Eitem 11 fydd nesaf, y Gorchymyn Ffyrdd Cyfyngedig (Terfyn Cyflymder 20 mya) (Cymru) 2022. Dwi'n galw ar y Gweinidog Newid Hinsawdd i wneud y cynnig yma—Julie James.

Cynnig NDM8054 Lesley Griffiths

Cynnig bod y Senedd, yn unol â Rheol Sefydlog 27.5:

1. Yn cymeradwyo bod y fersiwn ddrafft o Gorchymyn Ffyrdd Cyfyngedig (Terfyn Cyflymder 20 mya) (Cymru) 2022 yn cael ei llunio yn unol â’r fersiwn ddrafft a osodwyd yn y Swyddfa Gyflwyno ar 21 Mehefin 2022.

Cynigiwyd y cynnig.

Diolch, Llywydd. Cynigiaf y cynnig. Mae adran 81(1) o Ddeddf Rheoleiddio Traffig Ffyrdd 1984 yn darparu

'Ni fydd yn gyfreithlon i berson yrru cerbyd modur ar ffordd gyfyngedig yn gyflymach na 30 milltir yr awr.'

Yn ddarostyngedig i ddarpariaethau adran 82 ac 84(3) o'r Ddeddf,

'mae ffordd yn ffordd gyfyngedig at ddibenion adran 81 o'r Ddeddf hon os (a) yng Nghymru a Lloegr, darperir system o oleuadau stryd wedi'u dodrefnu arni drwy lampau a osodir heb fod yn fwy na 200 llath ar wahân.'

Mae adran 81(2) o'r Ddeddf yn galluogi'r awdurdod cenedlaethol, sef Gweinidogion Cymru mewn perthynas â Chymru, yn unol ag adran 142(1) o'r Ddeddf, drwy Orchymyn, i gynyddu neu ostwng cyfradd y cyflymder a bennir gan adran 81(1), naill ai fel y'i deddfwyd yn wreiddiol neu fel y'i hamrywiwyd o dan yr is-adran honno. Mae adran 81(3)(aa) o'r Ddeddf yn darparu bod Gorchymyn o'r fath,

'os caiff ei wneud gan Weinidogion Cymru, i'w wneud drwy offeryn statudol a'i gymeradwyo drwy benderfyniad gan Senedd Cymru.'

Cyn i Weinidogion Cymru wneud Gorchymyn o dan adran 81(2) o'r Ddeddf, mae adran 81(5) o'r Ddeddf yn ei gwneud yn ofynnol iddynt ymgynghori â'r Ysgrifennydd Gwladol, sydd wedi'i wneud. Pan ddaw'r Gorchymyn i rym ar 17 Medi 2023, fel y bwriadwyd, bydd y terfyn cyflymder cyffredinol ar gyfer ffyrdd cyfyngedig yn gostwng o 30 mya i 20 mya ar gyfer Cymru. Nid yw darpariaethau'r Ddeddf yn cael eu diwygio fel arall gan y Gorchymyn.

Felly, bydd yr awdurdod traffig ar gyfer ein priffordd, Gweinidogion Cymru mewn perthynas â chefnffyrdd a ffyrdd arbennig a'r cyngor sir neu fwrdeistref sirol perthnasol mewn perthynas â ffyrdd eraill, yn cadw'r pŵer o dan adran 82(2) o Ddeddf Rheoleiddio Traffig Ffyrdd 1984 i gyfarwyddo

'y bydd ffordd sy'n ffordd gyfyngedig at ddibenion adran 81 o'r Ddeddf hon yn peidio â bod yn ffordd gyfyngedig at y dibenion hynny'  gyda'r canlyniad na fyddai terfyn cyflymder cyffredinol ar gyfer ffyrdd cyfyngedig yn berthnasol i ffordd o'r fath. Yn ogystal â hyn, er bod Gorchymyn o dan adran 81(a) o'r Ddeddf sy'n gosod terfyn cyflymder ar ffordd mewn grym, ni fydd y ffordd honno'n ffordd gyfyngedig at ddibenion adran 81 o'r Ddeddf, sy'n golygu y byddai'r terfyn cyflymder a osodir gan y Gorchymyn hwnnw yn gymwys o dan unrhyw amgylchiadau o'r fath. Yn amodol ar y darpariaethau hyn, bydd y terfyn cyflymder diofyn ar gyfer ffordd gyfyngedig yng Nghymru yn gostwng o 30 mya i 20 mya.

Mae'r Gorchymyn yn ceisio mynd i'r afael â materion diogelwch ar y ffyrdd ac effeithiau cerbydau a ffyrdd ar yr amgylchedd a chymunedau. Mae'n ceisio gwella diogelwch ar y ffyrdd, annog newid i ddulliau teithio mwy llesol, a gwella'r economi a'r amgylchedd lleol yng nghymunedau Cymru. Bwriad yr oedi cyn i'r Gorchymyn ddod i rym yw galluogi awdurdodau traffig i baratoi ar gyfer y ddeddfwriaeth newydd, rhoi cyhoeddusrwydd i'r cynigion a galluogi gwneud diwygiadau priodol i ddeddfwriaeth arwyddion traffig. Mae'r cynnig i gyflwyno terfyn cyflymder arafach hefyd yn cyd-fynd â nodau llesiant Cymru a blaenoriaethau strategol eraill, megis gwella ansawdd aer a lleihau allyriadau carbon.

Mae tystiolaeth lethol bod cyflymderau is yn arwain at lai o wrthdrawiadau ac anafiadau llai difrifol, a thystiolaeth gyson bod nifer yr anafusion yn cael eu lleihau pan gyflwynir terfynau 20 mya. Ar gyfartaledd, mae 80 o bobl y flwyddyn yn marw ar ffyrdd Cymru, 80 o deuluoedd na fydd eu bywydau byth yr un fath eto. Mae ystadegau damweiniau 2021 newydd gael eu cyhoeddi, ac yn ystod y flwyddyn hon, digwyddodd dros hanner yr holl ddamweiniau ffordd—53 y cant—ar ffyrdd 30 mya. Mae cerddwyr bum gwaith yn fwy tebygol o gael eu lladd ar 30 mya o'i gymharu ag 20 mya, a lladdwyd 52 y cant o'r holl anafusion ar ffyrdd 30 mya yn ystod 2019. Symud i—[Torri ar draws.] Ie wrth gwrs.

Fe wnes innau hefyd edrych ar yr ystadegau heddlu hynny. A wnaethoch chi sylwi bod 3 y cant o'r damweiniau'n digwydd ar ffyrdd 20 mya, ond dim ond 2.5 y cant o ffyrdd Cymru sy'n rhai 20 mya? Felly, mewn gwirionedd, mae'r gyfradd ddamweiniau yn uwch o 0.5 y cant ac yn cyd-fynd i raddau helaeth â'r gyfradd ddamweiniau ar ffyrdd 30 mya.

Mae rhai materion yn ymwneud â sut rydych chi'n defnyddio ystadegau, yn amlwg, Mark, ond mewn gwirionedd, os byddwch chi'n defnyddio milltiroedd y ffordd o'i gymharu â hynny, nid yw hynny'n wir yn llwyr.

Mae'r dystiolaeth yn dangos i ni y byddai symud i derfyn cyflymder cenedlaethol o 20 mya ar gyfer ffyrdd cyfyngedig yn eu gwneud yn fwy diogel, yn achub bywydau ac yn annog mwy ohonom i gerdded a beicio. Mae ymchwil wedi dangos y bydd barn y cyhoedd yn cefnogi'r newid, a lle mae terfyn cyflymder o 20 mya wedi'i roi ar waith, mae cymorth wedi tyfu. Mae tystiolaeth hefyd bod terfynau 20 mya yn arwain at fwy o gerdded a beicio, sy'n flaenoriaeth i Lywodraeth Cymru. Bydd cyflwyno terfyn cyflymder arafach lle mae pobl yn byw yn ein helpu ni i gyd i wneud cerdded a beicio y ffordd fwyaf naturiol o deithio am bellteroedd byrrach a diddyfnu ein hunain oddi ar ddibynnu ar geir preifat. Bydd mwy o gerdded a beicio ynghyd â chyflymder traffig arafach yn creu cymunedau mwy cydlynol a diogel i bobl fyw, gweithio a chymdeithasu ynddyn nhw ac felly mae'n fuddiol i iechyd meddwl pobl yn ogystal â'u hiechyd corfforol.

Nid yw hwn yn newid cyffredinol o 20 mya, ac rydym ni'n gweithio'n agos gydag awdurdodau lleol i nodi ffyrdd posibl lle bydd terfynau cyflymder yn gostwng i 20 mya a'r rhai a ddylai aros ar 30 mya. Mae'r rhagdybiaeth i derfyn cyflymder preswyl diofyn o 20 mya yn un o ymrwymiadau'r rhaglen lywodraethu.

A wnewch chi dderbyn ymyriad?

Gwnaf.

Rwy'n credu fod hynny'n—. Mae'n ddrwg gen i, rwy'n siŵr eich bod chi am fwrw ymlaen â phethau, ond rwy'n credu ei fod yn bwysig iawn—[Chwerthin.] Y ffordd roedd hi'n edrych arna i oedd hynny. Rwy'n credu bod hwnnw'n bwynt pwysig iawn bod trigolion yn cael eu clywed, ac rwy'n rhoi croeso gofalus iawn i'r cynigion hyn. Rwy'n credu, ar y cyfan, y bydd trigolion Caerffili, mewn rhai ardaloedd fel Rhydri, Bargoed a Castle View, yn eu croesawu. Ond rhaid gwrando ar breswylwyr, ac os gallech chi gadarnhau y bydd y cynigion hyn yn dal i roi cyfle i drigolion gael eu clywed os ydyn nhw'n teimlo nad yw 20 mya yn briodol ar gyfer ffyrdd penodol.

Ie, yn wir; byddaf yn dod at hynny cyn bo hir. [Chwerthin.]

