Eitem 6 y prynhawn yma yw'r cynnig i ddirymu Gorchymyn Ardrethu Annomestig (Diwygio'r Diffiniad o Eiddo Domestig) (Cymru) 2022, a galwaf ar Tom Giffard i wneud y cynnig.

Cynnig NDM8031 Tom Giffard

Cynnig bod y Senedd, yn unol â Rheol Sefydlog 27.2:

Yn cytuno bod Gorchymyn Ardrethu Annomestig (Diwygio'r Diffiniad o Eiddo Domestig) (Cymru) 2022, a osodwyd gerbron y Senedd ar 24 Mai 2022, yn cael ei ddirymu.

Cynigiwyd y cynnig.

Diolch yn fawr iawn, Ddirprwy Lywydd. Hoffwn wneud y cynnig hwn yn ffurfiol drwy bwysleisio gwrthwynebiad parhaus fy mhlaid i’r cynnydd mympwyol i ardrethi annomestig busnesau hunanddarpar ledled Cymru. Ac rydym yn ochri gyda'r diwydiant ar y mater hwn. Credwn y byddai cynnydd o 70 diwrnod i 105 diwrnod er mwyn iddynt gyd-fynd â gofynion Cyllid a Thollau EM yn llawer mwy priodol na’r hyn a gynigir. Mae perygl y bydd y newid hwn yn y ddeddfwriaeth yn effeithio'n aruthrol ar y diwydiant hunanddarpar ledled ein gwlad. Mae Cynghrair Twristiaeth Cymru, Cymdeithas Broffesiynol Hunanddarparwyr y DU ac UK Hospitality Cymru wedi rhybuddio y gallai’r newidiadau treth orfodi cymaint â 30 y cant o fusnesau hunanddarpar i gau neu orfod gwerthu.

I roi rhywfaint o gyd-destun i’r newidiadau hyn: ar hyn o bryd, mae'n rhaid i eiddo hunanddarpar yng Nghymru fod ar gael i’w osod am o leiaf 140 diwrnod mewn unrhyw gyfnod o 12 mis, a chael ei osod am 70 diwrnod er mwyn bod yn gymwys ar gyfer ardrethi busnes yn hytrach na’r dreth gyngor; o dan y cynigion newydd, mae'n rhaid i eiddo fod ar gael i'w osod am o leiaf 252 diwrnod a bod wedi'i osod am 182 diwrnod i fod yn gymwys ar gyfer ardrethi busnes—cynnydd aruthrol o 160 y cant. Bydd hyn yn effeithio'n niweidiol iawn ar allu busnesau i weithredu yng Nghymru ac yn niweidio ein heconomi, gyda llawer o fusnesau'n cael eu gorfodi i gau. Mae hyn, ynghyd â threth dwristiaeth bosibl a rhoi’r gallu i gynghorau gynyddu cyfraddau’r dreth gyngor hyd at 300 y cant ar y busnesau hyn nad ydynt yn gymwys, yn golygu bod yn rhaid iddynt wynebu ergyd driphlyg y mesurau, a fydd, i mi, yn mygu’r diwydiant a’n heconomi yng Nghymru o ganlyniad.

Yn lle hynny, mae Llywodraeth Cymru wedi dewis bwrw ymlaen â chynlluniau treth, er iddynt dderbyn môr o dystiolaeth o effeithiau niweidiol gan Gynghrair Twristiaeth Cymru, Cymdeithas Broffesiynol Hunanddarparwyr y DU ac UK Hospitality Cymru, a arolygodd dros 1,500 o fusnesau llety hunanddarpar ledled Cymru. Dywedasant nad yw'r

'dull Cymru gyfan, un ateb sy'n addas i bawb, yn ystyried y gwahanol fathau o fusnesau sy’n gweithredu mewn blwyddyn dwristiaeth dymhorol yng Nghymru. Nid yw ychwaith yn ymateb i'r ffaith nad yw'r broblem y mae hyn yn bwriadu ei datrys yn effeithio ar Gymru gyfan, rhywbeth y mae Llywodraeth Cymru ei hun wedi'i gydnabod.'

Yn yr ymgynghoriad ar y mater, a oedd yn edrych fel ymarfer ticio blychau, mae’n ddrwg gennyf ddweud, Weinidog, roedd y diwydiant twristiaeth yn cefnogi’r egwyddor o godi nifer y dyddiau y mae’n rhaid i eiddo (a) fod ar gael a (b) fod wedi'i ddefnyddio er mwyn bod yn fusnes dilys. Ymateb y mwyafrif i ymgynghoriad Llywodraeth Cymru, a gynhaliwyd o ddiwedd y llynedd ymlaen, oedd codi’r trothwy defnydd o 70 diwrnod i 105 diwrnod, yn unol â gofynion CThEM—roedd hynny’n gynnydd o 50 y cant, a awgrymwyd gan aelodau o sector proffesiynol sy'n deall tueddiadau archebu, marchnata ac ymddygiad cwsmeriaid. Felly, hoffwn glywed, yn ymateb y Gweinidog, pam na wnaethant wrando ar eu hymgynghoriad eu hunain, a oedd yn amlwg yn cefnogi newid i 105 diwrnod.

Yn lle hynny, awgrymwyd y cynnydd hwn o 160 y cant gan naw ymatebwr yn unig, llai nag 1 y cant o'r cyfanswm. Mae hyn wedi bod yn sioc enfawr i'r diwydiant cyfan, nid y sector hunanddarpar yn unig. Er nad yw’r Llywodraeth yn rhwym i ddilyn yr hyn y mae ymgynghoriad yn dweud wrthi am ei wneud air am air, yn sicr, mae ganddi ddyletswydd i egluro pam ei bod wedi anwybyddu un yn llwyr. Nid yw hynny wedi’i ateb na’i esbonio’n ddigonol o hyd, ac mae’n dangos diffyg parch at bobl ledled y wlad sy’n haeddu esboniadau, yn hytrach na dim ond dictadau.

