5. Pa asesiad y mae'r Gweinidog wedi'i wneud o lefelau llygredd aer yng Nghymru? OQ55688

Rydym yn asesu ansawdd yr aer yn rheolaidd yn unol â gofynion statudol. Yn ddiweddar, gwnaethom gomisiynu astudiaeth i asesu effeithiau COVID-19 ar ansawdd yr aer. Dangosodd honno ddarlun cymysg, gyda lefelau rhai llygryddion yn gostwng ac eraill yn codi. Rydym yn parhau i asesu'r sefyllfa i lywio ac i ddatblygu camau gweithredu yn y dyfodol.

Diolch, Weinidog. Yr wythnos diwethaf, gwnaethom nodi Diwrnod Aer Glân, lle cawsom ddata wedi'i ddiweddaru, a oedd yn tynnu sylw at y ffaith bod gan dde Cymru, cyn y cyfyngiadau symud, y lefelau llygredd gwaethaf ond un yn y DU—roedd lefelau nitrogen deuocsid gwenwynig 1.6 gwaith yn fwy na therfynau cyfreithiol yr UE. Nawr, yn ystod y cyfyngiadau symud eleni, gwelsom lygredd aer yng Nghymru yn gwella’n ddramatig, a chyflwynodd Llywodraeth Cymru gynllun aer glân hefyd, er mai ar strydoedd Caerdydd yn unig y bu hynny. Nawr, fel cadeirydd y grŵp trawsbleidiol ar Ddeddf aer glân i Gymru, a gaf fi ofyn pryd y bydd y cynllun hwn yn cael ei gyflwyno yn y Senedd, a phryd y cawn gyfle i ofyn cwestiynau ar fanylion y cynllun a chynnwys y Papur Gwyn a ddaw'n sylfaen i'r fframwaith deddfwriaethol ar gyfer Deddf aer glân newydd i Gymru?

Diolch. Ac roeddwn yn falch iawn o fynychu eich grŵp trawsbleidiol yr wythnos diwethaf, neu'r wythnos flaenorol—ni allaf gofio'n iawn nawr—a chredaf ei bod yn bwysig iawn ein bod yn cydnabod Diwrnod Aer Glân, nid yn y ffordd y bu modd inni wneud y llynedd, ond roeddwn yn wirioneddol falch o allu cefnogi'r fenter allweddol honno. Fel y dywedwch, lansiais y cynllun aer glân ym mis Awst, ac mae'n nodi'r camau allweddol y byddwn yn eu cymryd i leihau llygredd aer a'i effaith ar iechyd y cyhoedd a bioamrywiaeth, a hefyd yr amgylchedd naturiol yng Nghymru. Mae'r cynllun hefyd yn nodi mesurau i sicrhau cydymffurfiaeth â gofynion deddfwriaethol Ewropeaidd a domestig.

Fel y dywedwch, byddwn yn cynhyrchu Papur Gwyn ar aer glân, ac rydym yn datblygu hwnnw er mwyn gwella'r ddeddfwriaeth sydd gennym ar hyn o bryd. Rwy'n bwriadu cyhoeddi Papur Gwyn ar Fil aer glân i Gymru erbyn diwedd tymor y Senedd hon fel y gall Aelodau graffu arno.

Weinidog, un o ganlyniadau COVID yw ein bod wedi gweld llawer o'n mannau trefol yn cael eu hail-lunio yn gyflymach nag ar unrhyw adeg yn ystod y 25 mlynedd diwethaf: systemau unffordd ar gyfer cerddwyr, parthau di-draffig, neu draffig yn cael ei gyfyngu beth bynnag. Rydym hefyd wedi gweld mwy o alw am lawer mwy o reoleiddio traffig mewn rhai mannau, ac mae dinasoedd eraill ledled y byd, fel Paris, yn dechrau gwahardd traffig, ac eithrio ar gyfer trigolion, o ardaloedd mawr felly mae mwy o fannau agored i blant chwarae ynddynt, er enghraifft. Mae hyn oll yn cael effaith fuddiol iawn ar ansawdd yr aer. A fyddwch yn cydweithredu â'ch cyd-Aelodau i sicrhau ymagwedd o'r fath fel rhan o'r cynllun aer glân yn y dyfodol, gan fod cynllunio ein hamgylchedd, ein mannau trefol, a llif ein traffig yn hanfodol i hyn?

