Eitem 6 yw'r datganiad gan y Gweinidog Newid Hinsawdd ar ddiogelwch adeiladau. Galwaf ar y Gweinidog i wneud y datganiad hwn. Julie James.

Diolch, Dirprwy Lywydd. Rwy'n falch o gael y cyfle hwn i rannu diweddariad arwyddocaol ar gynnydd y gyfres o gamau yr ydym ni’n eu cymryd yn rhan o raglen diogelwch adeiladau Cymru. Ceir chwe ffrwd i'm diweddariad heddiw, yn amrywio o'n gwaith o wneud datblygwyr yn gyfrifol am unioni'r problemau gydag adeiladau y maen nhw wedi eu hadeiladu, i fwrw ymlaen â gwaith i adfer adeiladau amddifad ein hunain fel Llywodraeth, lle na ellir gwneud unrhyw ddatblygwr yn gyfrifol. Ynghyd â Phlaid Cymru, rwy'n ymroddedig i fynd i'r afael â diogelwch adeiladau yng Nghymru. Bydd ein rhaglen uchelgeisiol yn sicrhau y gall trigolion deimlo'n ddiogel yn eu cartrefi.

Dirprwy Lywydd, rwyf i wedi dadlau erioed y dylai'r diwydiant gyflawni eu cyfrifoldebau o ran materion yn ymwneud â diogelwch tân. Dylai datblygwyr unioni diffygion diogelwch tân ar eu traul eu hunain, neu beryglu eu henw da proffesiynol a'u gallu i weithredu yng Nghymru yn y dyfodol. Y cyntaf o'r ffrydiau hyn yw'r ymrwymiad datblygwyr sy'n rhwymo mewn cyfraith. Ym mis Hydref, cyhoeddais fod 11 o ddatblygwyr wedi llofnodi'r ymrwymiad datblygwyr. Mae'r ymrwymiad yn ymrwymiad cyhoeddus i'w bwriad i fynd i'r afael â materion diogelwch tân mewn adeiladau y maen nhw wedi eu datblygu dros y 30 mlynedd diwethaf. Mae ein hymrwymiad wedi'i seilio ar ddogfennau sy'n rhwymo mewn cyfraith ac yn nodi ein disgwyliadau yn fanwl. Heddiw, rwy'n falch o gadarnhau bod y datblygwyr canlynol wedi llofnodi'r ddogfen hon yng Nghymru: Redrow, Lovell, Vistry, Countryside Partnerships, Persimmon, a McCarthy Stone. Rwy'n falch hefyd bod Taylor Wimpey, Crest Nicholson a Barratt Homes hefyd wedi cadarnhau eu bwriad i lofnodi. Rwyf i wedi ei gwneud yn eglur y byddaf yn manteisio ar bob cyfle, gan gynnwys deddfwriaeth ac ystyried gwaharddiadau ar ddatblygu, i sicrhau bod datblygwyr yn cyflawni eu cyfrifoldebau. Mae hyn yn parhau i fod yn wir.

Dirprwy Lywydd, rwyf i hefyd yn benderfynol o fanteisio ar bob cyfle y gallaf i amddiffyn lesddeiliaid. Dyna pam yr wyf i wedi darparu cyllid uniongyrchol i arolygon gael eu cynnal, gan ddefnyddio ymgynghorydd wedi’i gaffael gan Lywodraeth Cymru. Mae hyn yn golygu bod gennym ni adrodd annibynnol a chyson, sy'n nodi pwy sy'n gyfrifol am unrhyw faterion diogelwch tân. Dyna pam nad ydym ni eisiau cyfyngu atebolrwydd lesddeiliaid. Nid ydym ni eisiau i lesddeiliaid orfod talu o gwbl am rywbeth nad yw’n fai arnyn nhw. Fy mwriad, lle mae anghydfod gwirioneddol yn codi, yw y bydd Llywodraeth Cymru yn ymyrryd, yn hytrach na bod lesddeiliaid yn gorfod ysgwyddo'r costau hyn. Yn ein barn ni, dyna'r ffordd deg, dyna’r ffordd yng Nghymru. Dull Llywodraeth Cymru o weithredu yw y byddwn ni’n gwneud popeth o fewn ein gallu i gynorthwyo lesddeiliaid.

Hefyd, yma yng Nghymru, nid yw'n cronfa ni wedi'i chyfyngu i adeiladau sydd â chladin anniogel. Amlygodd trychineb tân Grenfell fater ehangach diogelwch tân mewn adeiladau uchel yn fwy cyffredinol. Gwnaethon ni wahodd datganiadau o ddiddordeb gan bob person cyfrifol ar gyfer pob adeilad preswyl o 11m neu fwy o uchder. Fodd bynnag, ar fater cladin, mae pob adeilad uchel gyda deunydd cyfansawdd alwminiwm hysbys—neu gladin ACM, fel y mae’n cael ei alw—mae materion yng Nghymru naill ai wedi'u cywiro neu yn y broses o gael eu cywiro. Mae gennym ni raglen dreigl o arolygon. Hyd yn hyn, mae 137 wedi'u cwblhau ac mae 61 ar y gweill gyda'n contractwyr. Rwy'n parhau i annog personau cyfrifol i gyflwyno datganiad o ddiddordeb os nad ydyn nhw eisoes wedi gwneud hynny. Dyma'r man cychwyn ar gyfer cael y cyfle i fanteisio ar gymorth gan Lywodraeth Cymru.