Mae Ashford Price, ysgrifennydd Cymdeithas Atyniadau Ymwelwyr Cymru yn credu y byddai oddeutu 1,400 o fusnesau yn mynd i'r wal oherwydd y newidiadau ac y byddai'n rhaid diswyddo miloedd o weithwyr yng Nghymru. Ychwanegodd,

'Bydd ardaloedd gwledig yn dlotach hefyd, oherwydd pan fydd gweithredwyr hunanddarpar dilys yn rhoi'r gorau i weithredu, bydd llai o dwristiaid yn gwario arian yn eu hardal yn ystod y tymor twristiaeth. Mae "arian twristiaid yr haf" yn helpu siopau, garejys a thafarndai lleol i oroesi'r gaeafau tawel hir mewn llawer o fannau gwledig.'

Dyna pam ei bod yn syndod gweld y Gweinidog yn dweud mai,

'Diben y newid yw helpu i sicrhau bod perchnogion eiddo yn gwneud cyfraniad teg i gymunedau lleol, er enghraifft drwy gynyddu eu cyfraniad i’r economi leol'.

Bydd hynny’n ergyd mor chwerw i’r rheini yn y diwydiant sy’n cefnogi swyddi, cynnyrch a chadwyni cyflenwi lleol. Maent yn buddsoddi yn ein cymunedau, a bydd cynyddu’r trothwy drwy’r newid cosbol hwn yn taro economïau ledled y wlad. Mae angen inni gefnogi’r diwydiant, gan mai dyma un o’r diwydiannau yr effeithiwyd arnynt fwyaf drwy gydol y pandemig, yn hytrach na’u gwthio i’r cyrion a’u cosbi am ddiffygion hanesyddol Llywodraeth Cymru mewn perthynas ag adeiladu tai.

Yn olaf, Lywydd, oherwydd y camau hyn gan y Llywodraeth, bydd nifer fawr o'r eiddo hunanddarpar hwn yn cael ei roi ar werth. Fodd bynnag, ni fyddai’r eiddo ar gael i’r rhan fwyaf o bobl leol eu prynu gan y byddai’r pris gofyn, yn ôl pob tebyg, y tu hwnt i’w cyrraedd. Felly, rwy’n annog Aelodau ar draws y Siambr i bleidleisio dros ddirymu heddiw, i ddangos ein bod yn sefyll gyda’r diwydiant ac yn gwerthfawrogi’r cyfraniad y maent yn ei wneud i’n heconomi ledled Cymru. Diolch.

A gaf fi ddiolch i fy nghyd-Aelod, Tom Giffard, am gyflwyno’r cynnig heddiw i ddirymu, oherwydd, fel yr amlinellwyd wrth agor y cynnig heddiw, a’r dystiolaeth a glywais fel cadeirydd y grŵp trawsbleidiol ar dwristiaeth, byddai’r Gorchymyn hwn yn niweidiol i’r diwydiant twristiaeth, a byddai'n arwain at lawer o fusnesau dilys, gweithgar yn mynd i'r wal yng Nghymru?

I ddechrau heddiw, hoffwn amlinellu pa mor bwysig yw'r diwydiant twristiaeth i Gymru, gan ei bod yn amlwg iawn i mi nad yw Llywodraeth Cymru yn deall hyn. A bod yn deg â’r Gweinidog yma heddiw, dylai Gweinidog yr Economi fod yma hefyd, yn cefnogi’r busnesau hyn yma yng Nghymru, yn hytrach na chuddio. Ond fel y gwyddom, mae degau o filiynau o ymwelwyr yn gwario eu harian, gan gyfrannu oddeutu £6 biliwn i’n heconomi bob blwyddyn a chefnogi oddeutu 12 y cant o swyddi yma yng Nghymru, gan roi hwb i fywoliaeth pobl a chymunedau lleol, yn bwysicach fyth.

Hoffwn ganolbwyntio ar dri maes allweddol i ddangos pam fod angen cefnogi’r cynnig heddiw. Yn gyntaf, fel yr amlinellodd Tom Giffard, bydd angen gosod yr eiddo hunanddarpar am 182 diwrnod bellach—cynnydd o 160 y cant fel yr amlinellodd Tom Giffard—sy’n wahaniaeth mawr i’w sefyllfa yn y cyfnod diweddar. Fel y gwyddom o'r holl dystiolaeth y cyfeiriwyd ati eisoes heddiw, bydd llawer yn methu bodloni'r gofyniad hwn. A beth fydd yn digwydd os nad ydynt yn gallu gwneud hynny? Byddant yn wynebu oddeutu £6,000 o fil treth bob blwyddyn, o bosibl, nad oes yn rhaid iddynt ei wynebu ar hyn o bryd, ac mae hynny'n mynd i gael effaith ar eu helw net a bydd yn sicr yn effeithio ar eu gallu i weithredu. Mae'n amlwg na fydd hyn yn bosibl i lawer ohonynt, a bydd gweithredoedd Llywodraeth Cymru yn rhoi pobl allan o fusnes ac allan o waith.

Yr ail bwynt yw ein bod, fel y gwyddom, yn parhau i weld llawer o bobl yn tynhau eu gwregysau bellach. Nid nawr yw'r amser i wneud pethau'n anodd i'r busnesau hyn. Mae angen inni eu cefnogi er mwyn iddynt ffynnu a goroesi. Mae'n amlwg fod y Gorchymyn hwn wedi syfrdanu'r diwydiant, gyda llawer o fusnesau dilys ddim yn gwybod beth i'w wneud. Rydym wedi clywed heddiw fod eu hiechyd meddwl a’u llesiant wedi cael ergyd enfawr.

Y trydydd pwynt, a’r rhan fwyaf siomedig, a amlinellwyd eisoes gan Tom Giffard, yw y byddai’r diwydiant wedi derbyn cynnydd yn y cyfraddau defnydd. Maent yn barod i weithio gyda'r Llywodraeth i wneud i hyn ddigwydd. Mae'n chwerthinllyd y bydd yn rhaid i'r busnesau hunanddarpar hyn gyflawni'r newidiadau hyn yn awr heb unrhyw gyfnod pontio—cynnydd o 160 y cant heb unrhyw gyfnod pontio. Felly, beth sy'n mynd i ddigwydd i'r rhai na allant gyflawni hyn? Sut y gallwn annog y busnesau hyn i ddod i Gymru a ffynnu yn ein gwlad?

