Cwestiynau nawr gan arweinwyr a chynrychiolwyr y pleidiau. Arweinydd grŵp UKIP, Neil Hamilton.  

Diolch, Llywydd. Fe'm calonogwyd pan glywais fod y Prif Weinidog yn gadael y wlad, yn enwedig oherwydd yr hyn a ddywedodd ar yr un pryd, mai America oedd partner busnes pwysicaf Cymru a bod cyfleoedd cyffrous o'n blaenau, a'r fod yn mynd i'r Unol Daleithiau i ddadlau'r achos dros ddatblygu cytundeb masnach rydd rhwng ein gwledydd. Yn anffodus, cafodd y nodau canmoladwy hynny eu suddo ar unwaith gan arweinydd yr wrthblaid yn San Steffan gan ddweud y byddai Llafur yn ceisio cytuno undeb cynhwysfawr newydd rhwng y DU a'r UE, na fyddai, fel y gwyddom gan Mr Barnier, yn cynnwys unrhyw bosibilrwydd i Lywodraeth y DU ddewis yr agweddau manteisiol, a, chan y byddem ni allan o'r UE, wrth gwrs, ni fyddai gennym ni ddim mwy na'r hawl i gael ein hymgynghori. Sut gellir cysoni'r ddau safbwynt hyn gan Brif Weinidog Cymru ac arweinydd yr wrthblaid yn San Steffan sy'n mynd yn groes i'w gilydd?

Wel, nid wyf i'n credu eu bod nhw'n mynd yn groes i'w gilydd o gwbl, oherwydd, wrth gwrs, roedd y Prif Weinidog yn siarad am y potensial ar gyfer cytundeb masnach rydd rhwng y DU yn ei chyfanrwydd a'r Unol Daleithiau ac, fel rydym ni wedi ei esbonio ar sawl achlysur blaenorol, yn y math o undeb tollau yr ydym ni'n ei ragweld, byddai'r DU yn cynnal trafodaethau cyfochrog â thrydydd gwledydd i'r rheini a gynhelir gan 27 gwlad yr UE. Mae ein trafodaethau â'r Unol Daleithiau a'r UE yn parhau heb eu gorffen ar hyn o bryd. Nid oes amheuaeth y bydd y rhain yn dychwelyd i'r agenda yn y blynyddoedd i ddod. Mae'n amlwg yn hurt i eithrio ein hunain o un o flociau masnachu mwyaf grymus y byd ar sail rhyw gred wleidyddol ddogmatig.

Mae'n amhosibl o dan gyfraith yr UE i unrhyw aelod-wladwriaeth gynnal trafodaethau masnach gyda thrydedd gwlad, gan fod hynny i gyd wedi ei gadw yn ôl i'r Comisiwn ym Mrwsel, felly mae safbwynt y Blaid Lafur yn gwbl annealladwy.

Ond fe'm calonogwyd hefyd gan yr hyn a ddywedodd y Prif Weinidog, sef

Rwyf i eisiau sicrhau...yr Unol Daleithiau bod Cymru yn parhau i fod yn wlad agored a chroesawgar.

Yn anffodus, tanseiliwyd y datganiad canmoladwy hwnnw hefyd gan ysgrifennydd tramor yr wrthblaid yn San Steffan, Emily Thornbury, a ddisgrifiodd Mr Trump fel asteroid o drybeiligrwydd sydd wedi disgyn ar y byd hwn. Dywedodd,

Rwy'n credu ei fod yn beryglus ac rwy'n credu ei fod yn hiliol.

Rwy'n falch bod gwir wyneb Llafur Cymru i'w weld heddiw, yn cytuno â theimladau a all wneud dim ond niwed i fuddiannau'r Deyrnas Unedig a buddiannau pobl Cymru. Os yw'r Prif Weinidog o ddifrif ynghylch bod eisiau ymgysylltu â gweinyddiaeth Trump a buddsoddwyr o'r Unol Daleithiau ym mhosibiliadau a photensial ein gwlad yma, yna mae'n talu'n gyffredinol mewn diplomyddiaeth i fod yn gyfeillgar tuag at bobl yn hytrach na'u sarhau a'u dilorni.

