Eitem 8 ar yr agenda y prynhawn yma yw dadl ar adroddiad y Pwyllgor Materion Allanol a Deddfwriaeth Ychwanegol, 'Newidiadau i ryddid i symud ar ôl Brexit—goblygiadau i Gymru', a galwaf ar Gadeirydd y pwyllgor hwnnw i gyflwyno'r cynnig, David Rees.

Cynnig NDM7237 David Rees

Cynnig bod Cynulliad Cenedlaethol Cymru:

Yn nodi adroddiad y Pwyllgor Materion Allanol a Deddfwriaeth Ychwanegol ar ei ymchwiliad i Newidiadau i ryddid i symud ar ôl Brexit—y goblygiadau i Gymru, a osodwyd yn y Swyddfa Gyflwyno ar 8 Tachwedd 2019.

Cynigiwyd y cynnig.

Diolch, Ddirprwy Lywydd. Rwy'n falch o agor y ddadl heddiw a chyflwyno'r cynnig a gyflwynwyd yn fy enw ar ein hadroddiad ar y newidiadau i ryddid i symud ar ôl Brexit a'i oblygiadau i Gymru. Gadewch i mi gofnodi ein diolch i bawb a gyfrannodd at ein gwaith, yn enwedig dinasyddion yr UE sydd wedi gwneud Cymru yn gartref newydd iddynt.

Mae ein hadroddiad yn edrych ar dri maes cyffredinol sy'n ymwneud â newidiadau i ryddid pobl i symud ar ôl Brexit, sef polisi mewnfudo ar ôl Brexit, gweithrediad cynllun preswylio yr UE, a'r achos posibl dros amrywiadau rhanbarthol i bolisi mewnfudo yn y dyfodol.

Cyhoeddasom yr adroddiad mewn tirlun polisi ansicr iawn. Dylwn nodi hefyd, er bod cenedligrwydd a mewnfudo yn faterion a gadwyd yn ôl o dan Ddeddf Llywodraeth Cymru 2006, mae nifer o gynigion penodol i Gymru ym Mhapur Gwyn Llywodraeth y DU a'r ddadl ehangach ynghylch polisi sy'n haeddu ystyriaeth fanwl gan y Cynulliad hwn. At hynny, mae dyletswydd arnom i gynrychioli buddiannau pobl Cymru. Mae hynny'n cynnwys sicrhau bod yr effaith ar feysydd datganoledig yn cael ei hadlewyrchu ym mholisi'r DU.

Gan droi at ein hargymhellion ac ymateb Llywodraeth Cymru, gwnaed cyfanswm o 12 o argymhellion gennym ac rwy'n falch fod Llywodraeth Cymru wedi derbyn 11 yn llawn, ac un mewn egwyddor. Rwy'n cydnabod y rheswm a roddwyd yn ymateb Llywodraeth Cymru i'r rhesymau pam mai mewn egwyddor yn unig y gallent ei dderbyn.  

Yn ogystal â'n hargymhellion, rydym yn gwneud nifer o gasgliadau. Y casgliadau hyn oedd sail cyflwyniad ein pwyllgor i'r Swyddfa Gartref, ac mae'n ymwneud yn bennaf â gweithredu cynllun preswylio yr UE y byddaf yn ymdrin ag ef yn fanylach yn nes ymlaen. Byddwn yn parhau i fonitro'r sefyllfa mewn perthynas â'r cynllun a bwriadwn ddod â'r achos i sylw'r Ysgrifennydd Cartref gan fod canlyniad etholiad cyffredinol 2019 tu ôl i ni bellach.

Bydd ymadawiad y DU â'r Undeb Ewropeaidd yn arwain at rai o'r newidiadau mwyaf i bolisi mewnfudo ers degawdau. Yr hyn sy'n hollbwysig yw mai polisi'r Llywodraeth yw y bydd y rhyddid i symud yn dod i ben ac y bydd system fewnfudo newydd debyg i un Awstralia sy'n seiliedig ar bwyntiau yn disodli'r system bresennol.

Yn ganolog i hyn, ceir y cynigion ar gyfer trothwy cyflog o £30,000 y flwyddyn i'w gymhwyso i'r rhan fwyaf o fewnfudwyr sy'n dod i mewn i'r DU o'r UE ar ôl Brexit. Bydd hyn yn cyd-fynd â'r system bresennol ar gyfer gweithwyr nad ydynt yn weithwyr o'r UE. Roedd y rhan fwyaf o'r dystiolaeth a gawsom yn tynnu sylw at bryderon ynghylch y trothwy cyflog arfaethedig. Roedd llawer o bobl yn tynnu sylw at y ffaith bod y mwyafrif helaeth o wladolion yr UE sy'n byw ac yn gweithio yng Nghymru ar hyn o bryd yn ennill llai na'r trothwy cyflog hwnnw, hyd yn oed y rhai mewn swyddi canolig a medrus.

Roedd ein hadroddiad yn croesawu'r ffaith bod y pwyllgor cynghori ar ymfudo wedi cael y dasg o adolygu'r trothwy hwn. Wrth gynnal yr adolygiad, roedd yn amlwg i ni y dylai'r pwyllgor cynghori ar ymfudo ystyried y byddai trothwy cyflog o £30,000 yn gosod y bar ar lefel uwch na'r enillion cyfartalog yng Nghymru. Mae ein set gyntaf o gasgliadau ac argymhellion yn tynnu sylw at y pryderon hyn ac yn galw ar Lywodraeth Cymru i ddefnyddio popeth a all i sicrhau bod y trothwy'n cael ei ostwng er mwyn adlewyrchu'r cyd-destun Cymreig yn well. Rwy'n nodi bod yna adroddiadau heddiw'n rhagweld y bydd y trothwy naill ai'n cael ei ddileu neu ei ostwng. Fe arhosaf am gyhoeddiad adroddiad y pwyllgor cynghori ar ymfudo, sydd i fod i gael ei gyhoeddi cyn bo hir. Os yw'r adroddiadau hynny'n gywir, rwy'n croesawu'r posibilrwydd y caiff hyn ei newid.

Clywsom bryderon amrywiol hefyd ynglŷn â gweithrediad cynllun preswylio yr UE yng Nghymru. Llywiwyd ein gwaith ar gynllun preswylio yr UE gan fforwm ar-lein a thrafodaethau wyneb yn wyneb â dinasyddion o wledydd eraill yr UE sy'n byw yng Nghymru a chynrychiolwyr elusennau a sefydliadau sy'n gweithio gyda hwy fel unigolion a theuluoedd.

Yn benodol, clywsom am lefelau cofrestru isel yng Nghymru o'u cymharu â gwledydd eraill y DU. Roedd y ffigurau ym mis Tachwedd 2019 yn nodi bod oddeutu 59 y cant o ddinasyddion yr UE yng Nghymru wedi gwneud cais i'r cynllun, o'i gymharu â 79 y cant yn Lloegr, 63 y cant yn yr Alban, a 66 y cant yng Ngogledd Iwerddon. Felly, rydym ar waelod y lefelau hynny. Tynnwyd sylw at bryderon ynghylch yr elfennau digidol diofyn o'r cynllun a'r ymwybyddiaeth gyffredinol o sut a ble i gael gafael ar y cyngor a'r cymorth. Nawr, rydym yn rhannu'r pryderon hyn, a nodasom farn pwyllgor Tŷ'r Arglwyddi ar gyfiawnder yr UE fod y diffyg dogfennaeth ffisegol a ddarperir i ddinasyddion yn dangos elfennau sy'n debyg i sgandal Windrush.

Mae'n amlwg fod gan y ddwy Lywodraeth rôl i'w chwarae yma o ran rhoi cyngor a chymorth i ddinasyddion yr UE ddefnyddio'r cynllun, a hefyd o ran rhoi sicrwydd y bydd eu statws yn ddiogel ac yn barhaol ar ôl Brexit. Dyma pam y galwn ar Lywodraeth Cymru i roi arweiniad cryfach o ran cyfeirio dinasyddion at y pecyn o fesurau sydd ganddi i'w cefnogi, ac i ailadrodd ei negeseuon o gefnogaeth yn uchel i ddinasyddion yr UE yma. Wrth gyfleu'r neges hon, dylem gofio hefyd fod ein cydweithwyr yn Senedd Ewrop hefyd wedi dangos diddordeb brwd yn hawliau dinasyddion ar ôl Brexit. Yn wir, mae ffigurau allweddol yn Senedd Ewrop wedi dweud dro ar ôl tro y bydd hawliau dinasyddion yr UE ymysg eu prif ystyriaethau pan ddaw'n fater o roi eu barn a ddylid cefnogi cytundeb ymadael y DU â'r UE ai peidio, ac os wyf yn iawn, bydd hynny'n digwydd yr wythnos nesaf.

