Yr eitem nesaf ar ein hagenda ni, felly, yw'r datganiad gan Ysgrifennydd y Cabinet dros yr Economi a Thrafnidiaeth ar y cynllun gweithredu economaidd, ac rydw i'n galw ar yr Ysgrifennydd Cabinet i wneud ei ddatganiad, Ken Skates. 

Diolch i chi, Llywydd. Ers datganoli, rydym ni wedi cryfhau sylfeini economi Cymru. Mae ein perfformiad yn y farchnad lafur yn gryf, ac mae mwy o bobl yn gweithio nag erioed o'r blaen. Mae gennym y nifer uchaf erioed o fusnesau gweithredol ac mae nifer busnesau newydd ar y lefel uchaf ers dros ddegawd. Mae ein hallforion a lefelau buddsoddi uniongyrchol o dramor yn parhau i greu argraff, gan ddangos hyder byd-eang yn ansawdd busnes, cynnyrch a gwasanaethau Cymru.

Daeth y Dirprwy Lywydd (Ann Jones) i’r Gadair.

Fodd bynnag, nid dyma'r amser i sefyll yn stond. Rydym yn byw mewn oes o newid na welwyd ei fath o'r blaen yn ogystal â chyfnod o gyfleoedd heb eu hail. Yn sgil y pedwerydd chwyldro diwydiannol, mae'r ffordd yr ydym ni'n gweithio, yn byw ac yn treulio ein hamser hamdden yn newid o flaen ein llygaid. 

Mae gan hyn oblygiadau i bob un ohonom—ar gyfer pob busnes a phob cymuned. Mae'n rhaid inni achub y blaen ar y newid hwnnw i sicrhau bod ein pobl, ein lleoedd a'n busnesau yn barod i wynebu'r dyfodol yn hyderus, a dyna pam yr wyf i'n cyhoeddi 'Ffyniant i Bawb: y cynllun gweithredu ar yr economi'. Mae'r cynllun yn gosod gweledigaeth glir—gweledigaeth ar gyfer twf cynhwysol, economi sydd wedi ei hadeiladu ar sylfaeni cadarn, diwydiannau grymus ar gyfer y dyfodol, ac i alluogi rhanbarthau i fod yn fwy cynhyrchiol. Wrth ymateb i'r hyn y mae busnesau, undebau llafur a chymunedau wedi ei ddweud wrthym yn ystod y flwyddyn ddiwethaf, mae hwn yn gynllun Llywodraeth gyfan ar gyfer twf. Rwyf yn ddiolchgar am waith y Cabinet a chyd-Weinidogion, oherwydd mae eu cyfraniad i'r fframwaith hwn wedi bod yn hanfodol a bydd yn hollbwysig ar gyfer ei gyflawni ar lawr gwlad yn ystod y blynyddoedd nesaf.

Mae hwn yn gynllun ar gyfer pawb yng Nghymru, cynllun sy'n diwallu'r anghenion presennol a chyfleoedd y dyfodol, cynllun sy'n ysgogi newid mewn polisi, darpariaeth a'r ffordd yr ydym yn gweithio yn y Llywodraeth a gydag eraill. Ymhlith ei newidiadau allweddol, mae contract economaidd newydd i lunio perthynas newydd a deinamig gyda busnesau, yn seiliedig ar yr egwyddor o fuddsoddi arian cyhoeddus at ddiben cymdeithasol. Yn rhan o'r berthynas gytbwys, rydym ni'n disgwyl i fusnesau ymrwymo i dwf, gwaith teg, lleihau yr ôl troed carbon, iechyd, sgiliau a dysgu yn y gweithle. Yn gyfnewid am hynny, byddwn yn symleiddio ein cynnig cyllid ac yn darparu cynnig ehangach cystadleuol i fusnesau.

Byddwn yn helpu busnesau i oresgyn heriau allweddol y dyfodol, drwy ein pum maes gweithredu: datgarboneiddio, oherwydd ein bod eisiau helpu mwy o fusnesau Cymru i fod yn garbon-ysgafn neu'n ddi-garbon. Arloesi, entrepreneuriaeth a phencadlys—rydym ni eisiau cefnogi busnesau i arloesi, ac i gyflwyno cynnyrch a gwasanaethau newydd. Allforion a masnach—rydym ni eisiau mynd ati'n rhagweithiol i gefnogi cyfleoedd masnachu â gweddill y DU a gweddill y byd. Swyddi o'r ansawdd gorau, datblygu sgiliau a gwaith teg – rydym ni eisiau gwella ein sylfaen sgiliau a sicrhau bod gwaith yn cael ei gydnabod yn deg. Ymchwil a datblygu, awtomeiddio a digideiddio—rydym ni eisiau helpu i ddatblygu cynhyrchion newydd, i awtomeiddio ac i ddigideiddio i sicrhau bod Cymru yn parhau yn gystadleuol yn y bedwaredd oes ddiwydiannol. 

Byddwn yn newid ein mecanweithiau cymorth sylfaenol i ganolbwyntio ar y meysydd gweithredu hyn. Bydd yn ofynnol i unrhyw fusnes sy'n gofyn am gymorth ariannol uniongyrchol ddatblygu cynigion sy'n ymateb i o leiaf un o'r rhain, ac yn cyd-fynd ag un ohonyn nhw. Bydd hyn yn sicrhau ein bod yn darparu cymorth ariannol i'r busnesau sy'n paratoi ar gyfer y dyfodol. Ac er bod ein contract economaidd yn ei gwneud yn ofynnol i fusnesau wneud y pethau iawn heddiw, mae ein meysydd gweithredu yn ei gwneud yn ofynnol i fusnesau ymateb i heriau'r dyfodol. Gyda'i gilydd, maen nhw'n sicrhau bod y buddsoddiadau yr ydym yn eu cynnig i fusnesau yn darparu ar gyfer y presennol a'r dyfodol. 

Yn rhan o'n cynnig, rydym ni'n ymateb i'r alwad gan fusnes ac eraill, am fwy o symlrwydd. Byddwn yn moderneiddio ac yn symleiddio ein dull i un gronfa, dyfodol yr economi gyfunol. Bydd y gronfa yn cyfochri'r cymorth ariannol yr ydym yn ei ddarparu i fusnesau, i'n pum maes gweithredu a'r contract economaidd. Am y tro cyntaf, byddwn yn annog ac yn gweithio yn rhagweithiol gyda grŵp o fusnesau i ddatblygu cynigion heriol sy'n cyflawni yn erbyn ein meysydd gweithredu. Byddwn yn ystyried cynigion sy'n cael effaith drawsnewidiol ar y busnesau hynny eu hunain, yn ogystal ag effeithiau rhanbarthol ehangach. Mae'r dull hwn yn grymuso'r gymuned fusnes i ysgogi newid, gyda chynigion beiddgar ac uchelgeisiol. Yn ogystal, byddaf yn sefydlu grŵp trawsbleidiol sy'n cynnwys Aelodau Cynulliad i helpu i nodi cynigion heriol sy'n canolbwyntio ar y themâu allweddol a nodir yn y cynllun gweithredu economaidd, a'i feysydd gweithredu yn arbennig.

 I sicrhau'r effaith gorau, mae angen inni hoelio ein hadnoddau ariannol a thargedu ein cymorth—ni allwn weithio mewn modd rhagweithiol â phob sector yn yr economi. Felly, mewn ymateb i'r amgylchedd economaidd sy'n newid yn gyflym, gan gynnwys cydgyfeirio ffiniau sectorau, rydym yn symleiddio ein ffordd o weithio gan ymdrin â thri sector thematig a phedwar sector sylfaen. Ein sectorau thematig cenedlaethol yw: gwasanaethau y gellir eu masnachu, gan gynnwys gwasanaethau technoleg ariannol, yswiriant ar-lein a chreadigol; gweithgynhyrchu uchel ei werth, gan gynnwys lled-ddargludyddion cyfansawdd a gweithgynhyrchu cyfansoddion newydd; a galluogwyr, gan gynnwys y sector digidol, arbed ynni ac ynni adnewyddadwy. Ein sectorau sylfaen yw twristiaeth, bwyd, manwerthu a gofal. Byddwn yn gweithio ym mhob rhan o'r Llywodraeth ar amryw o faterion yn y sectorau sylfaen hyn, gan gynnwys datblygu sgiliau, modelau busnes newydd a seilwaith. Byddwn hefyd yn gweithio gyda'r sectorau i ddatblygu cynlluniau galluogi i fanteisio ar y cyfleoedd ar gyfer twf ac arloesedd, ac i ymdrin â materion allweddol.