Mae'r rhaglen 20 mya yn cefnogi 'Llwybr Newydd', strategaeth drafnidiaeth Cymru, drwy ei gwneud yn haws ac yn fwy diogel i bobl gerdded a beicio. Mae'r broses mae'n rhaid i awdurdodau lleol fynd drwyddi i gyflwyno terfynau is, y Gorchmynion rheoleiddio traffig, yn araf, yn gymhleth ac yn ddrud. Er gwaethaf miliynau o bunnoedd a fuddsoddwyd yn flaenorol, dim ond tua 2.5 y cant o'r rhwydwaith ffyrdd sy'n destun terfyn cyflymder o 20 mya ar hyn o bryd. Rydym ni’n amcangyfrif y bydd hyn yn codi i 35 y cant pan gaiff y polisi ei weithredu. Yn hytrach na'i gyflwyno fesul stryd, fesul awdurdod, rydym ni’n bod yn feiddgar ac yn dewis y ffordd gallach, i'w gyflwyno i bawb ar yr un pryd. Mae'r newid hwn yn y terfyn cyflymder diofyn drwy ddeddfwriaeth yn cynnig dull cyson ledled Cymru o'i gyflwyno ar ffyrdd cyfyngedig yng Nghymru.

Nid ystyrir bod pob ffordd gyfyngedig yn addas i'w lleihau i 20 mya a gall awdurdodau priffyrdd ddefnyddio proses eithriadau a ddatblygir fel canllawiau i'w cynorthwyo i nodi pa ffyrdd neu ddarnau o ffordd ddylai aros ar 30 mya. Rydym ni’n parhau i ddatblygu'r eithriadau hyn ar y cyd wrth i ni symud drwy'r broses drwy weithio gydag awdurdodau lleol. Rydym wedi mireinio'r cynnig gwreiddiol gan y grŵp tasglu ar gyfer setliadau'r cam cyntaf, ac rydym ni bellach yn gweithio gydag ardaloedd treialu i adolygu eu profiad cyn i'r canllawiau gael eu cyflwyno'n genedlaethol, ond, yn y pen draw, bydd gwybodaeth leol yn allweddol, a bydd gan drigolion lleol lais, wrth gwrs, yn y ffordd y dylai eu stryd fod.

Mae dyfodol ein trefi a'n dinasoedd yn dibynnu ar ein gallu i symud o gwmpas yn gynaliadwy ac ar atebion sy'n cael effaith gadarnhaol ar iechyd y cyhoedd, yr amgylchedd a chymunedau. Dyna pam, Llywydd, y byddwn yn defnyddio'r egwyddor bod yn rhaid i gerdded, beicio a theithio llesol barhau i fod yr opsiynau gorau ar gyfer teithiau trefol byr, a bydd terfyn cyflymder diofyn o 20 mya yn helpu i gyflawni hyn. Byddai cyflwyno terfyn cyflymder cenedlaethol o 20 mya yn bolisi pwysig a phellgyrhaeddol. Pe bai'n cael ei basio, Cymru fyddai'r wlad gyntaf yn y DU i gyflwyno'r newid.

Rydym ni’n gofyn i chi i gyd fod yn rhan o'r newid hwn a gwneud i'n cymunedau ddeall manteision ehangach 20 mya. Mae'r newid hwn yn un sy'n pontio'r cenedlaethau a bydd angen amser arno i ymwreiddio. Bydd angen ymgyrch gyfathrebu a marchnata bwysig a mentrau newid ymddygiad i gyd-fynd â hi. Mae sicrhau newid mewn ymddygiad yn heriol, ond mae Cymru wedi dangos o'r blaen y gallwn ni wneud hynny'n llwyddiannus gyda pholisïau fel rhoi organau, gwahardd ysmygu mewn mannau cyhoeddus a chyfyngu ar y defnydd o fagiau plastig. Fodd bynnag, mae'n gofyn am ymdrech gydweithredol rhwng asiantaethau, awdurdodau lleol a gan gymunedau. Mae angen i ni leihau cyflymderau fel bod terfynau is a gyrru arafach yn cael eu normaleiddio. Diolch.

Cadeirydd y Pwyllgor Deddfwriaeth, Cyfiawnder a'r Cyfansoddiad nawr. Huw Irranca-Davies.

Diolch, Llywydd. Yn hytrach na'r materion polisi pwysig yma, mae gennym ni rai pwyntiau technegol a rhinweddau i'w codi o ran gwneud cyfraith Cymru yn hygyrch yn gyntaf. Gwneir y Gorchymyn drwy arfer y pŵer yn adran 81(2) o Ddeddf Rheoleiddio Traffig Ffyrdd 1984. Mae erthygl 2(2) o'r Gorchymyn yn darparu bod y cyfeiriad yn adran 81(1) o'r Ddeddf at '30 milltir yr awr' i'w ddehongli fel cyfeiriad at '20 milltir yr awr'. Felly, pan ddaw'r Gorchymyn i rym, bydd angen i berson leoli'r Ddeddf a'r Gorchymyn er mwyn deall y terfyn cyflymder diofyn ar ffyrdd cyfyngedig yng Nghymru. Mae hyn yn ymwneud â hygyrchedd y gyfraith. Gofynnwyd i Lywodraeth Cymru a oedd wedi ystyried defnyddio'r pŵer yn adran 81(2) i wneud diwygiad testunol yn lle hynny i'r terfyn cyflymder yn adran 81(1), a fyddai'n helpu i wneud cyfraith Cymru yn y maes hwn mor hygyrch â phosibl i ddefnyddwyr y ffordd.

Yn ei hymateb, mae Llywodraeth Cymru wedi dweud ei bod yn derbyn bod angen gwneud cyfraith Cymru mor hygyrch â phosibl, ond mae'r dull drafftio wedi'i lywio gan faterion yn ymwneud â feirysau. Dywedwyd wrthym nad yw geiriad y pŵer yn adran 81 yn glir o ran addasu'r gyfradd cyflymder yn destunol wedi'i awdurdodi. At hynny, nid oes pŵer atodol penodol i wneud newidiadau canlyniadol i'r adran i ddelio â gwahaniaethu yng nghyfradd y cyflymder ledled Cymru, yr Alban a Lloegr. Felly, mae Llywodraeth Cymru o'r farn pe bai Senedd y DU wedi bwriadu cael pwerau ategol o'r fath, y gallai fod wedi'u cynnwys ar unrhyw un o'r adegau yn ystod y blynyddoedd diwethaf lle mae diwygiadau wedi'u gwneud i adran 81 o Ddeddf 1984, gan gynnwys drwy Ddeddf Cymru 2017.

Er mwyn gwneud y dull addasu testunol yn hyfyw ar lefel ymarferol, mae Llywodraeth Cymru o'r farn y byddai angen i Lywodraethau Cymru, yr Alban a'r DU gytuno ar y dull gweithredu a rhoi gwybod i'w gilydd am unrhyw newidiadau pan fyddan nhw'n digwydd, y mae Llywodraeth Cymru o'r farn y byddai'n anodd eu cyflawni'n ymarferol. O ystyried mai bwriad y strwythurau cysylltiadau rhynglywodraethol newydd y cytunwyd arnynt yn ddiweddar yw darparu ar gyfer gwell gwaith rhynglywodraethol, byddem yn ddiolchgar am fwy o eglurder ar y pwynt hwn, o ran pam na allai hyn weithio. Nawr, mae hyn yn arbennig o bwysig o gofio bod Llywodraeth Cymru, mewn ymateb i'n pwynt rhinweddau, wedi cadarnhau bod yr Adran Drafnidiaeth a'r Asiantaeth Safonau Gyrwyr a Cherbydau wedi cael eu briffio'n llawn am gynlluniau Llywodraeth Cymru, a bod cynlluniau ar waith ar gyfer gofynion profion gyrru a'r cod priffyrdd wedi'i argraffu i'w ddiwygio yn unol â hynny.

Mae ein trydydd pwynt rhinweddau yn nodi na chynhaliwyd asesiad ffurfiol o'r effaith ar gyfiawnder ar gyfer y Gorchymyn hwn. Mae'r cyfiawnhad dros hyn wedi'i nodi yn yr asesiad effaith rheoleiddiol, sy'n dod i'r casgliad mai dim ond ychydig o effaith a gaiff ar y system cyfiawnder troseddol. Fel y mae ein hadroddiad yn tynnu sylw ato, mae'r asesiad yn nodi bod nifer o ffactorau wedi dylanwadu ar gasgliadau Llywodraeth Cymru, ac mae Llywodraeth Cymru wedi cadarnhau i ni ei bod wedi ystyried y ffaith bod gofynion cymhwysedd pellach ar gyfer cyrsiau ymwybyddiaeth cyflymder heblaw am y cyflymder a gofnodwyd yn unig, a bod gwahaniaethau rhwng terfyn cyflymder is a roddwyd ar waith mewn ardal dreialu ddiffiniedig a therfyn cyflymder diofyn cenedlaethol a allai gael effaith ar y nifer a'r math o droseddau goryrru a gyflawnir.

I gyfnewid hetiau am eiliad, Llywydd, o Gadeirydd y Pwyllgor Deddfwriaeth, Cyfiawnder a’r Cyfansoddiad, a gwisgo fy het fel cadeirydd y Grŵp Trawsbleidiol ar deithio llesol, a gaf i nodi'r gefnogaeth bwysicaf gan aelodau'r grŵp hwnnw, gan gynnwys Living Streets, Sustrans Cymru, 20's Plenty for Us, Ramblers Cymru, y Rhwydwaith Gweithredu Trafnidiaeth a llawer o rai eraill sy'n gweld hyn fel ffordd, gan ddefnyddio'r eithriadau sydd wedi'u hamlinellu hefyd, o sicrhau bod gennym ni strydoedd glanach, llai o dagfeydd, llai llygredig, mwy gwareiddiedig?

Gadewch i mi ddweud o'r cychwyn cyntaf wrth bawb yma fy mod 100 y cant o blaid cymryd camau i wella diogelwch ar y ffyrdd yma yng Nghymru. Nid oes gan grŵp Ceidwadwyr Cymreig unrhyw broblem o ran gweld cyfyngiadau cyflymder is ar ffyrdd lle mae gweithgarwch mawr i gerddwyr, fel y tu allan i addoldai prysur, ysgolion, meysydd chwarae a strydoedd mawr lle caniateir ceir. Fel y dywedodd Edmund King, llywydd yr AA,

'Mae terfynau 20 mya yn gweithio orau lle mae eu hangen—y tu allan i ysgolion neu ysbytai, neu leoedd lle y gellir dod ar draws defnyddwyr ffyrdd eraill sy'n agored i niwed.'