I gloi, Ddirprwy Lywydd, mae’n amlwg nad yw’r Gorchymyn hwn wedi’i ystyried yn iawn, gan ei fod yn creu mwy o gwestiynau nag o atebion. Mae Llywodraeth Cymru yma, a dylai fod yma, i gefnogi busnesau i ganiatáu iddynt ffynnu yn hytrach na’u dinistrio. Heddiw, mae gennym gyfle i unioni’r newidiadau niweidiol hyn a gweithio gyda’r diwydiant twristiaeth i sicrhau cynnydd yn y cyfraddau defnydd, ie, ond un sy’n deg, un sy’n gweithio iddynt hwy, ac na fydd yn golygu bod pobl yn colli eu swyddi a'u bywoliaeth. Felly, Aelodau o bob rhan o’r Siambr, mae gennych fusnesau twristiaeth ffyniannus yn llawer o’ch rhanbarthau a'ch etholaethau. Maent yno, maent yn cefnogi eich cymunedau ac maent yn cynnig ac yn cyfrannu cymaint at y lleoedd yr ydym yn gweithio ac yn byw ynddynt. Mae heddiw'n gyfle i feddwl am y cymunedau a’r busnesau hynny, i'w cefnogi, a phleidleisio dros ddirymu’r Gorchymyn niweidiol hwn. Diolch yn fawr iawn.

Mae'n siomedig, ond nid yn annisgwyl, hwyrach, gweld y Ceidwadwyr yn neidio ar y cyfle cyntaf sydd ganddyn nhw i geisio datgymalu un o'r camau cyntaf o'r pecyn o fesurau sydd wedi eu cyhoeddi i fynd i'r afael â'r argyfwng tai—yn benodol, yr argyfwng ail dai.

Rydyn ni eisoes ar flaen y gad yma yng Nghymru, gan gymryd camau i ganiatáu codi premiwm treth cyngor ar ail gartrefi a chartrefi gwag ers 2014, gyda Chyngor Gwynedd yn buddsoddi'r incwm ychwanegol yn eu cynlluniau i ddarparu mwy o dai cymdeithasol i bobl leol. Rŵan, ar ôl 10 mlynedd o achwyn a strancian, mae'r Ceidwadwyr am fabwysiadu polisi premiwm treth cyngor yn Lloegr hefyd. Mater o amser ydy o cyn eu bod nhw'n efelychu'r polisïau eraill yno.

Ond, fe ddangosodd y profiad cynnar o weithredu'r premiwm fod rhai perchnogion ail gartrefi wedi canfod ffordd o chwarae'r system, ac osgoi talu naill ai'r premiwm na'r un geiniog o dreth ar eu heiddo. Sgileffaith hyn oedd colli miliynau o bunnau o refeniw o'r coffrau cyhoeddus mewn sawl ardal—[Torri ar draws.]

A wnewch chi dderbyn ymyriad?

Wrth gwrs.

A wnewch chi gydnabod nad yw hyn yn ymwneud â pherchnogion ail gartrefi nad ydynt yn cofrestru eu cartref gydag Asiantaeth y Swyddfa Brisio ac sy'n osgoi'r dreth gyngor, a bod hyn yn ymwneud â busnesau lleol Cymru? A wnewch chi gydnabod bod pob busnes sydd wedi cysylltu â mi—ac mae cannoedd ohonynt wedi gwneud bellach—yn Gymry lleol, ac eithrio un, a anwyd yng Ngwynedd ac sy'n siarad Cymraeg, ond sydd i ffwrdd gyda'r fyddin ac sydd wedi cadw ei gartref er mwyn iddo allu dychwelyd iddo pan fydd yn gadael y fyddin ac ar wyliau?

Diolch am y cyfraniad yna. Na, dydw i ddim yn derbyn hynny. Mae'r polisi yma ar gyfer cau'r loophole; dyna ydy'r pwynt. Bwriad y Gorchymyn hwn yr ydych chi fel Ceidwadwyr yn ceisio ei ddiddymu heddiw ydy cau'r bwlch, neu'r loophole, fel rydw i'n sôn, sydd yn y gyfraith.

Dwi'n meddwl y byddai'r rhan fwyaf o bobl resymol yn cytuno bod yna rywbeth sylfaenol anghywir am sefyllfa lle mae miloedd o fy etholwyr i—gweithwyr allweddol, nyrsys, ymladdwyr tân, gweithwyr siop, gweithwyr cyngor—yn byw mewn amodau annerbyniol neu'n methu â chael cartref o gwbl yn lleol, tra mae'r rheini sydd yn gallu fforddio ail gartref yn y cymunedau hynny yn medru chwarae'r system er eu budd eu hunain, a thra bod mwy a mwy o dai annedd mewn ardaloedd preswyl yn cael eu colli i'w defnyddio fel Airbnb ac ati. Airbnbs a'r platfformau hynny sydd yn bygwth cynaliadwyedd y sector llety gwyliau. Mae busnesau sefydlog ac aeddfed sydd wedi bod yn gweithredu ac yn cyfrannu at yr economi bellach yn gweld eu bodolaeth yn y fantol oherwydd y cynnydd aruthrol yma, efo nifer fawr o dai yn cael eu prynu fel asedau i'w gosod ar blatfformau fel Airbnb. Mae hyn yn tanseilio busnesau hirsefydlog.

