Yr eitem nesaf, felly, yw'r datganiad gan y Gweinidog Cyfiawnder Cymdeithasol ar y diweddariad ar Wcráin. Dwi'n galw ar y Gweinidog i wneud y datganiad. Jane Hutt.

Diolch yn fawr, Llywydd. Diolch i chi am roi cyfle i mi roi'r wybodaeth ddiweddaraf i Aelodau am ein gwaith parhaus i gefnogi pobl o Wcráin sy'n chwilio am noddfa yng Nghymru. Pan wnes i roi'r wybodaeth ddiweddaraf i chi ddiwethaf ym mis Medi, roedd Cymru wedi croesawu ychydig dros 5,600 o Wcreiniaid i Gymru o dan gynllun Cartrefi i Wcráin, gan gynnwys o dan ein llwybr uwch-noddwr.

Mae rhai yn dal i gyrraedd, ond ar gyflymder llawer arafach yn ystod yr wythnosau diwethaf. Roedd ychydig dan 6,000 o Wcreiniaid a noddwyd gan Lywodraeth Cymru ac aelwydydd Cymru wedi cyrraedd Cymru erbyn 18 Hydref, a daeth rhai ychwanegol o dan y cynllun teuluoedd o Wcráin, ond ni roddir y data hwnnw i ni gan Lywodraeth y DU. Mae mwy na 8,300 o fisâu bellach wedi'u rhoi i bobl o Wcráin sydd â noddwyr yng Nghymru, felly gallwn ddisgwyl i nifer y bobl sy'n cyrraedd barhau i dyfu'n raddol yn ystod yr wythnosau nesaf, ac rydym yn ymwybodol y gall digwyddiadau yn Wcráin gael effaith uniongyrchol ar nifer yr Wcreiniaid a allai gyrraedd Cymru. Rydym yn gresynu at ymdrechion diweddaraf Putin i geisio torri ysbryd pobl Wcráin. Rydym yn parhau i weithio gyda'r Swyddfa Gartref i ganfod pa mor debygol yw hi y bydd yr 1,600 o unigolion ychwanegol yr ydym wedi eu noddi yn cyrraedd Cymru, fel y gallwn gynllunio'n iawn ar gyfer darparu llety a chefnogaeth gofleidiol.

Yn ystod yr wythnosau diwethaf, rydym wedi bod yn ystyried y cynnig a wnawn i Wcreiniaid yr ydym yn eu cefnogi yn ein llety o dan y llwybr uwch-noddwr. Rwyf i a chyd-Weinidogion eraill wedi ymweld â nifer o'n safleoedd llety ac wedi cael adborth yn uniongyrchol gan westeion o Wcráin a'r staff ymroddedig sy'n ein helpu i roi'r cymorth. Rydym eisiau helpu pobl i symud o sefyllfa o groeso cefnogol i sefyllfa o integreiddio gweithredol cyn gynted â phosibl.

Rydym yn credu y gallwn wella annibyniaeth bersonol a chefnogi pobl i symud ymlaen i gam nesaf eu bywydau yng Nghymru drwy ailedrych ar ein cynnig cefnogaeth gofleidiol. Byddwn ni'n alinio ein cynnig llety cychwynnol yn llawer agosach â'r gefnogaeth a geid mewn mathau eraill o lety dros dro, a bydd hyn yn annog gwesteion i gyfrannu at gostau drwy enillion neu gredyd cynhwysol pryd bynnag y bo modd, ar ôl cyfnod byr cychwynnol. Rwyf hefyd wedi ymgysylltu â fy Ngweinidog cyfatebol yn Llywodraeth yr Alban, y Gweinidog Neil Gray ASA, ac rwy'n deall y byddan nhw'n cymryd agwedd debyg iawn, wrth i ni ddysgu o brofiadau ein gilydd yn ein hymateb fel uwch-noddwyr.

Mae ein llwybr uwch-noddwr yn rhan allweddol o ymateb Cymru i argyfwng dyngarol Ewrop gyfan. Rhaid i ni sicrhau ein bod ni'n ddiwyro yn ein hymrwymiad i gefnogi Wcráin ac Wcreiniaid dadleoledig sy'n byw yng Nghymru, er gwaethaf y pwysau cynyddol o ran costau yr ydym ni i gyd yn ei brofi. Bydd y gefnogaeth yr ydym ni'n ei darparu yma yn cael effaith ar y teulu a ffrindiau sy'n dal i amddiffyn Wcráin. Bydd y newidiadau a wnawn yn cydbwyso'n ofalus y cymorth i bobl i fod yn fwy annibynnol, er mwyn symud ymlaen i lety arall yn gyflymach, a sicrhau bod gennym y cyllid sydd ei angen arnom i gyflawni ein hymrwymiad i'r Wcreiniaid yr ydym wedi eu noddi.