Dirprwy Lywydd, yr ail linyn yw benthyciadau datblygwyr. Rydw i eisiau sicrhau bod unrhyw resymau dros oedi yn cael eu lleihau a bod datblygwyr yn gallu gwneud gwaith mor gyflym â phosib. Felly, heddiw mae Llywodraeth Cymru wedi cymeradwyo cynllun benthyciadau datblygwyr gwerth £20 miliwn. Bydd y cynllun yn rhoi benthyciadau dros gyfnod o hyd at bum mlynedd i ddatblygwyr. Nod y benthyciad hwn yw: lleihau nifer yr adeiladau preswyl canolig ac uchel sydd wedi'u amharu gan faterion diogelwch tân; i roi sicrwydd i lesddalwyr y bydd gwaith yn cael ei wneud mor gyflym â phosibl; i alluogi gostyngiadau mewn taliadau gwasanaeth a chostau yswiriant; ac i gael gwared ar rwystrau fel bod lesddalwyr yn gallu manteisio ar gynhyrchion ariannol fel morgeisi.

Mae'r cynllun benthyciadau datblygwyr yn hollbwysig wrth fwrw ymlaen â'n gwaith yng Nghymru yn gyflym. Bydd y benthyciadau ar gael i ddatblygwyr sydd wedi ymrwymo i'n dogfennau sy'n gyfreithiol rwymol, gan eu caniatáu i gyflymu'u gwaith i fynd i'r afael â diogelwch tân, fel y gallwn roi diwedd ar ddioddefaint lesddalwyr yng Nghymru. Gadewch i mi fod yn glir, Dirprwy Lywydd, mai benthyciad nid grant yw hwn a bydd disgwyl i ddatblygwyr sy'n dymuno manteisio ar y cynnig hwn ad-dalu, yn ddigon teg, bob ceiniog o'r arian i'r pwrs cyhoeddus o fewn pum mlynedd.

Dirprwy Lywydd, y trydydd llinyn yw adeiladau amddifad. Mae cwestiwn yr adeiladau amddifad hynny lle nad yw'r datblygwr yn hysbys neu nad yw'n masnachu mwyach yn parhau. Yn fy natganiad ysgrifenedig ym mis Ionawr, cyhoeddais fy mod i wedi cytuno i garfan gychwynnol o chwe adeilad o'r fath gael eu hadfer. Mae'n bleser gennyf gyhoeddi heddiw fy mod i wedi ymestyn y garfan gychwynnol hon o adeiladau. Byddwn ni nawr yn bwrw ymlaen â 28 o adeiladau, sy'n cynrychioli'r holl geisiadau cymwys ar gyfer ein cam cyntaf ar y gwaith. Ar gyfer pob un o'r 28 adeilad, mae'r datblygwr naill ai wedi rhoi'r gorau i fasnachu, yn anhysbys, neu cafodd yr adeilad ei ddatblygu dros 30 mlynedd yn ôl. Rydyn ni'n cysylltu â pherchnogion cyfrifol yr adeiladau i fynd drwy'r camau nesaf a threfniadau ar gyfer paratoi cynlluniau gwaith ac i'r gwaith gael ei wneud. Bydd hyn yn rhan o ail gam cronfa diogelwch adeiladau Cymru—£375 miliwn o arian Llywodraeth Cymru wedi'i roi ar waith fel rhan o'r cytundeb cydweithredu â Phlaid Cymru, a fydd yn cael ei ddefnyddio i ymdrin â materion diogelwch tân, gan gynnwys adfer yr adeiladau amddifad.

Y pedwerydd llinyn yw cynnydd yn y sector cymdeithasol. Ochr yn ochr â'r gefnogaeth yr wyf i wedi'i amlinellu sy'n cael ei ddarparu i'r sector preifat, mae gwaith sylweddol hefyd wedi'i wneud i adfer adeiladau preswyl canolig ac uchel yn y sector cymdeithasol. Hyd yma, mae'r gwaith wedi'i gwblhau ar 26 o adeiladau'r sector cymdeithasol ac mae ar y gweill ar 41 adeilad arall. Heddiw, rydw i hefyd yn cyhoeddi bod £40 miliwn wedi'i ddarparu i ymgymryd â gwaith diogelwch tân ar 38 adeilad arall yn y sector cymdeithasol.

Y pumed llinyn yw cynlluniau cefnogi lesddalwyr. Rwy'n falch o ddweud bod ein cynllun cefnogi lesddalwyr wedi'i gynllunio i helpu pobl yng Nghymru sydd yn dioddef caledi ariannol sylweddol, neu'n ei wynebu o ganlyniad uniongyrchol i'r materion diogelwch adeiladau hyn. Ym mis Ionawr, cyhoeddais fod adolygiad o'r meini prawf wedi ei gwblhau. O ganlyniad i hyn, mae ein staff trin achosion wedi gweld cynnydd sylweddol mewn ymholiadau am y cynllun. Mae'n bleser gennyf ddweud wrthych chi fod yr eiddo cyntaf nawr yn bwrw ymlaen â'u gwerthiant ac, ar ôl ei gwblhau, bydd hyn yn caniatáu i'r lesddalwyr hynny symud ymlaen i gartrefi newydd. Rwy'n parhau i annog unrhyw lesddalwyr mewn trafferthion ariannol i gwblhau ein gwiriwr cymhwysedd, i weld a oes modd iddyn nhw gael cymorth drwy'r cynllun hwn. Am fwy o wybodaeth, ewch i wefan Llywodraeth Cymru.