Diwedd y dyfyniad. Fodd bynnag, yr wyf i, ochr yn ochr â’r Ceidwadwyr Cymreig, yn credu'n gryf y dylai'r terfyn cyflymder aros ar 30 mya yma yng Nghymru. Mae'n amlwg o'r nifer fawr o lythyrau a negeseuon e-bost yr wyf i a fy nghyd-Aelodau wedi cael eu llethu ganddyn nhw dros yr wythnosau diwethaf fod treialu'r cyfyngiadau cyflymder 20 mya yn achosi problemau mawr ar ffyrdd prysur i gymudwyr, ac yn ddiamheuol mae'n broblem a wynebir gan gymunedau ledled Cymru. O Fwcle a'r Wyddgrug yn y gogledd i Gil-y-coed a'r Fenni yn y de, mae pobl wedi cysylltu â mi yn eu heidiau i fynegi eu pryderon. Mae'r terfyn cyflymder o 20 mya wedi achosi tagfeydd traffig, rhwystredigaeth i yrwyr, a theimlad gwael ymhlith trigolion—i'r gwrthwyneb i'r hyn yw’r bwriad y tu ôl i'r polisi hwn. 

Cyhoeddodd yr Adran Drafnidiaeth adroddiad ar derfynau cyflymder 20 mya yn 2018. Daethant i'r casgliad nad yw'r parthau cyflymder 20 mya wedi cael unrhyw effaith ar ddiogelwch ar y ffyrdd, a bod gyrwyr ond wedi lleihau eu cyflymder 0.7 mya yn y parthau hyn. Hefyd, nid cyflymder oedd y ffactor mwyaf cyffredin a oedd yn gysylltiedig â damweiniau ffyrdd. Y ffactor a gyfrannodd fwyaf at ddamweiniau, mewn gwirionedd, oedd methiant i arsylwi ar ran modurwyr a cherddwyr. Mae perygl ychwanegol posibl hefyd y bydd gyrwyr sy'n cael eu rhwystro gan dagfeydd traffig a chyflymder araf yn fwy na'r terfynau ac yn gyrru heb ofal priodol cyn gynted ag y byddant yn gadael y parthau 20 mya hyn.

Mae Sustrans wedi dweud y gallai terfyn cyflymder diofyn o 20 mya arbed tua chwe bywyd y flwyddyn, ond gallwn ni wneud mwy. Gadewch imi ddweud wrthych chi sut: mae'n ffaith mai yng Nghymru bod gennym ni’r ganran uchaf o anafusion sy'n yfed a gyrru ym Mhrydain, yn ôl ffigurau'r Adran Drafnidiaeth. Mae ffigurau swyddogol yn dangos bod yfed a gyrru wedi codi o 110 i 130 yng Nghymru rhwng 2019 a 2022. Yn bersonol, rwy'n ei chael hi'n anodd iawn ystyried unrhyw ystadegau yn ystod cyfnod clo COVID gan nad yw'n wir gynrychiolaeth o sut mae ein ffyrdd wedi edrych mewn gwirionedd dros y blynyddoedd. Felly, Gweinidog, cymaint ag y credaf fod pob bywyd yn bwysig, nid oes rhaid i chi fod yn athrylith fathemategol i weld faint o fywydau fyddai'n cael eu hachub pe bai Llywodraeth Cymru yn darparu mwy o gyllid, mwy o adnoddau a mwy o arweiniad i gefnogi a mynd i'r afael ag yfed a gyrru.  Mae Llywodraeth y DU wedi buddsoddi bron i £20 miliwn yn yr ymgyrch yfed a gyrru THINK! ers 2007, gan helpu i achub bron i 1,000 o fywydau. Beth am fuddsoddi rhywfaint o'r arian hwnnw, er enghraifft drwy rewi'r rhaglen gwella ffyrdd, i fynd i'r afael â'r broblem hon?

Hoffwn weld sut yn union y bydd Llywodraeth Cymru yn gorfodi'r terfyn cyflymder cyffredinol hwn o 20 mya pan fydd ar waith. Mae hyd yn oed adroddiad grŵp y tasglu yn cadarnhau y bydd gweithredu'r terfyn cyflymder 20 mya diofyn yn gymhleth, yn ddrud ac yn gofyn am ymrwymiad parhaus sylweddol ar gyfer plismona yn ogystal â chostau newydd arwyddion ffyrdd a chamerâu cyflymder. Nawr, bydd y parth 20 mya penodol hwn, er enghraifft, yn hunllef i'r heddlu a sefydliadau diogelwch ar y ffyrdd ei gorfodi. Tra ein bod ni ar bwnc cost, faint o arian y bydd Llywodraeth Cymru yn ei roi i awdurdodau lleol i weithredu'r rhaglen hon? Dydw i ddim yn deall sut na allai'r cynghorau fod wedi cael eu disgresiwn eu hunain i'w cyflwyno lle mae eu hangen yn y bôn, ac yn y pen draw gallem ni fel Llywodraeth fod wedi'u cefnogi a'u hannog mewn unrhyw ffordd y gallem er mwyn eu rhoi yn y bôn lle mae eu hangen fwyaf. Fe wnaethoch chi sôn am amgylchiadau eithriadol, Gweinidog. Pam na allem ni fod wedi cael amgylchiadau eithriadol ar gyfer y terfyn cyflymder o 20 mya, yn hytrach na'i gael yn ei le pan fydd y 30 mya yn gostwng?

Nawr, Gweinidog, pa ystyriaeth, hoffwn wybod, sydd wedi'i rhoi i effaith amseroedd teithio hirach ar deithwyr a busnesau trafnidiaeth gyhoeddus? P'un a yw'r bobl hynny'n ceisio cyrraedd y gwaith neu rieni sy'n ceisio codi eu plant o ysgolion, neu hyd yn oed hyfforddwyr gyrru sydd wedi cysylltu â mi yn eu heidiau, i dwristiaid sy'n ymweld â Chymru, yn y pen draw, bydd eu hamseroedd teithio yn hirach. Felly, yn hytrach nag annog mwy o bobl i ddod allan o'u ceir a defnyddio'r bws, mae'r polisi hwn yn mynd i gael yr effaith groes, gan nad oes gennym ni seilwaith trafnidiaeth gyhoeddus cryf yma yng Nghymru eto. Rydym ni wedi clywed llawer iawn yn y Senedd hon, a hynny'n briodol, am yr argyfwng costau byw gan Aelodau yn gyffredinol. Ni all yr un ohonom ni wadu ei fod yn peri pryder i bob un ohonom. Mae Llywodraeth Cymru wedi rhagweld y bydd y gost o gyflwyno'r cynllun hwn o 20 mya ledled Cymru yn £32.5 miliwn. A dweud y gwir, gallaf feddwl am lu o ffyrdd a phethau gwell i wario arian trethdalwyr arnyn nhw yma yng Nghymru na hyn. Mae busnesau sy'n dibynnu ar faniau cludo a dosbarthu ar y ffyrdd, sydd eisoes wedi'u taro'n wael gan y cynnydd yng nghost tanwydd, yn wynebu costau diangen pellach oherwydd y polisi hwn gan Lywodraeth Cymru.

A ydych chi'n derbyn ymyriad gan—?

Na, nid ar hyn o bryd.

Mae hynny'n iawn.

Ac rwy'n methu'n wirioneddol â gweld sut y bydd ansawdd aer yn cael ei wella drwy orfodi mwy o danwydd, a thrwy hynny, creu mwy o allyriadau. Mae cerbydau heddiw wedi'u cynllunio ar gyfer yr economi effeithlonrwydd a thanwydd uchaf ar gyflymder penodol, ac ni fydd o fudd i'r amgylchedd os yw ceir yn sownd ar ffyrdd prysur yn pwmpio llygredd ddydd ar ôl dydd.

Llywydd, mae mwy o bobl yn marw ar ffyrdd o yfed a gyrru, felly byddwn i 100 y cant y tu ôl i Lywodraeth Cymru yn cyflwyno cynllun effeithiol i annog pobl i beidio â gwneud hynny ac yn y pen draw rhoi'r gorau i yrru'n ddi-hid unwaith ac am byth. Mae amheuaeth ers tro byd fod cynllun treialu y Dirprwy Weinidog yn ffals ac yn llen fwg ar gyfer cynlluniau a oedd eisoes wedi'u gwneud. Sut y gall unrhyw un fod yn sicr bod canlyniadau'r cynllun hwn hyd yn oed yn gywir pan gawson nhw eu cynnal yn ystod y cyfnod clo?

Rwy'n annog Llywodraeth Cymru heddiw a phawb yma sy'n mynd i fwrw eu pleidlais i wrando ar bryderon trigolion a busnesau lleol, perchnogion gwahanol eiddo yn ogystal â'r rhai sydd ar y ffyrdd yn gyson cyn gosod y terfynau niweidiol a gwrthgynhyrchiol hyn o 20 mya ar gymunedau ledled Cymru yn barhaol a meddwl yn hir ac yn galed. Nid yw 20 yn ddigon. Gweinidog, os ydych chi o ddifrif am ddiogelwch ar y ffyrdd, yna dewch â'r 20 mya i mewn mewn i ardaloedd lle mae gwir eu hangen a gwariwch yr arian ar gadw gyrwyr meddw oddi ar ein ffyrdd unwaith ac am byth. Diolch.

Rwy'n croesawu'r cynlluniau hyn. Bydd cyflwyno cyfyngiadau cyflymder o 20 mya ar y ffyrdd dŷn ni'n sôn amdanynt yn gwneud ein cymunedau'n saffach ac yn llefydd mwy glân ac iach i fyw iddynt. Bydd hyn hefyd yn achub bywydau. Mae pob bywyd sy'n cael ei achub yn rhywbeth pwysicach nag unrhyw beth dŷn ni'n gallu mesur neu werthuso. Mae osgoi unrhyw brofedigaeth yn beth mawr a pheth da.

Nawr, bydd y mesurau hyn hefyd yn ein helpu ni i leihau dominyddiaeth ceir ar ein bywydau a'n cymunedau. Bydd ein strydoedd yn fwy deniadol, bydd yr awyrgylch yn saffach ar gyfer beiciau a phobl sy'n cerdded, heb sôn am bobl gydag anableddau a phlant ifanc. A bydd y mesurau hyn yn siŵr o helpu ein hamgylchfyd. Bydd llai o danwydd yn cael ei ddefnyddio, bydd llai o dagfeydd ar y strydoedd, bydd hyn hefyd yn gwella lefelau o lygredd aer a llygredd sŵn.