Er mai gwlad fach yw Cymru, nid ydym yn llai amrywiol. Mae pob un ohonom yn cynrychioli gwahanol rannau o Gymru sydd â'u cyfleoedd a'u heriau unigryw eu hunain. Mae'n bryd i ni gydnabod ac ymateb i'r rhain. Yn hytrach na defnyddio un dull ar gyfer pawb, byddwn yn atgyfnerthu trefniadau cydweithio rhanbarthol ac yn defnyddio gwybodaeth leol i deilwra'r ffordd yr ydym yn darparu cymorth yn genedlaethol. Bydd prif swyddogion rhanbarthol yn hyrwyddo buddiannau rhanbarthol yn y Llywodraeth. Bydd hyn yn ategu'r gweithgarwch da sydd eisoes yn digwydd ar sail ranbarthol, gan gynnwys cytundebau dinas a thwf. Er mwyn sicrhau bod y datblygiad economaidd lleol a rhanbarthol yn llwyddiannus, bydd angen cydweithio yn fwy effeithiol ar lawr gwlad, ac rwyf yn awyddus bod y cynllun hwn yn gweithio gydag, ac yn ategu cyhoeddiadau cysylltiedig megis y model newydd ar gyfer datblygiad economaidd rhanbarthol a fydd yn cael ei lansio yn ddiweddarach yr wythnos hon. 

Mae ôl-troed rhanbarthol y cynllun yn gyson â'n hagenda i ddiwygio Llywodraeth Leol a'r rhai a ddefnyddir gan y partneriaethau sgiliau rhanbarthol. Nid ydym yn diystyru pwysigrwydd y canolbarth, ac rydym yn ymrwymo yn y cynllun i weithio gyda phartneriaid yno, ar gynnig bargen twf. Byddwn yn gwella ein seilwaith a, thrwy'r cynllun, rydym yn ymrwymo i raglen pum mlynedd ar gyfer cyllid cyfalaf trafnidiaeth gyda'r nod o gyflawni prosiectau yn y ffordd fwyaf effeithlon ac effeithiol. Prif darged hyn fydd sicrhau arbedion effeithlonrwydd o 15 y cant i 20 y cant ym mhob rhan o'r portffolio buddsoddi pum mlynedd ar gyfer prosiectau newydd. Gan ddefnyddio ffigurau a geir yn y gyllideb ddrafft 2018-19 ar gyfer cyfalaf trafnidiaeth dros y tair blynedd nesaf fel cyfartaledd y gwariant blynyddol, gellid cyflawni arbedion effeithlonrwydd o hyd at £630 miliwn dros gyfnod o 10 mlynedd. Bydd gwario'r arbedion helaeth hyn ar fusnesau, sgiliau a datblygu seilwaith yn gwella ein twf a'n cystadleurwydd ymhellach.

Mae hon yn agenda cyffrous ar gyfer newid yr hyn a wnawn a sut yr ydym yn ymateb i heriau a chyfleoedd. Rydym yn deall yr angen i fesur y cynnydd yr ydym yn ei wneud drwy'r dull gweithredu newydd hwn, gan nodi bod y canlyniadau economaidd yn cael eu dylanwadu gan amrywiaeth o faterion y tu hwnt i'n rheolaeth. Mae polisi Llywodraeth y DU, trafodaethau gadael yr UE a chyflwr yr economi fyd-eang yn ddylanwadol iawn. Mae'r dangosyddion lles yn darparu fframwaith mesur clir a chyson i ni ar draws y Llywodraeth. Byddwn yn defnyddio'r rhain i olrhain cynnydd yn y tymor hwy, yn unol â mesurau strategaeth genedlaethol 'Ffyniant i Bawb'.

Rwyf yn awyddus, wrth ddatblygu'r cynllun hwn, ein bod yn gweithio o fewn fframwaith rhyngwladol, gan ddysgu o'r arferion gorau ledled y byd. Yng nghyd-destun Brexit, mae'r her hon yn bwysicach nag erioed. Mae hyn yn golygu bod yn agored fel gwlad i her adeiladol gan gyrff rhyngwladol sydd ag arbenigedd ym maes datblygu economaidd. Am y rheswm hwn, rwy'n awyddus i ddechrau deialog gyda'r Sefydliad ar gyfer Cydweithrediad a Datblygiad Economaidd a phartneriaid rhyngwladol eraill yn y maes hwn, a byddaf yn ceisio gwneud mwy o ymgysylltu yn y dyfodol.

Anaml y mae newid yn rhwydd, ond gall fod yn angenrheidiol. Oni fyddwn yn newid ein dyfodol heddiw, ni fyddwn ni'n gallu manteisio ar gyfleoedd yfory. Ni allwn wneud hyn ar ein pennau ein hunain fodd bynnag. Galwaf ar bob un ohonom—y gymuned fusnes, ein sefydliadau dysgu, yr undebau llafur a'r gymdeithas ehangach—i ymuno â ni. Gadewch inni uno ar gyfer Cymru sy'n tyfu, Cymru decach, a Chymru sy'n achub ar gyfleoedd ar gyfer ffyniant i bawb.

Diolch. Russell George.

Diolch, Dirprwy Llywydd. Ysgrifennydd y Cabinet, rwyf yn falch eich bod wedi lansio eich cynllun gweithredu economaidd o'r diwedd. Byddwn i'n dweud bod y cynllun wedi cyrraedd 19 mis ar ôl etholiadau'r Cynulliad yn 2016, pryd, wrth gwrs, y gwnaethoch chi ddatgan mai'r economi fyddai prif flaenoriaeth eich Llywodraeth. Dim ond y bore yma y derbyniodd Aelodau'r Cynulliad y ddogfen hon, ond fe wnes i fy ngorau i ddarllen cymaint ag sy'n bosibl yn yr amser a gefais y bore yma.

Rwyf braidd yn siomedig yn eich dull goddefol. Nid yw'r cynllun hwn yn adlewyrchu'n ddigonol yr heriau economaidd sy'n wynebu Cymru. Yn 1999, cyhoeddodd Llywodraeth Cymru ar y pryd ei bwriad i godi gwerth ychwanegol gros yng Nghymru i 90 y cant o gyfartaledd y DU er mwyn sicrhau bod economi Cymru yn gryf a bod cyflogau y gweithiwr cyffredin yng Nghymru yn uwch. Nawr, y cynllun gweithredu economaidd heddiw yw'r bedwaredd strategaeth economaidd a lansiwyd gan Lywodraeth Cymru ers 1999—bron i 20 mlynedd o'r strategaethau economaidd hyn. Mae gwerth ychwanegol gros Cymru wedi gostwng o 72 y cant o gyfartaledd y DU yn 1999 i 71 y cant yn 2015. Canlyniadau ymarferol y methiannau hyn o ran strategaethau, yn fy marn i, yw bod cynhyrchiant Cymru yr isaf o'r holl wledydd a rhanbarthau cartref, ac mae Cymru, felly, yn wynebu argyfwng cynhyrchiant difrifol, ac enillion wythnosol Cymru yw'r isaf yn y Deyrnas Unedig. Nid oes syndod bod Llywodraethau Cymru olynol wedi anwybyddu'n dawel targed y GYG o 90 y cant fel nod datganedig ar gyfer lefel perfformiad economi Cymru.

Gan edrych ar y cynllun gweithredu, ceir uchelgeisiau canmoladwy iawn, yn fy marn i, yn y cynllun gweithredu, ond nid yw'r strategaeth yn cynnwys unrhyw ddealltwriaeth strategol na dulliau cyflawni, ac er fy mod i'n croesawu'r bwriad, wrth gwrs, yn y cynllun gweithredu, mae'n ymddangos mai uchelgeisiau a geiriau yn unig yw'r ymrwymiadau, heb fawr o ddealltwriaeth a chyfarwyddyd ynghylch sut y bydden nhw'n cael eu datblygu, a phrin yw'r cymorth i fusnesau.

Fel y byddech yn disgwyl, ac fel sy'n iawn hefyd, rwyf eisiau craffu ar ddatblygiad yr uchelgeisiau yn fanwl, wrth iddynt newid o eiriau i realiti, ond bydd hyn bron yn amhosibl, gan nad yw'r cynllun gweithredu yn cynnwys unrhyw fesurau nac unrhyw ganlyniadau mesuradwy. Felly, a gaf i ofyn: beth yw'r amserlen ar gyfer cyflwyno'r uchelgeisiau hyn a sut y byddwch chi'n mesur y llwyddiant? Rydych chi'n dweud bod eich uchelgais yn enfawr. Dyna'r hyn a ddywedwch yn y ddogfen. Ond beth yw'r nod terfynol? Beth yw llwyddiant, yn eich barn chi?