Yn ogystal â fy ymweliadau â chanolfannau croeso, bûm yn ddiweddar yng ngŵyl gelfyddydau Wcráin a chanolfan newydd Wcráin yng Nghaerdydd. Ym mhob achos, rwyf wedi cael fy nharo gan awydd a gallu Wcreiniaid, gydag ystod eang o sgiliau a phrofiad, i integreiddio ac ymuno â'r gweithlu cyn gynted â phosibl. Mae llawer o Wcreiniaid eisoes yn gweithio, gan gynnwys cyfran sylweddol o'r rhai yn ein llety cychwynnol.

Mae angen i ni fod yn ymwybodol y dylai llety cychwynnol fod yn ddarpariaeth tymor byr, gyda'n gwesteion yn cael cymorth i symud ymlaen i lety mwy hirdymor cyn gynted ag y bo'n ymarferol. Deallwn fod ein canolfannau croeso, sydd wedi eu hariannu gan Lywodraeth Cymru, o ansawdd da—ac rydym ni'n falch o hynny—ond dydyn nhw ddim yn ddewis hirdymor i bobl, yn bennaf oherwydd na ellir sefydlu gwreiddiau'n iawn mewn cymunedau mewn llety dros dro o'r fath.

Y tro diwethaf i mi roi'r wybodaeth ddiweddaraf i chi, soniais am y berthynas waith dda a gawsom gyda Gweinidog blaenorol y DU dros Ffoaduriaid, yr Arglwydd Harrington, a fy ngobeithion am berthynas debyg gyda'i olynydd. Mae'n ddrwg gen i orfod adrodd nad ydym wedi cael unrhyw ymgysylltiad gan Weinidogion y DU ar y materion hyn ers ymddiswyddiad yr Arglwydd Harrington.

Ond rydym mewn cyfnod tyngedfennol yng nghynllun Cartrefi i Wcráin Llywodraeth y DU. Mae aelwydydd Cymru a gofrestrodd yn noddwyr yn agos at gyrraedd y garreg filltir chwe mis sy'n cynrychioli'r ymrwymiad a wnaethant i'w gwesteion ar adeg y cais. Mae'r aelwydydd hyn wedi gwneud peth ysbrydoledig ac wedi ymgorffori gweledigaeth cenedl o noddfa yn ei gwir ystyr. Rydym yn gwybod nad oedd llawer yn bwriadu parhau y tu hwnt i chwe mis, ond rydym yn annog cymaint â phosibl o'r rhai sy'n cynnig llety i ystyried cynnig llety am gyfnod hirach os yw'n bosibl o gwbl. Pan nad yw hynny'n bosib, diolchwn am bopeth yr ydych chi wedi'i wneud i'ch gwesteion ac i ni fel cenedl. I'r rhai sy'n gallu parhau, rydym wedi ariannu Cyfiawnder Tai Cymru i ddarparu cyngor, hyfforddiant, cefnogaeth gan gymheiriaid a gwasanaethau cyfryngu i'r rhai sy'n cynnig llety yng Nghymru. Ceir mwy o wybodaeth drwy ffonio 01654 550 550 neu drwy anfon neges e-bost i UkraineHostSupport@housingjustice.org.uk.

Rydym yn gwybod bod y rhai sy'n cynnig llety yng Nghymru yn ei chael hi'n anodd gyda phwysau costau byw, ac mae hyn yn ffactor pwysig wrth benderfynu a oes modd iddyn nhw barhau. Dyma pam yr ysgrifennais at Weinidogion y DU, gyda fy Ngweinidog cyfatebol yn yr Alban, i annog penderfyniad cyflym ar gynyddu'r taliad 'diolch' i'r rhai sy'n cynnig llety i o leiaf £500 y mis o'r lefel bresennol o £350. Rydym yn dal i aros am ddiweddariad ar hyn. Mae angen penderfyniad brys arnom i osgoi ton o achosion o ddigartrefedd wrth i ni symud i fis Tachwedd, ac rwy'n galw eto ar Lywodraeth y DU i weithredu ar hyn, yn ogystal â rhoi sicrwydd ariannol i flwyddyn 2 y rhaglen, gan gefnogi'r ddarpariaeth Saesneg ar gyfer siaradwyr ieithoedd eraill heb ei ariannu a sicrhau cydraddoldeb cyllido ar draws tri chynllun fisa Wcráin.