Yn ogystal â hyn, does yna ddim math o reoleiddio ar y platfformau newydd yma. I bob pwrpas, gall unrhyw un osod eiddo ar y platfformau tra bod cwmnïau hirsefydlog sydd yn defnyddio darparwyr cyfrifol, sydd efo cydwybod gymunedol, fel Dioni, yn gorfod cyrraedd safonau penodol cyn cael eu llogi allan. Felly, rhaid peidio ag edrych ar y polisi 182 niwrnod ar ei ben ei hun. Mae'r polisi yma o 182 niwrnod yn rhan o becyn ehangach—yn yr achos yma'n benodol, y cyhoeddiad ddydd Llun am gyflwyno cyfundrefn drwyddedu statudol newydd i letyau gwyliau. Mae'r sector wedi bod yn galw am hyn ers blynyddoedd, a rŵan, fel rhan o'r cytundeb cydweithio efo Plaid Cymru, rydyn ni'n gweld hyn yn cael ei gyflwyno o'r diwedd.

Dwi'n croesawu'r ymrwymiad mae'r Gweinidog wedi'i roi yn barod yn ei datganiad ysgrifenedig ar 24 Mai wrth gyflwyno'r Gorchymyn i gadw'r pecyn yn ei gyfanrwydd dan adolygiad, gan gynnwys sut y gellir defnyddio'r mesurau diweddaraf wrth iddynt ddod yn weithredol i gyflawni'r nod yn fwyaf effeithiol. Fel y dywedodd Adam Price, mae cydweithio rhwng pleidiau, a'r angen i weithredu'n gyflym i geisio gwneud gwahaniaeth ymarferol a chyflwyno datrysiadau ar unwaith i fethiannau sydd wedi bodoli ers degawdau yn y farchnad dai, yn gofyn am gyfaddawd a phragmatiaeth—cyfaddawd ynghylch defnyddio is-ddeddfwriaeth er mwyn gweithredu'n gyflym, tra'n cydnabod cyfyngiadau ehangach ein deddfwriaeth gynradd treth gyngor, a phragmatiaeth ynghylch parhau i fireinio wrth fynd yn ein blaenau, gan gynnwys cyn i'r Gorchymyn yma ddod yn weithredol fis Ebrill nesaf.

Dwi'n croesawu hefyd felly yr ymrwymiad gan y Llywodraeth i (1) edrych ar eithriadau penodol ar gyfer llety gwyliau go iawn cyn i'r Gorchymyn ddod yn weithredol fis Ebrill nesaf, a (2) i ddiwygio'r canllawiau i gadarnhau y gall cynghorau ddileu'r liability treth gyngor mewn rhai amgylchiadau. Gellir gwneud hyn i gyd heb daflu popeth allan drwy'r ffenest a chyn i'r newidiadau ddod i rym. Felly dwi'n galw ar Aelodau i wrthod y cynnig. Diolch yn fawr iawn.

A gaf fi ddiolch i fy nghyd-Aelod dros Orllewin De Cymru am gyflwyno'r cynnig hwn? Mae'n deg dweud bod y sector twristiaeth yn hanfodol i gynifer o'n cymunedau, sydd wedi'u taro mor galed gan y pandemig ac sy'n pryderu'n fawr am effaith bosibl y rheoliadau hyn, fel y mae Tom Giffard a Sam Rowlands wedi'i fynegi'n huawdl. Yn wir, fel y nodwyd yn y dystiolaeth a ddarparwyd gan nifer o gyrff twristiaeth yng Nghymru, dim ond naw ymateb i ymgynghoriad gwreiddiol Llywodraeth Cymru ar y cynigion hyn a oedd o blaid cynnydd yn y trothwy defnydd, ac rwy'n anobeithio ynghylch y diffyg dealltwriaeth o'n heconomi bwysig yng Nghymru a'r ffaith bod y materion hyn sy'n ymwneud â pherchnogaeth tai a busnesau yn cael eu cyfuno heb roi digon o ystyriaeth briodol i hynny.

Nid yw'n golygu bod y diwydiant yn erbyn y cynnydd yn y trothwy defnydd, ond y pryder yw y bydd cynnydd mor fawr yn y trothwy, fel y'i cynigiwyd gan y Llywodraeth, yn golygu y bydd yn rhaid i lawer mwy o fusnesau hunanddarpar dalu'r dreth gyngor, sef 300 y cant o'r cyfraddau arferol o bosibl yn y cymunedau hynny, rhywbeth nad yw llawer o'r busnesau hynny, sy'n dal i wella o effeithiau'r pandemig, yn gallu ei fforddio. Ceir pryderon hefyd ynghylch yr effaith y gallai'r argyfwng costau byw ei chael ar y sector twristiaeth, a allai amharu ymhellach ar allu busnesau i gyrraedd y trothwy newydd. Yn wir, mae Cynghrair Twristiaeth Cymru, UKHospitality Cymru ac eraill wedi rhybuddio y gallai cynifer â 30 y cant o fusnesau hunanddarpar, fel y clywsom eisoes, gau neu werthu o ganlyniad i'r newidiadau hyn. Nid yn unig y byddai hyn yn niweidio ein sector twristiaeth, ond byddai'n amlwg yn peryglu bywoliaeth a swyddi pobl. Felly, Ddirprwy Lywydd, credaf na ddylid gweithredu'r rheoliadau hyn ac y dylai'r Llywodraeth ailasesu ei safbwynt.

Fodd bynnag, os yw'r Llywodraeth a Phlaid Cymru yn glynu wrth eu safbwynt presennol, rwy'n llwyr gefnogi galwadau i gyflwyno eithriadau yn unol â'r ddeiseb bresennol a gyflwynwyd i'r Senedd gan nifer o sefydliadau twristiaeth. Yn benodol, rhaid cael proses apelio briodol yn ogystal ag eithriad ar gyfer tai i'w gosod sydd wedi'u cyfyngu gan ganiatâd cynllunio. Mae'r agwedd olaf hon yn rhywbeth sydd wedi bod yn destun pryder i nifer o fy etholwyr. A yw'n deg, mewn gwirionedd, y bydd busnesau gwledig, sydd wedi cael eu hannog i arallgyfeirio i'r sector twristiaeth, yn cael eu llyffetheirio gan reolau cynllunio fel na fyddent yn gallu newid defnydd eu llety pe na baent yn dymuno parhau yn y sector twristiaeth mwyach o ganlyniad i'r rheolau hyn?