A dylem fod yn gwbl ymwybodol, felly, fod Senedd Ewrop wedi pasio cynnig yr wythnos diwethaf—gyda 610 o blaid, 29 yn erbyn, a 68 yn ymatal, felly mwyafrif go fawr—yn mynegi pryderon eang am ddull Llywodraeth y DU o sicrhau hawliau dinasyddion ar ôl Brexit. Mewn llawer o feysydd, roedd y pryderon hyn yn debyg i'n rhai ni, gan gynnwys diffyg dogfennaeth ffisegol ar gyfer ymgeiswyr llwyddiannus, a materion yn ymwneud â hygyrchedd y cynllun. Felly, rwy'n ailadrodd galwadau ein pwyllgor am i'r materion hyn gael sylw fel mater o frys.

Roedd ein trydedd thema ganolog yn ystyried a oes achos dros reolau mewnfudo gwahanol i Gymru ar ôl Brexit. Cawsom gryn dipyn o dystiolaeth a oedd yn amlygu heriau demograffig ac anghenion economaidd penodol Cymru. Mae'r heriau, yn enwedig poblogaeth sy'n heneiddio, yn debygol o waethygu wrth i ryddid i symud ddod i ben. Ar ben hynny, mae'n wir fod rhai sectorau o'r economi yn debygol o ddioddef yn waeth nag eraill wrth i ryddid i symud ddod i ben. Ni ddaethom i gasgliad cadarn ynglŷn ag a ddylai Llywodraeth Cymru wasgu am fwy o reolaeth dros y system fewnfudo yng Nghymru ar ôl Brexit. Fodd bynnag, hoffem dynnu sylw'r Cynulliad at enghreifftiau mewn gwledydd eraill, yn fwyaf nodedig yng Nghanada ac Awstralia, lle mae gwahaniaethu o'r fath yn digwydd.

Ac yn yr un modd, cytunasom y dylai Llywodraeth Cymru wneud gwaith i archwilio polisi mewnfudo sy'n gwahaniaethu'n ofodol ar ôl Brexit. Dylai hyn gynnwys ymchwil ar dueddiadau demograffig yn y dyfodol ac effaith bosibl lefelau is o ymfudo ar economi Cymru. Hyd nes y gwneir hynny, ni fydd gennym y sylfaen dystiolaeth gadarn sydd ei hangen i lywio polisi yn y maes hwn yn y dyfodol, wedi'i deilwra i anghenion Cymru. A nodais yn ymateb Llywodraeth Cymru fod yr awgrym o ostyngiad yn y boblogaeth yn y blynyddoedd i ddod yn rhywbeth y mae angen i ni fyfyrio yn ei gylch, yn enwedig gan ein bod yn boblogaeth sy'n heneiddio. Os bydd y boblogaeth yn lleihau, mae'n fwy tebygol nad yw'r bobl iau yn mynd i fod yma.

Yn olaf, cyn cloi fy sylwadau agoriadol, hoffwn ystyried y neges bwysicaf o bosibl a gesglais o'n gwaith yn y maes hwn. Clywsom yn uniongyrchol gan ddinasyddion yr UE sy'n byw yng Nghymru am y dreth y mae rhethreg negyddol ynghylch ymfudo yn ei chael ar eu lles emosiynol hwy a'u ffrindiau a'u teuluoedd. Galwaf ar bob un o fy nghyd-Aelodau yn y Siambr hon a chynrychiolwyr etholedig eraill ar bob lefel, o bob plaid wleidyddol, i ystyried yr effeithiau niweidiol y mae peth o'r rhethreg a'r iaith a ddefnyddiwyd mewn perthynas â mewnfudo yn eu cael ar y bobl yr effeithir arnynt. Efallai nad ydym bob amser yn deall y geiriau a ddefnyddiwn a'r effaith y maent yn ei chael ar bobl. Mae angen inni fod yn ofalus. Mae dyletswydd arnom i weithredu ar ran y bobl a ddywedodd wrthym eu bod yn teimlo nad oes croeso iddynt ac nad oes mo'u heisiau yn ein gwlad oherwydd yr iaith a ddefnyddir, a'r iaith honno'n cael ei hailadrodd gan unigolion yn ein bywyd cyhoeddus. Mae dyletswydd arnom i arwain ar hynny. Mae angen inni sicrhau bod y bobl hyn—sydd yma i helpu a gweithio, pobl nad ydynt yma am unrhyw reswm arall—yn teimlo'n gartrefol, eu bod yn teimlo'n rhan o'n cymuned. Maent am fod yn rhan o'n cymuned. Ein gwaith ni yw sicrhau bod y genedl yn siarad un iaith groesawgar wrth y bobl hyn. Dyna pam rwy'n dweud heddiw ein bod yn sefyll gyda chi.

Felly, cyflwynaf y cynnig a gofynnaf i'r Aelodau gefnogi'r adroddiad.

Daeth y Llywydd i’r Gadair.

Diolch i David Rees, Cadeirydd y pwyllgor am y ffordd y mae—wel, mae bob amser yn arwain y pwyllgor mewn modd rhagorol. Roedd hwn yn ymchwiliad pwysig iawn, ac rwy'n hapus i gefnogi'r cynnig a'r adroddiad heddiw.

Credaf fod David wedi ymdrin â'n prif bwyntiau, ond gadewch i mi ymhelaethu arnynt. Nid wyf yn meddwl y cânt eu lleihau mewn unrhyw fodd wrth eu hailadrodd. Mae'n amlwg mai'r trothwy cyflog o £30,000 oedd y prif fater a wynebwyd gennym ac fel y nodwyd, mae hwnnw gryn dipyn yn uwch na lefel y cyflog cyfartalog yng Nghymru, ac rwyf innau hefyd yn falch o weld bod hynny'n cael ei adolygu erbyn hyn. Ac rwy'n credu ein bod yn hollol iawn i argymell caniatáu rhywfaint o amrywio yng Nghymru pe bai'n aros ar £30,000, fel y gallem o leiaf ei addasu. Ond o ran y cynllun cyfan, clywsom gan gyflogwyr am y gost uwch y gallant ei hwynebu am recriwtio, yr anhawster penodol mewn sectorau mwy bregus, a hyd yn oed pe bai'r trothwy'n gostwng, efallai na fydd modd cael digon o weithwyr, fel y rhai mewn gofal cymdeithasol—yn enwedig os ydynt yn weithwyr rhan-amser, er enghraifft—bwyd-amaeth, lletygarwch. Mae'r rhain i gyd yn feysydd allweddol i economi Cymru.

Nodais innau hefyd y gyfradd is ymhlith dinasyddion yr UE yng Nghymru sy'n gwneud cais am y cynllun statws preswylydd sefydlog, ac mae gryn dipyn yn is na rhannau eraill o'r DU. Ac i ryw raddau, rhaid i mi ddweud bod hyn yn adlewyrchu fy mhrofiadau fy hun dros y flwyddyn neu'r 18 mis diwethaf gyda'r gymuned Roegaidd yn ne Cymru. Maent wedi lleisio'r pryderon hyn ynglŷn â gwybodaeth a sut i fynd ati, ac mae llawer ohonynt wedi bod yma ers degawdau, a rhai ohonynt yn Gypriaid Groegaidd sydd wedi bod yma er y 1970au. Rwy'n credu bod llawer iawn o ansicrwydd a phryder, a rhywfaint ohono'n gyfeiliornus mae'n siŵr, ond roedd y diffyg eglurder hwnnw'n broblem wirioneddol.

Ac os caf hysbysu'r cyd-Aelodau, Lywydd, y bydd cyflwyniad yn cael ei gynnal wythnos i heddiw yn ystafell gynadledda C a D ar gyfraniad y gymuned Roegaidd dros y 150 mlynedd diwethaf i Gaerdydd yn benodol, felly rwy'n annog yr Aelodau i ddod draw. Yn sicr, byddai'n gwneud y pwynt y mae David wedi'i wneud yn fyw iawn am ein hangen i groesawu mewnfudwyr gan eu bod yn rhoi cymaint i ni ac yn cyfoethogi ein treftadaeth ddiwylliannol ein hunain yng Nghaerdydd a de Cymru, ac mewn rhannau eraill o Gymru mae'n siŵr.

A gaf fi ddweud y byddai cynllun pwyntiau, os mai dyna a gawn yn y pen draw, yn caniatáu ar gyfer mwy o amrywio rhanbarthol o bosibl? Rwy'n deall bod Llywodraeth Cymru yn gyndyn o fynd ar drywydd y math o gynllun a fyddai'n rhoi llawer o allu i amrywio rhywbeth fel y trothwy, a all fod yn anodd ei weinyddu, ond gallai caniatáu mwy o bwyntiau i fewnfudwyr sy'n dod yma i chwilio am waith, a gallu ymgartrefu yng Nghymru ac yn enwedig swyddi, efallai, fod yn ffordd ymlaen, a chredaf y dylid ystyried hynny'n ofalus iawn. Rwy'n gwerthfawrogi'r meddwl a aeth i mewn i hynny gan Lywodraeth Cymru.