Rydym bellach yn cyfathrebu'n rheolaidd gyda'r rhai sy'n cynnig llety a gwesteion o Wcráin, gyda chylchlythyr misol yn cael ei anfon o Lywodraeth Cymru, a byddwn yn adeiladu ar hyn gyda sesiynau gwybodaeth ychwanegol a chyfleoedd i gymryd rhan. Ochr yn ochr â'n partneriaid trydydd sector a ariennir, fe wnaethom gynnal sesiwn wybodaeth agored yn ddiweddar, yr oeddwn yn falch o weld tua 180 o bobl yn bresennol i glywed mwy am ein gwaith; rydym yn rhoi grŵp cymorth gan gymheiriaid Wcráin ar waith drwy Displaced People in Action; a byddwn hefyd yn arolygu ein gwesteion o Wcráin yn fuan er mwyn deall yn well eu sgiliau a'u hanghenion cyflogaeth sydd heb eu diwallu. Mae Wcreiniaid yn amlwg yn integreiddio'n dda iawn yn wir, ond byddwn yn parhau i ystyried unrhyw gamau y gallwn eu cymryd i wneud hyn mor effeithiol a chefnogol â phosibl. Diolch.

Diolch am eich datganiad ac am ein cyfarfod byr yn gynharach, a oedd yn ddefnyddiol iawn.

Wrth ymateb i'ch diweddariad ar ddatganiad Wcráin yma bedair wythnos yn ôl, cyfeiriais at eich perthynas adeiladol, yr ydych chi wedi cyfeirio ati eto, gyda Gweinidog blaenorol Llywodraeth y DU dros ffoaduriaid, yr Arglwydd Harrington, a gofyn sut, ar sail perthnasoedd gweithio ymarferol rhyng-lywodraethol yng Nghymru, wnaethoch chi ymateb i'w ddatganiad adeg ei ymddiswyddiad fis diwethaf sef bod y swyddogaeth i fod yn un dros dro a bod ei waith yn ei hanfod yn gyflawn. Gofynnais hefyd pa drafodaethau yr oeddech wedi'u cael neu'n bwriadu eu cael gyda Llywodraeth y DU ynghylch cynnydd posibl i'r taliad misol o £350 i bobl sy'n lletya Wcreiniaid yn eu cartrefi eu hunain, ac unwaith eto rydych chi wedi cyfeirio at hynny yn eich datganiad heddiw. Yn eich ymateb chi bryd hynny, fe ddywedoch chi nad oedd y gwaith wedi ei gyflawni. Gan gyfeirio at y llythyr ynglŷn â'r materion hyn yr oeddech wedi'i anfon ar y cyd gyda'ch Gweinidog cyfatebol yn yr Alban at yr Ysgrifennydd Gwladol dros Ffyniant Bro, Tai a Chymunedau ar y pryd a'r Ysgrifennydd Cartref newydd ar y pryd, fe ddywedoch chi y byddech chi, ac rwy'n dyfynnu,

'â diddordeb mawr mewn gweld pa ateb a gawn'.

Diolch am fy nghopïo i mewn i'r llythyr hwnnw wedyn. Pa ateb, os o gwbl, gawsoch chi? Ac os, o ystyried digwyddiadau mewn mannau eraill, nad ydych chi wedi cael ateb eto, sut fyddwch chi'n ymateb ar ôl i'r Prif Weinidog Rishi Sunak gyhoeddi ei Gabinet?

Yn eich ateb i mi, fe ddywedoch fod arweinyddiaeth leol yn hanfodol bwysig yn narpariaeth y gwasanaeth datganoledig y mae Llywodraeth Cymru yn gyfrifol amdano. Yn dilyn fy nghyfeiriad at, er enghraifft, yr angen am Saesneg i siaradwyr ieithoedd eraill, neu ESOL, gwersi personol ac ar-lein ac am weithredu i gefnogi trosglwyddo sgiliau a chymwysterau, rhywbeth a drafodwyd gennym hefyd yn gynharach, pa ddiweddariad gallwch ei ddarparu ar y materion hyn, o ystyried eich ymateb yna bod gennych gyfarfodydd bob pythefnos ar Wcráin, wedi'u cadeirio gan y Gweinidog Cyllid a Llywodraeth Leol?

Rwy'n cyfeirio at y ddogfen a anfonais atoch, a gynhyrchwyd gan y Ganolfan Cefnogi Integreiddio Pwylaidd, neu PISC, yn Wrecsam, yn manylu ar eu hymdrechion dyngarol i helpu ffoaduriaid o Wcráin a'r cynnig am gefnogaeth gyfunol a chynaliadwy i bobl Wcráin, gan gynnwys adeiladu tai dros dro. Pa ymgysylltu fu rhyngoch chi neu eich swyddogion felly wedi hynny â nhw ynglŷn â hyn?

Yn ehangach, o ystyried bod y ffigyrau diweddaraf yn dangos bod 4,833 o geisiadau fisa gan bobl o Wcráin wedi cael eu cyflwyno gyda Llywodraeth Cymru fel uwch-noddwr, bod 4,564 wedi eu cyhoeddi gyda Llywodraeth Cymru fel uwch-noddwr, a bod 2,904 o'r bobl sydd wedi cyrraedd y DU wedi cael Llywodraeth Cymru fel uwch-noddwr, beth yw'r sefyllfa bresennol o ran saib ceisiadau newydd yng Nghynllun uwch-noddwr Llywodraeth Cymru a gafodd ei gyhoeddi ym mis Mehefin?

