Wel, prynhawn da, bawb. Croeso nôl ar ôl yr egwyl. Symudwn at agenda'r Cyfarfod Llawn gydag eitem 4, sef datganiad gan Weinidog yr Economi, Trafnidiaeth a Gogledd Cymru: ymateb i'r coronafeirws, COVID-19. Galwaf ar Weinidog yr Economi, Trafnidiaeth a Gogledd Cymru, Ken Skates.

Diolch, Ddirprwy Lywydd. Hoffwn ddechrau drwy ddiolch i'r Aelodau ar draws y Siambr, yn ogystal â fy swyddogion, ein partneriaid cymdeithasol a'n cymheiriaid llywodraeth leol, yn ogystal â'n gwasanaethau cyhoeddus yng Nghymru, wrth gwrs, am y gwaith aruthrol y maent yn ei wneud bob dydd yn cefnogi ein hymateb cenedlaethol i'r pandemig COVID-19. Ac rwy'n falch o'r hyn rydym wedi'i wneud hyd yn hyn i helpu i liniaru effaith economaidd y clefyd ofnadwy hwn, ac rwy'n gwerthfawrogi'r gwaith caled y mae pawb wedi'i gyflawni yn fawr.

Ddirprwy Lywydd, ar ein hymateb i'r coronafeirws, dylwn ddweud ein bod bellach wedi cael llawer iawn o fusnesau'n cael cymorth ariannol gan Lywodraeth Cymru i sicrhau y gallant oroesi'r cyfnod sy'n ein hwynebu yn y tymor byr, a'n bod yn edrych ar yr adferiad mwy hirdymor o'r coronafeirws mewn ffordd sy'n ailadeiladu economi fwy teg, mwy gwyrdd a mwy gwydn.

Ers cyhoeddi ein cynllun ar gyfer yr adferiad ar 15 Mai, mae Llywodraeth Cymru wedi bod yn cynllunio camau nesaf ei gwaith ar lacio'r cyfyngiadau symud. Rydym wedi bod yn glir bob amser fod yn rhaid i'r gwaith hwnnw fod yn seiliedig ar y wyddoniaeth sydd ar gael inni, a bod diogelwch gweithwyr wrth wraidd pob un o'r penderfyniadau a wnawn. Rwyf wedi bod yn cyfarfod â phartneriaid drwy gyngor y bartneriaeth gymdeithasol yn rheolaidd a byddaf yn parhau i wneud hynny er mwyn trafod pa fesurau ar y cyd y gallwn eu rhoi ar waith i ailagor ein heconomi yn raddol mewn ffordd ddiogel, gynaliadwy a theg, gan barhau i gefnogi iechyd y cyhoedd a'n GIG. Er mwyn ein helpu i gyflawni hyn, rydym wedi defnyddio'r ddeialog gyda phartneriaid cymdeithasol i ddatblygu a chyhoeddi canllawiau manwl, sy'n nodi'r hyn y mae angen i gyflogwyr a gweithwyr ei wneud i weithredu'n ddiogel, ac yn gyfreithlon wrth gwrs.

Mae'r canllawiau rydym wedi'u gosod ar wefan Llywodraeth Cymru ar gyfer pob gweithle ac nid ydynt yn disodli deddfwriaeth neu ganllawiau ar gyfer diwydiannau penodol. Ddirprwy Lywydd, ni ddylid ei ystyried chwaith yn lle cyngor cyfreithiol, y dylai cyflogwyr a gweithwyr ystyried ei gael lle bo angen. Mae pob gweithle'n unigryw, ac mae angen i bob un wneud yr hyn sy'n iawn i'w gweithwyr a'u cwsmeriaid penodol eu hunain. Mae Llywodraeth Cymru wedi cyhoeddi canllawiau manwl i gefnogi'r gwaith o ailagor y sector gweithgynhyrchu'n ddiogel, a chyhoeddir canllawiau pellach ar gyfer sectorau allweddol eraill yn ystod yr wythnosau nesaf. Ac rydym yn ymgynghori â busnesau ac undebau llafur yng Nghymru i sicrhau bod ein dull o weithredu yn gymesur ac yn deg i fusnesau ac i weithwyr. Rydym eisiau i weithleoedd a gweithwyr yng Nghymru fod yn ddiogel, felly byddwn yn gofyn i bob cyflogwr a chyflogai ddangos eu gofal drwy weithredu gyda thosturi a dealltwriaeth; cydymffurfio â chyfreithiau a luniwyd i'n cadw ni i gyd yn ddiogel; cynnwys pawb gan fod diogelwch yn ymdrech a rennir; addasu gweithleoedd ac ymddygiad; a chyfathrebu gydag eglurder a chysondeb.

Wrth i ni ddechrau ar y gwaith o adfer yr economi, rwyf wedi bod yn glir na ddylai Llywodraeth y DU ddiddymu'r ystod o gymorth pwysig y maent wedi'i rhoi ar waith dros y misoedd diwethaf. Dyna pam y gwnaethom groesawu'r cyhoeddiad ar 12 Mai, gan Ganghellor y Trysorlys, i ymestyn y cynllun cynnal swyddi ar y sail bresennol tan ddiwedd mis Gorffennaf, ac ar sail ddiwygiedig tan ddiwedd mis Hydref. Mae'r cynllun cadw swyddi wedi bod yn hanfodol i alluogi rhannau helaeth o'r economi i gael seibiant drwy gyfyngiadau symud yr wythnosau diwethaf.

Wrth symud ymlaen, byddwn yn parhau i gyflwyno'r dadleuon canlynol i Lywodraeth y DU: yn gyntaf, na ddylid lleihau'r cymorth i fusnesau na allant agor yn gyfreithlon; y byddai lleihau nifer yr aelodau o weithlu cyflogwr y gellid eu rhoi ar ffyrlo yn well na lleihad graddedig ym maint y cymorth yn gyffredinol; na ddylai unrhyw weithredu wthio cyflogwyr i beryglu gweithio diogel oherwydd pwysau ariannol; ac y dylai Llywodraeth y DU sicrhau bod cymorth grant ar gael i fusnesau wneud addasiadau i adeiladu er mwyn sicrhau gweithio mwy diogel.

Yng Nghymru, mae gennym y pecyn cymorth mwyaf hael yn unrhyw ran o'r DU i fusnesau—cyfanswm o £1.7 biliwn o gymorth. Ddoe, roedd yn bleser gennyf lansio'r gwiriwr cymhwysedd newydd ar gyfer cam nesaf y gronfa cadernid economaidd. Nod y gronfa yw llenwi'r bylchau yn y cynlluniau cymorth a gyhoeddwyd gan Lywodraeth y DU, gan gynnwys y cynllun cadw swyddi a'r cynllun cymorth incwm i'r hunangyflogedig.

Roedd cam un y gronfa cadernid economaidd yn cwmpasu unrhyw fusnes cynaliadwy sy'n gweithredu yng Nghymru, o unrhyw oed neu fath, ac sydd wedi'i gofrestru ar gyfer TAW, sy'n cyflogi pobl drwy'r cynllun talu wrth ennill ac sydd wedi dioddef effaith sylweddol i'w drosiant. Bydd ail gam y gronfa yn gweithredu yn yr un modd yn fras â cham un, ond gyda diweddariad i gymhwysedd y cynllun micro i alluogi cwmnïau cyfyngedig nad ydynt wedi'u cofrestru ar gyfer TAW i allu gwneud cais i'r gronfa. Disgwylir y bydd y cyfnod ymgeisio llawn yn agor ar 29 Mehefin neu cyn hynny. Bydd ail gam y gronfa cadernid economaidd yn galluogi mynediad at y £100 miliwn sy'n weddill o'r £300 miliwn sydd eisoes wedi'i gymeradwyo a'i ddyrannu ar gyfer cefnogi microfusnesau, busnesau bach a chanolig a busnesau mawr. Mae gwaith ar y gweill gyda rhanddeiliaid ar ddatblygu opsiynau cymorth pellach ar gyfer y rhai nad ydym wedi'u cyrraedd eto—er enghraifft, busnesau newydd—a byddaf yn gwneud cyhoeddiadau pellach ar hynny yn yr wythnosau nesaf.

Ddirprwy Lywydd, rwyf wedi dweud o'r blaen, wrth gynllunio ar gyfer adfer, fy mod eisiau i ni adeiladu nôl yn well: defnyddio coronafeirws fel cyfle i sicrhau newid sylfaenol yn ein heconomi, fel bod yr hyn a ddaw ar ei ôl yn decach, yn fwy cynhwysol ac yn fwy cynaliadwy na'r hyn a oedd gennym cynt. A dyna pam roeddwn yn hynod falch yr wythnos hon o fod yn bresennol yn is-grŵp economaidd-gymdeithasol y panel cynghori arbenigol ar gyfer pobl dduon ac Asiaidd a lleiafrifoedd ethnig. Mae'r is-grŵp, sy'n cael ei gadeirio gan yr Athro Emmanuel Ogbonna, yn helpu Llywodraeth Cymru i nodi'r amrywiaeth o ffactorau sy'n dylanwadu ar ganlyniadau COVID-19 andwyol ymysg pobl dduon ac Asiaidd a lleiafrifoedd ethnig, ac i edrych ar anghydraddoldebau ehangach yn ein bywyd economaidd yng Nghymru. Mae gwaith yr is-grŵp wedi creu argraff fawr arnaf ac nid oes gennyf amheuaeth fod gennym, yng Nghymru, o hyd—er gwaethaf llawer iawn o gynnydd da—anghydraddoldebau strwythurol a sefydledig yn ein heconomi sy'n cyfrannu at yr annhegwch a'r gwahaniaethu sy'n dal i effeithio ar bobl dduon ac Asiaidd a lleiafrifoedd ethnig. Felly, pan fyddwn yn sôn am adeiladu nôl yn well, credaf y dylem droi at waith yr is-grŵp am arweiniad a thystiolaeth wrth inni geisio sicrhau rhywbeth tecach, ac rwyf eisiau cofnodi fy nghefnogaeth i a fy adran heddiw i wneud y gwaith hwnnw dros y misoedd a'r blynyddoedd nesaf. Ddirprwy Lywydd, rwy'n hapus i ateb cwestiynau.

