Cwestiynau nawr gan lefarwyr y pleidiau i’r Ysgrifennydd Cabinet. Llefarydd y Ceidwadwyr, Suzy Davies.

Diolch eto, Llywydd.

Minister, thank you very much for your statement on social care funding that came out this morning. In the face of the £2 billion extra that came from the Conservative UK Government for this, I think it was important for you to make an early statement that you are prepared to commit money that we’ve acquired through the Barnett consequential for the same purpose, and so I do welcome that. You’ve already announced additional moneys, aimed, I think—it seems to me, anyway—almost entirely to meet the additional cost of providing the national living wage; obviously, I support that. But this new £9 million from the Barnett consequential that you’ve announced today seems to be aimed at exactly the same purpose. Is that because your original allocation was insufficient, or do you have new figures that have revealed that the costs of this were higher than you anticipated?

Diolch yn fawr iawn am y cwestiwn ac am y croeso cynnes a roesoch i’n cyllid ychwanegol a’n buddsoddiad ychwanegol mewn gofal cymdeithasol yng Nghymru. Ac er budd yr Aelodau, roedd yr arian ychwanegol a gyhoeddais heddiw yn cynnwys y £9 miliwn ychwanegol hwnnw i helpu i fynd i’r afael â phwysau’r cyflog byw cenedlaethol yn y sector, ond hefyd £8 miliwn arall i gefnogi gwaith i atal plant rhag cael eu rhoi mewn gofal a gwella canlyniadau i’r rhai hynny sydd mewn gofal, a hefyd £3 miliwn i awdurdodau lleol i gefnogi seibiant i ofalwyr, o ystyried y rôl hollbwysig y gwyddom fod gofalwyr yn ei chwarae hefyd. Mae gan y gweithlu gofal cartref a gofal preswyl ran hanfodol i’w chwarae yn y gymdeithas ac rydym wedi bod yn pryderu ynglŷn â lefel trosiant yn y sector hwnnw, sydd oddeutu 30 y cant mewn rhai ardaloedd ar hyn o bryd. Felly, nod y cyllid yw galluogi awdurdodau lleol i fuddsoddi, a darparwyr i fuddsoddi, yn eu gweithlu—i godi’r cyflog, yn amlwg, y mae eu gweithlu yn ei gael ar hyn o bryd, ond hefyd i edrych ar beth arall y gallwn ei wneud i gadw pobl yn y sector hefyd. Felly, mae’n fuddsoddi mewn sgiliau ac yn fuddsoddi yn yr unigolion yn ehangach hefyd, gan sicrhau nad oes rhaid i bobl dalu am y dillad y maent yn eu gwisgo i gyflawni eu rôl, ac yn y blaen.

Felly, rhoddwyd y cyllid ychwanegol am ein bod yn gallu ei wneud oherwydd yr arian ychwanegol a gawsom drwy’r cyllid canlyniadol, ac mae wedi cael ei groesawu gan yr awdurdodau lleol. Byddwn yn ychwanegu hefyd ein bod wedi ysgrifennu at awdurdodau lleol gan mai cyllid grant yw hwn yn y flwyddyn gyntaf. Felly, rydym wedi amlinellu’n eithaf clir yr hyn y disgwyliwn iddynt ei gyflawni ar gyfer y sector drwy’r cyllid ychwanegol a ryddhawyd gennym heddiw.

Rwy’n ddiolchgar iawn i chi, yn enwedig am ran olaf eich ateb. Fel y dywedais, rwy’n fwy na pharod i groesawu popeth sydd yn y datganiad, ond yn amlwg, byddaf yn craffu arnoch i weld pa mor dda rydych yn gwylio sut y caiff hwnnw ei wario. Bydd y £3 miliwn a roddwyd i awdurdodau lleol ar gyfer seibiant, yn amlwg, ac yn enwedig o ystyried yr hyn y buom yn sôn amdano yma ddoe, yn bwysig iawn. Mae’n faes lle mae’r ddarpariaeth yn arbennig o wan, ac rwy’n awyddus iawn i wybod beth a wnewch i sicrhau bod hwnnw’n cael ei wario ar ddarpariaeth seibiant rheng flaen ac nad yw’n cael ei lyncu gan y prosesau caffael neu gomisiynu, sy’n tueddu i lowcio arian, yn enwedig yn achos seibiant ar gyfer gofal cymdeithasol, lle mae angen pob ceiniog arnom.