A hefyd, credaf y gellid cyfuno hyn â'r angen am restr o alwedigaethau lle ceir prinder o weithwyr, fel y bydd ganddynt yn yr Alban, a dechrau caniatáu'r hyblygrwydd mwyaf posibl i ni, gan fod ein heconomi yn wahanol iawn i'r rhai sy'n eithaf agos atom o gwmpas Bryste, ac yn sicr o gwmpas Llundain a dyffryn y Tafwys. Felly, rwy'n credu bod y pethau hyn yn bwyntiau y gellid cyfiawnhau eu codi a'u hystyried, oherwydd rydym ar fin cael newid mawr i ymarfer o ran pobl o weddill Ewrop a fydd yn ceisio byw a gweithio ym Mhrydain ac yn ein hachos ni yn arbennig, yng Nghymru. Rhaid rheoli'r newidiadau'n ofalus iawn. Gallent effeithio ar lawer o bobl—y rhai sydd eisoes wedi ymgartrefu; mae mwy o duedd i'w perthnasau ddod yma i weithio lle mae ganddynt gysylltiadau teuluol. Felly, mae'r rhain yn bwyntiau eithriadol o bwysig.

Er ein bod bellach ar fin mynd drwy holl realiti Brexit a'r newidiadau mawr, mae llawer o gyfleoedd o hyd i ymateb i'r pryderon digon dealladwy a gawn, hyd yn oed ar y cam hwn, drwy'r ymgynghoriadau a'r ymchwiliadau. Ac rwy'n croesawu'r ffaith bod Llywodraeth Cymru yn ymateb yn yr ysbryd cywir, ac adeiladol buaswn yn dweud, wrth nodi'r pwyntiau hyn a gwneud awgrymiadau, a hyrwyddo rhai o'r pwyntiau sydd gennym a allai wella'r cynllun yn fawr, heb fod ynddynt unrhyw fwriad yn y bôn i danseilio'r agweddau ymarferol ar yr hyn a fydd yn ein hwynebu yn y byd ôl-Brexit. Diolch yn fawr iawn, Lywydd.

Yr wythnos hon yw fy olaf fel aelod o'r pwyllgor materion allanol, a hoffwn gymryd y cyfle hwn i ddiolch i'r Cadeirydd, David Rees, a phob aelod arall o'r pwyllgor am y croeso a'r cyfeillgarwch dros y flwyddyn ddiwethaf, wrth inni graffu ar wahanol elfennau o gynlluniau Llywodraethau Cymru a'r Deyrnas Gyfunol o ran ymadael â'r Undeb Ewropeaidd.

Un agwedd ar waith y pwyllgor wnaeth argraff arnaf i o'r ddechrau oedd, er taw cymryd trosolwg rhyngwladol oedden ni—serch hynny, mae effaith y polisïau, y ddeddfwriaeth a phenderfyniadau yn rhai lleol, ac, mewn sawl achos, yn unigol. Roedd hyn yn enwedig yn wir o ran yr ymchwiliad rydyn ni'n ei drafod heddiw, sef y newidiadau i ryddid i symud wedi inni adael yr Undeb Ewropeaidd.

Hoffwn gysylltu fy hun â'r sylwadau sydd eisoes wedi cael eu gwneud o ran diolch i'r bobl a'r sefydliadau wnaeth gyfrannu at ein gwaith, yn enwedig y dinasyddion o'r Undeb Ewropeaidd wnaeth gymryd rhan yn ein grŵp ffocws.

Pan ddigwyddodd y refferendwm yn 2016, doedd dim llawer o eglurder ynghylch ystyr y bleidlais. Mae nifer bellach yn credu bod pobl wedi pleidleisio er mwyn lleihau mewnfudo, er nad oes tystiolaeth gadarn fod hyn yn wir ymhob achos. Felly, mae e'n destun tristwch inni ein bod yn gorfod colli'r pedwar rhyddid nad oes modd eu rhannu.

Mae rhyddid i symud yn agor gorwelion. Mae pobl sy'n byw yn ein plith yn ein cymunedau wedi elwa o'r rhyddid hwn—pobl a fydd yn awr yn gweld y gorwelion hynny'n diflannu. Mae'n ffenomen hynod a thrist iawn, ond dyma ni.

Crybwyllais y grwpiau ffocws a gynhaliwyd gennym fel pwyllgor, ac roedd eu tystiolaeth yn drychinebus: pobl sydd wedi byw am lawer o'u hoes yng Nghymru nad ydynt yn teimlo mwyach eu bod yn cael croeso oherwydd polisi'r Llywodraeth, oherwydd ansicrwydd ac oherwydd y rhethreg niweidiol iawn sydd wedi gwenwyno'r ddadl—y diafoliaid a gafodd eu dihuno gan rai elfennau o ddadl y refferendwm. Soniodd y bobl yn y grwpiau ffocws am y sefyllfa ddystopaidd oedd yn eu hwynebu, y rhwystrau yn eu ffordd rhag gwneud cais am statws preswylydd sefydlog, y cylchoedd y mae'n rhaid iddynt neidio drwyddynt, y pryder sy'n gysylltiedig â darganfod mai dim ond statws preswylydd cyn-sefydlog a roddwyd i chi, a'r ffaith Kafkaesgaidd, hyd yn oed os ydych chi'n cael statws preswylydd sefydlog, nad ydych yn cael unrhyw brawf copi caled o'r statws hwnnw—fel rhyw rith hunllefus. Y peth a'm trawodd i'r byw oedd y straeon a glywsom am blant yn dod yn destun gwawd yn yr ysgol—mor ifanc â phump neu chwech oed—am nad yw eu rhieni wedi'u geni yma, neu am na chawsant hwy mo'u geni yma, a bod eu cyd-ddisgyblion yn dweud wrthynt, 'Fe wnaethom bleidleisio dros eich gweld chi'n mynd adref.' Pa fath o wlad ydym ni eisiau bod: un lle mae pobl sydd wedi dewis byw eu bywydau yma yn cael croeso a chefnogaeth, neu un lle rydym yn codi rhwystrau?

Mae'r adroddiad hefyd yn egluro pa mor ddinistriol a niweidiol fydd y trothwy cyflog o £30,000 i'n heconomi. Nid yw'r pris y mae Llywodraeth y DU wedi dewis ei roi ar y croeso a roddwn i rai dinasyddion yn cyd-fynd â'n hanghenion yng Nghymru. Ac mae ein hadroddiad yn dweud yn glir fod y mwyafrif helaeth o wladolion yr UE sy'n byw ac yn cyfrannu at ein heconomi yng Nghymru eisoes yn ennill llawer llai na'r trothwy hwnnw. Ac maent yn cyfri. Maent yn cyfrannu. Hwy yw ein cymdogion, ein cydweithwyr, ein ffrindiau. Oni chaiff hyn ei herio a'i newid fe gaiff effaith ofnadwy ar ein gwasanaethau, ar ein GIG, ond hefyd arnom ni fel pobl.

Lywydd, os ymwelwch â Shakespeare and Company ym Mharis—er y gallai hynny fod yn anos i'w wneud ar ôl Brexit, pwy a ŵyr? Ond os ewch yno, mae ganddynt ddyfyniad bendigedig ar y wal:

Peidiwch â bod yn anfoesgar wrth ddieithriaid rhag ofn mai angylion mewn cuddwisg ydynt.

Nawr, yn hyn o beth, rwy'n un o ddisgyblion John Donne. Rwy'n credu nad oes yr un ohonom yn ynys, nad ydym yn ddieithriaid go iawn i'n gilydd, ni waeth ble y cawsom ein geni. Rwy'n rhyngwladolwr, a chredaf yn gryf fod y ffordd rydym yn trin ein cyd-ddyn yn talu ar ei ganfed.

Mae gwladolion yr UE yn cyfrannu at ein cymdeithas. Ni fydd y cyfraniad hwnnw'n lleihau ar ôl Brexit, ac ni ddylai ein gwerthfawrogiad ohonynt leihau ychwaith. Dylem ni a'n polisïau ddilyn yr elfennau gwell yn ein natur, nid y rhai gwaethaf.

A gaf fi ddweud ar y dechrau y byddwn yn cefnogi'r cynnig hwn? Fodd bynnag, rhaid i mi nodi fy mod yn credu bod pob plaid yn y Siambr wedi mynegi ei chred a'i chefnogaeth i ddinasyddion yr UE sy'n gweithio yn y DU ar hyn o bryd, a sut y dylid caniatáu iddynt—na, eu hannog hyd yn oed—i aros, ac mae hynny'n arbennig o berthnasol i'r rhai sy'n byw ac yn gweithio yng Nghymru. Felly, ni fydd y ddadl hon ar yr adroddiad materion allanol yn ychwanegu fawr ddim os o gwbl at yr hyn sydd wedi cael ei ddweud a'i gytuno yn y Siambr o'r blaen. Yr hyn na ddylem ei anghofio—[Torri ar draws.]

A wnaiff yr Aelod ildio?

Gwnaf.

Diolch i'r Aelod am dderbyn yr ymyriad. Roedd yn rhaid i mi godi oherwydd fy mod i wedi bod yn eistedd yn y Siambr ac wedi clywed sylwadau am 'estroniaid' yn y Siambr hon. A ydych yn cytuno nad yw'r math hwnnw o sylw'n helpu'r agenda pan fyddwn yn siarad â phobl? Maent yn rhan o'n cymunedau, maent yn rhan o'n cymdeithas, ac mae siarad amdanynt fel 'estroniaid' yn amhriodol.

