Yr eitem nesaf, felly, yw'r datganiad gan y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol ar lansio cronfa integreiddio rhanbarthol newydd ar gyfer iechyd a gofal cymdeithasol. Dwi'n galw ar y Gweinidog nawr, felly, i wneud ei datganiad, unwaith bydd hi wedi tynnu'r masg bant. Eluned Morgan.

Diolch, Llywydd. Mae'n lyfli bod yn ôl yn y Senedd a gweld pobl lygad yn llygad am y tro cyntaf mewn sbel. 

Ym mis Awst 2021, fe gymeradwyais i gronfa bum mlynedd newydd ar gyfer integreiddio rhanbarthol i gefnogi datblygiad parhaus y gwasanaethau iechyd a gofal cymdeithasol integredig yng Nghymru. Heddiw, rwy'n falch o allu rhoi mwy o fanylion am y gronfa a lansio'r canllawiau yn swyddogol a gyd-gynhyrchodd fy swyddogion i gyda byrddau partneriaeth rhanbarthol i baratoi ar gyfer lansio'r gronfa newydd ar 1 o fis Ebrill.

Ein cynllun hirdymor ni ar gyfer iechyd a gofal cymdeithasol yng Nghymru yw 'Cymru Iachach'. Mae'n cyflwyno gweledigaeth i'r dyfodol o ddull system gyfan o ymdrin ag iechyd a gofal cymdeithasol, sy'n canolbwyntio ar iechyd a llesiant, ac, yn allweddol, ar atal salwch. Mae'n cydnabod mai'r byrddau partneriaeth rhanbarthol yw ysgogyddion allweddol yr integreiddio, gan roi gallu iddyn nhw i gyfuno adnoddau ac arbenigedd ar gyfer darparu modelau gofal ataliol di-dor ar lefelau lleol, rhanbarthol a chenedlaethol.

Yn ystod pandemig COVID-19 a chyda chymorth y gronfa gofal integredig a'r gronfa drawsnewid, mae byrddau partneriaeth rhanbarthol wedi datblygu modelau newydd o ofal sydd wedi bod yn amhrisiadwy, gan gynnwys rhyddhau cleifion o'r ysbyty i'w cartref yn gyflym a modelau ar gyfer osgoi derbyn cleifion i ysbytai. Fe wyddom ni fod yna broblem eisoes o ran oedi wrth drosglwyddo gofal. Pe na bai'r modelau hyn ar waith, fe fyddai'r sefyllfa wedi bod yn llawer gwaeth. Ac yn awr, yn fwy nag erioed, mae cynllunio a darparu gwasanaethau integredig a chydgysylltiedig yn hanfodol i'n helpu ni wrth i ni barhau â'n hymateb i COVID-19, â'n bod ni'n adeiladu ar gyfer yr adferiad a'n bod ni'n trawsnewid ein system iechyd a gofal.

Rwy'n awyddus i weld Cymru yn adeiladu ar yr arferion da a'r gwaith partneriaeth sydd wedi datblygu ledled iechyd, gofal cymdeithasol a'r trydydd sector dros y ddwy flynedd ddiwethaf, ac yn ymgorffori datrysiadau cymunedol effeithiol ac ataliol. Fe fydd y gronfa integreiddio rhanbarthol newydd yn cefnogi'r gweithgareddau hyn drwy ymgorffori modelau gofal cenedlaethol presennol ymhellach, a thrwy ddatblygu rhai newydd ar gyfer y grwpiau blaenoriaeth a nodwyd yn y boblogaeth. Fe fydd y gronfa newydd yn rhedeg o fis Ebrill 2022 i fis Mawrth 2027, ac fe fydd hi'n datblygu modelau gofal integredig cenedlaethol o amgylch chwe blaenoriaeth thematig allweddol. Y rhain yw: gofal yn y gymuned, atal a chydgysylltu cymunedol; yn ail, gofal yn seiliedig ar leoedd, gofal cymhleth yn nes at y cartref; yn drydydd, hyrwyddo iechyd a llesiant emosiynol; yn bedwerydd, cefnogi teuluoedd i aros gyda'i gilydd yn ddiogel a thrwy ddarparu cymorth therapiwtig i blant sydd â phrofiad o ofal; yn bumed, gartref o'r ysbyty; ac yn chweched, atebion ar sail llety.

Rwyf i wedi gwrando ar adborth gan bartneriaid rhanbarthol ac ar ganfyddiadau'r gwerthusiadau annibynnol o gronfeydd blaenorol, a oedd yn nodi bod cyllid byrdymor yn ei gwneud hi'n anodd trawsnewid ac integreiddio. Mewn ymateb i hynny, rwyf i wedi ymrwymo i fuddsoddiad blynyddol o £144 miliwn am bum mlynedd.

Bydd y cyfnod buddsoddi pum mlynedd o fis Ebrill 2022 yn sicrhau bod cynlluniau buddsoddi tymor hirach yn gallu cael eu sefydlu a'u gwireddu ar sail fframwaith canlyniadau penodol. Er mwyn dangos o ddifrif ein bod yn gweithio gyda'n gilydd ar integreiddio, mae Llywodraeth Cymru a'r byrddau partneriaeth rhanbarthol wedi creu dull graddedig o fuddsoddi. Bydd disgwyl i bartneriaid ddod o hyd i adnoddau cyfatebol yn gynaliadwy drwy gydol cylch bywyd y gronfa. Bydd hynny'n arwain at gymorth parhaus ar y diwedd ar gyfer modelau gofal integredig cenedlaethol.

Dwi wedi bod yn glir nad yw'r gronfa newydd hon yn barhad o'r cronfeydd blaenorol. Bydd angen i fyrddau partneriaeth rhanbarthol ddangos bod yr arian yn cael ei ddefnyddio ar gyfer gwasanaethau integredig a fydd yn help i ddatblygu'r chwe model gofal cenedlaethol sydd wedi'u nodi. Bydd hyn yn ein helpu i gyflawni’r uchelgais sydd wedi'i nodi yn 'Cymru Iachach', sef i bobl gael gafael ar y gofal a'r cymorth iawn yn y lle iawn ar yr adeg iawn, ac i bobl gymryd rheolaeth o'u hiechyd a'u llesiant eu hunain i atal anghenion rhag gwaethygu.

