Detholwyd y gwelliannau canlynol: gwelliant 1 yn enw Rebecca Evans, gwelliant 2 yn enw Darren Millar, gwelliant 3 yn enw Siân Gwenllian a gwelliannau 4, 5 a 6 yn enw Darren Millar. Os derbynnir gwelliant 1, caiff gwelliannau 2 a 3 eu dad-ddethol. Os derbynnir gwelliant 2, caiff gwelliant 3 ei ddad-ddethol.

Yr eitem nesaf ar yr agenda y prynhawn yma yw dadl Plaid Brexit ar bysgodfeydd, a galwaf ar David Rowlands i gyflwyno'r cynnig—David.

Cynnig NDM7243 Caroline Jones 

Cynnig bod Cynulliad Cenedlaethol Cymru:

1. Yn cydnabod pwysigrwydd hanesyddol pysgodfeydd i Gymru.

2. Yn croesawu'r ffaith y bydd y Deyrnas Unedig, ar ôl blynyddoedd o ddiffyg gweithredu, yn gadael yr Undeb Ewropeaidd ddiwedd yr wythnos hon.

3. Yn galw ar Lywodraeth Cymru a Llywodraeth y DU i sicrhau'r manteision gorau i Gymru o ran pysgodfeydd Cymru wrth i ni gwblhau'r broses Brexit.

Cynigiwyd y cynnig. 

Diolch, Ddirprwy Lywydd. Am 11 yr hwyr ar 31 Ionawr—ddydd Gwener yma—bydd y Deyrnas Unedig yn gadael yr Undeb Ewropeaidd. Byddwn yn symud wedyn i gyfnod pontio, pan fydd y gwaith go iawn yn dechrau, gallech ddweud.

Un o'r meysydd trafod nad yw'n eglur fydd sefyllfa pysgota yn nyfroedd Prydain, a ddylai, o dan Gonfensiwn y Cenhedloedd Unedig ar Gyfraith y Môr, ddychwelyd i'r sefyllfa o ymestyn i 200 milltir oddi ar arfordir Prydain. Mae hyd yn oed yr arweinydd Brexit, Nigel Farage, wedi dweud y bydd angen consesiynau. Ond nid yw hynny'n golygu'r math o drefniant a amlinellwyd gan yr Arlywydd Macron, sy'n ymestyn yr hawl i gychod Ewropeaidd ysbeilio dyfroedd Prydain am 25 mlynedd arall—[Torri ar draws.] Ie.

Rwy'n ymddiheuro, rwy'n gwybod bod yr Aelod newydd ddechrau ei gyfraniad. Nid yw'r terfyn 200 milltir yn bodoli. Mewn dau le ar y cyrion y mae'n bodoli—tua'r gogledd-orllewin tuag at Rockall ac i'r de-orllewin oddi ar Ynysoedd Scilly. Y rheswm pam nad yw'r terfyn 200 milltir yn bodoli i'r DU yw oherwydd bod gwledydd eraill yn y ffordd.

Wel, fe dderbyniaf hynny, Carwyn.  

Tra oedd yn yr UE, ni allai'r DU reoli pwy, nac i ba raddau, y gallai gwledydd eraill bysgota yn nyfroedd y DU. Arweiniodd hynny at yr hyn na ellid ond ei alw'n ysbeilio'r moroedd o amgylch ein harfordiroedd. Mae anrheithio'r stociau pysgod wedi arwain at lawer iawn o rywogaethau a oedd unwaith yn doreithiog yn cael eu disbyddu i'r fath raddau fel eu bod yn agos at fethu adfer eu niferoedd. Nid oes unrhyw amheuaeth y byddai parhau â pholisi pysgodfeydd cyffredin yr Undeb Ewropeaidd yn cael effaith drychinebus ar yr holl stociau pysgota. Un enghraifft o hyn yw'r ffordd y rhoddwyd trwyddedau gan yr UE i longau o'r Iseldiroedd yn bennaf i ddefnyddio dulliau o bysgota drwy stynio trydanol y dywedir eu bod yn dinoethi gwelyau'r môr o'u rhywogaethau o gramenogion a fu unwaith mor doreithiog.  

Mae gadael yr UE ac adennill rheolaeth ar ddyfroedd arfordirol Prydain yn cynnig cyfle i'r DU ailsefydlu ei diwydiant pysgota, a fu gynt yn ffyniannus, ac a oedd, ar un adeg, yn cyflogi mwy na 100,000 o bobl. Ni fydd y trawsnewid hwn yn digwydd dros nos ac felly, byddai'n bragmatig i'r DU sefydlu cyngor pysgodfeydd cenedlaethol, a allai oruchwylio'r gwaith o drwyddedu cychod tramor i bysgota yn nyfroedd Prydain yn ystod y cyfnod pontio, tra byddwn yn adeiladu'r seilwaith a'r galluoedd pysgota a fodolai ar un adeg o gwmpas y DU gyfan. Gallai hyn gynnwys cyfleusterau warysau modern a ffatrïoedd prosesu pysgod.  

Mae diwydiant pysgota Cymru, fel y mae ar hyn o bryd, yn gymharol fach yn economaidd. Er ei bod yn wir i ddweud bod dros 90 y cant o'r bwyd môr a ddaw i'r lan gan bysgotwyr Cymru yn cael ei werthu i'r UE, nid oes unrhyw dystiolaeth o gwbl i awgrymu y dylai gadael yr UE effeithio ar y fasnach hon, sy'n werth tua £38 miliwn. Fodd bynnag, pe bai hynny'n digwydd, gellid defnyddio'r refeniw sylweddol iawn a geir o werthu trwyddedau i longau tramor yn y cyfnod pontio i roi cymorthdaliadau i ddiwydiant pysgota Cymru hyd nes y gwneir addasiadau i'w arferion pysgota.

Yn wahanol i'r UE, lle mae'r rhan fwyaf o economïau'n farwaidd, mae economïau'r dwyrain pell yn ehangu'n gyflym. Gallai diwydiant pysgota Cymru fanteisio ar y marchnadoedd hyn lle ceir potensial enfawr i'w cynnyrch premiwm. Dylem nodi yma fod Llywodraeth y DU wedi datgan yn bendant y bydd yn cynyddu'r cyllid ar gyfer pysgodfeydd ledled gwledydd y DU. Mater bach iawn fydd rhoi cymhorthdal i ddiwydiant pysgota Cymru o ystyried y potensial ar gyfer ehangu'r diwydiant hwnnw yn y dyfodol.  

Fel y gwyddom, mae rheoli pysgodfeydd yn fater sydd wedi'i ddatganoli, ac rwy'n cydnabod ar hyn o bryd nad yw'n glir i ba raddau y bydd pŵer dros gyfrifoldebau pysgota yn parhau, neu'n wir, wedi'i ddatganoli i'r Cynulliad Cenedlaethol ar ôl Brexit. Ond nid oes rheswm i awgrymu na fydd Llywodraeth y DU yn datganoli'r pwerau a ddychwelir i Lywodraeth y DU i Gymru hefyd. Byddwn ni ym Mhlaid Brexit yn gwneud popeth sydd ei angen i gynorthwyo Llywodraeth Cymru i adfer pwerau o'r fath.

Yng Nghymru, ceir potensial ar gyfer enillion sylweddol i'r diwydiant pysgota drwy adael yr UE a'r polisi pysgodfeydd cyffredin. Dylid ystyried hwn yn gyfle gwirioneddol i ailfeddwl yn llwyr beth yw strwythur diwydiant pysgota'r DU yn ei gyfanrwydd drwy weddnewid ble, sut a chan bwy y manteisir ar stociau pysgod y DU. Y broblem oedd bod poblogaethau byd-eang cynyddol wedi dwysáu'r chwilio am fwyd, gyda physgod yn cynnig cyflenwad ymddangosiadol doreithiog a thechnoleg fodern yn ei gwneud yn haws i ddal niferoedd enfawr ohonynt. Mae hyn wedi gwneud gorbysgota a disbyddu stociau pysgod yn broblem ddifrifol. Ers iddi ymuno â'r Undeb Ewropeaidd a'i bolisi pysgodfeydd cyffredin, mae hyn wedi bod yn arbennig o wir i'r DU, sydd, hyd yma, wedi bod yn ddi-rym i unioni hyn.  