Wel, rwy'n falch iawn o glywed syniad Neil Hamilton o ddyhuddiad, sy'n wahanol i'm syniad i o ddyhuddiad. Mae gwahaniaeth enfawr rhwng arlywyddiaeth yr Unol Daleithiau a'r Unol Daleithiau fel gwlad gyfan. Mae'r Prif Weinidog a'r Blaid Lafur wedi bod yn hynod eglur ynghylch y safbwynt ar yr undeb tollau. Rydym ni wedi ei gwneud yn eglur mai'r budd gorau i Gymru fyddai aros y tu mewn i'r undeb tollau ac, yn wir, o fewn y farchnad sengl. Ni allai'r Prif Weinidog fod wedi bod yn fwy eglur yn hynny o beth.

Wel, caiff eglurder o'r math yna ei ganfod dim ond yn nhudalennau Alice's Adventures in Wonderland neu Through the Looking Glass fel rheol, oherwydd ni allwch chi fod y tu mewn a'r tu allan ar yr un pryd.

Mae'r Prif Weinidog, rwy'n gweld, yn bwriadu, yn ystod ei ymweliad, siarad â Hillary Clinton. Nid oes dim o'i le â hynny ynddo'i hun ond, gan fod Hillary Clinton wedi colli'r etholiad ar gyfer yr arlywyddiaeth i Arlywydd Trump, oni fyddai wedi gwneud mwy o synnwyr mewn gwirionedd i geisio cyfarfod â phobl yng ngweinyddiaeth Trump yn hytrach na'r ymgeisydd dros y blaid a gollodd yr etholiad y tro diwethaf yr oedd yr arlywyddiaeth yn y fantol?

Mae arweinydd UKIP yn gwneud ei gyfatebiaeth ddisynnwyr arferol rhwng dau beth hollol wahanol. Wrth gwrs, mae'r Prif Weinidog yn cynnal cyfres o drafodaethau pwysig gydag amrywiaeth o fuddsoddwyr ar draws yr Unol Daleithiau a Chanada, fel mae'n digwydd, er lles gorau y wlad hon. Wrth gwrs, bydd yn cyfarfod â Hillary Clinton ac amrywiaeth o bobl eraill sydd â diddordeb mewn parhau ein perthynas dda.

Ar ran arweinydd Plaid Cymru, Rhun ap Iorwerth. 

Diolch yn fawr iawn, Llywydd.

Ychydig funudau yn ôl, arweinydd y tŷ, dywedasoch fod y Prif Weinidog wedi bod yn eglur iawn am fater yr undeb tollau. Rwy'n anghytuno, felly fe gadwaf fy nghwestiwn cyntaf yn syml iawn: a yw eich Llywodraeth o blaid aros yn undeb tollau'r UE neu mewn undeb tollau?

Rwy'n meddwl ei bod hi'n bwysig iawn ein bod ni'n cadw meddwl agored yn ystod y trafodaethau gyda'r UE ac felly mae angen i ni gael undeb tollau o ryw fath neu'i gilydd. Os mai'r undeb tollau a ddaw o ganlyniad i'r trafodaethau fydd hwnnw, yna byddai hynny'n ddiddorol iawn, ond, yn ysbryd trafodaeth, wrth gwrs, mae'n rhaid i ni gadw popeth ar y bwrdd.

Mae'n ddrwg gen i ddweud bod hynna'n dynnu'n ôl o'r safbwynt a gymerwyd gan y Llywodraeth hon rai misoedd yn ôl. Mae'r Papur Gwyn ar y cyd 'Sicrhau Dyfodol Cymru' yn dod i'r casgliad y dylai Cymru a'r DU aros yn undeb tollau'r UE, a dyfynnaf:

'nid ydym'— sef chi a ni—

'wedi ein hargyhoeddi bod manteision posibl tynnu yn ôl o Undeb Tollau’r UE yn fwy na’r costau.'