Mae'r byrddau partneriaeth rhanbarthol yn dod â chynrychiolwyr iechyd, awdurdodau lleol a gwasanaethau cymdeithasol, tai, y trydydd sector, dinasyddion a gofalwyr a phartneriaid eraill at ei gilydd i ddarparu gwasanaethau integredig yn effeithiol yma yng Nghymru. O dan Ddeddf Gwasanaethau Cymdeithasol a Llesiant (Cymru) 2014, eu diben yw gwella canlyniadau a llesiant pobl sydd ag anghenion gofal a chymorth, yn ogystal â'u gofalwyr. Bydd y gronfa integreiddio rhanbarthol yn helpu'r bobl hynny yng Nghymru a fyddai'n elwa fwyaf ar fodelau gofal integredig. Bydd y grwpiau poblogaeth â blaenoriaeth yn cynnwys pobl hŷn, gan gynnwys pobl sydd â dementia, plant a phobl ifanc sydd ag anghenion cymhleth, pobl sydd ag anableddau dysgu a chyflyrau niwroddatblygiadol, gan gynnwys awtistiaeth, gofalwyr di-dâl a phobl sydd ag anghenion llesiant iechyd meddwl ac emosiynol.

Er mwyn sicrhau bod amcanion y gronfa newydd yn cael eu cyflawni, bydd fframwaith canlyniadau clir yn cael ei weithredu, gyda chanlyniadau a mesurau allweddol. Bydd cymunedau ymarfer yn cael eu sefydlu a fydd yn chwarae rhan hanfodol wrth rannu gwersi a helpu partneriaid i ddatblygu modelau gofal integredig cenedlaethol. Mae ein hymateb i'r pandemig wedi dangos beth allwn ni ei wneud a beth y gallwn ni ei gyflawni drwy gydweithio. Wrth lansio'r gronfa integreiddio rhanbarthol, dwi'n benderfynol ein bod yn adeiladu ar y profiadau hyn wrth inni ddelio â'r heriau parhaus sydd o'n blaenau. Diolch, Llywydd.

Diolch i chi am eich datganiad y prynhawn yma, Gweinidog; mae hi'n dda eich gweld chi yn y cnawd ar ôl sawl wythnos o gyfarfodydd Zoom dirifedi. Y canlyniadau ddylai fod wrth hanfod integreiddio gofal, felly pam rydym ni'n integreiddio gofal os nad i ddarparu gofal o'r radd flaenaf i bob dinesydd yng Nghymru? Mae anghenion gofal iechyd ac anghenion gofal cymdeithasol mor ymhlyg yn ei gilydd o safbwynt y cleifion a'r sefydliadau. Gweinidog, sut wnaiff y gronfa newydd hon a'r modelau newydd hyn o ddarparu gofal sicrhau gofal gwell ac yn fwy amserol i gleifion? Sut y bydd cynlluniau a gydgynhyrchir gyda byrddau partneriaeth rhanbarthol yn mynd i'r afael â'r prinder yn y ddarpariaeth o ofal?

Nid oes ond rhaid edrych ar y mannau gollwng y tu allan i'n hadrannau damweiniau ac achosion brys ledled y wlad i weld yr effaith y mae'r argyfwng ym maes gofal cymdeithasol yn ei chael ar ein GIG. Yn y pwyllgor iechyd yr wythnos diwethaf, yn rhan o'n hymchwiliad ni i ryddhau cleifion o ysbytai, fe gawsom ni dystiolaeth a oedd yn amlygu ac yn tanlinellu'r effaith yr oedd oedi'n ei chael. Fe nododd y Coleg Meddygaeth Frys Brenhinol y gallai gormod o ddisgwyl mewn adrannau damweiniau ac achosion brys fod wedi cyfrannu at bron i 2,000 o farwolaethau ychwanegol yn ystod y flwyddyn ddiwethaf; bu farw 1,946 o gleifion yng Nghymru am na ellid eu trin nhw mewn pryd. Gweinidog, pa mor fuan y bydd pobl Cymru yn gweld gwelliant a diwedd ar y marwolaethau y gellid eu hatal yn gyfan gwbl?

Rwy'n croesawu'r pwyslais a roddir ar atal, ond ni fydd hynny'n helpu'r degau o filoedd o bobl sy'n aros am driniaeth heddiw. Ar hyn o bryd, mae gennym ni gannoedd o gleifion sy'n feddygol barod i'w rhyddhau ond na ellir eu rhyddhau nhw i'w cartrefi nac i gyfleusterau gofal, dim ond am nad oes ganddyn nhw becyn gofal ar gael iddyn nhw. Fe gefais i siom o glywed bod nifer o gleifion yn mesur eu hamseroedd aros nhw mewn blynyddoedd, ac nid mewn wythnosau. Gweinidog, a ydych chi'n cytuno â mi fod honno'n feirniadaeth ysol o'n sefyllfa ni nawr pan fo'r awdurdodau lleol yn hysbysebu am wirfoddolwyr i gynnig gwasanaethau gofal cartref?

Mae Llywodraethau olynol wedi tanbrisio'r proffesiwn gofalu fel nad yw hi'n syndod ein bod ni'n ei chael hi'n anodd llenwi swyddi gwag. Heb ofalwyr, ni allwn ni roi pecynnau gofal; heb becynnau gofal, ni allwn ni ryddhau cleifion; a heb ryddhau'r rheini, nid oes posibl i ni dderbyn cleifion o'r newydd. Felly, Gweinidog, a ydych chi o'r farn y bydd byrddau partneriaeth rhanbarthol yn gallu cael gwared ag achosion o oedi wrth drosglwyddo gofal? A fyddan nhw'n gallu mynd i'r afael â'r argyfwng staffio?