Yn sicr. Rwy'n credu bod hwnnw'n ymadrodd anffodus iawn, David. Nid oes amheuaeth am hynny o gwbl. [Torri ar draws.] Wel, nid wyf fi wedi ei ddefnyddio yn y Siambr.

Yr hyn na ddylem ei anghofio, fodd bynnag, yw mai rhyddid i symud oedd y prif fater oedd yn codi gan bobl y DU, yn enwedig pobl yng Nghymru. Mae'r blaid Lafur, ac i ryw raddau, Plaid Cymru, wedi talu pris mawr am anwybyddu pryderon ei chyn-gefnogwyr dosbarth gweithiol.

Rwyf wedi darllen drwy'r adroddiad hwn, ac ymatebion y Llywodraeth, sydd wrth gwrs yn cynnwys yr holl ystrydebau arferol tra'n anwybyddu gwir realiti yr hyn y mae mewnfudo torfol wedi ei olygu, nid yn unig i'r boblogaeth frodorol ond i'r niferoedd helaeth o fewnfudwyr sydd wedi cael eu hecsbloetio'n greulon heb ddim o'r hawliau a roddwyd iddynt gan ddeddfwriaeth hawliau gweithwyr Ewropeaidd sy'n aml yn cael ei chanmol. Nid yw llawer ohonynt yn fawr mwy na chaethweision, ac rwy'n cyfeirio yma nid yn unig at y fasnach ryw, ond at lawer o alwedigaethau honedig eraill, fel y rhai sy'n golchi ceir, rhywbeth rwyf wedi'i godi sawl gwaith yn y Siambr.  

Nid oes unrhyw sôn yn yr adroddiad nac yn ateb y Llywodraeth am fanteisio ar gyfle Brexit i fynd i'r afael â'r galwedigaethau camfanteisiol hyn a cheisio helpu'r rhai sy'n gwneud gwaith o'r fath i gael y rhyddid i ddychwelyd adref a rhyddhau eu hunain o'r caethiwed a orfodir gan y sefydliadau troseddol sy'n manteisio arnynt. Rwy'n atgoffa'r Siambr nad oedd gennym arferion o'r fath yn y DU hyd nes y cyflwynwyd mewnfudo torfol, yn enwedig o hen wledydd dwyrain Ewrop. Does bosibl nad yw mynd i'r afael â'r arferion hyn yn angen llawer mwy dybryd a dyngarol na llu o fentrau a gynlluniwyd i roi gwybod i'r rheini sydd eisoes yn ymwybodol iawn yn ôl pob tebyg o'u hawl i aros ar ôl Brexit. Yn wir, mae miloedd lawer eisoes wedi ffeilio'r papurau angenrheidiol i sicrhau eu bod yn parhau i breswylio yma.

Yr hyn nad yw'r adroddiad yn mynd i'r afael ag ef yw pam fod angen y bobl hyn o wledydd eraill yn y lle cyntaf. Wedi'r cyfan, mae 22.7 y cant o boblogaeth Cymru—bron chwarter—yn economaidd anweithgar. Mae'r ateb, wrth gwrs, i'w ganfod yn esgeulustod y blaid Lafur a'r blaid Dorïaidd o ran darparu'r cyfleusterau a'r cyfleoedd hyfforddi i'n poblogaeth frodorol. Clywn yn aml na allem weithredu ein gwasanaeth iechyd gwladol heb wladolion tramor, ac eto, bob blwyddyn, caiff 80,000 o ymgeiswyr hyfforddiant nyrsio sydd â'r cymwysterau angenrheidiol eu gwrthod, ac mae miloedd lawer sy'n dymuno dychwelyd i'r gwasanaeth iechyd ar ôl gadael am gyfnod o absenoldeb yn cael eu gwrthod am fod eu sgiliau'n eu gwneud yn gymwys ar gyfer bandiau cyflog uwch. Gwell yw manteisio ar lafur rhad o dramor. Mae prinder lleoedd hyfforddi meddygon ledled y DU, gan gynnwys Cymru, wedi cael sylw lawer gwaith yn y Siambr hon.

Felly, nid yw Plaid Brexit yn gweld fawr ddim yn yr adroddiad nac yn ymatebion y Llywodraeth na chafodd sylw o'r blaen, naill ai gan Lywodraeth y DU neu Lywodraeth Cymru, na dim nad yw llawer o ymatebion Llywodraeth Cymru wedi'i gadarnhau. Rwy'n siŵr nad yw pobl Cymru eisiau gweld gweithwyr Ewropeaidd da a gweithgar yn cael eu hel oddi yma, eu hailwladoli neu weithredu unrhyw fath arall o wrthodiad. Ond yr hyn y maent yn amlwg am ei gael yw polisi mewnfudo rheoledig sy'n dilyn system Awstralia sy'n seiliedig ar bwyntiau, ac sydd bellach yn cael ei hargymell yn rhannol gan y Torïaid, ond un y mae rhai ohonom wedi'i hargymell ers amser hir iawn.

Rwyf wedi cefnogi'r rhyddid i symud yn frwd ar hyd fy oes fel oedolyn. Fel person ifanc yn fy arddegau, rwy'n cofio sefyll wrth yr arolygfeydd ffin a arferai fodoli yn ein cartref Ewropeaidd cyffredin. Mae gennyf stamp ar basbort o Ffrainc. Rwy'n cofio gorfod dangos fy mhasbort i groesi afonydd a ffyrdd ein cyfandir. Un o'r rhoddion mwyaf a gawsom gan yr Undeb Ewropeaidd oedd dileu'r ffiniau hynny a chael gwared ar yr arolygfeydd ffin, a dileu'r angen i ddangos na allem symud o un darn o dir i'r llall.

Daeth ein cartref Ewropeaidd cyffredin, yn aml y man lle buom yn ymladd ein rhyfeloedd sifil, yn fan lle gallem estyn allan a pheidio ag adeiladu waliau pellach. Nid yw'n gyd-ddigwyddiad fod arolygfeydd ffin wedi'u marcio gan luniau rhyfel hefyd. Mae symud y tu hwnt i'r ffiniau hynny ac edrych ar fyd drwy sbectol, 'A ydych chi'n frodorion? A wyf fi'n frodor? A yw rhywun arall yn frodor?', wedi arwain at un o'r mathau mwyaf o ryddid y mae pawb ohonom wedi'u mwynhau.

Ond mae'r rhyddid i symud hefyd yn un o'r mathau o ryddid a gamddeallwyd ac a gamliwiwyd fwyaf. Wrth gwrs, rhyddid i lafur symud ydyw. Gallu pobl i symud ac i weithio ar draws 28 o diriogaethau gwahanol. Nid yw'n rhyddid y byddant hwy'n ei golli, ond mae'n un y byddwn ni yn ei golli. Mae'n rhyddid sydd wedi galluogi pobl, yn y Siambr hon a'r bobl y mae pawb ohonom yn eu cynrychioli, i fwynhau'r cyfleoedd na allai ein hynafiaid ond breuddwydio amdanynt. Ond mae hefyd yn rhyddid, wrth gwrs, a gafodd ei droi'n arf mewn sawl ffordd, a gwelsom benawdau gwasg y gwter, y papurau tabloid, yn defnyddio hil fel modd o greu rhagfarn, ac rydym wedi clywed hynny y prynhawn yma yn y ddadl hon.

Gadewch i mi ddweud hyn wrth Blaid Brexit: mae Cymru'n genedl a gafodd ei hadeiladu gan fewnfudwyr ac ar fewnfudo. Fy nghymuned i—[Torri ar draws.] Na, nid wyf am ildio i chi. Rwyf wedi cael digon arnoch. Mae Cymru'n wlad a adeiladwyd ar fewnfudo a chan fewnfudwyr, a fy etholwyr i yw canlyniadau'r mewnfudo hwnnw, fel y rhan fwyaf ohonom yn yr ystafell hon, yn y Siambr heddiw. Symudodd ein cyndadau i'r wlad hon a'i gwneud y wlad ydyw, y wlad rydym yn ei dathlu, y wlad rydym yn ei charu, y wlad rydym yn buddsoddi ein bywydau ynddi; fe'i hadeiladwyd ar, a'i chreu gan don ar ôl ton o fewnfudwyr, a dylem groesawu hynny.

Mae hefyd yn un o'r meysydd lle mae Llywodraeth y Deyrnas Unedig wedi cam-drin pobl yn y modd mwyaf gwarthus. Mae methiant cynllun preswylio yr UE wedi creu mwy o drallod diangen na bron unrhyw faes polisi arall, ac eithrio credyd cynhwysol o bosibl. Fel Delyth Jewell, siaradais â'r bobl hynny, edrychais i'w llygaid a gwelais y siom, y loes a'r trallod a achoswyd, nid o ganlyniad anfwriadol i bolisi ond fel canlyniad bwriadol i bolisi, a chan y geiriau a ddefnyddiwyd gan Weinidogion y DU a'r rhagfarn a glywsom yn y Siambr y prynhawn yma. Mae hynny wedi creu trallod yn ein cymunedau ymhlith y bobl y ceisiwn eu cynrychioli, a dylem fod â chywilydd mawr o hynny.