Mae fy nghyd-Aelod Russell George a minnau wedi cael e-bost yn dweud, ac rwy'n dyfynnu, 'Rwy'n gofyn am gymorth gan Lywodraeth Cymru gyda phrosiect treialu i ddefnyddio unedau tai gwag hirdymor i ddarparu llety tymor byr i ffoaduriaid o Wcráin, gan ddefnyddio model tai oes fer o'r math a weithredwyd mewn mannau eraill ers y 1980au.' Pwy yw'r person gorau y dylid cyfeirio'r anfonwr ato ynghylch hyn?

Yn olaf, rwyf wedi eich cyfeirio chi o'r blaen at y rhan a chwaraewyd gan grwpiau ffydd yn rhaglen gyswllt Wcráin i gefnogi Wcreiniaid sy'n cyrraedd y gogledd. Yn y cyd-destun hwn, pa ymgysylltu ydych chi wedi'i gael â'r gymuned Gatholig ynglŷn â'i hymateb i'r ymosodiad anghyfreithlon ac annynol ar Wcráin, gan gynnwys apêl ddyngarol a thîm ymateb brys pwrpasol elusen yr Asiantaeth Gatholig ar gyfer Datblygu Tramor i gyrraedd pobl sydd fwyaf anghenus, ac asiantaeth gweithredu cymdeithasol domestig cynhadledd yr esgobion, Caritas Social Action Network, neu CSAN, sydd, gyda'i bartneriaid, yn cefnogi adleoli ffoaduriaid ar draws y DU gydag esgobaethau ac asiantaethau'r eglwys yn cynorthwyo'r ymdrechion cydlynu? Diolch.

Diolch yn fawr iawn, Mark, a diolch i chi hefyd am roi diweddariadau a mewnwelediadau i mi bob amser o'r gwaith sydd wedi'i wneud yn y gogledd, yn enwedig mewn cysylltiad â'r ymgysylltiadau trydydd sector a'r awdurdodau lleol.

Rwy'n gobeithio y gallwn sefydlu perthynas waith newydd dda gyda'r Llywodraeth newydd, y Cabinet newydd a fydd yn cael ei gyhoeddi dros y dyddiau nesaf. Fe gyfeirioch at y llythyr ar y cyd a anfonais at Andrew Stephenson, a oedd wedi'i enwi'n Weinidog dros ffoaduriaid gan y Prif Weinidog blaenorol yn yr adran dai a ffyniant bro, ond mae'n rhaid i mi ddweud, ni chafwyd ateb i'r llythyr hwnnw. Gofynnais i fy swyddogion, ac yn wir gofynnodd Gweinidog yr Alban i'w swyddogion ofyn am gyfarfod brys gyda'r Gweinidog newydd, ond ni chafwyd ymateb. Felly, rydw i, mewn ffordd gadarnhaol ac adeiladol, yn edrych ymlaen at groesawu cyhoeddiad newydd yn syth, a fydd, gobeithio, yn cael ei wneud, y bydd gennym Weinidog dros ffoaduriaid y gallwn godi'r mater hwn gydag ef. Oherwydd y mae angen ymatebion ar frys i'r cwestiynau yr ydym wedi'u gofyn, yn enwedig am y codiad i'r taliad misol o £350 i'r rhai sy'n lletya ar gyfer y cynllun Cartrefi i Wcráin.

Mae gennyf ddiddordeb hefyd yn y ffaith bod nifer o elusennau wedi dod at ei gilydd yn Lloegr. Rwy'n credu eu bod wedi ysgrifennu at y cyn Brif Weinidog i ddweud fwy neu lai yr hyn a ddywedom ni, gan adleisio mewn gwirionedd, alwad yr Arglwydd Harrington am daliad cynyddol i helpu'r rhai a oedd yn lletya drwy'r gaeaf. Rwy'n credu bod haelioni y rhai a oedd yn lletya ar adeg o straen economaidd a phwysau costau byw yn rhyfeddol; haelioni'r rhai oedd yn lletya ledled Cymru sydd mewn sefyllfaoedd economaidd-gymdeithasol ac ariannol gwahanol iawn eu hunain. Felly, a gaf i ofyn i chi a'ch cyd-Weinidogion yn San Steffan sicrhau ein bod ni'n cael ymateb cadarnhaol?

