Cwestiynau nawr gan lefarwyr y pleidiau. Y cwestiwn cyntaf gan lefarydd y Ceidwadwyr, Andrew R.T. Davies.

Diolch, Lywydd. Y bore yma, Weinidog, cyfarfûm â chanolfan Achub Hope. Ar ôl eu cyfarfod, tynnwyd sylw at bwysigrwydd ffermio cŵn bach a'r rheoliadau sy'n ymwneud â ffermio cŵn bach. Ac mae llawer ohonom yn ymwybodol, yn amlwg, o raglen y BBC a wnaeth ddwyn gwarth yn fy marn i ar enw Cymru yng ngweddill y DU, a'r byd yn wir, pan welsom luniau o'r fath yn cael eu darlledu. Mae Llywodraeth Cymru wedi ymgynghori ar gyfraith Lucy, a'r cynigion yng nghyfraith Lucy a fydd yn mynd beth o'r ffordd at fynd i'r afael â rhai o'r achosion o gam-drin yn y diwydiant bridio cŵn bach. Rwy'n deall bod Llywodraeth Cymru yn y broses o ystyried yr ymgynghoriadau hynny. A allwch roi syniad inni heddiw pryd y gallech fod yn cyflwyno argymhellion? Oherwydd ni allwn barhau i weld lluniau mor erchyll ar ein sgriniau teledu, a gwrando ar adroddiadau uniongyrchol, fel y clywais y bore yma, sy'n dwyn gwarth ar Gymru.

Diolch. Rwy'n credu ein bod ni i gyd wedi ein brawychu'n fawr gan y rhaglen ddogfen a ddarlledwyd yr wythnos diwethaf. Ac rydych chi'n llygad eich lle, fe wnaethom ymgynghori yn gynnar eleni mewn perthynas â chyfraith Lucy. Cefais gyfarfod—ac nid wyf yn gwybod a welodd yr Aelodau y datganiad ysgrifenedig a gyhoeddais ar y mater—y diwrnod wedyn, gyda Phrif Swyddog Milfeddygol Cymru, i weld beth y gallem ei wneud ar unwaith. Rwy'n credu bod sawl peth y gallwn ei wneud. Rwy'n credu bod angen i ni wneud yn siŵr fod awdurdodau lleol yn ymwybodol o—. Yn amlwg, dyna'r grŵp gorfodi a ddylai fynd i'r ffermydd cŵn bach hyn i sicrhau cydymffurfiaeth â gofynion y drwydded. Felly, gofynnais i'r prif swyddog milfeddygol gyfarfod â phob un o'r 22 awdurdod lleol. Ysgrifennais yn bersonol at y prif weithredwyr i ofyn iddynt gyflwyno cynrychiolydd i ddod i'r cyfarfod gyda'r prif swyddog milfeddygol. Rwyf wedi gofyn i'r grŵp lles anifeiliaid edrych ar y rheoliadau, ynghyd â'r ymatebion i'r ymgynghoriad mewn perthynas â chyfraith Lucy.

Mae'r prif swyddog milfeddygol hefyd wedi gofyn i'r Coleg Milfeddygol Brenhinol edrych ar y rhaglen, oherwydd, yn amlwg, ceir goblygiadau mewn perthynas â milfeddygon hefyd. Ac rwy'n meddwl ei fod yn fater i unigolion hefyd, os ydynt yn dod ar draws un o'r ffermydd hyn, os ydynt yn mynd i brynu ci bach—. Oherwydd mae'n ymddangos bod yr angen am gŵn bach yn cynyddu. Mae'n ymddangos bod llawer mwy o bobl nag arfer yn prynu, ac eisiau cael cŵn bach. Felly, rwy'n credu bod angen i ni ddeall pam y mae hynny'n digwydd hefyd. Bydd gwaith yn digwydd, ond rwy'n cytuno'n llwyr â chi—roedd yn erchyll.