Maddeuwch i mi os wyf i'n swnio braidd yn amheus, ond go brin fod byrddau partneriaeth rhanbarthol wedi ennill bri yn ddiweddar. Roedd yr archwilydd cyffredinol yn canfod problemau gyda'r gronfa gofal integredig ac fe gododd bryderon o ran byrddau partneriaeth rhanbarthol yn methu â rhannu arfer gorau. A ydych chi'n credu bod byrddau partneriaeth rhanbarthol wedi sicrhau gwerth am arian? Gweinidog, pa fesurau diogelu fydd ar waith i sicrhau bod y gronfa newydd hon yn llwyddo mwy na chronfeydd blaenorol? Sut caiff y gwariant hwn ei reoli a'i fonitro? Rwy'n croesawu'r sefyllfa o ran datblygu modelau newydd o ofal ac o ddarparu gofal yn nes adref, felly sut wnaiff y byrddau partneriaeth rhanbarthol ddod â gofal yn nes adref? A ydyn nhw am fabwysiadu dull o gynnal ysbyty yn y cartref fel roedd Coleg Brenhinol y Ffisigwyr yn ei awgrymu ac mae fy mhlaid i'n ei gefnogi?

Ac yn olaf, Gweinidog, rydych chi'n dweud y bydd y gronfa hon yn cefnogi'r grwpiau â blaenoriaeth a nodwyd yn y boblogaeth. Beth am bobl eraill sydd ag anghenion cymhleth? Oni fydden nhw'n elwa ar newid mor sylweddol ym maes gofal? Diolch yn fawr iawn i chi.

Daeth y Dirprwy Lywydd (David Rees) i’r Gadair.

Diolch i chi, Gareth, ac mae hi'n hyfryd eich gweld chithau yn y cnawd hefyd. Rwyf i o'r farn ei bod hi'n bwysig iawn i ni sicrhau bod y fframwaith canlyniadau yn rhywbeth y byddwn ni'n canolbwyntio llawer iawn arno. Yr holl bwynt yn hyn o beth yw y mae'n rhaid i ni weld pethau y gellir eu cyflawni nhw ar ddiwedd y broses hon. Yr hyn sy'n gwbl amlwg yw'r gydberthynas rhwng iechyd a gofal, fel roeddech chi'n dweud. Mae hwnnw'n rhywbeth yr ydym ni wedi bod yn ymwybodol iawn ohono. Dyna pam y bu i ni gyflwyno cyfle i integreiddio yn fwy clòs nôl yn 2014, gyda'r Ddeddf gwasanaethau cymdeithasol a llesiant, ac wrth gwrs, mae holl ymagwedd Deddf Llesiant Cenedlaethau'r Dyfodol yn ymwneud ag atal ac integreiddio hirdymor hefyd. Felly, mae'r pethau hynny i gyd ar waith, a da o beth yw gweld bod Llywodraeth y DU yn dal i fyny o'r diwedd â'r athroniaeth honno a'r dull hwnnw o weithredu ac rydym ni'n gweld agwedd, o leiaf, ar hynny'n cael ei datblygu yn y Bil sy'n mynd drwy San Steffan ar hyn o bryd.

Yr hyn sy'n amlwg yw ein bod ni wedi mynd ffordd bell iawn oherwydd yr hyn y gwnaethom ni ei ddysgu drwy gynlluniau'r gronfa gofal integredig a chynlluniau'r gronfa drawsnewid. Eto i gyd, rydym ni'n awyddus iawn i ddysgu rhai o'r gwersi a eglurwyd ac a nodwyd, fel roeddech chi'n ei awgrymu, gan yr archwilydd cyffredinol. Rydym ni'n ystyried pob un o'r pwyntiau sydd wedi eu gwneud: canllawiau cynnar, a dyna pam rydych chi'n gweld y canllawiau hyn yn cael eu cyhoeddi heddiw, aliniad llawer o gronfeydd byrdymor, felly rydym ni wedi cael gwared â sawl gwahanol sianel ariannu yma ac rydym ni wedi rhoi'r cyfan mewn un pecyn, i leihau dyblygu, a chryfhau'r trefniadau llywodraethu hynny, yn ogystal â chraffu gwell, cytuno ar ganlyniadau allweddol, dysgu ar y cyd; mae hynny i gyd yn cael ei ymgorffori erbyn hyn yng ngham nesaf y gronfa integreiddio rhanbarthol.

Rydych chi'n sôn am yr anawsterau o ran rhyddhau cleifion o ysbytai; nid oes neb yn fwy ymwybodol o'r broblem nag yr wyf i. Rydym ni'n parhau i fod mewn sefyllfa o fod ag o gwmpas 1,000 o bobl yn ein hysbytai ni sy'n barod i fynd adref. Mae hynny'n ymwneud â'r rhyng-gysylltiad hwnnw rhwng yr ysbytai a'r angen i gael pobl allan i'w cymunedau, gan sicrhau bod pobl yn siarad â'i gilydd. Mae'r Dirprwy Weinidog a minnau wedi bod yn cyfarfod yn wythnosol gydag awdurdodau lleol i sicrhau bod pawb o'r un feddwl, i sicrhau bod pawb yn deall yr hyn sydd angen ei wneud yn y cyswllt hwn. Rwy'n credu ei bod hi'n werth tanlinellu, yn debyg iawn, mai'r angen am barch tuag at y bobl sy'n rhoi'r gofal hwnnw yn ein cymunedau ni yw ystyr hyn, ac mae hynny'n golygu eu bod nhw'n cael cyflog teilwng. Dyna pam y byddwn ni, o fis Ebrill ymlaen, yn cyflwyno'r cyflog byw gwirioneddol, sy'n ymrwymiad maniffesto y byddwn ni'n ei gyflawni o fis Ebrill—rwy'n falch iawn o weld hynny'n digwydd—a dechrau'r broses honno, i roi parch i'r bobl hynny sy'n gwneud gwaith mor deilwng yn ein cymunedau ni.