Wedi dweud hyn, mae rhai pryderon wedi cael eu crybwyll am y ffaith bod blanket approach yn cael ei ddefnyddio. Mae yna lefydd sydd â chyfyngiadau cyflymder o 30 mya ar hyn o bryd, sydd ddim yn llefydd preswyl, fel heolydd sy'n cysylltu stadau tai neu lefydd ar gyrion pentrefi a threfi. Buaswn i'n hoffi gwybod mwy am yr eithriadau all gael eu rhoi ar gyfer rhesymau teilwng a hefyd am yr adnoddau fydd ar gael i greu yr eithriadau yna, wrth gadw'n agos at yr egwyddor yma o leihau cyflymderau yn y llefydd lle mae pobl yn byw a phlant yn chwarae. Mae rhai cymunedau sy'n byw ar trunk roads yn poeni na fyddan nhw'n cael eu dal o dan yr un warchodaeth yma, fel y rhai ar hyd yr A470 a'r A487. Gweinidog, maen nhw angen yr un lefel o ddiogelwch. Mae hyn yn wir dros Gymru gyfan. A fyddech chi'n gallu rhoi gwybodaeth i ni yn ymateb i'r pryder hwn, os gwelwch yn dda?

Nawr, dwi'n gwybod bod yr Institute for Welsh Affairs yn cynnig y bydd y cyfyngiadau newydd, fel dŷn ni wedi clywed yn barod, yn lleihau anghyfartaleddau rhanbarthol ac yn gwella cynhwysiad neu inclusion mewn cymunedau. Allwch chi roi mwy o wybodaeth i ni am hyn, plis? Dwi wedi clywed gan etholwyr ym Mynwy, lle mae'r rheolau newydd yma wedi bod mewn lle ers peth amser, a buaswn i'n gwybod os gall gwersi gael eu dysgu o'r pilot. Mae rhai gyrrwyr yn dal i ddod i arfer â'r terfyn newydd; ydy e'n bosibl i amser fod mewn lle cyn bydd cosb yn cael ei gyflwyno er mwyn helpu pobl i ddod i'r arfer â hyn? Ydy e'n bosibl i arwyddion fod yn glir? Mae rhai llefydd ym Mynwy lle mae'r arwyddion yn gwrthddweud ei gilydd; ar un heol, mae yna rai arwyddion yn dweud 20 mya, rhai eraill yn dweud 30 mya o hyd.

Ac yn olaf, Gweinidog, pan dŷch chi'n ymateb, allech chi ddweud pa gamau y byddwch chi'n eu cymryd i annog pobl gyffredin i ddeall pam mae'r newid yma yn cael ei gyflwyno? Dwi'n gwybod eich bod chi wedi sôn, pan oeddech chi'n siarad yn gynharach am behaviour change, am ba mor bwysig ydy hwnna, fel bod pobl yn teimlo bod hyn yn rhywbeth sy'n digwydd er eu mwyn nhw, a ddim jest yn rhywbeth sy'n digwydd iddyn nhw. So, byddwn i'n rili gwerthfawrogi clywed mwy gennych chi am hwnna. Fel dwi'n dweud, rhai pryderon, ond yn gyffredinol, wrth gwrs, dŷn ni'n croesawu hyn yn fawr. Diolch yn fawr iawn.

Fel y bydd y Gweinidog yn gwybod, rwy'n cynrychioli cymuned Bwcle sydd wedi cymryd rhan yn y cynllun treialu ar gyfer y newidiadau arfaethedig hyn, a'r hyn sy'n bwysig i mi, Gweinidog, yw ein bod yn dysgu'r gwersi o'r treial hwn. Mae'n hanfodol ein bod yn dysgu gwersi o Fwcle a'r ardaloedd eraill ledled Cymru. Ond mae'n rhaid iddo ymwneud â pherthynas aeddfed rhwng awdurdodau lleol, sy'n deall eu cymunedau lleol a'r cymunedau y maen nhw'n eu gwasanaethu—yn yr achos penodol hwn, Cyngor Sir y Fflint—a Llywodraeth Cymru.

Mae'n rhaid i mi ddweud, mae'r ohebiaeth yr wyf i wedi ei chael yn ymestyn llawer pellach na Bwcle ei hun yn unig, mae'n ymestyn ar draws cymuned Alun a Glannau Dyfrdwy, yr wyf i'n ei chynrychioli. Nawr, mae gan fy nhrigolion i bryderon gwirioneddol am lawer o'r prif ffyrdd. Mae llawer yn cefnogi 20 mya ar y rhan fwyaf o ffyrdd, gan gynnwys ystadau tai, ger ysgolion ac ati, ond maen nhw eisiau bod ag eithriadau ar gyfer y priffyrdd a'r prif lwybrau hynny, ac rwy'n deall ac yn rhannu'r pryderon hyn. Mae'n rhaid i mi fod yn onest am hynny. Felly, Gweinidog, os ydym ni am wneud 20 mya yn sefyllfa ddiofyn—nid sefyllfa gyffredinol, ond sefyllfa ddiofyn—mae angen i ni ddod o hyd i ffordd lle mae gan awdurdodau lleol y grym i nodi'r ffyrdd penodol hyn. Enghraifft o ffordd benodol yw Ffordd Lerpwl ym Mwcle yn fy etholaeth i. Mae ganddyn nhw'r pwerau hynny, maen nhw'n cymhwyso'r eithriadau hynny, lle maen nhw'n barnu bod hynny'n angenrheidiol. Felly, a wnewch chi gadarnhau'n glir ac ar y cofnod heddiw yma yn y Siambr y bydd gan awdurdodau lleol y pŵer i wneud hyn gyda'r cymunedau lleol sydd â'r wybodaeth leol honno, a thrwy gyfathrebu â nhw? Diolch yn fawr.

Rwy'n ddiolchgar am gael cyfrannu at y cynnig heddiw ar Orchymyn Ffyrdd Cyfyngedig (Terfyn Cyflymder 20 mya) (Cymru) 2022, lle gallai Cymru, wrth gwrs, ddod y genedl gyntaf yn y byd i fabwysiadu'r terfyn cyflymder diofyn o 20 mya ar strydoedd preswyl. Rwy'n dweud 'gallai', ond rwy'n siŵr bod chwip Llafur mor gryf â phosibl i'r holl feincwyr cefn ar yr ochr honno o'r Siambr hefyd.

Yn gyntaf, hoffwn i amlinellu fy siom llwyr, Llywydd, mai dim ond 30 munud a roddwyd i'r cynnig heddiw ar y papur trefn. Am newid mor sylweddol yn y ffordd y mae pobl yn byw eu bywydau bob dydd, nid yw 30 munud, yn fy marn i, yn agos at fod yn ddigon.

Os na wnewch chi dynnu gormod o sylw at hynny, mae'n ddigon posibl y byddaf yn ymestyn yr amser, dydych chi byth yn gwybod. 

Hael iawn ohonoch chi, Llywydd. Ni soniaf amdano eto. [Chwerthin.]

Felly, fel y soniodd Natasha Asghar, rydym yn sicr yn cefnogi gadael i'n cynghorau roi terfynau cyflymder o 20 mya y tu allan i ysgolion, ysbytai ac ardaloedd eraill, ac rwy'n sicr wedi gweld yr effaith honno ar yr ysgol y mae fy merched yn mynd iddi, lle rwyf wedi gweld bod diogelwch iddyn nhw y tu allan i'r ysgol honno, yn enwedig ar adegau prysur o'r dydd, yn bwysig. Ond mae'r dull cyffredinol hwn ar draws ein cymunedau, ar draws ffyrdd trefol yng Nghymru, heb gydnabod y gwahaniaethau enfawr yn ein cymunedau, yn ymddangos i mi fel ymateb difeddwl. Efallai y bydd hyn yn gweithio yng nghanol dinasoedd lle mae seilwaith da, trafnidiaeth gyhoeddus dda ar waith, ond nid oes gan lawer o'n pentrefi a'n trefi sy'n gysylltiedig â ffyrdd 30 mya ar hyn o bryd yr un system drafnidiaeth, yr un cysylltedd, yr un seilwaith—nid yw'n ddim byd tebyg i Gaerdydd, nid yw'n ddim byd tebyg i Abertawe, Gweinidog. Mae'r pentrefi a'r trefi gwledig hyn yn mynd i fod yn dioddef oherwydd hyn.

Fel y gwyddom ni, mae Llywodraeth Cymru wrthi'n treialu'r cynllun hwn ar draws ardaloedd yng Nghymru, gan gynnwys, fel y nododd yr Aelod dros Alun a Glannau Dyfrdwy, ym Mwcle yn y gogledd, lle cefais y pleser o gyfarfod â thrigolion a chynrychiolwyr lleol yr wythnos diwethaf. Wrth gyfarfod â'r trigolion hynny ym Mwcle sydd wedi bod â'r treial cyflymder yno, gwnaethon nhw dynnu fy sylw at nifer o faterion y maen nhw'n credu eu bod wedi eu nodi gyda'u llygaid a'u nodi o'u cwmpas. Maen nhw'n credu eu bod yn gweld lefel uwch o lygredd, maen nhw wedi gweld mwy o ddamweiniau a mwy o oedi. Ac maen nhw hefyd yn credu nad yw'r Llywodraeth wedi bod yn gwrando arnyn nhw ac ar eu pryderon drwy'r broses hon. Ac maen nhw'n poeni am lefel y llygredd, oherwydd yr hyn maen nhw'n sylwi arno yw ceir a gyrwyr yn gorfod gyrru mewn gêr is, gan gynhyrchu mwy o fwg. Maen nhw'n credu eu bod nhw wedi gweld mwy o ddamweiniau, oherwydd eu bod nhw'n credu eu bod wedi gweld mwy o yrwyr a'u sylw wedi ei dynnu wrth orfod ceisio byw o fewn y terfyn cyflymder newydd hwn. Ac maen nhw hefyd wedi gweld rhai risgiau sylweddol—fe wnaf ildio mewn eiliad, Jenny Rathbone—maen nhw hefyd wedi gweld risgiau sylweddol yn eu hymwneud â beicwyr hefyd, oherwydd eu bod nhw bellach yn gweld beicwyr yn goddiweddyd ceir, sy'n ymddangos braidd yn hurt. Jenny. 