Caiff tua 80 y cant o'r pysgod a ddelir yn nyfroedd y DU eu dal gan longau nad ydynt yn llongau'r DU yn ôl British Sea Fishing. Maent wedi gwneud hynny mewn ffyrdd mor niweidiol fel eu bod wedi diraddio stociau pysgod yn aruthrol, ac yn fwy pryderus, maent wedi lleihau gallu nifer o rywogaethau i adfer eu niferoedd. Mae buddiannau breintiedig, lobïo ac amddiffyniad gwleidyddol i fuddiannau cenedlaethol wedi mynd â mwy allan o'r môr nag y gall ei adfer yn naturiol. Mae cadwraethwyr wedi lobïo am ddiwygio arferion pysgota'r UE ers blynyddoedd lawer, ond yn ofer i raddau helaeth. Mae'n bryd archwilio a mynd ar drywydd polisïau amgen. Y bleidlais yn y refferendwm ar 23 Mehefin 2016 oedd i'r DU adael yr Undeb Ewropeaidd. Mae'r bleidlais honno'n golygu y bydd y DU yn awr yn adfer rheolaeth ar lawer o feysydd a oedd gynt yn ddarostyngedig i reoliadau a phenderfyniadau'r UE. Yn fwyaf arbennig, golyga y bydd y DU yn tynnu'n ôl o bolisi pysgodfeydd cyffredin yr UE, a bydd yn rhydd i weithredu camau annibynnol i ddiogelu stociau pysgod yn ei dyfroedd, ac adfywio diwydiant pysgota a gafodd ei leihau'n helaeth pan ymunodd y DU â'r UE a mabwysiadu ei bolisi pysgodfeydd cyffredin.  

Ceir cyfle i'r DU briodi buddiannau masnachol â rhai amgylcheddol yn awr, ac i weithredu polisi pysgota a fydd yn gwneud pysgota yn y DU yn ddiwydiant proffidiol a chynaliadwy. Gall harneisio buddiannau ei physgotwyr i amddiffyn a diogelu eu bywoliaeth yn y dyfodol, drwy roi perchnogaeth iddynt ar y pysgod sy'n nofio yn ein dyfroedd. Gall ddysgu o'r polisïau llwyddiannus a roddwyd ar waith mewn gwledydd eraill—polisïau sydd wedi gweld stociau pysgod yn dychwelyd i'w lefelau arferol; creu sefydliad ymchwil morol gyda'r dasg o fonitro stociau pysgod, archwilio lefelau gwahanol rywogaethau, mapio mannau bridio a chofnodi pob dalfa a wneir yn nyfroedd y DU; creu cyngor pysgodfeydd cenedlaethol i bennu cyfanswm y ddalfa a ganiateir ar gyfer pob rhywogaeth ac i bennu cwota i'w rannu a'i fasnachu ar gyfer pob cwch pysgota cofrestredig, lle mae'n rhaid glanio pob dalfa ac os bydd unrhyw ddalfa'n fwy na'r cwota, rhaid i'r cwch fasnachu neu brynu cwotâu gan eraill; lle caiff dyfeisiau olrhain drwy loeren eu gosod ar bob cwch, a'u safle wedi'i fynegeio'n gyson; lle caiff maint a rhywogaeth pob dalfa ei chofnodi wrth eu glanio, gyda gwybodaeth yn cael ei lanlwytho i gronfa ddata gyhoeddus—rhywbeth nad yw ond yn bosibl mewn gwirionedd os yw stociau pysgod a ddaliwyd yn nyfroedd Prydain yn cael eu glanio ym mhorthladdoedd Prydain; lle mae dyfroedd pysgota'r DU wedi'u rhannu'n barthau gweinyddol, a'r cyngor pysgodfeydd cenedlaethol yn gallu atal pysgota yn syth mewn unrhyw ardaloedd lle mae cynaliadwyedd unrhyw stociau pysgod yn ymddangos fel pe baent mewn perygl; lle ceir archwiliadau gan y cyngor pysgodfeydd cenedlaethol ddwywaith y flwyddyn ar gyfer unrhyw gwch pysgota dros bwysau penodol; a lle mae'r cyngor pysgodfeydd cenedlaethol a'r cyngor ymchwil morol yn cyhoeddi eu holl wybodaeth ar-lein, mewn modd hygyrch i aelodau'r cyhoedd, yn ogystal ag i ddiwydiant.  

Os rhoddir y polisïau a'r strwythurau hyn ar waith, mae ganddynt botensial i adfywio diwydiant pysgota Cymru yn llwyr a gwrthdroi'r dirywiad y buom yn dyst iddo dros ddegawdau lawer. Diolch.  

Diolch.

Rwyf wedi dethol y chwe gwelliant i'r cynnig. Os derbynnir gwelliant 1, caiff gwelliannau 2 a 3 eu dad-ddethol. Ac os derbynnir gwelliant 2, caiff gwelliant 3 ei ddad-ddethol. A gaf fi ofyn i Weinidog yr Amgylchedd, Ynni a Materion Gwledig gynnig gwelliant 1, a gyflwynwyd yn enw Rebecca Evans, yn ffurfiol?

Gwelliant 1—Rebecca Evans

Dileu popeth a rhoi yn ei le:

Cynnig bod Cynulliad Cenedlaethol Cymru:

1. Yn cydnabod pwysigrwydd hanesyddol pysgodfeydd i ddiwydiannau, amgylchedd a chymunedau arfordirol Cymru.

2. Yn galw ar Lywodraeth Cymru a Llywodraeth y DU i gymryd yr holl gamau angenrheidiol er mwyn diogelu dyfodol pysgodfeydd Cymru.

Cynigiwyd gwelliant 1.

Yn ffurfiol.

Diolch. Galwaf ar Andrew R.T. Davies i gynnig gwelliannau 2, 4, 5 a 6 a gyflwynwyd yn enw Darren Millar.

Gwelliant 2—Darren Millar

Dileu pwynt 2.

Gwelliant 4—Darren Millar

Ychwanegu pwynt newydd ar ddiwedd y cynnig:

Yn cydnabod y byddwn, ar ôl gadael yr UE, yn gadael y Polisi Pysgodfeydd Cyffredin ac yn dod yn wladwriaeth arfordirol annibynnol, gan gymryd rheolaeth yn ôl dros ein dyfroedd ym mis Rhagfyr 2020.

Gwelliant 5—Darren Millar

Ychwanegu pwynt newydd ar ddiwedd y cynnig:

Yn croesawu ymrwymiad Llywodraeth y DU i: cynyddu'r cyllid ar gyfer pysgodfeydd ledled gwledydd y DU drwy'r senedd bresennol, a chefnogi'r broses o adfywio ein cymunedau arfordirol.

Gwelliant 6—Darren Millar

Ychwanegu pwynt newydd ar ddiwedd y cynnig:

Yn galw ar Lywodraeth Cymru i gyflwyno strategaeth bysgota newydd a fyddai'n seiliedig ar yr egwyddor o 'gynnyrch cynaliadwy mwyaf', ac a fyddai'n ei gwneud yn ofynnol yn gyfreithiol i Lywodraeth Cymru gynnal cynaliadwyedd pysgod ar gyfer pob stoc.

Cynigiwyd gwelliannau 2, 4, 5 a 6.

Diolch yn fawr iawn, Ddirprwy Lywydd, a chroesawaf y cyfle i gymryd rhan yn y ddadl y prynhawn yma a hefyd i gynnig y gwelliannau yn enw Darren Millar ar ran grŵp y Ceidwadwyr.  

Mewn gwirionedd, o edrych ar y prif gynnig, mae bron yn anodd anghytuno â'r teimladau ynddo ac yn amlwg, rwy'n gobeithio bod ein gwelliannau diweddarach yn ychwanegu at y cynnig ac yn pwyntio at y camau heddiw yn San Steffan, er enghraifft, a chyflwyno Bil Pysgodfeydd y DU, y ddeddfwriaeth gyntaf ar bysgodfeydd sy'n benodol i'r DU ers 45 o flynyddoedd.

Yn amlwg, mae gwelliant 2 yn ceisio dileu pwynt 2 yn y cynnig ar y sail ei fod yn sôn am y diffyg gweithredu. A bod yn deg â Llywodraeth y DU, rwy'n credu ei bod wedi ymdrechu'n galed drybeilig ers tair blynedd i geisio mynd â ni allan o'r Undeb Ewropeaidd a pharchu canlyniad y refferendwm. Heb y geiriau 'diffyg gweithredu', gallem fod wedi cefnogi'r cynnig heb ei ddiwygio, ond dyna pam y mae gwelliant 2 wedi'i gyflwyno, a gobeithio y bydd Plaid Brexit yn deall pam y cyflwynwyd y gwelliant hwnnw, gan mai ni yw'r blaid sy'n llywodraethu yn San Steffan.

Mae gwelliant 4 yn sôn amdanom yn gadael yr Undeb Ewropeaidd ddydd Gwener. Fel yr amlygodd y sawl a agorodd y cynnig, ac fel y clywsom mewn dadl gynharach yn tynnu sylw at yr hyn a fydd yn digwydd ddydd Gwener am 11 o'r gloch, yn amlwg, byddwn yn gadael y polisi pysgodfeydd cyffredin ac yn dod yn wladwriaeth arfordirol annibynnol. Mae hyn yn hunanamlwg yn sgil canlyniad y refferendwm yn 2016. Ac rwy'n tynnu sylw'r Aelodau at gyflwyno Bil Pysgodfeydd y DU heddiw a'r mesurau a gynhwysir yn y Bil Pysgodfeydd hwnnw sy'n sôn, yn amlwg, am greu diwydiant pysgota cynaliadwy a fydd â rheolau caeth ar ddalfeydd a'r ffordd y caiff ei lywodraethu, y ffordd y caiff llongau eu cofrestru, a'r ffordd y bydd y dalfeydd hynny'n cael eu glanio yma yn Lloegr, yn amlwg, oherwydd rwy'n sylweddoli mai Bil ar gyfer Lloegr yn unig yw'r Bil penodol hwn gyda rhai cysyniadau datganoledig cyffredinol eu cynnwys wedi'u atodi wrtho.