Diolch. Helen Mary Jones.

Diolch, Ddirprwy Lywydd. Hoffwn ddiolch yn fawr iawn i'r Gweinidog am ei ddatganiad, a dweud cymaint rwy'n croesawu ei bwyslais ar ddiogelwch mewn perthynas ag agor yr economi. Rwy'n gobeithio y byddai pawb ohonom, ar draws y Siambr, yn cytuno â hynny.

Wrth gwrs, croesewir ailagor y meini prawf ar gyfer y gronfa cadernid economaidd, ac rwy'n arbennig o falch o ddweud ei fod bellach ar gael ar gyfer busnesau nad ydynt wedi cofrestru ar gyfer TAW. Ond fel y mae'r Gweinidog wedi'i ddweud ei hun, mae nifer fawr o fusnesau o hyd na ellir eu cynorthwyo, yn enwedig busnesau sy'n gweithredu gartref, ac rwyf wedi cael popeth o gludwyr nwyddau i siopau trin gwallt i letyau gwely a brecwast—cwmnïau sy'n fusnesau hyfyw, ond nad ydynt yn talu ardrethi busnes. Mae'r Gweinidog yn sôn yn ei ddatganiad am ragor o gymorth iddynt. Tybed a all y Gweinidog ddweud wrthym heddiw pryd y mae'n credu y bydd yn debygol o allu sicrhau'r cymorth ychwanegol hwnnw, er enghraifft, ar gyfer busnesau newydd—pa bryd y bydd yn debygol o allu cyhoeddi sut fath o gymorth fydd hwnnw.

A gaf fi ddiolch i Helen Mary Jones am ei chwestiynau? Rwy'n cytuno'n llwyr fod diogelwch yn gwbl hanfodol yn y gweithle, yn enwedig am mai dim ond drwy weithredu'n ddiogel y mae pobl yn magu'r hyder i adael eu cartrefi eu hunain ac i naill ai ddychwelyd i'r gwaith neu fynd i fannau cyflogaeth, busnesau ac atyniadau.

O ran y cwestiwn penodol iawn ynghylch y busnesau sy'n weddill y gallai fod angen cymorth ychwanegol arnynt, ac yn enwedig busnesau newydd, fy ngobaith yw y byddwn yn gallu gweithredu pob cynllun cymorth ar yr un pryd o 29 Mehefin ymlaen o ran ceisiadau, ac yna, y byddwn yn gallu rhoi cymorth ariannol cyn gynted ag y bo modd, o fewn ychydig ddyddiau yn ôl pob tebyg, i fusnesau sy'n gwneud cais cyn gynted â phosibl.

Rwy'n ddiolchgar i'r Gweinidog am ei ateb i fy nghwestiynau. Mewn perthynas â dychwelyd i'r gwaith yn ddiogel, a'r Gweinidog yn sôn am yr angen i fusnesau wneud hynny gyda thosturi a dealltwriaeth, a all y Gweinidog gadarnhau y prynhawn yma, o ran y rhai sy'n gwarchod gartref, nid oherwydd eu bod yn agored i niwed eu hunain ond oherwydd bod aelodau o'u teuluoedd yn agored i niwed, a all gadarnhau nad yw'n disgwyl i fusnesau yng Nghymru fod yn pwyso ar y bobl hynny i ddychwelyd i'r gwaith nes y bydd y rheolau gwarchod yn newid?

Rwy'n cytuno â'r hyn a ddywedodd am yr angen i Lywodraeth y DU fuddsoddi'n barhaus yn economi Cymru. Bydd y Gweinidog yn gwybod am yr adroddiad a oedd yn dangos, o'r 20 tref a oedd yn debygol o gael eu taro waethaf yng Nghymru a Lloegr, fod 10 o'r rheini yng Nghymru, ac wrth gwrs, nid yw hynny'n gymesur o gwbl â'n poblogaeth. A wnaiff y Gweinidog ystyried dweud wrth Lywodraeth y DU y dylai unrhyw gymorth busnes pellach fod ar sail maint yr angen yng Nghymru am y cymorth hwnnw, yn hytrach na'r hyn a ddaw o dan fformiwla draddodiadol Barnett?

Ac a wnaiff barhau i gyflwyno sylwadau i Lywodraeth y DU yn enwedig mewn perthynas â'r cynllun ffyrlo ar gyfer y rhai a adawyd ar ôl? Mae llawer o'r bobl a oedd yn newid swyddi pan ddechreuodd y cynllun ffyrlo wedi treulio 10 wythnos heb unrhyw incwm, ac i rai ohonynt, nid ydynt yn gymwys i gael mathau eraill o gymorth. Felly, a gaf fi ofyn i'r Gweinidog heddiw gyflwyno sylwadau eto i Lywodraeth y DU ar eu rhan ac i ystyried ymhellach a oes unrhyw beth arall y gallai Llywodraeth Cymru ei wneud drostynt, gan ddeall yn llwyr, wrth gwrs, y terfynau ar ei gyllideb?

Yn sicr, rwy'n gwarantu heddiw y byddaf yn gwneud y sylwadau hynny, ac o ran pa gymorth y gallwn ei gynnig, pe baem yn gallu cyflwyno bwrsari caledi ar gyfer unrhyw unigolion na allant elwa ar systemau cymorth presennol, yna byddwn yn gwneud hynny mewn partneriaeth â'n cymheiriaid llywodraeth leol.  

Mae nifer sylweddol o fusnesau yn dal i allu gwneud cais am gymorth drwy'r cynllun cadw swyddi, y cynllun cymorth incwm i'r hunangyflogedig, heb eu bod yn ymwybodol y gallant wneud hynny mewn gwirionedd. Felly, byddwn yn annog pob busnes i wirio gyda Busnes Cymru i weld a ydynt yn gymwys i gael cymorth gan Lywodraeth Cymru neu Lywodraeth y DU, oherwydd mae'r mwyafrif helaeth yn gallu cael cymorth ariannol yn awr.  

Ac mae Helen Mary Jones yn llygad ei lle fod angen i gyflogwyr weithredu gyda thosturi a dealltwriaeth. Yn amlwg, ni ddylid disgwyl i bobl a warchodir ddychwelyd i'r gwaith os gofynnir iddynt wneud hynny, a dylai fod llythyr ar gael iddynt allu ei gyflwyno i gyflogwr. I rai nad ydynt yn unigolion a warchodir ond sy'n cynnal unigolion a warchodir, byddwn yn dweud bod yn rhaid i fusnes cyfrifol ystyried hynny a dangos dealltwriaeth lwyr. A byddwn yn gobeithio y byddai busnesau undebol yn arbennig o benderfynol o sicrhau bod yr holl weithwyr yn dychwelyd mewn ffordd ddiogel ac mewn ffordd nad yw'n peryglu bywydau na lles unrhyw un.  

Ac rydych yn llygad eich lle, Helen Mary Jones, wrth ddweud, ar sail y dystiolaeth sy'n dod i'r amlwg, fod disgwyl i gymunedau Cymru gael eu heffeithio'n waeth na chymunedau yn Lloegr oherwydd y ddibyniaeth uchel ar sectorau a fydd yn cael eu taro'n arbennig o galed ac am gyfnod hwy, ac oherwydd proffil oedran y gweithlu yng Nghymru, ac am resymau hanesyddol—rhesymau sy'n ymwneud â dad-ddiwydiannu, er enghraifft.  

O ganlyniad i hyn, rydym yn gwbl glir fod yn rhaid i fentrau megis strategaeth ddiwydiannol y DU gael eu llunio ar gyfer Cymru yn ogystal â rhanbarthau Lloegr, ac mae'r cyswllt a gefais â'r Adran Busnes, Ynni a Strategaeth Ddiwydiannol wedi bod yn gynhyrchiol iawn ac rwy'n gobeithio y bydd iteriad nesaf strategaeth ddiwydiannol y DU o fudd sylweddol i economi Cymru, oherwydd, fel y mae'r Aelod eisoes wedi'i ddatgan, ni allwn gael cymorth o dan fformiwla Barnett nad yw'n cydnabod maint angen economi Cymru. Yn hytrach, mae'n rhaid inni gael cymorth sy'n adlewyrchu gofynion ychwanegol busnesau Cymru, a gweithwyr Cymru hefyd.

A gaf fi ddiolch i'r Gweinidog am ei ddatganiad? Rwy'n credu fy mod wedi clywed llawer ohono yng nghyfarfod briffio Llywodraeth Cymru heddiw am 12:30, a arweiniwyd gennych.

Weinidog, bydd busnesau manwerthu yn Lloegr yn ailagor ddydd Llun, a bydd busnesau Cymru dan anfantais, yn enwedig y rhai ar y ffin, megis yn eich etholaeth chi a fy un i. Tybed beth y gallwch ei ddweud wrth y busnesau hyn o ran rhoi rhywfaint o obaith iddynt y byddant yn gallu agor cyn gynted ag sy'n bosibl, a sut y byddech yn ymdrin â'u pryderon ynglŷn â bod dan anfantais gyda chystadleuydd yn agor, o bosibl, ychydig filltiroedd oddi wrthynt?

Nid yn unig rwy'n pryderu am fusnesau ar draws y ffin, ond mae rhai busnesau manwerthu yng Nghymru sy'n agor yn erbyn canllawiau Llywodraeth Cymru, ac er y byddwn yn hoffi'n fawr iddynt agor, ac yn credu y dylent, mae'r gyfraith yn dweud na ddylent wneud hynny. Rhoddais un enghraifft i chi ddoe, pan gawsom gyfarfod preifat. Tybed beth y byddech yn ei ddweud o ran camau gorfodi yn erbyn busnesau o'r fath, a sicrhau bod awdurdodau lleol yn rhoi'r cyngor cywir i'r mathau hyn o fusnesau, oherwydd mae'n gwbl annheg i fusnesau manwerthu sy'n cydymffurfio â'r gyfraith.