I gloi, Ddirprwy Lywydd, rwy'n annog yr Aelodau i bleidleisio o blaid y cynnig ac yn erbyn y rheoliadau hyn, sy'n amlwg yn annoeth.  

Cyn imi ddechrau, gadewch imi fod yn glir iawn; gwyddom i gyd ar draws y Siambr hon fod problem gydag ail gartrefi yng Nghymru sy'n atal ein pobl ifanc a'n gweithwyr allweddol lleol, fel y dywedodd Mabon ap Gwynfor, rhag cael troed ar yr ysgol eiddo. Ond nid wyf yn credu mai ymosod ar fusnesau gwyliau dilys yw'r ffordd gywir o fynd i'r afael â'r broblem. Rwyf wedi cael fy llethu gan ohebiaeth gan fusnesau twristiaeth yn fy etholaeth ers i Lywodraeth Cymru gyhoeddi eu Gorchymyn ardrethu annomestig 2022. Mae'r cynnydd yn nifer y diwrnodau o ddefnydd i 182 yn naid enfawr o'r trothwy presennol, ac yn gynnydd sylweddol ar lefel Cyllid a Thollau Ei Mawrhydi o 105 diwrnod y flwyddyn. Mae llawer o fusnesau gwyliau yn ofni nad oes modd cyrraedd y trothwy o 182 diwrnod y flwyddyn a bydd yn gorfodi llawer i roi'r gorau i fasnachu. Rwy'n credu ei bod yn werth ailadrodd yr hyn a ddywedodd Tom Giffard. Mae Cynghrair Twristiaeth Cymru, Cymdeithas Broffesiynol Hunanddarparwyr y DU ac UKHospitality Cymru wedi rhybuddio y gallai newidiadau treth orfodi cymaint â 30 y cant o fusnesau hunanddarpar i gau neu werthu. Tri deg y cant. Bydd hynny'n cael effaith andwyol enfawr ar economi leol, ar draul swyddi a bywoliaeth pobl, ac mae hynny'n rhywbeth—[Torri ar draws.] Rwy'n fodlon derbyn ymyriad, Mr Kurtz.

Diolch, James. Dyna un o'r pethau sy'n peri pryder gwirioneddol yn hyn—nad yw llawer o'r eiddo a fydd yn cael eu llyffetheirio gan hyn erioed wedi bod yn eiddo preswyl. Maent yn dai allan sydd wedi cael eu datblygu ar ffermydd, er enghraifft, nad ydynt erioed wedi bod yn gartrefi parhaol i bobl, ond sy'n rhan mor bwysig o'r economi leol.

Mae hynny'n gwbl gywir, a dyna y mae'n rhaid inni ei gael yma. Dyna pam y bydd eithriadau Llywodraeth Cymru yn allweddol iawn, ac rwyf eisiau clywed mwy gan y Gweinidog am hynny. Mae Llywodraeth Cymru wedi dewis bwrw ymlaen â'u cynlluniau treth er eu bod wedi cael tystiolaeth am yr effaith niweidiol ar y sector. Mae'r sefydliadau a oedd gyda ni heddiw wedi arolygu mwy na 1,500 o fusnesau hunanddarpar ledled Cymru, ac mae'n ymddangos bod Llywodraeth Cymru wedi dewis anwybyddu'r rheini. Sylwaf fod Llywodraeth Cymru yn edrych ar—[Torri ar draws.] Rwy'n fodlon derbyn ymyriad, iawn. 

Onid ydych yn derbyn y bydd y cynllun trwyddedu yn helpu'r sector mewn gwirionedd, y sector cynhenid sydd wedi bod yn gweithio ers degawdau yn ein cymunedau, a hefyd mai'r broblem fwyaf sy'n wynebu'r sector hwnnw yw'r cynnydd enfawr mewn Airbnbs, a dyna'r bobl sy'n effeithio ar nifer y nosweithiau y bydd pobl yn aros yn y llety yng Nghymru ar hyn o bryd?

Credaf fod Airbnbs yn broblem, ond mae yna fusnesau lletygarwch dilys y bydd y newidiadau hyn yn effeithio arnynt.

Sylwaf fod Llywodraeth Cymru yn edrych ar eithriadau, ond nid wyf yn credu eu bod yn mynd yn ddigon pell. Beth am lety gwyliau nad ydynt mewn cyrchfannau gwyliau poblogaidd, sydd â thymhorau twristiaeth byr iawn? Sut y gwnawn ni ymdopi â hynny? Beth am y busnesau na allant weithredu drwy gydol y flwyddyn? Oherwydd nid oes gan rai ohonynt wres digonol yn ystod misoedd oer y gaeaf. Anogodd Llywodraeth Cymru fusnesau fferm i arallgyfeirio ac erbyn hyn mae Llywodraeth Cymru wedi'u gadael ar y clwt heb—. Beth am y llety gwyliau sy'n cael eu defnyddio ar gyfer grwpiau elusennol? A ydych wedi meddwl am hynny? Nid wyf yn credu bod Llywodraeth Cymru wedi meddwl am hynny. Fel y mae eraill yn mwmian wrth fy ochr, gallai eich rhestr o eithriadau fynd ymlaen ac ymlaen. 

Y broblem sylfaenol yma yw ein bod yn bygwth busnesau gwyliau go iawn a bywoliaeth pobl, ac maent yn cael eu cosbi—eu cosbi—gan y Llywodraeth hon am nad yw'r Llywodraeth yn adeiladu digon o dai. Dyna'r broblem yma, ac rwyf wedi gweld tai gwyliau yn dod yn ôl ar y farchnad yn fy etholaeth am fod pobl yn eu gwerthu am £400,000. Hoffwn wybod sut y gall y Gweinidog feddwl y gall pobl ifanc leol godi £400,000, oherwydd gallaf eich sicrhau na all pobl yn fy etholaeth i wneud hynny. 