A hefyd, gwyddom fod Llywodraeth y DU wedi gwneud camgymeriad gyda'r polisi hwn. Gwyddom y bydd y cap cyflog, y trothwy cyflog, yn creu anawsterau i'n GIG, yn creu anawsterau i'n gwasanaethau cyhoeddus, ac yn creu anawsterau i'n heconomi. Ond a wyddoch chi beth fydd y polisi hwn a'r dull gweithredu hwn yn ei wneud yn fwy nag unrhyw beth arall a fydd yn effeithio arnom i gyd? Bydd yn rhoi'r argraff ein bod ni'n bobl gul ac yn wlad gul, gwlad lle mae'r term 'brodorol' yn cael ei ddefnyddio mewn dadleuon gwleidyddol. Ac fe ddywedaf yn hollol glir wrthych, yr unig dro arall y clywais y gair 'brodorol' yn cael ei ddefnyddio gan wleidydd oedd gan Blaid Genedlaethol Prydain a'r Ffrynt Cenedlaethol, lle mae hil yn cael ei ddefnyddio i wahaniaethu.

Ac fe ddylem bob amser, bob un ohonom sy'n rhannu'r gwerthoedd rhyddfrydol sydd wedi creu'r gymdeithas sydd gennym heddiw, ymladd ac ymladd ac ymladd yn erbyn y rhagfarn honno, a'i hymladd eto. Ac fe wnawn ni wynebu'r bobl sy'n lledaenu'r rhagfarn honno, ac a wyddoch chi beth? Fe wnawn eu trechu. Oherwydd nid yw hon yn wlad gul ac nid yw'n genedl gul. Rydym yn wlad sy'n croesawu pobl i'n cymunedau, gwlad sy'n croesawu pobl i'n trefi a'n pentrefi, ac rydym yn wlad sy'n cydnabod ac yn deall ein hanes. Ac o ganlyniad, fe ymladdwn yn erbyn rhagfarn ac fe wnawn ni ennill.

Mandy Jones.

[Anghlywadwy.]—a phobl ddu.

Rydych chi'n hiliol.

Diolch, Lywydd. Mae'n ddrwg gennyf, Alun, ond pobl fel chi sy'n ysgogi'r rhaniadau mewn gwirionedd lle nad oes rhai.

Fel aelod o'r Pwyllgor Materion Allanol a Deddfwriaeth Ychwanegol, hoffwn fanteisio ar y cyfle i ddiolch i staff cymorth y pwyllgor am eu help a'u cymorth drwy gydol yr adroddiad hwn. Mae hefyd yn bwysig cydnabod cyfraniad dinasyddion yr UE a'r rhai o wledydd eraill sydd wedi ymgartrefu yma yng Nghymru ac a roddodd o'u hamser i ddod i siarad â'r pwyllgor, gan ychwanegu gwerth a chrebwyll go iawn hefyd i'r adroddiad. Yn olaf, hoffwn ddiolch i'r holl randdeiliaid am eu cyfraniad ac wrth gwrs, diolch i David Rees fel Cadeirydd y pwyllgor am ei holl waith caled.

Yn ystod refferendwm yr UE, roedd mewnfudo a diffyg rheolaeth yn bryder amlwg i ran helaeth o'r cyhoedd, pa un a ydych yn hoffi hynny ai peidio. Ond mae hefyd yn bwysig iawn deall bod y pryderon yn ymwneud yn bennaf â system fewnfudo sydd wedi torri ac nid rhagfarn lwyr yn erbyn y rhai sy'n dod o genedl-wladwriaethau'r UE neu fel arall. Fel y dywedais o'r blaen, pobl ac areithiau fel hynny sy'n creu rhaniad lle nad oes un mewn gwirionedd.

Wrth gasglu tystiolaeth ar gyfer yr adroddiad hwn, cynhaliodd y pwyllgor ddau grŵp ffocws, ac o'r rhai a fynychodd, mae'n glir fod yn rhaid i Lywodraeth y DU wneud mwy i gyfathrebu â dinasyddion o wledydd eraill ynglŷn â sut y maent yn gwneud cais am eu statws preswylydd sefydlog a darparu'r sicrwydd sydd ei angen. Rwy'n gobeithio'n fawr y bydd y newyddion heddiw ynglŷn â gostwng neu hyd yn oed ddileu'r trothwy o £30,000 yn cael ei wireddu. Diolch.

Mae wedi bod yn ddadl ddiddorol y prynhawn yma eisoes. Mae'n fy atgoffa o'r dyfyniad gan ddyn a aned yn 1911, Max Frisch, a ddywedodd:

Gofynasom am weithwyr. Cawsom bobl yn lle hynny.

Daw pobl â'u diwylliannau eu hunain, eu diddordebau a'u safbwyntiau eu hunain, a deuant â thapestri cyfoethog a dwfn o'u cefndir eu hunain a'u hanghenion teuluol gyda hwy. Nid dod yma fel gweithwyr yn unig a wnânt, deuant yma i ymgartrefu, ac i fod yn rhan o'r gymdeithas hon. Deuant yma ac weithiau, wyddoch chi, maent am ddod â'u teuluoedd gyda hwy? Nid ydynt am ddod am gyfnod byr er eu mwyn eu hunain yn unig, oherwydd os ydynt eisiau dod yma a chyfrannu a thalu eu trethi, byddent yn hoffi dod â'u gwraig a'u plant hefyd weithiau.

Gofynasom am weithwyr. Cawsom bobl yn lle hynny.

Mae hyn lawn mor wir yn awr ag yr oedd bryd hynny. Ac mae'n fy nharo ein bod—. A diolch i David am gadeirio'r pwyllgor hwn, a'r holl aelodau am eu cyfranogiad da yn y dystiolaeth a glywsom, a oedd yn rymus, yn bersonol iawn ac yn ddynol iawn. Ond mae'n fy nharo'n aml fod ein safbwyntiau ar fewnfudo yn gyffredinol yn gwrthdaro'n eithafol.

Un maes nad ydym yn ei drafod heddiw, er enghraifft, yw'r cannoedd o bobl sy'n dod i mewn i Lundain yn bennaf bob blwyddyn ar fisâu aur. Nid ydym yn trafod y rhai a all roi £2 filiwn y flwyddyn i Lywodraeth y DU er mwyn prynu mynediad i'r DU, a llawer o'r arian hwnnw—. Fe'i ataliwyd ar un adeg oherwydd ofnau ynghylch gwyngalchu arian a llygredd, ac arian Rwsia, ac arian a oedd yn cael ei drosi ar draws sawl gwlad wahanol cyn dod i'r lan yma, a'r effaith ar farchnad dai Llundain. Cafodd ei atal am gyfnod byr; mae'n ôl fel y bu. Mae bellach ar ei uchaf ers pum mlynedd. Felly, nid ydym yn trafod hynny heddiw.

Mae ein hagweddau at fewnfudo'n gwrthdaro braidd. Yr hyn rydym yn ei drafod yw pethau fel y bobl sydd islaw'r cap o £30,000. Mae'r cyflog cyfartalog yng Nghymru yn £26,000 y flwyddyn, nid £30,000. Os caiff y cap o £30,000 ei gadw fel y mae—ac rwy'n gobeithio y byddant yn newid eu barn ar hyn—dengys ymchwil y gallai gael effaith mor sylweddol â 57 y cant ar fewnfudo dros y 10 mlynedd nesaf yng Nghymru. Wel, bydd yr effaith o 50 y cant ar ein mewnfudo i'w deimlo. Gweithwyr gofal fyddant—nid dim ond y bobl sy'n gweini coffi i chi, er y bydd yn cynnwys y rheini—gweithwyr gofal fyddant, a gweithwyr iechyd, a'r bobl yn y diwydiant gweithgynhyrchu sy'n gweithio ar y llinellau cynhyrchu, a hynny i gyd.

Nawr, dyna pam rwy'n credu bod rhaid i Lywodraeth y DU ailfeddwl ynglŷn â hyn. Neu fel arall, fel y maent wedi bod yn gwthio'n ddi-baid amdani, ynglŷn â system fewnfudo sy'n seiliedig ar bwyntiau fel yn Awstralia, sef y zeitgeist. Mae'n ymadrodd sy'n cynnwys popeth ac yn y blaen—. Yn Awstralia, mae ganddynt allu i sicrhau amrywio rhanbarthol yn hynny. Felly, gall llywodraethau rhanbarthol fynnu amrywio mewn gwirionedd; gallant ddweud, 'Wel, ar gyfer ein sectorau penodol a'n meysydd penodol, ac ar gyfer ein lefelau cyflog, rydym angen rhywbeth gwahanol. Rydym angen cymhellion i annog pobl i symud o Lundain a de-ddwyrain Lloegr a symud i Gymru, i'r Alban, i'r gogledd-ddwyrain, i'r gogledd-orllewin, ac ati'. Felly, rwy'n gobeithio y bydd Llywodraeth y DU yn hyblyg yn hynny o beth.