Blaenoriaethais seibiant i ofalwyr am fod hwn yn un o’r meysydd y mae gofalwyr yn dweud wrthym yn gyson eu bod angen mwy o gefnogaeth ynddo, ac mae angen i ni edrych ar ôl ein gofalwyr i sicrhau eu bod yn gallu parhau i ofalu am y bobl y maent hwy’n gofalu amdanynt. Felly, byddaf yn gweithio ar y manylion penodol o ran yr hyn y byddwn yn gofyn amdano gan awdurdodau lleol mewn perthynas â’r cyllid ar gyfer gofal seibiant yn benodol, ac unwaith eto, bydd hwnnw’n cael ei roi drwy gyllid grant, gyda gofynion penodol i awdurdodau lleol ynglŷn â’r hyn y byddem yn disgwyl iddynt ei weld am yr arian hwnnw, ac ar gyfer cefnogaeth i ofalwyr yn lleol hefyd, oherwydd rydym yn gwbl glir fod yn rhaid i hyn wneud gwahaniaeth i ofalwyr ar y rheng flaen, a fydd yn cael seibiant, fel y dywedais, er mwyn eu galluogi i barhau â’r gwaith pwysig y maent yn ei wneud. 

Wel, am yr union reswm hwnnw, rwy’n falch iawn nad yw wedi mynd i mewn i’r grant cynnal refeniw, felly diolch i chi am hynny. A gaf fi ofyn i chi: a ydych yn croesawu cyhoeddiad y Prif Weinidog ynglŷn â hawl statudol i wyliau ar gyfer y rhai sydd â chyfrifoldebau gofalu?

Pan fyddwch yn gweld yn gyntaf fod yna hawl i ofalwyr gael gwyliau statudol, gwych, ac yna fe welwch mai blwyddyn o wyliau di-dâl o’r gwaith ydyw, ac yna fe sylweddolwch fod hynny’n mynd i fod yn gyfan gwbl allan o gyrraedd y rhan fwyaf o bobl sy’n ofalwyr, yn anffodus. Nid wyf yn adnabod llawer o ofalwyr sy’n gallu fforddio cymryd blwyddyn o wyliau o’r gwaith, ac mae’n ymddangos unwaith eto ei fod yn bolisi Ceidwadol gan Lywodraeth y DU sy’n addewid gwag, ond sydd hefyd o fudd i’r rhai sydd â’r modd, ac felly mae o fudd i’r ychydig, nid i’r lliaws, yn yr ystyr mai’r bobl sy’n ennill y cyflog mwyaf a’r rhai sydd mewn teuluoedd sydd eisoes yn gyfoethog fydd yr unig rai, yn realistig, a fydd yn gallu cymryd blwyddyn gyfan o wyliau cwbl ddi-dâl o’r gwaith. Felly, yn yr ystyr hwnnw, nid wyf yn credu y caiff ei ddefnyddio gan nifer enfawr o bobl yng Nghymru. Felly, yr hyn sydd angen i ni ei wneud yw sicrhau bod y gofal seibiant, a’r pethau y mae’r Cynulliad yn gallu eu cyflawni, yn diwallu anghenion gofalwyr ledled Cymru. Ac mewn gwirionedd, rydym yn gwybod hefyd fod gofalwyr yn ei chael hi’n anodd iawn dod o hyd i waith beth bynnag, felly mae llawer o ofalwyr yn ddi-waith oherwydd natur y cyfrifoldebau gofalu sydd ganddynt. Felly, mae yna rôl i ni hefyd i edrych ar yr hyn y gallwn ei wneud i sicrhau bod cyflogwyr yng Nghymru yn fwy ystyriol tuag at ofalwyr, yn fwy hyblyg, i ganiatáu i ofalwyr ddychwelyd i’r gwaith. Ac rydym hefyd yn edrych ar brosiectau diddorol i weld a oes rhyw fath o achrediad ar gael i ofalwyr, o bosibl, ar gyfer y gwaith gofalu y maent yn ei wneud. Felly, ar ryw adeg yn y dyfodol, gallant ddefnyddio’r profiad a’r arbenigedd y maent wedi’i ennill fel gofalwyr i gymryd y cam hwnnw, felly, tuag at waith cyflogedig ym maes gofal.

