Cwestiynau nawr gan lefarwyr y pleidiau. Llefarydd Plaid Cymru, Delyth Jewell.

Diolch, Lywydd. Weinidog, pam fod eich Papur Gwyn sydd newydd gael ei gyhoeddi ar Brexit, ‘Dyfodol mwy disglair i Gymru’, yn cyfeirio at gardiau adnabod cenedlaethol? Mae'r ddogfen yn nodi, a dyfynnaf:

'Mae rhai wedi dadlau y gallai cerdyn adnabod cenedlaethol fod yn bris gwerth ei dalu i fynd i’r afael â phryderon am fudo ‘heb reolaeth’ o’r AEE.'

Ai dyma farn Llywodraeth Cymru—eich bod am wario biliynau o bunnoedd ar ddogfennaeth y bydd yn rhaid i bobl dalu amdani yn ôl pob tebyg, ac a fyddai’n cyfyngu ar eu hawliau sifil er mwyn mynd i’r afael â’r hyn y cyfaddefwch eu bod yn bryderon di-sail? Os nad dyma farn Llywodraeth Cymru, a gobeithiaf nad dyna yw eich barn, pam cyfeirio at gardiau adnabod yn y ddogfen hon o gwbl?

Wel, mae'r Aelod wedi codi'r pwynt hwn o'r blaen, yn ogystal ag Aelodau eraill o'i phlaid, ac mewn perthynas â mater mor sensitif â hyn, rwy'n credu—ni ddylem fynd allan o'n ffordd i chwilio am bwyntiau i'n rhannu lle nad oes rhai'n bodoli. Mae'r ddogfen y cyfeiria ati yn adeiladu ar egwyddorion 'Diogelu Dyfodol Cymru', a luniwyd, yn amlwg, ar y cyd â Phlaid Cymru, ac yn wir, mae'n adeiladu ymhellach ar y papur 'Brexit a Thegwch o ran Symudiad Pobl', a groesawyd gan ei phlaid hefyd. Nid yw'r ddogfen yn dweud mai cardiau adnabod yw polisi Llywodraeth Cymru—dim ond dweud bod rhai wedi dadlau bod manteision i hynny. Ond credaf fod yn rhaid iddi weld hynny yng nghyd-destun trafodaeth ehangach yn y papur hwnnw, sy'n sefydlu'n glir iawn fod y polisi rydym yn ei argymell o fewn terfynau, o fewn paramedrau, rhyddid i symud fel y'i rhoddir ar waith gan aelod-wladwriaethau eraill yr UE.

Diolch, Weinidog. Mae llawer o bethau yn y ddogfen rydym yn cytuno â hwy, ond buaswn yn annog y Gweinidog i weld yr iaith honno yng nghyd-destun polisi amgylchedd gelyniaethus y Swyddfa Gartref. Mae cyflwyno, neu—. Nid siarad am gardiau adnabod cenedlaethol yw'r unig agwedd ar y ddogfen hon a fyddai hefyd yn peri pryder i ddinasyddion yr UE yng Nghymru nad ydynt yn dod o'r DU sydd eisoes yn teimlo dan fygythiad. Mae'r ddogfen yn argymell olrhain mudwyr gan ddefnyddio yswiriant gwladol fel y gellir monitro eu gweithgarwch economaidd—gyda'r bwriad, rwy'n tybio, o'i gwneud yn haws casglu tystiolaeth a allai arwain at allgludo. Ddoe, gwadodd y Trefnydd fod y ddogfen yn argymell allgludo gorfodol. Buaswn yn gofyn i chi sut y mae hyn yn cyd-fynd â'r ffaith bod brawddegau sy'n cyfeirio at alltudio mudwyr yn gyfreithlon a thwristiaeth budd-daliadau wedi'u cynnwys. O gofio bod eich Llywodraeth wedi cyhoeddi cynllun i wneud Cymru'n genedl noddfa, rhywbeth a groesewir gennym, a'ch bod wedi beirniadu Llywodraeth y DU yn y gorffennol am eu polisi amgylchedd gelyniaethus gwarthus, a ydych bellach yn credu mai camgymeriad oedd cynnwys iaith yn y ddogfen hon sydd â'r potensial i achosi trallod pellach i fudwyr o'r UE sy'n byw yng Nghymru?