Y chweched llinyn yw benthycwyr. Rwy'n falch hefyd o gadarnhau bod Sefydliad Brenhinol y Syrfewyr Siartredig wedi cytuno i ymestyn eu canllawiau i werthwyr i gynnwys Cymru a Lloegr. Rydyn ni'n gweithio'n agos gyda nhw wrth ychwanegu'r wybodaeth ddiweddaraf at y canllawiau hyn gael eu diweddaru. Bydd y canllawiau hyn yn cynnig cysondeb yn y dull prisio ar gyfer eiddo yng Nghymru sydd wedi'u cynnwys yn y gwaith sy'n cael ei arwain gan ddatblygwyr, yr adeiladau hynny yn ein carfan adeiladau amddifad gychwynnol ni, neu lle'r ydym ni wedi gallu cadarnhau bod adeiladau naill ai'n is na 11m o ran uchder neu'n cael eu hystyried yn risg isel. Bydd hyn yn helpu i gefnogi cael gwared ar rwystrau a chaniatáu i lesddalwyr fanteisio ar morgeisi a chynhyrchion ariannol eraill. Rwy'n parhau i weithio gyda UK Finance i sicrhau bod benthycwyr yn cydnabod y sefyllfa yng Nghymru, fel y gall benthycwyr ddarparu morgeisi i'r rhai sy'n byw mewn adeiladau sydd wedi'u heffeithio arnyn nhw gan faterion diogelwch tân.

Mae'r wybodaeth ddiweddaraf ar gael yn rheolaidd ar raglen diogelwch adeiladau Llywodraeth Cymru drwy ein cylchlythyr. Mae hyn yn rhoi gwybodaeth am y cynnydd ac yn tynnu sylw at unrhyw gyhoeddiadau ffurfiol sydd wedi cael eu gwneud yn y Senedd am y pwnc hwn. Dirprwy Lywydd, rwy'n hapus iawn i roi manylion ynghylch sut i danysgrifio i'r cylchlythyr hwn os oes gan Aelodau neu eu hetholwyr ddiddordeb.

Mae Llywodraeth Cymru wedi ymrwymo i ymdrin â diogelwch adeiladau yng Nghymru a byddwn ni'n parhau i fwrw ymlaen â'n rhaglen diogelwch adeiladau. Edrychaf ymlaen at roi'r wybodaeth ddiweddaraf i'r Aelodau wrth i ni ddatblygu ein cynlluniau uchelgeisiol ar gyfer cyflawni. Diolch.

Gweinidog, a gaf i ddiolch eto am gyflwyno'r datganiad hwn, yn arbennig y ffaith ei fod wedi cael ei gyflwyno yn gynt o lawer nag y cafodd ei nodi? Roedden ni'n disgwyl datganiad—nid o'r fath hon, byddwn i'n ei ddweud—ond roedden ni'n disgwyl clywed rhywbeth gennych chi rhwng y Pasg a'r haf, felly bydd y ffaith eich bod chi wedi gallu ei gyflwyno  heddiw, rwy'n credu, yn rhoi llawer o sicrwydd i lawer o denantiaid a lesddalwyr.

O ran cytundeb y datblygwyr sy'n gyfreithiol rwymol, mae'n dda mewn gwirionedd clywed bod 11 o ddatblygwyr wedi cofrestru. Rydych chi'n dweud eich bod chi'n falch bod Persimmon, Taylor Wimpey, Crest Nicholson a Barratt hefyd wedi cadarnhau'u bwriad i lofnodi. Rwy'n credu'n gryf bod 'bwriad i lofnodi' yn ddiwerth, felly rwy'n tybio mai'r hyn yr wyf i'n ei ofyn heddiw mewn gwirionedd yw: pa gamau ydych chi'n eu cymryd i sicrhau eu bod nhw'n cofrestru, ac yn gyflym?

Fe wnaethoch chi sôn eich bod chi eisiau manteisio ar bob cyfle i ddiogelu lesddalwyr. Byddwch chi'n ymwybodol bod eich ymateb i gwestiynau fy llefarydd yr wythnos diwethaf wir wedi—. Nid ydw i'n hoffi defnyddio'r gair 'tanio', ond y mae wedi, ac wedi gwaethygu sefyllfa lle'r oedd lesddalwyr preifat yn teimlo eu bod yn cael eu gadael ar ôl gyda miliynau sydd wedi'u gwario yn y sector rhentu cymdeithasol ar adfer. Roedd hon yn neges dorcalonnus ar Twitter y diwrnod o'r blaen, ac rwy'n gwybod eich bod chi'n dilyn Twitter:

'Annwyl @JulieJamesMS fy fflat i yw fy nghartref i hefyd. Y man lle'r ydw i fod i orffwys a theimlo'n ddiogel. NID yw'n "fuddsoddiad" i mi. Gwnes i a fy mhartner weithio 4 swydd rhyngom ni i'w fforddio! #EndOurCladdingScandal'.

Rydyn ni wedi cael negeseuon eraill tebyg yn dod i mewn, yn dweud, 'Mae'n rhaid i chi fod yn fwy o ran cydraddoldeb,' 'Dylech chi wir fod yn trin popeth yn gyfartal.' Yr wythnos diwethaf, fe wnaethoch chi'r pwynt mai'r rheswm am hynny oedd oherwydd ei fod yn fuddsoddiad rhywun nad oedd o reidrwydd yr un fath â bod yn y sector rhentu cymdeithasol. Tŷ nad yw'n ddiogel i fyw ynddo—i mi, nid oes gwahaniaeth a yw'n cael ei rentu, yn gymdeithasol, neu a yw'r perchennog yn berchen arno, lesddaliwr preifat.