Ni waeth pa mor wael ac anodd yw hi yng Nghymru, fe allaf i eich sicrhau chi ei bod hi gryn dipyn yn waeth yn Lloegr. Rwy'n credu iddi fod yn hynod ddiddorol i ni wylio, yn y dyddiau diwethaf, sut y digwyddodd y tro pedol hwn o ran brechiadau a dweud nawr nad oes yn rhaid atal swyddi pobl sy'n gweithio yn y GIG nad ydyn nhw wedi cael eu brechu. Ond mae hi'n rhy hwyr; maen nhw wedi troi carfan gyfan o weithwyr gofal allan, felly os oedd yna broblem o'r blaen, mae'r broblem hyd yn oed yn waeth nawr yn Lloegr. Wrth gwrs, rydym ni mewn sefyllfa lle rydym ni eisoes â niferoedd uchel iawn o'n gweithwyr gofal ni wedi cael eu brechu; fe hoffem ni weld mwy ohonyn nhw'n cael brechiad atgyfnerthu, ond mae hi'n bwysig iawn ein bod ni'n parhau i bwyso ar bobl.

Wrth gwrs, mae llawer o enghreifftiau gennym ni eisoes o bethau fel ysbyty yn y cartref ym mhob rhan o Gymru. Holl ddiben hyn yw cymryd yr arferion gorau hynny a gweld sut y gallwn ni eu hymgorffori nhw a'u cyflwyno nhw ledled Cymru. Y mathau hynny o enghreifftiau, mae llawer o'r rhain gennym ni yng Nghymru eisoes, ond ystyr hyn yw ymgorffori'r hyn sy'n gweithio yn dda.

Llefarydd Plaid Cymru, Rhun ap Iorwerth.

Diolch yn fawr iawn, Dirprwy Lywydd. Dwi innau'n teimlo'r angen i ddweud fy mod innau'n ei gweld hi'n braf iawn gweld y Gweinidog wyneb yn wyneb ar ôl rhai wythnosau o weithio'n rhithiol.

Diolch am y datganiad yma heddiw; mae croeso gofalus, croeso cyffredinol, gen i, yn sicr ar yr egwyddor. Rydym ni'n gytûn ar yr angen i integreiddio cymaint â phosib. Mae Plaid Cymru ers blynyddoedd lawer wedi cefnogi rhoi cronfeydd mewn lle er mwyn annog cydweithio rhwng iechyd a gofal. Dwi'n meddwl, er bod y Gweinidog yn dweud nad parhad o'r hen gronfeydd ydy hwn, dwi'n meddwl bod yr intermediate care fund yn rhywbeth a ddaeth allan o'r gyllideb rhwng Plaid Cymru a'r Llywodraeth rhyw wyth mlynedd yn ôl erbyn hyn. Roedd hwnnw'n integrated care fund ac mae hwn yn dilyn y trywydd hwnnw; dyma'r ymgorfforiad diweddaraf. Mi ddof i nôl at y cwestiwn yma o a ydy hwn yn rhywbeth cwbl newydd neu yn barhad. Dwi'n cytuno, yn sicr, lle mae yna arloesi yn digwydd a lle mae yna arfer da, fod angen i hwnnw gael ei basio'n well o ardal i ardal a hefyd gallu cael ei weithredu i'r hirdymor. Dwi'n meddwl bod yna ormod o broblemau efo cyllido byrdymor, sy'n golygu bod prosiectau da yn cael eu torri yn eu blas, ac, yn hynny o beth, dwi'n croesawu'r ffaith bod yna bum mlynedd o gyllid yn cael ei roi mewn lle dan y cyhoeddiad yma rŵan.

Un cwestiwn wnaeth gael ei ofyn gan adroddiad yr archwilydd, dwi'n meddwl, yn 2019 oedd y cwestiwn yma o beth yn union ydyn ni'n ei gael allan o hyn. Ydy, mae'r egwyddor yn gweithio, ond beth ddywedwyd mewn adroddiad rhyw dair blynedd yn ôl oedd

'mae effaith y gronfa yn gyffredinol'—

the integrated care fund, hynny ydy—

'yn parhau i fod yn aneglur o ran gwella canlyniadau i ddefnyddwyr gwasanaethau, ac nid oes fawr o dystiolaeth eto fod prosiectau llwyddiannus yn cael eu prif ffrydio.'

Felly, beth fydd yn digwydd yn wahanol y tro yma i sicrhau bod y canlyniadau i gleifion yn well? Achos mi allen ni gytuno drwy'r dydd ar egwyddorion, ond oni bai bod yr egwyddorion hynny'n troi yn rhywbeth sydd yn gwneud gwahaniaeth i gleifion go iawn, wel does yna ddim fawr o bwrpas iddyn nhw.

At y cwestiwn yma o ran ai parhad ynteu rywbeth newydd ydy o, mae'r Gweinidog yn dweud nad parhad ydy o, ond beth am y pethau hynny sydd yn gweithio'n dda dan y cronfeydd presennol? Sut mae sicrhau bod y rheini yn gallu trosglwyddo i'r gronfa integreiddio rhanbarthol newydd yma? A hefyd mae yna bryder wedi cael ei leisio yn yr wythnosau a'r misoedd diwethaf, ers i'r cynllun yma gael ei grybwyll am y tro cyntaf, gan, er enghraifft, y trydydd sector a grwpiau eraill sydd â swyddi, er enghraifft, wedi cael eu cyllido'n rhannol gan y cronfeydd fu'n bodoli tan rŵan. Beth sy'n digwydd i'r rheini? Pa sicrwydd eto y bydd y pethau hynny sydd wedi bod yn gwneud gwahaniaeth ac yn gweithio'n dda yn gallu parhau? 

Un cwestiwn olaf, o bosib, gen i. Mae yna berig dan y prosiectau sydd wedi eu cyllido dan y cronfeydd hyd yma mai annog cydweithio maen nhw yn hytrach nag integreiddio go iawn. A lle mae'r cydweithio'n gweithio'n dda, wel, iawn, ond nid integreiddio ydy o. Dydy galw hwn yn integreiddio ynddo'i hun ddim yn sicrhau integreiddio. Felly, lle mae'r Gweinidog yn meddwl y mae hwn yn ffitio i mewn i'r agenda ehangach yna dwi'n eiddgar iawn i'w weld yn symud ymlaen yn gyflym i wirioneddol integreiddio'r gwasanaethau iechyd a gofal. Achos siawns mai dyna rydyn ni'n chwilio amdano fe, yn y pen draw. Dwi angen gwybod sut ydyn ni'n mynd i fod yn mesur, dan y cynllun sy'n cael ei amlinellu rŵan, ydy'r integreiddio yna wirioneddol yn digwydd, ynteu gam tuag at brosiect arall o integreiddio go iawn fydd hwn.