Fel beiciwr, rwy'n cytuno ei bod yn berffaith bosibl mynd ar 20 mya fel beiciwr, ond mae hynny'n rheswm da dros fod ag 20 mya ar gyfer ceir. Siawns eich bod yn deall y bydd yn cymryd dros flwyddyn cyn i hyn fod yr opsiwn diofyn, ac mae hynny'n rhoi digon o amser i ni addysgu pobl y bydd yn 20 mya diofyn, ac eithrio lle'r ydym yn dynodi 30 mya.

Rwy'n derbyn y rhesymeg honno yn sicr ac yn deall hynny'n llwyr, ond yr hyn sydd wedi digwydd yma yw nad yw'r Llywodraeth wedi gwrando ar drigolion o ran y pryderon y maen nhw wedi eu codi drwy gydol y treial hwn. Fel y mae'r Aelod wedi sôn draw yn y fan yna, mae'n dreial, rydych chi'n iawn, ond byddech chi'n disgwyl i'r pryderon a'r wybodaeth a godir gan drigolion gael eu hystyried—[Torri ar draws.] Wel, mae wedi ei gyflwyno heddiw, yn y cynnig hwn yma heddiw. Gadewch i ni symud ymlaen.

O ran y gost, Llywydd—rydym ni'n sôn am £33 miliwn, fel y crybwyllwyd eisoes—rwy'n siŵr y byddai'n well gwario hwnnw ar gyflogi mwy o athrawon, meddygon a nyrsys yma yng Nghymru. Ynghyd â hyn, mae pryder gwirioneddol y bydd effaith enfawr ar fusnes a'r economi hefyd, oherwydd ni fydd yn caniatáu i bobl gyffredin fwrw ymlaen â'u gweithgareddau bywyd arferol ar yr un cyflymder, er enghraifft cyrraedd y gwaith, gollwng y plant yn yr ysgol. Bydd pobl yn treulio mwy o amser yn eu car, yn hytrach na bwrw ymlaen â'r hyn y mae angen iddyn nhw ei wneud. 

Yn ogystal â hyn, pryder mawr ynghylch cyflwyno terfyn cyflymder o 20 mya yw a fydd pobl yn gallu cadw at hyn a'r broses o orfodi hyn hefyd. Felly, dim ond y bore yma, cysylltodd un o fy etholwyr â mi o Fwcle gan ddweud y canlynol: 'Dim ond y bore yma, wrth i mi fynd ar Ffordd Lerpwl, bron i mi gael fy nharo gan gar a oedd yn goddiweddyd chwe char arall. Yn ffodus, gwasgais ar fy mrêcs mewn pryd, ond, pe bai traffig yn dod y ffordd arall, byddai wedi bod yn angheuol.' Nid oes gorfodaeth ar waith yno ar hyn o bryd, ac rwy'n deall na fydd gan yr heddlu y capasiti i roi rhagor o orfodaeth ar waith yno. 

Ysgrifennodd etholwr arall ataf a dweud, a dyfynnaf, 'Bydd gyrwyr sy'n gwirio eu cyflymder yn gyson, heb roi eu sylw llawn i amodau ffyrdd, yn ogystal â gyrwyr diamynedd sy'n ceisio goddiweddyd yn gwneud y ffyrdd yn fwy peryglus, nid yn llai.' [Torri ar draws.] Dim ond rhannu gwybodaeth ydw i; dydyn nhw ddim yn hoffi clywed beth sydd gan etholwyr neu breswylwyr i'w ddweud. Rwy'n rhannu gwybodaeth y maen nhw'n ei rhannu â mi.

Mae'n amlwg nad yw Llywodraeth Cymru wedi ymgynghori'n briodol â'r rhai sydd wedi bod yn rhan o'r treial hwn. Mae wedi achosi dicter gwirioneddol ar draws llawer o'n cymunedau. Yn ogystal â hyn, mae'n amlwg, i'r rhai hynny sydd wedi bod yn rhan o'r treial, nad yw wedi gweithio ac na fydd yn gweithio. Felly, o ystyried hyn, galwaf ar holl Aelodau'r Senedd i wrthod y Gorchymyn heddiw, a allai gael effaith beryglus ac sy'n gam yn ôl yn y ffordd yr awn ati i fyw ein bywydau bob dydd yng Nghymru. Diolch yn fawr iawn.

Diolch, Weinidog, am y datganiad heddiw. 

Hoffwn groesawu'r newid hwn yn fawr iawn. Ydw, rwyf i hefyd wedi cael negeseuon e-bost di-rif ynglŷn â hyn, ac mae'n rhaid i mi ddweud bod y mwyafrif wedi cefnogi'r cynnig hwn. Rwy'n deall y pryderon a godwyd, ac rwy'n falch o weld y bydd deialog rhwng awdurdodau lleol ac yn y blaen lle mae'n gwneud synnwyr i optio allan. Ond y gwir amdani nawr yw bod pobl yn cysylltu â ni sy'n poeni am oryrru mewn cymunedau ac ni ellir gwneud dim oherwydd na fu marwolaeth eto. Ac mae hynny'n aml yn wir yn y cymunedau hyn, ei fod yn seiliedig ar rywun yn gorfod marw cyn i'r cyflymder gael ei ostwng, ac nid yw hynny'n golygu na fu damweiniau neu fethiannau agos ac ati.

Rwy'n croesawu hyn yn fawr, oherwydd y gwir amdani yw nad yw llawer o rieni'n caniatáu i'w plant gerdded neu feicio i'r ysgol ar hyn o bryd gan nad yw ffyrdd yn ddiogel. Os oes gennym 20 mya a bod pobl yn glynu wrth hynny a bod dealltwriaeth mai 20 mya yw hynny—. Gan nad yw 20 mya dim ond y tu allan i ysgol yn ddigon. Rydym ni wedi bod yn siarad yn y fan yma am y ffaith bod yn rhaid i rai plant feicio neu gerdded tair milltir i'r ysgol gan nad oes bysiau ysgol ar gael. Felly, mae angen i ni feddwl am yr holl ardal gyfagos honno, ac mae hynny'n cynnwys ysbytai ac yn y blaen. Nid yw pobl yn teimlo'n hyderus—nid wyf i'n feiciwr hyderus ac yn y blaen—a thraffig sy'n goryrru yw un o'r problemau hynny sy'n atal llawer o bobl rhag gallu teithio'n llesol. Felly, rwy'n credu bod angen i ni edrych ar hyn yn ei gyfanrwydd.

Ac nid wyf i'n cytuno â dweud nad yw 20 yn ddigon yn y cymunedau hyn. Ni allwch chi ddweud ar y naill law eich bod yn ei groesawu y tu allan i ysgolion, y tu allan i ysbytai, ond peidio â meddwl am y seilwaith yn gyffredinol, a dyna sy'n cael sylw yma. Rwy'n credu y bydd yn llawer haws o ran negeseuon a chyfathrebu bod gennym y dull hwn, oherwydd yn fy nghymuned fy hun mae arwyddion ffyrdd 20 mya wedi bod yn rhan o'r treial yma y tu allan i ysgol, ac ni chafwyd y gostyngiad hwnnw sy'n ofynnol o ran goryrru y tu allan i'r ysgol gan nad yw wedi mynd law yn llaw â'r ymgyrch codi ymwybyddiaeth honno. Mae'n ymddangos yn chwerthinllyd bod angen dweud wrth bobl neu eu hatgoffa i beidio â goryrru y tu allan i ysgolion, ond dyna'r realiti.

Rwy'n cytuno ag un pwynt a godwyd o ran gorfodi, ac mae hynny'n rhywbeth y mae angen i ni edrych arno: beth yw'r mesurau eraill y mae angen iddyn nhw fod ar waith i leihau goryrru? Gall hynny fod yn ddrud iawn yn aml, ac nid oes gan awdurdodau lleol y gefnogaeth honno, ac mae angen i ni feddwl amdano o ran seilwaith, drwy ehangu palmentydd ac yn y blaen—yr holl bethau hynny sy'n cefnogi teithio llesol, oherwydd ni fydd lleihau cyflymder yn datrys pethau lle nad oes gennym ni groesfannau i gerddwyr ac yn y blaen, yr holl bethau sy'n gwneud teithio llesol yn gynaliadwy ac yn opsiwn amgen. 

Rydym wedi cael negeseuon e-bost di-rif gan gymunedau—bydd Jane Hutt yn adnabod cymuned dwyrain Aberddawan yn dda, lle mae goryrru'n broblem enfawr. Bydd hyn yn gwneud gwahaniaeth enfawr i'r gymuned honno i deimlo y gallan nhw deithio'n ddiogel o amgylch eu pentref eu hunain. Gwyddom o gymunedau yng Nghaerdydd sydd wedi bod yn ymladd ac yn ceisio sicrhau hyn bod ofn arnyn nhw ar ran eu plant o ran llwybrau, a'r un peth ledled Rhondda Cynon Taf. Felly, oes, mae yna bethau y mae angen rhoi trefn arnyn nhw. Oes, mae angen i ni feddwl am effaith cefnffyrdd ac ati, a allai ddod—wyddoch chi, gallai goryrru waethygu yn yr ardaloedd hynny wrth i bobl geisio osgoi'r parthau 20 mya. Ond mae'n rhaid iddo fod yn rhan o'r dull ehangach hwnnw o wneud teithio llesol yn ddeniadol i bobl, i wneud ein cymunedau'n fwy diogel, ac rwy'n credu bod cymaint i'w groesawu o 20 mya.

Rwy'n credu drwy fod â'r neges honno, bod â'r ymgyrch hon, y byddwn yn gobeithio ei bod yn ffordd dda o wario arian i wneud ein cymunedau'n fwy diogel i'r rhai hynny—. Nid oes gan bawb gar chwaith, ac rwy'n credu bod angen i ni atgoffa. Mae rhywbeth am—. Ni all pobl fforddio rhoi petrol a diesel yn eu ceir, hyd yn oed, nawr. Rydym ni'n sôn am fwy o bobl sydd eisiau teithio llesol, a bydd hyn yn helpu hynny. Felly, rwy'n edrych ymlaen at bleidleisio o blaid a chefnogi hyn, ond yn amlwg fel rhan o'r pecyn ehangach hwnnw, mae angen i ni edrych arno o ran y ffordd yr ydym ni'n bwrw ymlaen ag ef i wneud ein cymunedau'n fwy diogel. Diolch.