Rydym yn defnyddio ffigurau Cyllid a Thollau Ei Mawrhydi mewn llawer o feysydd eraill, megis ar gyfer ein lwfans cyfradd y filltir. Pam na allwn ddefnyddio'r trothwy 105 diwrnod ar gyfer busnesau gwyliau? Mae'r ardrethu annomestig hyn yn farwolaeth araf a phoenus i'n diwydiant lletygarwch. Mae'r cyhoeddiad yr wythnos hon gan y Prif Weinidog ac Adam Price i sicrhau mwy o reoleiddio, mwy o fiwrocratiaeth, mwy o gostau i'n busnesau, gan frifo'r diwydiant pan fo angen mwy o gefnogaeth gan y Llywodraeth hon, nid llai—. Felly, yn eich cytundeb cydweithio, pan fyddwch yn gweithio gyda'ch gilydd, credaf ei bod yn hen bryd i'r ddau ohonoch gefnogi ein busnesau a chefnogi ein diwydiant lletygarwch, oherwydd dyna y mae ein gwlad ei eisiau, ac nid oes angen i'r Llywodraeth hon lethu ein sector twristiaeth â threthi. Diolch, Ddirprwy Lywydd.

Galwaf ar y Gweinidog Cyllid a Llywodraeth Leol, Rebecca Evans. 

Diolch, Ddirprwy Lywydd. Rwy'n croesawu'r cyfle i ymateb i'r cynnig heddiw. 

Ar 2 Mawrth, dros 12 mis cyn i'r newidiadau ddod i rym yn ymarferol, cyhoeddais ganlyniad ein hymgynghoriad ar drethi lleol ar gyfer ail gartrefi a llety hunanddarpar. Ers hynny, rwyf wedi ateb cwestiynau gan Aelodau yn y Siambr ac mewn mannau eraill, rwyf wedi ymateb i ddadl gan yr wrthblaid ar bwnc y cynnig heddiw, ac rwyf hefyd wedi cael trafodaethau gyda rhanddeiliaid. Drwy gydol y cyfnod hwn rwyf wedi bod yn glir am benderfyniadau Llywodraeth Cymru, ac am amseriad y newidiadau. Rwyf wedi esbonio'r rhesymau y tu ôl i'n penderfyniad i gynyddu'r trothwyon gosod ar gyfer llety hunanddarpar i'w dosbarthu fel llety annomestig at ddibenion trethiant lleol. Bydd ein dull o weithredu yn sicrhau na fydd yr eiddo dan sylw ond yn cael ei ystyried yn eiddo annomestig os yw'n cael ei ddefnyddio at ddibenion busnes am y rhan fwyaf o'r flwyddyn, ac os caiff ei osod yn llai aml, bydd yn rhaid iddynt dalu'r dreth gyngor. Mae hyn yn ymwneud â pherchnogion eiddo yn gwneud cyfraniad teg i'r cymunedau lle mae ganddynt gartrefi neu lle maent yn rhedeg busnesau. Mae gweithredwyr hunanddarpar—[Torri ar draws.] Gwnaf.

A fyddech yn derbyn ac yn cyfaddef bod cyfraniad teg i'r gymuned yn aml yn edrych fel busnesau ffyniannus sy'n cefnogi bywoliaeth pobl ac yn rhoi bwyd ar eu byrddau? Os nad yw'r busnesau hynny'n bodoli yn ein cymunedau, nid yw'r cyfraniad teg hwnnw i'n cymunedau yn bodoli.

Credaf fod yn rhaid gwneud y cyfraniad teg i gymunedau yng nghyd-destun cymunedau cynaliadwy, lle mae gennym gydbwysedd o fusnesau a chydbwysedd o drigolion yno. Gwyddom fod yna gymunedau yng Nghymru lle mae 40 y cant o'r eiddo'n ail gartrefi sydd weithiau'n cael eu gosod fel tai gwyliau. A gwyddom, am rannau helaeth o'r flwyddyn, mewn rhai ardaloedd, y bydd y goleuadau wedi'u diffodd. Felly, mae angen inni gefnogi'r busnesau hyn i ddod—[Torri ar draws.]

Gofynnaf i'r Aelodau ganiatáu i'r Gweinidog ateb y cwestiwn a gorffen ei chyfraniad. 

Credaf fod y mater y cyfeiriodd Mabon ap Gwynfor ato yn ei gyfraniad, ynglŷn â sicrhau cydbwysedd rhwng y rheini ym mhen mwy achlysurol y sector a'r rhai sy'n fusnesau sefydledig, yn bwysig ac y bydd gwaith ar gofrestru yn bwysig wrth wneud hynny, fel y gallwn symud pobl tuag at y busnesau mwy sefydledig a'u cefnogi i osod yr eiddo am nifer fwy o nosweithiau o'r flwyddyn. Ond dof at rai pwyntiau pellach ar hynny, oherwydd, fel rydym wedi'i ddweud, bydd gweithredwyr hunanddarpar uwchlaw'r trothwyon yn gwneud eu cyfraniadau i'r gymuned drwy'r gweithgarwch economaidd uwch y maent yn ei gefnogi, a bydd y rhai sy'n is na'r trothwy yn gwneud eu cyfraniad drwy'r dreth gyngor yn yr un modd â'r rhai nad ydynt yn bodloni'r trothwyon presennol. Ac mae hyn, yn ei dro, yn rhan o'n dull triphlyg o fynd i'r afael â'r effaith y gall nifer fawr o ail gartrefi a thai gwyliau ei chael ar gymunedau. Ac fel y gwyddoch, dyna yw'r gwaith sy'n cael ei wneud mewn partneriaeth drwy'r cytundeb cydweithio â Phlaid Cymru. Ac rwy'n cydnabod cryfder y teimladau ymhlith gweithredwyr, ac rwyf wedi clywed y sylwadau hynny gan unigolion a chynrychiolwyr y diwydiant. 