Diolch yn fawr, Rhun. Dwi'n meddwl ei fod e'n bwysig nad ydyn ni'n taflu popeth o ran beth ddigwyddodd o'r blaen, achos roedd yna arfer da yn gweithio gyda'r ICF a gyda'r transformation programme hefyd. Felly, mae'n bwysig ein bod ni'n cymryd hynny a'n bod ni'n cymryd yr arloesi. Ond y drafferth oedd, achos nad oedd pobl yn gweld bod yna barhad, doedden nhw ddim yn ei rhoi hi i mewn i'r mainstream, a dyna pam mae'r ffordd rŷn ni'n mynd i wneud pethau y tro yma'n mynd i fod ychydig yn wahanol. Bydd angen i bobl ddod â match funding at y bwrdd, ac mae hwnna'n golygu bod yn rhaid iddyn nhw roi lot mwy o'u harian eu hunain i mewn. A dwi'n gobeithio y bydd hwnna, wedyn, yn wirioneddol yn gweithio tuag at yr integreiddio yna rŷch chi'n sôn amdano, yn hytrach na jest cydweithio. A'r syniad, wedyn, yw bod pethau wedyn yn embedded. A'r peth arall yw, bydd tapering hefyd, felly, byddan nhw'n dechrau off gydag arian o'r gyllideb yma, ond y syniad yw y byddan nhw'n gweld y budd a byddan nhw'n symud arian o lefydd eraill i bethau maen nhw'n gwybod sy'n gweithio. Felly, dwi yn gobeithio—dyna'r syniad, ta beth—y bydd rhai o'r mesurau yna a oedd, fel yr oeddech chi'n ei ddweud, wedi'u dangos gan yr archwilydd cyffredinol—. Mae'n bwysig ein bod ni'n dysgu o'r hyn welsom ni o'r blaen.

Mae yna enghreifftiau arbennig, dwi'n meddwl, o ble mae pethau wedi gweithio'n dda. Er enghraifft, yng Nghaerdydd, mae'r discharge hub, maen nhw wedi gwneud pethau fel cael full-time occupational therapist i wneud yn siŵr bod pobl yn gallu symud allan a bod rhywun on call drwy'r amser. A social prescribing—mae hwnna wedi bod yn hynod o lwyddiannus yng Nghaerdydd, gyda 10 clwstwr yn gweithredu gyda social prescribing nawr. Yng Nghwm Taf, mae gennym ni assisted technology programme, sydd yn ddiddorol, achos mae'n galluogi pobl hen, efallai, i aros yn eu cartrefi nhw ac mae yna system responsive, wedyn, os oes rhywbeth yn mynd o'i le. A'r un peth yng Ngwent, er enghraifft. Mae home first programme, a'r syniad yw ein bod ni'n rhoi'r hospital discharge yna mewn lle, a'r un peth yn Grange Hospital—home first. Mae'r rheini i gyd yn enghreifftiau o le rŷn ni wedi gweld pethau arloesol yn digwydd, maen nhw'n llwyddiannus, ond mae angen inni nawr weld bod pethau'n symud i mewn i fod yn mainstream. Yn y gogledd, byddwch chi'n ymwybodol o'r ICAN communiy mental health hub, sydd wedi bod yn llwyddiannus hefyd. Felly, mae lot o bethau da yn digwydd, ond rŷch chi'n eithaf reit, beth sydd angen nawr yw i gymryd yr ICAN model a gweld, 'Reit, pam na allwn ni weld hwn yn digwydd mewn llefydd eraill yn y wlad?'

Rwy'n croesawu datganiad y Gweinidog ar y gronfa integreiddio rhanbarthol gofal cymdeithasol yn fawr iawn. Mae'n rhaid i integreiddio gofal cymdeithasol ac iechyd, gyda chleifion wrth galon y ddarpariaeth, fod yn rhywbeth i ni i gyd anelu ato. Rwy'n cofio pan lansiodd Jane Hutt y cyd-gynllun gwasanaethau cymdeithasol ac iechyd cyntaf dros 20 mlynedd yn ôl.

Rwyf i wedi galw ers tro am ganolbwyntio ar atal salwch a mynediadau i ysbytai. Mae'n rhaid i honno fod yn gyrchfan wirioneddol i ni, heb aros i bobl fynd yn sâl a cheisio eu gwella nhw wedyn, neu fethu â gwneud hynny mewn rhai achosion, ond ceisio eu hatal nhw rhag gorfod mynd i mewn yn y lle cyntaf a'u hatal nhw rhag bod ag angen meddyginiaeth. Rwy'n croesawu'r ffaith y bydd yna fframwaith canlyniadau eglur; yn rhy aml, mae arian yn cael ei wario ar iechyd heb unrhyw ganlyniadau mesuradwy, dim ond, 'Peth da yw gwario arian ar iechyd, onid e? Nid oes ots beth mae'n hynny'n ei gyflawni.' Fe ddywedais i un waith pe byddai rhywun yn sefyll y tu allan i ysbyty ac yn taflu darnau punt i lawr y draen, cyn belled â bod y rheini'n ddarnau punt ar iechyd a fyddai'n mynd i lawr y draen, fe fyddai llawer o bobl yn dweud pa mor ardderchog fyddai hynny.

