8. Datganiad gan Weinidog yr Economi: Gwarant i Bobl Ifanc

– Senedd Cymru am 4:53 pm ar 16 Tachwedd 2021.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of David Rees David Rees Labour 4:53, 16 Tachwedd 2021

Felly, symudwn ymlaen i eitem 8, datganiad gan Weinidog yr Economi ar y gwarant i bobl ifanc. Galwaf ar y Gweinidog, Vaughan Gething.

Photo of Vaughan Gething Vaughan Gething Labour

(Cyfieithwyd)

Diolch, Dirprwy Lywydd. Mae ein pobl ifanc yn dal yr allwedd i ddyfodol Cymru. Dyna pam rwy'n falch iawn o fod wedi lansio ein gwarant i bobl ifanc yn swyddogol yr wythnos hon. Mae Llywodraeth Cymru yn benderfynol na fydd unrhyw genhedlaeth yn mynd ar goll yng Nghymru o ganlyniad i'r pandemig. Rydym yn sefydlu rhaglen uchelgeisiol a gynlluniwyd i ddarparu'r cynnig o waith, addysg, hyfforddiant neu hunangyflogaeth i bawb o dan 25 mlwydd oed yng Nghymru. Rwy'n credu mai dyma'r camau beiddgar mae'n rhaid i ni eu cymryd i helpu pobl ifanc i gael y dechrau gorau posibl. Rydym am roi'r cymorth sydd ei angen ar bobl ifanc ar gyfer dyfodol mwy disglair wrth adael yr ysgol, y coleg, y brifysgol, os ydynt yn ddi-waith neu os ydynt yn wynebu cael eu diswyddo. Cymru'n Gweithio yw'r porth unigol i bob un rhwng 16 a 24 mlwydd oed yng Nghymru gael mynediad i'r warant. Bydd hyn yn adeiladu ar y model sydd eisoes yn gryf ac yn llwyddiannus o ddarparu arweiniad gyrfaoedd a chyfeirio cymorth at yr holl raglenni a gwasanaethau sydd ar gael yn lleol. Mae dros 5,500 o bobl ifanc sy'n gymwys i gael y warant eisoes wedi defnyddio ein gwasanaethau Cymru'n Gweithio ers 2021.

Photo of Vaughan Gething Vaughan Gething Labour 4:55, 16 Tachwedd 2021

(Cyfieithwyd)

Beth bynnag fo'r ansicrwydd sy'n ein hwynebu, gallwn fod yn sicr o un peth: mae methu â chamu ymlaen i gefnogi pobl ifanc heddiw yn gwarantu methiant economaidd yfory. Cefnogir y warant gan ddarpariaeth eang i sicrhau y gall pobl ifanc fanteisio ar gymorth effeithiol sy'n gweithio iddyn nhw. Eleni yn unig, mae Llywodraeth Cymru wedi buddsoddi £390 miliwn yn y chweched dosbarth ac addysg bellach, gan ddarparu amrywiaeth o gyrsiau academaidd a galwedigaethol i filoedd o bobl ifanc; £16.4 miliwn mewn lwfansau cynhaliaeth addysgol; £5 miliwn ar gyfer lleoedd ychwanegol; a £33 miliwn ychwanegol i gefnogi pobl ifanc mewn addysg i wella o effaith y pandemig.

Rydym wedi darparu £152 miliwn ar gyfer prentisiaethau. Mae hyn yn cynnwys £18.7 miliwn ar gyfer cymhellion cyflogwyr sy'n annog recriwtio pobl ifanc. Er bod prentisiaethau'n rhaglen pob oedran, roedd tua 39 y cant o brentisiaid a ddechreuodd yn 2019-20 o dan 25 mlwydd oed. Rydym wedi darparu dros £1.2 biliwn mewn cymorth i fyfyrwyr addysg uwch ar gyfer 2021-22. Yn y flwyddyn flaenorol, roedd tua 60 y cant o fyfyrwyr addysg uwch Cymru rhwng 16 a 24 mlwydd oed, sy'n golygu bod ein pecyn arloesol o grantiau a benthyciadau cynhaliaeth yn galluogi myfyrwyr, waeth beth fo'u hoedran, incwm cartref neu deuluol, i gael mynediad i addysg uwch. Yn ystod y flwyddyn ddiwethaf, rydym hefyd wedi darparu £122 miliwn o gyllid ychwanegol i feithrin gallu a galluogi ein prifysgolion i gynyddu eu cyllid cyni a'u gwasanaethau cymorth i fyfyrwyr sydd wedi’u heffeithio gan y pandemig. Rydym yn darparu £70 miliwn y flwyddyn i helpu pobl i gael gwaith drwy amrywiaeth o raglenni cyflogadwyedd, gan gynnwys ReAct, hyfforddeiaethau a rhaglenni cyflogadwyedd cymunedol. 

Ym mis Mehefin eleni, cyhoeddais ein bwriad i ddatblygu'r warant, a'r wythnos hon, rwyf wedi lansio cam 1, sy'n canolbwyntio ar wella cyflogadwyedd a darpariaeth sgiliau. Mae'r pecyn cynhwysfawr yn dwyn ynghyd raglenni sydd wedi'u cynllunio i ddarparu'r cymorth cywir ar yr adeg gywir, ar gyfer anghenion amrywiol pobl ifanc ledled Cymru. Mae hyn yn cynnwys gwasanaethau newydd sy'n hawdd eu defnyddio i helpu pobl ifanc i ddod o hyd i gyfleoedd yn haws. Mae'r cynnig gwarant i bobl ifanc rhwng 16 a 24 mlwydd oed yng Nghymru yn rhoi mynediad i un llwybr syml i'r warant drwy Cymru'n Gweithio, gyda chymorth a chyngor gan gynghorwyr yn cael eu darparu ar fforymau lluosog, gan gynnwys yn rhithiol, ar y stryd fawr, a gwell cyfleusterau allgymorth ledled Cymru; llwyfan chwilio am gwrs newydd sy'n hawdd ei ddefnyddio ar gyfer y rhai sydd am fynd i addysg bellach neu addysg uwch; hyfforddiant a chymhellion cyflog drwy'r rhaglen ReAct; lle ar un o'n rhaglenni cyflogadwyedd cymunedol allgymorth; neu gyngor a chymorth hunangyflogaeth drwy Syniadau Mawr Cymru, sy'n rhan o Busnes Cymru; hyfforddeiaethau sy'n darparu profiad gwaith a hyfforddiant; cymorth i ddod o hyd i brentisiaeth; ac atgyfeiriad i un o'r rhaglenni a ariennir gan bartneriaid eraill, gan gynnwys yr Adran Gwaith a Phensiynau neu awdurdodau lleol.

Mae Cymru'n Gweithio hefyd yn treialu gwasanaeth paru swyddi newydd i gynorthwyo pobl ifanc i sicrhau cyflogaeth ac i helpu cyflogwyr i lenwi swyddi gwag. Bydd ein camau nesaf wrth ddatblygu'r warant yn cynnwys rhaglen well ar gyfer pobl ifanc, gan eu helpu i bontio i hunangyflogaeth, gyda phecyn o gymorth a chyngor busnes ac ariannol. Byddwn yn cynyddu ein pwyslais ar waith teg a swyddi. Roedd pobl rhwng 16 a 24 mlwydd oed yn cyfrif am 16 y cant o holl ddiswyddiadau'r DU yn ystod 2020, felly rydym wedi bod yn datblygu dulliau newydd o gefnogi'r warant. Bydd llwybrau penodol i gefnogi recriwtio i sectorau twf, gan baratoi pobl ar gyfer swyddi yn y dyfodol, gyda dwy raglen gyflogadwyedd hyblyg newydd—ReAct a Twf Swyddi Cymru+. Rydym yn ehangu ein dull bwletin swyddi sydd, yr haf hwn, wedi hysbysebu 20,000 o swyddi i bobl ifanc, a byddwn yn estyn allan at gyflogwyr drwy ein hymgyrch 'Yn Gefn i Chi’, gan wahodd cyflogwyr i gysylltu â Busnes Cymru a chwarae eu rhan i sicrhau bod y warant yn llwyddiant. Rydym yn blaenoriaethu pobl ifanc a sgiliau sero-net o fewn y rhaglenni prentisiaeth.

Gydag un o bob saith o bobl yng Nghymru yn hunangyflogedig, mae angen i ni sicrhau bod y genhedlaeth nesaf yn deall yr opsiwn llwybr gyrfa hwn yn llawn. Felly, byddwn yn parhau i ysbrydoli a chefnogi entrepreneuriaid ifanc ledled Cymru, ac yn ysgogi eu huchelgeisiau i ddechrau eu busnesau eu hunain drwy Syniadau Mawr Cymru. Byddwn yn parhau â'n dull cydweithredol. Felly, bydd partneriaethau sgiliau rhanbarthol yn dechrau digwyddiadau ymgysylltu i lunio darpariaeth warant yn eu hardal. Mae gwaith eisoes ar y gweill yn genedlaethol gyda'r Adran Gwaith a Phensiynau i geisio sicrhau bod rhaglenni fel Kickstart a Restart yn rhai sy'n ategu yn hytrach na chystadlu neu ddyblygu gyda darpariaeth a ddarparwn. Rydym yn parhau i alw ar Lywodraeth y DU i weithio gyda ni i lunio ymateb cydgysylltiedig yng Nghymru ac, yn ein barn ni, i liniaru effaith toriadau arfaethedig i fudd-daliadau ac anghydraddoldebau lles a fydd yn cael eu creu drwy ddull presennol Llywodraeth y DU o ymdrin â chronfeydd adnewyddu cymunedol.