Mae arweinyddiaeth leol yn hanfodol, felly rydw i a'r Gweinidog Cyllid a Llywodraeth Leol, ac yn wir y Gweinidog Newid Hinsawdd, yn cwrdd bob pythefnos gydag arweinwyr llywodraeth leol. Mae ein swyddogion yn gweithio'n agos iawn, yn enwedig ynghylch fframwaith ar gyfer llety o ran cyfleoedd i symud ymlaen. Cyn belled â bod arweinyddiaeth leol yn gadarn, bydd yn bositif. Mewn gwirionedd, mae Wcráin ar yr agenda fel eitem sefydlog wrth i ni gwrdd bob pythefnos. Mae'r ymateb yr ydym ni'n ei gael oddi wrth arweinyddiaeth leol yn ymwneud â nid yn unig y gefnogaeth y maen nhw'n ei rhoi i'w canolfannau croeso, os oes ganddyn nhw rai yn eu hardaloedd sirol, ond hefyd y ffyrdd y maen nhw'n cefnogi y rhai sy'n lletya hefyd, y rhai sy'n darparu'r gefnogaeth bwysig honno i gynifer o'n gwesteion o Wcráin yng Nghymru.

Mae'n bwysig iawn o ran llety symud ymlaen sy'n cael ei ddarparu ein bod ni'n edrych, fel yr oedd y Gweinidog Newid Hinsawdd yn gallu ei wneud yr wythnos diwethaf, ar y rhaglen gyfalaf llety dros dro gwerth £65 miliwn. Mae hyn yn rhywbeth a fydd yn ein helpu ni i gynyddu llety i gefnogi'r pwysau tai presennol, ynghyd ag ymateb Wcráin. Mae awdurdodau lleol yn dod ymlaen ac yn gweithio gyda landlordiaid cymdeithasol cofrestredig i ddarparu'r math hwn o lety. Wrth gwrs, mae pwysau enfawr ar ein rhaglen gyfalaf yr ydych yn ymwybodol iawn ohono, ond llety dros dro yw hwn a all hefyd ddiwallu ystod eang o anghenion tai yng Nghymru. Felly, rydym yn gobeithio y cawn ni'r gefnogaeth, ac mae hynny'n cynnwys cefnogaeth o ran cyhoeddiadau sydd i ddod gan Lywodraeth y DU. Rydym ni'n bryderus iawn ynghylch beth fydd hyn yn ei olygu i gyfalaf, oherwydd bydd hyn yn ffordd bwysig iawn o helpu'r rhai sydd angen tai i symud ymlaen. Mae'n rhaid i ni gofio bod gennym ni dros 8,000 o bobl mewn llety dros dro yn barod, a dyma bwysau tai y mae ein harweinwyr lleol yn eu cefnogi.

Diolch, eto, am nodi gwaith a chefnogaeth y gymdeithas integreiddio Pwylaidd, a gwnaf yn siŵr bod ymateb iddynt. A hefyd, dim ond o ran unrhyw awgrym am ddefnydd arall o lety—rwy'n credu eich bod chi wedi sôn bod rhywun wedi cysylltu â Russell George hefyd ynghylch y defnydd posibl o lety oes fer—dylen nhw fynd at yr awdurdod lleol lle darperir y llety hwnnw.

Wrth gwrs, mae'n her o ran ein cynllun uwch-noddwr. Rydym wedi ymrwymo iddo, mae'n darparu ffordd ddiogel o groesawu pobl o Wcráin sy'n ffoi rhag y gwrthdaro ofnadwy hwnnw. Maen nhw'n dod yma ac maen nhw'n cael y gefnogaeth honno, y gefnogaeth gofleidiol yna yr ydym ni wedi'i darparu. Cofiwch mai'r ymrwymiad gwreiddiol a wnaethom oedd i 1,000 o bobl o Wcráin gael eu cefnogi; nawr rydym yn cefnogi pedair a phum gwaith y nifer gwreiddiol o bobl drwy ein llwybr uwch-noddwr. Mae ein canolfannau croeso bellach yn gweithredu gyda chapasiti llawn, ond rydym yn gweithio'n gyflym i sicrhau bod llwybr dibynadwy at lety tymor hwy i bawb yr ydym yn cynnig llety iddyn nhw.

Diolch am y datganiad, Weinidog. Mae'n wir bod yr adroddiadau am y rhyfela yn Wcráin a'r dwysáu sydd o ran tactegau ac agwedd cwbl annynol Rwsia yn peri gofid ofnadwy i'r bobl sydd wedi cael lloches yng Nghymru, ac yn debyg, wrth gwrs, o gael effaith ar y niferoedd o ffoaduriaid.

Mae'r newidiadau rŷch chi wedi sôn amdanyn nhw o ran y gefnogaeth fydd ar gael i bobl dan nawdd Llywodraeth Cymru, sydd, wrth gwrs, wedi gorfod gadael popeth, wedi profi trawma a cholled, yn peri peth pryder. Tra'n cydnabod bod angen annog pobl i symud ymlaen, integreiddio i gymdeithas a thalu eu ffordd ble'n bosib, oni ddylid gwneud hynny mor gyflym â sy'n briodol yn hytrach na mor gyflym â phosib? Felly, beth yw llais y ffoadur yn hyn? Pwy sy'n penderfynu pa gostau sy'n cael eu talu a beth yw'r meini prawf? A fyddai tapr o ryw fath o ran y cymorth sydd ar gael gan y Llywodraeth yn briodol os yw pobl yn ennill cyflog neu o ran eu taliadau credyd cynhwysol?