Felly, rwy'n credu mai'r hyn yr hoffwn i ei ofyn—[Torri ar draws.] Yr hyn yr hoffwn i ei ofyn yw: a wnaiff y Gweinidog drefnu ar gyfer cyhoeddi'r canlyniadau disgwyliedig? Rwy'n ymddiheuro i'r Gweinidog am hyn, oherwydd rwyf i am ofyn yr un fath o ran popeth y mae'r Gweinidog ac eraill yn ei gyflwyno: beth yw'r canlyniadau? Beth rydym ni'n gobeithio ei gyflawni? Ac nid, 'Rydym ni wedi gwario llawer o arian; da iawn, onid e?' Beth rydym ni'n gobeithio ei gyflawni a sut y gallwn ni weld a yw hynny'n gweithio? Ac weithiau ni fydd hynny'n gweithio, ac rwy'n credu bod rhaid i bob un ohonom ni fod yn ddigon aeddfed, ar feinciau'r gwrthbleidiau hyd yn oed, i sylweddoli na fydd ein cynlluniau ni'n gweithio weithiau, ond ymgeisio i wneud felly yw'r syniad cywir ac fe fyddwn ni'n dysgu o'r hyn na weithiodd yn iawn.

A'r cwestiwn olaf sydd gennyf i yw: a fydd y cymorth cymunedol ar gyfer ysbytai yn y cartref yn cael ei ariannu gan hyn neu a fydd hynny'n cael ei ariannu ar wahân? Oherwydd, mewn gwirionedd, mae'n rhaid i hynny fod yn un o'r pethau gorau y gallwn ni ei wneud ni. Mae nifer o sefydliadau yn gwthio'r peth—Coleg Brenhinol y Ffisigwyr, Coleg Brenhinol Meddygaeth Geriatreg—sydd, mewn gwirionedd, yn ymdrin â phobl yn eu cartrefi, gan roi'r gwasanaeth llawn iddyn nhw gartref, ac yn gwneud iddyn nhw wella yn gynt ac fe fydd hynny'n gwella'r canlyniadau yn sylweddol. Felly, a gaiff hynny ei ariannu o hyn, neu a fyddwch chi'n dod gyda datganiad arall yn dweud y caiff ei ariannu o rywle arall?

Diolch yn fawr iawn, Mike. Yn sicr, o ran atal, dyna'r holl athroniaeth y tu ôl i raglen 'Cymru Iachach', yr ydych chi'n ymwybodol ohoni. Ac os yw'r pandemig wedi dangos unrhyw beth i ni, mae wedi dangos, mewn gwirionedd, mai'r bobl sydd fwyaf difreintiedig, y rhai mwyaf anghenus, yw'r rhai sydd wedi talu'r pris mwyaf mewn gwirionedd. Ac felly oni bai ein bod ni'n dechrau mynd i'r afael â'r mater hwnnw o atal, ataliaeth gynnar, o oedran ifanc, mae hi'n eglur na fyddwn ni'n debygol o weld unrhyw newid sylweddol o ran y canlyniadau tymor hwy i iechyd oni bai ein bod ni'n mynd i'r afael â'r materion hynny'n gynnar iawn.

O ran y canlyniadau, wel, yr hyn sydd gennym ni yw chwe maes blaenoriaeth. Felly, mae yna chwe maes blaenoriaeth: gofal yn y gymuned; gofal cymhleth yn nes at y cartref; hybu iechyd a llesiant emosiynol; cefnogi teuluoedd i aros gyda'i gilydd; gwasanaethau gartref o'r ysbyty; gwasanaethau ar sail llety. Mae'r holl bethau hyn yn bethau eglur iawn o ran y blaenoriaethau. O ran y canlyniadau, yr hyn sy'n digwydd nesaf yw y byddwn ni'n eistedd i lawr gyda'r byrddau partneriaeth rhanbarthol—fe fydd gennym ni gyfarfod gyda nhw yfory—ac fe fyddwn ni'n dechrau mynd dros, 'Edrychwch, beth yw'r canlyniadau yr ydym ni'n chwilio amdanyn nhw?' Mae hi'n bwysig iawn, mewn gwirionedd, rwy'n credu, eu bod nhw'n gallu perchnogi'r canlyniadau yn hyn o beth hefyd. Felly, mae angen ymdeimlad o berchnogaeth arnyn nhw; mae hynny'n bwysig iawn, yn fy marn i, wrth i ni ddatblygu'r rhain gyda'n gilydd.

Ond, yn sicr, o ran adre o'r ysbyty, rydych chi'n sôn am Goleg Brenhinol y Llawfeddygon—wyddoch chi, rydym ni'n cytuno â nhw'n gryf iawn. Ac fe allwch chi weld, fel un o'r chwe blaenoriaeth yn hyn, gwasanaethau gartref o'r ysbyty—. Mae hynny'n digwydd, fe geir y gwasanaeth gartref o'r ysbyty, sy'n allweddol. Ond rydych chi yn llygad eich lle, yr hyn y mae angen i ni ei wneud yw'r gwaith atal ymlaen llaw, ac fe ellir ariannu hynny hefyd o'r cyllid hwn yn y fan hon, y gronfa integreiddio rhanbarthol.

Rwy'n bendant yn cefnogi eich uchelgais chi ar gyfer atebion cymunedol effeithiol ac ataliol, ac mae hi'n sicr bod angen llawer mwy o atal arnom, gan fod 20 y cant o'n poblogaeth yn aros am apwyntiadau ysbyty ledled Cymru—mae hwnnw'n ffigur deifiol iawn.

Beth bynnag, ddwy flynedd yn ôl, bron i'r diwrnod, fe ymwelais i â thîm nyrsio cymdogaeth Cwm Taf ychydig cyn i'r pandemig dorri, ac fe welais i'r gofal arbenigol anhygoel a ddarperir gan a chyda'r bobl yr oedd angen y gwasanaethau hyn arnyn nhw, a oedd yn amrywio o bopeth rhwng pobl yr oedd angen triniaeth ar eu clwyfau nhw hyd at bobl yr oedd angen gofal lliniarol arnyn nhw a'r rhai yr oedd angen cymorth arnyn nhw i ddeall sut i reoli eu cyflyrau, beth bynnag y gallen nhw fod, ar y cyd â'u teuluoedd a'u ffrindiau. Yn seiliedig iawn ar fodel cyd-gynhyrchu Buurtzorg, fe ddangosodd y cynllun treialu, yn y gwerthusiad, pa mor dda y mae hynny'n gweithio, ac fe wn i fod yna ymrwymiad i wasgaru hynny ledled Cymru gyfan. Felly, sut mae'r cyhoeddiad hwn heddiw yn cyd-fynd â'r uchelgais hwnnw i sicrhau bod gan bob cymuned dîm nyrsio cymdogaeth a gaiff ei hunanreoli, i sicrhau bod pobl nad oes angen iddyn nhw fod yno'n cael eu cadw draw o'r ysbyty?