Wel, gwn fod gan yr Aelod gynhadledd plaid ddiwedd yr wythnos, ond nid yw'r rhain yn gwestiynau priodol i'w holi yn fy marn i. Fe'i cyfeiriaf at y pwynt a wneuthum—[Torri ar draws.] Fe'i cyfeiriaf at y pwynt a wneuthum yn gynharach, sef bod y ddogfen bolisi hon yn adeiladu ar yr iaith a ddefnyddiwyd gennym yn 'Brexit a Thegwch o ran Symudiad Pobl', sy'n dweud, i bob pwrpas, y byddai angen i geiswyr gwaith gofrestru er mwyn sicrhau bod pobl sy'n ceisio gwaith yn gwneud hynny mewn cyfnod rhesymol o amser, sef yr hyn sy'n digwydd mewn gwledydd Ewropeaidd eraill, a lle nad yw hynny'n digwydd, neu os nad oes ganddynt obaith gwirioneddol o gael gwaith, dylem allu gofyn iddynt adael y DU. Dyna'r iaith yn 'Brexit a Thegwch o ran Symudiad Pobl', y cytunodd eich llefarydd Brexit ei bod yn ymagwedd bragmataidd. Felly, credaf ei bod yn bwysig iawn peidio â cheisio chwilio am raniadau mewn perthynas â'r mater hwn.

Fe fydd hi'n gwybod hefyd fod y Llywodraeth wedi rhoi nifer o gamau ar waith i gynorthwyo dinasyddion yr UE sy'n byw yng Nghymru i geisio cofrestru ar gyfer statws sefydlog yng nghynllun Llywodraeth y DU, gan gynnwys ariannu Cyngor ar Bopeth i ddarparu cyngor iddynt, ariannu gwasanaeth cyfraith fewnfudo arbenigol, Newfields Law, i ymdrin ag achosion cymhleth, ceisio ymestyn canolfannau cymorth digidol ledled Cymru er mwyn helpu dinasyddion yr UE i chwilio am gymorth, a gweithio hefyd gydag ystod o elusennau a sefydliadau'r trydydd sector i godi ymwybyddiaeth.

Diolch, Weinidog, ac mae'r holl bethau hynny'n bethau rydym yn eu croesawu, a dyna pam y buaswn o ddifrif yn eich annog i ddileu'r cyfeiriadau at alltudio mudwyr yn gyfreithlon, twristiaeth budd-daliadau a chardiau adnabod o'r ddogfen hon. A phe baech yn gwneud hynny, byddai fy mhlaid yn barod iawn i'w thrafod ymhellach gyda chi ac i ystyried pleidleisio drosti, os ydych yn bwriadu cynnal pleidlais.

Yn olaf, hoffwn droi at rywbeth sydd gennym yn gyffredin. Mae'r ddau ohonom yn awyddus i gael ail refferendwm gydag 'aros' ar y papur pleidleisio, ac rwyf hefyd wedi nodi, gyda pharch, eich bod yn cytuno â Phlaid Cymru yn hytrach nag elfennau o'ch plaid eich hun y dylid cael refferendwm cyn etholiad. Buaswn yn croesawu hynny.