Byddwn yn parhau i wrando ar ein pobl ifanc drwy gyfres o grwpiau ffocws rhwng nawr a mis Rhagfyr, i ddeall sut maen nhw’n gweld y cymorth a'r cynnig sydd ar gael; yr hyn maen nhw am ei weld; a'r rhwystrau maen nhw’n eu hwynebu. Yfory, byddaf yn lansio digwyddiad SkillsCymru, ac yn ei ddefnyddio fel cyfle pellach i ni wrando ac ymgysylltu â chynulleidfa o tua 5,000 o bobl ifanc o bob cwr o Gymru ar yr agenda swyddi a sgiliau. Bydd hyn, wrth gwrs, yn bwydo drwodd i'r cam datblygu nesaf ar gyfer y warant yng Nghymru.

Fel yr wyf wedi dweud o'r blaen ar ddechrau'r datganiad hwn, mae pobl ifanc yn dal yr allwedd i lwyddiant Cymru yn y dyfodol, ac rwyf yn falch o arwain y gwaith ar warant y person ifanc. Byddaf, wrth gwrs, yn parhau i roi'r wybodaeth ddiweddaraf i'r Aelodau am gynnydd.

Photo of Paul Davies Paul Davies Conservative

(Cyfieithwyd)

Diolch, Dirprwy Lywydd, a diolch am eich datganiad, Gweinidog. Rwy'n falch o glywed bod rhywfaint o gynnydd wedi bod o ran cyflwyno gwarant y person ifanc, a bod mwy a mwy o bobl ifanc ledled Cymru bellach yn gallu manteisio ar gyfleoedd, boed hynny mewn gwaith, hyfforddiant neu hyd yn oed sefydlu eu busnes eu hunain.

Pan oedd Llywodraeth Cymru yn sefydlu gwarant i bobl ifanc cyn yr haf, roedd gwir awydd i weld lleisiau pobl ifanc wrth wraidd y cynllun. Gweinidog, rydych chi wedi dweud eich bod, dros yr haf, yn bwriadu sefydlu sgwrs genedlaethol gyda phobl ifanc am y warant i bobl ifanc, ac er bod y datganiad heddiw'n rhoi rhywfaint o wybodaeth i ni am y gweithgarwch ymgysylltu a ddigwyddodd dros yr haf, efallai y gallech ddweud mwy wrthym amdano. Er enghraifft, a allwch chi ddweud wrthym sut y cynhaliwyd y sgwrs honno gyda phobl ifanc? Faint o bobl wnaethoch chi ymgysylltu â nhw? Ac, yn hollbwysig, sut y gwnaethoch chi sicrhau bod lleisiau ym mhob rhan o Gymru yn cael eu clywed?

Nawr, Gweinidog, rydych chi wedi'i gwneud yn glir, yn ddiweddar, fod Cymru'n Gweithio wedi bod yn gwneud rhywfaint o waith olrhain ers diwedd mis Medi, ac mae'n bwysig ein bod yn gweld yn union ble mae pethau'n mynd yn dda ac, efallai, lle mae angen gwneud gwelliannau. Felly, Gweinidog, a allech chi gadarnhau beth yn union mae Cymru'n Gweithio yn ei olrhain? A yw'n cwmpasu canlyniadau ym mhob maes, boed yn waith, yn hyfforddiant neu'n hunangyflogaeth? Ac os felly, pa fath o asesiad ydych chi wedi gallu ei wneud o'r data sydd gennych chi hyd yn hyn?

Mae'r datganiad heddiw hefyd yn rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf i ni am y cynllun treialu paru swyddi y mae Cymru'n Gweithio wedi bod yn ymgymryd ag ef. Gwn o sgyrsiau blaenorol fod Llywodraeth Cymru wedi bod yn awyddus i ddysgu o'r cynllun treialu, gyda'r bwriad o'i gyflwyno yn genedlaethol. Wrth gwrs, Cymru'n Gweithio sydd yn y sefyllfa orau i ymgysylltu â phartneriaid a rhanddeiliaid ledled y wlad ar hyn, ac felly, Gweinidog, a allwn ni ennyn mwy o fanylion gennych chi ynghylch a yw'r cyflwyno hwnnw'n dal i ddigwydd, a pha fath o amserlenni yr ydych wedi'u clustnodi i gwblhau'r gwaith penodol hwn?

Nawr, mae'n hanfodol bod gwarant y person ifanc yn gweithio ochr yn ochr â chynlluniau eraill Llywodraeth Cymru, fel cynllun Twf Swyddi Cymru a chynllun ReAct, er enghraifft. Yn wir, mae'n rhaid i Lywodraeth Cymru hefyd gydnabod y gwaith pwysig iawn sy'n cael ei wneud gan Gyrfa Cymru, sydd hefyd yn helpu pobl ifanc i gynllunio eu gyrfa, paratoi ar gyfer swydd, neu wneud cais am brentisiaeth neu hyfforddiant. Er enghraifft, yn gynharach y mis hwn, lansiodd Gyrfa Cymru bartneriaeth gyda'r elusen symudedd cymdeithasol genedlaethol, Siaradwyr i Ysgolion, i helpu i ddarparu cyfleoedd profiad gwaith a sgyrsiau gyrfa sydd ar gael i fyfyrwyr yng Nghymru rhwng 11 a 19 mlwydd oed, mewn ymgais i helpu pobl ifanc ddifreintiedig i ddal i fyny ar ôl COVID. Felly, mae'n bwysig iawn bod y warant i bobl ifanc yn gweithio ochr yn ochr â'r rhaglenni eraill hyn ac yn cyrraedd y bobl ifanc nad ydynt, efallai, wedi gallu cael gafael ar gymorth neu nad ydynt yn ymwybodol o'r cymorth mae'r rhaglenni eraill yn ei gynnig. Felly, Gweinidog, a allwch chi ddweud wrthym sut yr ydych yn bwriadu i’r warant i bobl ifanc weithio ochr yn ochr â phrosiectau a strategaethau eraill i gefnogi pobl ifanc yma yng Nghymru?

Gweinidog, mae'n gwbl hanfodol bod digon o arian yn ei le i sicrhau bod gan y warant i bobl ifanc yr adnoddau sydd eu hangen i gael yr effaith fwyaf, ac rwy'n falch bod y datganiad yn dweud ychydig mwy wrthym am y dyraniadau cyllidebol sy'n cael eu gwneud. Mae'n dda gweld cyllid ar gael ar gyfer y chweched dosbarth, darparwyr AB, prentisiaethau a'r sector AU, ond mae hefyd yn bwysig bod cyllid ar gael i ddatblygu cyfleoedd hunangyflogaeth hefyd. Felly, Gweinidog, mae'r datganiad yn nodi'n briodol, gydag un o bob saith o bobl yng Nghymru yn hunangyflogedig, fod angen i ni sicrhau bod y genhedlaeth nesaf yn deall yr opsiwn llwybr gyrfa hwn yn llawn. Felly, a allwch chi ddweud wrthym faint o arian sy'n cael ei ddyrannu i gefnogi entrepreneuriaeth?

Mae'r datganiad hefyd yn cadarnhau bod Llywodraeth Cymru yn estyn allan at gyflogwyr drwy'r ymgyrch 'Yn Gefn i Chi’, sy'n gwahodd cyflogwyr i gysylltu â Busnes Cymru a chwarae eu rhan yn y warant, ac rwy'n credu ei bod yn bwysig iawn bod cefnogaeth wirioneddol gan fusnesau ledled Cymru. Felly, Gweinidog, a allwch chi ddweud mwy wrthym am sut mae'r ymgyrch yn gweithio, sut rydych chi’n sicrhau bod busnesau ym mhob rhan o'r wlad yn ymwybodol o'r ymgyrch, a sut mae Busnes Cymru yn recriwtio busnesau ledled Cymru?

Nawr, Gweinidog, nod ymgyrch 'Bydd Bositif’ Llywodraeth Cymru, a lansiwyd fis diwethaf, yw annog Pobl ifanc Cymru i ymgysylltu'n gadarnhaol â'u cynlluniau ar gyfer y dyfodol, ac mae'n dda gweld Llywodraeth Cymru yn gweithio gyda dylanwadau cymdeithasol a phartneriaid brand ar lwyfannau sy'n boblogaidd gyda phobl ifanc, i rannu negeseuon cadarnhaol am y cymorth sydd ar gael. Ac felly, Gweinidog, a wnewch chi roi'r wybodaeth ddiweddaraf am sut mae'r ymgyrch 'Bydd Bositif’ yn mynd rhagddi a'r effaith y credwch ei bod yn ei chael ar bobl ifanc yng Nghymru heddiw?

Dirprwy Lywydd, rwy'n falch o weld y bydd partneriaethau sgiliau rhanbarthol yn awr yn dechrau cyfres o ddigwyddiadau ymgysylltu i lunio darpariaeth warantedig yn eu hardal, a bod grwpiau ffocws yn cael eu sefydlu rhwng nawr a mis Rhagfyr i ddeall sut mae pobl ifanc yn gweld y cymorth a'r cynnig sydd ar gael. Mae pob un o'r rhain am i’r warant i bobl ifanc fod yn llwyddiant yng Nghymru, ac mae'n hanfodol bod lleisiau pobl ifanc ledled Cymru yn cael eu clywed yn uchel ac yn glir. Felly, a gaf i ddiolch i'r Gweinidog am ei ddatganiad ac rwy'n edrych ymlaen at gael diweddariadau pellach ar y warant dros y misoedd nesaf? Diolch.