Gan droi at fanylion y cynllun gweithredu, nid yw'r ddogfen yn sôn am yr adnoddau a fydd yn ategu'r cynllun na pholisïau economaidd blaenllaw Llywodraeth Cymru, gan gynnwys ardaloedd menter a denu buddsoddiad uniongyrchol o dramor i Gymru. Mae hepgor y polisïau hyn, efallai, o'r cynllun gweithredu, byddwn i'n awgrymu, yn dweud llawer wrthym am ddiffyg llwyddiant y mesurau hyn.

Drwy'r contract economaidd a'r meysydd gweithredu, ymddengys hefyd eich bod yn newid eich dull o dargedu nifer o sectorau blaenoriaeth i brif sectorau ehangach, ond nid yw'n darparu unrhyw fanylion ystyrlon ynghylch sut y mae Llywodraeth Cymru yn bwriadu cefnogi busnesau yn y dyfodol. Felly, nid yw'n gwneud unrhyw beth i gynyddu na chyflymu'r benthyciadau i fusnes, yn fy marn i, ac yn gwneud dim ond ychwanegu at y baich gweinyddol sy'n wynebu cwmnïau sy'n ceisio cymorth i dyfu a ffynnu.

O safbwynt busnes, mae gennyf bryderon ynghylch pa un a fydd busnesau yn gallu adnabod pa sector y maen nhw'n perthyn iddo. Gan nad ydych chi bellach yn dilyn sectorau, byddwn yn croesawu mwy o fanylion ynghylch pam mae Llywodraeth Cymru wedi mabwysiadu'r newid hwn mewn agwedd.

Gan droi at gronfa dyfodol yr economi, deallaf y bydd y gronfa yn gweithredu fel cyfuniad o grantiau a benthyciadau, a'r cydbwysedd rhwng y ddau yn newid, yn dibynnu ar y cylch economaidd. Felly, nid yw'n ymddangos bod hyn yn wahanol iawn i'r system cyllid ad-daladwy. Felly, byddwn i'n croesawu mwy o fanylion am y meysydd canlynol. Beth ydych chi'n ei ragweld fydd y gymysgedd o grantiau a benthyciadau ym mlwyddyn gyntaf y gronfa? Beth fydd y cerrig milltir adrodd o ran asesu'r cydbwysedd rhwng y gymysgedd o grantiau a benthyciadau? A pha gronfeydd presennol a fydd yn cael eu symleiddio a'u hymgorffori yn y gronfa hon?

Yn olaf, croesawaf y symudiad tuag at ymagwedd fwy rhanbarthol a mynd i'r afael ag anghydraddoldebau rhanbarthol. Roeddwn i'n falch iawn o weld y cyfeiriad hwnnw yn y cynllun gweithredu. Mae'n rhaid imi ddweud fy mod yn amheus ynghylch y ffordd yr ydych chi wedi llunio'r map, gan grwpio'r canolbarth a'r de-orllewin gyda'i gilydd. Nid oes gan rannau o Bowys fawr ddim yn gyffredin, yn fy marn i, gydag Abertawe a Phort Talbot. Mae'r economïau yn wahanol iawn, iawn. Felly, hoffwn ddeall mwy am eich rhesymeg o ran sut yr ydych chi wedi datblygu'r map.

Gan ddarllen ar dudalen 23 y cynllun—

Mae'n ddrwg gennyf, rwy'n credu eich bod chi wedi dweud 'yn olaf' yn y fan yna, felly rwyf yn mynd i ddweud eich bod wedi cael 'yn olaf', diolch. Ysgrifennydd y Cabinet.

A gaf i ddiolch i'r Aelod am ei gwestiynau? Rwy'n siŵr y bydd llawer mwy o gyfleoedd i gwestiynnu'r cynllun ymhellach. Rwy'n fodlon cynnig sesiwn briffio ar y cynllun gweithredu economaidd i unrhyw Aelod yn y Siambr hon. Bydd gweithredu'r cynllun yn hanfodol bwysig a bydd hyn yn cael ei wneud wrth ymgynghori â phartneriaid cymdeithasol, gan gynnwys busnesau ac undebau llafur, y trydydd sector a rhanddeiliaid eraill. Ond rwy'n falch iawn bod y cynllun gweithredu hwn wedi'i gyhoeddi, yn dilyn cyhoeddi, wrth gwrs, y strategaeth genedlaethol 'Ffyniant i Bawb'.

Mae'r Aelod hefyd yn gofyn inni fyfyrio ar heriau economi Cymru. Rwy'n credu eu bod nhw wedi'u trafod yn helaeth, ond yr hyn sy'n glir, yn enwedig o gyfraniad yr Aelod ei hun, yw mai bwlch mewn cynhyrchiant rhyngom ni a'r DU, ac yn wir llawer o'r byd gorllewinol, yw ein prif bryder, ond hefyd yn yr un modd, y lefel o anghydraddoldeb.

Yn ystod y pum mlynedd diwethaf, mwy neu lai, mae'r economi wedi perfformio'n eithriadol o dda o ran twf swyddi ac o ran lleihau diweithdra ac anweithgarwch economaidd, ond yr hyn sy'n eithaf amlwg yw nad yw manteision y twf economaidd wedi bod yn gyfartal ledled Cymru. Dyna pam yr ydym yn awyddus i ddilyn dull gweithredu sy'n seiliedig ar leoliad wrth ddatblygu'r economi, a dyna pam, yn ei dro, yr ydym ni'n awyddus i sicrhau bod ethos datblygu rhanbarthol yn rhan o bob peth yr ydym ni'n ei gynnig.

Ond ceir rhai mannau amlwg lle y gellid ymyrryd i wella cynhyrchiant economi Cymru. Rydym ni wedi eu harchwilio ac rydym wedi canfod, yn bennaf, y bydd gwella sylfaen sgiliau gweithwyr Cymru, gwella seilwaith Cymru, gwella'r arweinyddiaeth mewn busnesau, gwella sut yr ymestynnir arloesedd i bob rhan o economi Cymru a gwella arferion gwaith yn cyfrannu at wella cynhyrchiant. Mae'r rhain yn cyd-fynd â'r meysydd gweithredu a'r cynllun cyflogadwyedd, ac, wrth gwrs, y cynllun buddsoddi yn seilwaith Cymru. Mae ein holl ymyraethau bellach wedi'u cynllunio i wella cynhyrchiant economi Cymru.

Nawr, fel yr wyf yn dweud, bydd y gweithredu yn hollbwysig, ac mae hwn yn gynllun ar gyfer yr hirdymor. Byddai'n hawdd mynd ar drywydd targedau, ond y broblem gyda nifer o dargedau yw eu bod yn hawdd eu cyflawni os byddwch chi'n dewis pethau gweddol rwydd. Bellach mae angen inni ymdrin â'r problemau strwythurol mawr yn economi Cymru, a dyna pam mae gennyf bob ffydd yn Y Sefydliad ar gyfer Cydweithrediad a Datblygiad Economaidd er enghraifft, i ddarparu her allanol ac arbenigol, i allu monitro ein llwyddiant neu unrhyw fethiant i berfformio yn erbyn arferion gorau rhyngwladol. Rwyf hefyd yn ffyddiog y dylem ni farnu ein llwyddiant a chynnydd yn erbyn dangosyddion lles hefyd. Fy marn i yw bod llwyddiant yn digwydd ar ffurf syml iawn: ein bod yn gwella ac yn cynyddu lefel y lles a chyfoeth ledled Cymru, ac ar yr un pryd yn lleihau lefelau anghydraddoldeb ledled Cymru.