Llefarydd UKIP, Caroline Jones.

Diolch, Llywydd. Ysgrifennydd y Cabinet, rwy’n croesawu’r ymgyrch recriwtio nyrsys a’r newyddion fod Llywodraeth Cymru yn cadw’r bwrsariaethau ar gyfer myfyrwyr nyrsio am flwyddyn arall. Mae angen i ni wneud popeth yn ein gallu i annog pobl o bob cefndir yng Nghymru i ystyried gyrfa mewn nyrsio. Pa gynlluniau sydd gan eich Llywodraeth i ymestyn y bwrsariaethau nyrsys yn y dyfodol i sicrhau y gall trigolion Cymru sy’n ystyried newid gyrfa fforddio hyfforddi fel nyrsys?

Rwy’n croesawu’r gefnogaeth a roddwyd i fwrsariaeth y GIG, a ddarperir nid yn unig i nyrsys, ond i amrywiaeth o weithwyr proffesiynol perthynol i iechyd eraill, i’w helpu drwy eu hyfforddiant. Rydym yn cydnabod, o ystyried mai oedran cyfartalog nyrs dan hyfforddiant yw’r 20au hwyr, eu bod yn debygol o fod â chysylltiadau ag ardal leol ac yn debygol o fod â chyfrifoldebau. Mae diddymu’r gefnogaeth ariannol, fel y gwnaed gan Lywodraeth y Deyrnas Unedig ar draws y ffin i’r bobl sy’n hyfforddi yn Lloegr, yn cael effaith ddifrifol a sylweddol. Rydym wedi gweld gostyngiad sylweddol—24 y cant—yn nifer y bobl sy’n gwneud cais am hyfforddiant nyrsio ar draws y ffin o ganlyniad uniongyrchol i hynny. Gwnaethom benderfyniad, ar sail y dystiolaeth, i gefnogi pobl sy’n dilyn cyrsiau gofal iechyd, gan gynnwys nyrsys, ac roedd croeso mawr i’r penderfyniad hwnnw pan fynychais gynhadledd y Coleg Nyrsio Brenhinol yn Lerpwl ddydd Sul a dydd Llun. Bydd y Llywodraeth hon yn darparu’r cyfeiriad teithio rydym wedi bod yn glir iawn yn ei gylch yn ddiweddar, yn ogystal ag ymagwedd hirdymor lawnach a mwy cynhwysfawr tuag at gefnogi pobl sy’n ymgymryd ag addysg gofal iechyd, pan fyddwn yn cyhoeddi ein hymateb llawn a therfynol i adolygiad Diamond maes o law.

Diolch i chi am yr ateb hwnnw, Ysgrifennydd y Cabinet. Er y gall yr ymgyrch recriwtio nyrsio helpu i fynd i’r afael â materion staffio tymor byr, mae angen i ni feddwl am y tymor hwy a sut y gallwn ddenu mwy o bobl Cymru, yn enwedig siaradwyr Cymraeg, i’r byd nyrsio. Byddai UKIP yn hoffi gweld ailgyflwyno’r hyn sy’n cyfateb i nyrsys cofrestredig y wladwriaeth, a fyddai’n caniatáu i gynorthwywyr gofal iechyd ac eraill hyfforddi fel nyrsys heb fod angen gradd. Pa ystyriaeth y mae eich Llywodraeth wedi’i roi i ailgyflwyno rhyw fath o nyrs gofrestredig yn y GIG yng Nghymru?

