Detholwyd y gwelliant canlynol: gwelliant 1 yn enw Lesley Griffiths.

Nesaf mae eitem 6, dadl y Ceidwadwyr Cymreig ar restrau aros y GIG. Galwaf ar Russell George i wneud y cynnig.

Cynnig NDM7997 Darren Millar

Cynnig bod y Senedd:

1. Yn credu nad oes gan Lywodraeth Cymru gynllun digonol i fynd i'r afael ag ôl-groniadau rhestrau aros y GIG yng Nghymru.

Cynigiwyd y cynnig.

Diolch, Ddirprwy Lywydd. Ffôl—dyna a ddywedodd y Gweinidog iechyd ar y pryd ynglŷn â chael cynllun i fynd i’r afael â’r ôl-groniadau yn y GIG yng Nghymru cyn i’r pandemig ddod i ben. Ac at beth y mae hynny wedi arwain? Fel y saif pethau, mae Cymru’n gweld yr amseroedd aros gwaethaf a gofnodwyd mewn adrannau damweiniau ac achosion brys, yr amseroedd aros hiraf am driniaeth, a'r amseroedd ymateb ambiwlansys nesaf at yr arafaf erioed. Mae nifer y bobl sy’n aros dros ddwy flynedd bellach dros 60,000, ac mae un o bob pedwar claf o Gymru yn aros dros flwyddyn am driniaeth. Rydym ni, y Ceidwadwyr Cymreig wrth gwrs, wedi bod yn codi'r ôl-groniadau cynyddol yn y GIG ers tro, ac mae'n rhwystredig, pan fyddwn yn lleisio pryderon am yr angen am gynllun adfer, cael clywed bod hynny'n ffôl. Rwy’n derbyn yn llwyr, wrth gwrs, fod y pandemig wedi achosi pwysau aruthrol ar ein GIG yng Nghymru, ond ni allwn ddianc rhag y ffaith bod yna broblemau dwfn, gan gynnwys bylchau yn y gweithlu, prinder gwelyau ac ystad y GIG sy'n gwegian, a digwyddodd hynny ymhell cyn y pandemig. Yn anffodus, roedd hyn oll yn digwydd ymhell cyn i’r pandemig ein taro.

Fel y saif pethau, hyd yn oed cyn y pandemig, roedd miloedd yn aros dros flwyddyn am driniaeth. Mewn gwirionedd, dyblodd y ffigur hwnnw yn y flwyddyn cyn y pandemig. Roedd adrannau damweiniau ac achosion brys a gwasanaethau ambiwlans eisoes yn teimlo’r pwysau bob gaeaf, ac roedd gweithlu’r GIG eisoes yn wynebu heriau sylweddol a phrinder staff. Felly, erbyn hyn yn anffodus, mae gennym yr hyn sy'n cyfateb i un o bob pump o boblogaeth Cymru ar restr aros. Mewn gofal brys, disgwylir i un o bob tri chlaf, sy’n nifer uwch nag erioed, aros mwy na phedair awr i gael eu gweld mewn adran damweiniau ac achosion brys, ac nid yw targedau amser ymateb ambiwlansys wedi’u cyrraedd ers bron ddwy flynedd. Mae’r rhain, wrth gwrs, yn ystadegau torcalonnus, ond y tu ôl i bob ystadegyn, wrth gwrs, mae pobl go iawn sydd angen i gynllun adfer diweddaraf y Llywodraeth weithio, ac rwy'n gobeithio y bydd yn gweithio. Mae'n bwysig, fel gwrthblaid, ein bod yn tynnu sylw at fethiannau'r Llywodraeth, ond hefyd yn cyflwyno ein hatebion ein hunain, a dyna y byddaf yn ei wneud yn ddiweddarach yn y ddadl hon heddiw.

Un o’r problemau mawr y mae angen mynd i’r afael â hwy ar frys yw oedi wrth drosglwyddo gofal. Yn ddiau, wrth gwrs, mae hyn wedi'i waethygu gan y pandemig, ond roedd problemau hirsefydlog yn bodoli ymhell cyn y pandemig. Unwaith eto, nid ystadegau yn unig yw'r achosion o oedi wrth drosglwyddo gofal; y tu ôl i bob achos o oedi wrth drosglwyddo gofal, ceir unigolyn nad yw wedi cael y gofal a’r cymorth y mae eu hangen i’w alluogi i ddychwelyd adref neu fynd i lety priodol. Mae aelodau’r teulu a gofalwyr di-dâl yn cael eu rhoi yn y sefyllfa amhosibl o adael eu hanwyliaid yn yr ysbyty am fwy o amser nag sy’n angenrheidiol, neu ymgymryd â chyfrifoldebau gofalu pellach nad ydynt o reidrwydd yn gallu ymdopi â hwy, yn aml ar draul eu hiechyd a'u lles eu hunain. Mae'n gwbl annerbyniol fod 1,000 o bobl mewn gwelyau ysbyty pan allent fod wedi cael eu rhyddhau.

Wrth gwrs, mae’n dra hysbys fod aros yn yr ysbyty yn hirach nag sydd angen yn niweidiol i’r claf, yn enwedig cleifion hŷn, a bod rhyddhau cleifion heb gymorth priodol yn ei le yn creu galwadau afresymol ar deuluoedd ac yn creu risgiau i ddiogelwch yr unigolyn, gan gynyddu'r tebygolrwydd o fynd yn ôl i'r ysbyty—felly, nid yw'n torri’r cylch hwnnw. Mae gennym bwysau digynsail, wrth gwrs, ar y gweithwyr iechyd a gofal cymdeithasol a gofalwyr di-dâl hefyd, ac wrth gwrs, rwy'n credu y dylid diolch iddynt am bopeth a wnaethant ac y maent yn parhau i'w wneud. Problem arall yma hefyd, serch hynny, yw’r cyfathrebu gwael, y diffyg integreiddio a gweithio cydgysylltiedig, ymhlith rhai o’r problemau eraill y mae’n rhaid mynd i’r afael â hwy os ydym am sicrhau gwelliannau i lif cleifion drwy ein hysbytai yng Nghymru.

Yn gwbl warthus, mae perfformiad cenedlaethol yn erbyn y targed 62 diwrnod ar gyfer amseroedd aros canser yn parhau i fod gryn dipyn yn is na’r hyn y dylai fod, a chyn y pandemig, roedd gan Gymru amseroedd aros gwael eisoes ar gyfer triniaethau rheolaidd. Mae’n destun pryder nad yw targedau amseroedd aros canser wedi’u cyrraedd ers 2008. Yn ychwanegol at hyn, mae amseroedd aros ar gyfer targedau diagnosis canser allweddol yn dal i fod yn hir iawn, er gwaethaf cynnydd yn y misoedd diwethaf, ac mae targedau Llywodraeth Cymru na ddylai cleifion aros am fwy nag uchafswm o wyth wythnos am ddiagnosis, yn dal heb eu cyrraedd.

Mae yna rai meysydd rwy'n croesawu rhywfaint o gynnydd gan y Llywodraeth arnynt. Rwy'n croesawu'r ffaith bod y Llywodraeth wedi dechrau ar hybiau llawfeddygol rhanbarthol, rhywbeth y bûm yn galw amdano ers amser maith, wrth gwrs. Rwyf hefyd yn croesawu'r ffaith inni gael y cynllun adfer ym mis Ebrill. Ond hyd yn hyn—rwy'n gobeithio y gall y Gweinidog ddweud wrthyf fy mod yn anghywir ynglŷn â hyn—manylion ar gyfer cyflwyno'r hybiau llawfeddygol hynny yn ne Cymru yn unig a welsom. Felly, a gaf fi ofyn i'r Gweinidog roi amserlen i ni ynghylch pryd y byddwn yn gweld yr hybiau llawfeddygol hynny'n cael eu cyflwyno ledled gweddill Cymru? Pryd y byddant ar waith yn llawn? Mae hyn yn bwysig iawn, wrth gwrs, i'r rheini sy'n dioddef o gyflyrau eraill a COVID hir, ac wrth gwrs, unwaith eto, bydd yn lleddfu rhywfaint o'r pwysau ar ysbytai.

Dywedais y byddwn yn darparu rhai atebion fy hun hefyd. Yn sicr, mae angen inni wella mynediad at apwyntiadau gofal sylfaenol a newid y canllawiau presennol ar frysbennu dros y ffôn. Bydd hyn yn lleihau nifer y cleifion sy'n mynd i adrannau damweiniau ac achosion brys. Mae angen inni ddyblu ein hymdrechion i recriwtio parafeddygon yn gyflym. Rwy’n deall bod Llywodraeth Cymru wedi cyhoeddi 136 o recriwtiaid newydd, a bod Ymddiriedolaeth GIG Gwasanaethau Ambiwlans Cymru wedi ymrwymo i recriwtio 127 arall eleni. Fodd bynnag, mae'n rhaid iddi bod yn allweddol fod Llywodraeth Cymru yn darparu cymorth ar gyfer recriwtio cyflym i lenwi unrhyw fylchau posibl. Ysgogwch aelodau o’r cyhoedd a chyn-weithwyr gofal iechyd proffesiynol i ymuno â’u tîm GIG lleol fel staff wrth gefn rhan-amser i gefnogi’r GIG mewn cyfnodau o alw mawr. Sefydlwch lwybrau cymorth i staff y GIG a gweithwyr gofal a theuluoedd sydd wedi dioddef trawma yn ystod y pandemig. Lluniwch gynllun ac amserlen i godi cyflogau gweithwyr gofal. Bydd hyn, wrth gwrs, yn rhoi’r sicrwydd sydd ei angen ar weithwyr gofal, a bydd hefyd, o bosibl, yn cadw mwy o weithwyr yn y sector i helpu gyda rhyddhau cleifion o’r ysbyty. Mae honno’n elfen allweddol sy'n rhaid rhoi sylw iddi. Hefyd, cyfathrebu clir a rheolaidd â chleifion ynglŷn â rhestrau aros, yn ogystal â’r cymorth iechyd meddwl sydd ar gael ac ymgyrch iechyd y cyhoedd i sicrhau diagnosis cynt o ganserau.

