made about tourism. Clearly, if parties in this Assembly want to do something to support the tourism sector in Wales, then certainly they can start with VAT and the Tory Chancellor of the Exchequer can start next month in his budget. I look forward to seeing Conservative Members of Parliament voting his budget down if he doesn’t walk the walk, or even supporting Plaid Cymru amendments, and I trust that there will be amendments to that effect in relation to VAT. In the meantime, this party is getting on with being an effective opposition, securing millions of pounds of additional investment for Visit Wales last year, millions of pounds of additional investment next year as well; that’s what effective opposition is about.

Just to address some of the amendments, which was something that I didn’t do in my opening remarks, I see that the Welsh Government has once again opted for one of its ‘delete all and replace with’ amendments in an attempt to highlight some of their successes, many of which, of course, I support. I just wonder how long the list would be for other parts of the country when I look at that list. We won’t be supporting the second amendment from the Conservatives, which, again, seeks to delete recognition of the numerous victories that we’ve secured in this budget, and, indeed, victories for some of the people who you represent as a party as well. The third amendment we’re happy to support in favour of devolving beyond Cardiff. You could argue that, of course, if we had a Government that truly did represent the whole of Wales and ensured equity of investment to all parts of the country, you might not need that amendment, but we are happy to support it.

So, with those comments and having been told I have three minutes and 25 seconds to sum up, I thank you all for contributing.

Diolch yn fawr iawn. Y cynnig yw derbyn y cynnig heb ei ddiwygio. A oes unrhyw Aelod yn gwrthwynebu? [Gwrthwynebiad.] Iawn, diolch. Gohiriwn y pleidleisio ar yr eitem hon yn awr tan y cyfnod pleidleisio.

Gohiriwyd y pleidleisio tan y cyfnod pleidleisio.