Mae'r adeiladau amddifad wedi bod yn fy mhoeni i, lle nad yw'r datblygwr yn hysbys neu wedi rhoi'r gorau i fasnachu. Lle'r oeddech chi wedi cytuno i garfan gychwynnol o chwe adeilad, mae hynny wedi cynyddu nawr i 28 o adeiladau, a sonioch chi fod perchnogion cyfrifol yr adeiladau yn cael eu cysylltu â nhw i fynd drwy'r cam nesaf. Cronfa diogelwch adeiladau Cymru: £375 miliwn o arian Llywodraeth Cymru. Rwy'n dal i geisio canfod faint o'r arian yna yr ydych chi wedi'i wario'n barod a'r hyn sydd ar ôl i'w wario.

Rydych chi'n symud ymlaen i gynnydd yn y sector cymdeithasol, ac nid dyna lle mae fy mhryderon i.

Rydych chi'n sôn bod yr eiddo cyntaf nawr yn bwrw ymlaen â'r broses o werthu, ac ar ôl ei gwblhau bydd hyn yn caniatáu i'r lesddalwyr hynny symud ymlaen i gartrefi newydd. Rwy'n siŵr y daw hynny fel sicrwydd enfawr iawn iddyn nhw. Fodd bynnag, fy nghwestiwn i eto yw: pryd fyddwn ni'n gwybod y niferoedd sydd eisoes wedi dangos diddordeb? Nid oedd y rhai yn y cyfarfod y cynhaliais i i'w gweld yn rhy ymwybodol o sut maen nhw'n gwneud hyn. Felly, allwch chi, yn ogystal â rhoi, 'Ewch i wefan Llywodraeth Cymru'—? Efallai y gallech chi wneud datganiad neu—rwy'n gwybod bod cyllideb fawr nawr yma yn Llywodraeth Cymru hon ar gyfer y cyfryngau cymdeithasol—defnyddiwch y cyfryngau cymdeithasol fel cyfrwng i gyfleu'r neges honno y gall pobl ddod atoch chi.

Rwy'n falch eich bod yn gweithio gyda UK Finance. Roedd yn rhaid i mi newid yr hyn yr oeddwn i'n disgwyl ei gyflwyno i chi heddiw. Ond rwy'n credu ei fod yn ddatganiad mwy rhagweithiol na'r hyn yr ydyn ni wedi'i glywed amdano'n ddiweddar. Nid ydw i eisiau ailadrodd, ond mae angen i mi wybod faint yr ydych chi wedi bod yn ei wario.

Nawr, rydych chi'n gwrthod atgynhyrchu adrannau 116 i 125, ac mae'n ddrwg gennyf i barhau i lafurio'r pwynt hwn, ond mae'n ffaith nad yw'r bobl sydd wedi'u dal yn hyn wir yn deall deddfwriaeth fel yr ydyn ni'n ei gwneud—y rhai sy'n gweithio yn Llywodraeth Cymru neu'r rhai yn y Senedd sy'n eich dwyn i gyfrif. Rydw i ond yn myfyrio ar pam na fyddwch chi'n caniatáu i lesddalwyr preifat Cymru gael yr un dulliau cyfreithiol â'r rheiny dros y ffin. Gallech chi gyflwyno deddfwriaeth yma sy'n atgynhyrchu adrannau 116 i 125 i raddau lle y gall barhau i gael hunaniaeth Gymreig. Gweinidog, a wnewch chi ystyried edrych ar adrannau 116 i 125 eto? Sut rydych chi'n ei wneud, nid wyf i'n credu bod gan bobl ddiddordeb yn hynny, ond os gallwch chi wir roi'r un amddiffyniadau hynny i'r bobl sy'n byw yma yng Nghymru, rwy'n credu y byddwch chi'n gwneud llawer iawn o bobl yn hapus iawn ac nid yn ofni byw yn eu cartrefi, fel y maen nhw heddiw. Diolch.

Diolch, Janet. Mae'r rhan 'bwriad i lofnodi' ond yn ymwneud â'r cwmnïau dan sylw yn cael y caniatâd i gynnal byrddau cwmnïau. Mae gennym ni lythyrau yn dweud eu bod nhw'n bwriadu llofnodi. Mewn gwirionedd nid yw'n ddiwerth, ac rwy'n disgwyl iddyn nhw lofnodi'n ffurfiol yn fuan iawn. Ond mae'n rhaid iddyn nhw fynd drwy broses bwrdd er mwyn gwneud hynny. Felly, dyna'n union beth ydyw. Ond maen nhw wedi cofrestru ac fe fyddan nhw'n gwneud y gwaith. Felly, nid ydw i'n meddwl y dylai pobl boeni am y darn yna ohono.