Rwy'n gefnogwr cryf o 20 mya, ac rwy'n credu ei bod yn iawn ein bod yn troi ar ei phen y sefyllfa bresennol, fel mai 20 mya yw'r terfyn diofyn yn lle 30 mya a bod cynghorau'n gorfod bwrw ymlaen â gorchmynion eithrio er mwyn rhoi 20 mya ar waith, 20 mya yn dod y terfyn diofyn a 30 mya fyddai'r eithriad. Rwy'n credu ei bod yn bwysig iawn i ddiogelwch ar y ffyrdd, fel y clywsom ni, ond hefyd yn bwysig iawn o ran annog teithio llesol, beicio a cherdded, ac adennill ein strydoedd i blant ifanc chwarae ynddyn nhw ac i bobl hŷn deimlo'n fwy cyfforddus pan fyddan nhw'n cerdded o gwmpas. Mae'n rhan o'r agenda ehangach honno, rwy'n credu, i atal y car modur rhag rheoli ein cymunedau a chaniatáu mwy o le ac amser i fodau dynol wneud yr hyn y maen nhw eisiau ei wneud yn eu cymdogaethau eu hunain.

A bydd yn mynd law yn llaw â'r gwelliannau a welwn ni i system drafnidiaeth integredig, gyda darpariaeth trafnidiaeth gyhoeddus well o lawer, sydd, fel y gwyddom ni i gyd, yn rhan mor bwysig o berswadio modurwyr i adael eu cerbydau â'r holl fanteision a ddaw yn sgil hynny—ansawdd yr amgylchedd a'r aer, sydd mor bwysig i iechyd a'r amgylchedd. Rwy'n credu bod llawer iawn o blaid y polisi hwn.

Rwyf wedi cael llawer o negeseuon e-bost, fel y soniodd Aelodau eraill, ie, mae rhai ohonyn nhw'n codi pryderon, ond mae llawer ohonyn nhw'n cefnogi'n fawr. Ac mae cynllun treialu a ddatblygwyd gan y weinyddiaeth Geidwadol yng Nghyngor Sir Fynwy cyn yr etholiadau lleol diwethaf—mae bellach yn weinyddiaeth Lafur, wrth gwrs—ac mae'r treial hwnnw wedi bod yn ddadleuol. Yr hyn yr wyf i wedi ei glywed gan bobl leol yw bod llawer ohonyn nhw'n cefnogi'r polisi yn gyffredinol, ond bod ganddyn nhw bryderon yn enwedig ynglŷn â'r ffordd osgoi sy'n osgoi canol tref Cil-y-coed. Ac er clod i'r weinyddiaeth Lafur newydd, maen nhw wedi gwrando ar drigolion lleol, ac, wrth gwrs, awdurdodau lleol yw'r awdurdodau priffyrdd o hyd. Felly, maen nhw wedi edrych ar y pwerau sydd ganddyn nhw a'r treial, ac maen nhw bellach, mewn gwirionedd, yn mynd i gael gwared ar rywfaint o'r ffordd osgoi honno yng Nghil-y-coed o'r treial, ar ôl gwrando ar bryderon trigolion lleol. Felly, rwy'n credu bod hynny'n dangos bod awdurdodau lleol yn gallu gweithredu, yn gallu gwrando ac yn gallu ymateb i bryderon.

Gyda hynny i gyd yn y cefndir, rwy'n credu y bydd llawer o bobl, pan gaiff y polisi hwn ei gyflwyno ledled Cymru, yn gweld y manteision ac yn gefnogol, a pho fwyaf y bydd yr amser hwnnw'n mynd ymlaen, y cryfaf y bydd y gefnogaeth honno. Edrychaf ymlaen at weld cymunedau'n adennill eu strydoedd ar gyfer teithio llesol, ar gyfer chwarae, er cysur ac amwynder. 

Doeddwn i ddim yn mynd i gymryd rhan yn y ddadl hon—

Iawn—[Anghlywadwy.]—[Chwerthin.]

—ond ar ôl gwrando ar y dadleuon, roeddwn i eisiau gwneud cyfraniad byr. Edrychwch, rwyf wedi bod yn Aelod o'r Senedd hon ers 15 mlynedd, a dros y 15 mlynedd hynny rwyf wedi ymgyrchu dros barthau 20 mya mewn rhai rhannau o fy etholaeth i. Rydym ni wedi llwyddo i sicrhau rhai ohonyn nhw, ac mae'r Gweinidog yn llygad ei lle: mae'n cymryd gormod o amser i'w sicrhau. Ond mae'n cymryd gormod o amser oherwydd canllawiau gan Lywodraeth Cymru. Mae pethau y gallwch chi eu gwneud er mwyn cael gwared ar y rhwystrau heb orfod newid y terfyn cyflymder diofyn ym mhob ardal adeiledig i 20 mya.

Rwyf wedi gweld yr effaith y gall ei chael ar gymunedau lleol pan fydd gostyngiad yn y terfyn cyflymder; gall roi hyder i bobl allu bod yn fwy egnïol yn y ffordd y maen nhw'n teithio, ac rwy'n cytuno bod hynny'n rhywbeth y mae angen i ni geisio ei gynnwys. Ond rwy'n credu bod pethau doethach y gallwn ni eu gwneud gyda'r adnoddau y mae Llywodraeth Cymru yn ceisio eu defnyddio yma er mwyn cyflwyno'r terfyn cyflymder diofyn newydd hwn.

A wnewch chi dderbyn ymyriad?

Byddaf yn hapus i gymryd un.

Byddwch chi'n deall y cyfeiriad hwn. Roeddwn i braidd yn amheus o ran y polisi hwn. Rwyf wedi newid fy meddwl yn llwyr. Stopio pan fyddwch chi'n gyrru 30 mya—chwe hyd car; mae stopio ar 20 mya yn dri hyd car. Fel tad i blentyn 20 mis oed, a byddwch chi'n gwybod hyn, gan fod gennych chi sawl plentyn eich hun—mae plant yn rhedeg. Gallwch chi eu dal nhw gymaint ag y dymunwch chi, ond maen nhw'n rhedeg, ac maen nhw'n rhedeg i draffig. Mae'n llawer mwy diogel—mae'n llawer mwy diogel, Darren—a byddwch chi'n cytuno â hyn: pan fydd y terfyn yn gostwng, mae meddylfryd pobl yn newid. Gwelsom hynny gydag yfed a gyrru. Mewn cenhedlaeth, newidiodd meddylfryd pobl ar yfed a gyrru. [Torri ar draws.] Mae gwregysau diogelwch yn enghraifft arall. Mae angen i ni newid ein meddylfryd o ran cyflymder, oherwydd bod plant yn cerdded ar bob palmant mewn ardaloedd canol dinas, nid dim ond o flaen ysgolion ac ysbytai.

Mae hynny'n iawn, ac, wrth gwrs, gallech chi leihau'r terfyn cyflymder i 15 mya neu 10 mya a hyd yn oed bod â therfyn stopio byrrach. Nid wyf yn credu mai'r ffaith o reidrwydd yw bod hwn yn gynnig 20 mya sy'n broblem, oherwydd, fel y dywedais i, rwyf wedi cefnogi 20 mya mewn rhai mannau. Mae'n ymwneud â ph'un ai dyma'r defnydd cywir o adnoddau er mwyn gwella diogelwch ar ein ffyrdd ac er mwyn bod pobl yn fwy egnïol.

Nawr, gwyddom ni fod angen mwy o fuddsoddi arnom mewn llwybrau beicio, er enghraifft, a llwybrau teithio llesol a rennir yn ein cymunedau. Gwyddom hefyd fod lle i derfynau cyflymder deallus, lle maen nhw'n newid ar adegau penodol o'r dydd, boed hynny'n amser codi a gollwng y tu allan i ysgolion, sydd gennym mewn rhai rhannau o Gymru, gyda pharth 20 mya sy'n dechrau am gyfnod byr ac yna mae'n mynd yn ôl i fyny i 30 mya, neu hyd yn oed derfynau cyflymder tymhorol. Wyddoch chi, mewn mannau prysur lle mae gennych chi lawer o dwristiaid yn yr haf, mae hi weithiau'n fwy priodol lleihau'r terfyn cyflymder ar gyfer y tymor twristiaeth cyfan—y Pasg a'r haf a beth bynnag.

Ond dydw i ddim yn siŵr mai dyma'r dull cywir. Rwy'n mynd i fod yn pleidleisio yn ei erbyn. Fel y dywedais i, rwyf wedi cefnogi'r pethau hyn lle y bo'n briodol mewn mannau yn fy etholaeth i, ac mae gen i rai brwydrau ar fy nwylo o hyd. Ond yr hyn y byddwn i'n pledio gyda chi i'w wneud, Gweinidog, a byddai'r gost yn ffracsiwn i chi o'r tua £30 miliwn yr ydych chi eisiau ei daflu at y cynllun penodol hwn, yw defnyddio rhywfaint o'r arian hwnnw yn lle hynny i newid y canllawiau i ddileu'r rhwystrau hynny er mwyn, pan fydd mater yn cael ei nodi—. Ac nid oes rhaid i chi gael marwolaeth, mewn gwirionedd, er mwyn lleihau'r terfyn cyflymder i 20 mya; ni chawsom farwolaethau yn fy etholaeth fy hun a gwnaethom ni lwyddo i wneud hynny, felly nid wyf yn siŵr pam yr ydych yn cael y cyngor hwnnw, Heledd Fychan, gan yr awdurdodau lleol yn eich rhanbarth chi. Ond os byddwch chi'n dileu'r rhwystrau hynny, os byddwch chi'n ei gwneud yn broses amserlen fyrrach, lle mae pawb yn cytuno bod terfyn o 20 mya yn briodol, yna gallwn ni fwrw ymlaen a gallwn gyflwyno'r pethau hyn.

Rwy'n credu mai'r hyn y byddwch chi'n ei gael yw llwyth o bobl sy'n dymuno gwneud llwyth o eithriadau i'r 20 mya diofyn newydd hwn, ac mae hynny'n mynd i arafu popeth fel na fyddwn yn cael y dull strategol priodol o ymdrin â'n ffyrdd a'n priffyrdd. Mae'n mynd i fynd â'r bobl hynny oddi wrth wneud y pethau teithio llesol yr ydym ni hefyd am iddyn nhw fod yn gweithio arnyn nhw—datblygu'r llwybrau beicio newydd, rhoi'r croesfannau i gerddwyr lle mae angen iddyn nhw eu rhoi, mynd i'r afael â'r problemau eraill yn ein systemau ffyrdd a thrafnidiaeth—eu tynnu nhw oddi wrth annog pobl i wneud y newid moddol hwnnw i fathau eraill o drafnidiaeth yn hytrach na'r car, ac rwy'n credu y bydd llawer o ganlyniadau anfwriadol i hynny.