Ni allwn edrych ar y tymor byr yn unig. Dyma pam y byddwn yn awgrymu cynlluniau ar gyfer y tymor hir, a fyddai’n cynnwys canolbwyntio ar yr amser ar gyfer triniaethau, fel bod ambiwlansys ac ysbytai'n gweithio’n agosach i ddarparu gofal amserol. Byddwn hefyd yn awgrymu datblygu cynllun clir, dan arweiniad clinigol, ar gyfer GIG Cymru i fynd i'r afael ag ôl-groniad y rhestrau aros, a defnyddio cyfleusterau trawsffiniol ac annibynnol hefyd. A heb anghofio COVID-19, dylem anelu at sefydlu clinigau COVID hir i gefnogi pobl sy’n dioddef effeithiau hirdymor COVID-19. Credaf hefyd fod angen inni adeiladu ar gynllun 10 mlynedd y gweithlu iechyd a gofal cymdeithasol drwy gyflwyno cynllun recriwtio, hyfforddi a chadw staff ar draws y sector iechyd a gofal cymdeithasol cyfan. Mae angen inni gynyddu nifer y meddygon a nyrsys a gweithwyr gofal yn sylweddol, er enghraifft drwy gynllun prentisiaeth nyrsio. Dyna sut y gwnawn hynny.

Ond rwy'n credu bod angen i’r Llywodraeth Lafur yma gael trefn ar y GIG, rhoi’r gorau i dorri’r holl reolau anghywir ac yn torri'r mathau anghywir o record, a hoffwn awgrymu bod y Llywodraeth Lafur yn canolbwyntio ar dorri'r mathau cywir o record ac yn cael trefn ar y GIG, mewn gwirionedd, wrth inni symud ymlaen. Rwy'n gobeithio y cawn atebion gan y Gweinidog heddiw, ond gwnaf y cynnig yn enw fy nghyd-Aelod, Darren Millar.

Rwyf wedi dethol y gwelliant i'r cynnig. Galwaf ar y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol i gynnig yn ffurfiol gwelliant 1, a gyflwynwyd yn enw Lesley Griffiths.

Gwelliant 1—Lesley Griffiths

Dileu’r cyfan a rhoi yn ei le:

Cynnig bod y Senedd:

1. Yn nodi bod cynllun Llywodraeth Cymru ar gyfer adfer gofal a gynlluniwyd, a gyhoeddwyd ar 26 Ebrill, wedi’i ddatblygu mewn partneriaeth â chlinigwyr i sicrhau bod targedau’n heriol ond yn gyraeddadwy.

2. Yn nodi ymhellach y bydd manylion gweithredol pellach ynghylch sut y bydd uchelgeisiau’r cynllun yn cael eu cyflawni yn cael eu cynnwys yng nghynlluniau tymor canolig integredig y GIG sydd wrthi’n cael eu hadolygu.

Cynigiwyd gwelliant 1.

Yn ffurfiol.

Mae yna gynnig digon syml o'n blaenau ni heddiw. Dwi a'r meinciau yma'n sicr yn cytuno nad oes gan Lywodraeth Cymru gynllun digonol i fynd i'r afael ag ôl-groniadau rhestrau aros y gwasanaeth iechyd yng Nghymru. Dŷn ni newydd, yn yr wythnosau diwethaf, weld y cynllun, ac mae yna elfennau, wrth gwrs, sydd yn bositif. Un, bod gennym ni gynllun o'r diwedd, ar ôl aros yn rhy hir amdano fo, ac mae yna gynlluniau mewn rhai meysydd sydd yn mynd i helpu, does yna ddim amheuaeth am hynny, ac, yn bwysig, mae gennym ni dargedau sydd yn ein galluogi ni i fesur llwyddiant neu fel arall yr hyn mae'r Llywodraeth yn bwrw ati i'w gyflwyno, er bod yna dyllau yn y targedau yna, ac mi ddown ni yn ôl at hynny yn y man. 

Am lawer yn rhy hir, mae'r NHS yng Nghymru wedi cael ei gloi mewn rhyw fath o gylch dieflig lle mae o'n gwegian o dan y pwysau o ddydd i ddydd, a Gweinidog ar ôl Gweinidog yn methu â sicrhau bod y camau cywir yn cael eu rhoi mewn lle i ostwng y pwysau yna, yn gyntaf drwy gyfres o gamau ataliol, ac wedyn, yn ail, i sicrhau cynaliadwyedd yn y ffordd mae'r gwasanaeth yn gweithio o ran gweithlu, yn fwy na dim byd arall, efallai. Felly, mae'r pwysau'n mynd yn fwy, a'r anghynaliadwyedd yn dwysáu.

Os oes yna un pwynt sydd wir yn bwysig i'w wneud ar ddechrau fy nghyfraniad i, y pwynt hwnnw ydy fod hyn i gyd yn wir cyn i'r pandemig daro, dipyn dros ddwy flynedd yn ôl. Beth mae'r pandemig wedi'i wneud ydy amlygu fwy nag erioed o'r blaen y diffyg cynaliadwyedd yna, ac amlygu mewn ffordd fwy graffig nag erioed yr anghydraddoldebau sydd yn gyrru pwysau mor drwm ar wasanaethau iechyd. Y canlyniad, wrth gwrs, ydy bod rhestrau aros rŵan yn fwy nag y maen nhw erioed wedi bod o’r blaen. Mae bron i chwarter y boblogaeth, bron i 700,000 o bobl, ar restr aros—60 y cant o’r rheini’n aros am eu hapwyntiad cyntaf fel claf allanol.

Mae’r oedi yma yn gynnar yn y daith drwy’r system iechyd, yr oedi mewn apwyntiadau diagnostig a llawdriniaethau wedyn wedi cael effaith gatastroffig ar gymaint o’r rheini sydd yn aros. Dŷn ni'n gwybod gymaint mwy sy’n canfod canser yn hwyr erbyn hyn, ac yn cael diagnosis ar ôl mynd i'r adran frys, yn hytrach na bod wedi gallu cael diagnosis cynnar fel rhan o lwybr, y math o lwybr canser sydd ei angen. Mae'r gobaith goroesi canser, wrth gwrs, gymaint llai wrth gyflwyno yn hwyr.

Yn ôl at y ffigur yma: y 700,000 o bobl sydd ar y rhestrau aros. Ydy, mae o'n gynnydd o 50 y cant ers cyn y pandemig, oherwydd y pandemig, ond mi oedd yn 450,000 cyn y pandemig, felly allwn ni ddim meddwl am unrhyw strategaeth gan y Llywodraeth fel rhywbeth sydd i fod i fynd â ni nôl i le'r oedden ni ddwy flynedd yn ôl. Mae’r Llywodraeth yn dweud bod eu cynllun nhw yn uchelgeisiol, ond dwi'n ofni bod yna sawl elfen yn fan hyn sydd yn codi cwestiynau difrifol am ba mor uchelgeisiol ydy o mewn gwirionedd. Yn gyntaf, mae rhaid i gynllun fy mherswadio i fod y Llywodraeth yn mynd i drawsnewid ei hagwedd tuag at waith ataliol er mwyn tynnu pwysau oddi ar yr ysbytai.

Ydy, mae'r Llywodraeth yn dweud eu bod nhw eisiau gwthio'r agenda ataliol, a dwi'n credu'r Llywodraeth, ond dwi ddim yn gweld hynny yn y cynlluniau. Dwi angen cael fy mherswadio bod yna agwedd newydd a chodi gêr fel erioed o’r blaen mewn perthynas â hyfforddi, denu a chadw staff iechyd. Ond dwi ddim yn gweld y codi gêr hwnnw, er, eto, dwi ddim yn amau ​​​​bod y Gweinidog eisiau ei weld o, ac mi ddylwn i fod yn dweud 'iechyd a gofal' yn fan hyn, wrth gwrs.

Dwi ddim yn gweld chwaith yng nghynlluniau'r Llywodraeth yr ymrwymiad cwbl hanfodol yma i wneud integreiddio iechyd a gofal yn rhan ganolog o'r datrysiad i'r ôl-groniad. Oes, mae yna waith yn mynd rhagddo fo ar hyn o bryd ar greu gwasanaeth gofal cenedlaethol. Dwi'n hyderus bod y gwaith sy'n digwydd yn sgil y cytundeb cydweithio yn mynd i ddwyn ffrwyth yn y pen draw, ond mae diffyg cyfeiriad digonol at ofal yn y cynllun gafodd ei gyhoeddi yn ddiweddar gan y Llywodraeth yn rhywbeth sy'n fy mhoeni i yn fawr.

