3. Pa gamau pellach y bydd Llywodraeth Cymru'n eu cymryd i leihau llygredd aer? OAQ53245

Diolch. Mae ein rhaglen aer glân i Gymru yn ystyried tystiolaeth i lywio'r gwaith o ddatblygu a gweithredu mesurau ar draws adrannau'r Llywodraeth a sectorau i leihau problem aer gwael. Bydd y gwaith hwn yn llywio datblygiad cynllun aer glân i Gymru, a fydd yn cael ei gyhoeddi gennym ar gyfer ymgynghori yn ei gylch eleni.

Diolch am hynny, Weinidog. Tybed a allwch ddweud mwy ynglŷn â pholisi Llywodraeth Cymru ar wyrddu canol ein hardaloedd trefol, boed hynny drwy blannu coed, megis perllannau cymunedol, neu fesurau gwyrddu eraill. Ymddengys i mi y bydd hynny, yn rhannol, yn effeithio'n uniongyrchol ar ansawdd aer ac yn gwella ansawdd yr aer, ond mae'n bwysig iawn ein bod yn cysylltu ein pobl yng Nghymru yn fwy uniongyrchol â natur. Mae llawer o'r hyn yr hoffem ei weld yn digwydd yn ymwneud â newid ymddygiad, ac yn fy marn i, os oes gan bobl amgylcheddau lleol o ansawdd, maent yn tyfu'n fwy ymwybodol o faterion amgylcheddol, boed drwy leihau eu defnydd o'r car a newid i system drafnidiaeth fwy integredig, neu drwy gefnogi ystod o fesurau amgylcheddol blaengar eraill y mae Llywodraeth Cymru wedi eu rhoi ar waith ac y bydd yn eu rhoi ar waith yn y dyfodol. Felly, i ba raddau y byddwch yn gweithredu ar yr agenda honno, Weinidog, o fynd i'r afael â'r materion amgylcheddol hynny yng nghanol ardaloedd trefol.

Diolch. Cytunaf â phopeth a ddywedodd John Griffiths ynghylch canfyddiad pobl o'u hamgylchedd. Mae gennym strategaeth goetiroedd, 'Coetiroedd i Gymru', sy'n nodi ein gweledigaeth ar gyfer creu coedwigoedd a choetiroedd yng Nghymru. Mae ein polisi yn parhau i fod yn glir iawn ein bod yn amlwg am weld mwy o goetiroedd yn cael eu creu. Fe fyddwch yn gwybod bod y Prif Weinidog, yn ei faniffesto, wedi dweud ei fod yn awyddus i weld coedwig genedlaethol, ac unwaith eto, rwyf wedi cael trafodaethau cynnar gydag ef ynglŷn â sut i fwrw ymlaen â hynny.

Credaf ei bod hefyd yn bwysig iawn ein bod yn adeiladu ar ein polisi adnoddau naturiol. Mae hynny'n cynnwys cefnogi datblygiad rhwydweithiau ecolegol cadarn fel y gallwn gynnal a gwella ecosystemau Cymru mewn coetiroedd sydd wedi'u lleoli mewn mannau da iawn. Ac yn amlwg, mae ardaloedd trefol yn bwysig iawn hefyd.

Weinidog, a ydych yn croesawu penderfyniad diweddar Llywodraeth y DU i ymrwymo i safonau ansawdd aer sy'n seiliedig ar argymhellion Sefydliad Iechyd y Byd, sy'n llawer llymach nag argymhellion yr UE, ac yn wir, i ymrwymo i leihau nifer y bobl sy'n byw mewn ardaloedd sy'n mynd yn groes i ganllawiau Sefydliad Iechyd y Byd a haneru'r nifer, o leiaf, erbyn 2025? Rwy'n deall bod Llywodraeth y DU ar fin cyhoeddi ei hadroddiad ei hun ar dargedau newydd y gellir eu gosod ar ddata a fyddai'n ein tywys drwy ganllawiau Sefydliad Iechyd y Byd ac yn sicrhau bod y trylwyredd hwnnw i'w weld mewn polisi cyhoeddus. A yw hwnnw'n llwybr yr ydych yn debygol o'i ddilyn yng Nghymru?

Wel, yn sicr, rwy'n awyddus iawn i ddarllen yr adroddiad pan gaiff ei gyhoeddi. Rwyf newydd gael trafodaeth fer iawn gyda'r Gweinidog yn ei gylch. Rwyf am ystyried pa dargedau y maent yn eu gosod a gweld beth y gallwn ei ddysgu ohono.

O ran mynd i'r afael â'r heriau llygredd aer ym Mhort Talbot, mae'n amlwg fod angen gweithredu mewn nifer o feysydd, gan gynnwys hyrwyddo'r defnydd o drafnidiaeth gyhoeddus. Felly, sut y mae eich Llywodraeth yn cysoni'r uchelgais hwnnw â'r ffaith eich bod wedi torri lefel y cyllid ar gyfer cymorthdaliadau bysiau i awdurdodau lleol dros y blynyddoedd diwethaf?