O ran cam nesaf y gronfa cadernid economaidd, rwy'n falch iawn eich bod wedi pennu dyddiad cynt ar gyfer y meini prawf. Rwy'n falch iawn eich bod wedi ehangu'r meini prawf fel y gwnaethoch. Ond tybed a allech chi ymrwymo, Weinidog, i bennu dyddiad cynt i fusnesau allu dechrau derbyn taliadau o dan gam 2 y gronfa. Rwy'n credu y byddai'n hynod o siomedig a rhwystredig pe na bai busnesau'n gallu gwneud cais am gymorth tan ddiwedd y mis. Rwy'n credu, yn anffodus, y bydd hynny'n rhy hwyr mewn nifer o achosion. Ac mae pryder mawr hefyd, wrth gwrs, fel y nododd Helen Mary yn ogystal, fod rhai busnesau o hyd na fyddant yn gymwys i gael cymorth o gwbl—mae busnesau gwely a brecwast yn un enghraifft—a tybed a allwch ddweud mwy wrthym am y bwrsari. Beth allwn ni ei ddweud wrth ein hetholwyr pan fydd busnes yn cysylltu â ni a'n bod wedi dweud wrthynt am aros am gam 2, maent wedi rhoi eu holl obeithion ar hynny, maent wedi gwirio'r meini prawf a gweld nad ydynt yn gymwys i gael cymorth o hyd, ac nid ydynt wedi cael unrhyw gymorth o gwbl gan y Llywodraeth i fusnesau?

Iawn. Diolch. Weinidog.

Diolch, Russell. Yn gyntaf oll, byddwn yn dweud, o ran busnesau yn yr ardaloedd ar y ffin, fod gennym fantais yng Nghymru o gael y pwyntiau adolygu rheolaidd, ac felly mae'r dyddiadau'n hysbys i fusnesau. Ar y pwynt adolygu diwethaf, dywedodd y Prif Weinidog y gallai manwerthu nad yw'n hanfodol ddechrau proses dros y tair wythnos nesaf o edrych ar sut y gallent ailagor ar ôl y pwynt adolygu dilynol, os yw lefelau'r haint yn ddigon isel. Mae'r pwynt adolygu nesaf hwnnw ar 18 Mehefin—wythnos nesaf—felly, cyfnod bach iawn o rai dyddiau sydd rhwng yr hyn sy'n digwydd yn Lloegr a'r hyn sy'n digwydd yng Nghymru. Ond yn amlwg, byddai wedi bod yn ddymunol pe baem wedi gweld y ddwy ochr i'r ffin yn glynu at y pwyntiau adolygu rheolaidd hynny, ac yn ddelfrydol, pe bai'r pwyntiau adolygu wedi bod ar yr un adeg yn union. Nid yw hynny wedi digwydd, ond yma yng Nghymru rydym wedi glynu at yr hyn y mae'r Prif Weinidog wedi'i alw'n rhythm rheolaidd o bwyntiau adolygu bob tair wythnos, gan roi rhywfaint o sicrwydd ac eglurder i gymuned fusnes Cymru.

Mae ein hyder yn gwbl allweddol i gystadleurwydd busnesau. Mae tua 60 y cant o bobl Cymru yn dal i fod yn rhy nerfus i adael eu cartrefi. Felly, a bod yn onest, os yw busnes yn agor ond bod dwy ran o dair o bobl yn rhy ofnus i adael eu cartrefi, byddant yn cael trafferth i ddal dau ben llinyn ynghyd, byddant yn ei chael hi'n anodd bod yn hyfyw. Felly, yn ogystal ag agor busnesau, mae'n rhaid inni sicrhau bod gan bobl hyder i fynd iddynt. Er mwyn gwneud hynny, mae'n rhaid i'r rhif R ostwng digon i adfer hyder pobl, ac mae angen inni wneud yn siŵr fod gweithleoedd yn ddiogel i bobl eu defnyddio. Dyna pam fod y canllawiau rydym yn eu cyhoeddi ar hynny mor eithriadol o bwysig.

Os gallwn gael dyddiad cynt ar gyfer gwneud cais, mae'n amlwg y byddwn yn gwneud hynny. Mae angen i ni gau unrhyw geisiadau sy'n bodoli eisoes am arian cylch 1 y gronfa cadernid economaidd er mwyn sicrhau nad yw ceisiadau'n cael eu dyblygu a'n bod wedi cwblhau'r holl waith prosesu sydd ei angen. Mae nifer fawr o fusnesau yn dweud nad ydynt yn gymwys ar gyfer gwahanol gynlluniau cymorth, ond gwelwn wedyn eu bod yn gymwys mewn gwirionedd, a dyma pam ei bod mor bwysig i fusnesau ymweld â gwefan Busnes Cymru, defnyddio'r gwiriwr cymhwysedd a chyflwyno manylion cywir hefyd, oherwydd mae busnesau fel—. Soniwyd am fusnesau gwely a brecwast a masnachwyr marchnad. Dylent fod yn gymwys ar gyfer y cynllun cymorth incwm i'r hunangyflogedig, neu os ydynt yn cyflogi, dylent fod yn gymwys i gael cymorth ffyrlo. Os nad ydynt yn gymwys ar gyfer y rheini, yna, yn amlwg, gallai'r gronfa cadernid economaidd fod ar agor iddynt. Ond wedi i ni weithio drwy'r broses o sefydlu'r bwrsari i fusnesau newydd, yn ogystal â cham 2 y gronfa cadernid economaidd, os oes unrhyw fusnesau ar ôl, byddem yn gallu ystyried eu cynorthwyo o bosibl drwy fwrsari caledi yn ôl disgresiwn y gallai awdurdodau lleol ei gweinyddu, ac mae gwaith yn mynd rhagddo gydag awdurdodau lleol ar hynny.

Ac mewn perthynas â'r pwynt olaf ynglŷn â chwarae teg ar draws busnesau, byddwn yn cytuno â Russell George y dylai pob busnes lynu wrth y rheolau sydd wedi'u gosod yn glir. Lle nad ydynt yn gwneud hynny, byddwn yn ystyried camau gorfodi yn eu herbyn. Rydym i gyd yn yr ymdrech hon gyda'n gilydd, ac mae'n rhaid i bob un ohonom lynu wrth y rheolau a'r canllawiau os ydym am gynnal cydlyniad cymdeithasol ac os ydym am gadw'r rhagolygon gorau posibl i fusnesau allu goroesi'r feirws hwn.

Gan droi, os caf, Weinidog, at drafnidiaeth, pa waith sydd wedi'i wneud i fynd i'r afael â'r prinder trenau yn ystod y cyfyngiadau symud fel y gellir sicrhau ymarferoldeb mesurau cadw pellter cymdeithasol ar drafnidiaeth gyhoeddus sydd â chapasiti is o lawer? A oes unrhyw gynlluniau i Trafnidiaeth Cymru ddefnyddio'r amser hwn, pan fo llai o wasanaethau ar gael, i wneud gwelliannau i'w trenau, ac os felly, beth yw'r targedau?

Sut y bwriadwch newid ymagwedd Llywodraeth Cymru tuag at yr economi o ganlyniad i'r ffordd y mae'r pandemig wedi newid ein heconomi? Rwy'n derbyn yr hyn rydych eisoes wedi'i ddweud heddiw, ac rwy'n meddwl tybed a allech ychwanegu amserlenni, efallai, at yr hyn rydych eisoes wedi'i ddatgan. Ac yn ail, pa asesiad cychwynnol a wnaethoch ynglŷn â'r modd y mae'r pandemig wedi effeithio ar berfformiad economaidd gwahanol ranbarthau yng Nghymru?

Mae Llywodraeth y DU wedi mynegi ei bwriad i fuddsoddi a chyflwyno prosiectau seilwaith sy'n barod i'w rhoi ar waith er mwyn sicrhau y gall economi'r DU ymadfer yn gyflym, ac os ydych yn cytuno â'r egwyddor honno—ac rwy'n gobeithio eich bod—pa brosiectau seilwaith yng Nghymru sy'n barod i'w rhoi ar waith?

A gaf fi ddiolch i Russell George am ei gwestiynau pellach a dweud ein bod yn cael trafodaethau gyda Llywodraeth y DU ynglŷn â chynlluniau y gellid eu cefnogi fel rhan o'r gwaith adfer? Un cynllun o'r fath yw'r ganolfan fyd-eang ar gyfer rhagoriaeth rheilffyrdd yn ne Cymru. Rydym mewn trafodaethau gyda Thrysorlys y DU, yr Adran Busnes, Ynni a Strategaeth Ddiwydiannol a Swyddfa Cymru mewn perthynas â'r cynllun hwnnw. Ceir cynlluniau eraill, megis y ganolfan ymchwil technoleg uwch arfaethedig yng Nglannau Dyfrdwy, a fyddai'n ategu'r ganolfan ymchwil gweithgynhyrchu uwch, ac wrth gwrs, mae trafodaethau'n cael eu cynnal, fel y gwyddoch mae'n siŵr, ar y potensial i wella cynlluniau ynni adnewyddadwy yng Nghymru, gan adeiladu ar yr arbenigedd sydd gennym yn y maes hwnnw. Felly, o ran y gwaith adfer, mae trafodaethau'n mynd rhagddynt, cafwyd cyflwyniadau i Lywodraeth y DU am gymorth ariannol, ac rydym yn obeithiol y bydd y cyflwyniadau hynny'n cael eu cymeradwyo.

Ym mhob rhan o'r byd ar hyn o bryd, credaf fod yna ddiddordeb mawr mewn caffael trenau ychwanegol lle bynnag y bo modd. Fel y gallwch ddychmygu, mae pob cwmni trenau ledled Prydain, ar draws Ewrop a thu hwnt, yn ceisio dod o hyd i gerbydau trên ychwanegol y gellid eu defnyddio er mwyn hybu capasiti ar adeg pan fo'r capasiti yn sgil cadw pellter cymdeithasol wedi gostwng i tua 15 y cant. Felly, drwy Trafnidiaeth Cymru, rydym yn cystadlu i bob pwrpas â chwmnïau trenau, nid yn unig o fewn y DU, ond ymhellach i ffwrdd.