Wel, rwy’n croesawu’r gydnabyddiaeth fod yr ymgyrch ‘Hyfforddi. Gweithio. Byw.’ yn gam cadarnhaol ymlaen i nyrsio yng Nghymru. Mae wedi cael ymateb anhygoel o gadarnhaol o’r cychwyn gan y gweithlu nyrsio presennol, sy’n falch iawn o weld eu hunain yn cael sylw—mae’r pedwar unigolyn a enwyd ac a ffotograffwyd yn nyrsys â llwybrau gyrfa gwahanol, ac mae hynny wedi’i groesawu’n fawr gan y gweithlu nyrsio presennol. Maent yn cydnabod ffocws y sylw ac, os mynnwch, peth gobaith ar gyfer y dyfodol ac ymagwedd fwriadol wahanol yma yng Nghymru.

Nid yw’r Llywodraeth hon yn cefnogi dychwelyd at rôl nyrs gofrestredig y wladwriaeth, yn rhannol oherwydd ein bod wedi treulio cryn dipyn o amser ac ymdrech yn gweithio gyda’r teulu nyrsio i ddatblygu llwybr gyrfa a llwybr datblygu ar gyfer gweithwyr cymorth gofal iechyd. Yn wir, roedd yr Aelod dros Ferthyr Tudful a Rhymni y tu ôl i chi yn rhan o’r sgwrs am ddatblygu’r llwybr gyrfa a’r datblygiad hwnnw yn ei rôl flaenorol. Rydym hefyd yn gweld nifer o weithwyr cymorth gofal iechyd yn cael hyfforddiant o’u rôl bresennol i mewn i nyrsio, felly maent yn dal i gyflawni gwaith hefyd. Dyna ran o’r hyblygrwydd rydym wedi’i ddarparu, er mwyn sicrhau y gall hynny ddigwydd fel bod pobl sydd mewn gwaith ac sydd â chyfrifoldebau yn gallu parhau i weithio wrth gyflawni eu cymhwyster nyrsio. Nid oes unrhyw gefnogaeth gan gynrychiolwyr o’r gweithlu nyrsio i ni gael gwared ar y statws a’r gofyniad i nyrsio fod yn yrfa i raddedigion, ac rwy’n barod i wrando ar y bobl hynny ynglŷn â sut i ddatblygu’r gofal nyrsio gorau gan y teulu nyrsio cyfan, ac rydym yn llwyr werthfawrogi ac yn cefnogi rôl gweithwyr cymorth gofal iechyd.

Diolch i chi, Ysgrifennydd y Cabinet. Yn olaf, nid yn unig y mae’n rhaid i ni recriwtio mwy o nyrsys, ond mae’n rhaid i ni hefyd sicrhau ein bod yn cadw ein nyrsys presennol. Yn ôl y Coleg Nyrsio Brenhinol, mae nyrsys yng Nghymru yn aml yn teimlo nad ydynt yn cael eu gwerthfawrogi gan y GIG neu’r Llywodraeth. Bu gostyngiad o 14 y cant mewn termau real yng nghyflog nyrsys ers 2010, ac mae 69 y cant o nyrsys yn gweithio goramser o leiaf unwaith yr wythnos. Pa gynlluniau sydd gan eich Llywodraeth i wella cyflogau, telerau ac amodau nyrsys a sicrhau bod ganddynt fynediad at ddatblygiad proffesiynol parhaus er mwyn adlewyrchu pa mor bwysig yw’r proffesiwn i ni fel cenedl?

Rwy’n cydnabod y pwyntiau sy’n cael eu gwneud am deimladau nifer o bobl yn y gweithlu nyrsio. Mae’r hyn rydym yn ei wneud i gadw pobl, wrth gwrs—y bobl sy’n hyfforddi—yn cynnwys nid yn unig cymorth gyda’r fwrsariaeth, ond hefyd y ffaith fod hynny’n dod gyda’r disgwyliad y bydd pobl yn manteisio ar y cynnig o gyflogaeth am ddwy flynedd yma yng Nghymru, felly bydd pobl yn parhau i weithio yng Nghymru yn ogystal. Mewn gwirionedd, mae gennym gyfraddau cadw eithaf da hefyd ymhlith pobl sy’n cwblhau eu cyrsiau mewn gwirionedd.