Buaswn yn croesawu barn y Gweinidog ar ei barn hi ar Fil Pysgodfeydd y DU fel y'i cyflwynwyd a pha drafodaethau y gallai ei swyddogion fod wedi'u cael, oherwydd o fewn darpariaethau'r Bil mae'n sôn am bysgota cynaliadwy i danategu gofyniad Llywodraeth y DU a'r Llywodraethau datganoledig i gyhoeddi datganiad pysgodfeydd ar y cyd i gydlynu'r gwaith o reoli pysgodfeydd lle bo'n briodol, a'r cynlluniau rheoli pysgodfeydd i sicrhau stociau pysgota cynaliadwy. Felly, buaswn yn falch iawn o glywed gan y Gweinidog pa fewnbwn a gafodd, neu y mae ei swyddogion wedi'i gael, wrth ddyfeisio'r protocol y mae'r Bil yn sôn amdano.

Mae gwelliant 5 yn sôn hefyd am y cynnydd yn y cyfleoedd o bysgodfeydd ledled y DU ac yn arbennig, y ffordd y mae maniffesto'r Ceidwadwyr, a gefnogwyd yn etholiad cyffredinol 2019, wedi tynnu sylw at ymrwymiadau clir ar ran cymunedau arfordirol a chymunedau pysgota, ac yn enwedig mewn perthynas â chymorth ariannol ac yn wir, mwy o gefnogaeth strwythurol i'r cymunedau hynny. Unwaith eto, pwysleisiaf fod yna groesi drosodd rhwng cyfrifoldebau datganoledig o ran cyfrifoldebau Cymru a'r DU, ond yn lle edrych ar hyn fel rhwystr, dylem edrych arno fel cyfle, oherwydd o ddifrif, ni allaf feddwl am neb a all bwyntio at y polisi pysgodfeydd cyffredin fel cyfundrefn gadarnhaol sydd wedi gwella gallu pysgota'r Deyrnas Unedig a chymunedau arfordirol y Deyrnas Unedig.  

Mae'n bwysig iawn ein bod yn clywed gan y Gweinidog heddiw, fel y mae gwelliant 6 yn dweud, am y strategaethau pysgota newydd a allai gael eu cyflwyno sy'n seiliedig ar reoli ein pysgodfeydd yn gynaliadwy ac yn wir, ein bywyd gwyllt morol a'n hardaloedd morol. Pan fydd y Gweinidog yn rhoi safbwynt y Llywodraeth i ni, rwy'n gobeithio y bydd yn dweud wrthym pa gynnydd y mae'r Llywodraeth yn ei wneud wrth baratoi ei Bil pysgota ei hun, ac rwy'n derbyn ei fod yn annhebygol iawn o ddod ger ein bron cyn etholiadau'r Cynulliad yn 2021 o ystyried y cyfyngiadau deddfwriaethol ar amser ar hyn o bryd. Ond hoffwn feddwl bod swyddogion yn gweithio ar y cynigion ar y modd nad yw pysgod yn parchu ffiniau, fel y mae Bil Pysgodfeydd y DU yn ei nodi; mae'n amlwg eu bod yn byw yn y moroedd a'u bod yn symud o amgylch cymunedau'r arfordir. Mae'n hanfodol fod meddwl cydgysylltiedig rhwng yr Alban, Cymru, Lloegr a Gogledd Iwerddon, ac yn wir, gyda'n cyfeillion a'n cydweithwyr ar gyfandir Ewrop, ein bod yn gwneud yn siŵr fod gennym bolisi cynaliadwy wedi'i reoli ar gyfer y dyfodol.

Ond yn hytrach nag edrych ar hyn fel cam yn ôl, fel y byddai rhai Aelodau yn y Siambr yn edrych arno, rwy'n meddwl wrth ddarllen Bil Pysgodfeydd y DU heddiw y gallwn weld y pethau cadarnhaol a ddaw yn sgil gadael yr Undeb Ewropeaidd ddydd Gwener, a gwrthdroi dirywiad y diwydiant pysgota yma, nid yn unig yng Nghymru ond ar draws gweddill y DU, gyda'r cyfleoedd y gallwn ni fel llunwyr polisi ymwneud â hwy a rhoi'r pethau ar waith sydd wedi bod ar goll, yn anffodus, mewn llawer o gymunedau arfordirol ers 45 mlynedd ac ers llunio'r polisi pysgodfeydd cyffredin.

Felly, rwy'n gobeithio y cefnogir ein gwelliannau heno ac y byddant yn ychwanegu at y cynnig y mae Plaid Brexit wedi'i gyflwyno heddiw. Yn y pen draw, rwy'n galw ar y Llywodraeth, yn debyg i alwad arweinydd Plaid Brexit, i dynnu eu gwelliant dinistriol yn ôl, gwelliant sy'n dileu popeth unwaith eto. Ni allaf weld sut y gallwch ddileu cynnig cyfan sy'n dangos cryn ddealltwriaeth yn yr hyn y mae'n ei ddweud am weithred hunanamlwg sy'n mynd i ddigwydd ddydd Gwener, a beth fydd hynny'n ei olygu i ni yma fel llunwyr polisi ac yn wir, cymunedau'r arfordir a chymunedau pysgota ledled y DU. Yn hytrach nag edrych ar hyn fel rhwystr, dylem edrych arno fel cyfle, a dyna pam rwy'n gobeithio'n fawr y bydd pobl yn cefnogi ein gwelliannau, ac yn wir, yn cefnogi'r cynnig fel y caiff ei gyflwyno.    

A gaf fi alw ar Llyr Gruffydd i gynnig gwelliant 3, a gyflwynwyd yn enw Siân Gwenllian?

Gwelliant 3—Siân Gwenllian

Dileu pwynt 2 a rhoi yn ei le:

Yn cydnabod pwysigrwydd sylweddol yr Undeb Ewropeaidd fel cyrchfan ar gyfer cynnyrch bwyd môr Cymru ac yn ceisio sicrhau bod y farchnad hon yn parhau i fod ar agor ac yn hawdd cael gafael arni yn y dyfodol.

Yn galw ar fil pysgodfeydd arfaethedig Llywodraeth y DU i sicrhau bod deddfwriaeth y DU ac unrhyw ddeddfwriaeth ddatganoledig yn darparu rheolaeth pysgodfeydd sy'n wirioneddol gynaliadwy ac atebol ac sy'n lleihau'r effaith ar yr amgylchedd morol ac yn cefnogi cymunedau sy'n ddibynnol ar yr arfordir.

Cynigiwyd gwelliant 3.

Diolch yn fawr iawn, Dirprwy Lywydd, am y cyfle i siarad i welliant Plaid Cymru ac ynglŷn â'r cynnig yn ehangach. Mae yna dri chymal i'r cynnig gwreiddiol, ac mae yna ddau ohonyn nhw lle dwi ddim yn meddwl bod gen i broblem â nhw, ar hyd y llinellau a awgrymwyd yn gynharach. Hynny yw, mae yna ddatganiadau digon amlwg: cydnabod pwysigrwydd hanesyddol pysgodfeydd Cymru yn y cymal cyntaf, ac wedyn yn galw ar y Llywodraethau i sicrhau'r manteision gorau i Gymru wrth i broses Brexit gael ei chwblhau. Yr un cymal dwi ddim yn gyfforddus ag ef, wrth gwrs, yw'r ail un, sy'n croesawu'r ffaith y byddwn ni'n gadael yr Undeb Ewropeaidd. Fydd e o ddim yn syndod i unrhyw un nad ydw i'n croesawu'r ffaith ein bod ni'n gadael. Yn sicr, dwi'n derbyn y byddwn ni yn gadael, ond dwi ddim yn credu ei fod e'n destun dathlu, yn sicr ddim o’m safbwynt i. Felly, mae Plaid Cymru yn dymuno dileu'r ail bwynt yna yn benodol, ond rŷn ni hefyd eisiau ychwanegu ambell i gymal, wedyn, yn sgil hynny.