Rydym yn edrych ar sut y gallwn weithredu trefniadau cynnal a chadw gwell, ac achub ar y cyfle, nid yn unig o ran trenau, ond o ran seilwaith ffyrdd hefyd, i wella'r hyn sydd gennym a'r hyn y gallwn ei reoli. Rydym hefyd yn edrych ar arloesedd mewn perthynas â bysiau a threnau, er mwyn gallu cynyddu capasiti os oes modd gwneud hynny, gan lynu at y mesurau cadw pellter cymdeithasol a sicrhau hefyd nad yw diogelwch y cyhoedd yn cael ei beryglu, gan gydnabod bod cyswllt anorfod rhwng gweithredu'r economi a gweithredu systemau trafnidiaeth gyhoeddus yn ddiogel.  

A gaf fi ddiolch i'r Gweinidog am ei ddatganiad heddiw? Rwy'n credu bod llawer ynddo y byddai pawb ohonom yn y Siambr yn cytuno ag ef, a hefyd, rydym yn cydnabod y llu o ymyriadau a gafodd eu rhoi ar waith gan Lywodraeth Cymru, ac rydym yn diolch i chi am y rheini. Er gwaethaf y cymorth ariannol sylweddol y mae rhai busnesau wedi gallu ei gael, mae llawer o'r rheini yn fy etholaeth yn mynegi pryder mawr yn awr ynglŷn â'u gallu i barhau i fasnachu.

Yn amlwg, y rhai sydd ar flaen y cyfyngiadau presennol yw tafarnau, bwytai a busnesau gwasanaeth yn gyffredinol. Mae gennyf dystiolaeth na fydd rhai cadwyni arlwyo mewn tafarnau'n ailagor nifer o'u safleoedd ar ôl codi'r cyfyngiadau symud, a bydd hynny'n arwain at golli swyddi, wrth gwrs—swyddi sy'n aml ar ben isaf y farchnad sgiliau. Felly, er gwaethaf eich awydd i gadw pobl yn ddiogel rhag haint, ac rydym ni i gyd yn cytuno â hynny, a all y Gweinidog bwyso ar y Llywodraeth i lacio'r cyfyngiadau ar y busnesau hyn cyn gynted ag y bo modd? Oherwydd rwy'n credu bod niwed anadferadwy'n cael ei wneud i economi Cymru ar hyn o bryd—niwed na ellir ei ddadwneud.

A gaf fi ddiolch i David Rowlands am ei gwestiwn? Rwy'n ailadrodd y pwynt a wneuthum i siaradwyr blaenorol—sef bod rhaid i chi allu cynhyrchu incwm er mwyn sicrhau bod eich busnes yn weithredol, ac os nad yw pobl yn ddigon hyderus i ddefnyddio gwasanaethau, ni fyddant yn gwneud hynny. Felly, er mwyn gwneud yn siŵr fod tafarnau a chaffis a bwytai, pan fyddant yn penderfynu ailagor eu drysau, yn gallu goroesi a gwneud elw, mae'n rhaid i ni sicrhau bod gan bobl hyder i fynd iddynt. Mae'n rhaid inni wneud yn siŵr eu bod yn gweithredu mewn ffordd ddiogel. Rhoesom rybudd i siopau nad ydynt yn hanfodol ar ein pwynt adolygu blaenorol y dylent baratoi ar gyfer ailagor yn ddiogel dros y tair wythnos nesaf, a bydd y Prif Weinidog yn gwneud datganiad ar y pwynt adolygu nesaf ynglŷn â'r gwaith sy'n digwydd, a'r cynnydd sy'n cael ei wneud ar reoli'r feirws. Wedyn, bydd pwyntiau adolygu ar 9 Gorffennaf a hefyd ar 30 Gorffennaf. Ar y pwyntiau adolygu hynny, efallai y gallwn ddweud mwy am rannau eraill o'r economi a all ailagor yn ddiogel, ond yn y pen draw, rhaid inni sicrhau bod y cyhoedd gyda ni, oherwydd os oes gennych bobl yn gwrthod gadael eu cartrefi, ni fyddwn yn gallu cefnogi ailagor busnesau pwysig yn y sector lletygarwch, a nifer o sectorau eraill yn ogystal.

Rwy'n falch iawn o dderbyn eich datganiad, yn enwedig y pwynt rydych yn ei wneud sy'n dweud bod yn rhaid i'r gwaith a wnawn yn y dyfodol fod yn seiliedig ar y wyddoniaeth, a hefyd, fod yn rhaid i ddiogelwch pobl fod yn flaenllaw ym mhob penderfyniad a wnawn. Fe fyddwch yn ymwybodol o'r canfyddiadau cychwynnol a'r ymchwil sy'n tynnu sylw at y cysylltiad posibl rhwng llygredd aer a lefelau uwch o drosglwyddiad COVID-19, er enghraifft yn ardal Bergamo yng ngogledd yr Eidal. Rwy'n falch iawn eich bod wedi ymgysylltu ag is-grŵp economaidd-gymdeithasol y panel cynghori arbenigol ar bobl dduon ac Asiaidd a lleiafrifoedd ethnig, a gadeirir gan yr Athro Ogbonna, fel y gallwn ddeall y rhesymau pam fod pobl dduon ac Asiaidd a lleiafrifoedd ethnig wedi cael eu heffeithio i raddau mor anghymesur gan COVID-19.

Yng nghyd-destun diogelwch fy etholwyr, gwn fod Cyngor Caerdydd yn cynllunio mesurau i atal cymudwyr neu siopwyr rhag llethu canol ein dinas, fel na fydd gennym y tagfeydd traffig a welwyd cyn COVID-19 a oedd yn achosi lefelau peryglus o lygredd aer.

Y tu hwnt i'r mesurau uniongyrchol hyn felly, rwy'n awyddus i ddeall hyd a lled eich uchelgais i ailadeiladu Cymru sy'n well, yn lanach ac yn niwtral o ran carbon. Sut y gallwn ddefnyddio'r pwyntiau gwerthu unigryw sydd gan Gymru—ein daearyddiaeth, sy'n ein gwneud yn un o brif gynhyrchwyr ynni adnewyddadwy, ac fel arloeswyr ym maes cynhyrchu hydrogen o ffynonellau adnewyddadwy, a allai ein galluogi i ddod yn arweinydd yn Ewrop ar drafnidiaeth lanach a chreu Ewrop sy'n fwy niwtral o ran carbon. Felly, tybed a ydych wedi ystyried hyn.

Yn bendant, a Jenny, rwy’n cytuno’n llwyr. Mae gennym yr arc hydrogen yn y gogledd, gyda llawer iawn o gydweithredu'n digwydd rhwng busnesau a sefydliadau ymchwil yng ngogledd Cymru ac ar draws y ffin yn ardal Mersi a’r Ddyfrdwy. Wedyn, wrth gwrs, mae gennym fusnesau rhagorol yng nghanolbarth Cymru'n ymwneud â'r defnydd posibl o hydrogen mewn cerbydau ffordd, gyda Riversimple efallai'n arwain y ffordd yn hyn o beth. Felly mae cyfle enfawr yno o ran manteisio ar ymchwil a datblygu yn ymwneud â gyriant hydrogen a hydrogen fel math o ynni at ddefnydd arall hefyd, yn enwedig ym myd busnes, er enghraifft. 

Ar y cwestiwn mwy cyffredinol ynglŷn â sut y gallwn sicrhau ein bod yn adeiladu hynny'n well, wel, fe fydd yn ei gwneud hi'n ofynnol inni fuddsoddi mewn mwy o gynlluniau datgarboneiddio, mewn busnesau gwaith teg—busnesau sy'n cadw at egwyddorion gwaith teg ac yn eu croesawu. Bydd yn ei gwneud hi'n ofynnol inni fuddsoddi a chanolbwyntio ein buddsoddiad ar fusnesau sy'n blaenoriaethu gwella sgiliau eu gweithwyr ac ar les ac iechyd meddwl eu gweithwyr. Bydd hefyd yn galw am ffocws cryfach ar gefnogi twf busnes, nid yn unig twf busnesau unigol, ond twf o fewn y gadwyn gyflenwi y gallai'r busnes fod yn rhan ohoni neu y mae'r busnes hwnnw'n ei chynnal. 

Felly rydym yn datblygu ystod o egwyddorion y gellir eu cymhwyso i'n penderfyniadau buddsoddi yn ystod y misoedd a'r blynyddoedd nesaf. Ond yn hanfodol, mae'n rhaid inni sicrhau ein bod yn bachu ar y cyfle hwn i leihau anghydraddoldebau yng Nghymru, a bydd hynny'n galw am ymdrech gyfunol mewn perthynas â'n hymyriadau cyflogadwyedd—ymyriadau fel Twf Swyddi Cymru, y rhaglen brentisiaethau, a chynlluniau y gellir eu mowldio a'u haddasu i anghenion unigol fel ein bod yn rhoi cyfle gwell o lawer i gymunedau BAME a phobl sy'n wynebu ffactorau sy’n anablu mewn cymdeithas allu cyflawni eu huchelgais a'u dyheadau na’r hyn a oedd ganddynt cyn y coronafeirws. Bydd hynny'n brawf allweddol i ni. 

Diolch. Suzy Davies.

Diolch, Ddirprwy Lywydd. Diolch am eich datganiad, Weinidog. Yn gyntaf oll, a gaf fi ymdrin â rhywbeth yn y fan hon, sef ymestyn y gefnogaeth i weithredwyr nad ydynt wedi'u cofrestru ar gyfer TAW. A yw hynny'n berthnasol i gwmnïau cyfyngedig yn unig, neu a yw'n berthnasol i fusnesau ac unig fasnachwyr hefyd? Rydym wedi bod yn siarad cryn dipyn am dwristiaeth heddiw, ac mae rhai wedi sôn am fusnesau gwely a brecwast ac wrth gwrs, nid yw busnesau gwely a brecwast bach iawn yn debygol o fod wedi'u cofrestru ar gyfer TAW, ac maent y tu allan i'r system ardrethi busnes hefyd am eu bod yn rhy fach i gael caniatâd i gofrestru. Felly efallai y gallech chi roi sylw i hynny. 