O ran y pwynt ehangach am y gostyngiad o 14 y cant mewn termau real yng nghyflogau nyrsys ers i’r Ceidwadwyr ddod i arwain Llywodraeth y DU, y realiti yw bod gosod cap uniongyrchol ar gyflogau’r sector cyhoeddus yn rhwystr go iawn, nid yn unig i nyrsys, ond i ystod eang o weithwyr y sector cyhoeddus. Hoffwn yn fawr pe bawn mewn sefyllfa lle byddai gennym ddull gwahanol ar waith. Byddwch yn deall, wrth gwrs, fod addewidion maniffesto gwahanol yn cael eu gwneud y tu allan i’r lle hwn cyn yr etholiad cyffredinol, ac mae fy mhlaid ar lefel y DU yn gorfod addo torri cap cyflog y sector cyhoeddus os dychwelwn i rym yn Llywodraeth y DU. Mae hwnnw’n newyddion da i nyrsys. Byddem yn gallu eu gwerthfawrogi’n briodol a chydnabod cefnogaeth wirioneddol y cyhoedd iddynt yn eu cyflog.

Ond o ran eich pwynt nad yw nyrsys yn cael eu gwerthfawrogi gan y Llywodraeth, gallaf gadarnhau bod ymagwedd a dealltwriaeth wahanol iawn ar waith mewn perthynas â nyrsys yma yng Nghymru o gymharu â dros y ffin, a chafodd y pwynt hwnnw ei wneud yn glir i mi ar nifer o achlysuron yn gadarn, yn glir ac yn gwrtais gan nyrsys yng Nghymru ac yn Lloegr pan gyfarfûm â hwy yng nghynhadledd y Coleg Nyrsio Brenhinol yn Lerpwl yn ddiweddar. Felly, stori dda i ni yng Nghymru. Mae mwy y gallem ei wneud pe bai gennym Lywodraeth y DU sydd ar ochr Cymru.

Llefarydd Plaid Cymru, Rhun ap Iorwerth.

Diolch, Llywydd. Nawr, yr wythnos ddiwethaf oedd Wythnos Ymwybyddiaeth Iechyd Meddwl, ac er bod honno wedi bod ac wedi mynd, mae’n rhaid i ni gadw’r mater yn amlwg ar ein hagenda wrth gwrs.

Yr wythnos diwethaf, codais fater gwasanaethau iechyd meddwl yng ngogledd Cymru gyda’r Prif Weinidog, yn enwedig y nifer o gleifion iechyd meddwl a oedd wedi cael eu hanfon o ogledd Cymru, gannoedd o filltiroedd oddi wrth eu teuluoedd, gan gynnwys plant. Ymateb y Prif Weinidog oedd nad oedd yn derbyn y ffigurau. A ydych chi’n derbyn y ffigurau?

Gwyddom fod yna nifer o bobl sy’n cael eu hanfon y tu allan i ardal. Rydym wedi gweld gwelliant sylweddol yn nifer y bobl sy’n mynd y tu allan i ardal i gael triniaeth. Bydd rhai o’r bobl hynny’n mynd y tu allan i ardal am eu bod angen cymorth arbenigol nad yw ar gael yng Nghymru—nid oes gennym y niferoedd na’r gallu i gomisiynu a darparu’r gofal hwnnw’n uniongyrchol yng Nghymru. Fodd bynnag, mae rhai pobl yn parhau i fynd y tu allan i ardal yn amhriodol, ond rydym wedi gwneud cynnydd sylweddol ar hynny yn ystod y flwyddyn hon. Felly, er enghraifft, niferoedd un digid o blant sy’n cael eu lleoli y tu allan i ardal bellach. I bob unigolyn sy’n gorfod teithio’n hir i fynd i leoliad priodol, rwy’n derbyn y byddai hynny’n broblem go iawn iddynt, eu teulu a’u hanwyliaid. Fodd bynnag, y pwynt yw bod cynnydd go iawn wedi’i wneud dros y flwyddyn ddiwethaf, ac rydym yn disgwyl cynnydd pellach yn y blynyddoedd i ddod.