Yn gyntaf, ein bod ni'n cydnabod pwysigrwydd sylweddol yr Undeb Ewropeaidd fel cyrchfan ar gyfer cynnyrch bwyd môr Cymru, ac ein bod ni am geisio sicrhau bod y farchnad honno yn parhau i fod ar agor ac yn hawdd cael mynediad iddi yn y dyfodol. Rŷn ni'n gwybod, wrth gwrs, dyn ni wedi clywed wrth glywed agoriad y ddadl yma, am werth y sector pysgod a physgod cregyn Cymru yn benodol. Rŷn ni'n allforio dros 90 y cant o'r cynnyrch, a llawer iawn ohono fe i'r Undeb Ewropeaidd, ac mae pysgodfeydd Cymru, cynhyrchwyr amaeth y môr, a chadwyni cyflenwi bwyd môr yn arbennig o agored i niwed yn sgil unrhyw rwystrau a all godi wrth gludo eu cynnyrch, boed yn dariffau neu’n rhwystrau eraill. Mi ddyfynnaf i chi yr hyn ddywedodd James Wilson o Bangor Mussel Producers—dwi'n siŵr bod nifer ohonoch chi yn ei adnabod ef—mi ddywedodd e rai misoedd yn ôl, a dwi'n dyfynnu o erthygl:

Mae lori'n aros ar y cei pan fyddwn yn glanio. Rydym yn tynnu'r cregyn gleision oddi ar y cwch a chânt eu rhoi yn y lori, mae'r lori'n gyrru i ffwrdd. Ac yna mae'n amser teithio o 16 i 18 awr o ogledd Cymru i ogledd Ffrainc neu i dde'r Iseldiroedd. Os byddant yn archebu gennyf ar ddydd Llun, maent yn disgwyl i'r lori gyrraedd ar ddydd Mawrth am eu bod eisiau eu gwerthu ar ddydd Mercher. Mae mor ddi-dor â hynny. Mae unrhyw beth sy'n creu oedi neu ansicrwydd neu beth bynnag rydych yn ei alw yn y broses honno yn dod yn broblem o ran y gadwyn gyflenwi. Nid problem fach yw honno.

Felly, mae pwysigrwydd cymal cyntaf gwelliant Plaid Cymru, yn fy marn i, yn glir: hynny yw, ein bod ni am gadw'r symudiadau yna mor ddilyffethair ag sy'n bosib.

Mae'r ail gymal, wedyn, yn galw ar Fil Pysgodfeydd Llywodraeth y Deyrnas Unedig i sicrhau bod unrhyw ddeddfwriaeth yn darparu rheolaeth pysgodfeydd sy'n wirioneddol gynaliadwy ac atebol, ac sy'n lleihau'r effaith ar yr amgylchedd morol, ond sydd hefyd yn cefnogi'r cymunedau sy'n ddibynnol ar yr arfordir. Dwi'n meddwl bod taro'r cydbwysedd yna yn bwysig oherwydd y ffordd orau i sicrhau cynaliadwyedd y cymunedau yma sy'n dibynnu ar y pysgodfeydd yw sicrhau cynaliadwyedd y pysgodfeydd eu hunain, a chynaliadwyedd amgylchedd y môr. Nawr, fel rŷn ni wedi clywed, mae Bil Pysgodfeydd Llywodraeth y Deyrnas Unedig wedi'i osod heddiw. Dwi ddim wedi cael cyfle i bori drwyddo fe, felly wnaf i ddim mynegi barn ar y pwynt yna, dim ond i ddweud ei bod hi yn bwysig ein bod ni yn sicrhau cynaliadwyedd y pysgodfeydd yna, a bod angen hefyd mynd ymhellach na dim ond hynny, ac mae angen inni fod yn glir bod yna warantu'r cyllid a dderbyniwyd gan yr Undeb Ewropeaidd ar gyfer ymchwil ac arloesedd wrth inni symud ymlaen ar y siwrne yma, oherwydd mae hynny yn ganolog i sicrhau gwydnwch a hyblygrwydd i'r sector yn y blynyddoedd anwadal, ansicr, efallai, sydd o'n blaenau ni.

Ond yr elfen bwysig arall hefyd, wrth gwrs, sydd yn gorfod bod yn rhan ganolog o'r drafodaeth yma yw: lle mae llais Cymru yn y trafodaethau? Lle mae llais Cymru, a sut y mae llais Cymru yn mynd i gael ei chlywed? Mi wnaeth Michael Gove ddoe, ar ei ymweliad, fethu ymrwymo i rôl ffurfiol i Gymru mewn trafodaethau, ac mae hynny'n destun gofid i fi. Ac mae'n bwysig ein bod ni'n cofio natur wahanol sector pysgodfeydd Cymru hefyd. Felly, mi fydd ein gofynion a'n disgwyliadau ni, efallai, yn wahanol iawn i rannau eraill o'r Deyrnas Unedig, a dyw hi dim ond yn deg bod rheini'n cael eu clywed yn yr un modd. Felly, mae yna rôl bwysig nid yn unig i Lywodraeth y Deyrnas Unedig, ond yn sicr i Lywodraeth Cymru hefyd er mwyn sicrhau bod llais a buddiannau pysgotwyr Cymru'n flaenllaw iawn yn y trafodaethau pwysig iawn sydd o'n blaenau ni.

Mae'r ddadl hon heddiw'n bwysig iawn. Fel Aelodau, byddwn yn gwybod bod Llywodraeth y DU wedi rhyddhau'r Bil Pysgodfeydd heddiw, gan ddweud ei fod yn sicrhau pysgota cynaliadwy a physgota doeth yng nghyd-destun yr hinsawdd ar ôl Brexit. Rwy'n croesawu'r ffaith bod Bil y DU yn dweud yn glir na fydd gan longau'r UE fynediad awtomatig i ddyfroedd pysgota y DU mwyach gan y bydd y cyfleoedd a fydd ar gael i bysgotwyr Cymru yn sylweddol iawn.

Mae'r 40 mlynedd a mwy diwethaf wedi gweld ein moroedd yn cael eu hysbeilio drwy'r polisi pysgodfeydd cyffredin a stociau pysgod yn cael eu dinistrio, rhywbeth y bydd yn cymryd llawer iawn o flynyddoedd inni ddechrau ei gywiro yn y wlad hon. Drwy adfer rheolaeth ar ein dyfroedd arfordirol a rhannau eraill o'r môr, cawn gyfle nid yn unig i ddatblygu adnodd economaidd enfawr i Gymru, ond hefyd i wella cadwraeth yn nyfroedd Cymru.

Y bore yma, darllenais erthygl ddiddorol ar wefan newyddion BBC Cymru yn rhoi sylw i stori newyddion am bysgotwr o Sir Benfro a bleidleisiodd i adael. Dywedodd

Mae treillongau tramor yn cymryd tunelli o bysgod heb lanio eu dalfeydd yn lleol— [Torri ar draws.].

Ai treillongau brodorol oeddent? Iawn.

Dywedodd—[Torri ar draws.]. Sut y gallaf ganolbwyntio pan fyddwch chi'n siarad? Mae'n ddrwg gennyf. Dywedodd

Mae treillongau tramor yn cymryd tunelli o bysgod heb lanio eu dalfeydd yn lleol sy'n golygu nad ydynt yn dod ag unrhyw fusnes i borthladdoedd Cymru.

Dywedodd hefyd, ac rwy'n dyfynnu,

Nid ydym yn gwneud unrhyw arian ohono.

Dylai dysgu o bryderon y rhai yr effeithir arnynt fwyaf fod yn ganolog i'r ddadl hon wrth symud ymlaen. Cyn y ddadl hon, darllenais adroddiad Pwyllgor Newid Hinsawdd, Amgylchedd a Materion Gwledig y Cynulliad ar Fil Pysgodfeydd y DU 2019, a chymeradwyaf argymhellion y pwyllgor yn yr adroddiad ar bysgodfeydd Cymru ac edrychaf ymlaen at gael y wybodaeth ddiweddaraf am hynny.

Rwyf wedi cadw fy nghyfraniad yn fyr heddiw gan fy mod yn credu y bydd Aelodau eraill y grŵp a phobl eraill wedi ymdrin â llawer o'r cyfleoedd a fydd ar gael ar ôl Brexit. Mae'n bwysig nad ydym ni yma yn y Senedd yn caniatáu i Lywodraeth y DU negodi ein pysgodfeydd ymaith mewn unrhyw gytundeb masnach. Diolch.

Wel, fe welwn yn fuan beth yw realiti 'adfer rheolaeth ar ein dyfroedd'. A fydd Prydain yn rheoli'r tonnau neu a fydd Boris Johnson yn gwerthu pysgodfeydd y DU gan eu defnyddio fel arf bargeinio yn y negodiadau masnach sydd ar y ffordd? Mae nifer o wleidyddion yr UE wedi datgan eu bwriadau'n glir: maent am i Brydain gael mynediad at farchnadoedd gwasanaeth ariannol yr UE yn amodol ar fynediad at ddyfroedd y DU. O gofio mai 0.04 y cant yw cyfraniad ychwanegol gros pysgota a dyframaethu i economi'r DU, tra bod cyfraniad gwasanaethau ariannol ac yswiriant yn 7.1 y cant, fe adawaf i chi wneud y fathemateg drosoch eich hun.