A dweud y gwir, mae pob un cyfeiriad at 'undeb tollau' ym mholisi'r Llywodraeth ers hynny at yr undeb tollau presennol. Nid oes unrhyw gyfeiriad at fath newydd o undeb tollau, nad yw'n bodoli eto. Felly pam, gofynnaf, mae'r Prif Weinidog wedi newid ei dôn neu wedi newid ei iaith? Pam mae'n sôn nawr am undeb tollau o ryw fath, fel yr ydych chithau? Mae oherwydd bod y safbwynt a amlinellwyd gan Jeremy Corbyn yn groes i'r hyn sydd er lles Cymru a phobl Cymru, ac yn absenoldeb term gwell, mae'r Prif Weinidog yn gorfod cymylu pethau?

Na, rwy'n anghytuno'n llwyr. Rwy'n credu ei fod yn bwynt synhwyrol iawn i'w wneud bod angen i ni fod mewn sefyllfa i sicrhau'r cytundeb gorau posibl i Gymru a'r DU yn ei chyfanrwydd, yn rhan o'r trafodaethau hyn wrth adael yr Undeb Ewropeaidd. Felly, mae angen i ni geisio cael y cytundeb gorau posibl. Rwy'n meddwl yn bersonol mai'r cytundeb gorau posibl yw'r sefyllfa fel y mae hi ar hyn o bryd. Rwyf i o blaid aros, ac rwy'n gwbl agored am hynny. Ond yn amlwg, mewn trafodaeth, mae angen i ni gael y cytundeb gorau, ac mae trafodaeth yn stryd ddwyffordd, ac mae'n rhaid i ni weld beth sydd ar y bwrdd gan yr ochr arall a beth yw eu safbwynt trafod. Felly, byddai'n wirion diystyru pob dewis arall.

Ond yr hyn nad wyf i'n ei ddeall yw os oeddech chi'n hapus fel Llywodraeth i gyflwyno gyda ni beth oedd ein safbwynt pan gyhoeddwyd y ddogfen hon, pam nad yw hynny'n dal i fod yn wir nawr? Rwyf i eisiau cydweithio ar hyn. Rwy'n falch iawn ein bod ni wedi gallu, drwy'r gwaith a wnaed gan Steffan Lewis yn fwy na neb ar ein hochr ni—mae'n braf gweld Steffan gyda ni heddiw—dod â'r Llywodraeth tuag atom ni ar rai o'r materion craidd hyn, a bydd yn parhau i geisio gwneud hynny.

Nawr, ar wahân i fater yr undeb tollau, rwy'n credu bod gwall sylfaenol arall yn safbwynt Llafur Jeremy Corbyn, sef ei fod wedi ymrwymo i dynnu allan o'r farchnad sengl. Mae eisiau dewis a dethol agweddau ar y farchnad honno, ond mae'r Llywydd Tusk, fel y gwyddom, wedi dweud na ellir dewis a dethol, nac unrhyw farchnad sengl à la carte. Yr ateb yw bod angen y ddau arnom ni: undeb tollau a marchnad sengl. Mae swyddi yng Nghymru angen undeb tollau a marchnad sengl. Mae porthladd Caergybi yn fy etholaeth i, ein hetholwyr, pob un ohonom ni, angen y ddau. Mae'n teimlo fel pe byddai safbwynt Cymru yn cael ei danseilio a'i dandorri ar bob cornel gan fympwyon San Steffan, a thrwy hynny rwy'n golygu mympwy'r Llywodraeth a'r wrthblaid yn San Steffan. Rydych chi'n gwybod bod y safbwynt yr wyf i wedi ei gyflwyno, y mae Plaid Cymru wedi ei gyflwyno, yn gwneud synnwyr. A wnewch chi ein helpu ni i'w gyflawni?

Rydym ni wedi bod yn eglur iawn fel Llywodraeth Cymru, ac yn wir, mewn cydweithrediad â Phlaid Cymru, am y canlyniad gorau posibl i Gymru, ac rydym ni'n dal i fod yn eglur iawn am hynny. Ond ailadroddaf yr hyn a ddywedais: trafodaeth yw hon. Mae'n golygu cael y gorau allan o'r drafodaeth yn gyffredinol. Felly, os ydych chi'n diystyru popeth ac eithrio'r safbwynt yr ydych chi'n cychwyn ohono, nid yw honno'n drafodaeth, ac rydych chi'n debygol iawn o fethu.