O ran lesddalwyr y sector preifat, nid wyf i wir yn gwybod sut mae esbonio hyn i chi. Rydych chi newydd ddweud nad gyda'r sector cymdeithasol y mae eich pryderon. Rwy'n siŵr nad dyna oeddech chi'n ei olygu. Mae yna wir wahaniaeth o ran gallu adnabod perchennog a pherson cyfrifol adeilad yn y sector cymdeithasol o'i gymharu â'r sector preifat. Mae  gwahaniaeth gwirioneddol. Mae'r gwahaniaeth yn syml iawn i'w ddeall. Mae landlordiaid cymdeithasol cofrestredig wedi'u cofnodi, mae'n hawdd cysylltu â nhw, rydyn ni'n eu hariannu, ac mae mecanwaith yn ei le. Mae'n hawdd. Yn y sector preifat, mae'n gymhleth iawn yn wir. Rwy'n deall yn iawn y gallai pobl fod yn gweithio pedair swydd i gadw eu cartref, ac mae gennyf i bob cydymdeimlad â hynny. Nid ydw i eisiau iddyn nhw golli eu hecwiti. Ond yr ecwiti yr ydyn ni'n ei drafod, oherwydd gallen ni rhoi treth tir ar y cyfan a defnyddio hynny fel yr arian. Nid ydw i eisiau gwneud hynny. Rwy'n ceisio amddiffyn buddsoddiad caled lesddalwyr y sector preifat. Ond mae'r syniad nad oes cymhlethdod, achos mae'n siwtio pobl i ddweud hynny, ond yn nonsens. Mae pob adeilad yn wahanol. Mae pob person cyfrifol yn wahanol. Mae pob asiant rheoli yn wahanol. Mae'r prydlesi'n wahanol. Mae'r rhwymedigaethau atgyweirio yn wahanol. Mae pob adeilad yn wahanol. Nid oes modd osgoi hynny, a dyna'r gwahaniaeth. [Torri ar draws.] Dyna'r gwahaniaeth. 

Fe wnaethoch chi ofyn i mi'n benodol eto am adrannau 116 i 125. Mae adrannau 116 i 125 wedi'u hysgrifennu'n benodol ar gyfer y drefn diogelwch adeiladau yn Lloegr, nid yw'r un fath ag yma. Felly, ni allwch chi ond eu codi nhw a'u rhoi nhw i lawr yma, hyd yn oed os oeddech chi eisiau gwneud hynny. Ond dim ond i fod yn glir, nid ydw i eisiau gwneud hynny. Mae'r adrannau hynny'n cyfyngu ar faint o arian y mae'r lesddalwyr yn agored i'w dalu. Mae hynny'n golygu eu bod nhw'n agored i dalu rhywfaint o arian. Nid ydw i erioed wedi bod eisiau i'r lesddalwyr fod yn agored i dalu unrhyw beth o gwbl. Rydyn ni bob tro wedi cymryd y safiad yma na ddylai trigolion mewn adeiladau canolig ac uchel orfod talu am y gwaith hyn. Rydyn ni'n ei wneud yn wahanol yma. Nid oes angen i mi roi hawl i'r trigolion hynny erlyn rhywun a mynd yn sownd yn y llysoedd. Dangosodd eich tystiolaeth eich hun eu bod yn gwario miliynau ar ymgyfreitha. Nid ydw i eisiau i bobl fod yn y sefyllfa honno. Rydyn ni'n dirprwyo Llywodraeth Cymru i'r sefyllfa honno, felly os nad yw'r datblygwr yn gwneud yr hyn maen nhw i fod i'w wneud, ni fydd y bobl sy'n cymryd y risg gyfreithiol. Rwy'n credu bod hynny'n well. Nid wyf i'n gwneud unrhyw esgus o gwbl am hynny. Nid oes gennyf i unrhyw fwriad o gyflwyno'r adrannau yma a fyddai'n rhoi llai o hawliau i lesddalwyr nag yr ydyn ni'n bwriadu eu rhoi. Llywodraeth Cymru fydd yn cymryd y risg, nid y lesddalwyr. Nid ydw i'n gwybod sut i wneud hynny'n gliriach i chi.

O ran yr adeiladau amddifad, bydd yr holl adeiladau yr ydyn ni wedi'u nodi fel adeiladau amddifad sydd wedi cyflwyno datganiad o ddiddordeb nawr yn cael eu hadfer, oherwydd bod gennym ni fecanwaith i wneud hynny. Byddwn ni'n ysgrifennu atyn nhw i gyd yn fuan iawn a byddan nhw'n dechrau'r gwaith hynny cyn gynted â phosibl, yn sicr cyn yr haf hwn. Felly, byddan nhw i gyd yn dechrau ar y gwaith adfer, ac rwy'n gobeithio'n fawr y bydd sawl un o'r adeiladau eraill. Rwy'n ymwybodol bod sawl adeilad nawr yn cael eu hadfer. Mae adeiladau yn fy ardal i fy hun sydd nawr yn cael eu hadfer ac rwyf mewn cysylltiad â'u lesddalwyr. Felly, yn fuan iawn, bydd pobl wedi symud o'r sefyllfa hon. Ond, lle maen nhw'n cael eu hunain mewn trafferthion, yna mae cynllun lle y byddwn ni'n prynu'r eiddo, ac rydyn ni nawr yn prynu eiddo pobl. Mae angen i chi roi cyhoeddusrwydd i hynny. Byddwn ni'n sicr yn ei roi ar y cyfryngau cymdeithasol unwaith eto. A dweud y gwir, nid yw llawer o bobl ar y cyfryngau cymdeithasol. Ar y gwefannau ac rydyn ni'n ysgrifennu drwy Rhentu Doeth Cymru i dynnu sylw pobl ato ac ati. Os allwch chi fy helpu i gael hynny at bobl, yna mae croeso i chi wneud hynny. Dywedwch wrthyn nhw am wneud cais os ydyn nhw o dan yr amgylchiadau hynny oherwydd rydyn ni'n hapus iawn i'w helpu nhw.