Fel y dywedodd un ASE o Blaid Brexit yr wythnos diwethaf, rwy'n ofni 'Yn wir, gallai pysgod Prydain gael eu cosbi am eu safiad ar Brexit'. Ond cawn weld. Ond yr hyn a wyddom, yn gyffredinol, yw bod y DU ar hyn o bryd yn mewnforio 70 y cant o'r pysgod rydym yn eu bwyta a'n bod yn allforio 80 y cant o'r hyn a ddaliwn. Credaf y gallwn i gyd gytuno, o ran cynaliadwyedd, y byddai'n well inni fwyta mwy o'r hyn a ddaliwn yma ac unioni'r anghydbwysedd yn y tymor hir, ond y ffaith amdani yw bod cynnal mynediad at farchnadoedd yr UE yn hollbwysig.

Cymerwch bysgod cregyn er enghraifft: mae mwy na 80 y cant o'r pysgod cregyn, y cimychiaid, y crancod a'r langwstîn a ddelir gennym yn cael eu gwerthu i'r UE—Ffrainc a Sbaen yn bennaf. Mae'n fwy na chwarter yr holl allforion pysgod o'r DU yn ôl eu gwerth. Bydd dau beth yn digwydd felly: os ydych yn allforio, rhaid i chi wneud hynny yn unol â rheolau'r UE. Os ydych am allforio i wlad, ni allwch wneud hynny heb gydymffurfio â'u rheolau derbyn hwy. Y peth arall a fydd yn berthnasol hefyd, os oes unrhyw oedi ar y ffin, a chrybwyllodd Llyr hynny eisoes, mae'n golygu na ellir cyflenwi nwyddau ffres yn brydlon, ni fyddant yn mynd i unman. Felly, rwy'n siŵr fod Plaid Brexit yn gwybod hyn i gyd, ac mae'n siŵr iddo gael sylw yn yr unig gyfarfod o'r pwyllgor pysgodfeydd a fynychodd Nigel Farage, cyfaill y pysgotwr, yn y tair blynedd y bu'n aelod ohono. Un cyfarfod mewn tair blynedd. Cwbl warthus.

Pan edrychodd ein pwyllgor amgylchedd ein hunain ar hyn ddwy flynedd yn ôl, pwysleisiwyd yr angen am berthynas newydd rhwng gwledydd cyfansoddol y DU ar ôl Brexit, ac mae hynny'n arbennig o wir mewn perthynas â rheoli pysgodfeydd. Fel arall, mae risg, ac rwy'n dyfynnu o'r adroddiad hwnnw, y bydd

'un o’r canfyddiadau negyddol mwyaf trawiadol o aelodaeth yr UE a physgodfeydd—bod rhai gwledydd yn elwa o ddyraniad cwota sydd wedi’i chwyddo’n annheg— yn cael ei drosglwyddo i’r DU.'

Rydym yn ei glywed heddiw eisoes. Onid yw hynny'n anhygoel? Ond efallai y cymerwch chi sylw'n fwy aml na Nigel Farage, na lwyddodd i fynychu mwy nag un cyfarfod. Ond o leiaf fe ddarllenoch chi'r papurau, mae'n debyg.

Y cwestiwn arall, ar ôl Brexit, yw a fyddwn yn symud tuag at ymestyn yr egwyddor o dalu am nwyddau cyhoeddus i gynnwys ein moroedd, ac unwaith eto, crybwyllwyd hynny. Ac rwy'n credu mai dyna'r peth pwysicaf, mae'n debyg, y mae angen i ni ei wneud yma, gan fod y rhan fwyaf o'r bobl sy'n pysgota yng Nghymru ar hyn o bryd yn gwneud hynny o gwch bach iawn. Os ydynt yn mynd i dyfu mewn unrhyw ffordd, mae'n hanfodol i'r rheini fod y môr y maent yn gobeithio dod o hyd i'w cynnyrch ynddo yn cyrraedd safon wirioneddol dda. Felly, byddai'r egwyddorion amgylcheddol yn gwbl hanfodol er mwyn i'r rheini allu goroesi, fel y bydd y parthau cadwraeth morol sy'n diogelu rhai o'r ardaloedd hynny.

Felly, rwy'n credu mai dyna'r pethau y gallwn eu gwneud. Edrychaf ymlaen at eich ymateb, Weinidog.

Mae Joyce Watson yn y fan honno'n ceryddu Nigel Farage am fethu mynychu mwy nag un o bwyllgorau pysgodfeydd yr Undeb Ewropeaidd. Mae wedi gwneud rhywbeth ychydig yn fwy gwerthfawr i bysgotwyr drwy ein cael allan o'r UE a'u cael allan o'r polisi pysgodfeydd cyffredin.

Diolch i Andrew R.T. Davies a Llyr Gruffydd am eu sylwadau hael am ein cynnig. Rwyf am fynegi fy siom na fyddant yn ei gefnogi yng ngoleuni'r sylwadau hynny. Rwy'n meddwl bod Andrew R.T. yn iawn, efallai, i dynnu sylw at y 'blynyddoedd o ddiffyg gweithredu'. Efallai fod gennym Theresa May mewn cof wrth ei ddweud, ac mae ef bellach yn ailddyfeisio cyfnod Theresa May mewn grym fel un o weithredu deinamig.

Rwy'n synnu mwy ei bod hi'n ymddangos bod Llywodraeth Cymru yn gwrthwynebu'r pwynt hwn hefyd, gan fy mod yn credu mai blynyddoedd o ddiffyg gweithredu ar Brexit oedd eu polisi hwy nes iddynt gael eu gorfodi gan y Democratiaid Rhyddfrydol a'r SNP i fynd am etholiad.

Yn fwy cyffredinol, rwy'n siomedig unwaith eto fod Llywodraeth Cymru yn dilyn eu trywydd 'dileu popeth a rhoi yn ei le', ond yn enwedig pan fyddant wedi dileu popeth, a'u bod wedyn yn rhoi cryn dipyn o gynnig amryw o bobl yn ôl, yn aml yn yr un geiriau am linellau bwygilydd, sy'n cymryd gwaith da swyddogion y Swyddfa Gyflwyno yn ganiataol braidd yn hynny o beth.

Fodd bynnag, o ran y newidiadau y maent wedi'u gwneud, credwn fod eu pwynt 1 ychydig yn anfoesgar. Rydym yn cydnabod 'pwysigrwydd pysgodfeydd i Gymru', ond nid yw hynny'n dderbyniol iddynt, ac nid ydynt ond yn bwysig i'r rhannau arbennig hyn o Gymru.

Ac yna ar ein pwynt olaf, nid wyf yn deall pam eu bod yn gwrthwynebu'r cyfan. Rydym yn galw ar Lywodraethau Cymru a'r DU, ac i bob golwg, nid ydym wedi cael y gystrawen yn hollol gywir nac wedi trin Llywodraeth Cymru gyda digon o barch a ffurfioldeb. Maent yn dweud y dylem alw, yn hytrach, ar 'Lywodraeth Cymru a Llywodraeth y DU'.

Ond serch hynny, fe wnawn fwrw ymlaen â'n cynnig a diolch eto i Blaid Cymru am eu gwelliannau, sydd, fel gyda phopeth y maent i'w gweld yn ei ddweud am Brexit yr wythnos hon, wedi bod yn adeiladol iawn, ac rwyf o ddifrif yn eu canmol ar eu hymagwedd.

Rwy'n cytuno â pharagraff cyntaf eu gwelliant ynghylch pwysigrwydd yr Undeb Ewropeaidd fel cyrchfan ar gyfer pysgod, ac yn enwedig y molysgiaid a'r bwyd môr y maent wedi siarad amdanynt heno, a chredaf ei fod yn bwynt teg, ond ni fuaswn yn ei orbwysleisio, oherwydd mae'r pwynt yn wir y ddwy ffordd. Mae'r Undeb Ewropeaidd yn ddibynnol iawn ar ein pysgod, ac oni bai eu bod yn prynu'r pysgod gennym ni, byddai'n her enfawr iddynt geisio prynu'r un cynnyrch o rywle arall, a her rwy'n amheus y byddent yn mynd i'r afael â hi. A phe baent yn ceisio gwneud hynny, rwy'n credu y byddent yn talu mwy o lawer gyda'r tariffau yn ogystal, ond hefyd rwy'n meddwl, er mwyn cael y bwyd yn ffres, a'r enghraifft a roddodd Llyr o folysgiaid yn Ffrainc a Sbaen, o ystyried ble y daw'r molysgiaid hynny i fodolaeth a thyfu, nid wyf yn gweld ble y gallent gael y cynnyrch yn foddhaol ac yn gosteffeithiol, gyda'r lefel honno o ffresni, o fannau eraill.

Mae gwelliant Plaid Cymru hefyd yn sôn am y Bil Pysgodfeydd, sydd bellach wedi'i gyhoeddi, yn hytrach na'i fod ar y ffordd. Ac rwy'n ymddiheuro i'r Siambr nad wyf wedi gallu darllen ac ystyried y Bil hwnnw hyd yn hyn oherwydd ymrwymiadau yma ac mewn mannau eraill. Ond rwy'n edrych ymlaen at wneud hynny, ac rwy'n gobeithio y bydd yn cyflawni amcanion a gobeithion synhwyrol iawn Plaid Cymru ar ei gyfer.