Felly, rwy'n credu ei fod yn beth synhwyrol iawn cael amrywiaeth o ddewisiadau ar y bwrdd y gallwch chi ddechrau'r trafodaethau â nhw. Mae'n rhaid aros i weld beth fydd canlyniadau'r trafodaethau yn y pen draw. Rwyf i'n bersonol yn dal i gredu mai aros y tu mewn i'r Undeb Ewropeaidd yn ei gyfanrwydd yw'r dewis gorau i Gymru. Nid yw hynny'n rhywbeth y gwnaeth y bobl bleidleisio drosto, ac rydym ni mewn sefyllfa o orfod sicrhau'r cytundeb gorau y gallwn hyd at hynny.

Arweinydd yr wrthblaid, Andrew R.T. Davies. 

Diolch, Llywydd. Arweinydd y tŷ, cyn i ni ddechrau heddiw, daeth llythyr oddi wrth Ysgrifennydd y Cabinet dros yr Economi a Thrafnidiaeth yn tynnu sylw at fwriad y Llywodraeth i gael pleidlais ar ffordd liniaru'r M4, ac rwy'n croesawu'r cam hwnnw ar ran y Llywodraeth. Yn y llythyr—mae'n dri pharagraff o hyd, felly nid yw'n arbennig o hir—mae'n dynodi bod Ysgrifennydd y Cabinet yn ceisio cyngor cyfreithiol ynghylch amseriad y ddadl. Felly, rwy'n tybio bod y Llywodraeth wedi penderfynu pa fath o ddadl y byddwch chi'n ei chyflwyno i'r Aelodau bleidleisio arni. A fydd hi'n ddadl 'i nodi', a fydd hi'n bleidlais gyllideb neu a fydd hi'n bleidlais mwy sylweddol yn ymwneud â'r ymchwiliad ei hun? Oherwydd fel y dywedais, mae'r llythyr yn nodi'n eglur ei fod yn fwy o fater o amseru, ac mae'r Llywodraeth yn gwbl eglur ynghylch math a natur y ddadl y byddwn yn gallu pleidleisio arni. Byddwn yn ddiolchgar am rywfaint o eglurder ynghylch y mater penodol hwnnw.

Wel, ie, fel y dywedais yn gynharach wrth ateb y cwestiwn, rydym ni wedi ein cadarnhau y byddwn ni'n cyflwyno'r ddadl yn amser y Llywodraeth ar goridor yr M4 o amgylch Casnewydd, ar ôl i'r ymchwiliad lleol cyhoeddus ddod i ben. Mae'r ddadl yn debygol o fod yn ddadl 'i nodi' ar hyn o bryd, ond rwy'n amharod i ddweud hynny'n bendant gan nad ydym ni'n gwybod canlyniad yr ymchwiliad cyhoeddus eto. Felly, tan y byddwn ni'n gwybod y canlyniad, nid ydym ni wir yn gwybod beth y gallwn ni seilio'r ddadl arno. Felly, rwy'n barod ar hyn o bryd i roi awgrym, ond ni allaf fod yn bendant am y peth oherwydd, tan y byddwn ni'n gwybod canlyniad yr ymchwiliad cyhoeddus, nid ydym mewn sefyllfa i fod yn bendant amdano.

A bod yn deg, rwy'n seilio fy nghwestiynau ar y llythyr, yn amlwg, ac mae'r llythyr yn nodi bod y Llywodraeth wedi penderfynu ar y math o ddadl y byddwn ni'n pleidleisio arni. Nid yw'n gysylltiedig â'r ymchwiliad cyhoeddus, mae'n sôn mwy am amseroedd y ddadl yn seiliedig ar gyngor cyfreithiol. Ond, rydych chi'n nodi nad yw'n ymddangos fel pe byddai'r Llywodraeth yn ystyried cyflwyno pleidlais gyllideb neu ddyraniad o adnoddau i'r prosiect hwn ar hyn o bryd. Fel y dywedasoch yn gynharach, mae ddadl 'i nodi'. Oherwydd mae cryn wahaniaeth, oes, i'r Aelodau bleidleisio arno. O gofio mai dyma'r prosiect cyfalaf mwyaf y bydd Llywodraeth Cymru yn ei gyflwyno, rwy'n credu ei bod yn bwysig i ni ddeall yn union beth mae'r Llywodraeth yn ei gynnig. Felly, a gaf i fod yn gwbl eglur: rydych chi wedi penderfynu ar hyn o bryd mai pleidlais 'i nodi' fydd y bleidlais hon?