Rydym wedi dweud y byddem yn barod i gefnogi Jeremy Corbyn i gael y cyfle cyntaf i fod yn Brif Weinidog dros dro i sicrhau estyniad i erthygl 50 a refferendwm—mae hynny'n deg, ond nid ymddengys y bydd ganddo'r niferoedd ar gyfer hynny ar hyn o bryd. Felly, Weinidog, hoffwn ofyn ichi, o dan yr amgylchiadau hyn, a fyddech chi felly'n cefnogi rhywun arall i fod yn Brif Weinidog dros dro, gwladweinydd hŷn efallai, i fynd i Frwsel i sicrhau’r estyniad hwnnw—[Torri ar draws.]—neu chithau, yn wir—ac yna i alw etholiad cyffredinol ar unwaith? Neu a fyddai’n well gennych fentro Brexit heb gytundeb na chefnogi unrhyw un ond Corbyn i fod yn Brif Weinidog dros dro?

O sylwadau a wneir gan gyd-Aelodau o'ch plaid yn eu seddau, rwy'n sylweddoli mai mater i San Steffan yw hwn, ond rwy'n siŵr y bydd gennych farn ar y mater, o ystyried eich barn gref y byddai Brexit 'dim cytundeb' yn drychineb y mae'n rhaid ei osgoi ar bob cyfrif.

Wel, yn gyntaf, o ran y pwyntiau a gododd ynglŷn â'r ddogfen, hoffwn pe bai wedi codi'r pwyntiau hynny cyn i'r ddogfen gael ei chyhoeddi; byddem wedi bod yn fwy na pharod i ymgysylltu'n fanwl mewn perthynas â'r pwyntiau hynny er mwyn ceisio cytuno ar safbwynt gyda Phlaid Cymru. Ond ar y pwynt ehangach y mae'n ei wneud ynglŷn â threfniadau seneddol, nid wyf am ateb cwestiynau yma ynglŷn â safbwynt Llafur Cymru yn Senedd y DU. Mae'r rheini'n gwestiynau ar gyfer Senedd y DU. Rwy'n fwy na pharod i ateb cwestiynau mewn perthynas â pholisi Llywodraeth Cymru yma yng Nghymru.

Llefarydd y Ceidwadwyr, Darren Millar.

Weinidog, a allwch egluro beth yw eich polisi ar Brexit?

Rwy'n hapus iawn i wneud hynny. Rwyf i fel arfer—. Rydym fel arfer yn cael ein beirniadu am ddarparu cymaint o gyfle yn y Siambr i ddisgrifio ein polisi Brexit, ond rwy'n fwy na pharod i wneud hynny. Ein safbwynt yma yw ein bod yn awyddus i aros—y dylai Cymru barhau i fod yn rhan o'r Undeb Ewropeaidd, a chredwn y dylid rhoi'r mater yn ôl i'r bobl mewn refferendwm fel y gall y bobl roi eu barn, ac yn y refferendwm hwnnw, bydd Llywodraeth Cymru yn argymell y dylent bleidleisio dros barhau i fod yn aelodau o'r Undeb Ewropeaidd.

Rwy'n ddiolchgar iawn am eich ymateb. Wrth gwrs, gallech fod wedi amlinellu tri ymateb posibl, gan ei bod yn ymddangos i mi fod y Blaid Lafur wedi mabwysiadu tri pholisi. Wrth gwrs, gŵyr pob un ohonom yr oedd Jeremy Corbyn yn awyddus, ac yna nid oedd yn awyddus, i gael etholiad cyffredinol, a'i fod yn awyddus i gynnal trafodaethau gyda’r UE er mwyn cael cytundeb y gallai ei gefnogi neu beidio â'i gefnogi mewn ail refferendwm. Ymddengys mai safbwynt Llywodraeth Cymru yw eu bod hwythau'n awyddus i gael etholiad cyffredinol, ond nid ar hyn o bryd, ac yna maent am gynnal ail refferendwm, ac ni waeth pa gytundeb a ddaw'n ôl, ni waeth a fyddai Prif Weinidog Llafur y DU yn cefnogi'r cytundeb hwnnw, fe fyddwch yn ymgyrchu yn ei erbyn ac o blaid aros yn yr UE. Ac yna, wrth gwrs, ddoe fe ddywedoch chi, fel Gweinidog Brexit Llywodraeth Cymru, yn groes i safbwynt Llafur y DU a safbwynt Llafur Cymru, eich bod yn meddwl y byddai'n ddelfrydol cael ail refferendwm cyn etholiad cyffredinol, er i chi ddweud yn gynharach eleni, yng nghynhadledd Llafur Cymru, nad ail refferendwm fyddai'r ateb gorau. Mae eich polisi'n llanast llwyr. O ystyried bod gennych ddewislen o ddewisiadau yr ymddengys eich bod yn ei rhoi gerbron etholwyr Prydain, sut ar y ddaear y gall unrhyw un ymddiried ynoch chi i gyflawni unrhyw beth mewn perthynas â Brexit?