Rwy'n hapus iawn gyda'r hyn yr ydyn ni wedi gallu'i wneud yma yng Nghymru. Mae hi wedi cymryd llawer yn rhy hir, rwy'n cytuno'n llwyr, ond mae hynny oherwydd, os yw pobl yn ei hoffi ai peidio, bod hyn wedi bod yn hunllef llwyr o gymhlethdod. Rwy'n credu ein bod ni wedi cyrraedd rhywle o'r diwedd. Yr unig bobl na fydd nawr yn y system yw'r bobl nad ydyn nhw wedi datgan ddiddordeb. Felly, gwnewch yn siŵr bod unrhyw un yr ydych chi'n siarad â nhw wedi gwirio bod eu hadeilad wedi cyflwyno datganiad o ddiddordeb. Mae hynny'n gwbl hanfodol; nid oes llwybr i daliad heb gyflwyno datganiad o ddiddordeb. Wedyn byddan nhw'n mynd drwy'r system. Os ydyn nhw'n adeilad amddifad, byddan nhw'n cael eu cynnwys, ac os nad ydyn nhw yna fe fyddwn ni'n cysylltu â'r bobl gyfrifol a chael yr arolygon wedi'u gwneud ac ati. Rydyn ni'n ad-dalu pobl am gost arolygon a gafodd eu cynnal cyn i ni ddod i mewn, ar yr amod eu bod yn cwrdd â'n gofynion, sef y gallwn ni ddibynnu ar yr arolwg, ei fod wedi'i dendro'n gywir ac ati, yr holl bethau y byddech chi'n eu disgwyl. Rwy'n edrych eto i weld a allwn ni ad-dalu pobl am gostau eraill maen nhw wedi'u hysgwyddo. Nid ydw i'n gallu dweud hynny eto oherwydd mae'n dibynnu ar sut yr aed i'r costau hynny ac ati.

Felly, mewn gwirionedd, Janet, rwy'n credu ein bod ni wedi gwneud gwaith eithaf da. Rwy'n cydymdeimlo'n llwyr â'r bobl sydd wedi byw drwy hyn ers blynyddoedd a blynyddoedd a blynyddoedd, ond nawr mae gennym ni system lle y dylen nhw allu gwerthu eu tŷ, oherwydd gall pobl gael morgais arno, neu gallan nhw ei werthu i ni os ydyn nhw mewn caledi ariannol, neu'n wir maen nhw oedi ac aros a byddwn ni'n adfer yr adeiladau yn fuan iawn. Dyna lle'r ydyn ni, ac rwy'n falch iawn o ddweud. 

Diolch i'r Gweinidog am y datganiad yma heddiw. Mae'n ddatganiad pwysig yr ydym ni ar y meinciau yma yn croesawu, a fydd yn golygu ein bod yn gweld cam sylweddol yn cael ei gymryd ymlaen er mwyn mynd i'r afael â'r broblem ddifrifol yma. Mae'n dda gweld ffrwyth llafur y cytundeb yma rhwng Plaid Cymru a'r Llywodraeth ar waith, gan wneud gwahaniaeth cadarnhaol i fywydau pobl bob dydd.

Am yn llawer rhy hir rydym wedi gweld diwylliant o dorri corneli gan ddatblygwyr mawr, a hynny ar draul diogelwch y cyhoedd. Daeth hyn i'r amlwg yn y dystiolaeth ddiweddar bu'r Pwyllgor Llywodraeth Leol a Thai yn ei gymryd, sydd yn edrych i mewn i ddiogelwch adeiladau, gyda thrigolion adeiladau yma yng Nghaerdydd ac yn Abertawe yn dangos yn glir fethiannau elfennol yn rhai o’r adeiladau yno, megis adeiladau Celestia ac Altamar. Ond ar ben y gwaith adeiladu diog a gwael yma, mae cysgod Grenfell wedi tywyllu bywydau pob un o’r trigolion yma ymhellach. Mae angen dangos na all cwmnïau mawr gael rhwydd hynt i weithredu fel a fynnon nhw er mwyn elw personol, ac mae’n rhaid newid diwylliant er mwyn diogelu pobl heddiw ac yfory.

Rydym yn gwybod fod yna 171 adeilad efo problemau diogelwch, yn cynnwys 28 adeilad amddifad yr ydych wedi cyhoeddi heddiw y byddwch yn edrych i’w cael wedi eu hatgyweirio. Tybed a all y Gweinidog felly roi syniad i ni o ganran yr adeiladau sydd y tu allan i sgôp y datganiad heddiw a chadarnhau pa waith sydd yn mynd yn ei flaen a’r camau nesaf ar gyfer preswylwyr yr adeiladau hynny, os gwelwch yn dda. Tra bod y datganiad yma i’w groesawu'n gynnes, y gwir ydy, tan i’r gwaith atgyweirio gael ei wneud er mwyn gwneud yr adeiladau yma yn ddiogel, bydd y preswylwyr yn parhau i fyw mewn gofid, ac mae'r cyhoeddiad am fenthyciad felly i'w groesawu. Hoffwn ofyn i’r Gweinidog, felly, pryd medrwn ni ddisgwyl cyrraedd pwynt ble y bydd pob adeilad yn ddiogel i’r preswylwyr heb iddyn nhw neu berchnogion orfod talu am y gwaith. Beth ydy'r amserlen?