Yn ail, fe hoffwn i eich holi chi am y canolfannau cymunedol hyn yr ydych chi'n sôn amdanyn nhw. Roeddwn i yng nghynhadledd y Blaid Gydweithredol ar Zoom y diwrnod o'r blaen, ac roedd y Prif Weinidog yn sôn am 50 o ganolfannau cymunedol lleol, gan ddod ag iechyd a gofal cymdeithasol ynghyd â gwasanaethau eraill, gyda dinasyddion yn cael eu hystyried yn asedau, ar gyfer rhannu eu sgiliau nhw a chyfuno wrth ddatrys y problemau y mae'r gymuned honno'n eu hwynebu. Sut y mae hynny—yr hyn yr oedd y Prif Weinidog yn sôn amdano—yn cysylltu â'r hyn yr ydych chi'n sôn amdano a fydd yn cael ei arwain gan y byrddau partneriaeth rhanbarthol hyn?

Diolch yn fawr iawn, Jenny, ac, yn gyntaf, fe hoffwn i ganmol eich brwdfrydedd chi ynglŷn â model Buurtzorg, y model nyrsys ardal cymdogaeth, y gwn i eich bod chi'n frwdfrydig dros ben ynglŷn ag ef? Yr hyn sydd gennym ni o ran nyrsys ardal cymdogaeth—. Rydym ni wedi dysgu rhai gwersi o fodel Cwm Taf. Cafodd nyrs arweiniol ei phenodi yn rhan o'r rhaglen strategol gofal sylfaenol a chymunedol, a'r syniad yw, oherwydd ein bod ni wedi dysgu hynny nawr, ein hymagwedd ni o gael dull gweithredu Unwaith i Gymru, ac un o'r pethau yr ydym ni'n awyddus iawn i'w ddysgu, o ganlyniad i'r hyn a ddigwyddodd mewn lleoedd fel Cwm Taf, yw'r e-amserlennu—felly, eich dull chi o drefnu tasgau—ac fe fydd hynny'n cael ei gyflwyno i bob bwrdd iechyd yng Nghymru erbyn dechrau mis Mai, rwy'n falch o allu dweud. Felly, mae manyleb gwasanaeth cenedlaethol ar gyfer nyrsio ardal o fewn timau integredig cymunedol yn cael ei datblygu. Mae hynny ychydig ar wahân i'r hyn yr ydym ni'n sôn amdano yma. Felly, rwy'n credu ei bod hi'n bwysig, er ein bod ni'n deall, mewn gwirionedd, o ran y pethau hyn i gyd, yn y pen draw, fod angen i bobl fod yn cydweithredu hyd yn oed os ydyn nhw'n cael eu harian o wahanol gronfeydd.

Ynglŷn â'r 50 o ganolfannau cymunedol yr ydych chi'n sôn amdanyn nhw, sydd, wrth gwrs, yn rhan o'n hymrwymiad maniffesto ni, rwy'n credu bod cyfleoedd gwirioneddol i'w cael i sicrhau ein bod ni'n defnyddio'r rhain yn llwyfannau i adeiladu'r math hwnnw o gymorth cymunedol lleol, ac nid oes unrhyw reswm pam na all pobl gael eu lleoli yn y canolfannau cymunedol hynny wrth iddyn nhw ddatblygu, ac rwy'n awyddus iawn i weld y rhain. Rydym ni'n datblygu cynigion ar gyfer lleoliad y rhain, sut y byddan nhw'n cael eu datblygu, a sut y byddan nhw'n cael eu hariannu, ac mae'r holl waith hwnnw'n mynd rhagddo ar hyn o bryd. 

Ac, yn olaf, Alun Davies.

Rwy'n ddiolchgar i chi, Dirprwy Lywydd. Gweinidog, rwy'n ofidus, ac rwy'n gobeithio y gallwch chi roi sicrwydd i mi. Rydych chi am ddyrannu £144 miliwn y flwyddyn am y pum mlynedd nesaf. Dyna dros £700 miliwn, ac nid ydym ni'n gwybod beth fyddwn ni'n ei gael amdano. Mae hynny'n fy mhoeni i. Mae'n fy mhoeni i oherwydd eich man cychwyn chi yw eich bod chi'n dymuno disodli cronfeydd blaenorol ac nid wyf i'n gwybod beth oedd y cronfeydd blaenorol hynny'n ei ddarparu. Fe gyhoeddwyd y cynllun diwethaf sydd ar gael i ni yng Ngwent ar gyfer 2018-19. Nid oedd hwnnw'n cynnwys yr un nod, yr un amcan, na'r un amserlen.

Nawr, os ydym ni am ddwyn y Llywodraeth i gyfrif am gyflawni'r materion hyn, mae angen i ni wybod am y pethau hynny ymlaen llaw, ac mae angen i ni ddeall yr hyn y mae'r Llywodraeth yn ceisio ei gyflawni. Fe all pob un ohonom ni weld y broblem. Y peth hawsaf yn y byd yw disgrifio'r broblem, ac mae Aelodau wedi gwneud hynny'r prynhawn yma: rydych chi'n gallu gweld yr ambiwlansys y tu allan i'r ysbytai; fe allwch chi weld y bobl sy'n dioddef; fe allwch chi weld y bobl sydd ag angen cymorth a chefnogaeth. Fe allwn ni i gyd ddisgrifio'r problemau, ond ai'r ateb i'r holl broblemau hynny yw mwy o bwyllgorau a thaflu arian at y pwyllgorau hynny? Ni chefais i fy argyhoeddi eto, ac ni chefais i fy argyhoeddi eto am ein bod ni wedi rhoi cynnig arni o'r blaen ac ni weithiodd hynny ddim. Ac rydym ni wedi rhoi cynnig arni hi o'r blaen, ac rydym ni wedi rhoi'r fframweithiau hyn o ran canlyniadau yn eu lle o'r blaen, ond nid ydym ni wedi pennu nodau eglur o ran yr hyn yr ydym ni'n awyddus i'w gyflawni, dim ond rhifo'r hyn sydd wedi digwydd. A phan ydych chi'n rhifo'r hyn a ddigwyddodd, rydych chi'n dweud, 'Wel, rydym ni wedi gwneud y gwahanol bethau hyn i gyd.' Ac mae'r  enghreifftiau unigol, yr enghreifftiau lleol, i gyd yn ganmoladwy iawn, ac nid beirniadaeth mo hon ar unrhyw un o'r bobl hynny sy'n gweithio yn galed i geisio cyflawni gwahanol bethau yn lleol—pethau rhagorol yw'r rhain i gyd, sydd i'w cefnogi—ond nid polisi mo hwn, ac nid uchelgais mohono, ac nid fframwaith ar gyfer polisi mohono, ac nid fframwaith ar gyfer uchelgais mohono, ychwaith.