Efallai mai'r gwelliant pwysicaf yn fy marn i yw pwynt 4 gan y Ceidwadwyr, a chredaf fod hyn yn bwysig iawn, oherwydd o dan Theresa May fe deimlwn, ac rwy'n credu bod llawer o Geidwadwyr wedi teimlo hefyd, fod cryn dipyn o betruso ynghylch y pwynt hwn a ddylai fod yn gwbl glir—y byddwn, wrth adael yr UE, yn dod yn wladwriaeth arfordirol annibynnol gyda phob dim y mae hynny'n ei awgrymu. Ac mae unrhyw awgrym y byddai hynny wedi cael ei fasnachu ymaith mewn cytundeb ymadael neu ddatganiad gwleidyddol, neu hyd yn oed yn awr na fyddai'n digwydd efallai oherwydd cytundeb masnach yn y dyfodol, yn anghywir. Fe fyddwn yn wladwriaeth arfordirol annibynnol—. Fe ildiaf i Andrew R.T.

Mae'r pwynt y mae arweinydd Plaid Brexit yn ei wneud yn cael ei bwysleisio yn y gyfraith yn awr. Os aiff y Bil drwy Dŷ'r Cyffredin, mae'r Bil Pysgodfeydd yn gwneud y pwynt hwnnw ac yn ei wneud yn bwynt cyfreithiol. Felly, nid yw'n rhywbeth y gellir ei fasnachu ymaith yn hawdd.

Mae'r Aelod yn hollol gywir ac rwy'n ei ganmol ef a'i blaid yn y Llywodraeth am yr hyn y maent wedi'i wneud yn y maes hwn bellach.

Rydym yn cefnogi gwelliant 5 hefyd, a gwelliant 6—y cynnyrch cynaliadwy mwyaf. Credaf yr ymddengys bod yna gonsensws eithaf eang ar y dull hwnnw o weithredu—. Felly, dyna pam roeddwn yn synnu braidd ynghylch ymyriad Huw Irranca yn gynharach. Nid oeddwn yn siŵr iawn pam ei fod wedi gadael, oherwydd roeddwn yn meddwl bod Darren yn cytuno ag ef, o ran bod hwnnw'n ddull synhwyrol, ac nid oes gennyf ei lefel ef o ddealltwriaeth o reidrwydd, ond rwy'n gobeithio y gallwn ddod at ein gilydd i gefnogi hynny.

Felly, fe wnaf ddau bwynt terfynol byr iawn. Mae'n bwysig iawn, ar bysgota wrth ymadael â'r UE, ein bod yn cael gwared ar yr holl ymgyfreitha Factortame hwn. Ac mae'r syniad fod Llys Cyfiawnder Ewrop wedi defnyddio'r achos hwnnw am y tro cyntaf i gael yr effaith uniongyrchol o gyfraith yr UE yn gwrthdroi statud y DU yn benodol, yn sef Deddf Llongau Masnach 1988 yn yr achos hwnnw, mor anghywir ac rwyf mor falch ein bod ni'n mynd i fod allan o hynny.

Ac yn olaf, pob dymuniad da i'r Gweinidog gyda'n cychod diogelu pysgodfeydd. Cefais y fraint, pan oeddwn yn cadeirio'r Pwyllgor Newid Hinsawdd, Amgylchedd a Materion Gwledig o fynd i fae Ceredigion i weld y cychod newydd hynny ar waith. Rwy'n dymuno'n dda iddi yn ei dyletswyddau yn eu goruchwylio.

Rwy'n codi fel rhywun a gafodd chwe blynedd fel Gweinidog pysgodfeydd, ac sy'n cytuno'n llwyr fod y polisi pysgodfeydd cyffredin yn drychineb. Mae wedi annog gor-bysgota, wedi annog ffurfiau mecanyddol o bysgota sydd wedi carthu bywyd o wely'r môr yn llythrennol ac sy'n dal i fod yn broblem yn awr. Felly, ni fyddaf yn wylo dagrau dros y polisi pysgodfeydd cyffredin, ond credaf ei bod yn bwysig ein bod yn realistig ynglŷn â'r hyn y gellir ei gyflawni yma.

Dechreuodd pysgodfeydd Prydain ddirywio ddegawdau lawer yn ôl, ac erbyn y 1960au roedd y rhan fwyaf o'r pysgodfeydd wedi marw, ymhell cyn inni ymuno â'r Undeb Ewropeaidd. Ac rwy'n rhybuddio'r Aelodau sy'n awgrymu bod y stociau hynny rywsut yn gallu llamu'n ôl yn sydyn dros nos; mae'n amlwg na fyddant yn gallu gwneud hynny. Roeddem ni lawn mor euog o or-bysgota ag y mae'r UE wedi bod gyda'r polisi pysgodfeydd cyffredin.

Yn ail, rwy'n credu ei bod yn werth pwysleisio eto nad yw'r parth 200 milltir y gofynnais i David Rowlands yn ei gylch yn bodoli at ei gilydd i'r DU o gwmpas yr ynysoedd hyn mewn gwirionedd. Mae Iwerddon 80 milltir i ffwrdd o Gymru. Felly, yn amlwg, nid oes parth 200 milltir o gwmpas y DU yn y rhan orllewinol, fel arall byddai Iwerddon gyfan wedi'i chynnwys ynddo, ac mae'r un peth yn wir yn y rhan fwyaf o Fôr y Gogledd. Ac mae'n golygu, wrth gwrs, nid yn unig fod yn rhaid rheoli pysgodfeydd rhwng pedair gwlad y DU, ond os cymerwn fôr Iwerddon fel enghraifft, rhaid rheoli ar y cyd â'r UE. Fel arall, nid yw rheoli'r pysgodfeydd yn gweithio, oherwydd bydd pysgod, fel y dywedodd Andrew R.T. Davies yn gywir, yn nofio'n ôl ac ymlaen dros y ffiniau. Felly, bydd angen parhau i gydweithredu â'r UE yn y dyfodol.

Yn amlwg, y llinell derfyn 200 milltir neu'r llinell gymedrig ydyw, a bydd rhai pysgod yn croesi ffiniau. Ond onid yw'n wir, mewn gwirionedd, nad yw'r rhan fwyaf o stociau pysgod yn gwneud hynny?

Ond nid oes 200 milltir—nid yw'n bodoli ar gyfer y DU. Sut y gall fodoli? Mae gennych Iwerddon ar un ochr; mae'r gwledydd Sgandinafaidd ar y llall; mae Ffrainc 20 milltir i ffwrdd o'r DU. Felly, mae'r terfyn 200 milltir yn bodoli fel rhan o Gonfensiwn y Cenhedloedd Unedig ar Gyfraith y Môr yn 1982, ond dim ond os nad oes unrhyw wlad arall yn y ffordd, ac mae'r DU wedi'i hamgylchynu. Ac wrth gwrs, y broblem y mae hynny'n ei chreu hefyd, er ei bod yn gywir dweud na fydd cychod pysgota eraill yn gallu cael mynediad i ddyfroedd y DU, mae'n golygu hefyd na fydd cychod pysgota'r DU yn gallu cael mynediad i'r dyfroedd o fewn yr UE mwyach, gan gynnwys y rhan fwyaf o fôr Iwerddon, oherwydd bydd y rhan fwyaf o hwnnw'n cael ei reoli gan yr UE oherwydd ei fod o fewn dyfroedd tiriogaethol Gweriniaeth Iwerddon. Felly, bydd yn gwbl hanfodol rheoli pysgodfeydd ar y cyd yn y dyfodol.  

Ni fydd y stociau'n gwella dros nos; rwy'n credu bod hynny'n weddol glir. Os edrychwn ar y Grand Banks fel enghraifft, byddai'n cymryd degawdau i adfer y stociau hynny, y stociau penfras a arferai fod mor helaeth. Ac felly, rwy'n poeni y bydd y diwydiant pysgota yn meddwl, yn sydyn, dros nos, y bydd pethau'n dychwelyd i fod yr hyn yr arferent fod. Ni fydd hynny'n digwydd. Mae llawer o'n prosesau, yn enwedig os edrychwn ar Grimsby, a'r stori am Grimsby yr wythnos diwethaf, yn dibynnu ar bysgod wedi'u mewnforio i allu prosesu. Os nad ydynt yn cael y pysgod hynny, ni allant eu prosesu. Nawr, mae'n bosibl y gallant ddal pysgod yn eu lle yn y tymor hwy, ond ni allant ddal pysgod yn lle'r pysgod na fyddant yn eu cael yn y tymor byrrach.  