Ac o ran y targedau, wel, mae amser yn brin. Fel y dywedais i yma yn ddiweddar, dwi'n bryderus iawn fod y targedau newydd yma yn mynd i eithrio rhai arbenigeddau—orthopaedics, er enghraifft, sydd mor broblematig, dŷn ni'n gwybod. Beth dŷn ni hefyd yn gwybod ydy bod y gweithlu orthopaedics yng Nghymru wedi darparu cynllun ar gyfer Llywodraeth Cymru, a bod y cynllun hwnnw ddim yn cael ei weld yn y cynllun sydd wedi cael ei gyhoeddi gan y Llywodraeth. Gwrandewch ar y rheini sydd ar y rheng flaen mewn iechyd yng Nghymru; wedyn, o bosib, y bydd gennym ni gynlluniau a all ddwyn ffrwyth yn y pen draw.

Mae'r pandemig COVID-19 wedi profi y tu hwnt i bob amheuaeth mai iechyd da yw conglfaen ein cymdeithas. Mae COVID wedi peri cymaint o alar a cholled, ac nid oes unrhyw agwedd ar ein bywydau heb ei heffeithio. Fel rwyf wedi'i ddweud eisoes, mae’r GIG yn sefydliad y gallwn oll fod yn falch ohono. Ond mae Llywodraeth Cymru yn methu cynhyrchu cynllun sy'n targedu'r rhestrau aros cynyddol yng Nghymru. Mae Llywodraeth Cymru yn gwario £2,402 y pen, mwy na Lloegr a’r Alban, ond mae ganddi’r ffigurau perfformiad gwaethaf ond dau. Mae un o bob pedwar claf yn aros dros 52 wythnos am driniaeth, ac mae 64,000 wedi bod yn aros am ddwy flynedd. Mae'n rhaid bod rhywbeth difrifol o'i le. O ganlyniad i hyn, mae pwysau’n cynyddu ar staff y GIG ac mae gofal cleifion yn dioddef, a cheir ymdeimlad fod y GIG yn colli’r frwydr i ddarparu'r gofal o safon y mae pobl yn ei haeddu.

Dair wythnos ar ôl imi gael fy mrechiad COVID ym mis Chwefror 2021, dechreuais gael poen difrifol ym mlaen fy mrest. Ar ôl siarad â 999, cefais fy nghynghori i gymryd pedair asbirin wrth aros am y parafeddygon. Ar ôl cyfnod o amser, ffoniodd fy ngwraig 999 eto, a chyrhaeddodd y parafeddygon 40 munud yn ddiweddarach. Aethpwyd â mi i Ysbyty’r Mynydd Bychan lle cefais ofal rhagorol am bum niwrnod. Ar ôl dychwelyd adref am dair wythnos, dechreuais gael poen difrifol unwaith eto yn fy abdomen, ac aethpwyd â mi i'r ysbyty, a threuliais 10 diwrnod arall yn yr unedau gofal dwys. Bûm yn ddigon ffodus i wella’n llwyr, a dylid rhoi’r math o driniaeth a gofal yr oeddwn yn ddigon ffodus i’w cael yn Ysbyty Tywysoges Cymru ac Ysbyty’r Mynydd Bychan i bawb. Yn anffodus, nid yw hyn yn wir, a bydd llawer o bobl eraill yn cael profiadau ofnadwy.

Ar ôl arhosiad arall yn yr ysbyty yn ddiweddar, rwyf i, fel llawer o bobl eraill, wedi cael profiad o'r her sy’n wynebu GIG Cymru. Dylai'r llawdriniaeth a gefais y tro hwn fod wedi'i chyflawni o fewn chwe mis; yn lle hynny, cymerodd chwe mis arall, ar ôl iddi gael ei gohirio bedair gwaith, ddwywaith ar ôl cael fy nerbyn i'r ysbyty ac unwaith ar y diwrnod yr oeddwn i fod i fynd i'r theatr—yn lle hynny, cefais fy rhyddhau i fynd adref. Gall y gohiriadau hyn effeithio ar lesiant cleifion, ac maent yn gwneud hynny.

Ceir ymdeimlad fod y GIG yn colli'r frwydr i ddarparu'r gofal o safon y mae cleifion yn ei haeddu. Y farn gyffredinol yw bod y GIG mewn cyflwr truenus. Fodd bynnag, nid yw hyn bob amser yn seiliedig ar brofiad personol, fel fy mhrofiad i. Yn ystod fy arhosiad, gwelais bobl ar drolïau a chadeiriau oherwydd diffyg capasiti mewn wardiau asesu, staff yn siarad â chleifion heb fawr o gydymdeimlad na thosturi, ac yn rhy aml o lawer, nid oedd gan gleifion fawr o syniad pwy oedd yn siarad â hwy. Mae'n amlwg fod gennym lawer i'w wneud i gyrraedd y safonau uchel yr ydym yn ymdrechu i'w cyrraedd.

Mewn adrannau damweiniau ac achosion brys, ceir llawer o dystiolaeth fod amseroedd aros cleifion yn eithriadol. Dim ond 65 y cant o gleifion sy'n cael eu gweld o fewn y targed o bedair awr—y ffigur isaf erioed. Gan nad oes capasiti yn y gwasanaeth i ateb y galw, mae rhai wedi aros mewn cadair am ddyddiau i dderbyn triniaeth am nad oedd gwelyau ar gael. Mae rhai wedi wynebu anawsterau cyfathrebu, gydag aelodau staff sy'n ymddangos fel pe baent yn anwybyddu eu pryderon a'u hanes meddygol, sy'n hanfodol i'w triniaeth a'u prognosis. Mae pob un ohonynt yn galw eu hunain yn ymarferwyr. Yn ogystal, mae rhai aelodau staff yn gwisgo iwnifform las tywyll, ac yn edrych ac yn ymddwyn fel siryfion neu farsialiaid, yn atgoffa pobl i ymddwyn yn dda, neu wynebu'r canlyniadau. Mae'r aelodau staff hyn yn amlwg yn anghofio eu moeseg a hawliau dynol y cleifion.

Ar ôl cwymp difrifol wrth ymarfer corff yn ystod y pandemig, roedd angen triniaeth ar ddynes yn Ysbyty Tywysoges Cymru ym Mhen-y-bont ar Ogwr. Roedd wedi torri sawl asgwrn. A hithau'n amlwg mewn poen, arhosodd am chwe awr heb fawr ddim meddyginiaeth lleddfu poen, cafodd ei hanfon adref gan nad oedd meddyg ar gael. Gŵyr pob un ohonom fod hwn yn gyfnod anodd i’n GIG, ond hyd yn oed cyn y pandemig, roedd GIG Cymru yn ei chael hi’n anodd. Ychydig iawn o gynnydd a wnaed dros 20 mlynedd, ers ffurfio Llywodraeth Cymru. Mae’n hen bryd inni weld newid, ac mae’n hanfodol newid er mwyn gwneud GIG Cymru yn addas at y diben. [Torri ar draws.] Mae’n ddrwg gennyf. Bydd yn cymryd—. Mae wedi bod yn 70 mlynedd; gall hanes siarad. Rhowch funud neu ddwy arall i mi, syr.

Mae'n ddrwg gennyf, mae gennych yr amser a neilltuwyd i chi, ac fe wyddoch hynny. Felly, mae'n rhaid ichi ddirwyn i ben, os gwelwch yn dda.

Gadewch imi orffen, felly. Mae cyflwr presennol y GIG yn golygu bod angen mesurau unioni ar frys. Rydym yn dal i fethu nodi’r problemau sylfaenol yn y GIG, a dyna pam yr ymddengys nad yw ein mesurau unioni byth yn dwyn ffrwyth. Gadewch imi gael y gair olaf, syr. Wrth i’r system iechyd a gofal symud yn ei blaen, ac wrth i’r ffocws newid i ailsefydlu gwasanaethau a chefnogi iechyd a llesiant parhaus pobl, sydd wedi bod yn aros, ac ar eu pen eu hunain, bydd cyfleoedd ar gyfer dysgu pellach ac arloesi, ac mae'n rhaid inni barhau i ailadeiladu ein ffordd yn ôl at iechyd. Diolch.

Gwn fod llawer o fy etholwyr wedi cael yr un profiad ag Altaf Hussain, rwy’n siŵr, ond nid yw hynny’n mynd â ni’n bell iawn mewn gwirionedd, yn yr ystyr y gallwn gydnabod bod y gwasanaeth dan bwysau enfawr ar hyn o bryd, yn anad dim y galw enbyd wedi dwy flynedd o gyfyngiadau symud, ond hefyd y ffaith bod llai o gapasiti mewn ysbytai o ganlyniad i'r mesurau iechyd cyhoeddus ychwanegol sydd eu hangen. Nid oes unrhyw ddiben rhoi llawdriniaeth i rywun i fynd i'r afael â chwyn benodol a'u bod yn cael COVID yn ystod yr ymyrraeth honno, oherwydd yn amlwg, mae’r canlyniadau iechyd yn sgil hynny yn annhebygol o fod yn dda iawn. Ac mae hefyd yn wir fod staff iechyd yn dal COVID hefyd, ac yn sicr, nid ydym am iddynt ddod i'r gwaith pan fydd ganddynt COVID, ac mae hynny'n lleihau capasiti staff proffesiynol. Ac nid yw'r rhain yn bobl y gallwn ddod o hyd iddynt yn gweithio yn yr archfarchnad a gofyn iddynt ddod i wneud gwaith yn yr ysbyty yn lle hynny; mae'r rhain yn bobl hyfforddedig sydd angen blynyddoedd o hyfforddiant er mwyn gallu gwneud eu swyddi.