Nid yw hyn, o reidrwydd, yn ymwneud â gwario mwy o arian ar ein hymyraethau; mae'n ymwneud â sicrhau bod yr arian a wariwn ar draws y Llywodraeth, yn cyd-fynd yn well â'n blaenoriaethau, a dyna pam yr wyf i'n credu ei bod yn hanfodol inni gyflwyno 'Ffyniant i Bawb: y Strategaeth Genedlaethol' cyn y cynllun gweithredu penodol hwn. Er nad yw'r cynllun yn cynnwys gwybodaeth fanwl am ddyraniad penodol o adnoddau i gronfa dyfodol yr economi, gan y bydd sawl gronfa yn cael eu huno yn llythrennol, ac rydym ni'n gobeithio y bydd y gronfa dyfodol yr economi newydd yn cael ei lansio ddechrau'r flwyddyn ariannol nesaf, mae'r cynllun yn nodi y gellid buddsoddi oddeutu £630 miliwn yn ystod y degawd nesaf yn ôl i'r broses gyflawni, a gallai hynny wneud gwahaniaeth mawr i'n gallu i gystadlu a'n lefelau cynhyrchiant.

Credaf fod y cydbwysedd o grantiau a chyllid ad-daladwy yr ydym yn ei gynnig ar hyn o bryd yn addas ar gyfer y cylch economaidd, a chredaf fod angen i ni allu addasu'n briodol i barhau i fod yn gystadleuol, ar unrhyw gyfnod o'r cylch economaidd. Ar hyn o bryd, mae ein cyfraddau allforio a'n buddsoddiadau tramor uniongyrchol i gyd yn iach. Yr hyn y mae angen inni ei wneud yw sicrhau bod ein buddsoddiad yn y meysydd hynny sy'n sbarduno cynhyrchiant yn parhau yn iach ac yn briodol ar gyfer unrhyw gyfnod penodol.

O ran y sectorau, wel, mae sectorau yn yr ystyr traddodiadol eisoes yn cyfuno, a chredaf fod hyn wedi'i gydnabod hefyd gan Lywodraeth y DU yn strategaeth ddiwydiannol ddiweddar y DU. Mae'n anodd iawn penderfynu, er enghraifft, os yw technoleg ariannol yn gorwedd yn dwt yn yr un sector â digidol neu a yw'n gorwedd yn dwt yn y sector gwasanaethau cyllid a phroffesiynol. Y gwir amdani yw bod nifer o ddiwydiannau newydd y dyfodol yn gorgyffwrdd â'r sectorau presennol yr ydym ni'n eu gweithredu ac yn eu cefnogi, felly mae'n gwbl hanfodol ein bod yn edrych tuag at y dyfodol, ac ein bod ni'n neidio at y dyfodol, yn hytrach na chael ein llusgo i'r dyfodol neu nad ydym yn dilyn eraill yn y ffordd newydd o gefnogi datblygiad busnes. Felly, yn fy marn i, ein sectorau thematig, gydag arbenigwyr a chefnogaeth gan Lywodraeth Cymru, sydd ar gael i gefnogi twf y meysydd thematig newydd hynny mewn busnes, yw'r llwybr cywir i'w ddilyn.

O ran ein heconomi sylfaenol, fe wnaethom ni benderfynu mai'r pedwar maes penodol hwnnw o'r economi sylfaenol yw'r rhai mwyaf arwyddocaol oherwydd y nifer a gyflogir yn y sectorau penodol hynny, oherwydd nifer y bobl sy'n cael eu cyflogi ym mhob rhanbarth yng Nghymru—y rhain, mewn sawl ffordd, yw sylfeini yr economi ym mhob cymuned yng Nghymru, yn enwedig yn yr economi wledig—ac fe wnaethom ni eu nodi nhw hefyd oherwydd eu bod nhw'n cynrychioli rhai o'r newidiadau cymdeithasol ac iechyd pwysicaf, hefyd, yn y blynyddoedd sydd i ddod, yn enwedig os ydych chi'n ystyried, er enghraifft, gofal a bwyd a manwerthu. Mae manwerthu yn un maes y byddwn yn rhoi pwyslais newydd arno, pwyslais wedi'i adnewyddu, o ran adeiladu lle, hefyd. Mae'r dull yr ydym yn ei weithredu yn yr economi sylfaenol felly, yn cyd-fynd yn dda iawn â'r cyhoeddiad a wnaed yn ddiweddar gan fy nghyd-Aelod, Rebecca Evans, ynghylch y cynllun adfywio gwerth £100 miliwn a fydd yn ychwanegu llawer at y potensial i wella ansawdd lleoliadau ac, yn sgil hynny, y potensial manwerthu mewn trefi a dinasoedd ledled Cymru.

Fel y dywedais, bydd cyfle i ymgynghori ymhellach yn ystod y cam gweithredu. Credaf ei bod yn hanfodol i ni barhau i weithio mewn partneriaeth â busnesau ac undebau llafur a phartneriaid cymdeithasol eraill, fel yr ydym wedi'i wneud wrth lunio'r cynllun gweithredu economaidd. Ond cynllun ar gyfer yr hirdymor yw hwn. Mae hwn yn gynllun ar gyfer y ddau ddegawd nesaf neu fwy.

Mae rhai agweddau ar y cynllun gweithredu economaidd hwn sydd i'w croesawu—y pwyslais newydd ar yr economi sylfaenol a datgarboneiddio, er enghraifft. Ond, wrth gamu yn ôl ac edrych ar y strategaeth economaidd yn gyffredinol, rwy'n credu ei bod yn bwysig i'w meincnodi o'i chymharu â'r tri chynhwysyn allweddol yr ydym yn gwybod, o bob rhan o'r byd, sydd yn ffurfio strategaethau economaidd llwyddiannus. Mae angen i strategaeth ganfod beth sy'n ein dal ni yn ôl, mae angen iddi nodi gweithgareddau newydd yr ydym mewn sefyllfa arbennig o dda i'w datblygu, ac mae angen iddi adeiladu sefydliadau sydd â'r gallu cydlynol i sbarduno cydweithio o fewn ac ar draws sectorau. O'i chymharu â phob un o'r tri o'r meincnodau hynny, mae'n anodd gweld sut y mae'r strategaeth hon yn ein symud ymlaen. Yn wir, gellid dadlau, rwy'n credu ei bod yn mynd â ni gam yn ôl.

Gadewch i ni gymryd un ohonyn nhw, y mater hwnnw o: a ydym ni'n deall ein mantais gystadleuol unigryw, y meysydd hynny y gallwn eu tyfu a'u datblygu? Ar y gorau, mae'r strategaeth yma yn aneglur. Nid wyf yn credu bod y ffaith fod y Llywodraeth yn cael gwared ar y dull blaenoriaethu sectorau a fabwysiadwyd yn gyntaf yn 2009 am un llawer ehangach, yn ein hargyhoeddi. Ysgrifennydd y Cabinet, fe wnaethoch gyfeirio at eich erthygl yn y Western Mail sy'n dangos tystiolaeth fod gwasanaethau masnachadwy, gweithgynhyrchu gwerth uchel a'r categori hollgynhwysol 'galluogwyr' yn cynnig cyfleoedd arbennig i dyfu diwydiannau y dyfodol. Mae gennyf ddiddordeb mawr mewn clywed: a ydych chi'n sôn yn y fan yna am dystiolaeth fyd-eang neu dystiolaeth sy'n benodol i Gymru? Oherwydd, mae'r sectorau, neu'r themâu eang yr ydych chi'n cyfeirio atyn nhw yn y fan yna, yn gyffredinol iawn. Fe allen nhw fod yn berthnasol i fwy neu lai unrhyw economi ddatblygedig yn y byd, ac rydym ni'n gwybod nad yw'r math honno o ymagwedd unffurf at ddatblygiad economaidd yn gweithio. Mae angen i chi ddeall mewn gwirionedd ble mae eich manteision cystadleuol.

Nawr, fe gawsom ni'r ymgais honno, rwy'n credu, gyda'r rhestr sectoraidd a oedd gennym yn flaenorol. Yn wir, roedd yn rhannol lwyddiannus. Rydych chi'n dweud mewn gwirionedd yn y cynllun gweithredu economaidd:

Ers 2009, ein dull fu cefnogi sectorau unigol, ac mae llawer ohonynt, fel y diwydiannau creadigol...wedi dod yn hanesion o lwyddiant mawr.

Cymaint o hanes o lwyddiant fel nad oes sôn am hynny eto yn y cynllun gweithredu economaidd. Roedd gwyddorau bywyd, eto, yn sector twf a oedd yn gonglfaen, fe'i nodwyd yn y strategaeth arloesi o dim ond tair blynedd yn ôl, ond mae wedi diflannu, ar wahân i gyfeiriad digyswllt i roi pwyslais newydd i'r ganolfan gwyddorau bywyd y tu ôl i ni yn y fan yma, sydd wedi bod yn hanner gwag ers i chi ei chreu.