Dysgwch o'r cynlluniau treialu hyn. Mae pobl wedi codi pryderon yn yr ardaloedd treialu. Rwy'n sylweddoli na fydd rhai pobl byth am weld parth 20 mya—eu problem nhw yw hynny. Dydw i ddim yn cytuno â hynny, iawn? Ond mae'n rhaid i chi wrando ar bobl pan fyddan nhw'n codi pryderon, ac yn yr ardaloedd treialu hyn mae llawer o bryderon wedi eu codi. Felly, ni ddylem fod ar frys i gyflwyno hyn. Dylem ni fynd i mewn gyda'n llygaid yn gwbl agored. Bydd canlyniadau anfwriadol os byddwn yn gwneud y penderfyniad hwn heddiw, felly byddwn i'n annog pawb i feddwl yn ofalus. Rwy'n cytuno bod angen i ni arafu cyflymderau. Mae angen i ni orfodi'n well yn erbyn y terfynau cyflymder presennol, ond nid dyma'r dull cywir, Gweinidog.

Wrth ddarllen yr adroddiad, gwelais fod 80 y cant o bobl o blaid 20 mya i ddechrau, ond dangosodd ymgynghoriad y llynedd fod canlyniadau cymysg gyda 47 y cant o blaid bryd hynny. Daeth eithriadau bwrdd gwaith yn broblem pan gawson nhw eu cyflwyno mewn gwirionedd, yn dilyn y cynlluniau treialu a gynhaliwyd ym Mwcle yn Sir y Fflint, ac ni chaniatawyd i swyddogion wneud eithriadau lleol i ddileu prif lwybrau allweddol, gan nad oedden nhw'n cyd-fynd â thempled Llywodraeth Cymru. Rwy'n deall bod angen y canllawiau cenedlaethol ar gyfer cysondeb, ond mae angen i swyddogion cynghorau fod â hyblygrwydd a ganiateir ar gyfer gwneud penderfyniadau lleol, a gobeithio, wrth wrando ar y trafodaethau, gan mai nhw yw'r awdurdod priffyrdd, y bydd hynny'n digwydd ac y byddan nhw'n diystyru. Felly, rwy'n gofyn i'r Gweinidog a oes unrhyw newidiadau wedi eu gwneud i'r templed meini prawf eithriadau a fydd yn caniatáu i gynghorau wneud y penderfyniad lleol yn hytrach na Llywodraeth Cymru, fel y gellir gwneud prif lwybrau fel Ffordd Lerpwl ym Mwcle yn ôl i fyny i 30 mya.

Y Gweinidog Newid Hinsawdd nawr i ymateb. Julie James.

Diolch, Llywydd. A gaf i ddechrau drwy ddiolch i'r pwyllgor deddfwriaeth a chyfiawnder am eu cyfraniad i'r gyfres hon o reoliadau? I ateb un neu ddau o'r cwestiynau a godwyd gan Huw yn ei rôl fel Cadeirydd, roeddem ni'n awyddus i osgoi unrhyw her ddiangen i'r rheoliadau, felly mae gan y pwynt am vires gryn bwysau gyda ni. Ac yna o ran yr effaith ar orfodi a'r system cyfiawnder troseddol, bydd GoSafe, yr heddlu, Speedwatch Cymunedol a chamerâu gorfodi yn gorfodi. Bydd y gwasanaethau tân ac achub yn cymryd rhan, neu wedi bod yn rhan o'r gwaith o ddatblygu rhaglen addysg, felly gellir cynnig cwrs i'r rhai hynny sy'n torri'r terfyn cyflymder ond nid yn ormodol os nad ydyn nhw eisiau cael dirwy, yn debyg iawn i'r sefyllfa ar hyn o bryd. Yn amlwg, bydd modurwyr sy'n diystyru'r terfyn cyflymder yn llwyr yn cael dirwy yn y ffordd arferol ac yn y pen draw byddan nhw'n mynd i'r llys, ond nid ydym yn credu bod effaith enfawr felly ar y system cyfiawnder troseddol, ac rydym yn credu y bydd yn lleihau dros amser beth bynnag. Felly, dim ond i ateb y pwyntiau hynny.

Gan droi at y cyfraniadau, yn arbennig, gan Natasha Asghar a phobl ar feinciau'r Torïaid, beth allaf i ei ddweud? Yr un hen Dorïaid. Rydych chi'n cytuno ag ef mewn egwyddor, ond nid ydych chi eisiau gwneud y peth penodol hwn. Rydych chi'n cytuno â newid hinsawdd mewn egwyddor, ond nid ydych chi eisiau gwneud y peth penodol hwn. Rydych chi'n cytuno ag iechyd mewn egwyddor, ond nid ydych chi eisiau gwneud y peth penodol hwn. Dydych chi byth eisiau gwneud unrhyw beth penodol. Rydych chi eisiau cytuno arno mewn egwyddor, ond byth yn cymryd unrhyw gamau o gwbl, ac nid yw hynny'n ddigon da.

Rydych chi'n siarad â mi am wastraff adnoddau. Ble'r oeddech chi pan dynnodd Llywodraeth San Steffan filiynau o bunnoedd oddi ar y Llywodraeth hon i brynu arfau i Wcráin? Achos teilwng, ond mater sydd wedi ei gadw yn ôl yn llwyr. Dydw i ddim yn cofio corws o gwynion gan feinciau'r Torïaid am y defnydd o adnoddau ar yr adeg honno. Dywedodd un o'ch Aelodau eich hun wrthyf, yn y Siambr hon, nad ei waith ef oedd poeni am adnoddau—cyfraniad hurt i'r ddadl honno. Ni fyddaf yn cymryd unrhyw wersi gennych chi am y defnydd o adnoddau; nid oes gennych chi ddim syniad am beth yr ydych chi'n siarad. Mae hynny'n nonsens llwyr, ac rydych chi'n gwybod hynny.

Darren Millar, rwy'n ofidus iawn amdanoch chi. Rydych chi wedi bod yn gefnogwr i hyn ar hyd eich oes. Gwnaeth Sam Rowlands yn ddigywilydd ddweud bod fy meincwyr cefn yn dilyn chwip lem. Mae'n rhaid i mi ddweud wrthych nad ydyn nhw. Maen nhw o blaid hyn yn llwyr. Ond chi, Darren Millar, nid wyf i mor siŵr amdanoch chi. Efallai y bydd yn rhaid i ni gael sgwrs am hynny wedyn. Ond nid yw'r syniad mai chwip llym yw hwn yn dderbyniol. Dydw i ddim yn derbyn hynny. Nonsens llwyr yw hynny.

Felly, fe wnaf ailadrodd y pwyntiau yr oeddwn i'n eu gwneud yn gynharach. Ar gyfartaledd, mae 80 o bobl y flwyddyn—80 o bobl y flwyddyn—yn marw ar ffyrdd Cymru; 80 o deuluoedd na fydd eu bywydau byth yr un fath eto. Pedwar ugain. Mae symud i derfyn cyflymder cenedlaethol o 20 mya ar gyfer ffyrdd preswyl yn eu gwneud yn fwy diogel. Mae'n achub bywydau; mae'n atal bywydau'r teuluoedd hynny rhag cael eu difetha ac mae'n rhaid i mi ddweud, nid yn unig teuluoedd y bobl hynny sy'n cael eu lladd, ond y gyrwyr eu hunain, y mae eu bywydau nhw hefyd yn aml yn cael eu difetha hefyd. Felly, bydd hyn yn achub bywydau, bydd yn gwneud ein cymunedau'n fwy diogel, bydd yn annog mwy ohonom ni i gerdded a beicio ac adennill y strydoedd ar gyfer ein plant.

Nid ydym o dan unrhyw gamargraff nad yw hyn yn newid ymddygiad enfawr, ac rwyf yn ddigon hen i gofio'r newid i wregysau diogelwch, fel y mae'n digwydd. Rwy'n cofio'r honiadau o ddicter am atal rhyddid a pha mor warthus ydoedd fod yn rhaid i chi wneud hynny; doeddech chi ddim yn cael rhoi wyth o blant yn y sedd gefn ac ati. Ni fyddai'r un ohonom ni'n breuddwydio gwneud hynny yn awr; rydym ni i gyd yn gwisgo ein gwregysau diogelwch oherwydd ein bod yn gwybod ei fod yn achub ein bywydau ac mae'n achub bywydau pobl eraill sy'n defnyddio'r ffordd. Bydd hyn yr un fath yn union; mae'n newid o genhedlaeth i genhedlaeth. Mae'n edrych yn anodd nawr. Erbyn y bydd fy wyres sydd bron yn ddwy oed mor hen â fi, bydd hyn mor arferol fel na fydd neb byth yn meddwl amdano.

Ac nid newid cyffredinol yw hwn. Mae'r gwahaniaeth rhwng newid cyffredinol a diofyn yn wirioneddol bwysig, ac rwy'n gwybod eich bod chi yn gwybod hynny. Rydych chi ond yn defnyddio hynny fel platfform. Felly, diofyn yw hyn. Mae system o eithriadau y byddwn ni'n gweithio arnyn nhw gyda'n hawdurdodau lleol i sicrhau bod ganddyn nhw yr adnoddau a'r dystiolaeth i wneud i'r eithriadau gyfrif, a bod yr awdurdod lleol yn ystyried barn ei gynghorwyr a'i drigolion lleol, ond bod ganddo sylfaen dystiolaeth ar gyfer hynny, a fydd yn caniatáu i ni fod â'r terfyn cyflymder iawn ar gyfer y ffordd iawn gyda 20 mya yn ddiofyn. Felly, y dybiaeth o 20 mya ac yna'n ddiofyn. Ie, Darren.