Os edrychwn ar bysgodfeydd Cymru, caiff 90 y cant o'n pysgod eu hallforio. Nid yw er ein lles ni i allforio ymhellach nag Ewrop, oherwydd mai pysgod ydynt yn y pen draw, ac os ydych yn mynd i allforio pysgod ffres, mae terfyn ar ba mor bell y gallwch fynd â hwy. Nid tariffau'n unig yw'r broblem, ond oedi. Mae unrhyw fath o oedi gyda physgod yn amlwg yn golygu yn y pen draw y bydd gennych lori lawn o bysgod wedi pydru nad ydynt o ddefnydd i neb. A'r realiti yw y byddai diwydiant pysgota Cymru'n chwalu heb gael yr un math o fynediad o ran amser at y farchnad Ewropeaidd ag sydd ganddo ar hyn o bryd, yn syml iawn am nad oes llawer o bobl ym Mhrydain yn bwyta'r pysgod sy'n cael eu hallforio—mae cyllyll môr yn un enghraifft; anaml iawn y gwelwch y rheini ar werth yng Nghymru, ond mae'n bysgodfa fawr iawn i'r farchnad yn Sbaen.  

Felly, mae angen inni feddwl am hyn gyda dos o realiti. Rwy'n cytuno'n llwyr â'r angen am reoli pysgodfeydd yn gynaliadwy, ond credaf y bydd pwysau gan rai yn y gymuned bysgota i symud at rywbeth sy'n anghynaliadwy oherwydd ei bod yn haws gwneud hynny yn awr. Buaswn yn sicr yn rhybuddio pob Gweinidog yn y DU rhag dilyn y trywydd hwnnw, ac unwaith eto, hoffwn bwysleisio bod cael mynediad i'r farchnad Ewropeaidd yn gwbl hanfodol i'n diwydiant pysgota yng Nghymru. A gadewch i ni beidio â chodi disgwyliadau na ellir mo'u bodloni. Ie, wrth gwrs, gadewch inni hyrwyddo ein pysgodfeydd; wrth gwrs, gadewch inni hyrwyddo cynaliadwyedd yn ein pysgodfeydd, ond gadewch inni wynebu realiti. Dechreuodd y dirywiad ddegawdau lawer cyn inni ymuno â'r UE, a gadewch inni fod yn ofalus ynglŷn â'r hyn a ddywedwn wrth bobl yn ein cymunedau pysgota fel na chaiff eu disgwyliadau eu codi'n afrealistig, a'u bod yn mynd yn gynyddol ddig o ganlyniad i hynny.  

Diolch. A gaf fi alw yn awr ar Weinidog yr Amgylchedd, Ynni a Materion Gwledig, Lesley Griffiths?

Diolch yn fawr, Ddirprwy Lywydd. Mae pysgodfeydd Cymru wedi llunio ein hunaniaeth a'n cymunedau dros ganrifoedd. Ac eto, heddiw, mae llawer o'n cymunedau arfordirol yn ofni mai'r genhedlaeth hon fydd yr olaf i wybod am y traddodiadau a'r diwydiannau sydd wedi cynnal ein cymunedau ac wedi denu cymaint o ymwelwyr. Nid bygythiad Brexit anhrefnus ac ansicr gan y Torïaid yn unig sy'n eu poeni. Mae'r pryderon hyn hefyd yn adlewyrchu'r dirywiad graddol y maent wedi'i weld yn y bywyd morol y mae eu bywoliaeth yn dibynnu arno. Byddai lleihau pwysigrwydd pysgodfeydd yn hanesyddol ac yn y dyfodol drwy fabwysiadu safbwynt rhy syml ar Brexit yn gwneud anghymwynas â'n cymunedau a'u pryderon. Dyna pam rwy'n gobeithio y bydd pob plaid yn cefnogi gwelliant Llywodraeth Cymru, sy'n galw nid yn unig am fabwysiadu safbwynt penodol ar Brexit, ond i Lywodraethau Cymru a'r DU weithredu pob cam sy'n angenrheidiol i warchod ein cymunedau a'n diwydiannau arfordirol, a'r amgylchedd y mae ein lles yn dibynnu arno.

Y llynedd, cyhoeddais 'Brexit a'n Moroedd', sef ymgynghoriad i ddechrau'r sgwrs ynglŷn â sut y rheolwn ein pysgodfeydd pan na fyddwn yn rhan o bolisi pysgodfeydd cyffredin yr UE mwyach. Byddaf yn gwneud datganiad pellach ar yr ymateb i'r ymgynghoriad a'n camau nesaf yn ddiweddarach y tymor hwn. Fodd bynnag, mae'r camau nesaf y mae angen i Lywodraeth y DU eu cymryd yn glir iawn. Rhaid iddynt sicrhau mynediad at farchnadoedd yr UE i ganiatáu i'r berthynas hanfodol barhau rhwng busnesau yng Nghymru a'u partneriaid ffyddlon ledled Ewrop. Rhaid iddynt sicrhau mynediad at fywyd yr UE, at y rhaglen INTERREG ag Iwerddon, ac â'r rhaglenni eraill sy'n galluogi llywodraethau a chymdeithas sifil ledled Ewrop i gydweithio er budd ein hamgylchedd cyffredin.

Heb gryfhau amddiffyniad i'r amgylchedd morol ac osgoi effeithiau gwaethaf y newid yn yr hinsawdd, ni fydd unrhyw ddiwydiannau'n bodoli. Rwy'n cytuno â'r teimlad a fynegir yng ngwelliant Plaid Cymru, ond credaf fod angen inni fynd ymhellach. Gwn fod gan Aelodau Plaid Cymru ddiddordeb ehangach o lawer yn ein hamgylchedd morol na physgodfeydd yn unig. Rwyf wedi cael gohebiaeth a thrafodaeth reolaidd gydag Aelodau ynglŷn â chydweithredu ehangach gyda'n partneriaid Ewropeaidd a gwella'r sylfaen dystiolaeth i gefnogi gwell rheolaeth ar fioamrywiaeth forol. Nid mater o ddatganiadau diystyr am reolaeth o'r math a welwn yng ngwelliant y Torïaid yw sicrhau'r cydweithrediad hollbwysig ac eang hwn gyda'n cymdogion Ewropeaidd. Dim ond un cefnfor sydd gennym, ac ni ellir rheoli bioamrywiaeth forol yn syml drwy dynnu llinell ar fap. Mae'n gofyn am gydweithredu a negodi hirdymor, nid datganiadau bachog am reoli'r naill ochr neu'r llall.

Synnais hefyd o weld gwelliant y Torïaid ynghylch mwy o arian gan Lywodraeth y DU ar gyfer pysgodfeydd. Mae'n ymddangos eu bod wedi anghofio am ddatganoli, ac yng Nghymru, ein bod yn gwneud ein penderfyniadau ariannu ein hunain yn y meysydd y mae'r Senedd hon yn gyfrifol amdanynt. Ar bob cyfrif, gadewch i'r wrthblaid adleisio ein galwadau am roi terfyn pendant ar gyni ac am gynnydd sylweddol yn ein cyfran o wariant cyhoeddus o dan fformiwla Barnett. Ond a ydynt o ddifrif eisiau dadlau yn erbyn gallu'r Senedd hon i benderfynu ar ddyraniadau cyllidebol o fewn y cymhwysedd datganoledig? Fodd bynnag, y gwelliant mwyaf annisgwyl gan y Torïaid oedd yr un am ddyletswydd gyfreithiol i Lywodraeth Cymru warantu stociau pysgod. Gwelwn nad yw Bil Pysgodfeydd y DU, a gyhoeddwyd heddiw gan eu plaid, yn cynnwys unrhyw ddyletswydd gyfreithiol o'r fath. Gall yr Aelodau ddod i'w casgliadau eu hunain ynglŷn â faint o bwyslais y mae'r Torïaid yn San Steffan yn ei roi ar y cyngor a gânt gan eu cymheiriaid yng Nghymru. Ni allwn warantu'r stociau pysgod yn gyfreithiol fwy nag y gallwn warantu cynnydd yn lefel y môr yn gyfreithiol. Rhaid inni weithredu ar y cyd â gwledydd eraill yn Ewrop ac ym mhob cwr o'r byd er mwyn gwireddu'r ymrwymiadau hynny.