Wel, yn amlwg, mae ansawdd yr aer ym Mhort Talbot yn rhywbeth rwy'n cadw llygad barcud arno. Mae'n parhau i fod yn flaenoriaeth inni ac rydym yn gweithio gyda'r awdurdod lleol i weld sut y gallwn wella a deall y problemau yn yr ardal yn well. Ac yn amlwg, bydd yn rhaid iddynt ystyried hynny fel rhan o'u cynllun i leihau lefelau llygredd aer.

Wel, fel y nododd Dai Lloyd, yn anffodus, mae gan Port Talbot enw drwg o ran ansawdd aer gwael, ond rydym yn deall rhai o'r rhesymau am hynny. Tynnodd John Griffiths sylw at y ffaith y gall coed fod yn un ateb: mwy o goed ar hyd ein ffyrdd, gan fod gennym ddwy brif ffordd yn pasio drwy'r ardal. Ond rydych wedi cael trafodaethau gyda Chyngor Bwrdeistref Sirol Castell-nedd Port Talbot. A ydych wedi cael trafodaethau hefyd ynglŷn â pha ran y bydd eich gwaith monitro yn ei chwarae? Oherwydd roeddwn yn y grŵp trawsbleidiol ar aer iach ddoe ac roedd yn glir bod y gwaith monitro—y gwaith monitro gwirioneddol a'r data gwirioneddol—yn dal i fod yn ddiffygiol gan ein bod yn defnyddio modelau gan DEFRA, ac nid yw'r rheini, o reidrwydd, yn seiliedig ar ddata ffeithiol fel y cyfryw. Felly, beth a wnewch gyda'r cyngor i roi lleoedd monitro ar waith fel y gallwn gael y data i allu asesu beth yw ansawdd yr aer a sut y gallwn wneud rhywbeth amdano?

Wel, yn amlwg, mae'r data'n bwysig iawn, a gwn fod fy swyddogion wedi gofyn i'r cyngor ailedrych ar y cynllun gweithredu tymor byr i weld pa ddull y maent yn ei fabwysiadu, pa dystiolaeth sydd ganddynt yn sail iddo. Fel y dywedaf, bydd y data'n bwysig iawn hefyd gan fod angen inni sicrhau mai'r cynllun hwnnw yw'r ffordd orau o fynd i'r afael ag ansawdd aer gwael. Maent wedi cael adolygiad annibynnol gan gymheiriaid gyda phrifysgol—Prifysgol Gorllewin Lloegr, rwy'n credu—a chredaf eu bod yn disgwyl yr adroddiad hwnnw yn y dyfodol agos iawn.

Weinidog, pa fodel bynnag a ddefnyddiwch ar gyfer rheoli a mynd i'r afael â llygredd aer, mae gennyf yn fy etholaeth i, ar yr A470 rhwng cyffyrdd Nantgarw a Threfforest, un o ardaloedd mwyaf llygredig Cymru. Gwn fod cyfyngiadau cyflymder ar waith, ond tybed a allech amlinellu'r mesurau a roddwyd ar waith a pha gamau pellach y gellid eu cymryd. Oherwydd nid yn unig ei bod yn ardal â thagfeydd traffig anferthol, ond mae amodau'r aer yno yn wirioneddol beryglus, ac mae'n ardal sydd angen monitro brys a sylw parhaus.

Diolch. Fel y dywedwch, mae terfyn cyflymder o 50 mya ar waith yno a bydd yn cael ei adolygu o bryd i'w gilydd. Byddwn yn eu gadael yn eu lle cyhyd ag y credwn sy'n angenrheidiol er mwyn cynnal safonau ansawdd aer ar y rhan honno o'r ffordd. Credaf mai'r hyn sy'n hanfodol i effeithiolrwydd y terfynau cyflymder 50 mya hyn—mae gennyf un yn fy etholaeth i—yw cydymffurfiaeth, wrth gwrs. Rwy'n credu bod angen inni fod yn llawer mwy agored ynglŷn â beth yw hynny. Yn sicr, rwyf wedi clywed pobl yn dweud yn Wrecsam nad ydynt yn deall pam fod ganddynt y darn hwnnw o 50 mya. Mae gennym arwydd yno bellach sy'n dweud mai lleihau allyriadau yw ei ddiben. Ond credaf efallai fod angen inni fod hyd yn oed yn fwy clir mewn perthynas â hynny.

Byddwn yn comisiynu adolygiad pellach o fesurau a allai fod â photensial i wella ansawdd aer yn y mannau ble y ceir gormodedd o nitrogen deuocsid. Rydym hefyd yn cymryd camau sylweddol mewn perthynas â thagfeydd ar yr A470, a gwn fod fy nghyd-Weinidog Ken Skates—mae ei swyddogion wedi sefydlu rhaglen mannau cyfyng i ystyried ystod o atebion i fynd i'r afael â phroblemau y gwyddys amdanynt yn yr ardal honno.

Tynnwyd cwestiwn 4 [OAQ53257] yn ôl. Cwestiwn 5, Mohammad Asghar.