Yn ail, fel y soniodd David Rowlands, rwy’n credu, mae gennym fusnesau o hyd sydd y tu allan i'r gronfa cadernid economaidd ar hyn o bryd. Rwyf wedi cael sylwadau gan bobl a fu’n llwyddiannus iawn mewn gwirionedd, ond ni allant gael unrhyw beth heb roi gwarantau personol, ac maent yn amharod i wneud hynny am nad ydynt yn siŵr ynglŷn â hyfywedd eu busnes os ydynt mewn a sector a fydd ymhlith yr olaf i agor. Felly tybed a allech chi roi ychydig bach mwy o fanylion inni ynglŷn â'r hyn rydych chi'n edrych arno o ran hynny. 

Iawn, diolch am eich cwestiynau, Suzy. Yn gyntaf oll, byddai'n rhaid i fusnes fod yn gyfyngedig os nad yw wedi'i gofrestru ar gyfer TAW er mwyn denu cefnogaeth o ail gam y gronfa cadernid economaidd. Fodd bynnag, mae unig fasnachwyr a phartneriaethau yn gymwys ac roeddent yn gymwys yn rownd gyntaf y gronfa cadernid economaidd, cyn belled ag y gallent fodloni maen prawf yn ymwneud â gostyngiad yn y trosiant, a’u bod wedi cofrestru ar gyfer TAW, ac yn cyflogi trwy'r cynllun Talu Wrth Ennill. Rwy'n credu y bu rhywfaint o ddryswch ynghylch rhai grwpiau, yn enwedig masnachwyr marchnad, sydd wedi teimlo nad ydynt yn gymwys i gael unrhyw gymorth, er bod masnachwyr marchnad yn gymwys i gael cymorth trwy'r cynllun cymorth i’r hunangyflogedig cyn belled â bod ganddynt gyfrifon neu oni bai eu bod yn ennill mwy na'r trothwy o £50,000. Felly, byddai masnachwyr marchnad yn gyffredinol, oni bai eu bod yn fasnachwyr hynod o lwyddiannus a chefnog, yn gallu cael cymorth trwy gynllun cymorth i’r hunangyflogedig Llywodraeth y DU. 

Credwn y bydd y mwyafrif llethol—y mwyafrif helaeth—o fusnesau’n cael eu cynnwys trwy ail gam y gronfa cadernid economaidd. Ond wrth gwrs, fel y dywedais wrth eraill, rydym yn gweithio gydag awdurdodau lleol ar y posibilrwydd o ddatblygu bwrsari caledi, gan gydnabod y gallai amgylchiadau unigryw fod wedi atal busnesau ac unigolion rhag ceisio a denu a sicrhau cymorth Llywodraeth y DU, neu o Gymru. 

O ran cymorth y gronfa cadernid economaidd, nid ydym yn gofyn am warantau personol; wrth gwrs, rydym am sicrhau ein hunain fod busnesau'n hyfyw, ac mae hynny'n hollol briodol. O ran y cymorth a gynigiwyd trwy Fanc Datblygu Cymru, mae gwarantau personol wedi bod yn bwysig i sicrhau bod yna ymrwymiad personol, os mynnwch; fod ymroddiad llawn i ddatblygu busnes a thwf busnes. O ystyried bod cynllun benthyciadau COVID cyntaf Banc Datblygu Cymru mor llwyddiannus, nid wyf yn credu y byddai angen addasu'r meini prawf pe bai’r banc datblygu’n dychwelyd gyda chynigion ar gyfer ail rownd debyg o gymorth.   

Weinidog, wrth i ni weld y cyfyngiadau coronafeirws yn cael eu llacio i ganiatáu i bobl ddychwelyd i'r gwaith a rhai agweddau ar symud cymdeithasol hefyd, mae yna bryder gwirioneddol y bydd llawer o bobl o reidrwydd yn gwneud hynny mewn ceir preifat gydag unigolion yn gyrru, a dim teithwyr, a bod perygl wedyn y byddwn yn rhuthro’n ôl i’r math o gymdeithas a’r math o waith nad ydym am eu gweld. Yr hyn a welsom yn fwy diweddar yw bod allanolion rhyfedd yr argyfwng hwn wedi cynnwys strydoedd a ffyrdd cliriach, aer glanach, llai o lygredd aer a chymunedau gwell i fyw ynddynt hefyd, gyda gwell ansawdd bywyd i bobl sy'n cerdded neu'n beicio. 

Felly, a gaf fi ofyn i chi, Weinidog, pa waith sy'n cael ei wneud gan Lywodraeth Cymru ar hyn o bryd, ond hefyd wrth i ni gefnu ar y coronafeirws, i archwilio pethau gyda chyflogwyr megis gweithio mwy hyblyg, naill ai gweithio gartref neu amseroedd gwaith a sifftiau gwahanol, neu fodelau hybrid i gyflogwyr, lle bydd modd i weithwyr amrywio rhwng gweithio gartref a mynd i mewn i’w gwaith? Rydym yn edrych ar gryfhau ein hymdrechion a'n buddsoddiad, nid yn unig mewn teithio llesol fel rydym yn gyfarwydd ag ef gyda cherdded a beicio, ond o ran adeiladu mwy o lonydd ar gyfer bysiau'n unig fel y gallwn ddefnyddio mwy ar y rheini wrth inni ddod allan o hyn, a llwybrau ar gyfer beiciau'n unig hefyd. 

Iawn, diolch. Ken Skates i ateb, os gwelwch yn dda.

A gaf fi ddiolch i Huw Irranca-Davies am ei gwestiynau? Mae'n llygad ei le fod angen inni gadw rhai o'r manteision a gafwyd drwy fod pobl yn dewis peidio â defnyddio eu car, drwy bobl yn mynd ati i deithio'n llesol yn lle hynny. Gallaf ddweud wrth yr Aelod y byddwn yn buddsoddi miliynau ar filiynau o bunnoedd mewn cynlluniau ail-flaenoriaethu ffyrdd, yn bennaf ar gyfer cynlluniau dros dro a all brofi gallu awdurdodau lleol i allu cyflawni gwelliannau mwy hirdymor, ond hefyd i wneud yn siŵr fod y gwelliannau byrdymor o ran ymddygiad a welsom yn dod yn norm yn y tymor hir.

Rydym yn edrych hefyd, ac rydym wedi dechrau'r gwaith, ar raglen gweithio'n gallach a fydd, yn y bôn, yn annog y sector preifat, y trydydd sector a'r sector cyhoeddus i addasu patrymau sifftiau gwaith er mwyn sicrhau bod pobl yn gallu gweithio o bell, ac i sicrhau y gall pobl weithio mewn ffordd sy'n cysylltu eu diwrnod gwaith â'r ddarpariaeth o drafnidiaeth gyhoeddus fel nad oes yn rhaid iddynt ddefnyddio eu car eu hunain. Ac rydym yn edrych ar sut y gall y rhaglen gweithio'n gallach arbennig hon gydblethu â'r gwaith y mae cydweithwyr ym maes llywodraeth leol a thai yn ei wneud ar y dull canol y dref yn gyntaf.

Felly, rydym yn awyddus i ddefnyddio adeiladau segur yng nghanol y dref ac ar y stryd fawr fel mannau a rennir, lleoedd gweithio o bell, nid yn unig ar gyfer y sector cyhoeddus, ond ar gyfer y sector preifat a'r trydydd sector hefyd. Mae'n sbarduno arloesedd, mae'n gwella creadigrwydd, mae'n dda i'r economi, mae'n dda i'r amgylchedd, mae'n dda i gymunedau.

Diolch. Mark Isherwood. Mae angen i chi agor eich meic. Mae angen i chi symud eich meic, Mark.

O'r gorau. Mae busnesau gwely a brecwast bach, y cyfeiriwyd atynt eisoes, yn rhan annatod o lawer o economïau lleol ar draws gogledd Cymru—busnesau bach go iawn sy'n darparu incwm hanfodol i'w perchnogion. Maent yn gymwys i gael grant busnes yn Lloegr. Ar ôl i mi eich holi dair wythnos yn ôl am gymorth Llywodraeth Cymru iddynt, dywedasant wrthyf eu bod yn ystyried bod eich sylwadau yn nawddoglyd ac yn sarhaus. Ysgrifennais atoch wedyn, i ddweud eu bod hwy a'r economïau lleol y maent yn helpu i'w cefnogi yn gofyn am eich help cyn iddi fynd yn rhy hwyr. Yn eich ateb, fe ddywedoch chi y bydd y gwiriwr cymhwysedd ar gyfer ail gam y gronfa cadernid economaidd i geisiadau newydd yn agor ganol mis Mehefin. Eu hymateb oedd, 'Rwy'n deall efallai fod llygedyn o obaith gyda'r gronfa cadernid economaidd newydd. Felly, croeswn ein bysedd y bydd yna opsiwn newydd i bawb ohonom bryd hynny.' Beth sydd gennych i'w ddweud wrthynt a hwythau wedi dweud wrthyf yn awr, ac rwy'n dyfynnu, 'Yn ôl y gwiriwr, mae ein busnes yn dal i fod yn anghymwys'?