Fe wnaethoch chi gyfeirio at arloesi—derbyniol iawn fel thema, ond mae eich Llywodraeth chi yn gweithredu toriad o 78 y cant ar y gwariant ar arloesi y flwyddyn nesaf. Fe wnaethoch chi israddio'r swydd cyfarwyddwr arloesedd o fewn Llywodraeth Cymru. Rydych chi'n diddymu'r cyngor cynghorol ar arloesi ac rydych chi'n mynd i'w ddisodli gan is-bwyllgor o'r corff addysg drydyddol newydd, er bod ymchwil a ddyfynnwyd gan y fenter Creu Sbarc, yr ydych chi'n ei chefnogi, yn nodi nad yw 97 y cant o arloesi yng Nghymru yn digwydd ar feinciau labordai ein prifysgolion, mae'n digwydd ar feinciau gweithio ein busnesau.

Rwy'n credu mai dyna'r maes, Ysgrifennydd y Cabinet, lle mae'r strategaeth ar ei gwanaf, yn fy marn i: mae'n gynllun gweithredu â phum galwad i weithredu ond heb unrhyw esboniad ynghylch pwy fydd yn gweithredu. Pwy sy'n mynd i weithredu? Rydych chi'n diddymu'r 48 o baneli cynghori; mae'n fath o goelcerth fach o'r cwangos, unwaith eto. Rydych chi'n eu disodli gydag un bwrdd cynghori gweinidogol. Dydw i ddim yn deall y gwahaniaeth rhwng hynny a'r cyngor adnewyddu'r economi. Efallai y gallwch chi egluro wrthym ni. Dim ond tri swyddog rhanbarthol ledled Cymru, ac o dan yr haen honno, ac eithrio'r banc datblygu, anialwch sefydliadol.

Ysgrifennydd y Cabinet, nid y ffaith eu bod yn fach yw'r broblem sy'n wynebu busnesau bach mewn cenedl fach, ond bod yn unig, a gwaith y Llywodraeth yw adeiladu'r cyfalaf cymdeithasol hwnnw i greu'r math o sefydliadau economaidd sydd gan wledydd eraill: asiantaeth hyrwyddo masnach a buddsoddiad, mudiad siambr fasnach ar y model cyfandirol, corfforaethau datblygu rhanbarthol, corff arloesi cenedlaethol. Rydym ni'n wynebu'r hyn sy'n cyfateb i newid yn yr hinsawdd yn y maes economaidd, a heriau byd-eang enfawr o Brexit i awtomeiddio, ond rwy'n ofni, Ysgrifennydd y Cabinet, eich bod yn ein gadael ni'n ddiymgeledd yng nghanol y storm honno.

A gaf i ddiolch i'r Aelod am y ganmoliaeth a roddodd i'r cynllun—yr elfennau o'r cynllun y mae ef wedi'u croesawu, y newid y mae ef wedi'i groesawu? Ac o ran y feirniadaeth y mae ef hefyd yn ei nodi, ceisiaf ymdrin â hynny.

Yn gyntaf oll, rwy'n credu yn ei eiriau olaf iddo gyflwyno yr hyn y mae o'r farn sy'n ffordd ymlaen i Gymru, sef creu mwy o gyrff, boed hynny o ran masnach ryngwladol neu asiantaethau datblygu Cymru newydd bach ar draws rhanbarthau Cymru. Yr hyn yr ydym ni wedi bod yn glir yn ei gylch yw bod angen symleiddio a gwella'r hyn yr ydym ni'n ei wneud yn dda. Rydym ni wedi cyflawni'r lefelau uchaf erioed o gyflogaeth, rydym wedi gostwng diweithdra i'r lefel isaf mewn cenhedlaeth, ond rydym yn cydnabod er mwyn ymdrin â phroblemau strwythurol ystyfnig, bod angen i ni newid cyfeiriad yn awr, ac mae'n rhaid mynd i gyfeiriad y dyfodol.

Rwy'n gwybod ei bod yn anodd iawn i rai Aelodau werthfawrogi bod symud o naw sector blaenoriaeth i dri sector cenedlaethol thematig yn newid cyfeiriad sylweddol, ond mae'n un a fydd yn golygu, pryd bynnag yr oedd busnes yn sefyll yn y seilos traddodiadol, ar yr amod eu bod yn gweithredu mewn ffordd a fydd yn eu diogel at y dyfodol, ar yr amod eu bod yn gweithredu mewn ffordd sy'n cyd-fynd â'r galwadau i weithredu, y byddant yn gallu cael y cymorth priodol gan y Llywodraeth a chymorth gyda'r Llywodraeth er mwyn dod yn fwy cynhyrchiol ac yn fwy cystadleuol yn y dyfodol. Mae diwydiannau'r dyfodol yn cyd-fynd â'r meysydd thematig hynny ac yn cyd-fynd â—ac, yn wir, mae'n rhaid iddyn nhw gofleidio; os ydyn nhw'n mynd i oroesi, mae'n rhaid iddyn nhw gofleidio—egwyddorion y galwadau i weithredu.

Nawr, rwy'n cytuno; rwy'n cytuno â'r pwynt a wnaeth yr Aelod ar y dechrau bod yn rhaid i unrhyw economi, i fod yn llwyddiannus, gynnwys tri ffactor allweddol. Mewn gwirionedd, mae'r tri ffactor allweddol hynny hefyd yn ymwneud â busnesau eu hunain, ac rwy'n credu, mewn gwirionedd, eu bod wedi'u cynnwys yn y dadansoddiad gan Jim Collins yn ei lyfr Good to Great. Gwnaeth ef ei fframio mewn ffordd ychydig yn wahanol. Dywedodd fod yn rhaid ichi wynebu'r ffeithiau creulon, bod angen draenog arnoch chi—yr hyn yr ydych chi'n ei wneud orau, y peth unigryw yr ydych chi'n ei gynnig—a hefyd bod angen i chi fod â'r bobl iawn ar y bws.

O ran y ffeithiau creulon, rydym ni'n gwybod bod ein cynhyrchiant yn llusgo y tu ôl oherwydd bod angen inni wella ein sylfaen sgiliau. Rydym ni'n mynd i gyflawni hynny drwy ein cynllun cyflogadwyedd newydd. Rydym ni hefyd yn gwybod bod angen inni wella ein seilwaith. Rydym ni'n mynd i wneud hynny drwy adeiladu mwy nag erioed o'r blaen. Rydym ni hefyd yn gwybod bod angen inni wella sgiliau arwain o fewn busnes, ac, unwaith eto, mae'r galwadau i weithredu wedi'u cynllunio i wneud hynny: i gynnig y cymorth ariannol hwnnw, i gynnig y cymhelliant hwnnw i wella sgiliau arweinyddiaeth. Ac, wrth gwrs, gan fod y pwyslais yn benodol—a gwn fod Aelodau yn y Siambr eisoes wedi ei godi heddiw—ar iechyd meddwl a lles yn y gweithle, os oes gennym bwyslais ar hynny, drwy ganolbwyntio ar hynny, os ydym ni'n llwyddiannus, os yw busnesau yn llwyddiannus, yna byddan nhw hefyd wedi cyflawni gwelliant, gwelliant amlwg, o ran arferion arweinyddiaeth.

O ran y meysydd eraill y gallech chi eu hystyried yn ffeithiau creulon—y ffactorau hynny sy'n ein dal yn ôl, y rhwystrau—fel y dywedais wrth Russell George, mae'n rhaid bod gennych y cyfrwng datblygu economaidd rhanbarthol cywir er mwyn cefnogi busnesau, ac rwy'n credu ei bod yn hollol iawn fod gennym y rhanbarthau yn gweithredu fel dylanwadwyr allweddol gydag un prif swyddog rhanbarthol. Ond nid un swyddfa; ystod gyfan o swyddfeydd ar draws y rhanbarthau, yn gweithio, hefyd, gyda'r swyddogion hynny mewn llywodraeth leol a gyda'r partneriaethau sgiliau rhanbarthol sy'n gallu, yn eu tro, ddylanwadu ar bolisi'r Llywodraeth ac, yn eu tro, gweithio hefyd gyda, pan fo angen, partneriaid traws-ffiniol. Bydd hyn yn nodwedd newydd o'n hamcan i rymuso a thyfu economïau rhanbarthol Cymru.