Fel rydych yn cadw dweud wrthym. Rhai o’r ffigurau nad oedd y Prif Weinidog yn eu derbyn yr wythnos hon oedd nad oedd amseroedd aros ar gyfer Gwasanaethau Iechyd Meddwl ar gyfer Plant a’r Glasoed (CAMHS) wedi gwella. Honnodd fod pethau wedi datblygu’n sylweddol. Mae pawb ohonom yn gwybod, os ydych am ddangos gwelliant, rydych yn cymryd y mis pan oedd y niferoedd ar eu gwaethaf fel man cychwyn ac yn cymharu â rhai mwy diweddar ac oni bai bod y perfformiad yn waeth, bydd y ffigurau’n dangos gwelliant. Dyna a wnaeth y Prif Weinidog ddoe. Mewn gwirionedd, mae cipolwg gonest ar amseroedd aros CAMHS yn dangos, cyn mis Gorffennaf 2013, nad aeth canran y plant a fu’n aros dros 26 wythnos byth yn uwch na 10 y cant. Yna, cododd amseroedd aros i’r entrychion gyda 36 y cant yn aros dros 26 wythnos ym mis Medi 2015, cyn gwella, do, i’r lefel bresennol o 20.5 y cant ym mis Chwefror eleni, a dyna’r ffigurau diweddaraf sydd gennym. Gwelliant mewn cyfnod o amser, ond nid yn gyffredinol. A ydych yn derbyn bod hwn yn adlewyrchiad mwy cywir o berfformiad CAMHS, a pha bryd y derbyniwch fod i’r Prif Weinidog neu chi sefyll yno a dweud bod targedau’n cael eu cyrraedd yn bell o’r realiti a wynebir gan staff sy’n anobeithio a chleifion sy’n anobeithio sy’n rhannu eu profiadau gyda ni fel Aelodau Cynulliad?

Wel, byddwn yn gobeithio y gallem gael sgwrs dreiddgar ond myfyriol am hyn, ac mae goslef y drafodaeth yn fy siomi. Nid wyf yn ceisio osgoi craffu o gwbl, ond y gwir amdani, wrth edrych ar y cyfnod dros yr ychydig flynyddoedd diwethaf, yw ein bod wedi gweld cynnydd sylweddol yn nifer yr atgyfeiriadau a gallu ein system i ymdopi. Roedd yna adeg pan oedd pobl yn aros yn llawer hwy nag y dylent fod wedi’i wneud, ac mae rhai pobl yn dal i aros yn rhy hir—mae gennym ôl-groniad i’w glirio—ond rydym wedi gwneud cynnydd diymwad, gwirioneddol a sylweddol. Mae’r penderfyniadau buddsoddi a wnaed dros y blynyddoedd diwethaf wedi gwneud gwahaniaeth gwirioneddol i deuluoedd sy’n mynd i mewn i system CAMHS. Ceir ffocws ychwanegol ar y gefnogaeth a ddylai fod ar gael y tu allan i rwydwaith CAMHS hefyd—cynnydd y rhaglen Law yn Llaw at Blant a Phobl Ifanc. Mae cynnydd gwirioneddol yn cael ei wneud, ac nid wyf yn gwadu eich hawl i graffu arnaf, nid wyf yn gwadu eich hawl i ofyn cwestiynau anodd a lletchwith, ond hoffwn pe gallent fod yn fwy myfyriol ac yn ddarlun mwy cywir o’r cynnydd sy’n cael ei wneud mewn gwirionedd. A phan welwn—. Bydd y ffigurau’n cael eu cyhoeddi yfory ar draws ystod eang o wasanaethau’r GIG, ond mae byrddau iechyd y GIG wedi ymrwymo i gyrraedd y safon o ran amseroedd aros ar gyfer pobl a ddylai gael eu gweld o fewn 28 diwrnod i gael eu hatgyfeirio. Maent yn dweud eu bod yn hyderus y byddant yn cyrraedd y safon honno, ac edrychaf ymlaen at weld y ffigurau’n cael eu cyhoeddi, i weld a ydynt wedi gwneud hynny. Byddaf yn sicr yn eu dwyn i gyfrif. Ni fydd unrhyw leihad yn y craffu na’r hyn a ddisgwylir gan Weinidogion yn y Llywodraeth hon i sicrhau bod pobl yn cael eu gweld yn briodol a chan y gwasanaeth cywir.