A gaf fi ddiolch i Mark Isherwood am y cwestiwn hwnnw? Yn gyntaf, byddai'n rhaid i mi ddeall pam nad oeddent yn gymwys i gael cymorth drwy gam 2 y gronfa, ond fe ddywedaf hefyd fod gennym y pecyn cymorth mwyaf hael a chynhwysfawr i fusnesau yn unrhyw le yn y Deyrnas Unedig. Os nad ydynt yn gymwys i gael cymorth drwy grant y gronfa cadernid economaidd, byddwn yn awyddus iawn i wybod a ydynt wedi llwyddo i sicrhau cymorth hyd yma drwy'r cynllun cadw swyddi, drwy'r cynllun cymorth i'r hunangyflogedig, neu unrhyw gynllun arall. Ac os nad ydynt, os nad ydynt yn gallu cael unrhyw gymorth o gwbl, ac os bu gostyngiad enfawr yn eu trosiant o ganlyniad i'r coronafeirws, ac os ydynt yn dibynnu ar y gweithrediadau busnes hynny am eu bywoliaeth, ac os ydynt yn bodloni'r holl feini prawf hynny, yna, wrth gwrs—wrth gwrs—maent yn fusnes rydym am ei gefnogi, a dyna pam rydym yn gwneud gwaith gyda'n cydweithwyr yn yr awdurdodau lleol ar y posibilrwydd o gyflwyno bwrsari caledi a fydd yn cydredeg â cham 2 y gronfa cadernid economaidd.  

Ond yn gyntaf oll, byddai angen i mi ddeall amgylchiadau'r busnesau hynny, oherwydd fel y dywedais, mae camddealltwriaeth mewn rhai mannau ynglŷn â'r hyn sydd ar gael mewn gwirionedd ar lefel Llywodraeth y DU, ac mae rhai busnesau—dim ond rhai, ond rhai busnesau—wedi bod yn aros i weld a ydynt yn gymwys i gael mwy o gymorth gan gynlluniau Llywodraeth Cymru cyn gwneud cais am gymorth gan gynlluniau Llywodraeth y DU. O ystyried y pot cyfyngedig o arian sydd gennym, os yw busnes yn gallu cael cymorth drwy'r cynllun cadw swyddi neu drwy'r cynllun cymorth i'r hunangyflogedig, mae'n gwbl hanfodol eu bod yn troi at y cynlluniau hynny yn gyntaf, oherwydd mae ein hadnodd cyfyngedig, y gronfa cadernid economaidd, wedi'i gynllunio i lenwi'r bylchau. Nawr, os yw'r busnesau rydych chi'n cyfeirio atynt, Mark, yn disgyn drwy'r bylchau mewn gwirionedd, rydym yn awyddus i'w helpu.

A wnaiff y Gweinidog amlinellu'r cynnydd yn y cymorth i'r sector hedfan gan Lywodraeth y DU? Fel y gŵyr, mae British Airways yn argymell colli swyddi drwy Gymru gyfan, a'r posibilrwydd o uno swyddi yn y Coed-duon yn fy etholaeth i â rhai yn ninas Caerdydd, a fyddai'n arwain at gau eu safle yn y Coed-duon ac at golli swyddi sgiliau uchel ar gyflogau da o'r Cymoedd. Beth yw ei ddealltwriaeth o'r defnydd o arian a delir o bwrs y wlad ar gynlluniau ffyrlo er mwyn cadw swyddi pan fo BA yn nodi na fydd yn cadw'r staff hyn ond yn eu diswyddo, er ei fod yn amlwg yn arweinydd yn y farchnad sy'n meddu ar gronfeydd mawr wrth gefn a newydd brynu is-gwmni awyr Sbaenaidd? A wnaiff amlinellu wedyn sut y gall Llywodraeth Cymru gynorthwyo a chefnogi'r gweithlu gwerthfawr hwn ymhellach wrth ymdrin â'r cyflogwr hwn nad yw'n gallu ymgynghori â'i weithlu o gwbl fel sy'n ofynnol yn ystod y cyfnod hwn? Ac a fyddai'n cytuno â mi fod yn rhaid i British Airways oedi yn awr a thynnu eu hysbysiad adran 188 yn ôl tra bod penderfyniad yn cael ei wneud ynghylch cymorth i'r sector hedfan?

Wel, a gaf fi ddiolch i Rhianon Passmore, a dweud fy mod yn credu, yn gyffredinol, fod Aelodau ar draws y Siambr ac Aelodau o Senedd y DU yn siarad ag un llais mewn perthynas â chyhoeddiad BA? Ac rwy'n credu bod beirniadaeth Kelly Tolhurst yn Nhŷ'r Cyffredin yn briodol ac yn gywir, ac rwy'n credu ei bod yn gwbl briodol i British Airways gael eu dwyn i gyfrif am y penderfyniadau sy'n cael eu gwneud, nad ydynt yn ceisio ymelwa ar y cynllun cadw swyddi yn y ffordd yr ymddengys eu bod wedi gwneud, a bod cyn lleied o swyddi â phosibl, os o gwbl, yn cael eu colli.

Nawr, os edrychwn ar ba gymorth sy'n cael ei gynnig i sector hedfan y DU, o'i gymharu â'r hyn sy'n digwydd mewn mannau eraill ledled y byd, rwy'n ofni y dylai ein gwneud yn bryderus iawn ynglŷn â hyfywedd y sector yn y dyfodol. Ddoe ddiwethaf, gwelsom gyhoeddi pecyn cymorth anferth—enfawr—ar gyfer y diwydiant awyrofod yn Ffrainc. Mae'n werth £12 biliwn mewn grantiau. Cafodd Cathay Pacific £4 biliwn o gymorth i'w achub gan Lywodraeth Hong Kong, ac mewn cyferbyniad, hyd yma, nid ydym wedi gweld cymorth hanfodol bwysig yn cael ei roi i fusnesau hedfan y DU. Mae amser yn brin iawn i lawer o feysydd awyr rhanbarthol, i lawer o gwmnïau hedfan, ac i nifer enfawr o bobl sy'n cael eu cyflogi yn y sector hynod bwysig hwn. Felly, rwy'n annog Llywodraeth y DU i gyflwyno strategaeth uchelgeisiol ar gyfer y sector hedfan, ac un wedi'i chefnogi gan fuddsoddiad.

Weinidog, hoffwn gyfeirio at eich sylwadau diwethaf, mewn gwirionedd, am y gefnogaeth i'r sector hedfan yng Nghymru. Fel roeddech chi'n gywir i ddweud, mae Llywodraeth Ffrainc wedi darparu pecyn cymorth enfawr i'r diwydiant, rhywbeth nad yw Llywodraeth y DU wedi'i wneud. A wnewch chi ymuno â mi i annog Llywodraeth y DU i ddod o amgylch y bwrdd—oherwydd mae'n bryd iddynt ddod o amgylch y bwrdd—gyda'ch cyd-Weinidogion, gyda'r undebau llafur, a chydag arweinwyr y diwydiant, i greu pecyn cymorth a rhoi'r mesurau hynny ar waith ar gyfer y diwydiant pwysig hwn?

Wel, rwy'n cytuno'n llwyr â'r datganiad hwnnw, Jack Sargeant. Ac rwy'n siŵr y byddai llawer o wleidyddion eraill ar draws y Deyrnas Unedig, mewn gweinyddiaethau datganoledig eraill, yn cytuno hefyd. Rwyf wedi siarad â chymheiriaid yng Ngogledd Iwerddon, er enghraifft, sy'n bryderus iawn am gyflwr y sector hedfan yno. Ac mae pryderon yn yr Alban hefyd, mewn sawl rhanbarth o Loegr, ac yn enwedig yn y rhannau hynny o'r DU sy'n fregus iawn ar hyn o bryd o ran statws economaidd eu hardaloedd. Ac mae'n hanfodol bwysig felly fod Llywodraeth y DU yn dangos arweiniad cryf, ei bod yn defnyddio'r pŵer sydd ganddi hi, a hi'n unig, i gefnogi'r sector, a'i bod yn gwneud hynny'n ddi-oed. Ac mae cynlluniau penodol yng Nghymru y gellid eu cefnogi a fyddai'n gwella rhagolygon y sector hedfan. Gallwn nodi eto y ganolfan ymchwil technoleg uwch arfaethedig ar gyfer Glannau Dyfrdwy, y gwaith y gallai Llywodraeth y DU ei wneud i gefnogi'r ganolfan ymchwil gweithgynhyrchu uwch mewn perthynas â phenderfyniad Airbus ym Mrychdyn i roi gwynt dan adain y dyfodol. Bydd y prosiectau hyn yn aruthrol o bwysig os yw sectorau hedfan ac awyrofod y DU yn mynd i oroesi'r cyfnod cythryblus hwn.

Weinidog, fe fyddwch yn ymwybodol fod twristiaeth fel arfer yn cynhyrchu dros £3.2 biliwn o refeniw bob blwyddyn, gyda 40,000 o swyddi lletygarwch ledled Cymru. Mae'r budd economaidd i Gonwy yn £900 miliwn. Mae'r sector mewn cyflwr enbydus. Rydym eisoes wedi colli nifer o westai yn Aberconwy, ac mae llawer o rai eraill wedi rhybuddio y byddai methu agor ym mis Awst yn drychinebus. Beth yw eich bwriad o ran ailagor busnesau llety nad yw'n hunangynhwysol? A wnewch chi ddarparu llinell amser fel y gallant baratoi ymlaen llaw? A wnewch chi weithio gyda rhanddeiliaid yn y sector, megis Cymdeithas Parciau Gwyliau a Pharciau Cartrefi Prydain, i gytuno ar gynllun ar gyfer sut y gellir rhoi mesurau cadw pellter cymdeithasol ar waith wrth ailagor ein busnesau llety hanfodol ar gyfer twristiaid? A wnewch chi ganiatáu i fwytai, tafarndai a bariau ailagor ar 4 Gorffennaf, fel sy'n cael ei ystyried yn Lloegr? Ac yn olaf, a wnewch chi agor Sw Mynydd Cymru os gwelwch yn dda? Gall mesurau cadw pellter cymdeithasol ddigwydd yno, gan ei fod yn weithgaredd awyr agored? Mae'n rhaid ei wneud; gwnewch hynny, Weinidog.