Yng nghyd-destun y flaenoriaeth bolisi ehangach, i gefnogi'r cymunedau cynaliadwy hynny a thai fforddiadwy, mae terfyn ar y dystiolaeth sydd ar gael mewn perthynas ag effaith unrhyw opsiwn, mae hynny'n wir, ond mae hynny hefyd yn cynnwys gwneud dim. Mae'r dystiolaeth sydd ar gael wedi cael ei hystyried ac mae wedi'i chyhoeddi i bob Aelod ei gweld yn yr asesiad effaith rheoleiddiol sy'n dod gyda'r Gorchymyn. Ac rwy'n cydnabod y gallai'r meini prawf cryfach fod yn heriol i rai gweithredwyr, ond mae'n bwysig cydnabod bod tystiolaeth yn dangos bod defnydd cyfartalog eiddo hunanddarpar yn fwy na 50 y cant dros y tair blynedd cyn y pandemig. Felly, mae llawer o weithredwyr ym mhob rhan o Gymru eisoes yn bodloni'r meini prawf newydd. A chredaf ei bod yn rhesymol disgwyl i fusnesau fabwysiadu model gweithredu sy'n gwneud y defnydd gorau o'u heiddo a'r budd a ddaw yn ei sgil i gymunedau lleol. [Torri ar draws.] Rwy'n fodlon derbyn ymyriad, Lywydd. 

Mae gennych amser i dderbyn ymyriad os dymunwch. 

Rwy'n hapus i wneud ymyriad. Byddai'r rhan fwyaf o weithredwyr wrth eu bodd i'w heiddo gael ei ddefnyddio am fwy na 50 y cant o'r flwyddyn, ond nid dyna'r realiti mewn sawl rhan o Gymru. Ac nid wyf yn credu bod gosod rheol defnydd mympwyol o 50 y cant drwy'r flwyddyn yn deg iawn, Weinidog. Byddwn wrth fy modd pe baech yn dod i gyfarfod â rhai o'r busnesau bach iawn yn fy etholaeth sy'n dibynnu ar yr incwm hwn i roi bwyd ar y bwrdd ac a fydd bellach yn wynebu distryw ariannol posibl o ganlyniad i'ch penderfyniad. 

Wel, fel y dywedais, mae'r defnydd cyfartalog yn uwch na 50 y cant dros y tair blynedd cyn y pandemig, felly mae nifer o'r busnesau hynny'n cyrraedd y trothwy hwnnw, ac rwyf eisoes wedi sôn am y pwynt am y system reoleiddio, a fydd yn helpu i wthio twristiaid ac ymwelwyr tuag at y busnesau sefydledig hynny ac i ffwrdd o ben mwy achlysurol y farchnad, sy'n cael effaith, rwy'n credu, ar fusnesau. 

Wrth gwrs, bydd nifer o newidiadau ymddygiadol posibl yn digwydd ymhlith perchnogion ail gartrefi a llety hunanddarpar mewn ymateb i'r newidiadau, ac wrth gwrs mater i berchnogion unigol yw ystyried y dull y maent yn ei fabwysiadu. Ond rwy'n cydnabod, ac mae nifer o gyd-Aelodau wedi cyfeirio at hyn, fod peth eiddo hunanddarpar wedi'i gyfyngu gan amodau cynllunio sy'n atal meddiannaeth barhaol fel prif breswylfa. Mae eithriad o bremiwm treth gyngor eisoes yn cael ei ddarparu ar gyfer un math o amod cynllunio ac fel y dywedais droeon bellach yn y Siambr hon, rwy'n ystyried a ddylai eithriad fod yn berthnasol i amodau cynllunio eraill. Fy mwriad yw y bydd unrhyw newidiadau angenrheidiol yn dod i rym o 1 Ebrill 2023, ochr yn ochr â'r trothwyon uwch. 

A wnewch chi dderbyn ymyriad?

Mae amser y Gweinidog yn dirwyn i ben. 

Un cyflym iawn. 

Na, mae amser y Gweinidog wedi dod i ben. Bydd yn cael amser rwy'n ei ganiatáu oherwydd ymyriadau blaenorol yn awr. 

Iawn, fe geisiaf ddirwyn i ben. Byddaf hefyd yn cyhoeddi'r canllawiau diwygiedig y clywsom amdanynt mewn perthynas â'r opsiynau ychwanegol sydd ar gael os nad yw eiddo hunanddarpar sydd wedi ei gyfyngu gan amodau caniatâd cynllunio yn bodloni'r trothwyon hynny. Mae'r opsiynau hyn yn cynnwys disgresiwn i ostwng neu hyd yn oed i ddileu cyfradd safonol y dreth gyngor ar gyfer eiddo penodol lle y bernir ei bod yn briodol gan yr awdurdod lleol—a mater i awdurdodau lleol yw penderfynu a ddylid codi premiwm ac ar ba lefel i'w godi. Ond ni ddylem dybio y bydd pob awdurdod lleol yn mabwysiadu uchafswm premiwm uwch y dreth gyngor o 300 y cant a fydd yn cael ei ganiatáu o 1 Ebrill y flwyddyn nesaf. Mae'r pwerau wedi bod ar gael i'w gynyddu 100 y cant ers 2016, a dim ond tri awdurdod lleol sy'n codi'r uchafswm hwnnw ar hyn o bryd. 

Felly, i gloi, fel rhan o'r cytundeb cydweithio â Phlaid Cymru, rydym yn cymryd camau uniongyrchol i fynd i'r afael ag effaith ail gartrefi a thai anfforddiadwy mewn cymunedau ledled Cymru, gan ddefnyddio'r systemau cynllunio, eiddo a threthiant. Rydym yn cydnabod bod y rhain yn faterion cymhleth sy'n galw am ymateb amlweddog ac integredig, ac ni fydd newidiadau i'r trethi lleol ar eu pen eu hunain yn rhoi'r ateb i ni, a dyna pam ein bod yn datblygu'r pecyn hwnnw o ymyriadau. Felly, Ddirprwy Lywydd, hoffwn annog yr Aelodau i bleidleisio yn erbyn y cynnig heddiw. 

Galwaf ar Tom Giffard i ymateb i'r ddadl. 