Felly, credaf fod yn rhaid inni gydnabod y poen y mae pawb yn ei ddioddef, ac mae'r Gweinidog iechyd yn gwneud hynny'n rheolaidd, ond mae'n rhaid inni ddod o hyd i atebion sy'n gydlynol ac sydd hefyd yn bosibl. Oherwydd dim ond pythefnos a diwrnod sydd ers i'r Gweinidog iechyd gyhoeddi'r cynllun adfer ar ôl COVID, ac mae braidd yn gynnar ar hyn o bryd i ddweud, 'Beth sy'n digwydd, a pham nad yw'n gweithio?' Felly, credaf fod angen inni feddwl yn graff i weld beth sydd angen inni ei wneud a sut i'w wneud.

Yn sicr, roedd gennym eisoes system a oedd wedi torri. Os oes rhwng 20 y cant a 25 y cant o'r boblogaeth yn aros am apwyntiad ysbyty—ac roedd braidd yn aneglur o gyfraniad Russell pa un ydyw, ond nid oes ots mewn gwirionedd, gadewch inni ddweud ei fod yn un ym mhob pump—mae hwnnw'n ffigur syfrdanol. Ac mae'n rhaid inni fynd i'r afael ag achos y broblem, yn ogystal â thrin y symptomau, felly mae'n rhaid inni fwrw iddi gyda'r agenda atal. Ac mae fy nghyd-Aelod, Lynne Neagle, yn eistedd wrth fy ymyl; ni allai unrhyw un fod yn well Dirprwy Weinidog iechyd y cyhoedd na Lynne Neagle, ac rydym yn sicr yn bwrw ymlaen â’r gwaith o gefnogi pobl â’u hiechyd meddwl, o fynd i’r afael â’r argyfwng gordewdra sydd gennym yn ogystal â mynd i’r afael ag ysmygu, sy’n amlwg yn un o brif achosion canser a llawer o broblemau eraill, yn ogystal â gordewdra. Mae'r achosion afiechyd hyn heb os yn achosi problemau enfawr i’r unigolyn ac i system y gwasanaeth iechyd. A’r adeg orau i ymyrryd ar hynny, os caf ymateb i Rhun ap Iorwerth, yw ar ddechrau’r daith, sef pan fydd menywod yn feichiog. Dyna pryd y maent yn dymuno newid, dyna pryd y maent yn rhoi'r gorau i ysmygu, dyna pryd y maent yn newid eu deiet. Ac mae'n rhaid inni sicrhau bod pobl yn manteisio ar yr arian y gallant ei gael pan fyddant yn feichiog i sicrhau eu bod yn bwyta deiet iach. Felly, mae llawer iawn o bethau y mae angen inni eu gwneud ar hynny, ond ni allwn beidio â'u gwneud, gan fod parhau ar y ffordd yr ydym arni ar hyn o bryd yn gwbl anghynaliadwy.

Un o'r pethau sydd gennym yw—. Nid oes unrhyw ddiben gofyn am fwy o welyau—nid dyna'r broblem; os oes gennych welyau, bydd pobl yn eu llenwi. Mae angen inni wneud ymyriadau’n wahanol, yn fwy effeithiol, yn fwy medrus, yn union fel llawfeddygon orthopedig gogledd Cymru sy’n gwneud llawdriniaethau dydd ar y pen-glin, gan gynnwys y claf a’u teulu yn y broses o baratoi ar gyfer y llawdriniaeth honno er mwyn sicrhau’r canlyniad gorau posibl.

Diolch, Jenny. Cytunaf â'ch sylwadau ynglŷn ag atal. Credaf fod angen mwy o welyau arnom, ond rwy'n cytuno â chi ar yr egwyddor gyffredinol, serch hynny, oherwydd fel y dywedais yn fy nghyfraniad, mae gennym eisoes 1,000 o welyau gyda phobl nad oes angen iddynt fod ynddynt. Felly, y broblem fawr yw'r oedi wrth drosglwyddo gofal. Os gallwn fynd i'r afael â hynny, bydd yn datrys cyfran fawr o'r problemau sydd gennym.

Rwy'n cytuno. Ac roedd hynny ar fy rhestr fach. [Chwerthin.]

Felly, mae Llywodraeth Cymru yn buddsoddi £43 miliwn mewn gofal cymdeithasol, sef prif achos oedi wrth drosglwyddo gofal, drwy gynnig y cyflog byw gwirioneddol i'w gwneud yn fwy deniadol i fynd i weithio ym maes gofal cymdeithasol a hefyd drwy gael y gofal cofleidiol sydd ar gael drwy'r cynlluniau nyrsio cymdogaeth. Mae'r rhain yn bendant yn bethau y mae angen eu cyflwyno. Ond mae angen inni hefyd ddatblygu gwasanaeth teg a chynlluniau'r Gweinidog i ddod â gwasanaethau'n nes at y cartref. Oherwydd, cofiwch nad yw 90 y cant o'r boblogaeth yn mynd yn agos at ysbyty; mae'r nifer sydd angen bod yn yr ysbyty lawer iawn yn llai. Ond mae angen inni gydnabod hefyd fod gennym broblemau gyda lefelau staffio ac na chaiff y rhain eu datrys yn hawdd. Dyna pam y cawsom y cyhoeddiad fod dwy uned geni dan arweiniad bydwragedd wedi eu cau yn Aneurin Bevan, sy'n golygu ein bod yn gorfod canoli ysbytai ar nifer llai o unedau sydd ymhellach i ffwrdd o lle mae pobl yn byw, ac mae hynny'n achosi problemau ychwanegol. Ond caiff y broblem ei gwaethygu gan Brexit hefyd. I'r rheini ohonoch sy'n credu bod Brexit yn syniad da, gadewch imi ddweud wrthych fod un bwrdd iechyd—

Mae angen i'r Aelod ddirwyn i ben yn awr, os gwelwch yn dda.

—wedi cael offthalmolegydd o Wlad Groeg—. Roedd offthalmolegydd o Wlad Groeg—. Cynigiodd y bwrdd iechyd y swydd i unigolyn priodol, a phan ddywedodd y Swyddfa Gartref wrthynt na allent ganiatáu i'w teulu ddod gyda hwy, dyfalwch beth a ddigwyddodd? Penderfynodd nad oedd eisiau derbyn y swydd honno. Felly, mae'r broblem yn cael ei gwaethygu i'r holl weithwyr iechyd proffesiynol eraill y gwnaethom roi caniatâd mewn cyfnod blaenorol iddynt ddod o wledydd eraill yn Ewrop i gefnogi ein gwasanaethau.

Jenny, mae angen i chi ddirwyn i ben, os gwelwch yn dda.

Felly, mae'n rhaid inni newid, a chredaf fod y cynllun adfer yn gynllun cydlynol ar gyfer newid. Ond yn sicr, nid yw gwneud pethau fel y maent wedi arfer cael eu gwneud yn opsiwn.

Gadewch inni ei dweud hi fel y mae: nid COVID-19 sydd wedi achosi'r argyfwng rhestrau aros. Mae wedi gwaethygu problemau, ydy, ond roedd y problemau hynny eisoes yn bresennol o fewn GIG Cymru o dan oruchwyliaeth y Llywodraeth Lafur hon yng Nghymru.

Ym mis Ionawr 2020—2020—roedd 12,428 o lwybrau triniaeth yn aros dros 36 wythnos am driniaeth yng ngogledd Cymru. Mae'r ffigur hwnnw, a oedd eisoes yn arswydus, bellach wedi cyrraedd 58,988 ym mis Chwefror 2022. Dyma'r nifer uchaf erioed ac mae 250 y cant yn uwch na'r pwynt isaf o 17 ym mis Mai 2012. Yn amlwg, mae'r oedi syfrdanol sy'n gwaethygu ym Mwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr yn rhan o dros ddegawd o ddirywiad a gorganoli mewn tri ysbyty mawr—Ysbyty Maelor Wrecsam, Ysbyty Glan Clwyd ac Ysbyty Gwynedd. Edrychwch ar ysbyty Llandudno: cyn y pandemig, roedd yno wardiau gwag eisoes, ac yna penderfynodd tîm rheoli'r bwrdd gau'r uned triniaethau dydd yn 2021, uned a agorwyd o'r newydd i leihau'r pwysau ar Ysbyty Glan Clwyd, Ysbyty Gwynedd a hyd yn oed Ysbyty Maelor Wrecsam. Er bod ganddynt uned mân anafiadau ardderchog, lle roedd 98.4 y cant o gleifion yn treulio llai na'r amser targed o bedair awr yn yr adran achosion brys, mae cyfrifoldebau'r adran honno bellach wedi gostwng i tua naw categori o anafiadau. A hyn—. Ar ôl cau'r adran ddamweiniau ac achosion brys, dywedwyd wrthym y byddai gennym uned mân anafiadau sy'n gwneud y cyfan, ac unwaith eto, un a fyddai'n tynnu pwysau oddi ar y tri phrif ysbyty. Ac eto, wrth inni siarad, mae'r gwasanaethau yno'n cael eu lleihau. O ganlyniad, mae hyd yn oed trigolion sy'n byw yn y dref yn dewis mynd yn syth i Ysbyty Glan Clwyd neu Ysbyty Gwynedd rhag ofn mai eu cyfeirio yno y bydd yr uned mân anafiadau yn ei wneud beth bynnag. Mae hyn yn dwysáu'r pwysau ar yr adran ddamweiniau ac achosion brys sy'n perfformio waethaf yn y wlad. Yn Ysbyty Glan Clwyd, mae mwy nag un o bob dau glaf yn aros dros bedair awr, ac mae un o bob pedwar claf yn aros dros 12 awr.