Ond nid yw pobl yn dwp; maent yn gwybod pan fydd pobl yn bod yn ddetholus gyda ffigurau. Mae’n amlwg fod prinder staff ym maes iechyd meddwl, ac rwy’n gobeithio y byddech yn cytuno â hynny. Rhan arall o’r gweithlu iechyd lle mae gennym brinder yw meddygon teulu. Mae’n broblem i Gymru gyfan. Mae’n un o’r rhesymau dros gefnogi addewid Plaid Cymru i hyfforddi a recriwtio 1,000 o feddygon ychwanegol. Nawr, cleifion ym Mhorth Tywyn yw’r rhai diweddaraf i glywed bod yn rhaid iddynt adael yr ardal i weld meddyg teulu yn sgil cau’r feddygfa yno. Mae’r Aelod dros Lanelli wedi bod yr un mor fywiog ag arfer ar y meinciau cefn heddiw. Rwy’n deall bod gwleidyddion Llafur lleol yn protestio yn erbyn hyn. Tybed a fyddwch yn ymuno â hwy yn eu protest, fel rwy’n cofio’r Gweinidog addysg blaenorol yn ei wneud yn erbyn cau ysgol yn ei etholaeth? Neu a fyddwch yn wynebu’r ffaith mai methiannau’r Blaid Lafur, Llywodraeth Cymru, i gynllunio’r gweithlu sydd wedi arwain at y prinder hwn o feddygon teulu?

Nid yw’r dull gonest ac aeddfed y credais y byddem yn ei fabwysiadu wrth drafod gofal iechyd yn y dyfodol, dull a fabwysiadwyd gan yr adolygiad seneddol wrth gwrs, yn bodoli yn ystod cwestiynau i’r gweinidogion. Y gwirionedd yw ein bod yn recriwtio mwy o feddygon teulu. Rydym yn hyfforddi mwy o feddygon teulu yng Nghymru. Bydd gennym ddull mwy llwyddiannus yn y dyfodol. Mae’r ymgyrch Hyfforddi, Gweithio, Byw wedi bod yn hynod o lwyddiannus gan y bydd gennym fwy o feddygon teulu yn dod i Gymru. Wrth i ni wneud penderfyniadau comisiynu yn y dyfodol, rwy’n disgwyl gweld y byddwn yn rhoi ystyriaeth briodol i’r gwaith cynllunio gweithlu sydd angen i ni ei wneud, mewn ffordd lawer mwy cydgysylltiedig. Mae gwelliant gwirioneddol wedi bod yn y maes hwn.

Nawr, pan fyddwch yn sôn wedyn am 1,000 o feddygon ychwanegol fel ateb, wel, dyna rywbeth y byddem, yn gwrtais, yn ei alw’n darged uchelgeisiol—nid yw’n un realistig na chyraeddadwy. Yn y sefyllfa hon, yn y Llywodraeth, mae’n rhaid i chi ymrwymo i bethau a fydd yn gwneud gwahaniaeth. Dyna beth rwy’n ei wneud gyda hyn, ac rwy’n falch o’r ffaith ein bod yn gwneud gwahaniaeth gwirioneddol i bobl ar draws y gweithlu meddygol yma yng Nghymru. Ac rwy’n dweud bod gan bob Aelod hawl i sefyll dros eu cymuned leol a gofyn cwestiynau lletchwith i fyrddau iechyd ac i mi. Mae hynny’n cynnwys yr Aelod dros Lanelli, sy’n sefyll dros ei gymuned ac yn gofyn pa drefniadau a fydd ar waith ar gyfer dyfodol gofal sylfaenol. Nid wyf yn cwyno am hynny gan unrhyw Aelod yn y lle hwn, ac ni ddylwn wneud. Gwneud eu gwaith y mae pobl. Nid wyf ond yn dymuno y gallem gael sgwrs lawer mwy gonest ac aeddfed rhyngom yn y Siambr hon, yn ogystal ag y tu allan iddi.