Diolch, Ddirprwy Lywydd. A gaf fi ddiolch i'r Aelodau am eu cyfraniadau gwerthfawr i fy nghynnig i ddirymu heddiw? Clywsom gan amrywiaeth o Aelodau ar draws y Siambr, ac rwyf am gyfeirio at rai o'u sylwadau'n gyflym iawn. Dechreuodd Sam Rowlands drwy sôn am yr effaith economaidd—y bil treth ychwanegol o £6,000 y bydd rhai o'r busnesau hyn yn gorfod ei dalu yn awr. Dywedodd Peter Fox nad dyma'r amser cywir ar ei gyfer. Rydym newydd gefnu ar bandemig, rydym yn wynebu argyfwng costau byw—nid dyma'r adeg iawn, os bu un erioed, i weithredu'r newidiadau hyn yn y lle cyntaf. A siaradodd James Evans lawer hefyd am y dull unffurf o weithredu'r mesurau ar draws y wlad. Os ydym eisiau annog twristiaeth ledled Cymru ac mewn gwahanol rannau o Gymru, ni allwn gael un rheol unffurf o 182 diwrnod ledled y wlad. Nid yw'n gweithio. Soniodd Sam Kurtz hefyd fod y polisi hwn yn methu'r nod yn llwyr. Bydd eiddo nad yw erioed wedi bod ar gael at ddefnydd preswyl yn cael ei ddal yn y newidiadau hyn hefyd.

A gaf fi sôn am gyfraniad pwysig Mabon ap Gwynfor—[Torri ar draws.]  

Parhewch.

A gaf fi siarad yn gyflym iawn am gyfraniad Mabon ap Gwynfor hefyd, pan soniodd am or-dwristiaeth? Credaf fod y diwydiant twristiaeth eisiau helpu i ddatrys problemau gor-dwristiaeth—mae wedi dweud ei fod eisiau gwneud hynny—yn yr ardaloedd lle mae nifer yr ail gartrefi'n uwch. Ond fel y dywedodd Mark Isherwood, mae hynny'n cyfuno dau fater gwahanol yma, ac o ganlyniad, mae'r busnesau hyn wedi cael eu llesteirio gan faich treth uwch i'w dalu yn lle hynny. 

Ac yn olaf gan y Gweinidog, nodais eich bod wedi sôn llawer am gyfraniad teg, ac fel y dywedodd Sam Rowlands, nid oedd cydnabyddiaeth gan y Gweinidog, rwy'n credu, mai cyfraniad teg i ardal leol yw economi ffyniannus yn yr ardal honno—fod y busnesau lleol hynny ar agor. A dyna y mae twristiaid yn ei ddisgwyl pan fyddant yn ymweld ag ardal—maent eisiau cymuned leol ffyniannus hefyd, a heb y busnesau hyn yn yr ardal honno, efallai na fydd hynny'n digwydd. 

Ac yn olaf, rwyf eisiau siarad am yr eithriadau hefyd. Rydym yn gwneud hyn yn y ffordd hollol anghywir, Weinidog. Gofynnir inni bleidleisio i gefnogi'r Bil hwn heddiw heb wybod am yr eithriadau a fydd yn dilyn. Mae'n ffordd gwbl anghywir o'i wneud. [Torri ar draws.] Yn sicr. 

Diolch. Mae'r Gweinidog yn dweud bod eithriadau ar waith, ond onid yw hyn yn cadarnhau bod y polisi hwn y tu ôl ymlaen yn y lle cyntaf, a bod y polisi hwn yn anghywir ac yn annheg, oherwydd dylai'r eithriadau fod wedi cael eu hystyried yn gynharach o lawer, nid yn awr? 

Ydy. Rwy'n credu bod y polisi hwn wedi'i ruthro, a dweud y gwir, i fodloni gofynion ac anghenion Plaid Cymru a'r cytundeb cydweithio.

Felly, i gloi—. Wel, rwyf am ddweud un peth arall wrth Russell, roedd yn werth nodi—

A wnewch chi dderbyn ymyriad?

O, rwy'n hapus i dderbyn ymyriad gan y dirprwy Brif Weinidog. 

A wnewch chi dderbyn ymyriad?

Gwnaf.

A ydych chi'n sylweddoli mai'r rheswm pam ein bod yn cyflwyno'r pecyn hwn o fesurau ar frys yw oherwydd ein bod yn wynebu argyfwng tai yn y cymunedau hyn? Ac nid ydym am ymddiheuro am gydnabod brys yr argyfwng y mae pobl ifanc, yn enwedig, yn ei wynebu yn ein cymunedau. 

Nid wyf yn credu eich bod yn cydnabod bod y bobl hyn wedi'u lleoli yn y cymunedau hyn. Maent yn cynnal ac yn gweithredu busnesau mewn lleoedd fel sir Gaerfyrddin. Maent yn rhan annatod o'r cymunedau hynny ac yn helpu i'w cynnal. Mae'r ffaith bod eich plaid chi a'r Blaid Lafur yn eu cosbi yn y ffordd hon yn gwbl annheg—[Torri ar draws.]—a chredaf ei bod yn werth nodi na wnaeth yr un aelod o'r meinciau cefn Llafur godi i gefnogi'r rhain—

A gaf fi ofyn i bob Aelod gadw'n dawel, oherwydd rwyf eisiau clywed cyfraniad yr Aelod?  

Nid oes unrhyw aelod o'r meinciau cefn Llafur wedi codi i amddiffyn eich cynlluniau heddiw, Weinidog. Credaf fod hwnnw'n bwynt sy'n werth ei wneud hefyd. Ac felly, byddwn yn annog yr Aelodau i bleidleisio i ddirymu'r Bil hwn heddiw—pleidleisiwch i achub twristiaeth Cymru cyn i'r ergyd driphlyg hon o gyhoeddiadau a pholisïau gan Lywodraeth Cymru ein gadael heb unrhyw sector ar ôl i'w arbed. 

Y cwestiwn yw: a ddylid derbyn y cynnig? A oes unrhyw Aelod yn gwrthwynebu? [Gwrthwynebiad.] Gallaf weld gwrthwynebiad. Felly, gohiriaf y bleidlais ar y cynnig tan y cyfnod pleidleisio.

Gohiriwyd y pleidleisio tan y cyfnod pleidleisio.