A gaf fi ddiolch i Janet Finch-Saunders am ei chwestiynau, ac i roi sicrwydd iddi yn gyntaf fod cymorth enfawr wedi'i gynnig i Sw Mynydd Cymru? Ac ni fu'n ofynnol i Sw Mynydd Cymru, yn wahanol i sŵau yn Lloegr, aros ar gau; deddfwriaeth a gyflwynwyd yn Lloegr yn ystod yr wythnos ddiwethaf i gadw sŵau ar gau sydd wedi rhwystro sŵau rhag ailagor. Yma yng Nghymru, nid yw'r ddeddfwriaeth honno'n berthnasol. Y rheswm pam nad yw sŵau yng Nghymru yn gallu agor ar hyn o bryd yw am na fyddent yn gallu cynhyrchu'r nifer o ymwelwyr a chynhyrchu'r incwm yn sgil hynny i'w gwneud yn hyfyw yn ariannol iddynt agor ar hyn o bryd. Pam? Wel, oherwydd, fel y dywedais eisoes, mae mwy na 60 y cant o bobl yng Nghymru—a dyna ffigur a adlewyrchir mewn llawer o rannau o'r DU—yn rhy nerfus i adael eu cartrefi eu hunain, heb sôn am ymweld â busnesau, ac atyniadau i ymwelwyr. Ond y gwir amdani yw y bydd busnesau sy'n dibynnu ar ymwelwyr—yr atyniadau i ymwelwyr—yn ei gwneud yn ofynnol i bobl fod â hyder i fynd iddynt. Ni fydd gan bobl hyder oni chaiff y rhif R ei ostwng ddigon iddynt deimlo'n hyderus, oni bai ein bod yn gwneud yn siŵr fod y feirws dan reolaeth yn llwyr.

Nawr, yn y cyfamser, rwy'n credu bod y math o gymorth sy'n cael ei gynnig i sŵau yng Nghymru wedi bod yn rhyfeddol, o gofio na chawsom yr un geiniog o symiau canlyniadol yn seiliedig ar gyhoeddiad Llywodraeth y DU ar y gronfa sŵau. Nawr, rydym wedi agor y gronfa cadernid economaidd i sŵau yng Nghymru. Ceir 30 o sŵau cofrestredig a thrwyddedig yng Nghymru. Rydym wedi ysgrifennu at bob un ohonynt i sicrhau ein bod yn llwyr ddeall goblygiadau coronafeirws ac er mwyn inni ddeall lle gallem fod o gymorth. Ac o ganlyniad i'r gronfa cadernid economaidd, rydym wedi gallu gwneud wyth cynnig o gymorth i sŵau yng Nghymru. Mae Sw Mynydd Cymru yn un o'r rhai sydd wedi elwa o'r gronfa cadernid economaidd. Mae hefyd wedi cael budd o gynllun benthyciadau Banc Datblygu Cymru yn sgil y COVID—dau gynllun sy'n unigryw i Gymru, ac mae'r cymorth hwnnw'n £335,000. Cyferbynnwch hynny—pe baem wedi cael swm canlyniadol o dan fformiwla Barnett o gronfa sŵau Llywodraeth y DU, byddai'n ddim ond £700,000, sef bron ddwywaith yr hyn a wariwyd ar un sw yn unig yng Nghymru. Mae hynny'n dangos pam y gallwn ddweud yn hyderus fod sŵau yng Nghymru wedi cael eu gwarchod yn well drwy'r pandemig hwn nag mewn mannau eraill.

Rwy'n benderfynol o sicrhau ein bod yn gwneud popeth a allwn i gefnogi ailagor sŵau'n ddiogel pan fyddant yn dewis ailagor, ond—rhaid i mi bwysleisio eto—yr hyn sy'n mynd i fod yn hanfodol bwysig yw bod hyder gan y cyhoedd i adael eu cartrefi a mynd i ymweld ag atyniadau o'r fath. Oherwydd os nad oes hyder gan bobl, ni fyddant yn mynd iddynt—ni fyddant yn talu arian am docynnau, ni fydd incwm yn cael ei gynhyrchu, a beth fydd yn digwydd wedyn? Dim ond un cyfle a gawn i ailagor busnesau ac ailagor atyniadau.

Fe fydd hi'n anhraethol o anodd i Sw Mynydd Cymru, neu unrhyw sw arall o ran hynny, allu rhoi eu gweithlu'n ôl ar ffyrlo heb i Lywodraeth y DU roi unrhyw arwydd y byddai hynny'n bosibl. Bydd yn anhraethol o anodd hefyd, pan fydd sw ar agor ac yna'n dewis cau, i roi digon o hyder yn y tymor wedyn i warantu y byddant yn gallu ailagor ac aros ar agor. Felly, rydym wedi cynnig sicrwydd y pwyntiau adolygu, ac mae'r pwynt adolygu nesaf ar 9 Gorffennaf ac yna ar 30 Gorffennaf. Ac rydym wedi dweud wrth bobl, gyda sicrwydd y pwyntiau adolygu hynny, 'Byddwch yn gallu cynllunio ar gyfer ailagor, lle credwn y gellir ei wneud yn ddiogel, a bod modd gweithredu'r addasiadau ffisegol sydd eu hangen er mwyn i fusnes ailagor, neu i atyniad ailagor, mewn modd amserol.'

Weinidog, rydym wedi gweld buddsoddiad mawr yn y diwydiant ceir trydan ar draws y byd, ac wrth inni chwilio am gyfleoedd economaidd wrth gefnu ar COVID-19, hoffwn awgrymu y dylai'r DU ddatblygu capasiti gweithgynhyrchu o'r radd flaenaf ar gyfer ceir trydan a phopeth sydd ei angen mewn perthynas â hynny. Ac yng Nghasnewydd, wrth gwrs, mae gennym waith Orb, a allai weithgynhyrchu'r duroedd trydanol sydd eu hangen ar gyfer diwydiant o'r fath. A wnewch chi barhau i siarad â Llywodraeth y DU, yr undebau llafur a'r byd busnes, Weinidog, i bwysleisio'r cyfle enfawr hwn a gwneud yn siŵr nad yw gweithfeydd y DU, Cymru ac Orb yng Nghasnewydd ar eu colled?

Wel, diolch, John Griffiths, ac rwy'n cytuno y bydd y defnydd o gerbydau allyriadau isel iawn yn dwysáu ac yn cyflymu yn y dyfodol, ond wrth inni gefnu ar y coronafeirws, rwy'n gobeithio hefyd y byddwn yn gweld y defnydd o drafnidiaeth gyhoeddus yn cynyddu hefyd, a'n bod yn gweld cynnydd sylweddol mewn teithio llesol. Felly, rydym yn awyddus i sicrhau bod buddsoddiad yn cael ei wneud yn y seilwaith a all gynnal teithio llesol, yn y seilwaith ac yn y gwasanaethau sy'n cynnal trafnidiaeth gyhoeddus, a'n bod ni a Llywodraeth y DU, drwy strategaeth ddiwydiannol y DU, yn gallu buddsoddi'n strategol i gefnogi datblygiad cerbydau allyriadau isel iawn o'r radd flaenaf a hefyd ein bod yn defnyddio ein technolegau newydd, megis y rhai sy'n ymwneud â hydrogen. A John, rydych chi wedi cyflwyno achos grymus iawn ar sawl achlysur i waith Orb gael ei ystyried fel rhan o'r rhaglen waith gyffrous hon, a gallaf warantu y byddwn yn parhau i dynnu sylw Llywodraeth y DU at bresenoldeb y safle hwnnw a photensial y safle hwnnw yn yr agenda bwysig hon.

Diolch. Mandy Jones. A wnaiff rhywun agor meic Mandy, os gwelwch yn dda?

A yw hynny'n iawn?

Iawn, parhewch.

Diolch, Ddirprwy Lywydd. Diolch am eich diweddariad, Weinidog. Fel y gwyddom i gyd, mae Cymru'n dibynnu ar dwristiaeth, ac yn arbennig felly yn y rhanbarth rwy'n ei gynrychioli a'r un y mae gennych gyfrifoldeb gweinidogol drosto. Mae twristiaeth yn fusnes mawr. Rydym yn ei wneud yn dda yng Nghymru. Mae pobl wrth eu boddau'n dod yma ar wyliau. Maent yn gwario eu harian gan wella ein heconomi. Ond mae'r sector parciau carafannau yn arbennig yn dweud wrthyf fod busnes yn llifo i ffwrdd i Loegr a bod sefyllfa wael yn cael ei gwaethygu gan fod ffioedd safleoedd yn dibynnu ar hygyrchedd parciau. Felly, mae pobl am gael ad-daliadau ac os yw safonau'n mynd i barhau i fod yn uchel, bydd costau cynnal a chadw yno o hyd. Mae busnesau'n digalonni.

Dyma fy nghwestiynau: pa sylwadau a gyflwynwyd gennych i'ch cyd-Weinidogion yn y Cabinet ynghylch ailagor parciau carafannau yn arbennig, sydd â phellter rhyngddynt gan amlaf? Os bydd Cymru'n parhau â chyfyngiadau sy'n wahanol i weddill y DU, pa gymorth pellach y byddwch yn ei gynnig i'r busnesau hyn er mwyn sicrhau bod diwydiant twristiaeth Cymru yn agored i bawb? Mae Graham Evans, o Parkdean Resorts, wedi gofyn a ydych yn barod i gael cyfarfod Zoom gydag ef. A fyddech chi'n barod i wneud hynny? Ac yn olaf, os mai pwynt y cyfyngiadau symud oedd gwastatáu'r gromlin, rwy'n llongyfarch eich Llywodraeth ar eich llwyddiant. Felly, a wnewch chi—? A wyddoch chi pryd y bydd Cymru ar agor i fusnes? Diolch.

Wel, a gaf fi ddiolch i Mandy Jones, nid yn unig am ei chwestiynau, ond hefyd am ei sylwadau defnyddiol a chais am gyfarfod Zoom ag etholwr? Byddaf yn sicr yn cysylltu â fy nghyd-Weinidog, y Dirprwy Weinidog Diwylliant, Chwaraeon a Thwristiaeth, ynglŷn â phwy yw'r mwyaf priodol i gael y cyfarfod hwnnw, ond rydym yn awyddus i ymgysylltu â chynifer o fusnesau yn y sector twristiaeth a lletygarwch ag sy'n bosibl wrth inni fynd ati i gynllunio'r cyfnod adfer ac ailagor busnesau'n ddiogel.