Fel y soniais ynghynt, mae’r sefyllfa bresennol wedi galluogi datblygwyr i dorri corneli, gan arwain at oblygiadau difrifol i iechyd a diogelwch pobl. Mae’n gywilyddus fod rhai datblygwyr yn parhau i wrthod cymryd rhan yn wirfoddol gyda’r Llywodraeth ar y gwaith pwysig yma. Rhag eu cywilydd nhw. Dwi'n cefnogi’r Gweinidog wrth iddi ddweud y bydd yn edrych i fewn i bob opsiwn, yn cynnwys addasu deddfwriaeth ac atal datblygiadau, er mwyn sicrhau bod y datblygwyr yma yn byw i fyny i’w cyfrifoldebau. Felly, a wnaiff y Gweinidog roi rhagor o fanylion ar yr opsiynau yma, os gwelwch yn dda, a chadarnhau os ydy hi’n edrych ar atal datblygiadau os ydy datblygwr anghyfrifol yn gwrthod cydweithio efo’r Llywodraeth? A wnaiff y Gweinidog gadarnhau faint o ddatblygwyr sydd heb gymryd rhan hyd yma neu sydd heb fynegi parodrwydd i drafod efo’r Llywodraeth?

Mae’r drafodaeth gyhoeddus ar y sgandal yma wedi troi o amgylch pwy sydd yn gyfrifol am y gwaith atgyweirio. Felly, fel cwestiwn terfynol, hoffwn ofyn i’r Gweinidog pa fecanwaith sydd mewn lle i ddatrys unrhyw anghydfod gyda datblygwyr ar faterion penodol mewn adeiladau penodol. Pwy fydd yn rheoleiddio'r broses anghydfod? Beth ydy’r mecanwaith ar gyfer datrys yr anghydfod? Ac o ran y dogfennau cyfreithiol a fydd yn cael eu rhoi fel rhan o’r broses yma, pa rym cyfreithiol go iawn fydd ganddyn nhw yng nghanol yr anghydfod? Diolch yn fawr iawn. 

Diolch yn fawr am y gyfres honno o gwestiynau. O ran adeiladau eraill, ydych chi'n golygu adeiladau dan 11m? Ai dyna oeddech chi'n ei olygu? Ydych. Nid ydyn ni'n gwneud dim am hynny ar hyn o bryd, oherwydd mae angen i ni sicrhau bod y rhai yn yr adeiladau risg uwch, sef y rhai a fyddai'n cael y drafferth fwyaf i ddianc, er enghraifft, yn cael eu hadfer yn gyntaf. Ar ôl i ni wneud hynny, byddwn ni'n troi'n sylw at yr adeiladau eraill. Ond fe ddywedaf i, wrth i ni fynd trwy'r broses hon gyda'r datblygwyr, ein bod ni wedi annog y datblygwyr a chael adborth da gan y datblygwyr y byddan nhw'n adfer eu holl adeiladau, nid dim ond y rhai sydd dros yr uchder. Ni allaf ddweud ei fod yn berthnasol i dai, rhaid i mi ddweud, ond adeiladau mewn amlfeddiannaeth, felly blociau o fath— yr ydyn ni wedi cael y drafodaeth honno amdanyn nhw. Ond byddwn ni'n troi'n sylw at hynny nesaf. Fesul darnau bach yr ydyn ni wedi gweithredu. Ac mae wedi bod yn seiliedig ar ddadansoddiad risg; mae'n rhaid i ni ddechrau yn rhywle.

Mae'r holl ddatblygwyr yr ydyn ni'n ymwybodol ohonyn nhw sydd â datblygiadau yng Nghymru nawr wedi cofrestru, neu wedi nodi eu bwriad i gofrestru ac yn mynd trwy eu prosesau mewnol er mwyn gwneud hynny. Rydyn ni wedi, o bryd i'w gilydd,—mae un ar hyn o bryd; ni wnaf i ei enwi—wedi dod ar draws rhai oedd yn meddwl nad oedd ganddyn nhw unrhyw adeiladau yng Nghymru, ac, mewn gwirionedd, rydyn ni'n meddwl ein bod ni nawr wedi dod o hyd i un a ddylai fod ganddyn nhw. Ond rwy'n eithaf siŵr y byddan nhw'n cofrestru, os ydyn nhw'n gallu sefydlu mai nhw sy'n gyfrifol am yr adeilad ac nad yw'n adeilad amddifad. Y naill ffordd neu'r llall, bydd y bobl yn yr adeilad yn cael y gwaith adfer y mae ei eisiau arnyn nhw. Nid oes gennyf i neb yn gwrthod cofrestru, felly mae hynny'n dda. Mae hynny'n dda iawn.

Y broblem fawr i ni nawr fydd faint o gadwyn gyflenwi a maint y gweithlu sy'n angenrheidiol i gael hyn i ddigwydd, a dyna pam yr ydyn ni'n awyddus iawn i weithio gyda nhw o ran llif arian. Dyna'r benthyciadau datblygwr yr ydw i newydd eu cyflwyno. Nid ydw i eisiau iddyn nhw beidio gallu'i wneud achos mae 'na fater llif arian. A hefyd o ran materion yn ymwneud â'r gadwyn gyflenwi a materion yn ymwneud â'r gweithlu, nid ydyn ni eisiau iddyn nhw i gyd gystadlu â'i gilydd a gyrru'r prisiau i fyny ac ati. Felly, rwy'n credu mewn gwirionedd bod gan y Llywodraeth rhan eithaf allweddol wrth sicrhau bod cyflenwad da o adeiladau'n dod ymlaen. Rydyn ni'n gwybod pa rai sydd angen beth wedi'i wneud iddyn nhw nawr. Mae'r dogfennau cyfreithiol yn sail i hynny. Nid ydw i'n mynd i fynd trwy'r holl ddarnau amrywiol o'r ddogfennau cyfreithiol, ond mae'n gadarn, mae yna fecanwaith anghydfod, fel y byddech chi'n ei ddisgwyl, ac fe fyddan nhw dod i'r llysoedd yn y pen draw, os nad ydyn nhw'n gwneud fel yr ydyn ni'n gofyn. Rydyn ni wedi gwneud hynny'n hynod o glir ac yn blaen.