Nawr, rwyf wedi bod yn arwain fy ymgyrch fy hun i geisio lleihau'r pwysau ar y tri phrif ysbyty. Mae'r bwrdd iechyd yn cyflawni gwasanaeth pontio am chwe mis—dyma lle mae gennych bobl mewn gwelyau yn y tri ysbyty mawr a ddylai fod yn y system gofal cymdeithasol mewn gwirionedd. Felly, wyddoch chi, oherwydd credaf eich bod wedi'i groesawu, y gwasanaeth pontio hwn—. Ond oherwydd y gost, ni fydd ond ar agor am chwe mis. Mae angen i hwnnw fod yn wasanaeth mwy hirdymor. Mae'r rhain yn bobl sy'n ffit yn feddygol i gael eu rhyddhau ac mae ganddynt becyn gofal addas ar waith, ac mae'r rhain yn cael eu trosglwyddo i ward Aberconwy a gyfluniwyd yn arbennig yn Llandudno. Ond ni ellir barnu gwerth unrhyw fenter ar sail chwe mis.

Gobeithio y byddwch yn cytuno bod cynyddu rôl ein hysbytai llai yn gyfrwng allweddol sydd ar gael inni. A byddaf bob amser yn parhau i sefyll ac ymladd yn galed i weld gwasanaethau'n cael eu hintegreiddio yn ysbyty Llandudno, oherwydd rydych wedi addo imi, fel y gwnaeth cyn brif weithredwyr y bwrdd iechyd, a Gweinidogion blaenorol, fod gan Ysbyty Cyffredinol Llandudno ran annatod i'w chwarae. Felly, wyddoch chi, mae gweithredoedd yn dweud mwy na geiriau.

Ar hyn o bryd, mae rheolaeth Llywodraeth Cymru o GIG Cymru wedi achosi sefyllfa lle mae'r Gymdeithas Strôc yn rhybuddio bod oedi wrth drosglwyddo gofal yn achosi nifer o broblemau mewn gofal brys i gleifion strôc. Mae Cancer Research UK wedi datgan nad oes digon o fanylion ac atebolrwydd yn y datganiad ansawdd. Nid yw'n gosod y weledigaeth sydd ei hangen i gynorthwyo gwasanaethau i wella o effaith y pandemig gan wella cyfraddau goroesi canser ar yr un pryd. Yn sicr, mae gennym argyfwng gyda gwasanaethau iechyd meddwl yng ngogledd Cymru. Er i'r Dirprwy Weinidog honni y byddai iechyd meddwl i blant a phobl ifanc yn brif flaenoriaeth, dim ond 38.1 sy'n cael eu hasesiad gwasanaethau cymorth iechyd meddwl sylfaenol lleol yn y gogledd o fewn 28 diwrnod, ac roedd hynny ym mis Rhagfyr. Cymharwch hynny â Chaerdydd, fodd bynnag, lle mae'r ffigur yn 91.3.

Ac mae'n gwaethygu. Mae tîm iechyd meddwl cymunedol Nant y Glyn ym Mae Colwyn yn gwneud cam â'n trigolion. Mae gennyf etholwyr sydd mewn argyfwng iechyd meddwl, a phan fyddant angen cymorth y clinig hwn yn Nant y Glyn, ni allant fynd drwodd i'r ganolfan ar y ffôn, heb sôn am gael unrhyw gymorth penodol. Rwyf wedi gofyn i Fleur Evans gyfarfod â mi a Mr Kenny Burns, rheolwr y ganolfan honno, oherwydd nid yw'n ddigon da. Mae pobl yn dod i fy swyddfa i chwilio am gymorth iechyd meddwl brys, mae pobl hefyd yn dod i fy swyddfa yn bygwth hunanladdiad am na allant gael y cymorth hwn. Rwyf wedi codi hyn flwyddyn ar ôl blwyddyn yma, a gallwch droi, Weinidog, gyda phob dyledus barch—ac mae gennyf lawer o barch tuag atoch; ond rwy'n teimlo ein bod yn dod yma wythnos ar ôl wythnos, rydym yn codi'r un pryderon, rydych yn gwrando ac rydych yn ymateb, ond nid wyf eisiau geiriau, rwyf eisiau camau gweithredu i fy nhrigolion—

Ar y pwynt hwnnw, mae eich amser wedi dod i ben.

Mawredd, iawn. [Chwerthin.] Rydym o leiaf 100 o feddygon ymgynghorol yn brin ledled Cymru. Ni fu unrhyw gynnydd i'r 309 o leoedd mewn ysgolion meddygol a hysbysebwyd ym Mhrifysgol Caerdydd. Gallwn barhau—

Na, ni allwch.

—ond ni chaf wneud hynny, ond mae hwn yn bwnc difrifol iawn, a diolch i fy ngrŵp fy hun a Darren Millar a Russell George am gyflwyno'r mater. Byddwn yn cyflwyno'r dadleuon hyn wythnos ar ôl wythnos, fis ar ôl mis—nid flwyddyn ar ôl blwyddyn gobeithio. Gwrandewch arnom, Weinidog, ac ewch ati i wella'r gwasanaeth iechyd yng Nghymru.

Hoffwn innau hefyd ddiolch i Darren Millar am gyflwyno'r ddadl hollbwysig hon heddiw ac wrth gwrs, i Russell George am agor y ddadl heddiw ar restrau aros y GIG. Hoffwn ddechrau heddiw yn gyntaf drwy gofnodi fy niolch i'r holl bobl wych ac ymroddedig sy'n gweithio yn ein gwasanaeth iechyd, sy'n mynd y tu hwnt i'w dyletswyddau yn y gwaith y maent yn ei wneud. Fel rhywun sydd â brawd a chwaer yn nyrsys yn y GIG, rwy'n deall yn uniongyrchol yr ymroddiad a'r gwaith y mae cynifer yn ei wneud—[Torri ar draws.] Galwad ffôn bwysig, rwy'n siŵr.

Serch hynny, Ddirprwy Lywydd, y Llywodraeth hon yng Nghymru sy'n parhau i wneud cam â'n gwasanaeth iechyd yma yng Nghymru, ac wrth gwrs, fel y disgrifiodd cynifer ohonoch yn huawdl eisoes, mae hon yn broblem a oedd yn amlwg ymhell cyn i bandemig COVID-19 ddechrau. Mae hyn wedi bod yn gyfrifoldeb i'r Llywodraeth yma yng Nghymru ers 23 mlynedd bellach, a chyda phob dyledus barch i gyfraniad Jenny Rathbone, clywaf yr hyn a ddywedwyd, ond 23 mlynedd i ddatrys llawer o'r materion a godwyd yma ac y byddaf innau hefyd yn eu codi mewn munud—.

Rydym yn gweld cyfran sylweddol o arian trethdalwyr yng Nghymru, dros hanner cyllideb Llywodraeth Cymru, yn cael ei wario ar iechyd, a rhaid inni sicrhau ein bod yn gweld gwerth am arian.

A wnewch chi dderbyn ymyriad?

Yn sicr.

Diolch. Rydym wedi sôn am—. Dros y 10 mlynedd diwethaf, rydym wedi gweld toriadau i gyllid gwasanaethau cyhoeddus, a effeithiodd ar yr arian a oedd ar gael i ofal cymdeithasol drwy'r cynghorau. Rydym wedi sôn am fethu symud pobl ymlaen—[Torri ar draws.] Na, mae Llywodraeth Dorïaidd y DU wedi torri cyllid gwasanaethau cyhoeddus dan 10 mlynedd o gyni, sydd wedi effeithio ar—

A wnewch chi adael i'r Aelod wneud yr ymyriad os gwelwch yn dda?

—sydd wedi effeithio nid yn unig ar wasanaethau gofal cymdeithasol, ond ar wasanaethau y gellir eu darparu drwy awdurdodau lleol, gwasanaethau ataliol, pob math o bethau a chymorth i bobl. Onid ydych yn cytuno â hynny, Sam Rowlands?

Wel, rydych yn gwneud pwynt ynglŷn â dyraniad y gyllideb yma yng Nghymru, cyfrifoldeb Llywodraeth Cymru, ond mae'n rhaid ichi ofyn y cwestiwn: mae pwysau ar draws y Deyrnas Unedig ar gyllidebau ac ymdrin â dyledion y mae'n rhaid i'r Llywodraeth ei ysgwyddo, ond rydym yn dal i weld amseroedd aros gwaeth yng Nghymru nag yn unman arall yn y Deyrnas Unedig—. Mae Darren Millar eisiau ymyrryd.

Ydw, rwy'n ddiolchgar i chi am dderbyn yr ymyriad. Mae'n ffaith nad oes yr un Prif Weinidog Ceidwadol erioed wedi torri cyllideb y GIG. Yr unig Lywodraeth yn y Deyrnas Unedig sydd erioed wedi torri cyllideb y GIG yw Llywodraeth Lafur Cymru. Eich plaid chi, Carolyn Thomas—eich plaid chi, Carolyn—sydd wedi torri'r gyllideb mewn gwirionedd. 

A gaf fi atgoffa'r Aelod fod ymyriad yn cael ei gyfeirio at y siaradwr ac nid at rywun arall?

Rwy'n derbyn ymyriad yr Aelod a chymerais fod hynny wedi'i gyfeirio'n uniongyrchol ataf fi. 

Fe gafodd ei gyfeirio'n uniongyrchol atoch chi.