Ers i'r Gweinidog gyflwyno ei diweddariad diwethaf ar Wcráin, mae mwy a mwy o sefydliadau'r trydydd sector yn pryderu am y bygythiad gwirioneddol o ddigartrefedd sy'n wynebu ffoaduriaid o Wcráin. Yn ôl adroddiad yn The Guardian, gallai 50,000 o ffoaduriaid o Wcráin ledled y Deyrnas Gyfunol fod yn ddigartref y flwyddyn nesaf. Eisoes ers mis Chwefror rydym ni'n gwybod bod 1,335 o aelwydydd o Wcráin, gan gynnwys 945 â phlant, wedi eu cofrestru'n ddigartref. Felly, Weinidog, a yw hi'n adeg ddoeth i wneud y newid yma nawr a ninnau yn wynebu'r gaeaf caletaf ers degawdau a gwyntoedd main y storm economaidd yn arbennig o fygythiol i'r rhai sydd wedi gorfod ffoi, gan adael popeth ar ôl yn eu mamwlad? 

Mae cynghorau Cymru yn ein rhybuddio eisoes eu bod yn mynd i fod yn wynebu diffygion enfawr yn eu cyllidebau o ganlyniad i bandemig COVID, adweithiau'r farchnad i anhrefn San Steffan, yr argyfwng ynni a phwysau chwyddiant oherwydd yr argyfwng costau byw hwn. Mae Cymdeithas Llywodraeth Leol Cymru wedi rhybuddio bod cynghorau mewn perygl o gael eu gorfodi i wneud toriadau sylweddol i wasanaethau allweddol. Felly, sut mae Llywodraeth Cymru'n cefnogi ac yn gweithio gydag awdurdodau lleol nawr i sicrhau bod cefnogaeth a thai lleol ar gael i'r rhai sydd eu hangen, yn enwedig o ystyried y newid mewn cefnogaeth a gyhoeddwyd heddiw?

Gofynnais hyn i chi ar ôl eich diweddariad diwethaf i'r Senedd, ond ni wnaethoch fy ateb, felly rwy'n gofyn i chi eto a allem o bosibl ganiatáu i'n hawdurdodau lleol fod yn warantwyr i Wcreiniaid sy'n wynebu sefyllfa lle maen nhw'n gorfod mynd i mewn i'r farchnad rentu, sydd, fel y gwyddom, ar hyn o bryd yn hynod gystadleuol a chostus.

Yn olaf, rŷch chi'n cyfeirio yn eich datganiad nad ydych chi wedi cael unrhyw ymgysylltiad ag olynydd yr Arglwydd Harrington, a oedd yn Weinidog ffoaduriaid yn Llywodraeth San Steffan, ac rwyf am roi ar gofnod farn Plaid Cymru fod hyn yn gwbl warthus ac yn gwbl anfaddeuol yng ngolau'r argyfwng sydd yn wynebu'r miloedd o ffoaduriaid yng Nghymru sydd mewn sefyllfa mor anodd wrth geisio ymgartrefu mewn gwlad newydd. Mae nifer ar ymyl dibyn brawychus yn sgil y ffaith fod nifer fawr iawn o'r rhai sydd wedi dod yma drwy gynllun Cartrefi i Wcráin yn agos nawr at ddiwedd y cytundeb chwe mis â'r rhai sydd wedi rhoi llety iddynt.

Gyda'r argyfwng costau byw a heb gynnydd yn y taliad misol o £350, bydd hi'n anodd iawn nawr i nifer o bobl ymestyn y croeso hwnnw. Mae'n warthus fod Torïaid San Steffan yn poeni cyn lleied am gefnogi pobl Wcráin. Weinidog, gan ein bod ni yma yng Nghymru yn genedl noddfa, a oes modd defnyddio taliadau costau byw eraill i gefnogi'r cytundebau hyn er mwyn atal embaras, straen, caledi a digartrefedd? Diolch.

Diolch yn fawr, Sioned Williams, a diolch am y cwestiynau pwysig yna. Rwy'n credu, yr hyn rwy'n ceisio ei amlygu, am wn i, yw ein bod ni'n gweithio, nid yn unig gyda ein gwesteion Wcreinaidd ond ein partneriaid awdurdod lleol i ddod o hyd i ffordd y gallwn ni sicrhau y gallwn ddarparu'r gefnogaeth gychwynnol honno drwy ein cynllun arch-noddwr yn ein canolfannau croeso ledled Cymru, a hefyd, eu helpu gyda'u hymgysylltiad, oherwydd bod hyn yn ymwneud â chydweithio mewn cydweithrediad i symud, fel y dywedwch chi, mewn ffordd briodol i'w galluogi nhw i symud ymlaen i fyw'n fwy annibynnol.