Photo of Vaughan Gething Vaughan Gething Labour 5:06, 16 Tachwedd 2021

(Cyfieithwyd)

Diolch am y gyfres o gwestiynau y gwnaf geisio mynd i'r afael â nhw o fewn yr amser. Ynglŷn â'ch pwynt am y sgwrs genedlaethol gyda phobl ifanc, rydym wrth gwrs wedi bod yn cael sgwrs gyda phobl ifanc, fel rhan o'r rhyngweithio rheolaidd sydd gennym, ynghylch sut y gallai ac y dylai'r warant weithio. Nid ydym wedi gwneud cymaint ag y byddwn wedi dymuno mewn sgwrs genedlaethol fwy strwythuredig. Nid ydym wedi gallu gwneud hynny gyda'r staff a'r adnoddau sydd gennym ar gael. Yr hyn yr ydym wedi'i wneud yw, rydym wedi canolbwyntio ar sicrhau bod y cam hwn yn iawn, a rhoi pwyslais o'r newydd i Twf Swyddi Cymru+ yn arbennig, yr wyf yn wirioneddol gyffrous amdano, gan ei fod yn dwyn ynghyd y rhaglen lwyddiannus Twf Swyddi Cymru y gwyddom ei bod wedi helpu pobl ifanc i fynd i mewn ac i aros mewn cyflogaeth. Gwyddom fod cynlluniau tebyg wedi'u tynnu'n ôl mewn rhannau eraill o'r DU, ond hefyd gyda hyfforddeiaethau, ac mae hynny'n ymwneud â helpu i fynd i'r afael ag anghenion pobl nad oes ganddyn nhw'r holl gymwysterau y gallen nhw fod eu heisiau, neu, yn wir, fod eu hangen iddyn nhw fod yn barod am waith. Felly, rydym yn cyfuno'r ddau beth hynny; daw hynny o wrando ar bobl ifanc am yr hyn y gwnaethon nhw ei ddweud maen nhw ei eisiau yn arbennig. Ac mae hefyd o wrando ar bobl ifanc nad ydyn nhw mewn addysg, cyflogaeth na hyfforddiant, lle maen nhw am fod mewn swydd, a dyna'r dewis maen nhw’n ei ffafrio i symud ymlaen. Felly, rydym wedi gorfod meddwl sut rydym yn darparu'r cymorth cywir iddynt. Ac mae hynny'n dod o'r dros 5,500 o bobl rydym ni wedi rhyngweithio â nhw ers mis Mai eleni.

Felly, bydd y gwaith pwyslais pellach y byddwn yn ei wneud yn adeiladu ar hynny dros y ddau fis nesaf, ac rwy’n disgwyl—ac mae hwn yn gynnig agored; ei fod yn adeiladu ar, os mynnwch chi, ein sgwrs flaenorol ag Aelodau eraill yn y pwyllgor craffu yr wythnos diwethaf ynghylch sut rydym ni’n darparu, yn rheolaidd, data a all roi rhai niferoedd i chi o'r hyn rydym yn ei wneud a phwy sy'n dod drwodd. Ond yr hyn rwyf am allu ei wneud, yn flynyddol o leiaf, yw rhoi mwy o grynodeb gyda mwy o wybodaeth amdano, ac nid ffigurau yn unig, ond am yr adborth rydym ni'n ei gael hefyd. Ac nid oherwydd y bydd pwyllgor yn ei fynnu gennym, ond rwy'n credu ein bod yn llawer gwell ein byd o allu nodi, yn rheolaidd, sut a phryd y byddwn ni'n darparu'r wybodaeth honno, a disgwyliaf yn llwyr o'r Siambr ac, yn wir, y pwyllgor yr ydych yn ei gadeirio, y gallaf i a'm swyddogion ddisgwyl cael cwestiynau am hynny a p’un a ydym yn gwneud y cynnydd yr ydym am ei wneud.

O ran Cymru'n Gweithio hyd yma, fel y dywedais, maen nhw wedi delio ag 20,000 o hysbysebion swyddi, maen nhw wedi cael mwy na 12,000 o ryngweithiadau â phobl ifanc unigol ers mis Mai eleni. A phan fyddwn yn gallu asesu eu llwyddiant wrth gyflwyno a goruchwylio rhyngweithiadau'r warant—rwy’n credu y byddwn yn cael hynny o'r wybodaeth reolaidd yr wyf wedi'i nodi yr wyf am allu ei darparu i Aelodau ac, yn wir, y cyhoedd yn ehangach.

Rwy’n nodi eich cwestiwn a'ch sylwadau am ryngweithio â rhannau eraill o'r Llywodraeth hefyd, ac felly, rwyf wedi cael sgyrsiau rheolaidd gyda Gweinidogion eraill yn y cyfnod cyn y warant, ac yn benodol, sgwrs rhwng fy swyddogion, ond hefyd yn uniongyrchol rhyngof i a Jeremy Miles fel y Gweinidog addysg. Oherwydd rydyn ni yn y sefyllfa ffodus bod tua 360,000 o bobl ifanc yn dal mewn addysg. Mae gennym tua 48,000 o bobl ifanc nad ydyn nhw mewn addysg, cyflogaeth na hyfforddiant. Felly, mae gennym sylfaen dda—mae'r mwyafrif helaeth o bobl ifanc mewn math o addysg, ond ein her ni yw sut yr ydym yn gwneud mwy i sicrhau bod y bobl hynny wedyn yn cael dechrau llwyddiannus yn eu bywyd gwaith, yn ystod neu ar ôl addysg, ac, yn wir, i'r bobl hynny nad ydyn nhw ar hyn o bryd yn cael gwaith, addysg neu hyfforddiant. Ac mae'r 48,000 o bobl hynny'n ormod o lawer—mae'n 48,000 o bobl yn ormod o ran eu gallu i fynd i fyd gwaith, ac mae'n golygu iddyn nhw, eu teuluoedd ond hefyd i'r wlad.

Felly, rydym yn disgwyl y byddwn yn gallu gweithio ochr yn ochr ag ymyriadau eraill. Nid yw'n ymwneud â'r ewyllys da a'r berthynas dda rhwng Gweinidogion a swyddogion o fewn y Llywodraeth yn unig, fel yr wyf wedi'i ddisgrifio, ond mae’n ymwneud â sicrhau y gallwn gyfeirio pobl at ymyriadau eraill—yr ymyriadau sy’n cael eu rhedeg gan awdurdodau lleol, ac, yn hollbwysig, ymyriadau sy'n cael eu rhedeg gan Lywodraeth y DU hefyd. Oherwydd, os ydym am allu gwneud hyn mor llwyddiannus ag y byddai pob un ohonom yn y Siambr hon yn ei hoffi hefyd, beth bynnag fo'n plaid, yna mae angen i ni ddeall yn glir beth mae Llywodraeth y DU yn ei ariannu a'i gefnogi yn y maes hwn, fel nad ydym yn dyblygu nac yn cystadlu dros yr un bobl. Dyna pam mae'r adolygiad cyflogadwyedd yr wyf wedi sôn amdano o'r blaen mor ofnadwy o bwysig; dylai olygu bod amser i ni ddeall ble'r ydym ni, amser i ni ddeall beth mae Llywodraeth y DU yn ei wneud a sut yr ydym yn cynllunio ymyriadau ochr yn ochr â'n gilydd. Ac nid yw hwn yn bwynt partisanaidd a gwleidyddol-bleidiol oherwydd, mewn gwirionedd, yn y gorffennol diweddaraf, rydym wedi gallu cael ymyriadau yng Nghymru sydd wedi'u trefnu mewn ffordd lle nad ydyn nhw'n dyblygu'n fwriadol ac nad ydyn nhw'n cystadlu â'r Adran Gwaith a Phensiynau. Fy uchelgais yw i hynny ddigwydd eto yn y rownd nesaf hon. Mae rhywfaint o'r hyn mae'r Adran Gwaith a Phensiynau yn ei wneud wedi newid ychydig, felly mae angen i ni ystyried hynny yn y ffordd yr ydym yn rhedeg ein gwasanaethau ein hunain.

O ran opsiynau hunangyflogaeth, rwy'n mynd i wneud cyhoeddiad pellach am hyn yn yr wythnosau nesaf, felly ni wnaf roi’r ateb penodol hwnnw, ond un o'r pethau rydym ni’n edrych arno yw cynllun blaenorol lle darparwyd grantiau i bobl ifanc ddechrau busnesau hunangyflogedig. Roedd grant, ac rwy'n ystyried a allwn ni ddarparu'r un math o grant cychwyn, ynghyd â'r cyngor a'r cymorth y byddem ni am eu darparu i unrhyw entrepreneur ar unrhyw adeg yn eu gyrfa i ddechrau. Ac eto, y peth defnyddiol yw ein bod wedi adeiladu brandiau mwy y mae pobl wir yn eu cydnabod. Mae Busnes Cymru yn gartref i lawer o'r rhain, ond Syniadau Mawr Cymru, fel rhan o Busnes Cymru, a ddylai fod y lle iawn. Ac mewn gwirionedd, rhan o'r gwerth yn yr hyn yr ydym yn ei wneud yw mai'r brif fynedfa yw Cymru'n Gweithio, a gallan nhw gyfeirio pobl at ble maen nhw am fod. O safbwynt busnes, gallan nhw fynd i unrhyw ran o Busnes Cymru, ond Busnes Cymru a'r Porth Sgiliau ar gyfer Busnes yw'r prif rannau y bydden nhw'n edrych arnynt. A hefyd, i'r bobl hynny sydd ag opsiynau hunangyflogedig, gallan nhw fynd yn uniongyrchol at Syniadau Mawr Cymru, neu gallan nhw ddod o hyd i fan mynediad gyda chyngor ac arweiniad i'w cefnogi, ac i ddeall eu hanghenion penodol drwy'r porth y bydd Cymru'n Gweithio yn ei redeg i ni. Mae'r rhan fwyaf o gyflogwyr yn deall ei fod yn borth sgiliau iddyn nhw gael mynediad ato, er mwyn deall sut y gallan nhw gefnogi'r warant. Mae gennym eisoes nifer o fusnesau sydd wedi holi'n uniongyrchol, ond bydd yr ymgyrch 'Yn Gefn i Chi’ y byddwn yn ei lansio'n ffurfiol ac yn ei ddechrau cyn diwedd mis Ionawr yn y flwyddyn newydd yn gyfle arall i atgoffa busnesau am sut rydyn ni eisiau iddyn nhw ymgynnull ynghyd â galwad am weithredu i gefnogi'r warant hefyd.