Diolch yn fawr iawn. Felly, yn fy nghyfraniad, os caf barhau, Ddirprwy Lywydd, hoffwn ganolbwyntio ar amseroedd aros brys i ddechrau a sut, yn wir, y gwelwn y maes hwn yn parhau i fethu. Mae'r ystadegau'n frawychus. Fel yr amlinellwyd eisoes heddiw, gwelwn un o bob pump ar restr aros; un o bob pedwar yng Nghymru yn aros dros 52 wythnos am apwyntiad; ac yn ogystal â hyn, ers mis Awst rydym wedi gweld bod nifer y rhai sy'n aros dros ddwy flynedd wedi mwy na threblu ledled Cymru.

Nawr, wrth edrych ar fy rhanbarth yn y gogledd, mae gan y bwrdd iechyd yng ngogledd Cymru fwy o bobl ar restrau aros nag unrhyw fwrdd iechyd arall yng Nghymru, ac mae arnaf ofn fod yr ystadegau hyn yn parhau i waethygu wrth edrych ar y rheini mewn unedau damweiniau ac achosion brys. O fewn pedair awr, gwelwn rai o'r amseroedd aros gwaethaf mewn unedau damweiniau ac achosion brys—o fewn pedair awr—yng Nghymru nag yn unman arall ledled Prydain. Maent yn ystadegau sy'n peri pryder mawr. Unwaith eto, os caf ddychwelyd at fy rhanbarth yng ngogledd Cymru, er enghraifft yn Ysbyty Glan Clwyd, un o'r prif ysbytai yn y gogledd, bu'n rhaid i un o bob pedwar claf aros yn yr adran ddamweiniau ac achosion brys am dros 12 awr. Wrth edrych ar amseroedd ymateb ambiwlansys, mae amseroedd ymateb gogledd Cymru ymhlith y gwaethaf yng Nghymru. Rwyf wedi sefyll yma o'r blaen ac wedi siarad am y rhaniad rhwng y gogledd a'r de, ac unwaith eto, gyda chanlyniadau iechyd a pherfformiadau iechyd, gwelwn raniad rhwng y gogledd a'r de. Nid yw iechyd yn perfformio agos cystal yn y gogledd ag mewn mannau eraill yng Nghymru. Dof yn ôl at y pwynt hwn: 23 mlynedd i ddatrys rhai o'r materion hyn. Rydym yn anghofio weithiau, yn anffodus, fod pobl yn talu am y gwasanaeth hwn. Mae pobl yn talu drwy eu trethi i eistedd mewn adrannau damweiniau ac achosion brys am dros 12 awr, mae pobl yn talu i aros am oriau di-ben-draw i ambiwlans ddod i'w helpu. Nid yw hyn yn dderbyniol o gwbl.

Yr ail faes i ganolbwyntio arno, rwy'n credu, yw'r amseroedd aros canser. Yn frawychus, cyn y pandemig, nid oedd y targed ar gyfer amseroedd aros canser wedi'i gyrraedd ers 2008. Yn ogystal â hyn, mae data uned gwybodaeth canser Cymru'n dangos, yn anffodus, mai Cymru sydd â'r cyfraddau goroesi isaf ar gyfer chwe math o ganser a'r ail isaf ar gyfer tri math o ganser yn y DU gyfan. Wrth gwrs, mae'n peri pryder mawr i gleifion a theuluoedd ar hyd a lled Cymru. Mae'n amlwg i mi nad yw'r cynlluniau sydd gan Lywodraeth Cymru yn gweithio.

Wrth edrych ar rai o'r ystadegau diweddaraf, gallwn weld bod Llywodraeth Cymru yn dal i fethu ar dargedau canser. Ym mis Chwefror eleni, dim ond 59 y cant o gleifion a oedd newydd gael diagnosis o ganser a ddechreuodd eu triniaeth benodol gyntaf o fewn 62 diwrnod i'r amheuaeth gyntaf o ganser—ymhell islaw'r targed o 75 y cant. Unwaith eto, mae'n destun pryder i gleifion a theuluoedd ledled Cymru fod y targedau hyn yn cael eu methu. Soniais amdano yn fy nghwestiwn yn gynharach, Weinidog. Fy mhryder mewn perthynas â llawer o hyn—a byddwn yn sefyll yma a byddwn yn tynnu sylw at y materion hyn—yw'r ffaith bod hyn yn erydu ymddiriedaeth yn y gwasanaeth iechyd a'r targedau a'r camau y mae'r Llywodraeth yn bwriadu eu cymryd i wella'r gwasanaeth iechyd. Os bydd yr ymddiriedaeth honno'n diflannu, byddwn yn ei chael hi'n anodd tu hwnt i ddod â'n trigolion gyda ni. 

Mae angen i'r Aelod ddirwyn i ben yn awr.

Rwy'n dirwyn i ben, Ddirprwy Lywydd. Nawr, wrth gwrs, mae'n bryd i Lywodraeth Cymru fod o ddifrif ynghylch y materion hyn. Mae bywydau pobl yn y fantol, ac rwy'n gwybod ein bod i gyd yn ymwybodol o hynny. Credaf fod angen i Lywodraeth Cymru ailadeiladu ymddiriedaeth trigolion ledled Cymru ar frys drwy wella ein gwasanaeth iechyd, cyrraedd y targedau y mae'n eu gosod, a gwella ein gwasanaeth iechyd i bawb. Yng ngoleuni hyn, galwaf ar bob Aelod i gefnogi ein cynnig a gwrthod gwelliant Llywodraeth Cymru. Diolch yn fawr iawn.

Galwaf ar y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol, Eluned Morgan. 

Diolch yn fawr, Ddirprwy Lywydd. Hoffwn ddechrau, gobeithio, gan siarad ar ran y Siambr gyfan, drwy ddweud fy mod yn falch o weld Altaf Hussain yn ôl yn ei sedd. Rwy'n falch iawn ei fod wedi cael triniaeth dda gan y GIG, ynghyd â 200,000 o bobl eraill o Gymru bob mis sy'n cael triniaeth gan y GIG. Rwy'n credu bod yn rhaid inni ddechrau gyda hynny. A gawn ni gydnabod, os gwelwch yn dda, nad yw'r GIG wedi torri, fod 200,000 o bobl y mis, er gwaethaf y pandemig, yn dal i gael eu gweld ac yn cael triniaeth dda?

Hoffwn ddiolch ichi, Ddirprwy Lywydd, am ganiatáu imi ymateb i'r ddadl hon. Cyhoeddais yr adroddiad ar ofal wedi'i gynllunio ar 26 Ebrill. Datblygwyd hwnnw, wrth gwrs, ar y cyd â'n clinigwyr, felly nid yw hwn yn gynllun a grëwyd gan weision sifil, mae'n un sydd wedi'i ddatblygu gyda chlinigwyr, gyda'n GIG. A'r hyn yr oeddem eisiau ei wneud oedd sicrhau bod gennym rywbeth a oedd yn heriol ac yn gyraeddadwy. Felly, gallwch ddweud, 'Rydym am glirio'r ôl-groniad cyfan o fewn blwyddyn', ond mae'n afrealistig meddwl y bydd hynny'n digwydd, ac roedd fy rhagflaenydd yn glir iawn y bydd yn cymryd tymor cyfan y Senedd hon i glirio'r ôl-groniad sydd wedi datblygu.

Fe wyddoch ein bod wedi addo buddsoddi £1 biliwn i glirio'r ôl-groniad. Rwy'n falch o weld y Gweinidog cyllid yma i fy nghlywed yn dweud hynny. Ac rwy'n tybio, pe bai gennym fwy, y gallem wneud mwy, ond rydym wedi ein cyfyngu oherwydd yr arian a gawn gan San Steffan. A gadewch imi ddweud wrthych, os ydych yn rhoi iechyd a gofal at ei gilydd—ac rydych chi i gyd wedi sôn am ba mor bwysig yw'r berthynas honno heddiw—rydym yn gwario 4 y cant yn fwy nag y maent yn ei wario yn Lloegr ar iechyd a gofal yma yng Nghymru. Ac mae'n rhaid imi ddweud, o ran Plaid Cymru, fod hwn yn un o'n blaenoriaethau ni, ond nid oedd yn un o'r blaenoriaethau a nodwyd gennych yn y cytundeb partneriaeth. Felly, rhaid inni ymdrin â'r arian sydd gennym yma.

Nawr, rwy'n gwybod drwy gyfarfod â'n staff GIG ymroddedig, er gwaethaf yr hyn y maent wedi bod drwyddo dros y ddwy flynedd ddiwethaf, eu bod yn barod am yr her. Rwyf wedi siarad â llawfeddygon ac anesthetyddion sydd wedi dweud wrthyf am eu rhwystredigaethau o fethu gweithredu ar y cyfraddau y maent eu hangen ar gyfer eu cleifion. Ac rydych yn iawn, Rhun, rydych yn clywed Coleg Brenhinol y Llawfeddygon yn dweud, 'gwnewch hyn', ond rydych yn siarad â Choleg Brenhinol y Meddygon, ac maent yn dweud rhywbeth gwahanol. Felly, gadewch inni fod yn glir nad oes gan y GIG un safbwynt cyffredinol ynglŷn â sut y dylid mynd i'r afael â'r ôl-groniad hwn. Ac mae'n gwbl glir fod y pandemig wedi cael effaith enfawr ar ein gwasanaethau iechyd a gofal. Mae wedi ymestyn y GIG i'w eithaf, a chyn y pandemig, yn 2019, dim ond 9,000 o bobl a oedd gennym yn aros am 36 wythnos am driniaeth.