A wnewch chi dderbyn ymyriad? Felly, fel y dywedais yn gynharach, un o'r problemau gyda'r system bresennol lle gallan nhw wneud y newid i 20 mya yw'r amser y mae hynny'n ei gymryd. Os ydych chi am gyflwyno'r newid hwn—ac rwy'n eich annog i beidio â gwneud hynny—ond os ydych chi am gyflwyno'r newid hwn a'ch bod yn llwyddo i gael y pleidleisiau i wneud hynny heddiw, a wnewch chi ein sicrhau y bydd gennych chi broses gryno, amserlen fer i allu caniatáu'r eithriadau hyn, lle y gallai fod angen eithriad ar gyfer 30 mya neu 40 mya neu beth bynnag y bo, yn y mannau hynny lle mae'n briodol?

Yn wir, yn sicr. Felly, bydd proses eithriadau. Nid yw'r broses eithriadau—. Mae'n rhaid i mi gywiro fy nghyd-Aelod Carolyn Thomas: nid yw'r broses eithriadau yn eiddo i Lywodraeth Cymru. Datblygwyd y broses eithriadau gan grŵp sy'n gweithio gyda ni a'n hawdurdodau lleol i ganfod y ffordd fwyaf effeithlon o wneud y broses eithriadau, i ystyried beth yw'r sylfaen dystiolaethol sydd ei hangen, beth yw barn y bobl leol a'r cynghorwyr lleol, a sut y gall yr awdurdod hwnnw wneud y dyfarniad heb fygythiad adolygiad barnwrol a her wrth gwrs—bod ganddo'r sylfaen dystiolaethol gywir—ac fel nad oes gennym feini prawf eithriadau gwahanol iawn ledled Cymru. Ond yn y pen draw, yr awdurdod lleol fel yr awdurdod trafnidiaeth sy'n gwneud y broses honno.

Felly, nid wyf i'n sefyll yma i ymddiheuro am wneud ffyrdd yng Nghymru yn fwy diogel. Mae cerddwyr bum gwaith yn fwy tebygol o gael eu lladd ar 30 mya o'i gymharu ag 20 mya, fel y nodwyd; digwyddodd 52 y cant o'r holl achosion ar ffyrdd 30 mya yn ystod 2019; ac fel y nododd Mark Isherwood mewn gwirionedd, mae 2.5 y cant o'r holl ffyrdd yn 20 mya. Darren, rydych chi eich hun wedi bod yn ymgyrchu ers blynyddoedd i gynyddu'r nifer hwnnw. Mae hyn yn ein gwneud ni i gyd yn fwy diogel, ond mae'n amlwg nad yw'n ddull cyffredinol. Ni yw'r wlad gyntaf yn y DU i wneud hyn. Ewch chi, Sam.

A fyddech chi'n derbyn, felly, y rhesymeg yr ydych yn ei ddefnyddio yn y fan yna, os ewch chi ag ef i'w ben rhesymegol, o ran cyflymder llawer llai, llai o berygl o farwolaeth ac anaf, a allai fod yn wir yn sicr, y dylai gyrru ar 1 mya fod yn ddiofyn felly?

Na, oherwydd y dystiolaeth yw, Sam, ar gyfer y daith gyfartalog yng Nghymru, mai'r amser ychwanegol y bydd yn ei gymryd i chi yw un funud i achub yr holl fywydau hynny. Mae'n werth gwneud hynny, onid yw e? Dyna'r sylfaen. Mae pobl yn arafu; rydych chi wedi ei weld eich hunain. Maen nhw'n goddiweddyd tri char ar ffordd wledig ac yna rydych chi y tu ôl iddyn nhw wrth y goleuadau traffig. Mae'n beryglus iawn; dydyn nhw ddim yn gallu gweld o gwmpas y corneli. Rwy'n gwybod eich bod yn gwybod hyn. Roeddech chi'n gwybod hyn o'ch amser chi yng Nghonwy. Russell.

Gweinidog, roedd gen i gryn gydymdeimlad â'r treialon a gynhaliwyd, ond fe wnaethoch chi sôn am y gost hefyd, ac yna cyfiawnhau'r gost. Ond cefais lythyr y bore yma gan y Coleg Nyrsio Brenhinol a'i enw oedd 'Faint yw gwerth eich bywyd chi a'ch anwyliaid?' Ac mae'r llythyr yn mynd ymlaen i ddweud os oes gennym ni fwy o nyrsys, os oes gennym ni gyfradd gyflog uwch, bydd yn denu mwy o nyrsys, bydd gennym ni fwy o nyrsys a bydd hynny'n achub bywydau. Ac mae'n mynd ymlaen i ddweud, bob awr, drwy gydol y dydd, fod nyrsys yn gwneud penderfyniadau sy'n achub bywydau. Felly, mae meysydd eraill y gallem ni wario arian arnyn nhw a fyddai o bosibl yn achub llawer iawn o fywydau. Onid ydych chi'n derbyn yr egwyddor honno?

Wrth gwrs, mae meysydd a fydd yn achub llawer iawn o fywydau, ond fe wyddoch chi gystal â minnau, os oes damwain traffig ar y ffordd yn agos at ganolfan drawma, fod yr oriau aros yn codi ar gyfer y cleifion yn yr adran damweiniau ac achosion brys wrth i'r achosion trawma hynny ddod i mewn o ddamweiniau traffig ffordd. Felly, nid yw hynny—. Mae honno'n sylfaen gwbl anghywir i'w seilio arni. Mae hyn yn achub bywydau. Mae hyn yn arbed adnoddau'r GIG, wrth gwrs. Dylai'r 80 o bobl hynny gael eu hachub rhag marwolaeth ac anafiadau difrifol, a'u cadw allan o'r GIG. Anwiredd llwyr yw hynny, y ffordd yr ydych chi'n troi hynny o gwmpas. Rwyf newydd ddweud fy marn ar y ffordd yr ydych chi'n ymdrin â chyllidebau, ac rwyf yn ei ailadrodd yn awr.

Mae cyflymderau is yn golygu bod pobl yn teimlo'n fwy cyfforddus i gerdded a beicio. Mae'n fwy diogel i blant gerdded i'r ysgol, ac mae pobl hŷn hefyd yn teimlo'n fwy abl i deithio'n annibynnol ac yn ddiogel. Mae gen i derfyn o 20 mya yn agos iawn ataf i, ac mae'r gwahaniaeth yn y pentref hwnnw wedi bod yn gwbl ryfeddol, ac mae pobl allan ar eu strydoedd am y tro cyntaf ers blynyddoedd, yn gallu cerdded o gwmpas yn ddiogel a pheidio â bod yn edrych dros eu hysgwydd drwy'r amser. Mae'n gwneud gwahaniaeth enfawr i'n cymunedau mwy diogel. Mae'n eu gwneud yn lleoedd brafiach i fyw a gweithio ynddyn nhw. Ac mae'r syniad nad yw hyn yn wir mewn ardaloedd gwledig hefyd yn anwiredd.

Rwy'n gwybod eich bod chi i gyd yn credu bod eich mewnflwch eich hun yn rhyw fath o arbrawf gwyddonol mewn poblogrwydd a'r hyn y mae'r polisi hwn yn ei olygu, ond, mewn gwirionedd, rydym wedi cynnal ymchwil helaeth ar hyn, ac mae mor boblogaidd mewn ardaloedd gwledig ag ydyw mewn ardaloedd trefol. Nid yw pobl mewn ardaloedd gwledig yn teimlo'n ddiogel ar lonydd gwledig cul gan fod pobl yn mynd yn rhy gyflym. Dydyn nhw ddim. Dydyn nhw ddim yn teimlo'n ddiogel i feicio, dydyn nhw ddim yn teimlo'n ddiogel i gerdded. Nid rhaniad trefol/gwledig yw hwn, ni waeth faint yr ydych chi eisiau ei wneud yn hynny. Ac mewn ardaloedd trefol, byddai 20 mya yn ymddangos fel—. Wel, dydw i ddim yn gwybod pryd oedd y tro diwethaf i mi allu mynd dros tua 6 mya mewn unrhyw ardal drefol. Felly, nonsens yw'r syniad bod 20 mya rywsut yn cyfyngu ar amseriad trafnidiaeth gyhoeddus ac yn y blaen. Mae'n debyg y bydd yn cyflymu nifer y ceir sy'n teithio ar ein ffyrdd mewn gwirionedd. Felly, nonsens llwyr yw hynny.

Mae gennym ni ddyletswydd i bobl Cymru i gyflwyno'r mesur hwn. Bydd yn un o'r pethau y byddwn yn eu gwneud yn gyntaf y cawn ein beirniadu amdano gan y Torïaid ac yna byddwch chi'n dilyn ein hesiampl yn fuan. Gallaf eu rhestru eto os mynnwch chi: y bagiau plastig, rhoi organau. Gadewch i ni obeithio, un diwrnod, y bydd presgripsiynau am ddim dros y ffin hefyd, fel y gallwch chi ddilyn ein harweiniad. [Torri ar draws.] Rwy'n credu eich bod chi wedi cael cryn dipyn o ymyriadau, Darren. Dydw i ddim yn cymryd un arall.

Roeddwn am gywiro'r cofnod. Roedd cyfeiriad yn y fan yna at y bagiau plastig. Doeddem ni ddim yn erbyn hynny. Yn wir, ni wnaeth gynnig y tâl am fagiau plastig.

Na, dim ond tynnu sylw at y ffaith mai Cymru a aeth gyntaf, ac yna dilynodd Lloegr oeddwn i.

Na, fe wnaethoch chi ddweud ein bod wedi gwrthwynebu.

Ac roeddwn i'n gwneud y pwynt y bydd hyn yn wir—

Fe wnaethoch chi ddweud ein bod ni wedi gwrthwynebu.

Naddo, wnes i ddim. Dywedais i mai Cymru a aeth gyntaf, a Lloegr yn dilyn.

Fe wnaethoch chi ddweud ein bod ni wedi gwrthwynebu. Gwiriwch y Cofnod.

A Lloegr yn dilyn, a bydd hyn yn digwydd yn y fan yma. Felly, Llywydd, rwy'n llwyr argymell y cynnig hwn i'r Senedd, ac rwy'n credu ei fod yn rhywbeth a fydd yn gwneud pobl Cymru'n fwy diogel ac yn falch iawn o'u cymunedau. Diolch.

Y cwestiwn yw: a ddylid derbyn y cynnig? A oes unrhyw Aelod yn gwrthwynebu? [Gwrthwynebiad.] Oes. Felly, byddwn ni'n gohirio'r bleidlais tan y cyfnod pleidleisio.

Gohiriwyd y pleidleisio tan y cyfnod pleidleisio.