Fodd bynnag, rwy'n credu bod y cwestiynau am asesu effaith yr ymgyrch 'Bydd Bositif’, mae ychydig yn rhy gynnar i asesu effaith hynny, ond rwy'n glir, ym mhob un o'r ymyriadau a'r ymgyrchoedd rydym wedi'u cynnal, y bydd angen i ni allu deall, o fewn y Llywodraeth, gyda Cymru'n Gweithio a phartneriaid eraill, pa mor llwyddiannus maen nhw wedi bod, ac yna i ddeall a oes angen i ni wneud mwy o'r hyn yr ydym ni eisoes wedi'i wneud, neu os oes angen i ni geisio teilwra ein cynnig ymhellach. Ac eto, gobeithio y bydd hynny'n rhan o'r wybodaeth y byddwch yn gallu ei gweld. Gwn na fydd heddiw'n ddiwedd y cwestiynau, ond edrychaf ymlaen at ymgysylltu â chi yn y Siambr, ac, yn wir, fel y dywedais i, yn y pwyllgor.

Photo of Luke Fletcher Luke Fletcher Plaid Cymru

Diolch, Dirprwy Lywydd, a diolch i'r Gweinidog am ei ddatganiad heddiw.

Photo of Luke Fletcher Luke Fletcher Plaid Cymru

(Cyfieithwyd)

Fel rwyf wedi’i ddweud o'r blaen, mae’r warant i bobl ifanc yn gynllun i'w groesawu. Cynigiodd Plaid Cymru gynnig tebyg iawn yn ystod yr etholiad, felly rydym wedi bod yn awyddus i wybod rhagor o fanylion i sicrhau ei fod yn cynnal hawliau pobl ifanc ac yn hybu twf cynaliadwy yn economi Cymru. Mae'n dda clywed hefyd y bydd pobl ifanc yn gallu cyfrannu at hyn yn uniongyrchol. Ni allaf ei ddweud mwyach, ni allaf ddweud, 'Gwnewch ef gyda ni', oherwydd, ers yn ddiweddar, nid wyf yn cael fy ystyried yn 25 ac iau mwyach. Mae'n ddrwg gennyf, Dirprwy Lywydd, doeddwn i ddim yn gallu helpu cynnwys hynny. Ond mae'n dda bod Llywodraeth Cymru yn cadw at yr egwyddor ei bod yn ymwneud â gwneud hyn gyda phobl ifanc ac nid i bobl ifanc.

Er ei bod yn ymddangos bod y datganiad heddiw yn cwmpasu amrywiaeth o gyllid a buddsoddiad yn y warant, mae gennyf ddiddordeb mewn cael rhagor o wybodaeth gan y Gweinidog am fanylion y ddarpariaeth. Yn gyntaf, mae'r pandemig wedi effeithio'n anghymesur ar weithwyr ifanc yng Nghymru. Yn 2020, roedd pobl dan 25 mlwydd oed yn cynnwys traean o hawlwyr credyd cynhwysol newydd yn y DU, a chafodd 47 y cant o'r swyddi sydd wedi’u llenwi gan bobl dan 25 mlwydd oed eu rhoi ar ffyrlo rhwng mis Mawrth a mis Mehefin 2020, o'i gymharu â chyfartaledd o 32 y cant o swyddi cyffredinol. Mae'r ffigurau hyn yn cadarnhau bod pobl iau ledled y DU mewn gwaith mwy ansicr na'r boblogaeth gyffredinol. Dylai Llywodraeth Cymru ymdrechu i newid hyn drwy’r warant i bobl ifanc. Sut yn union mae Llywodraeth Cymru yn bwriadu sicrhau bod cynigion cyflogaeth o fewn y warant yn cynnwys cyflog teg sy'n cyfateb i lefelau a welwyd cyn y pandemig ac sy'n cyfrif am y cynnydd mewn chwyddiant? Ac er bod y datganiad, wrth gwrs, yn awgrymu bod y Llywodraeth yn cynyddu ei phwyslais ar waith teg a swyddi, sut fyddan nhw’n gweithio gyda busnesau, undebau llafur a chyrff eraill ledled Cymru i sicrhau bod y warant i bobl ifanc yn cyflawni gwaith teg o ansawdd uchel ac ymwybyddiaeth o hawliau cyflogaeth ymhlith pobl ifanc?

Dylai gwarant i bobl ifanc ddarparu cyfleoedd economaidd i bobl ifanc ledled Cymru, tra hefyd yn gwasanaethu cymunedau lleol a busnesau bach. Yn 2019, roedd mentrau bach a chanolig yn cyfrif am 99.4 y cant o gyfanswm y busnesau yng Nghymru. Pe bai Llywodraeth Cymru yn cyflawni’r warant i bobl ifanc drwy'r model 'meddwl yn fach yn gyntaf', lle mae busnesau bach lleol yn darparu'r swyddi, y prentisiaethau a'r cyfleoedd hyfforddi i bobl ifanc, yna gall y cyfoeth a'r manteision cymdeithasol ac economaidd ehangach a gynhyrchir gan gyflogaeth ieuenctid uwch a gwelliannau mewn cyfalaf a gwybodaeth ddynol aros yng Nghymru er budd cymunedau lleol, yn hytrach na chael eu tynnu mewn mannau eraill. Mae BBaChau a busnesau lleol yn chwarae rhan hanfodol wrth feithrin economi yng Nghymru sy'n gweithio i bawb, a dyna pam y dylai Llywodraeth Cymru flaenoriaethu'r mathau hyn o fusnesau wrth baru pobl ifanc i gyfleoedd drwy'r cynllun. A fyddai Llywodraeth Cymru yn ystyried gweithredu model 'meddwl yn fach yn gyntaf' o fewn y warant i bobl ifanc a blaenoriaethu estyn allan i BBaChau?

Roeddwn hefyd yn meddwl tybed a allai'r Gweinidog roi rhywfaint o eglurder ynghylch sut y bydd hyfforddiant a gwasanaethau paru swyddi yn y cynllun yn gweithio i dargedu bylchau mewn sgiliau a phrinder llafur a sut y bydd hyn yn cyd-fynd â hyrwyddo economi wyrddach a chyrraedd targedau sero-net. Mae'r Ffederasiwn Busnesau Bach wedi nodi bod prinder sgiliau cronig dros y misoedd diwethaf wedi amharu ar adferiad economaidd Cymru. Mae prinder llafur a bylchau sgiliau yn gyffredin drwy economi Cymru, ond maen nhw’n arbennig o amlwg mewn sectorau fel adeiladu a lletygarwch. Adroddodd y Ffederasiwn Busnesau Bach fod 50 y cant o fusnesau adeiladu wedi bod yn ei chael hi'n anodd recriwtio staff mewn crefftau fel gwaith coed a gosod brics, tra bod adroddiad gwybodaeth y Bwrdd Hyfforddi Diwydiant Adeiladu yn amcangyfrif y byddai angen 9,250 o weithwyr ychwanegol yng Nghymru rhwng 2020 a 2025 heb feddwl am ystyriaethau sero-net. Yn y cyfamser, ers 2016, rydym wedi gweld y gweithlu adeiladu sydd ar gael yn gostwng. Sut fydd y llwybrau a'r rhaglenni o fewn y warant, fel ReAct+ a Thwf Swyddi Cymru+, yn targedu cyngor a hyfforddiant tuag at sectorau sy'n profi'r prinder hwn gan hefyd gydbwyso amrywiaeth o gyfleoedd i bawb, a sut y bydd hyfforddiant sgiliau sero-net a phrentisiaethau yn cael eu blaenoriaethu o fewn y warant i sicrhau bod y cyfleoedd a ddarperir yn cyd-fynd â Deddf cenedlaethau'r dyfodol?

Ac yn olaf, ac, yn anffodus, fel y gwnes i ei amlygu gyda'r Gweinidog yr wythnos diwethaf, rhwng 2020 a 2021, mae'r bwlch cyflog rhwng y rhywiau wedi gwaethygu yng Nghymru. Yn ôl ffigurau o'r cyfnod hwn gan Chwarae Teg, cynyddodd bwlch cyflog rhwng y rhywiau yng Nghymru 0.7 y cant i gyfanswm bwlch o 12.3 y cant. Mae hyn wedi arwain at ddim un ardal awdurdod lleol yng Nghymru erbyn hyn lle mae merched yn ennill mwy na dynion. I bwysleisio, mae merched bellach yn ennill llai na dynion ym mhobman yng Nghymru. Dros yr un cyfnod, cynyddodd cyflog fesul awr dynion o 49c, tra bod cyflog merched wedi cynyddu 34c yn unig. Mae'r ffigurau hyn yn dangos nad yw'r cynnydd tuag at gydraddoldeb economaidd rhwng y rhywiau yn cael ei warantu ac mae angen ymyrraeth gan y Llywodraeth i sicrhau bod merched yn cael cyfran deg yn economi Cymru. Gyda hyn mewn golwg, sut y bydd Llywodraeth Cymru yn gweithio gyda busnesau sy'n ymwneud â’r warant i bobl ifanc i sicrhau bod merched ifanc yn cael cynnig cyfleoedd gyda chyflog cyfartal, a sut y bydd hyfforddiant ac addysg yn y warant yn cefnogi merched i fynd i sectorau sy'n talu'n uchel lle nad ydyn nhw'n cael eu cynrychioli ar hyn o bryd?