Gogledd Cymru—soniodd llawer ohonoch am ogledd Cymru—mae angen rhoi sylw iddo, ac rwy'n rhoi llawer o sylw iddo. Gallaf eich sicrhau fy mod wedi ymweld â bwrdd iechyd y gogledd yn amlach nag unrhyw fwrdd iechyd arall, ond mewn gwirionedd, a gawn ni ddechrau sôn am yr hyn sy'n dda am y gogledd hefyd? Mae triniaethau canser yn well nag yn unman arall yng Nghymru. Nawr, nid ydym yn cyrraedd y targedau ac mae gennym ragor i'w wneud, ond gadewch inni ganmol yr holl weithwyr GIG sy'n gweithio'n galed iawn i glirio'r ôl-groniad hwnnw. Rwy'n credu ei bod yn bwysig iawn ein bod yn ofalus iawn ynglŷn â difrïo Betsi Cadwaladr drwy'r amser oherwydd, a dweud y gwir, mae'n ei gwneud yn anos denu a recriwtio pobl. Felly, a gawn ni fod yn sensitif yn y ffordd y siaradwn amdano? Wrth gwrs y gallwch fy nwyn i i gyfrif, wrth gwrs bod angen inni ddwyn y bwrdd iechyd i gyfrif, ond dylech ddeall bod canlyniadau i'r beirniadu cyson hwn.

Rydym yn ymwybodol iawn, Weinidog, o bwysigrwydd canmol y pethau da, ond dylid taflu goleuni ar y drwg. Rhaid inni gael trafodaethau gonest, ac mae hynny'n golygu dweud pan fydd y bwrdd iechyd yn methu. Ac mae rhai agweddau ar wasanaethau yn y gogledd, yn anffodus, yn methu, a dyna rydych wedi'i glywed yn cael ei ddweud heddiw. Rydym yn dwli ar staff gweithgar ein GIG yn y gogledd. Rydym yn eu canmol yn gyson. Fel Aelodau lleol o'r Senedd, gwn ein bod yn ymweld â meddygfeydd ac ysbytai lleol drwy'r amser ac yn rhyngweithio'n aml â'n bwrdd iechyd, ond ni allwch ddisgwyl inni gadw'n dawel a pheidio â thynnu sylw at arferion gwael—

Nid dyna a ddywedais—. Roeddwn yn ofalus iawn o'r hyn a ddywedais yn y fan honno.

—oherwydd mae'n bwysig ein bod yn gwneud hynny er mwyn i chi allu mynd i'r afael ag ef.

Gallaf eich sicrhau nad wyf yn dweud wrthych am gadw'n dawel.

Diolch.

A gaf fi ei gwneud yn glir hefyd ein bod wedi clywed, yn uchel ac yn glir, pan gyhoeddodd Llywodraeth y DU ei chynllun gofal wedi'i gynllunio, nad oedd ganddynt gynllun ar gyfer y gweithlu ochr yn ochr ag ef? Wel, rydym yn ymwybodol iawn na allwn gyflawni hyn heb weithlu gweithgar iawn, ac rydym wedi recriwtio 8,000 yn fwy o staff i'r GIG nag a oedd gennym ym mis Medi 2019. Mae hwnnw'n gynnydd o tua 54 y cant yn nifer y staff i'r GIG yn yr 20 mlynedd diwethaf. Mae hwnnw'n gynnydd sylweddol. Nid yw'n ddigon, mae mwy i fynd o hyd. Ond nid ydym yn dechrau o'r dechrau yma. Bydd angen mwy o staff arnom mewn swyddi clinigol a gweinyddol, bydd angen inni ddefnyddio'r staff sydd gennym yn effeithiol, a byddwn yn gwneud defnydd llawer ehangach a gwell o sgiliau ac arbenigedd ein staff, gan gynnwys ein staff nyrsio a'n gweithwyr proffesiynol perthynol i iechyd, i gefnogi pobl tra byddant yn aros am eu hapwyntiadau. [Torri ar draws.] Os nad oes ots gennych—. Ewch chi, Altaf.

Hoffwn siarad am un mater bach iawn. Mae'r hyn a ddywedoch chi am y staff clinigol, y nyrsys, pawb, yn wych. Ond rwyf wedi ysgrifennu'r paragraff hwn: mae rheolwyr wedi'u penodi heb ddisgrifiad swydd, neu ar y gorau, gyda disgrifiad swydd sy'n disgrifio'r agweddau rheoli. Maent wedi dod yn ymgorfforiad o hunan-ffocws, hunan-ddatblygu, hunan-gynnydd, hunan-warchod, hunan-ymestyn a hunan-ledaenu mewn ffordd sydd wedi eithrio buddiannau ehangach y GIG. Gall y duedd hon israddio a thanseilio ein GIG yn sylfaenol. Mae angen ymchwilio i hynny, os gwelwch yn dda.

Altaf, gadewch i mi ddweud wrthych beth rwy'n ei wneud a beth nad wyf yn ei wneud. Yr hyn nad wyf yn ei wneud yw rheoli'r GIG. Nid dyna yw fy swydd i.

Mae angen i rywun wneud.

Arhoswch funud—nid fy nghyfrifoldeb i fel gwleidydd yw gwneud hynny. Nid dyna fy swydd i. Gwaith byrddau iechyd y GIG yw hynny, a fy ngwaith i yw eu dwyn i gyfrif, a fy ngwaith i yw gosod targedau iddynt a'u gwneud yn atebol am y targedau hynny a'r canlyniadau hynny, a dyna rwy'n ei wneud. Ond ni fyddaf yn cymryd rhan yn y gwaith o ysgrifennu contractau i bobl, a chredaf ei bod yn bwysig iawn ein bod yn deall lle mae'r ffiniau.

Mae llawer o bobl wedi tynnu sylw at yr angen i wneud rhywbeth am yr oedi wrth drosglwyddo gofal, ac rydym mewn sefyllfa anodd iawn yma. Gadewch imi ddweud wrthych fod tua 43 y cant o'n cartrefi gofal ar gau yng Nghymru ar hyn o bryd o ganlyniad i COVID. Nid yw hon yn sefyllfa yr ydym wedi'i chreu. Dyma'r amgylchiadau yr ydym ynddynt ar hyn o bryd. Nawr, ni allaf gymryd cyfrifoldeb llawn am hynny. Mae gan un o bob 25 o bobl yng Nghymru COVID ar hyn o bryd, felly mae hwn yn bwysau y mae'n rhaid inni fynd i'r afael ag ef. Gallem fod wedi cyhoeddi ein cynllun flwyddyn yn ôl, ond beth fyddai pwynt hynny? Oherwydd nid oes unrhyw ffordd y gallwch ymateb os ydych yn gwybod y byddwch yn wynebu ton ar ôl ton o COVID, lle na allwch weld y symudiad a'r cynnydd yr ydym eisiau ei weld.

Felly, rwy'n credu ei bod yn bwysig iawn ein bod yn deall bod COVID yn dal i fod gyda ni. Mae 700,000 o lwybrau agored, ac rydym yn ymwybodol iawn o hynny, a gallaf ddweud wrthych ei fod yn fy nghadw'n effro bob nos, ond llwybrau ydynt—nid ydynt i gyd yn bobl unigol. Mae yna lawer o bobl ar fwy nag un llwybr. Roeddwn yn glir y byddai'n cymryd tymor llawn y Senedd a llawer o waith caled i adfer o effaith y pandemig, ac roedd gennyf ddiddordeb—. Mae Rhun a Jenny bob amser yn siarad am bwysigrwydd yr agenda atal. Roedd hon yn bendant yn rhaglen gofal wedi'i gynllunio, a gallaf ddweud wrthych nad wyf yn tynnu fy llygaid oddi ar yr agenda gofal wedi'i gynllunio, oherwydd, a bod yn onest, byddant yn dal i ddod i mewn i'r system oni bai ein bod yn gwneud rhywbeth gyda'r agenda atal. Cyfarfûm â Sefydliad Iechyd y Byd y bore yma, ac mae ganddynt ddiddordeb mawr yn ein hagenda atal, ac mae'n bwysig iawn nad ydym yn tynnu ein troed oddi ar y sbardun mewn perthynas â hynny. Pe baech yn y Siambr ddoe, byddech wedi clywed am ein fframwaith canlyniadau sydd ynghlwm wrth yr agenda ataliol mewn gwirionedd.

Mae'n bwysig nawr ein bod ni'n cynyddu capasiti'r gwasanaeth iechyd, ein bod ni'n blaenoriaethu diagnosis a thriniaeth, ein bod ni'n trawsnewid y ffordd rŷn ni'n darparu gofal dewisol, a hefyd mae'n bwysig ein bod ni'n darparu gwybodaeth a chefnogaeth well i bobl. Rŷn ni wedi rhoi miliynau o bunnoedd yn ychwanegol i sicrhau ein bod ni'n gweld theatrau ac adnoddau endosgopi ychwanegol, ac mae hwnna eisoes yn gwneud gwahaniaeth. Felly, mae ein cynllun adfer yn cydnabod bod angen i'r system gyfan weithio gyda'i gilydd i gyflawni'r cynllun hwn, o'r sector gofal sylfaenol yn gweithio yn wahanol iawn gyda'r sector gofal eilaidd, mae gwasanaethau i gefnogi cleifion i reoli eu hiechyd yn eu cartrefi eu hunain ac mae angen i ni leihau'r angen am ofal yn yr ysbyty. Mae'n bwysig bod y sector gofal a'r sector cymdeithasol yn gweithio gyda'i gilydd, ac yn sicrhau bod cleifion yn cael eu rhyddhau o'n hysbytai ni yn ddiogel. Dwi'n siŵr ein bod ni i gyd yn mynd i weithio gyda'n gilydd i adfer ar ôl y pandemig yma.