O ran sicrhau bod y bobl iawn ar y bws, mae Cymru yn wlad fach iawn, iawn, a phan ddechreuais i yn y swydd hon, roeddwn i'n synnu braidd, o ystyried maint bach ein gwlad, bod cynifer o fyrddau cynghori, grwpiau a phaneli yn bodoli ar hyn o bryd—mwy na 40. Rwy'n credu, pa bynnag ffordd yr ydych yn eu mesur, y byddai unrhyw un rhesymol yn awgrymu bod hynny'n ormod. Cydgrynhoi llawer o'r arbenigedd mewn bwrdd cynghori gweinidogol, yn fy marn i, yw'r peth iawn i'w wneud er mwyn peidio â gwastraffu amser pobl, ond hefyd er mwyn dwyn ynghyd arbenigwyr o'r holl sectorau ac o'r holl ranbarthau i weithio gyda'i gilydd i allu rhannu syniadau ac arloesedd.

A sôn am arloesi, cododd yr Aelod hyn hefyd fel ffactor hollbwysig yn natblygiad economïau cynaliadwy a chydnerth—economïau cynhyrchiol iawn. Wel, mae ein galwad i weithredu yn cynnwys arloesedd ymhob rhan ohono. Mae'r cynigion her wedi'u cynllunio i echdynnu'r arloesi gorau a'r galwadau gorau am arloesedd o bob rhan o'r gymuned fusnes. O ran y gweithredwyr, wel, y gweithredwyr yw ein partneriaid gyda ni: mewn busnes, mewn undebau llafur, mewn mentrau cymdeithasol. Mae'n rhaid inni weithio gyda'n gilydd—rydym ni i gyd yn weithredwyr. Ac o ran beth yw ein cynnig unigryw, mae'n rhaid mai ein pobl yw hwnnw, ein cyfalaf dynol.

Dyna pam yr wyf yn benderfynol, drwy'r contract economaidd, i sicrhau nad yw pobl yng Nghymru yn deffro bob diwrnod gwaith yn ofni'r diwrnod gwaith sydd o'u blaenau, ond yn codi yn edrych ymlaen at fynd i'r gwaith, bod yn gynhyrchiol yn y gweithle. Roedd Caroline Jones yn iawn; mae £15 biliwn yn cael ei golli mewn cynhyrchiant o ganlyniad i bobl yn dod i'r gwaith ond heb fod yn gallu gweithredu hyd eithaf eu gallu. Rwyf i eisiau i Gymru gael ei hadnabod fel man lle mae pobl eisiau gweithio, lle nad ydyn nhw ond yn cyflawni digon yn ystod y diwrnod gwaith, ond lle maen nhw'n rhagori, lle mae ganddyn nhw sgiliau unigryw—pob un ohonyn nhw—a'u bod yn gallu defnyddio eu sgiliau, lle mae ganddyn nhw sgiliau trosglwyddadwy, lle mae ganddyn nhw gyflogaeth sicr, ond hefyd eu bod yn gwybod, a bod ganddyn nhw y sicrwydd o wybod, bod ganddyn nhw y sgiliau y gellir eu trosglwyddo'n rhwydd i alwedigaethau eraill pe bydden nhw'n colli eu man cyflogaeth. Ac rwyf i eisiau gobaith unigryw ychwanegol arall i Gymru fod yn wlad gwaith teg. Mae'n rhaid i'r nod fod yn uchel ar gyfer Cymru, ei gwerthoedd a'i hegwyddorion, a nod y cynllun gweithredu hwn yw gwneud yn union hynny.

Diolch. Ond mae'n rhaid i mi ofyn am atebion byrrach, Gweinidog. Rydym ni wedi cael dau ateb hir iawn i ddau gwestiwn yn unig, ac rydym ni ymhell i mewn i drydedd rhan y datganiad hwn. Mae gennyf bedwar siaradwr, felly mae'n mynd i fod—. Mae'n rhaid i ni gael atebion mwy cryno. Hefin David.

Rwy'n croesawu’r cynllun economaidd, ac mae Adam Price eisoes wedi cyfeirio yn y Siambr at fy sesiwn briffio gan Brifysgol Caerdydd yn ôl ym mis Medi. Ni chefais weld y cynllun gweithredu cyn yr embargo, ond byddwn i'n dweud nad yw'n adlewyrchu rhai o'r pethau yr ydym ni wedi bod yn eu trafod fel Aelodau meinciau cefn ar yr ochr hon i'r Siambr, yn sicr y cyflwyniad ac yn arbennig yr economi sylfaenol. Gwnaethoch chi sôn am gyfalaf dynol, soniodd Adam Price am gyfalaf cymdeithasol, ac rwy'n credu bod hynny'n allweddol. Dydw i ddim yn credu eich bod yn ateb y cwestiwn hwnnw, fodd bynnag, drwy adeiladu sefydliad, mae'n rhaid i mi ddweud; rwy'n credu eich bod yn ei ateb drwy adeiladu sgiliau, sef hanfod fy nghwestiwn i'r Prif Weinidog yn gynharach. Rwy'n credu mai dyna y dylid canolbwyntio arno, yn enwedig yn y sector sylfaenol.

Felly, er mwyn cydnabod y cyfyngiadau amser a bod yn gryno, hoffwn i fyfyrio ar y cwestiwn hwnnw a ofynnais i'r Prif Weinidog yn gynharach. Pan fo gennych chi gwmnïau micro a phobl hunangyflogedig yn cynnig am gontractau ar y cyd, sut ydych chi'n sicrhau—a sut y bydd y cynllun hwn yn sicrhau—bod y sectorau sylfaenol hynny yn gallu parhau a chynnal eu gwaith ar y cyd drwy ddatblygu sgiliau, cynnal y gwaith ar y cyd hwnnw y tu hwnt i'r contractau y maen nhw'n gwneud cais ar eu cyfer, er mwyn sicrhau nad ydych chi ond yn creu dull cydweithredol tymor byr, ond eich bod yn cynnal hynny ar gyfer y tymor hwy?

Rwy'n credu bod Creu Sbarc, er ei bod yn fenter newydd, yn un sydd eisoes yn gwneud cynnydd mawr o ran dwyn ynghyd rhanddeiliaid o bob rhan o'r byd academaidd, cyllid a Llywodraeth, ac sy'n sicrhau bod y cydweithio yn ymestyn dros y tymor hir, ac yn ymestyn y tu hwnt i ffiniau traddodiadol a seilos. Ond rwy'n credu hefyd os bydd yr Aelod yn edrych ar—tudalen 16 yn benodol, rwy'n credu—mae pwyslais penodol ar ddadgyfuno cydrannau o ymarferion caffael mawr er mwyn i ni allu bod o fwy o fudd i fentrau bach a chanolig. Mae'n gwbl hanfodol, fodd bynnag, bod microfusnesau a phobl sy'n hunangyflogedig yn cael cyfleoedd i gamu ar yr ysgol gaffael a thyfu o ganlyniad i hynny, ac rydym ni'n gweithio i sicrhau—gyda'r gwaith sy'n cael ei wneud gan fy nghyd-Aelod Mark Drakeford—bod pobl sy'n hunangyflogedig a phobl sy'n gweithredu microfusnesau yn gallu manteisio ar bob cyfle i gaffael yn eu hardal leol. Mae llawer o waith y gellir ei wneud yn y misoedd nesaf i weithredu'r cynllun hwn, ond hefyd o ran cymryd mantais lawn o'r diwygiadau y gwnaeth Mark Drakeford fwrw ymlaen â nhw, a allai ac a ddylai fod o fudd i gwmnïau maint micro ledled Cymru. Rwy'n credu yn arbennig bod y cynlluniau treialu sydd ar waith yn ardal tasglu'r Cymoedd ynghylch swyddi gwell yn nes at y cartref yn cynnig templed ar gyfer y math hwn o gyfle gwell ledled Cymru, ac yn sicr rwy'n edrych ymlaen at weld canlyniadau'r cynlluniau treialu hynny. Mae gennyf bob ffydd y byddan nhw'n llwyddiannus ac y bydda nhw'n ein galluogi i ymestyn yr un egwyddorion ar draws economi Cymru.