Fodd bynnag, mae llawer y gallwn ei wneud a'i wneud fel Llywodraeth Cymru, waeth beth fydd canlyniad proses Brexit, er mwyn i bysgodfeydd Cymru ffynnu yn y dyfodol. Yn ystod y blynyddoedd diwethaf, fel rhan o'r Undeb Ewropeaidd, cawsom statws gwarchodedig i gyfres o fwydydd o bysgodfeydd Cymru, gan eu rhoi ar yr un lefel â'r bwydydd gorau yn y byd—cregyn gleision Conwy, bara lawr Cymreig, Halen Môn, ac eogiaid a sewiniaid wedi'u dal o gwrwgl. Mae eu statws gwarchodedig yn cydnabod sgiliau anhygoel cynhyrchwyr y bwydydd hyn—mewn llawer o achosion, sgiliau a drosglwyddwyd ac a feistrolwyd dros genedlaethau. Ond wrth gwrs, mae'r statws gwarchodedig hwnnw hefyd yn dibynnu ar ansawdd yr amgylchedd morol a'n gallu i ofalu amdano. Er mai un enghraifft yn unig o werth pysgodfeydd Cymru yw bwydydd â statws gwarchodedig, maent yn cyfleu'n berffaith y camau y mae angen inni eu cymryd fel Llywodraeth Cymru i alluogi ein pysgodfeydd i ffynnu: hynny yw, rhaid inni fuddsoddi yn y bobl y mae eu sgiliau a'u hymroddiad yn cynnal ein diwydiannau, a rhaid inni ofalu am yr amgylchedd y mae'r diwydiannau hynny a lles ein cymunedau'n dibynnu arno. Rhaid i Lywodraeth Cymru gefnogi'r sectorau bwyd môr a dyframaethu i ddatblygu sgiliau newydd a chysylltiadau newydd, fel bod mwy o bobl yn gallu mwynhau'r cynnyrch o'r radd flaenaf a gynigiant. A dyna'n union y mae ein menter clwstwr bwyd môr Cymru yn ei wneud. Mae'r gefnogaeth gan Lywodraeth Cymru i sector bwyd a diod Cymru wedi gweld ei dwf yn rhagori ar bob disgwyl, gan gyrraedd mwy na £7.4 biliwn flwyddyn yn gynt na'r targed. Mae'r camau y byddwn yn eu cymryd wedi'u cynllunio i gefnogi pysgodfeydd Cymru i wneud cyfraniad hyd yn oed yn fwy at y twf hynod hwn.

Rhaid i Lywodraeth Cymru sicrhau hefyd fod yr holl weithgareddau yn nyfroedd Cymru yn cael eu rheoleiddio a'u cydlynu'n briodol fel ein bod yn diogelu bioamrywiaeth y môr ac yn atal y dirywiad sy'n bygwth dyfodol pysgodfeydd Cymru. Mae ein cynllun morol a'n strategaeth tystiolaeth forol a gyhoeddwyd y llynedd yn dangos sut y gallwn ni fel Llywodraeth Cymru gefnogi hynny'n llwyr. Mae arnom angen gwell tystiolaeth a gorfodaeth, a dyna pam y gwnaethom fuddsoddiadau newydd sylweddol yn y meysydd hyn i ddiogelu ein moroedd yn well ar gyfer ein diwydiannau hanesyddol a chenedlaethau'r dyfodol. Rwy'n gobeithio y bydd ein cymunedau arfordirol a'r nifer fawr o bobl yng Nghymru sy'n uniaethu â physgodfeydd Cymru, beth bynnag fo'u barn am Brexit, yn gweld o'r ddadl heddiw ein bod ni, ar draws y Senedd, yn barod i roi pob cam angenrheidiol ar waith i ddiogelu eu dyfodol.

Diolch. A gaf fi alw ar David Rowlands i ymateb i'r ddadl?

Diolch, Lywydd. A gaf fi ddiolch i'r holl Aelodau am eu cyfraniadau? Soniaf yn fyr am rai ohonynt. Soniodd Andrew R.T. Davies am Fil Pysgodfeydd y DU, sydd i'w groesawu, yn amlwg, a nododd y posibilrwydd o roi polisïau pysgota cynaliadwy ar waith a phwysleisiodd y cyfleoedd a all fod ar gael inni yn awr ar draws y DU i gyd.

Soniodd Llyr Gruffydd yn ddealladwy am y ffaith ei fod am i eitem 2 gael ei dileu, oherwydd, yn amlwg, mae hynny'n mynd yn groes i egwyddorion Plaid Cymru, ac rwy'n deall hynny'n iawn. Mae'n dweud ei bod yn bwysig sicrhau bod y farchnad ar gyfer cynhyrchion pysgod o Gymru yn parhau yn yr UE, ac ni allaf anghytuno â hynny o gwbl. Ac nid oes unrhyw reswm pam nad yw'r sianeli hynny'n cael eu cadw ar agor. Soniodd Llyr hefyd fod rhaid inni gael sicrwydd o gyllid ar gyfer diwydiant pysgota Cymru, ac rwy'n ei gefnogi'n llwyr, a byddai ein plaid yn cefnogi unrhyw gamau sy'n angenrheidiol i sicrhau bod hynny'n digwydd. Fe sonioch chi hefyd, Llyr, fod angen inni gael llais—mae angen i'r Cymry gael llais yn yr holl negodiadau, ac rwy'n cytuno'n llwyr â chi.

Soniodd Mandy Jones am ffermwr o Sir Benfro a siaradodd am effaith niweidiol cychod pysgota anfrodorol i'w fusnes. A soniodd Joyce Watson, yn gwbl ddealladwy, am ei hamheuon ynghylch yr hyn a allai ddigwydd, a soniodd mai dim ond 0.04 y cant o'r cynnyrch domestig gros yw'r diwydiant pysgota yn awr, ond yr holl syniad yw y dylid ei ehangu'n ddirfawr a dylem fod yn rhywbeth fel 20 y cant o'r cynnyrch domestig gros. A siaradodd am y mewnforion a ddaw i mewn i'r wlad hon, sef 70 y cant, mewnforion pysgod sy'n dod i mewn i'r wlad hon, ond y gwir amdani, wrth gwrs, yw eu bod yn dod o wledydd lle mae eu llongau wedi pysgota'r pysgod hynny o ddyfroedd Prydain ac maent yn eu mewnforio i ni.

Yn amlwg, tynnodd Mark Reckless sylw at yr agwedd adeiladol rydym yn ei defnyddio ar gyfer y ddadl hon. Dywed Carwyn Jones nad yw'n colli dagrau dros y polisi pysgodfeydd cyffredin a dywedodd fod diwydiant pysgota Prydain wedi bod yn dirywio ers canrifoedd mae'n debyg. Mae'n hollol iawn, ond pan aethom yn aelodau o'r Undeb Ewropeaidd, roedd 100,000 o bobl o hyd yn gweithio yn y diwydiant pysgota yn y Deyrnas Unedig. Ac mae'n hollol iawn, wrth gwrs, i ddweud na chaiff stociau mo'u hadfer yn y tymor byr. Fe gymer beth amser i wneud hynny. Ond mae mor bwysig fod gennym gyfle yn awr i wneud yn siŵr nad yw'r stociau hynny'n cael eu hysbeilio ar y raddfa a ddigwyddodd yn y gorffennol. A phan ddywed ar hynny nad yw'n 100 neu 200 o filltiroedd, nodaf y byddwn yn dal i allu pysgota'r ardaloedd o gwmpas Ynysoedd Prydain na fu'n bosibl inni eu pysgota ein hunain tra oeddem yn yr Undeb Ewropeaidd. Gyda llaw, cafodd cychod Prydeinig eu gwahardd rhag pysgota ym Môr y Canoldir, a dyna rywbeth nad yw'r rhan fwyaf o bobl yn ei wybod.

Soniodd y Gweinidog am bryderon y pysgotwyr, a gallwn ddeall hynny'n iawn—bydd ganddynt bryderon—ond cawsom sicrwydd gan Lywodraeth Prydain y byddant yn eu hariannu i raddau a fydd yn sicrhau na fydd ganddynt unrhyw bryderon ariannol sylfaenol. Ond fe fethoch chi sôn bod diwydiant pysgota Cymru wedi bod yn dirywio'n fawr ers inni ymuno â'r UE ac mae hwn yn gyfle gwirioneddol inni adeiladu'r diwydiant hwnnw yn ôl i ble roedd o'r blaen. Rydym ni yn Brexit yn cytuno â sylw'r Gweinidog ar gadw pob sianel yn agored i'r UE. Mae hynny'n gwbl hanfodol, a dyna sydd angen inni ei wneud, ac rwy'n eithaf sicr mai dyna fydd yn digwydd.

Felly, diolch i chi i gyd am eich cyfraniadau ac rydym yn cyflwyno'r ddadl hon ger bron y Siambr, Ddirprwy Lywydd, ar adeg pan fydd hi'n bosibl adfer rheolaeth ar ardaloedd pysgota'r DU. Mae'n gynnig a ddylai gael cefnogaeth pawb yn y Siambr hon, oherwydd y cyfan y mae'n ceisio'i wneud yw tynnu sylw at y pwerau a ddylai fod gennym yn awr i adfywio diwydiant pysgota Cymru. Yn wir, Lywydd, nid oes dim yng ngwelliannau'r pleidiau eraill sy'n gwrthddweud y dadleuon a gyflwynais yn y cynnig hwn. Felly, rwy'n annog y rheini ar y meinciau eraill i anghofio gwleidyddiaeth bleidiol, i sefyll dros ddiwydiant pysgota Cymru ac i bleidleisio dros y cynnig tra rhesymol hwn.

Diolch. Y cwestiwn yw a ddylid derbyn y cynnig heb ei ddiwygio. A oes unrhyw Aelod yn gwrthwynebu? [Gwrthwynebiad.] Felly, gohiriwn y bleidlais ar yr eitem hon tan y cyfnod pleidleisio.

Gohiriwyd y pleidleisio tan y cyfnod pleidleisio.