Photo of Vaughan Gething Vaughan Gething Labour 5:19, 16 Tachwedd 2021

(Cyfieithwyd)

Diolch i'r Aelod am ei gwestiynau, ac rwyf am ei sicrhau y bydd yn ifanc yn y lle hwn, yn gymharol, am beth amser i ddod. O ran eich man cychwyn a'ch pwynt terfyn am waith teg, yn y bôn, a beth yw ein disgwyliadau o ran gwaith teg, byddwch yn gweld pethau nad ydyn nhw'n rhan o'r warant yn unig. Byddwch yn gweld y ddeddfwriaeth y byddwn ni'n ei chyflwyno ar bartneriaeth gymdeithasol a chaffael, a byddwn ni'n siarad mwy am waith teg o fewn y darn hwnnw o ddeddfwriaeth, felly bydd cyfle i graffu ar yr hyn mae hynny'n ei olygu, ond casglu at ei gilydd yn fwy cyffredinol o'r hyn mae pob un ohonom yn ei ddisgwyl gan yr undeb llafur ac o'r ochr fusnes hefyd. Yn y grwpiau busnes yr wyf wedi siarad â nhw—. Cefais gyfarfod ag amrywiaeth o grwpiau busnes y bore yma a chefais gyfarfod ag amrywiaeth o grwpiau undebau llafur amser cinio hefyd. Felly, mae ymgysylltu uniongyrchol a rheolaidd, ac rydym yn canfod nad oes unrhyw hwb gan y grwpiau busnes hynny ynghylch dymuno cael agenda ynghylch gwaith teg; maen nhw am gael dealltwriaeth o'r hyn mae hynny'n ei olygu, a'r hyn mae'n ei olygu iddyn nhw a'r busnesau maen nhw’n yn eu rhedeg. Ni ddylai fod yn syndod nad yw grwpiau busnes yn ceisio cyflwyno achos i ni y dylen nhw allu talu cyn lleied â phosibl i bobl a pheidio â phoeni p’un a yw eu gweithleoedd yn deg ai peidio. Mae gennym fwy o ysgogiadau, wrth gwrs, gyda'r busnesau hynny sy'n cael cymorth gan Lywodraeth Cymru a mwy o ysgogiadau gyda'r bobl hynny lle maen nhw’n ymgymryd â chaffael o'r pwrs cyhoeddus hefyd. Felly, mae enghreifftiau y gallwn ni eu gosod ynglŷn â'r ffordd yr ydym yn cynnal ein busnes ein hunain, yn ogystal â lle mae gennym ddylanwad mwy uniongyrchol. Ac mae'r pwyntiau am anghydraddoldebau rhwng y rhywiau yn y gweithlu yn rhai yr wyf i'n eu deall yn dda iawn, nid dim ond ar ôl cynnal achosion cyflog cyfartal am beth amser cyn dod i'r lle hwn, ond, mewn gwirionedd, pan welwch chi wybodaeth y gweithlu, mae'n glir iawn. Ac nid yw'n llawer o syndod bod y pandemig, mewn gwirionedd, wedi gwneud pethau'n waeth o ran disgwyliadau a sut mae pobl wedi rhannu cyfrifoldebau o fewn teuluoedd mewn ffordd sy'n aml—nid yn fy nheulu i, ond yn aml—yn golygu bod merched wedi cael cyfran hyd yn oed yn fwy anghymesur o gyfrifoldebau gofalu hefyd. Ac mae hynny'n cael effaith ar y canlyniadau ehangach sy'n ymwneud â gwaith a dilyniant yn benodol. 

Felly, mae her sy'n un gymdeithasol yn erbyn y Llywodraeth yn arwain, a byddwch yn clywed mwy nid yn unig gennyf i, ond byddwch yn clywed yn benodol gan nid yn unig y Gweinidog Cyfiawnder Cymdeithasol, sydd yn yr ystafell, ac rwyf wedi nodi hynny, ond gan Weinidogion ar draws y Llywodraeth. Dyna pam yr oedd y gwaith yr oeddwn i'n sôn amdano yr wythnos diwethaf ar sut yr ydym yn gwneud yr hyn y gwnaethoch chi ei awgrymu, o ran sut yr ydym yn darparu sgiliau a chyfleoedd mewn gyrfaoedd sydd yn draddodiadol wedi cael eu hystyried ar gyfer un rhyw neu'r llall ond i'w gwneud yn glir eu bod ar gyfer pobl, a phobl â sgiliau, ac efallai annog pobl i ystyried y rheini fel gyrfaoedd mewn ffyrdd nad ydyn nhw bob amser wedi digwydd yn y gorffennol. 

Felly, mae buddsoddi mewn sgiliau yn ffordd allweddol o wybod y gallwn gynyddu effeithlonrwydd a chynhyrchiant busnesau a gweithwyr unigol, a dylai hynny arwain at gyflogau uwch—ac rydym wedi gweld cwrs eithaf cyson dros gyfnod o amser. A byddech yn disgwyl i'r warant gyfrannu at hynny. Mae hynny'n ymwneud â'r bobl hynny sydd eisoes mewn gwaith a phobl sydd â sgiliau o’r dechrau, ond, yn hollbwysig, i bobl sydd ymhellach i ffwrdd o'r farchnad lafur hefyd. Felly, un o'n heriau mawr yw, o gofio bod ymyriadau'r Adran Gwaith a Phensiynau yn ymwneud yn bennaf â phobl sy'n agos at y farchnad lafur, yn barod am swyddi neu'n agos atynt, ein bod bron yn sicr yn mynd i orfod canolbwyntio mwy o'n hymyriadau ar bobl sydd angen mwy o gymorth i gyrraedd y farchnad lafur ac i fod yn barod am waith. Ond bydd hynny'n gwneud gwahaniaeth, oherwydd mewn gwirionedd un o'n heriau a'n gwahaniaethau allweddol gyda gweddill y DU yw bod gennym grŵp uwch na'r cyfartaledd o bobl nad ydyn nhw'n economaidd weithgar o hyd. Felly, mewn gwirionedd, bydd yr ymyriadau hynny'n gwneud gwahaniaeth gwirioneddol o ran beth fydd ffurf gyffredinol yr economi. 

Nawr, busnesau bach—. Roedd gen i ddiddordeb yn yr hyn y gwnaethoch chi ei ddweud am ddull 'meddwl yn fach yn gyntaf', a'm man cychwyn fyddai ein bod am i bob cyflogwr da ymgysylltu â'r warant a chymryd rhan ynddi. Ond byddai gennyf ddiddordeb mewn sgwrs fwy penodol ac ymarferol efallai gyda chi ynghylch sut y gallai dull 'meddwl yn fach yn gyntaf' edrych a p’un a yw hynny'n ymwneud â'r Llywodraeth mewn gwirionedd yn ffafrio cyflogwyr llai neu a yw'n ymwneud â ni'n annog cyflogwyr llai i gymryd rhan uniongyrchol. Oherwydd pe baem yn dweud ein bod yn mynd i ddarparu manteision neu gymhellion anghymesur, gallaf weld y byddai hynny'n heriol, ond os yw'n ymwneud â sut yr ydym yn cael gweithio ochr yn ochr â busnesau bach i ailystyried eu cyfleoedd i roi cyfleoedd i bobl yn eu gweithle, i roi cyfle i bobl ifanc, i feddwl am fuddsoddi yn eu sgiliau, yna rwy'n credu bod hynny'n sgwrs wirioneddol ffrwythlon y byddai gennyf ddiddordeb mewn ei chael gyda'r Aelod, oherwydd ein huchelgais gyffredinol yw cadw talent a gwerth yng Nghymru, ac mae'n rhaid i fusnesau bach, wrth gwrs, fod yn rhan o hynny.

Ac i orffen ar eich pwynt am sgiliau gwyrdd a dewisiadau buddsoddi, rwyf yn disgwyl i'r warant fod yn rhan o hyn. Rwyf eisoes wedi nodi, gyda'r dewisiadau buddsoddi a wnawn o fewn y Llywodraeth, y byddwn yn ceisio hyrwyddo busnesau i feddwl eto am sgiliau eu gweithlu, ynghylch sut mae'r sgiliau hynny'n eu paratoi i fanteisio ar y cyfleoedd i wyrdroi ein heconomi—yr angen amdano, yn ogystal â'r cyfle i weld lle i weithredu ynddo. Felly, mae'n ymwneud yn rhannol â pham yr ydym yn edrych ar gynrychiolwyr undebau llafur gwyrdd, oherwydd yn aml daw'r syniadau gorau mewn gweithle am sut i ddatgarboneiddio gan bobl sy'n ymgymryd â'r gwaith hwnnw'n rheolaidd. A phan fyddaf wedi ymweld â busnesau, nid yw'r holl syniadau gorau'n dod gan y bobl sy'n eistedd mewn swyddfa reoli yn unig; maen nhw’n cydnabod bod gan bobl ar lawr y siop, ym mha bynnag fusnes ydyw, y syniadau gorau a mwyaf ymarferol yn aml am sut i arbed arian a sut i leihau ôl troed y busnes hwnnw ar y byd a'r gymuned ehangach. A bydd hefyd yn cael effaith yn y ffordd yr ydym yn cefnogi busnesau gyda'r ffordd rwyf yn disgwyl darparu cymorth busnes yn y dyfodol. A disgwyliaf gael pecyn i allu symud ymlaen ag ef, a byddwch yn gweld yn hwnnw gymhellion clir i fuddsoddi mewn sgiliau yn y dyfodol, ac yn enwedig o ran sut mae busnesau'n datgarboneiddio. Ac rwy'n sicr yn disgwyl y bydd prentisiaid y dyfodol yn rhan o helpu i gyflawni'r ffordd newydd honno o weithio, yn ogystal â buddsoddi mewn pobl sydd eisoes ym myd gwaith wrth i ni siarad.

Photo of Jane Dodds Jane Dodds Liberal Democrat 5:24, 16 Tachwedd 2021

(Cyfieithwyd)

Diolch i chi am eich datganiad, Gweinidog. Fel y gwyddom ni i gyd, mae'r ddwy flynedd ddiwethaf wedi bod yn eithriadol o anodd i bobl ifanc, gan fod cyfleoedd wedi lleihau neu hyd yn oed wedi'u colli'n gyfan gwbl. Yn ogystal â hynny, mae ein heconomi wedi bod ar dir anwastad ers llawer o'r degawd diwethaf, gyda phobl iau yn aml yn cario'r faich, felly rwyf yn croesawu'r fenter hon fel cyfle i ddod ag anghenion pobl ifanc ynghyd ag anghenion busnesau bach. Roeddwn am adleisio cyfraniad Ffederasiwn Busnesau Bach Cymru bod yn rhaid i'r warant i bobl ifanc 'feddwl yn fach yn gyntaf', a rhaid iddo weithio law yn llaw â busnesau bach i fanteisio i'r eithaf ar y cynllun hwn er budd pobl ifanc, busnesau bach a'n heconomi. Nid yn unig mae busnesau bach yn ffurfio'r gyfran fwyaf o fusnesau yng Nghymru—yn enwedig felly mewn ardaloedd gwledig—ond maen nhw'n rhan o'r cymunedau lleol, yn darparu ystod o wasanaethau hanfodol, ac mae ganddyn nhw amrywiaeth fawr o sgiliau.