Rydym ni yn UKIP yn croesawu'r cynllun hwn ac yn cydnabod pethau fel parth menter canol Caerdydd, sydd wedi bod yn llwyddiant mawr i sector gwasanaethau ariannol a phroffesiynol Cymru. Rydym yn gobeithio y bydd yn fodel ar gyfer rhagor o ehangu ar draws pob sector o'r economi. Nodwn hefyd gyfaddefiad Ysgrifennydd y Cabinet yn y gorffennol, o ystyried yr holl heriau yr ydym yn eu hwynebu yng Nghymru, y gallwn lwyddo dim ond mewn partneriaeth â'r sector busnes. Mae'r heriau hynny yn cynnwys digideiddio, awtomatiaeth a phoblogaeth sy'n heneiddio, pob un ohonyn nhw'n rhwystrau anodd eu goresgyn. Ond os ydym ni'n llwyddiannus wrth ymdopi â'r newid cyflymdra hwn yn ein heconomi, bydd yn sefydlu dyfodol Cymru am genedlaethau i ddod.

Er bod rhai gwahaniaethau gwleidyddol rhyngof i ac Ysgrifennydd y Cabinet, yn sicr nid wyf am iddo fethu yn ei uchelgeisiau cynhwysfawr ar gyfer economi Cymru. Ond a gaf i ofyn iddo nodi bod yn rhaid i alluogwyr allweddol llwyddiant economaidd gynnwys cymorth busnes ar gyfer y sector preifat, a dylai hyn gynnwys y gallu i gael cyllid a chyn lleied o reoleiddio, trethi ac ymyrraeth gan y sector cyhoeddus â phosibl; cyfundrefn cymorth gadarn ar gyfer arloesedd ac entrepreneuriaeth mewn partneriaeth â'n prifysgolion; ac efallai yn fwy na dim, buddsoddi yn ein pobl ifanc ar ffurf yr addysg gorau posibl, yn academaidd ac yn alwedigaethol? Yn anad dim, mae'n rhaid inni ennyn dyhead yn ein pobl ifanc, sy'n bartneriaid yn y fenter hon. Dim ond trwy godi lefelau addysg a hyfforddiant ein pobl y gallwn fod ar y ffordd i welliant tymor hir, yn enwedig o ran sicrhau bod lefelau llythrennedd a rhifedd digonol gan bawb. Ond mae'n rhaid nodi na fydd hyd yn oed y polisïau addysgol iawn ar eu pennau eu hunain yn ddigon i newid sefyllfa economaidd Cymru. Fodd bynnag, mae'n elfen angenrheidiol na fyddai braidd neb, os o gwbl, yn dadlau yn ei chylch.

Er mwyn cyflawni ei hamcanion economaidd, mae angen i Lywodraeth Cymru fod â system o dargedu cwmnïau sy'n darparu gwerth uwch a mwy o ddeiliadaeth gynaliadwy yng Nghymru nag sydd wedi bod yn y gorffennol. Mae'n rhaid inni symud oddi wrth ymagwedd is-gwmnïau i un sy'n annog y rhai hynny a fydd yn lleoli eu pencadlys yng Nghymru.

Nid yw datblygu economaidd yn digwydd ar ei ben ei hun. Nid oes unrhyw rym anweledig sy'n creu swyddi, yn darparu buddsoddiad newydd neu'n ehangu awdurdod sylfaen drethu Llywodraeth Leol. Pobl a sefydliadau sy'n gwneud i ddatblygu economaidd ddigwydd, naill ai drwy benderfyniadau preifat neu ar y cyd. Mae angen pwyslais trwm ar fuddsoddi mewn ymchwil a datblygu gwyddoniaeth a thechnoleg fel amcanion hunansefydledig y wlad hon, ac mae angen inni ddeall methiannau'r gorffennol—yr ideoleg 'dŵr coch clir' sydd wedi ein harwain at yr hyn a elwir y blynyddoedd a wastraffwyd, pan wariwyd biliynau o bunnoedd o'r hyn a elwir yn arian Ewropeaidd gydag ychydig iawn neu ddim gwelliant i ffyniant economaidd y genedl na'i phobl.

Ni all Cymru bellach fforddio economi sy'n seiliedig ar sector cyhoeddus chwyddedig sy'n ychwanegu ychydig iawn neu ddim manteision ariannol i'r economi. Mae angen ystyried a chymhathu polisi economaidd yng Nghymru gydag addasiadau priodol i amodau lleol. Rydym ni'n cydnabod y gellir disgrifio sefyllfa bresennol economi Cymru fel bod yn heriol: mae gwerth ychwanegol gros sy'n is na chyfartaledd y DU, sefyllfa ymylol ein gwlad, diffyg cytrefi mawr a lefelau sgiliau cymharol isel yn y boblogaeth gyffredinol i gyd yn gwaethygu'r anawsterau y mae Cymru yn eu hwynebu. Rydym ni yn UKIP yn croesawu'r uchelgeisiau economaidd, gan gynnwys y cynlluniau, ac rydym ni'n edrych ymlaen at yr economi gryfach y maen nhw'n ei haddo a fydd, gobeithio, er lles bob rhan o gymdeithas Cymru.

Dydw i ddim yn credu fy mod i wedi clywed cwestiwn gan lefarydd UKIP, mewn gwirionedd, ond rwy'n siŵr y bu rhai sylwadau  y gallech chi efallai ymateb yn fyr iddyn nhw.

Hoffwn ddiolch i'r Aelod am groesawu'r cynllun gweithredu economaidd, ac am roi dymuniadau gorau ei blaid iddo. Mae'r Aelod yn codi rhai pwyntiau pwysig ynghylch addysg a'r swyddogaeth sydd gan addysg a hyfforddiant sgiliau wrth ddatblygu economi fodern a diogel.

Hefyd, rwy'n credu bod yr Aelod wedi crybwyll—. Rwy'n meddwl, mewn gwirionedd, ei bod werth i mi fyfyrio ar y pwynt a wnaethpwyd ynghylch rheoleiddio priodol. Ceir gwasanaeth busnes Gweinidogion Cymru sy'n bodoli ar hyn o bryd, ond byddwn yn ceisio cryfhau'r gwasanaeth hwnnw, gan weithio gyda chyngor datblygu'r economi a'r bwrdd cynghori'r Gweinidog newydd wrth lunio rheoliadau priodol—rheoliadau sy'n addas i'w diben, cyn lleied o reoliadau â phosibl, wrth gwrs, ond hefyd rheoliadau sy'n diogelu pobl yn ogystal â sicrhau bod busnesau mor gystadleuol ag y gallant fod. Ac rwyf i'n credu, er bod y niferoedd a gyflogir yn y sector cyhoeddus wedi gostwng yn ddiweddar, bod y sector cyhoeddus yn dal i gynnig £6 biliwn o gyfleoedd caffael ar gyfer y sector preifat, ac mae'n hanfodol bod cwmnïau o Gymru yn gallu manteisio'n llawn ar y cyfleoedd hynny.

O ran y potensial i dyfu, wel, bydd hynny'n rhan o'r contract economaidd: os ydych chi'n mynd i gyrraedd y cam cyntaf, mae'n rhaid i chi brofi bod gennych chi'r potensial i dyfu. Ac yna, yn rhan o'r daith i'r copa, byddwn yn cynnig, drwy'r galwadau i weithredu, cyfle i ddefnyddio cyllid a chymorth Llywodraeth Cymru os ydych chi'n barod i leoli eich pencadlys yng Nghymru, oherwydd fy mod i'n credu y byddai pawb yn y Siambr hon yn cydnabod yr angen i gael mwy o bencadlysoedd yn ein gwlad.

Hoffwn ddechrau drwy eich llongyfarch chi, Ysgrifennydd y Cabinet, am gyhoeddi eich cynllun gweithredu economaidd hir-ddisgwyliedig, ac o weld y ffordd y mae'n drawsbynciol ar draws pob agwedd ar Lywodraeth, rwy'n credu y bu'n sicr werth aros amdano.

Rwy'n croesawu, yn benodol, yr ymrwymiad i ddatblygu strwythurau newydd i gefnogi agweddau sylfaenol allweddol ar economi Cymru. Mae hyn yn rhywbeth yr wyf i, ynghyd ag ACau Llafur eraill o'r meinciau cefn, wedi bod yn galw amdano ers peth amser. O ystyried bod tua phedwar o bob 10 o swyddi Cymru yn yr economi sylfaenol, byddwn yn dadlau nad yw'r maes hwn erioed wedi'i integreiddio'n briodol ym mholisi economaidd Cymru hyd yn hyn. Felly, rwy'n falch iawn eich bod chi wedi unioni hyn.