Ydym, ar hyn o bryd, rydym ni o'r farn y dylai fod yn ddadl 'i nodi', ond hoffwn ailadrodd ei bod yn amhosibl bod yn bendant tan i ni weld canlyniad yr ymchwiliad cyhoeddus a'r cyngor cyfreithiol dilynol ac ati. Felly, nid wyf mewn sefyllfa i fod yn bendant am y peth, am y rheswm gorau posibl, sef bod angen i ni ymateb iddo yng ngoleuni beth bynnag yw canlyniad yr ymchwiliad cyhoeddus. Felly, pan fydd hwnnw gennym ni, yna byddaf yn gallu rhoi syniad o beth yw safbwynt y Llywodraeth.

Rwy'n ddiolchgar am elfen o eglurder. Rwy'n sylweddoli bod yr ymchwiliad cyhoeddus dal i fynd yn ei flaen, ond rwy'n amlwg yn seilio fy nghwestiynau ar y llythyr a dderbyniwyd gan yr Aelodau ar fater trafnidiaeth arall a ddaeth i'r amlwg yn ystod y toriad, sef Abellio yn tynnu'n ôl o'r fasnachfraint rheilffyrdd sy'n destun trafodaethau a thender gan Lywodraeth Cymru ar hyn o bryd. Canlyniad siomedig iawn, yn amlwg. Nawr, mae 50 y cant o'r cynigwyr wedi tynnu'n ôl o'r broses. Byddai rhywun yn gofyn y cwestiwn: a wnaeth Llywodraeth Cymru neu Trafnidiaeth Cymru weithio'n rhagweithiol gydag Abellio i geisio datrys y broblem ynghylch Carillion i'w cadw yn y ras am y tendr? Oherwydd y mwyaf o syniadau, y gorau y bydd y cytundeb masnachfraint a gawn, gobeithio. Ac un peth y mae defnyddwyr trenau yng Nghymru yn ei haeddu yw gwell gwasanaeth nag y maen nhw'n ei gael ar hyn o bryd. Ni waeth pa liw plaid, gallwn i gyd gytuno â hynny, gallwn.

Felly, yr hyn yr hoffwn yw arwydd gan arweinydd y tŷ, os yw'n bosibl, o ran a yw'r Llywodraeth yn ffyddiog bod cynigion y ddau gynigydd sydd ar ôl yn gadarn ac y byddan nhw'n mynd yr holl ffordd. Ac, yn ail, pa eglurder all hi ei roi ynghylch yr ymgysylltiad ag Abellio i geisio datrys rhai o'r problemau a gawsant oherwydd methiant Carillion? O gofio problemau ariannol hirhoedlog Carillion yr oedd dealltwriaeth dda ohonynt am fisoedd lawer, a oedd llawer o ymgysylltu gan Trafnidiaeth Cymru a Llywodraeth Cymru i geisio hwyluso iddynt aros yn y broses dendro?

Oedd, fe wnaethom weithio'n galed iawn i'w cadw yn y broses gaffael. Mae arweinydd yr wrthblaid yn llygad ei le: mae'n well i ni gael yr amrywiaeth ehangaf o bosibiliadau yn agored i ni o ran y broses gaffael. Felly, gwnaed llawer o waith caled iawn cyn methiant Carillion, ac ar ôl hynny, i'w cadw yn y broses gaffael. Fodd bynnag, mae gennym ni ddau o dendrwyr cadarn iawn i fwrw ymlaen â nhw o hyd, ac rydym ni'n hyderus iawn y byddwn yn cael canlyniad da i ddinasyddion Cymru, yr wyf i'n cytuno'n llwyr ag ef y maen nhw'n llwyr ei haeddu.