Efallai eich bod yn cofio, Gweinidog, i mi ysgrifennu atoch ar ran pobol yn fy rhanbarth ychydig wythnosau'n ôl, gan ofyn am help i dyfu eu busnes teuluol bach. Fe wnaethon nhw ddweud eu bod nhw'n ei chael hi'n anodd llywio'r opsiynau sydd ar gael iddyn nhw a'u bod yn awyddus i ddod o hyd i brentis. Felly, rwyf yn gobeithio y bydd yr egwyddor o symlrwydd i'r bobl ifanc hyn sy'n ymgysylltu â'r warant hefyd yn berthnasol i fusnesau bach sy'n ceisio chwarae eu rhan wrth gefnogi pobl ifanc a'n heconomi.

Byddwn hefyd yn croesawu eglurder ynghylch sut y caiff cynnig ystyrlon ei fesur neu ei nodweddu ar gyfer pobl ifanc ac i fusnesau, ac, os caf i, Gweinidog, ofyn sut mae cynnig ystyrlon yn edrych ledled Cymru, oherwydd bydd cynnig ystyrlon yn edrych yn wahanol iawn yng Nghasnewydd neu Gaerdydd nag yn Aberhonddu neu Fachynlleth, yn enwedig o ystyried cyfansoddiad busnesau, trafnidiaeth a mynediad i sefydliadau addysg bellach ac uwch.

Ac yn olaf, mae cynlluniau ledled Ewrop sy'n priodi cyfleoedd i bobl ifanc sydd â datblygu economaidd mewn cymunedau sy'n dibynnu ar dwristiaeth. Mae hyn yn helpu i drosglwyddo'r economïau lleol hynny i sylfaen fwy cynaliadwy ac yn cefnogi pobl ifanc yn yr ardal leol. Tybed a allech chi amlinellu sut y gallai'r warant hon helpu cymunedau i gyflawni'r canlyniad hwnnw. Diolch—diolch yn fawr iawn.

Photo of Vaughan Gething Vaughan Gething Labour 5:27, 16 Tachwedd 2021

(Cyfieithwyd)

Diolch, ac rwyf yn cydnabod bod y degawd diwethaf wedi bod yn fwy heriol nag y byddem ni eisiau, gan ddod allan o'r gwymp ariannol fyd-eang, ac yna'r mesurau y dewisodd y DU eu cymryd ar y pryd. Ac, a bod yn deg, rwy'n gwybod nad oedd yr Aelod yn gefnogwr brwd i'r llymder a gyflwynwyd a'r heriau, yr heriau gwirioneddol, a ddarparodd hynny, ond, hyd yn oed yn ystod y cyfnod hwnnw, yng Nghymru, rydym wedi cau nifer o fylchau gyda'r DU ar gyflogaeth ac ar gynhyrchiant hefyd. Y rheswm am hynny yw ein bod wedi gallu buddsoddi mewn sgiliau yma, a dyna pam mae mater hen gronfeydd Ewropeaidd yn bwynt mor allweddol i ni, oherwydd rydym wedi defnyddio llawer o'r gyllideb honno i fuddsoddi yn sgiliau'r gweithlu presennol a'r dyfodol. A bydd methu â chydlynu hynny'n genedlaethol yn gwneud gwahaniaeth gwirioneddol ynglŷn â'r hyn y gallwn ei wneud ochr yn ochr â busnesau ac, yn wir, i'r gweithlu.

Nid wyf yn credu bod hynny'n mynd i mewn i'ch pwynt am y becws na wnaethoch chi ei enwi, ond rwy'n derbyn eich pwynt am sut yr ydym yn ei wneud yn syml i bobl: syml i'r bobl sy'n rhedeg busnes, yn syml i'r bobl sydd am gael opsiynau i ymuno â'r busnes hwnnw, ac eto sut yr ydym yn eu helpu. Ac mae'n gwbl bosibl i fusnesau bach gyflogi prentisiaid. Mae nifer yn gwneud hynny'n barod, ac yn gwneud hynny'n llwyddiannus. Ac felly hoffwn weld mwy o hynny i'w wneud yn haws, ond i wneud yn siŵr bod y cyfleoedd yn rhai go iawn, boed hynny mewn busnesau bach, canolig neu fawr. Ac rwy'n credu bod hynny'n mynd i'r pwynt a wnaed gan Luke Fletcher yn ogystal â galwad yr FSB. A pham ar y ddaear na fyddai'r Ffederasiwn Busnesau Bach yn galw ar fusnesau bach i gymryd mwy o ran? Yr her sydd gennyf yw sicrhau bod cynnig teg, un sy'n ennyn diddordeb busnesau o bob math sy'n gallu ac yn awyddus i chwarae eu rhan i sicrhau bod y warant yn llwyddiant.

Ac rwy'n credu, gan ymdrin yn fras â'ch pwynt am yr hyn sy'n gynnig ystyrlon i gymunedau, yr hyn sy'n gynnig ystyrlon mewn gwahanol rannau o Gymru—ac fe wnaethoch chi grybwyll rhai o'r heriau yn y Gymru wledig a allai fod yn wahanol i sectorau trefol yng Nghymru, ac eto gwyddom fod rhwystrau sylweddol i bobl mewn gwahanol rannau o ddinas Caerdydd, Abertawe neu Gasnewydd i gael cyfleoedd, ac felly rydym yn edrych nid yn unig ar y rheini ac nid yn unig am heriau yn yr iaith, ond sut rydym yn deall y rhwystrau unigol i ymgysylltu â phobl ifanc unigol. A dyna pam mae'r gefnogaeth a'r cam cyngor mor bwysig iawn, i ddeall, i'r person hwnnw yn y rhan o Gymru maen nhw'n byw ynddi, beth yw'r rhwystrau sy'n eu hwynebu iddyn nhw allu mynd i mewn i waith. Ai gofal plant? Ai'r gallu i gyrraedd man lle mae addysg, hyfforddiant neu waith ar gael? Ai, mewn gwirionedd, bod angen i ni wneud mwy i ddeall yr hyn mae angen i ni ei wneud i wella eu sylfaen sgiliau cyn y gallan nhw fynd i fyd gwaith yn ymarferol?

Felly, mae'r cyfnod cymorth yn bwysig iawn er mwyn gallu gwneud hynny, ac mae'n ddigon posibl y bydd hynny'n edrych yn wahanol os ydych chi'n byw ym Machynlleth o'i gymharu ag os ydych chi'n byw yn Johnstown, o'i gymharu ag os ydych chi'n byw yn y Barri. Bydd gan bob un o'r lleoedd hynny gyd-destun ychydig yn wahanol iddyn nhw; dyna pam rwyf mor hynod o awyddus ein bod yn cael y cyngor a'r cam cyfarwyddyd yn iawn. Os gwnawn hynny'n iawn, rwy'n hyderus y bydd gennym fusnesau sydd eisiau ymgysylltu, bydd gennym ddarparwyr addysg a hyfforddiant sy'n barod ac sydd eisiau ymgysylltu, ac i wneud mwy yn y gofod hwn, ac rwy'n credu y byddwn yn gwneud y peth iawn i bobl ledled y wlad.

Photo of Joyce Watson Joyce Watson Labour 5:30, 16 Tachwedd 2021

(Cyfieithwyd)

Diolch, Gweinidog, am eich datganiad. Mae wedi cael ei ddweud droeon o weithiau heddiw, mai pobl ifanc ledled Cymru, yn wir ar draws y DU, yw un o'r grwpiau a gafodd eu taro galetaf o ganlyniad i bandemig COVID-19, ac roedd tair rhan o bump o'r swyddi a gollwyd o ganlyniad i'r pandemig yn swyddi i'r rhai dan 25 mlwydd oed. Felly, yn amlwg, fel pawb arall yma heddiw, rwy'n croesawu lansio gwarant y person ifanc, ac wrth gwrs ymrwymiad Llywodraeth Cymru i sicrhau y bydd pob person ifanc rhwng 16 a 25 mlwydd oed yn cael cynnig lle mewn cyflogaeth.

Ond mae gan Lywodraeth Cymru hanes amlwg o ran helpu pobl ifanc i fyd gwaith, ar ôl helpu dros 19,000 o bobl ifanc eisoes drwy raglen Twf Swyddi Cymru yn ystod y 10 mlynedd diwethaf. Agwedd bwysig ar y warant yw helpu i sicrhau prentisiaethau a hyfforddeiaethau i'r unigolion hynny y byddai'n well ganddyn nhw ddilyn y llwybr hwnnw. Rwy'n credu bod y rhaglen newydd yn gyfle gwych i adeiladu ar hynny, sydd â'r potensial i ddarparu cyfle gwirioneddol i ehangu cyfleoedd hyfforddi i bobl ifanc yn fy rhanbarth.

Ond rwyf eisiau gofyn am yr anghydbwysedd sydd eisoes yn bodoli yn y swyddi yn y diwydiant adeiladu. Eisoes fe wyddom eu bod yn cael eu dominyddu'n bennaf gan ddynion, bod merched yn cael eu tangynrychioli, a phobl eraill hefyd. Felly, fy nghwestiwn i chi yw hyn: pan edrychwn ar gynnwys pobl yn y warant swyddi, a allem hefyd ystyried darparu cyfle ehangach drwy'r prentisiaethau modern, yn enwedig yn y diwydiant adeiladu hwnnw, a chefnogi'r rhai sy'n darparu'r hyfforddiant a hefyd y cyfle i'w symud ymlaen i'w wneud yn fwy cyfartal, a gwneud eu gweithlu a'u hyfforddeiaethau yn fwy amrywiol?