Wel, rwyf bob amser yn fwy na pharod i ddarparu platfform i gymdeithas Ceidwadwyr Gorllewin Clwyd asesu eu darpar ymgeisydd ar gyfer yr etholiad cyffredinol nesaf, ond hoffwn ei atgoffa nad wyf am gymryd rhan yn yr herian gwleidyddol y mae mor hoff ohono. Hoffwn ei wahodd i gofio yr oedd Boris Johnson yn erbyn refferendwm ac yn erbyn etholiad, a'i fod bellach o blaid etholiad ac wedi pleidleisio o blaid ac yn erbyn cytundeb Theresa May. Felly, os yw'n chwilio am ddryswch a dewislen o ddewisiadau, credaf y dylai edrych ychydig yn nes at adref.

Ni ddeallais yn iawn beth yw eich safbwynt heddiw, mewn cyferbyniad â'ch safbwynt ddoe a safbwynt Llywodraeth Cymru a Phlaid Lafur y DU. Yr hyn a ddywedaf yw, yn wahanol i'r Blaid Lafur, o leiaf mae gan fy mhlaid safbwynt clir iawn, sef ein bod am gyflawni Brexit. Rydym am gyflawni Brexit heb ragor o betruso neu oedi, erbyn 31 Hydref, fel y gallwn symud ymlaen a chanolbwyntio ar flaenoriaethau pobl ledled y wlad, fel datrys y llanast rydych wedi'i wneud o'n gwasanaeth iechyd gwladol yma yng Nghymru, codi safonau addysg ar ôl degawd o ddiffyg cynnydd, a rhoi mwy o heddlu ar ein strydoedd. Mae pobl Cymru eisoes wedi pleidleisio ar y mater hwn ym mis Mehefin 2016 wrth gwrs, ac mewn gwirionedd, maent eisoes wedi cael ail bleidlais hefyd, gan iddynt gymeradwyo'r safbwynt hwnnw a safbwynt maniffestos y pleidiau, yn eich plaid chi ac yn fy mhlaid innau, a ddywedodd y byddent yn cyflawni canlyniad refferendwm Brexit ac yn cyflawni Brexit. Felly, maent eisoes wedi cael dau gyfle i fynegi barn. Felly, yn lle bod fel bwystfil â thri phen, credaf ei bod yn hen bryd i'r Blaid Lafur gefnogi ymdrechion Llywodraeth y DU i gyflawni Brexit sy'n gweithio i'r DU ac sy'n gweithio i Gymru. A wnewch chi, felly, fabwysiadu’r safbwynt y credaf fod angen i’ch plaid ei fabwysiadu, sef gweithio ar y cyd â Llywodraeth y DU i gyflawni Brexit yn hytrach na cheisio'i rwystro?

A gaf fi awgrymu'n garedig fy mod yn meddwl mai'r hyn sydd wrth wraidd problem ei blaid yw'r dryswch rhwng slogan a pholisi? Nid yw ailadrodd 'Cyflawnwch Brexit' yn mynd i wneud unrhyw beth, ac os yw'n credu y bydd arian ar ôl i'w fuddsoddi yn y gwasanaeth iechyd, mewn ysgolion ac yn y gwasanaeth heddlu ar ôl Brexit caled, credaf fod ei ben yn y cymylau.