Ie, rwy'n cytuno â'r pwyntiau a wnaeth David Melding. Cyfeiriodd Dai Lloyd at y ffaith imi lansio’r cynllun ar strydoedd Caerdydd, ond fe’i lansiais ar Stryd y Castell, sydd yn amlwg wedi bod ar gau i draffig, ac roedd yn ddiwrnod braf iawn, ac roedd yn wych gweld teuluoedd allan yn mwynhau, yn defnyddio'r stryd honno mewn ffordd wahanol. Credaf eich bod yn llygad eich lle yn dweud mai un o’r manteision—mae'n debyg fod yn rhaid inni chwilio am fanteision i COVID-19—yw ein bod wedi gweld awdurdodau lleol yn ail-lunio eu hardaloedd mewn ffordd nad ydym wedi'i wneud o'r blaen.

Rwy'n sicr yn fwy na pharod i gael y sgyrsiau hynny gydag awdurdodau lleol. Rwy'n siŵr fod pob un ohonynt yn cyflwyno cynlluniau. Os ydym am gyflawni sector cyhoeddus carbon niwtral erbyn 2030, dyma'r math o beth y mae'n rhaid i awdurdodau lleol edrych arno.

Weinidog, siaradais yr wythnos diwethaf yn lansiad maniffesto Living Streets Cymru ar gyfer cerdded yng Nghymru. Maent am i bawb yng Nghymru allu anadlu aer glân, ac maent am i'r Llywodraeth nesaf flaenoriaethu'r argyfwng hinsawdd, cyflwyno Deddf aer glân i Gymru a pharthau aer glân o amgylch holl ysgolion Cymru, creu mwy o fannau gwyrdd trefol a choridorau gwyrdd lle gall pobl gerdded a beicio, a gweithio tuag at nod sero-net o ran allyriadau carbon mewn trefi a dinasoedd, mynd i'r afael â pharcio ar balmentydd, buddsoddi mwy mewn targedau i blant gerdded i'r ysgol ac i oedolion ddewis teithio llesol. Felly, Weinidog, a wnewch chi ddarllen eu maniffesto’n fanwl a sicrhau bod cymaint o fesurau â phosibl yn cael eu cyflwyno gan y Llywodraeth Lafur nesaf?

Diolch am godi'r pwyntiau hynny, Huw, ac yn sicr, rwy’n fwy na pharod i fwrw golwg ar y maniffesto. Mae rhai o'r pethau y cyfeiriwch atynt—fe fyddwch yn ymwybodol fod fy nghyd-Aelod Lee Waters wedi gwneud datganiad ddoe ynglŷn â mynd i'r afael â pharcio ar balmentydd, mae Llywodraeth Cymru wedi rhoi cyllid sylweddol tuag at deithio llesol dros dymor y Llywodraeth hon, ond fe wnaethom gynyddu'r cyllid hwnnw yn ystod pandemig COVID-19. Felly, mae yna bethau rydym yn eu gwneud. Pan gyflwynodd ei faniffesto ddwy flynedd yn ôl, gwnaeth y Prif Weinidog ymrwymiad i Ddeddf aer glân, ac fel y dywedais mewn ateb cynharach, rydym wrthi’n datblygu'r Papur Gwyn ar Fil aer glân, a Deddf aer glân wedi hynny, fel y gallwn wella'r ddeddfwriaeth sydd gennym yma yng Nghymru ar hyn o bryd.