Mae gennyf ddau gwestiwn i chi heddiw. Yn gyntaf, gwyddom y gall fod heriau o ran ansawdd swyddi yn y sectorau sylfaenol hyn. Sut ydych chi'n bwriadu gweithio gyda chyflogwyr sylfaenol i wella gofynion cymdeithasol eu cwmnïau a gwella'r hyn y maen nhw'n ei gynnig o ran cyflogaeth? Ac yn ail, rwy'n croesawu eich cyfeiriad at symleiddio'r strwythurau cymorth busnes hefyd. Rwy'n gwybod bod tystiolaeth sydd eisoes wedi'i chlywed yn rhan o ymchwiliad y grŵp trawsbleidiol ar siopau bach i entrepreneuriaeth wedi cefnogi hyn yn gryf, ond beth all Llywodraeth Cymru ei wneud ynghylch cynorthwyo'r entrepreneuriaid hynny sydd â syniad gwych, efallai, ond sy'n brin o amser, adnoddau neu sgiliau i wneud cais am arian?

A gaf i ddiolch i Vikki Howells am ei chwestiynau a chofnodi fy niolch iddi, ac i gyd-Aelodau, am yr anogaeth a roddir i ddatblygu dull a fydd yn cefnogi'r economi sylfaenol ledled Cymru—yr unig fath o economi mewn sawl rhan o Gymru. Rwy'n credu mai llawer o'r cymunedau mwyaf ymylol yng Nghymru yw'r rhai sydd â photensial mawr i ddatblygu'r economi sylfaenol yn hytrach na rhannau eraill o'r economi, sectorau eraill yr economi. Mae'n mynd i fod yn anhygoel o bwysig, wrth inni symud ymlaen, i gydnabod bod rhai o'r heriau cymdeithasol mawr sy'n ein hwynebu—poblogaeth sy'n heneiddio a gofynion gofal plant a wynebir ar draws cymunedau—hefyd yn gyfleoedd enfawr i dyfu'r economi sylfaenol.

Ond mae gan bob un o'r pedwar sector sylfaenol a nodwyd gennym eu heriau unigryw eu hunain, eu cyfleoedd unigryw ei hunain, ac felly bydd gwahanol ymyraethau yn cael eu defnyddio. Ar gyfer y sector gofal, er enghraifft, mae angen penodol i fynd i'r afael â'r her sgiliau a'r angen am fodelau busnes mwy cynaliadwy. Felly, byddwn yn gweithio gyda'r sector i ddatblygu—eto drwy waith gorchwyl a gorffen cyflym, sydd wedi'i gyfochri â bwrdd cynghori'r Gweinidogion—byddwn yn ystyried atebion sy'n ymdrin â'r heriau hynny.

Ym maes manwerthu, rydym yn gwybod mai problem fawr sy'n wynebu'r sector manwerthu yw cystadleuaeth gan fanwerthwyr ar-lein, ond hefyd y diffyg lleoedd o ansawdd da lle y gall pobl deimlo'n ddiogel, lle y gall pobl deimlo'n dda wrth siopa. Felly, mae'n gwbl hanfodol, yn rhan o'r ymyrraeth i gefnogi'r sector manwerthu, ein bod yn ystyried gwella ansawdd lleoedd ledled cymunedau yng Nghymru.

Ar gyfer twristiaeth—wel, mae Llywodraeth Cymru eisoes wedi buddsoddi'n helaeth mewn twristiaeth, ond mae potensial enfawr i hynny o hyd. Yn ôl pob tebyg, o gofio'r newidiadau i'r ffordd yr ydym ni'n gweithio, bydd gan bobl fwy o amser hamdden yn y blynyddoedd i ddod, ac felly mae potensial mawr i lenwi'r amser hamdden hwnnw â chyfleoedd busnes yn y sector twristiaeth.

Ac yna gyda bwyd—wel, mae stori dda i'w hadrodd am y sector bwyd yng Nghymru. Rwy'n credu y bu cynnydd o ryw 95 y cant mewn allforion yn yr ychydig flynyddoedd diwethaf. Rydym ni wedi creu hunaniaeth wahanol iawn, o ansawdd uchel fel cenedl sy'n cynhyrchu bwyd. Rydym ni'n dymuno gwelliant a chynnydd mewn ansawdd cynnyrch bwyd a'r bwyd sydd ar gael i ni, eto gan weithio gyda'r sector yn y cyswllt hwn.

Bydd pob un o'r dulliau felly yn wahanol, ond er mwyn cynyddu—ac roedd Vikki yn hollol iawn, mae rhai o'r meysydd hyn o weithgarwch economaidd, mae arna i ofn, yn cynnig cyfleoedd am swyddi sydd yn talu'n wael ar hyn o bryd ac nid ydyn nhw'n ddiogel. Ond bydd ymyraethau yn y sectorau sylfaenol hefyd yn berthnasol i'r contract economaidd, ac yn dibynnu ar fodloni'r meini prawf hynny. Pan na ellir bodloni'r meini prawf hynny, cynigir cymorth drwy ddulliau eraill, ac yn arbennig ar gyfer mentrau llai a chanolig—ac mae nifer fawr o'r rheini yn yr economi sylfaenol—bydd cymorth gan Busnes Cymru, y banc datblygu, wrth gwrs, a gwasanaethau eraill y tu allan i'r Llywodraeth.

Ein bwriad ni yw cynnig cymhelliant i ddod yn gyflogwr cyfrifol, yn lle gweithio teg, a dylai hynny fod yn berthnasol nid yn unig i weithgynhyrchu uwch a thechnoleg ariannol a gwyddorau bywyd, dylai fod yn wir hefyd, Dirprwy Lywydd, i'r sectorau hynny yn yr economi sylfaenol.

Diolch. Ac yn olaf, gyda chwestiwn—un cwestiwn yn unig—Rhianon Passmore.

Diolch. Er hynny, mae'n amlwg, hoffwn groesawu'r ddogfen arbennig o bwysig ac arloesol hon, a hefyd yr arloesi o ran y contractau economaidd newydd. Mae fy nghwestiwn i mewn gwirionedd yn ymwneud â'r posibiliadau ar gyfer cymunedau Islwyn o ran twristiaeth. Tybed sut mae Ysgrifennydd y Cabinet yn rhagweld dyfodol y daith hyfryd mewn car trwy goedwig Cwmcarn—mae hon yn ardal drawiadol o dirwedd Cymru, yn hanesyddol ac i ddyfodol y gymuned honno. Hefyd, sut byddech chi'n disgrifio cynllun Llywodraeth Cymru 'Ffyniant i bawb' o ran sectorau allweddol, fel yn y diwydiant dur, o'i gymharu â'r diffyg gweledigaeth a ddaw i'r amlwg ym mynegiant Llywodraeth Dorïaidd y DU o strategaeth ddiwydiannol? Diolch.

A gaf i ddiolch i Rhianon Passmore am y cwestiynau a ofynnodd, a hefyd am y penderfyniad a ddangoswyd ganddi i ailagor y llwybr i geir drwy goedwig Cwmcarn? Credaf y byddai hynny'n cyfrannu at amcanion yr awdurdod lleol i feithrin mangreoedd, ac yn wir yr Aelod ei hun—. Rwy'n awyddus i'm cyd-Weinidog yn y Llywodraeth Dafydd Elis-Thomas a minnau fwrw ymlaen â'r cynigion, os oes modd, i ailagor y llwybr i geir drwy'r goedwig, o bosibl drwy gyfrwng buddsoddiad i gyd-fynd â Blwyddyn Darganfod yn 2019.

O ran dur, ni waeth faint o arian yr ydym yn ei daflu at y sector dur, oni bai y gall fod yn gystadleuol drwy'r byd, yn y pen draw, ar ryw adeg, bydd yn methu. Gan hynny, bydd yn rhaid i'n buddsoddiad i'r dyfodol fod yn gyson â'r galwadau hynny i gymryd camau i ddatgarboneiddio, ac felly ddefnyddio ynni'n fwy effeithlon. Mae buddsoddiad mewn ymchwil a datblygu yn dod â chynhyrchion newydd i'r farchnad yn gynt ac mae cynhyrchion yn wynebu oes fyrrach: mae oes cynnyrch yn byrhau fesul diwrnod. Felly, bydd yn rhaid i'n buddsoddiad yn y sector, fel yn achos llawer o sectorau eraill, fod yn seiliedig ar ei gwneud yn fwy cystadleuol a'i diogelu i'r dyfodol rhag cystadleuaeth ledled y byd.

Diolch yn fawr iawn. Diolch ichi, Ysgrifennydd y Cabinet.