Fel y dywedais wrth eraill, mae gennym gyfnodau adolygu rheolaidd, ac yn ystod y cyfnod adolygu diwethaf, dywedodd y Prif Weinidog y dylai siopau manwerthu nad ydynt yn hanfodol fanteisio ar dair wythnos o gynllunio ar gyfer ailagor. Bydd y cyfnod adolygu nesaf ddydd Iau nesaf, ac yn dilyn hynny, ceir cyfnod adolygu a fydd yn para tan 9 Gorffennaf.

Mewn mannau eraill yn y DU, rydym eto i gael dyddiad ar gyfer pryd y gall twristiaeth a lletygarwch ailddechrau. Yr Alban a Gogledd Iwerddon—ar hyn o bryd maent yn edrych ar 20 Gorffennaf, ac yn Lloegr, efallai, 4 Gorffennaf ar y cynharaf—ac roeddwn yn teimlo bod yr Ysgrifennydd Gwladol dros Fusnes, Ynni a Strategaeth Ddiwydiannol yn awyddus i bwysleisio 'ar y cynharaf' ddoe—ac roedd cafeat cadarn iawn hefyd fod hynny'n dibynnu ar sicrhau bod y cyfraddau heintio yn ddigon isel.

Yr hyn nad wyf am ei wneud—yr hyn nad oes neb o fy nghyd-Aelodau am ei wneud—yw codi gobeithion ffug, a dweud, 'Ar y dyddiad penodol hwn gallwch baratoi i ailagor'. Yn lle hynny, pan fyddwn yn gwneud cyhoeddiadau, rydym am allu eu cyflawni. Rydym eisiau i fusnesau gael sicrwydd o wybod y byddant yn gallu ailagor. Rwy'n credu mai'r peth olaf y mae busnesau mewn unrhyw sector ei eisiau yw cael gwybod y dylent gynllunio ar gyfer dyddiad penodol ac yna, ychydig bach cyn y dyddiad hwnnw, ein bod yn dweud wrthynt, 'Mewn gwirionedd, rydym yn gwneud tro pedol ac nid ydym yn mynd i ganiatáu i chi ailagor'. Oherwydd, pan fyddwch wedi dechrau'r broses o dynnu eich gweithwyr allan o ffyrlo, mae'n anhygoel o anodd gwrthdroi hynny. Ni allwch roi eich gweithlu yn ôl ar ffyrlo. Rhaid i'r busnes dalu'r costau sefydlog sy'n dod yn sgil ailagor, ac felly rhaid inni gael sicrwydd y gallwn wireddu cyhoeddiadau. A dyna pam fod gennym gyfnodau adolygu tair wythnos o hyd, dyna pam fod gennym bwyntiau adolygu bob tair wythnos, a gallaf ddweud unwaith eto, fod y pwyntiau adolygu nesaf yn dod ar 18 Mehefin a 9 Gorffennaf.

Rydym ni, ar draws y Llywodraeth, yn cael trafodaethau helaeth am barciau carafannau a rhannau eraill o'r sector twristiaeth a lletygarwch o ran sut y gallent ailagor yn ddiogel. A chynhaliwyd y drafodaeth ddiweddaraf o'r rheini ddeuddydd yn ôl. Roedd yn cynnwys y Dirprwy Weinidog Diwylliant, Chwaraeon a Thwristiaeth, roedd yn cynnwys Eluned Morgan, Gweinidog y Gymraeg a Chysylltiadau Rhyngwladol, roedd yn fy nghynnwys i, ac roedd hefyd yn cynnwys y Prif Weinidog. Rwy'n credu bod hynny'n dangos ein bod o ddifrif ynghylch y mater hwn, a'n hawydd cryf i wneud yn siŵr y gall busnesau ailagor cyn gynted â phosibl, ond rydym am sicrhau y gallwn gadw at unrhyw ddyddiad a gyhoeddwn, oherwydd rydym wedi gweld gormod o enghreifftiau mewn mannau eraill lle mae dyddiadau wedi cael eu cyhoeddi, ond heb eu gwireddu mewn gwirionedd.

Weinidog, mae Llywodraeth Cymru wedi ariannu llawer o fusnesau—yn eich datganiad i'r wasg yn gynharach heddiw, rwy'n credu eich bod wedi dweud bod dros 8,000 o fusnesau wedi elwa o'r gronfa cadernid economaidd. Nawr, mae'r gronfa honno'n cynnwys oddeutu £400 miliwn ar gyfer busnesau bach a chanolig eu maint, ac rwy'n siŵr eich bod chi a minnau'n sylweddoli y byddai rhai o'n busnesau angori, megis y diwydiannau awyr, yn y gogledd yn bennaf, a'r diwydiannau dur, yn y de yn bennaf, yn llyncu'r arian hwnnw ar unwaith, ac felly byddai un busnes yn cael hwnnw. Felly, nid Llywodraeth Cymru o reidrwydd sydd â'r cyllid a'r adnoddau ond yn hytrach, Llywodraeth y DU. Ac rydym wedi clywed llawer iawn am Project Birch a sut y mae i fod i helpu'r mathau hyn o ddiwydiannau. Hyd yn hyn, nid ydym wedi gweld unrhyw beth yn digwydd a gwyddom fod y diwydiannau'n mynd i wynebu cyfnod tyngedfennol wrth i wledydd eraill yn Ewrop helpu eu sectorau dur, ac mae Tsieina hefyd yn dod allan o hyn. A ydych yn curo ar ddrysau San Steffan a hyd yn oed 10 Downing Street i fynnu bod Llywodraeth y DU bellach yn gweithredu Project Birch ac yn cefnogi'r busnesau mawr hyn, gan eu bod yn gonglfaen i lawer o'n heconomïau, yng gogledd a de Cymru?

Wel, a gaf fi ddiolch i David Rees am ei gwestiwn? Mae'n hollol gywir mai dim ond Llywodraeth y DU sydd â'r adnoddau ariannol i allu cefnogi'r sectorau gyda'r math o ymyrraeth sydd ei angen, yn enwedig awyrofod a dur. Maent yn ddau sector sydd bellach yn eitemau sefydlog yn y galwadau pedairochrog a gynhelir rhyngof fi a Gweinidogion yr economi yn y gweinyddiaethau datganoledig a BEIS.

Dylid defnyddio Project Birch, wrth gwrs, i gefnogi sectorau a busnesau ledled y DU, ond mewn ffordd sy'n cydnabod yr anghenion—fel y crybwyllodd Helen Mary Jones ychydig yn gynharach—yn hytrach na'r hyn y gellid ei ystyried yn rhaniad teg a chyfartal drwy gymorth o dan fformiwla Barnett. Rhaid inni sicrhau bod cymorth ar gyfer dur ac awyrofod drwy Project Birch—ac rwy'n gobeithio bod Llywodraeth y DU yn gwrando ar ein galwadau am gymorth drwy'r ymyrraeth benodol honno—fod y cymorth a ddaw i'n rhan yn cydnabod bod gennym, yn y ddau sector hollbwysig hynny, nifer anghymesur o uchel o bobl wedi'u cyflogi yng Nghymru, ac felly, drwy Project Birch, ac yn y tymor hwy drwy'r strategaeth ddiwydiannol, byddwn yn disgwyl i'r fersiwn newydd o'r strategaeth ddiwydiannol gael cyfran fwy o'r adnoddau ariannol o'r ymyriadau penodol hynny.

Yn olaf, dylwn ddweud mai'r trydydd sector sydd bob amser, bob amser yn cael ei drafod yn ystod y galwadau pedairochrog hynny yw twristiaeth, ac rwyf wedi bod yn awyddus iawn i bwysleisio rôl Llywodraeth y DU yn datblygu cynllun cymorth sy'n cydnabod, hyd yn oed os yw busnesau o fewn y sector twristiaeth yn ailagor yn ystod y mis neu fwy nesaf, y byddant yn dal i wynebu heriau o ran cynhyrchu digon o refeniw. Nid ydynt yn mynd i weld y math o refeniw a oedd i'w weld yn 2019, oherwydd nid yw hyder y cyhoedd yn mynd i ddychwelyd i'r hyn ydoedd cyn y coronafeirws, ac felly bydd angen cynllun cymorth, pa un a fydd busnesau'n ailagor o fewn y sector twristiaeth ai peidio. Ac unwaith eto, dim ond Llywodraeth y DU sydd â'r pŵer ariannol i allu darparu cynllun o'r fath ar gyfer y sector twristiaeth.

Diolch yn fawr, Weinidog.

Rwyf wedi cael rhybudd o bwynt o drefn gan Janet Finch-Saunders. Janet Finch-Saunders.

[Anghlywadwy.]

Janet, ni allwn eich clywed.

Fe allwn i.

Rwy'n siomedig iawn—diolch—pan ofynnais fy nghwestiwn i chi, a soniais am Sw Mynydd Cymru, fe ateboch chi—

Na, na—mae'n ddrwg gennyf. Mae'n ddrwg gennyf, mae eich pwynt o drefn i mi yn ymwneud ag ymddygiad yn y Siambr. Felly, cyfeiriwch eich pwynt o drefn ataf fi, ac fe wnaf benderfyniad yn ei gylch. Diolch.

O'r gorau. Diolch. Pan ofynnais fy nghwestiwn i'r Gweinidog am Sw Mynydd Cymru, yn ei ymateb fe ddywedodd na fu swm canlyniadol o dan fformiwla Barnett i Gymru ar gyfer y sŵau. Rwyf wedi cael deall o le sicr, yn ysgrifenedig, fod swm canlyniadol o dan fformiwla Barnett wedi'i drosglwyddo. Felly, hoffwn i'r Gweinidog gywiro'r datganiad hwnnw, os gwelwch yn dda.

O'r gorau. Fe adolygaf beth yn union a ddywedwyd ac fe ddown yn ôl i ymdrin â hyn ar ddiwedd y sesiwn.

Ni fu unrhyw swm canlyniadol.

Fe ddown yn ôl ato ar ddiwedd y sesiwn. Diolch.