Diolch am gytuno ynglŷn â'r lluniau; rwy'n credu y byddai unrhyw berson call yn dweud yr un peth, Weinidog. Ac nid wyf yn beirniadu'r un o'r camau a gymerwyd gennych hyd yma, oherwydd ymddengys eu bod yn gamau gweithredu y dylid eu cymryd: ymgysylltu â phobl a fydd yn ymwneud â'r gwaith gorfodi—awdurdodau lleol—y proffesiwn, h.y. milfeddygon, ac yn amlwg y sector bridio cŵn bach ei hun. Rwy'n meddwl mai'r hyn y mae pobl yn awyddus i'w ddeall, o ystyried faint o ymgynghori a fu ynghylch cyfraith Lucy a chynigion eraill y mae'r Llywodraeth wedi'u cyflwyno, yw beth yw amserlen waith y Llywodraeth ar gyfer gweithredu mesurau diogelu a mesurau gorfodi a fydd yn dod â'r arferion erchyll hyn i ben? Gwaetha'r modd, bydd yna bob amser ddihirod a fydd yn ceisio osgoi'r rheoliadau, ond yn amlwg, mae hyn ar raddfa ddiwydiannol—mae hyn yn digwydd—ac yn wir, yn y cyflwyniad a gefais y bore yma, cyfrifwyd bod sector y diwydiant ffermydd cŵn bach yn werth tua £12 miliwn yng Nghymru yn unig, sy'n swm enfawr o arian, a phan fyddwch yn cael arian o'r fath, bydd pobl yn ceisio trechu'r rheoliadau. Felly, rhag ein bod yn gwylio'r un lluniau neu luniau newydd ar y teledu neu ar y cyfryngau cymdeithasol ymhen chwe mis, yr hyn y mae angen inni ei wybod yw ein bod wedi rhoi camau ar waith ac wedi rhoi gwaith adfer ar waith i sicrhau y gallwn roi diwedd ar yr arferion hyn. Felly, ar y mesurau y sonioch chi wrthyf amdanynt yn eich cwestiwn cyntaf, a oes gennych amserlen ar gyfer gweithredu a fydd yn dweud, 'Ymhen deufis, ymhen pedwar mis, ymhen chwe mis, byddwn mewn lle gwell o lawer'?

O ran y camau a gymerais yn dilyn y rhaglen ddogfen, mae'n amlwg fod hynny'n fater brys, a byddwn yn gwneud hynny yn ystod y mis nesaf. Yn sicr, bydd y grŵp yn edrych ar y rheoliadau bridio yn gyflym iawn ar fy rhan—erbyn diwedd y flwyddyn buaswn yn gobeithio.

Mewn perthynas â'r ymgynghoriad ar gyfraith Lucy, nid oeddwn am gael unrhyw ganlyniadau anfwriadol yn sgil hynny, ond unwaith eto, rwyf wedi gofyn i'r prif swyddog milfeddygol ystyried pa bryd y gallwn gyflwyno hynny'n llawer cyflymach nag a ragwelwyd gennym o ganlyniad i'r holl waith parhaus arall sydd gennym, yn enwedig mewn perthynas â Brexit. Rwy'n ymwybodol fod swyddfa'r prif swyddog milfeddygol dan bwysau neilltuol. Felly, mewn perthynas ag amserlen ar gyfer cyfraith Lucy, rwy'n credu y bydd yn rhaid i mi ysgrifennu at yr Aelod, ond yn sicr erbyn y gwanwyn, buaswn yn gobeithio.

Diolch i chi am yr amserlen ddangosol honno, ac edrychaf ymlaen at gael y llythyr, Weinidog. Un peth sy'n gwbl glir, yn anffodus, yw bod asiantaethau gorfodi—ac rwy'n sôn am awdurdodau lleol yma—wedi cael eu torri at yr asgwrn dros flynyddoedd lawer, yn enwedig adrannau safonau masnach, ac er efallai ein bod yn dymuno rhoi rheoliadau a deddfau ar waith a chael gwared ar yr arfer hwn, oni bai eu bod yn cael eu gorfodi ar lawr gwlad, byddant yn ddiystyr. Yn y cyfarfod y bydd y prif swyddog milfeddygol yn ei gael gydag awdurdodau lleol a nodwyd gennych yn eich ateb cyntaf i mi, a fydd capasiti'n cael sylw? Ac a geir asesiad cyffredinol o'r hyn y gall awdurdodau lleol ei gyflawni, oherwydd dywedwyd wrthyf fod arferion da i'w gweld mewn rhai awdurdodau lleol, ond mewn awdurdodau lleol eraill, nid oes gweithredu o gwbl? Ac yn sicr, yr hyn sydd ei angen arnom yw ymagwedd unedig fel y gallwn gael y safon aur ar draws y 22 o awdurdodau lleol sydd gennym yma yng Nghymru. Felly, a allwch gadarnhau y bydd hynny ar yr agenda pan fydd y prif swyddog milfeddygol yn cyfarfod â chynrychiolwyr awdurdodau lleol ac yn fwy na dim, y bydd Llywodraeth Cymru yn gwneud gwaith i ddeall beth sydd ei angen ar yr ochr orfodi i sicrhau y gellir gweithredu'r rheolau gorfodi hyn yn ardaloedd yr awdurdodau lleol?