Hoffwn nodi un agwedd ddiddorol ar hyn, ac fe'i crybwyllwyd, mewn gwirionedd, mewn cyfweliad a wnaeth ein Cadeirydd yr wythnos hon. Rwy'n credu ei fod yn ymddangos heddiw neu ddoe yn y wasg. Roeddwn yn teimlo'i fod yn eithaf diddorol oherwydd fe ddyfynnodd un o'r bobl a roddodd dystiolaeth inni—Pwyliad, a oedd yn gweithio, yn talu treth yn Abertawe, a ddywedodd:

Mae'n ymddangos bod y neges a ailadroddir gan wleidyddion yr un fath: 'Fe gewch chi ganiatâd i aros—'

—dyma'r gwahaniaeth rhwng y bobl sydd â thocyn aur sy'n cyrraedd Llundain a'r bobl o'r UE sy'n gweithio, yn talu cyflog—nid yn gwneud eu miliynau, ond sy'n gweithio yn economi Cymru.

Mae'n ymddangos bod y neges a ailadroddir gan wleidyddion yr un fath: 'Fe gewch chi ganiatâd i aros. Rydym am i chi aros.' Wrth gwrs, yn economaidd, maent angen i ni aros, am y tymor byr o leiaf. Ond mae gwahaniaeth mawr rhwng cael caniatâd i aros, a chael eich croesawu.

Dyma beth yw hyn hefyd. Dyma yw naws y ddadl a osodwn. Rwy'n croesawu rhai o'r cyfraniadau heddiw oherwydd eu bod yn ceisio cael y cywair hwnnw'n iawn. Ond mae'n rhaid i mi feddwl am aelodau o fy nheulu pan gawsant eu herio, yn gyntaf oll, gyda'r cyfle i gael statws preswylwyr sefydlog ac ar y pwynt hwnnw, i dalu am y fraint o wneud hynny mewn gwirionedd—. Fe atgoffodd rai ohonom—oherwydd rwy'n dod o gefndir Gwyddelig-Eidalaidd cymysg, yn ogystal â'r ochr Gymreig hefyd—fod yna adegau yn ystod gwrthdaro'r rhyfel pan gafodd Eidalwyr eu cloi allan o'r gymdeithas ehangach. Dyna a ddigwyddodd i fy nheulu. Mae statws preswylydd sefydlog yn atgoffa o hynny: yr 'arall' ydych chi.

Nawr, rhaid inni fod yn eithriadol o ofalus yn y fan hon wrth fwrw ymlaen â hyn, ond rwy'n falch o weld bod y Llywodraeth wedi derbyn yr holl argymhellion, ac un ohonynt mewn egwyddor. Rwy'n credu bod hynny'n ddoeth. Buaswn yn eu hannog i barhau i ymgysylltu'n adeiladol â Llywodraeth y DU, a gobeithio y byddant yn gwrando. Mae a wnelo hyn â gweithwyr. Mae a wnelo hyn â llenwi cyfleoedd cyflogaeth. Ond fel y dywedodd Max Frisch: 'Gofynasom am weithwyr. Cawsom bobl yn lle hynny.' Dyna yw hyn. Rydym i gyd yn fewnfudwyr.

Y Gweinidog Brexit i gyfrannu at y ddadl—Jeremy Miles.

Diolch, Llywydd. A gaf i ddechrau drwy groesawu adroddiad y pwyllgor a'r dystiolaeth helaeth a gasglwyd yn ystod yr ymchwiliad? Hoffwn i hefyd ddiolch i bawb am eu cyfraniad.

Roedd y rhan fwyaf o'r cyfraniadau, beth bynnag, yn feddylgar ac yn adeiladol.

Cyn imi droi at sylwedd yr adroddiad a'r tri phwnc dan sylw ynddo fe, sef y cynigion ar gyfer system fewnfudo yn y dyfodol, gweithredu'r cynllun preswylio'n sefydlog i ddinasyddion yr Undeb Ewropeaidd, a'r dadleuon dros wahaniaethau mewn dulliau mewnfudo rhwng cenhedloedd a rhanbarthau'r Deyrnas Unedig ar ôl Brexit, gaf i, cyn hynny, fanteisio ar y cyfle hwn i siarad yn uniongyrchol â'r dinasyddion hynny o rannau eraill o Ewrop sydd wedi dewis ymgartrefu yma yng Nghymru, i fwrw eu gwreiddiau ac i gyfoethogi ein cymunedau ni? Hoffwn i eich sicrhau chi ein bod ni'n gwerthfawrogi eich cyfraniad chi at Gymru, ac y bydd bob amser croeso i chi yma.

Gan droi yn gyntaf at y system fewnfudo yn y dyfodol, mae'n parhau'n aneglur beth fydd y system a sut y bydd yn cael ei gweithredu. Heblaw am y dywediadau ynglŷn â rhoi diwedd ar y rhyddid i symud ac adennill rheolaeth dros ein ffiniau, doedd dim manylion, a dweud y gwir, ar gael am dros ddwy flynedd cyn cyhoeddi'r Papur Gwyn ym mis Rhagfyr 2018. Ond, ers ethol Boris Johnson, nid yw hi bellach hyd yn oed yn glir a yw hynny'n adlewyrchu safbwynt y Llywodraeth bresennol.

Er gwaethaf hynny, rŷm ni'n dal i gael ar ddeall mai'r bwriad o hyd yw i'r system fewnfudo newydd fod ar waith yn llawn o'r 1 Ionawr 2021, llai na blwyddyn i ffwrdd erbyn hyn. Ond, gadewch inni fod yn gwbl glir: bydd polisi mudo'r Deyrnas Unedig yn cael effaith ddofn ar gymunedau ac ar economi Cymru. Yn wahanol i'r dryswch o fewn Llywodraeth y Deyrnas Gyfunol, rŷm ni wedi egluro ein blaenoriaethau ni ar gyfer polisi mudo yn eglur. Yn 'Brexit a Thegwch o ran Symudiad Pobl', gwnaethom gynnig y dylid cadw rhyddid symud, ond ei gysylltu'n agosach â chyflogaeth, ac rŷm ni'n dal i gredu hynny.

Rydym wedi defnyddio tystiolaeth i gefnogi ein heriau i Lywodraeth y DU ynglŷn â natur eu cynigion, yn enwedig y cynnig presennol ar gyfer dull detholus o ymdrin â mewnfudo yn y dyfodol yn seiliedig ar sgiliau a chyflog gyda'r trothwy posibl o £30,000 y cyfeiriodd llawer o'r Aelodau ato. Tanlinellodd yr adroddiad y comisiynwyd Canolfan Polisi Cyhoeddus Cymru gennym i'w gyflawni y llynedd ar effaith ymfudo yng Nghymru ar ôl Brexit y difrod y byddai trothwy cyflog yn ei achosi i Gymru, ac os yw'r damcaniaethu yn y wasg a nodwyd gan yr Aelodau ar gael gwared ar y gofynion cyflog yn gywir, byddai Llywodraeth Cymru yn croesawu'r datblygiad hwnnw.

Gwyddom hefyd y bydd rhai sectorau i'w gweld yn rhai sy'n arbennig o agored i ostyngiadau yn y dyfodol yn y nifer o ymfudwyr o'r UE. Mae'r rhain yn cynnwys gofal cymdeithasol, iechyd a gweithgynhyrchu wrth gwrs, gan gynnwys bwyd-amaeth, twristiaeth, lletygarwch, manwerthu ac addysg uwch. Bydd yr effaith yn arbennig o llym ar y sector gweithgynhyrchu bwyd yng Nghymru, lle mae dros 80 y cant o weithwyr yn ennill llai na £30,000. Mae ein gwrthwynebiad i drothwy cyflog, yn enwedig un a osodwyd ar lefel mor uchel, wedi taro tant gyda rhanddeiliaid, yn enwedig o fewn y gymuned fusnes, a rhaid inni obeithio y bydd y pwyllgor cynghori ar ymfudo, y gofynnwyd iddo ailedrych ar hyn, yn cynnig trothwy is a llai niweidiol, neu ddim trothwy o gwbl, pan fydd yn adrodd ymhen wythnos neu ddwy.

Bydd yr adroddiad hwnnw hefyd yn edrych ar y system sy'n seiliedig ar bwyntiau yn Awstralia a gafodd sylw gan nifer o'r Aelodau unwaith eto. Er bod Prif Weinidog y DU wedi siarad yn ffafriol am gyflwyno system o'r fath, nid yw'n glir o gwbl sut y byddai hynny'n gydnaws â system a arweinir gan gyflogwyr wedi'i chyfyngu gan drothwy cyflog. Felly, byddwn yn parhau i ddadlau dros bolisi ymfudo sy'n diwallu anghenion Cymru, a gobeithiwn y bydd Llywodraeth y DU yn gwrando ac yn gweithredu ar y safbwyntiau hynny. Hyd yma, ni fu hanner digon o ymgysylltu ystyrlon rhyngom a'r gweinyddiaethau datganoledig eraill.

