4. A wnaiff Ysgrifennydd y Cabinet roi'r wybodaeth ddiweddaraf am y camau sy'n cael eu cymryd i fonitro'r cynnydd a wneir mewn achosion o waith inswleiddio diffygiol ar waliau ceudod yng Nghymru? (OAQ51019)

Diolch. Yn ychwanegol at fy natganiad ysgrifenedig ar 13 Mehefin, rwy’n disgwyl gwneud newidiadau i ofynion y cynllun personau cymwys er mwyn helpu i sicrhau nad yw deunydd inswleiddio yn cael ei osod mewn eiddo anaddas o 1 Hydref 2017. Ar gyfer deunydd inswleiddio sydd eisoes wedi’i osod, bydd swyddogion yn cyfarfod â’r prif ddarparwr gwarantau, yr Asiantaeth Gwarantau Inswleiddio Waliau Dwbl, i drafod cynnydd ar ddatrys hawliadau heb eu datrys.

Diolch, Ysgrifennydd y Cabinet. Mae’n amlwg imi fod nifer sylweddol o bobl, gyda llawer ohonynt yn bobl hŷn ac agored i niwed fel y gwyddoch, yn parhau i wynebu costau ariannol o ganlyniad i gynlluniau waliau ceudod anaddas neu ddiffygiol. Yn wir, rwy’n ddiolchgar i nifer o gyd-Aelodau Cynulliad sydd wedi rhannu profiadau tebyg o’u hetholaethau gyda mi. Dros yr wythnosau diwethaf, rwyf wedi cyfarfod â rhagor o’m hetholwyr sy’n wynebu’r union broblemau hyn. Rwy’n croesawu’r diweddariad ers eich datganiad ysgrifenedig ym mis Mehefin, ond a gaf i ofyn: beth yw’r sefyllfa ddiweddaraf gyda’r broses beilot newydd o dan Arbed sy’n ei gwneud yn ofynnol i awdurdodau lleol gaffael arolygon annibynnol tŷ cyfan o eiddo cyn gwerthuso a dyfarnu arian i gynlluniau posibl? Ac a ydych yn cytuno bod y broblem hon yn galw am ein sylw parhaus, fel y gallwn atal problemau tebyg yn y dyfodol, ond hefyd, ac yn bwysicach o bosibl, er mwyn sicrhau cyfiawnder ac iawndal i’r rhai sydd wedi dioddef hyd yma?

Yn sicr, mae’r broblem yn cael fy sylw parhaus. Credaf fy mod yn cael o leiaf un eitem o ohebiaeth yr wythnos ar y mater hwn. Fe fydd yr Aelod yn gwybod bod bron yr holl waith gosod waliau ceudod yn cael ei wneud gan osodwyr o dan gynlluniau hunanardystio personau cymwys y rheoliadau adeiladu. Fel y dywedais, byddaf mewn sefyllfa, gobeithio, i wneud y cyhoeddiad hwnnw ar ôl 1 Hydref. Gwn fod cynlluniau tebyg yn cael eu cyflwyno drwy gynllun Rhwymedigaeth Cwmni Ynni Llywodraeth y DU. O ran Arbed, rydym newydd anfon llythyrau canlyniad at awdurdodau lleol ar ôl ystyried yr arolygon eiddo annibynnol a oedd wedi eu cyflawni eisoes. Mae hynny wedyn yn galluogi awdurdodau lleol llwyddiannus i fwrw ymlaen â’r broses o brisio a llunio cynlluniau. Credaf y bydd hynny’n cryfhau ansawdd y cynlluniau hynny ymhellach ac yn cyfyngu ymhellach ar broblemau yn y dyfodol. Ond rydych yn llygad eich lle—rydym yn awyddus i atal problemau rhag digwydd yn y dyfodol, ond gwyddom fod gennym rai problemau y mae angen i ni barhau i sicrhau eu bod yn cael cyfiawnder.

Yn 2015, dywedodd y Sefydliad Ymchwil Adeiladu fod angen mwy o ddata arnom ynglŷn â hyn yng Nghymru. Mae angen astudiaeth genedlaethol i weld maint y broblem. Credaf mai’r broblem yn hyn o beth yw’r eiddo presennol sydd wedi mynd drwy’r broses hon, ac mae wedi bod yn ddiffygiol. Gan fod hyn yn ganolog i gymaint o’n strategaeth adnewyddu, lleihau ynni, Cartrefi Clyd—mae’n wirioneddol bwysig ein bod yn gyfarwydd â hyd a lled yr her hon ac yn ei datrys cyn gynted â phosibl, a sicrhau, wrth gwrs, fod y rhai sy’n gyfrifol yn cyflawni eu rhwymedigaethau.

Ie, rwy’n cytuno’n llwyr â’r Aelod, ac fe fyddwch wedi fy nghlywed yn dweud yn fy ateb cyntaf i Dawn Bowden fod fy swyddogion i fod i gyfarfod eto gyda’r Asiantaeth Gwarantau Inswleiddio Waliau Dwbl. Mae’r cyfarfodydd hynny’n parhau. Yn amlwg, maent wedi cyfarfod â hwy eisoes, a chredaf fod yr Asiantaeth Gwarantau Inswleiddio Waliau Dwbl yn amlwg yn cydnabod y problemau sy’n wynebu llawer o’r cwsmeriaid y maent wedi bod yn ymdrin â hwy. Maent eisoes wedi cymryd camau mewn nifer o feysydd, megis sefydlu hyrwyddwr defnyddwyr, er enghraifft. Maent wedi datblygu pecyn gofal eiddo ar gyfer deiliaid tai. Ond rwy’n awyddus i roi sicrwydd i’r Aelodau fod hyn yn rhywbeth yr ydym yn gweithio’n gyflym iawn i’w ddatrys.

Wrth gwrs, mi fydd yr Ysgrifennydd Cabinet yn rhannu gwrthwynebiad i’r syniad bod y Llywodraeth yn Llundain, fel y mae eu Hysgrifennydd Gwladol nhw wedi dweud yn barod, yn mynd i gymryd yr holl bwerau dros daliadau amaethyddol. Ond a fyddai’r Ysgrifennydd Cabinet, er mwyn sicrhau ein bod ni’n cael y gefnogaeth fwyaf helaeth posibl yng Nghymru i amddiffyn datganoli dros bwerau, dros daliadau amaethyddol, ac yn gwneud addewid, pe bai’r pwerau yna yn dod i ni, na fyddai llai o arian yn mynd mewn i ‘subsidy’ amaethyddol?

Rydw i’n meddwl efallai fod yr Aelod wedi camgymryd y cwestiwn yr oedd i fod i’w ofyn. Mae’r cwestiwn yma am inswleiddio diffygiol yn hytrach na thaliadau amaethyddol.

Mae’n flin gyda fi.

Felly, nid oes dim rhaid i’r Gweinidog ateb ar daliadau amaethyddol, os na all hi wneud rhyw linc greadigol iawn, iawn rhwng y ddau gwestiwn. [Chwerthin.]

Cwestiwn 5, felly—Gareth Bennett.