Felly, mae rhai o'n gwesteion yn dweud, 'Gawn ni gyfrannu?', oherwydd maen nhw'n gweld y croeso yma. Maen nhw wedi dod, nid oedden nhw'n gorfod cael eu paru—maen nhw wedi dod yn llythrennol ac wedi cael eu croesawu i ganolfan groeso neu, yn wir, i lety cychwynnol dros dro arall, ac maen nhw'n dweud, 'Rydym ni eisiau bod yn annibynnol'. Os gallan nhw, wrth gwrs, wedyn gael gwaith, swyddi, maen nhw'n defnyddio eu sgiliau ac, hefyd, yn dechrau—oherwydd bod gennym ni bob asiantaeth wrth law i'w helpu i gael mynediad at fudd-daliadau fel credyd cynhwysol, maen nhw'n barod ac yn dymuno gwneud cyfraniad. Ond, hefyd, rydym ni'n ystyried y ffaith y byddai'n well ganddyn nhw, efallai, droi at hunan-arlwyo o ran deiet a mynediad at fwyd a darpariaeth briodol ar gyfer eu bywydau, yn hytrach na dibynnu ar drefniant penodol neu fwydlen sydd wedi ei darparu mewn canolfan groeso efallai.

Wrth gwrs, pan gychwynnom ni ar hyd y llwybr hwn, a dyna pam yr ydym ni'n gweithio'n agos iawn gyda'n cyd-Weinidogion yn Llywodraeth yr Alban, roeddem ni'n arch-noddwr i ddarparu'r croeso hwnnw, y gefnogaeth gofleidiol honno. Mae hynny'n cynnwys y gefnogaeth sydd, yn amlwg, yn hollbwysig, wrth asesu anghenion iechyd, anghenion addysgol y plant, ac rwyf wedi siarad am y gallu i gael budd-daliadau a hefyd sgiliau a swyddi. Felly, rydych chi'n gwybod, drwy ein gwefan a thrwy ein gwaith, fod gennym gyngor gyrfaoedd, hyfforddiant a chymorth cyflogaeth personol am ddim gan Cymru'n Gweithio ar gyfer pob—wrth gwrs, maen nhw'n dod i bob canolfan groeso, felly mae pobl yn cael eu hannog a'u cefnogi i mewn i fyd gwaith.

Mae llawer o'n gwesteion Wcreinaidd wedi symud ymlaen yn annibynnol, ond mae pwysau gwirioneddol o ran faint o dai sydd ar gael, o ran y cyfle i symud ymlaen hwnnw. Felly, rydym ni eisiau osgoi unrhyw fygythiad o ddigartrefedd—rydym ni eisiau osgoi hynny. Gwyddom fod pob gwestai Wcreinaidd sy'n dod drwy'r llwybr uwch-noddwr, neu, yn wir, y rhai sy'n lletya ac yn cefnogi, a chyllid—ariannu Cyfiawnder Tai Cymru, Asylum Justice Cymru, Cyngor Ffoaduriaid Cymru a'r Groes Goch Brydeinig i sicrhau eu bod nhw i gyd yn cymryd rhan i gefnogi'r ffoaduriaid sydd naill ai gyda'r rhai sy'n lletya neu yn ein canolfannau croeso.

Yr hyn y byddwn i'n ei ddweud yw diolch am eich cydnabyddiaeth bod angen i ni gael ymateb gan Lywodraeth y DU, nid yn unig o ran y £350, a chynyddu hwnnw ar gyfer y rhai sy'n lletya, ond hefyd y ffaith ein bod ni wedi galw arnyn nhw i roi mwy o gymorth ar gyfer taliadau disgresiwn at gostau tai ac am lwfansau tai lleol, fel bod awdurdodau lleol yn gallu defnyddio'u disgresiwn i helpu pobl i symud ymlaen i'r sector rhentu preifat. Yn wir, fel yr wyf wedi sôn, mae'r llythyr hwn gan elusennau ffoaduriaid yn Lloegr, mewn gwirionedd yn dweud eu bod yn helpu teuluoedd sy'n ffoaduriaid i ddod o hyd i gartrefi—dyma'r llythyr at Brif Weinidog y DU—cynllun rhentu ar gyfer ffoaduriaid sy'n cyrraedd drwy gynllun sy'n cael ei gefnogi gan y Llywodraeth. Wrth gwrs, mae awdurdodau lleol yn defnyddio eu disgresiwn, eu pwerau, er mwyn ceisio helpu pobl i gael llety hirdymor.