Galwaf ar James Evans i ymateb i'r ddadl.

Diolch, Ddirprwy Lywydd. Hoffwn ddechrau drwy ddiolch i bawb yn y Siambr sydd wedi cyfrannu at y ddadl bwysig hon heddiw. Mae'r ddadl o bwys enfawr i bobl Cymru. Gwn yn bersonol am y rhestr aros hon, oherwydd roedd fy mam wedi bod yn aros am bedair blynedd am lawdriniaeth ar ei chlun, mewn poen difrifol, ond rwy'n falch o ddweud ei bod bellach wedi cael triniaeth.

Fel y dywedodd fy nghyd-Aelodau, Russell George, Rhun ap Iorwerth, Janet Finch-Saunders ac eraill, mae rhestrau aros y GIG bellach yn hwy nag erioed o'r blaen. Mae un o bob pump o bobl ar restr aros. Mae hyn yn effeithio ar bobl o bob oed a phob cefndir ac mae'r ôl-groniadau hyn yn effeithio'n negyddol ar bob un ohonynt. Fel y dywedodd Rhun, roedd y GIG yn gwegian o dan y pwysau cyn i'r pandemig ddechrau. Mae oedi cynnar, a grybwyllwyd, wedi achosi problemau yn y GIG ehangach ac mae wedi gwneud cyflyrau iechyd sy'n bodoli eisoes yn llawer iawn gwaeth, yn enwedig yng nghyd-destun diagnosis canser. 

Roeddwn yn falch iawn o weld mwy o fuddsoddiad yn mynd i mewn i'r GIG. Fodd bynnag, mae angen inni fod yn sicr y caiff y buddsoddiad ychwanegol hwnnw ei wario ar reng flaen y GIG ac na chaiff ei golli mewn biwrocratiaeth. Nid oes arnom angen rhagor o reolwyr; yr hyn sydd ei angen arnom yw mwy o feddygon, nyrsys a gweithwyr iechyd proffesiynol rheng flaen i fynd i'r afael â'r broblem. Mae mwy o arian yn mynd i'r GIG yng Nghymru nag yn Lloegr. Felly, nid yr arian yw'r broblem, ond y ffordd y caiff y GIG ei reoli. Roedd hi'n wych clywed cyfraniad pwerus iawn Altaf Hussain i'r ddadl hon. Rwy'n siŵr fod pawb yn y Siambr yn gwybod am eich profiad, Altaf, ac mae gan bobl barch mawr tuag atoch, nid yn unig yma, ond ledled y byd am eich profiad yn y GIG a'r hyn yr ydych wedi'i wneud.

Yn fy etholaeth i, mae trigolion yn wynebu cyfnodau hir o oedi. Yn gyffredinol, nid oes ganddynt fynediad at ysbyty cyffredinol dosbarth. Rydym yn gweld cymorth cymunedol yn cael ei leihau. Mae gwasanaethau wedi cael eu torri yn Ysbyty Tref-y-Clawdd yn fy nghymuned i. Rydym yn gweld wardiau lleol yn cau. Gwnaeth Janet Finch-Saunders y pwynt am iechyd cymunedol lleol, ac os ydym am ddatrys problem oedi wrth drosglwyddo gofal, mae angen inni sicrhau bod gennym welyau yn ein hysbytai cymunedol i drosglwyddo pobl iddynt.

Rydym eisoes wedi trafod yr adroddiad damniol 'Aros yn iach?', a oedd yn nodi effaith yr ôl-groniad o amseroedd aros. Galwodd am roi cynlluniau cadarn ar waith. Er bod y Gweinidog wedi cyhoeddi cyfres o fesurau i fynd i'r afael â hyn, ac rwyf fi a llawer o rai eraill yn croesawu'r datganiad fod ymrwymiadau yn eu lle, mae'n hanfodol bwysig fod y Llywodraeth a'r Senedd hon a phwyllgorau perthnasol yn gallu craffu ar fyrddau iechyd i sicrhau eu bod yn cyflawni eu targedau a bod pobl yn cael eu dwyn i gyfrif.

Dywedodd Jenny Rathbone nad yw'r cynllun hwn ond wedi bod ar waith ers pythefnos. Ond hoffwn eich atgoffa bod y Llywodraeth hon wedi bod ar waith ers dros 20 mlynedd, ac roedd yn gwegian o dan y pwysau o'r blaen, felly ni allwch feio'r pandemig am bopeth. Roedd pethau'n mynd wysg eu cefnau o'r blaen, felly hoffwn ofyn i'r Gweinidog ystyried hynny a pheidio â beio popeth ar y pandemig. Gwnaf, Jenny, fe wnaf dderbyn ymyriad.

Ie, dim ond ers pythefnos y mae wedi bod yno. Beth sy'n annigonol am hyn yn awr? Fe ddywedoch chi nad yw'n gynllun digonol, felly beth fyddai'n ei wneud yn ddigonol yn eich barn chi?

Yr hyn yr ydym am ei weld yw amserlenni. Nid ydym yn gweld amserlenni digonol ar gyfer cyflawni'r pethau hyn. Rydym yn gweld yr hybiau llawfeddygol nad oes gan rai ohonom mohonynt; nid ydym yn gweld pryd y bydd hybiau llawfeddygol yn cael eu hagor ledled Cymru. Nid oes amserlen ar gyfer hynny—mae yn y cynllun. Nid ydym yn gweld lle mae'r holl arian hwn yn mynd i gael ei fuddsoddi. Rydym am weld hynny er mwyn inni allu craffu arno’n briodol.

Oherwydd rydym yn croesawu hybiau llawfeddygol, Weinidog. Mae hynny'n rhywbeth rydych chi a minnau, a Russell George a fy mhlaid, wedi bod yn galw amdano ers blynyddoedd lawer, gan ein bod am weld nifer y bobl sy'n mynd i mewn i'r GIG yn cynyddu. Ond pan fydd y bobl hynny'n mynd i mewn, mae angen inni sicrhau bod digon o staff yno i sicrhau bod pobl yn cael eu gweld. Rwyf wedi dweud wrthych, ac fe'i dywedaf eto: rwy'n credu bod angen inni feddwl yn radical sut y cawn bobl i mewn i'r GIG, boed hynny drwy radd-brentisiaethau neu drwy ailwampio'n sylweddol y ffordd y daw pobl yn nyrsys neu'n feddygon.

Mae llawer o bobl wedi sôn yn y Siambr hon—[Torri ar draws.] Fe wnaf ychydig o gynnydd, Carolyn, a dof yn ôl atoch. Mae atal yn well na gwella. Mae llawer o bobl wedi dweud hynny. Ac rwy'n parchu safbwynt y Dirprwy Weinidog yma o geisio mynd i'r afael â hynny, ond mae angen inni wthio hyn yn gyflymach, yn gynt, i sicrhau ei fod yn cael ei gyflawni. Nid ydym am weld pobl sy’n dioddef o ordewdra ar restrau aros, gan fod hynny’n rhoi pwysau ar y GIG gydag oedi cyn rhyddhau. Mae angen blaenoriaethu iechyd y cyhoedd ac mae hynny’n golygu integreiddio'n agosach â’n hawdurdodau lleol.

Hoffwn sôn am ryddhau o'r ysbyty. Nid yw gofal cymdeithasol a'r sector iechyd yn gweithio gyda'i gilydd yn gweithio ar hyn o bryd. Rydym wedi gweld gormod o bobl yn eistedd mewn ysbytai yn blocio gwelyau, ac mae angen i’r cysylltiad rhwng y byrddau iechyd a’n cynghorau fod yn fwy integredig. Weinidog, rwy'n gwybod y byddwch yn dweud bod gennym y byrddau partneriaeth rhanbarthol ar waith erbyn hyn i helpu i gyflawni hynny, ond gyda 1,000 o bobl yn dal i aros mewn gwelyau, fel y mae Russell George wedi dweud, nid wyf yn siŵr fod yr integreiddio hwnnw’n gweithio. A hoffwn bwyso arnoch i sicrhau bod y byrddau partneriaeth rhanbarthol yn cyflawni hynny.

Weinidog, nid wyf am ichi ystyried y cynnig yn ymosodiad. Credaf fod cryn dipyn o gynnwrf yn gynharach mewn perthynas â hyn. Cyflwynodd Russell George, fy nghyd-Aelod, bwyntiau da iawn ynglŷn â sut yr hoffem weld pethau’n gwella ledled Cymru, a dyna yr hoffwn i ni ei wneud yma. Nid yw'r GIG yn eiddo i Lafur, nid yw'n eiddo i'r Ceidwadwyr, nid yw'n eiddo i Blaid Cymru, nid yw'n eiddo i'r Democratiaid Rhyddfrydol, mae'r GIG yn eiddo i'r cyhoedd. Maent yn talu eu trethi, maent yn disgwyl gwasanaeth addas, a dyna pam y byddwn ni fel Ceidwadwyr Cymreig yn dwyn y Llywodraeth i gyfrif ar hyn. Dyna pam ein bod ni yma, a dyna pam fy mod yn annog pob Aelod i gefnogi’r cynnig hwn sydd ger eu bron heddiw.

Y cwestiwn yw: a ddylid derbyn y cynnig heb ei ddiwygio? A oes unrhyw Aelod yn gwrthwynebu? [Gwrthwynebiad.] Oes. Gohiriaf y bleidlais ar y cynnig tan y cyfnod pleidleisio. 

Gohiriwyd y pleidleisio tan y cyfnod pleidleisio.