Yn sicr, y bwriad o gyfarfod â phob un o'r 22 awdurdod lleol oedd cael gwybod, er enghraifft, beth y maent yn ei weld fel rhwystrau i orfodi. Gallai capasiti fod yn broblem. Yn amlwg, mae awdurdodau lleol wedi gorfod gwneud penderfyniadau anodd iawn dros y degawd diwethaf o gyni, ond rwy'n credu bod angen i ni ddeall beth yw'r problemau, ac o'r cyfarfod hwnnw, rwy'n credu y byddwn yn penderfynu wedyn pa gamau sydd angen eu cymryd. Felly, nid wyf yn dweud y byddem yn cael adolygiad yn syth, ond, yn dibynnu ar yr hyn a ddaw allan o'r cyfarfod hwnnw—. Ni allaf gofio dyddiad y cyfarfod, ond rwy'n credu y bydd o fewn y mis nesaf, yn sicr, pan fydd y prif swyddog milfeddygol yn cyfarfod â phob un o'r 22 awdurdod lleol, oherwydd rwyf am glywed am yr anawsterau—os oes anawsterau—ganddynt hwy, ac nid ydym am gael loteri cod post. Felly, fel y dywedwch, mae'n hollol iawn ein bod yn sicrhau cysondeb ar draws y 22 awdurdod lleol.

Llefarydd Plaid Cymru, Llyr Gruffydd. 

Diolch yn fawr, Lywydd. Weinidog, yn ôl yn 2013, pan wnaeth y cyn-Weinidog materion gwledig, Alun Davies, wthio modiwleiddio i'r eithaf, os cofiwch, gan symud yr uchafswm o 15 y cant o golofn 1 i golofn 2, cafodd ei ddisgrifio ar y pryd fel rhywbeth a fyddai'n arwain at 'newid trawsnewidiol' yn ei eiriau ef. A yw wedi gwneud hynny?

Rwy'n credu ein bod wedi gweld rhywfaint o newid. A yw'n drawsnewidiol? Nid wyf yn credu ein bod wedi gweld y newid y byddem yn dymuno ei weld mewn rhai mannau o bosibl. Nid wyf yn credu y gallwch gyffredinoli a dweud yn ysgubol—. Mae'n rhywbeth rwy'n ystyried a ydym yn bwrw ymlaen ag ef mewn gwirionedd oherwydd, ar ôl Brexit, byddaf yn sicr mewn sefyllfa i edrych ar hynny. Ond rwy'n credu ei bod yn bwysig iawn ein bod yn gweithio gyda'r undebau ffermio. Gwn eu bod yn anhapus ag ef yn ôl yn 2013. Mae'n rhywbeth sy'n cael ei ddwyn i fy sylw'n gyson ac rwy'n credu bod angen i ni edrych arno yn ei gyfanrwydd.

Felly, bum mlynedd yn ddiweddarach, nid ydych yn siŵr; nid ydych yn gwybod. Efallai fod hynny'n awgrymu bod angen i rywun wneud gwaith i edrych ar y defnydd o'r arian penodol hwnnw, oherwydd wrth gwrs, dywedwyd wrth ffermwyr ar y pryd y byddai'r arian a gâi ei dynnu o'u taliadau uniongyrchol yn dod yn ôl iddynt mewn gwirionedd drwy'r rhaglen datblygu gwledig. Mae'r realiti, wrth gwrs, yn wahanol iawn, oherwydd gwelsom sut y gostyngodd cyllideb y rhaglen yn sylweddol yn 2016, o £956 miliwn, o ganlyniad i ddiwygio'r gyfradd gydgyllido ddomestig a ddarperir gan Lywodraeth Cymru, i'r hyn sydd bellach yn gyllideb gyfan o £828 miliwn ar gyfer cyfnod y rhaglen, wrth gwrs, sy'n dod i ben y flwyddyn nesaf.