Photo of Vaughan Gething Vaughan Gething Labour 5:32, 16 Tachwedd 2021

(Cyfieithwyd)

Diolch i Joyce Watson am dynnu sylw eto at y pwynt mai'r bobl ieuengaf oedd un o'r grwpiau a gafodd eu taro galetaf gan y pandemig, a cholli cyfleoedd gwaith yn y gwaith yr oedden nhw eisoes ynddo a'r effaith uniongyrchol. Yn yr un modd, rwyf innau hefyd yn falch iawn o'r hyn mae Llywodraethau Llafur blaenorol Cymru wedi'i wneud gyda Twf Swyddi Cymru, a'r dros 19,000 o gyfleoedd gwaith yr ydym ni wedi helpu i'w creu a'u cynnal sydd wedi gwneud gwahaniaeth gwirioneddol. Fe welwch fod y gyfradd diweithdra ymysg pobl ifanc yng Nghymru yn cymharu'n ffafriol â rhannau eraill o'r DU, ac yn hollbwysig â gwledydd eraill yn Ewrop nad oedd ganddyn nhw ymyriad mor fwriadol i geisio amddiffyn pobl ifanc rhag y cwymp o'r argyfwng ariannol, i ddechrau, a'r difrod parhaus a wnaed drwy gyni.

Dylwn i gydnabod hefyd, wrth gwrs, fod Joyce Watson wedi bod yn eiriolwr cyson dros Ferched mewn Adeiladu, ac wedi cynnal nifer o ddigwyddiadau yn y Senedd ar yr union bwnc hwn. Rwyf yn croesawu ei bod yn parhau i hyrwyddo'r mater oherwydd mae'n iawn iddi dynnu sylw at y ffaith, oni bai eich bod yn mynd i wneud rhywbeth am sut mae'r diwydiant yn cael ei weld, na fyddwch yn sicrhau bod mwy o ferched yn mynd i mewn i'r diwydiant. Ac mae hynny'n ymwneud â merched sydd am fynd i mewn i'r diwydiant eu hunain, ond hefyd yn hanfodol y bobl sy'n gwneud y dewisiadau cyflogi hefyd, i gydnabod bod llawer o ferched a allai ac a ddylai gael gyrfa o fewn y sector, oherwydd rwy'n credu bod rhai tybiaethau o hyd ynghylch y math o berson mae angen i chi fod er mwyn bod yn llwyddiannus o fewn gwaith adeiladu. Rwyf wedi cael cyfarfodydd gyda chynrychiolwyr y diwydiant adeiladu, rwyf i a'r Dirprwy Weinidog Newid Hinsawdd yn cadeirio fforwm ar y cyd â'r diwydiant adeiladu, a byddaf am sicrhau ein bod yn rhagweithiol ynglŷn â'n disgwyliadau a'n cynnig. Rwy'n siŵr y caf wahoddiad gan Joyce Watson i fynychu digwyddiad yn y dyfodol i siarad am hyn yn fanylach, a byddwn yn hapus iawn i wneud hynny, oherwydd mae angen i ni fynd i'r afael â'r amrywiaeth, nid yn unig o safbwynt y ffordd mae Aelodau Llafur yn teimlo, ond y ffordd mae eraill hefyd yn teimlo am gydraddoldeb a chyfle, ond mae gwir wastraff talent nad ydym yn manteisio'n briodol arno ac sy'n cael ei golli i'r diwydiant hwnnw os nad yw'n edrych yn gliriach ar bwy y gallai ac y dylai ei gael, ac ar y ffordd y rhoddir prentisiaethau a sgiliau a chyfleoedd cyflogaeth a dilyniant. Felly, rwy'n edrych ymlaen at nid yn unig fwy o gwestiynau, ond at sgwrs fanylach gyda'r Aelod ar hynny.

Photo of Sam Rowlands Sam Rowlands Conservative 5:34, 16 Tachwedd 2021

(Cyfieithwyd)

Diolch, Gweinidog, am gyflwyno'r datganiad heddiw. Rwyf yn sicr yn croesawu'r amcanion cyffredinol o geisio cael cynifer o bobl ifanc i ymwneud â gwaith, gyda hunangyflogaeth, gyda hyfforddiant neu addysg. Felly, rwyf yn sicr yn croesawu hynny. Rwyf hefyd yn croesawu'r cyfeiriad penodol at geisio cymorth i bobl ifanc i entrepreneuriaeth hefyd. Mae'n wych bod cynifer o bobl ifanc yn dymuno sefydlu eu busnesau eu hunain, a dylai'r cymorth hwnnw fod o fewn y warant hon i'w galluogi i wneud hynny gystal â phosibl.

Gweinidog, fe wnaethoch chi sôn am natur traws-weithio llawer o'r gwaith hwn gydag adrannau eraill y Llywodraeth, ac mae'n wir, wrth gwrs, fod ysgolion yn chwarae rhan bwysig nid yn unig o ran cyrhaeddiad addysgol amlwg disgyblion, ond hefyd rôl bwysig o ran annog pobl ifanc i ddilyn y llwybr mwyaf priodol iddyn nhw, boed hynny'n waith, hyfforddiant pellach neu, yn wir, i hunangyflogaeth. Synnais yn eich datganiad i beidio â gweld cyfeiriad penodol at y rôl y bydd ysgolion yn ei chwarae wrth gyflawni, neu helpu i gyflawni, y warant hon i bobl ifanc. Felly, efallai y gallech chi amlinellu sut y byddech yn gweld y berthynas honno'n datblygu gydag ysgolion i annog pobl ifanc i ddilyn y llwybr sydd fwyaf priodol iddyn nhw. Diolch.

Photo of Vaughan Gething Vaughan Gething Labour 5:36, 16 Tachwedd 2021

(Cyfieithwyd)

Rwy'n cofio llawer o ddadleuon ynghylch rôl yr ysgol, ac erbyn i bobl gyrraedd oedran gadael ysgol, y ffaith bod llawer o'ch patrymau bywyd eisoes wedi'u gosod: eich disgwyliadau ynghylch pwy ydych chi, er gwell neu er gwaeth, ond yn hollbwysig hefyd, y ffordd rydych chi'n gweld eich hun a p'un a ydych chi'n credu bod gyrfa yn opsiwn realistig i chi. Nid yw llawer o bobl o reidrwydd wedi diystyru gyrfaoedd a chyfleoedd yn ymwybodol, ond mae'n ymwneud yn rhannol â'r hyn sy'n digwydd yn yr ysgol ond hefyd y tu allan i'r ysgol hefyd—y pwynt am ddyhead a disgwyliad ohonoch chi eich hun, i'ch cymuned hefyd. Dyna pam yr wyf i'n credu ei bod yn bwysig bod y rhaglen profiad gwaith yr ydym eisoes wedi'i chynnal—ac, mewn gwirionedd, mae eich cyd-Aelod Paul Davies wedi cyfeirio at hyn—ynghylch ceisio cael cyfleoedd gan fusnesau a siaradwyr i ysgolion yn fwriadol i dynnu sylw at yr amrywiaeth o yrfaoedd sydd ar gael.

Ond mae hefyd yn mynd wedyn at gwestiwn a phwynt Joyce Watson am sut rydych chi'n gweld gyrfaoedd ac nid diystyru eich hun, ond y busnesau eu hunain yn ei gwneud yn glir bod gyrfaoedd i bawb yn eu sector. Ac mae'n bwysig i fwy o'r realiti hwnnw o ddewis, nid yn unig y posibilrwydd damcaniaethol ohono, ond realiti dewis gwirioneddol i chi ei wneud o'r math o yrfaoedd, ond i ddeall yr hyn mae angen i chi ei wneud i'w gyflawni. Dyna pam mae'r pwynt am hyfforddeiaethau a chymwysterau amgen mor hynod o bwysig, oherwydd mae rhai pobl yn gadael yr ysgol heb gymwysterau academaidd gwych. Ond mewn gwirionedd, gall y bobl hynny barhau i gael gyrfaoedd llwyddiannus iawn mewn rhannau eraill o'r economi, a dyna pam, unwaith eto, fod y cyngor, y canllawiau a'r elfen gymorth o'r warant mor bwysig iawn.

Ac, wrth gwrs, mae hynny'n golygu gweithio gydag ysgolion, gweithio gyda'r cyngor y gwyddom y maen nhw'n ei ddarparu i bobl ifanc, ond fel y dywedais i, gwneud yn siŵr bod amrywiaeth o ddewisiadau a chyfleoedd sy'n wirioneddol i'r holl bobl hynny am y mathau o sgiliau sydd ganddyn nhw, yn hytrach na dweud wrth bobl beth na allan nhw ei wneud, edrych ar yr hyn y gallan nhw ei wneud, a ble mae hynny'n caniatáu iddyn nhw fod yn llwyddiannus mewn bywyd. Ac, wrth gwrs, mae byd gwaith yn rhan bwysig o hynny.

Photo of Jack Sargeant Jack Sargeant Labour 5:38, 16 Tachwedd 2021

(Cyfieithwyd)

Gweinidog, rwyf yn croesawu'n fawr y datganiad heddiw, yn enwedig y warant ei hun. Wedi'r cyfan, Llywodraeth Lafur Cymru a gefnogodd fy llwybr drwy fy mhrentisiaeth mewn menter fach a chanolig leol yng Nglannau Dyfrdwy. A byddwch chi'n ymwybodol iawn bod Airbus UK yn fy etholaeth i yn gyflogwr enfawr i brentisiaid a hyfforddeion graddedig, ac mae ymrwymiad Airbus a'i hyblygrwydd dros y pandemig wedi gwneud argraff arbennig arnaf, sydd wedi parhau i gynnig profiad gwaith i fyfyrwyr o Gymru rhwng 14 a 19 oed. Rwy'n credu bod dros 3,500 o fyfyrwyr bellach wedi cwblhau'r rhaglen honno ar-lein—cyflawniad gwych.