Prynhawn da, Gweinidog. Dydd Iau yr wythnos diwethaf, roeddwn i mewn gwirionedd ar stondin gyda grŵp cefnogi ffoaduriaid Aberhonddu, Y Gelli a Thalgarth, ac fe gwrddais â ffoadur yno, merch ifanc, sydd â thri o blant, yr ieuengaf ohonyn nhw wedi'i eni mewn lloches fomiau yn Kyiv. Mae hi'n unigolyn entrepreneuraidd dros ben ac yn ceisio sefydlu busnes yn gwneud gemwaith. Ond roedd hi eisiau i mi gyfleu ei diolch a diolch ei theulu i Lywodraeth Cymru am yr holl gefnogaeth y maen nhw wedi ei chael. 

Mae un o'r materion a godir gan y grŵp yn ymwneud â mynediad at ofal deintyddol i ffoaduriaid. Mae llawer o'r rhai sy'n cyrraedd angen cymorth ac yna mae'r teuluoedd sy'n cynnig llety iddyn nhw yn canfod eu bod angen gofal deintyddol mewn gwirionedd. Rwy'n adnabod un teulu sydd wedi gorfod talu tua £2,000 ar ran y ffoadur o Wcráin oedd yn aros gyda nhw, felly tybed, Gweinidog, a wnewch chi roi gwybod i ni beth yw eich dealltwriaeth chi o'r sefyllfa o ran yr awdurdodau iechyd yn ymateb i geisiadau am archwiliadau deintyddol a gofal deintyddol i ffoaduriaid, nid dim ond y rhai o Wcráin. Diolch yn fawr iawn.

Diolch yn fawr, Jane Dodds. Hefyd, mae'n dda iawn clywed am gynnydd y ffoadures honno y gwnaethoch chi ei chyfarfod ar y stondin mor ddiweddar, a'r hyn a fu ei phrofiad—rhoi genedigaeth mewn lloches fomiau yn Kyiv—sy'n pwysleisio pa mor bwysig yw hi ein bod ni'n parhau gyda'n cefnogaeth fel uwch-noddwr ac fel cenedl noddfa. Ac mae cymaint ohonom ar draws y Siambr hon wedi cwrdd â phobl sydd wedi cael yr un profiad, a hefyd sydd eisiau bwrw ymlaen a sefydlu busnesau, mynd i mewn i waith, bod yn annibynnol, dod yn ddinasyddion Cymru. Ni fyddai llawer wedi dychmygu eu bod nhw'n mynd i aros cyhyd; bydden nhw wedi gobeithio y byddai'r rhyfel drosodd ac y bydden nhw'n ôl gyda'u hanwyliaid. Mae'n rhaid i ni ystyried, bob amser, y ffaith bod eu hanwyliaid yn ôl, mae llawer ohonyn nhw yn ôl yn Wcráin, yn ymladd, yn amddiffyn eu gwlad. Ond mae'n rhaid i ni wneud yn siŵr ein bod ni'n rhoi'r gefnogaeth sydd ei hangen arnyn nhw i sefydlu busnes, i gael tai, i helpu i wneud eu cyfraniad, sy'n rhan o'r hyn yr wyf yn ei ddweud yn fy natganiad, ond hefyd cael Llywodraeth y DU i chwarae ei rhan. Nid mater i Gymru yn unig yw hwn, nid mater i'r DU yn unig—mae'n ymwneud â'r ymateb dyngarol Ewropeaidd cyfan sydd wedi bod mor bwysig.

Ond o ran mynediad at wasanaethau deintyddol, yn amlwg mae angen i ni sicrhau bod y rhai sydd gyda rhai sy'n lletya—. Efallai eto, mai cyfrifoldeb y rhai sy'n lletya yw cael yr wybodaeth. Rydym ni'n ariannu sefydliadau i gefnogi'r rhai sy'n lletya, sy'n bwysig iawn yn fy marn i, fel eu bod nhw'n gallu edrych ar yr wybodaeth y maen nhw'n ei chael fel eu bod nhw—. Ni ddylai'r rhai sy'n lletya eu hunain dalu am y math yna o wasanaethau, ac mae angen i ni sicrhau eu bod yn gwybod lle i fynd, a'u cyfeirio nhw. Felly, fe fyddai'n ddoeth i Wcreiniaid gofrestru gyda deintydd cyn gynted â phosibl, ond efallai na fydd practis deintyddol yn cynyddu capasiti er mwyn derbyn cleifion newydd y GIG. Ond mae'r bwrdd iechyd lleol wedi cael y rhestr honno o feddygfeydd, a hefyd, os yw'n argyfwng deintyddol, yna dylai Galw Iechyd Cymru hwyluso mynediad at wasanaethau deintyddol cymunedol. Felly, os caf i ddweud hynny heddiw a'i roi ar gofnod: GIG 111 ar gyfer y bwrdd iechyd lleol er mwyn cael rhestr o feddygfeydd y GIG a 0845 46 47 ar gyfer Galw Iechyd Cymru, i'w cyfeirio nhw at wasanaeth deintyddol cymunedol.

Diolch i'r Gweinidog.