Nawr, yn waeth byth, o ddiwedd mis Awst eleni, dim ond 41 y cant o gyfanswm cyllideb y cynllun datblygu gwledig a wariwyd gennych. Felly, ar ôl mynd ag arian o bocedi ffermwyr Cymru ar y sail y câi'r arian ei gynyddu i'r eithaf mewn perthynas â datblygu economaidd yn y Gymru wledig, a allwch roi sicrwydd i bawb na fydd rhagor o erydu ar gronfeydd y cynllun datblygu gwledig oherwydd gostyngiadau pellach yn y gyfradd gydgyllido? Ac a ydych yn cydnabod, ar y cam diweddar hwn, fod perygl real iawn y bydd eich Llywodraeth yn methu gwario'r gyllideb yn effeithiol ac yn llawn?

Wel, yn sicr, nid wyf am weld hynny a dyna'r drafodaeth a gefais gyda swyddogion. Cyfarfûm â phennaeth Taliadau Gwledig Cymru yr wythnos diwethaf i drafod yr union fater hwn. Fel y gwyddoch, mae'n rhaglen saith mlynedd. Mae'r cynigion ar gyfer gweddill y gweithgarwch o dan y cynllun datblygu gwledig presennol wedi'u cytuno fis Rhagfyr diwethaf. Bydd angen addasu'r rhaglen ar gyfer y cynigion. Felly, maent yn amlwg yn amodol ar gymeradwyaeth y Comisiwn Ewropeaidd. Ond y neges rwy'n ei rhoi yw fod yn rhaid i ni wneud y mwyaf o'r arian hwn, ac yn sicr nid wyf am i hynny fod yn fethiant.

Rhaid inni wneud y mwyaf o hyn gymaint ag sy'n bosibl—nid yw hynny'n swnio fel sicrwydd pendant i mi y defnyddir yr arian hwnnw'n llawn ac yn effeithiol. Ac wrth gwrs, os yw'r arian yn hwyr yn cael ei ddyrannu, fel sy'n digwydd yn aml iawn mewn meysydd eraill, y pryder yw y bydd yr arian hwnnw'n cael ei wthio allan drwy'r drws mewn panig dall ar y diwedd er mwyn gwneud yn siŵr fod yr arian yn cael ei wario.

Nawr, ysgrifennais at Gadeirydd y Pwyllgor Cyfrifon Cyhoeddus heddiw i ofyn iddynt edrych ar y ffordd y mae Llywodraeth Cymru'n trin cyllid y rhaglen datblygu gwledig, a'i effeithiolrwydd, yn enwedig, wrth gwrs, yng ngoleuni sylwadau gan Undeb Cenedlaethol Amaethwyr Cymru fod eu haelodau'n dweud wrthynt, ac rwy'n dyfynnu:

Mae'r cyfleoedd i fusnesau ffermio allu manteisio ar gronfeydd y cynllun datblygu gwledig wedi bod yn gyfyngedig, mae'r cyfnodau ar gyfer cyflwyno ceisiadau wedi bod yn ysbeidiol ac yn aml heb ddigon o adnoddau gydag ymgeiswyr yn cael eu troi ymaith. Mae'r broses wneud ceisiadau a hawlio wedi bod yn gymhleth ac yn gostus, gyda llawer o ffermwyr yn gorfod troi at dalu cynghorwyr ac ymgynghorwyr i'w cynorthwyo.

Nawr, mae'r materion gweithredol hyn, wrth gwrs, i gyd o dan reolaeth eich Llywodraeth, ac mae argymhellion eich 'Ffermio Cynaliadwy a'n Tir' yn seiliedig ar argymhellion dan arweiniad cynghorwyr sy'n eithaf tebyg. Felly, a wnewch chi, fel y maent yn gofyn, ac fel rwyf i'n gofyn i chi ei wneud heddiw—a wnewch chi gomisiynu adolygiad annibynnol ar frys o'r rhaglen datblygu gwledig yng Nghymru fel y gallwn ddysgu gwersi a chael hyder mewn unrhyw gynlluniau newydd y dymuna'r Llywodraeth eu dilyn?

Rwy'n credu nad dyma'r amser iawn i gael adolygiad. Fel y gwyddoch, rydym yn ymgynghori ar hyn o bryd ar 'Ffermio Cynaliadwy a'n Tir' ac rwy'n credu bod barn pobl am y cynllun datblygu gwledig yn rhywbeth y gallant ei gyflwyno yn yr ymgynghoriad hwnnw, yn enwedig, fel y dywedwch, pan fydd y cynllun yr ydym yn ei gynnig yn defnyddio cynghorwyr yn y ffordd rydych chi'n awgrymu.

Cwestiwn 3, Llyr Gruffydd.

Mae'n ddrwg gyda fi, Llywydd.

I gael trefn ar fy meddyliau—.