Nawr, byddwch yn gwybod cystal â mi, Gweinidog, mae'r cwmni wedi datgan yn gyhoeddus mai eu huchelgais byd-eang yw arwain y gwaith o ddatgarboneiddio'r sector awyrofod, gydag ymrwymiad i weithgynhyrchu awyren jet masnachol di-allyriadau cyntaf y byd erbyn 2035. Nawr, mae hynny'n gam pwysig iawn yno. Gall Cymru arwain y ffordd, ond bydd angen cenedlaethau'r dyfodol arnom i helpu i gyflawni hynny. Gweinidog, a allwch chi amlinellu sut y gallwch gefnogi cyflogwyr fel Airbus a chyflogwyr tebyg yn y sector hwn fel rhan o'r warant hon, gan sicrhau bod gan y genhedlaeth nesaf y sgiliau sydd eu hangen i ddylunio, datblygu a chynhyrchu'r genhedlaeth nesaf o gynhyrchion carbon niwtral?

Photo of Vaughan Gething Vaughan Gething Labour 5:39, 16 Tachwedd 2021

(Cyfieithwyd)

Diolch am y cwestiwn. Rwy'n credu ei fod yn enghraifft ymarferol iawn o ble rydym eisoes yn ymwneud â chefnogi cyflogwr mawr, ond o edrych ar sector sy'n darparu swyddi sy'n talu'n dda iawn. Mae'r buddsoddiad yr ydym wedi'i wneud yn fwy o sgiliau yn gyffredinol, ac rwy'n falch o glywed yr Aelod yn cyfeirio at y ffaith mai cyllid Llafur Cymru a'i helpodd i gyflawni ei brentisiaeth ei hun, a'i lwybr ei hun drwodd i fod yn beiriannydd, ac mae mwy o'r bobl hynny mewn safleoedd fel Airbus ledled y wlad. Nawr, yn ogystal â'r genhedlaeth newydd—rwyf wedi cwrdd â phrentisiaid newydd pan rwyf wedi bod ar ymweliad â'r safle ym Mrychdyn—mae hefyd yn ymwneud â'r buddsoddiad yn y gweithlu sydd yno eisoes, ac mae'n rhaid i hynny fod yn bartneriaeth rhwng y Llywodraeth a'r sectorau, ac weithiau gyda busnesau unigol.

Felly, rydym wedi buddsoddi yn y gorffennol mewn rhaglen sgiliau. Mae sgyrsiau rhwng y Llywodraeth a'r cwmni am yr hyn y gallem ni allu ei wneud yn y dyfodol, oherwydd rydych chi'n iawn i dynnu sylw at y ffaith bod hwn yn sector sydd ar hyn o bryd yn cyfrannu at ein heriau gyda'r amgylchedd. Gwyddom y bydd angen i ni fynd drwy o leiaf ychydig gamau i gyrraedd sero-net go iawn. Mae'r pwynt ynghylch bod â thanwyddau hedfan mwy cynaliadwy, ac mae Airbus ac eraill yn buddsoddi yn hynny, a fydd yn arwain at ddatgarboneiddio sylweddol. Mae cam arall y tu hwnt, ac mae hynny'n ymwneud â'r tanwydd sy'n cael ei ddefnyddio a hefyd am y gweithgynhyrchu a pha mor ysgafn yw'r awyren ei hunan. Mae Airbus eisoes yn cymryd camau ymlaen ar hynny ac yn hollbwysig mae angen mwy o ymchwil, datblygu ac arloesi, a'r ffordd y gallwn ariannu a chefnogi a fydd yn hanfodol i'r sector—y sector hwn, ond llawer o rai eraill hefyd. Rwy'n credu ei fod yn enghraifft dda o faes llwyddiannus, gwerth uchel o'r economi yr ydym am ei weld yn parhau i fod yn llwyddiannus, a bydd ein gwaith ochr yn ochr â'r cwmni a'r sector yn hanfodol wrth wneud hynny.

Photo of James Evans James Evans Conservative

(Cyfieithwyd)

Diolch, Dirprwy Lywydd. Hoffwn i ddiolch i'r Gweinidog am eich datganiad a rhoi clod lle mae'n ddyledus. Rwy'n croesawu'r warant i bobl ifanc hon gan Lywodraeth Cymru. Rwy'n credu ei bod yn dda iawn ein bod ni'n mynd i gynnig gwaith, addysg a hyfforddiant i bobl dan 25 oed, a chyfleoedd i'r bobl hynny ddod yn hunangyflogedig.

Fodd bynnag, mae gennyf i gwpl o gwestiynau, a gobeithio y gallwch chi eu hateb. Gofynnodd fy nghyd-Aelod Paul Davies i chi am y cymorth a oedd yn mynd i gael ei ddarparu i bobl ifanc i sefydlu eu busnesau eu hunain, ac mae hynny'n rhwystr mawr i lawer o bobl pan fyddan nhw eisiau dechrau eu busnesau eu hunain—cyfle i fanteisio ar gyllid. Nid oeddwn i'n credu eich bod chi wedi ateb y cwestiwn hwnnw gan Paul Davies, ac os wnewch chi amlinellu pa gymorth fydd ar gael, byddwn i'n ddiolchgar iawn.

Yn olaf, o ran prentisiaethau ac addysg bellach, mae'r partneriaethau dysgu a sgiliau rhanbarthol yn mynd i chwarae rhan allweddol yn eich helpu chi i ddatblygu'r polisi hwn wrth symud ymlaen, felly a wnewch chi amlinellu, Gweinidog, pa drafodaethau yr ydych chi wedi'u cael gyda'r partneriaethau dysgu a sgiliau rhanbarthol a sut y byddan nhw'n gweithio gyda chi i ddatblygu'r cynllun hwn? Diolch.

Photo of Vaughan Gething Vaughan Gething Labour 5:42, 16 Tachwedd 2021

(Cyfieithwyd)

Gwnaf, rwy'n hapus i wneud hynny. Gwnes i ymdrin â chwestiwn Paul Davies mewn gwirionedd, gan i mi nodi y byddai gennyf i gyhoeddiad arall i'w wneud ar fanylion y cymorth hwnnw, ond nodais i hefyd fy mod i'n edrych ar arfer blaenorol a oedd wedi cael rhywfaint o lwyddiant ar nifer o grantiau cychwyn, yn ogystal â'r cymorth busnes a gaiff ei ddarparu hefyd. Nid yr arian yn unig ydyw; ond y gefnogaeth a'r arweiniad y mae pobl yn eu cael wrth iddyn nhw geisio sefydlu eu busnes eu hunain, yn enwedig pobl sy'n sefydlu busnes am y tro cyntaf. Un o'r ffactorau allweddol yn rhai o'r heriau o fewn y farchnad lafur ar hyn o bryd yw ein bod ni wedi gweld llawer o fusnesau bach yn rhoi'r gorau i fasnachu ledled y DU. Nid dim ond her yma yng Nghymru ydyw. Gwyddom ni fod hynny'n rhan allweddol o dyfu a chael economi lwyddiannus: twf busnes newydd a nifer y bobl sy'n cynnal busnesau bach llwyddiannus. Bydd gennyf i fwy i'w ddweud, ond nid wyf i eisiau ceisio rhagfarnu cyhoeddiad a fydd yn dod yn yr wythnosau i ddod.

Fodd bynnag, o ran partneriaethau sgiliau rhanbarthol, maen nhw eisoes yn mynd i arwain gweithgareddau ymgysylltu. Gwnes i ymdrin â hyn yn rhan o'r datganiad. Maen nhw'n mynd i weithio gyda'r busnesau a'r rhanddeiliaid, felly busnesau a darparwyr cymwysterau, sgiliau, addysg a hyfforddiant. Maen nhw'n mynd i gynnal o leiaf dau ddigwyddiad ym mhob un o'r rhanbarthau, ac maen nhw'n mynd i gasglu ynghyd a gweithio gyda fy swyddogion i ddeall pa adborth busnes sydd, pa adborth gan ddarparwyr sydd, a byddwn ni'n ceisio sicrhau bod hynny'n cyd-fynd â'r ymgysylltiad uniongyrchol sydd gennym ni â phobl ifanc hefyd, i geisio sicrhau ein bod ni'n deall yr hyn sydd ei angen o fewn y rhanbarth penodol hwnnw ar gyfer yr heriau sgiliau sydd ganddyn nhw, a'r ffordd orau o gwrdd â hynny. Ond wrth gwrs mae hyn yn dod yn ôl at ein gallu i wneud hynny; rydym ni'n dal i ddibynnu ar ein dealltwriaeth o ble mae'r cyllid. Os yw Llywodraeth Cymru yn mynd i gael ei heithrio rhag ariannu hynny yn y ffordd yr ydym ni wedi'i wneud yn gyson ers 20 mlynedd, yna'r lleiaf y byddem ni'n ei ddisgwyl yw bod yr addewidion maniffesto sydd wedi'u gwneud, ar beidio â bod ar ein colled o ran unrhyw ran o'r cyllid hwnnw, wir yn cael eu cyflawni. Mae arnaf i ofn, ar hyn o bryd, nad yw setliad y gyllideb gan Lywodraeth y DU yn rhoi hyder i ni y bydd hynny'n digwydd. Felly, mae her wirioneddol yma, yn y symiau o arian ond yna sut y caiff yr arian ei ddefnyddio. Ac ar sut y byddem ni eisiau i'r arian gael ei ddefnyddio, mae gennym ni ffordd dda o weithio gyda phartneriaid, ac rwy'n falch o'ch gweld yn tynnu sylw at y rhan sydd gan bartneriaethau sgiliau rhanbarthol, oherwydd rwy'n credu bod hynny'n ffordd bwysig iawn y gallwn ni wneud busnes yn gywir yma yng Nghymru.