Mewn perthynas â chynllun preswylio yr UE, rwy'n dal yn bryderus iawn fod llawer o bobl nad ydynt yn gwybod, neu nad ydynt yn deall yn iawn o bosibl, beth y mae'r cynllun yn ei olygu iddynt hwy. Mae yna rai sy'n ei chael hi'n anodd dilyn y broses gyfan gwbl ddigidol. Mae yna ddryswch ynglŷn â chael statws preswylydd sefydlog neu statws preswylydd cyn-sefydlog, a beth y mae hynny'n ei olygu i bobl mewn gwirionedd. Mae hyd yn oed Gweinidogion y DU yn ddryslyd ynglŷn â hyn. Dywedodd un wrthyf ychydig wythnosau yn ôl yn unig y byddai'r rhai sydd â statws preswylwyr cyn-sefydlog yn cael eu huwchraddio'n awtomatig i statws preswylwyr sefydlog ar ôl iddynt gyflawni'r maen prawf o fod wedi preswylio yma ers pum mlynedd. Nid yw hynny'n wir, wrth gwrs.

I fod yn glir, nid yw Llywodraeth Cymru yn cefnogi'r cynllun; byddai'n llawer gwell gennym gael system nad yw'n dibynnu ar dystiolaeth a all fod yn anodd ei darparu, ac sy'n darparu copi caled o'r dystiolaeth o hawl i fyw a gweithio yn ein gwlad, yn hytrach na chopi digidol yn unig. Fodd bynnag, rydym wedi ymrwymo i wneud popeth yn ein gallu i gefnogi gwladolion yr UE yng Nghymru i fynd drwy'r broses ymgeisio yn llwyddiannus. Felly, fel Llywodraeth, rydym wedi darparu cyngor a chymorth ychwanegol i ddinasyddion yr UE yma yng Nghymru. Mae hyn yn cynnwys ariannu gwasanaethau cynghori cynllun preswylio yr UE drwy Newfields Law, drwy Cyngor ar Bopeth Cymru, a hefyd cyllid ychwanegol i Settled i reoli rhwydwaith o wirfoddolwyr sy'n rhoi cyngor a chymorth i ddinasyddion yr UE. Yn ddiweddar hefyd, rydym wedi darparu cyllid ychwanegol o gronfa bontio'r UE, i gynyddu ein cysylltiadau â dinasyddion yr UE, yn ogystal â rhoi adnoddau ychwanegol i awdurdodau lleol i gynyddu eu rhan hwy yn y broses.

Rwyf wedi ymrwymo i wneud popeth yn ein gallu i gefnogi gwladolion yr UE yng Nghymru i sicrhau eu statws, yn enwedig y rheini sy'n agored i niwed ac anoddaf eu cyrraedd. Rydym wedi ymrwymo i'w cefnogi, a gofynnwn i Lywodraeth y DU hefyd gydnabod yr angen i roi cyhoeddusrwydd digonol i'w chynllun.

Yn olaf, o ran y posibilrwydd o gael polisi mewnfudo mwy gofodol wahaniaethol, gadewch i mi ddweud y canlynol: fel y mae adroddiad Canolfan Polisi Cyhoeddus Cymru yn nodi, mae gennym ni yng Nghymru achos sy'n gyffredin â gweddill y DU y tu allan i Lundain a de-ddwyrain Lloegr o ran effaith niweidiol y trothwy o £30,000. Dylai ein blaenoriaeth gyntaf ganolbwyntio ar weithio gydag eraill, gan gynnwys busnesau ac undebau llafur, sy'n amheus at ei gilydd o gael dulliau gwahanol o weithredu mewn gwahanol rannau o'r DU, er mwyn sicrhau na orfodir trothwy ar economi'r DU yn ei chyfanrwydd. Ond os byddwn yn aflwyddiannus, fe wnawn ailystyried wrth gwrs. Yn y cyfamser, os yw Llywodraeth y DU o ddifrif ynglŷn â system sy'n seiliedig ar bwyntiau, nad wyf yn credu ei bod yn gydnaws â throthwy cyflog caled mewn system a arweinir gan gyflogwyr rhaid i mi ddweud, yna o ran y pwynt a wnaeth David Melding, byddwn yn sicr yn awyddus i drafod gyda Llywodraeth y DU a rhanddeiliaid y potensial i roi pwyntiau ychwanegol i unigolion sy'n bwriadu symud i Gymru, neu'n wir i rannau eraill o'r wlad, lle mae'r lefelau ymfudo yn is a lle mae tueddiadau demograffig yn anffafriol o bosibl.

A wnaiff y Gweinidog ildio?

Gwnaf, yn bendant.

Cyn i'r Gweinidog orffen ei sylwadau, roeddwn am grybwyll rhywbeth nad yw wedi cael sylw heddiw. Tybed a yw wedi cael amser i gael unrhyw eglurder gan Lywodraeth y DU ynglŷn â'r effaith ar gyflogwyr Cymru? Oherwydd yn ôl yr hyn rwy'n ei ddeall, ceir gordal am weithwyr haen 2 o'r tu allan i'r UE sy'n dod i'r DU—o'r tu allan i'r UE, sef yr hyn a fydd i gyd bellach—gordal sgiliau mewnfudo, sef £1,000 y flwyddyn y gweithiwr fel arfer. Rwy'n edrych o gwmpas ar bobl busnesau bach yma yn y Siambr sydd â phrofiad. Gallai effaith hynny ar fusnesau bach a chanolig fod yn sylweddol os caiff ei gymhwyso'n gyffredinol i bawb, ac rwy'n tybio y bydd hynny'n digwydd yn awr.

Wel, yn sicr, mae'r math hwnnw o fater, yn y nifer o gyfarfodydd bwrdd crwn a gawsom gyda busnesau mawr a bach ledled Cymru, mae'r mathau hynny o bryderon yn agos iawn at frig eu rhestr. Yn arbennig, fel y dywed yr Aelod, mewn perthynas ag effaith costau ar fusnesau llai o faint.

Wrth gloi, a gaf fi bwysleisio bod ymfudo yn ymwneud â mwy na syniadau haniaethol yn unig ynghylch economeg a demograffeg; mae'n ymwneud â phobl go iawn sydd â bywydau go iawn, doniau go iawn a theimladau go iawn?

Rwy'n ddiolchgar i'r Gweinidog am ganiatáu i mi gyfrannu ar y cam hwyr hwn. Wrth wylio'r ddadl hon, clywais y gair 'brodorol' yn cael ei ddefnyddio. Nid wyf yn gwybod beth yw ystyr 'brodorol', oherwydd mae pawb yn y Siambr hon yn ddisgynyddion i fewnfudwr. Nid yw ond yn fater o ba bryd y daeth ein teuluoedd yma. A fyddech yn cytuno â mi, pan ddefnyddir y gair 'brodorol', fod modd iddo gael ei ddefnyddio mewn ffordd lawer casach nag y byddai'n ymddangos ar yr olwg gyntaf?

Wel, buaswn yn uniaethu â'r sylwadau y mae'r Aelod dros Ben-y-bont ar Ogwr wedi'u gwneud. Rwy'n credu mai'r hyn sydd wedi taro tant gyda mi yn y drafodaeth hon a thrafodaeth y pwyllgor yw pwysigrwydd iaith a rhethreg. A thrwy gydol y tair blynedd a hanner ddiwethaf, cefais fy syfrdanu gan beth o'r iaith ddifeddwl a ddefnyddiwyd gan wleidyddion ar brydiau, yn enwedig yng nghyswllt dinasyddion yr UE yn y wlad hon, a chefais fy nychryn wrth glywed y defnydd o iaith megis 'poblogaethau brodorol' a 'mewnfudo torfol', sydd wedi hen ennill eu plwyf fel ymadroddion 'chwiban y ci', ac rydym wedi'u clywed heddiw yn y Siambr gan wleidyddion mewn ffordd nad yw'n ddifeddwl, mewn gwirionedd, ond yn fwriadol. A thros y flwyddyn hon, byddwn ni fel Llywodraeth yn gwneud popeth a allwn helpu i ffurfio'r hinsawdd gyhoeddus yng Nghymru er mwyn ceisio gwrthdroi peth o'r niwed a achoswyd gan y defnydd o'r iaith honno, ac i wneud yn siŵr, pan fydd dinasyddion yr UE yn gwrando ar drafodion y Siambr hon, y byddant yn parhau i deimlo bod croeso iddynt yma yng Nghymru a'u bod yn gwybod faint rydym yn eu gwerthfawrogi. Ac fel y dywedodd David Rees yn ei gyfraniad, o ran gwneud i ddinasyddion yr UE sy'n byw yng Nghymru deimlo eu bod yn cael eu croesawu, rydym i gyd yn arweinwyr wrth wneud hynny.

David Rees i ymateb i'r ddadl.

Hoffwn ddiolch i'r holl Aelodau am y cyfraniadau i'r ddadl heddiw, ac i'r Cwnsler Cyffredinol a'r Gweinidog Brexit am nodi safbwynt Llywodraeth Cymru. A chyn i mi barhau â fy nghyfraniad i gloi, hoffwn gofnodi fy niolch i'r tîm clercio a'r tîm ymchwil a drefnodd hyn oll mewn gwirionedd, oherwydd heb eu gwaith caled a'u hymroddiad, ni fyddem wedi cael y fforymau i siarad â'r bobl. Mae'n cael ei werthfawrogi'n fawr. Fe geisiaf dynnu sylw at rai o'r pwyntiau a godwyd yn ystod y ddadl, ac fe geisiaf ei gadw mor gyflym ag y gallaf gan fy mod yn ymwybodol o'r amser.