Felly, fy mhryder i yw mai system ddrylliedig sydd gennym ni, ond ai sefydlu pwyllgor arall yw'r ffordd o'i hatgyweirio hi? Mae ugain mlynedd o wneud fel hyn wedi dweud wrthym ni nad yw hynny'n wir. Ac rwy'n ofidus fod gennym ni £700 miliwn yn mynd i system y mae taer angen cymorth arni, a chyn i Mike Hedges fy nghywiro i, y system gyfan yr wyf i'n ei olygu, ac nid yr adran ohoni sy'n ymwneud ag iechyd yn unig. Mae angen cymorth arni hi yn ei chyfanrwydd, ond mae angen cymorth arni hi ar y rheng flaen. Yr hyn nad oes ei angen arni hi yw hierarchaeth arall na fydd yn cyflawni dim ar y rheng flaen.

Diolch, Alun. Mae'n rhaid i mi ddweud wrthych chi ein bod ni, mewn gwirionedd, wedi dysgu toreth o'r gronfa drawsnewid, y mae agweddau arnyn nhw wedi bod yn hynod lwyddiannus os edrychwch chi ar rywfaint o'r gwaith a wnaethpwyd ar iechyd meddwl mewn mannau fel Gwent, a rhai o'r enghreifftiau eraill a roddais i. Fe wyddom ni fod y dull hwn yn gweithio. Fe ddywedaf i wrthych chi beth sydd heb ddigwydd a hynny yw nad yw hynny wedi cael ei brif ffrydio, nid yw wedi bod yn ei le i'r hirdymor. Felly, yr hyn a gawsom ni yw llawer o gynlluniau treialu da. Felly, y mater dan sylw yw: sut ydych chi am symud oddi wrth gynlluniau treialu i'r brif ffrwd? Yr hyn sydd gennym ni yma yw cyfle i wneud hynny. Mae gennym ni raglen bum mlynedd. Rydym ni'n dweud wrthyn nhw, 'Os ydych chi am chwarae, rhowch eich arian yn eich poced eich hun ac fe gewch chi chwarae, oherwydd os na wnewch chi, 'chewch chi ddim chwarae yn y lle hwn.'

Felly, ystyr hyn yw dod â phobl at ei gilydd hefyd. Ac rwy'n credu bod hynny'n bwysig iawn. Nid pwyllgor newydd mo hwn, Alun; pwyllgor yw hwn sydd wedi bod o gwmpas ers amser maith iawn a ddaeth i fod o ganlyniad i bobl yn dweud, mewn gwirionedd, am laweroedd o flynyddoedd, bod angen i ni wneud pethau mewn ffordd wahanol. Dyma'r hyn yr ydym ni'n ei gynnig. Yn sicr, nid oes unrhyw fwriad gennyf i daflu'r cyfan i fyny yn yr awyr a dweud, 'Gadewch i ni ddechrau eto.' Mae gennym ni rywbeth sy'n gweithio yn y fan hon. Rwy'n credu ei bod hi'n bwysig iawn, ac fe'i gwnes i hi'n eglur iawn i'r byrddau partneriaeth rhanbarthol fod angen iddyn nhw fod yn llawer mwy hyblyg, mae angen iddyn nhw fod yn llawer cyflymach, mae angen iddyn nhw fod yn llawer mwy ymatebol—mae'r holl bethau hynny'n gwbl hanfodol. Ac o ran canlyniadau, dyna'r hyn y byddwn ni'n ei drafod nawr, y fframwaith canlyniadau—beth a gawn ni amdano. A dyna pam rydym ni nawr, yng nghyfarfodydd y byrddau partneriaeth rhanbarthol yn sicrhau nad ydym ni'n rhyddhau dim o'r arian hwn nes ein bod ni'n gwbl sicr o ran yr hyn y cawn ni amdano.

Felly, mae'r fframwaith canlyniadau hwn, yn fy marn i, yn bwysig iawn—ein bod ni'n datblygu hwnnw gyda nhw. Mae hi'n llawer gwell os ydych chi'n gweithio gyda phobl yn hytrach na gorfodi rhywbeth arnyn nhw, oherwydd maen nhw'n fwy tebygol o chwarae'r gêm gyda chi. Felly, mewn gwirionedd, rwy'n credu bod yn rhaid i ni gymryd yr arfer gorau; ac fe fu yna enghreifftiau gwych o arfer gorau. Fe gawsom ni'r gronfa drawsnewid o £6 miliwn, yn benodol i gynyddu gweithgarwch adre o'r ysbyty. Fe welsom ni wahaniaeth yn hynny. Mae pawb yn dweud, 'Mae angen mwy o hynny arnom ni.' Mae pob un o'r colegau brenhinol yn dweud, 'Gwnewch fwy o hyn.' Dyna yw ein cynllun ni. Ond rydych chi'n iawn, mae angen i ni rifo—faint o bobl yr ydym ni wedi llwyddo i'w cadw nhw o'r ysbyty o ganlyniad? Yn hollol, a dyna'r hyn y byddwn ni'n sôn amdano o ran y fframwaith canlyniadau.

Diolch i'r Gweinidog.