David Melding, rwy'n croesawu'n fawr eich cyfraniad gwerthfawr i'r pwyllgor. Rydych bob amser wedi cynnig syniadau dwfn i ni ac rydych yn ein hatgoffa'n aml am gyfraniad hanesyddol mewnfudo i'n gwlad, yn enwedig yn eich achos chi, er enghraifft rydych wedi sôn am y grwpiau Groegaidd—ond mae llawer o rai eraill o wledydd eraill yr UE ac o wledydd y tu allan i'r UE hefyd—a sut rydym wedi elwa. Gwnaethoch ein hatgoffa hefyd fod angen ystyried y cynllun pwyntiau er mwyn sicrhau nad yw Cymru ar ei cholled, a thynnodd y Cwnsler Cyffredinol sylw at hynny hefyd.

Delyth, rydych yn rhyngwladolwr angerddol ac fe ddangosoch chi unwaith eto eich rhinweddau cryf yn y maes hwnnw. A chawsom ein hatgoffa ganddi am ein pedwar rhyddid, a chanlyniad y refferendwm yw y byddwn yn colli'r pedwar rhyddid hwnnw.

A'r straeon a glywsom gan y bobl, yn enwedig y plant a'r ffordd y maent wedi cael profiad o'r hyn y buaswn yn ei alw'n ymddygiad gwarthus gan blant eraill a'i dysgodd gan eu rhieni yn ôl pob tebyg. Mae'n rhywbeth na ddylem fyth ei dderbyn yma yng Nghymru. Ni ddylai unrhyw blentyn orfod clywed 'Cer adref' gan blentyn arall am ei fod yn dod o wlad wahanol. Ni ddylai ddigwydd.

Cawsom ein hatgoffa eto gan Alun am ryddid llafur i symud. Roedd hwnnw'n fater  a oedd yn codi gyda phobl yn dod i Gymru, ac mae yna lawer sy'n dod i Gymru, ac fe wnaeth y cyn-Brif Weinidog yn ei ymyriad ein hatgoffa hefyd ein bod ni oll yn fewnfudwyr. Ac fe fyddaf yn onest: roedd fy mam yn dod o wlad Belg. Mae hanes fy nhad yn mynd yn ôl ychydig o gannoedd o flynyddoedd ym Mhort Talbot, ond roedd fy mam yn dod o wlad Belg felly, yn dechnegol, roedd fy mam yn fewnfudwr a ddaeth yma ar ôl yr ail ryfel byd. Felly, rydym yn genedl o hiliau ac amgylchiadau cymysg, ac rydym yn gweithio gyda'n gilydd, rydym yn byw gyda'n gilydd a dyna sut y dylem fod bob amser. Ni ddylem herio gorffennol neu hanes rhywun arall byth; dylem edrych tua'r dyfodol, ac rwy'n gobeithio y gwnawn hynny.  

Nododd Huw fater yr unigolyn o wlad Pwyl, a dywedodd hyn hefyd: fod yr EUSS—atgoffwch fi beth ydyw—cynllun preswylio—ni allwn gofio—ac mae'r cynigion mewnfudo Ewropeaidd ar ôl Brexit yn ymwneud â mwy na phrosesau gweinyddol yn unig; maent yn ymwneud â phobl. A chawsom ein atgoffa gan Huw, pan fyddwn yn sôn am weithwyr, mae'n ymwneud â phobl. Pan soniwn am hyn heddiw, rydym yn sôn am bobl. Nid ydym yn sôn am gysyniad haniaethol; mae'n ymwneud â phobl—y person sy'n byw drws nesaf i chi, eu plentyn, y plentyn sy'n chwarae gyda'ch plentyn chi—am y rheini rydym yn sôn, a gadewch inni beidio ag anghofio hynny. Pan ddaw sylwadau mewn perthynas â—. Nid wyf am ailadrodd y sylwadau hynny oherwydd nid wyf yn credu eu bod yn briodol. Ni ddylid chwerthin am hyn, ni ddylid ei gefnogi; dylid ei ddileu ar unwaith a'i herio. Ni ddylem byth ddefnyddio iaith sy'n newid hynny.  

A Mandy, rwy'n croesawu eich safbwynt nad ydych yn chwilio am raniadau ac nad ydych yn credu bod rhaniad yn digwydd, ond yn anffodus, fe wnaethoch chi a David ddal ati i dynnu sylw at fewnfudo fel problem. Rwy'n cytuno â chi: rwy'n credu bod mewnfudo yn broblem yn y refferendwm, ond dim ond am ei iddi gael sylw fel hysteria. Os edrychwn ar y cyfraniadau y mae mewnfudwyr yn eu gwneud i'n gwlad—

A wnewch chi dderbyn ymyriad?

Rwy'n hapus iawn i wneud hynny.

Onid ydych yn meddwl bod yr hysteria'n dod, dyweder, oddi ar feinciau Llafur a Phlaid Cymru? Rydych yn cymell yr holl raniadau hyn. O ddifrif.

Fe ddywedoch chi fod Twrci'n dod yn aelod o'r UE.

Wnes i?

Na, nid wyf yn meddwl ei fod yn dod o'n meinciau ni. Rwy'n credu bod ein meinciau ni'n ceisio adlewyrchu, yn anffodus, yr hyn sy'n digwydd yn y gymdeithas oherwydd sylwadau eraill a wneir, yn bennaf gan bleidiau asgell dde, a chredaf ei fod yn rhywbeth y dylem fod yn ei herio ar bob achlysur am ein bod yn sôn am bobl sydd am fyw yma, sydd am weithio yma, sydd am gyfrannu yma, ac mae'r rheini'n bwysig i ni. Dylem wneud iddynt deimlo bod croeso iddynt bob amser. Ni ddylem byth geisio eu cysylltu â chysyniad o fewnfudo torfol. Ni ddylem byth geisio eu cysylltu â'r cysyniad nad oes croeso iddynt. Dylem bob amser eu cysylltu—. O, mae'n ddrwg gennyf. Dylem bob amser eu cysylltu â'r cysyniad o groeso.

Diolch i'r Aelod am ildio. A yw'n rhannu fy nhristwch na fydd dinasyddion y DU ond yn gallu byw a gweithio mewn dwy wlad bellach—y DU a Gweriniaeth Iwerddon—tra bydd dinasyddion yr UE yn gallu gweithio mewn 28 o wledydd a bydd dinasyddion Iwerddon yn gallu gweithio mewn 29 o wledydd, fel fy ngwraig a fy nau blentyn? Ac onid yw'n drist gweld hynny, ac onid yw'n wir mai'r dinasyddion a fydd fwyaf ar eu colled o ganlyniad i roi diwedd y rhyddid i symud yw dinasyddion y DU mewn gwirionedd?

Diolch i'r Aelod am ei gyfraniad. Mae'n llygad ei le: dinasyddion y DU yw'r unigolion a fydd yn wynebu fwyaf o gyfyngiadau arnynt mae'n debyg, ac mae'n siomedig mai dyna fydd y sefyllfa. A gadewch i ni beidio ag anghofio pobl ifanc y DU sydd am fynd i weld y byd. Rydym yn cyfyngu ar eu cyfleoedd hwythau mewn bywyd hefyd.

Tynnodd y Gweinidog Brexit sylw at weithgarwch Llywodraeth Cymru, ac rwy'n ei werthfawrogi'n fawr. Rwy'n gallu gwerthfawrogi'n fawr yr heriau parhaus rydych chi'n mynd i'w cyflwyno i Lywodraeth y DU er mwyn sicrhau bod y polisi mewnfudo yn gweithio i Gymru. Mae'n bwysig dros ben ein bod yn gwneud hynny.

Lywydd, mae'n faes polisi sy'n esblygu ac rwy'n derbyn hynny. Bwriad ein pwyllgor yw cadw golwg ar weithgarwch y ddwy Lywodraeth wrth inni ddisgwyl am ganlyniad adolygiad y pwyllgor cynghori ar ymfudo y disgwyliaf iddo gael ei gyhoeddi cyn bo hir. Ac rwyf am ailadrodd fy neges, a'r neges gan fwyafrif helaeth yr Aelodau yma heddiw, fod pobl sydd wedi dod yma i weithio, sydd wedi dod yma i fod yn rhan o'n cymuned, sydd wedi dod yma i adeiladu bywyd i'w croesawu'n fawr, yn cael eu cefnogi'n gadarn, a pha un a oes gennych ddarn o bapur ai peidio, rydym yn ystyried eich bod yn ffrindiau i ni.

Y cwestiwn yw: a ddylid nodi adroddiad y pwyllgor? A oes unrhyw Aelod yn gwrthwynebu? Rydym ni'n derbyn, felly, y cynnig yn unol â Rheol Sefydlog 12.36.

Derbyniwyd y cynnig yn unol â Rheol Sefydlog 12.36.