Mae hi er budd y bobl yma nawr, on'd yw hi, i wneud y gwaith hwn, oherwydd gadewch i ni fod yn onest, mae eu henw da yn cael ei chwalu. A dweud y gwir, maen nhw'n eithaf pryderus i gael eu henw da yn ôl ac i bobl beidio dweud, 'Diwedd annwyl, dydw i ddim yn prynu hwnna' oherwydd cafodd ei adeiladu gan bwy bynnag. Nid ydy hynny'n lle da iddyn nhw fod. Maen nhw i gyd wedi cofrestru ar gyfer codau ymarfer amrywiol, maen nhw wedi ymrwymo i'r ombwdsmon cartrefi newydd. Maen nhw'n awyddus i gael eu hunain yn ôl i droed busnes da, ac yn briodol felly—dylen nhw fod â chywilydd o ran sut y gwnaethon nhw gael eu hunain i'r sefyllfa hon. Nid wyf i'n rhagweld unrhyw anhawster gwirioneddol heblaw'r gadwyn gyflenwi a materion crefftwyr medrus addas. Gwnawn ni weithio gyda'r datblygwyr i sicrhau bod gennym ni'r gadwyn gyflenwi honno ar y gweill a bod gennym ni linell o weithgaredd sy'n caniatáu i bobl fanteisio ar hynny yn y ffordd gywir, a bod y rheiny'n gwmnïau sydd â'r gweithlu medrus sydd eu hangen i unioni camweddau'r gorffennol, fel y gallwn ni fod yn sicr eu bod nawr wedi gwneud y gwaith adfer yn y ffordd gywir.

Rwy'n eithaf balch o'r hyn sydd gennym ni yn y diwedd. Mae'n wir ddrwg iawn gennyf i ei fod wedi cymryd cyhyd. Mewn gwirionedd, rydyn ni wedi bod yn gweithio arno'n barhaus ers blynyddoedd nawr—wel, ers digwyddiadau echrydus Grenfell. Y darn nesaf, na wnaethoch chi ofyn i mi amdano, ond y gwnaf i sôn amdano beth bynnag, Dirprwy Lywydd, gan brofi eich amynedd, yw bod angen i ni, yn amlwg, fod â'r Ddeddf newydd ar waith sy'n rhoi'r rhwymedigaethau ar y bobl gyfrifol gywir, fel na chawn hyn yn y dyfodol.

Rwy'n falch iawn ein bod ni'n cael y datganiad hwn heddiw. Fel y mae'r Gweinidog yn ymwybodol, mae wedi bod yn achos pryder i fy etholwyr sy'n byw yn Altamar a South Quay, ac mae wedi cynhyrchu llawer o e-byst a cheisiadau ar y datganiad busnes gennyf i am gyfnod hir. Rwy'n croesawu'r datganiad heddiw a'r cynnydd sy'n cael ei wneud gyda'r datblygwyr. Dylai pawb deimlo'n ddiogel yn eu cartref. Rwy'n credu ei bod hi'n broblem mae'n rhaid i ni ddweud hynny, achos mae'n rhywbeth yr ydyn ni i gyd yn ei gymryd yn ganiataol.

Rwy'n croesawu'r ymrwymiad y bydd Llywodraeth Cymru yn gwneud popeth o fewn ei gallu i gefnogi lesddalwyr. Mae gennyf i ddau gwestiwn, ac rwy'n hapus i gael ateb ysgrifenedig ar y ddau, oherwydd maen nhw'n mynd yn weddol fanwl. A yw South Quay yn SA1, a gafodd ei adeiladu gan Carillion, ar eich rhestr o adeiladau amddifad? Ac, o 20 Mawrth, mae'r cwmni rheoli Altamar yn dweud wrthyf na fydd Bellway yn ymgysylltu â nhw. A all y Gweinidog ymyrryd neu egluro sut y gall rheolwyr Altamar gael Bellway i ymgysylltu â nhw?

Diolch, Mike. Gwnaf i ysgrifennu yn ôl atoch ar y pwyntiau penodol iawn y gwnaethoch chi. Mae'n werth gwneud hynny oherwydd rwy'n credu ei fod yn fwy o ateb manwl nag yma. Ond dim ond i fod yn glir iawn, adeiladau sydd heb unrhyw un sy'n gyfrifol amdanyn nhw ar ôl—felly, mae'r datblygwr a phawb arall wedi mynd allan o fusnes; mae Carillion yn enghraifft dda iawn o hynny—bydd, cyn belled â'u bod wedi rhoi datganiad o ddiddordeb i fod wedi'i gynnwys ar y rhestr, ac ni allaf wybod o dop fy mhen, mae gennyf i ofn, os yw'r adeilad dan sylw wedi'i gynnwys neu heb ei gynnwys. Ond bydda i'n ysgrifennu nôl atoch chi ar y ddau bwynt. 

Diolch yn fawr am y datganiad hwn, ac yn dilyn ymlaen o'r hyn y gwnaeth Janet ei ddweud, rwy'n ei groesawu'n dod mor gyflym—diolch yn fawr i chi am hynny, Gweinidog. Rydw i, wir, ond eisiau canolbwyntio ar ddatblygwyr yn yr amser byr sydd gennyf i, ac rydyn ni wedi clywed gan fy nghyd-Aelod, Mabon ap Gwynfor am rai o'r materion yr oeddwn i eisiau eu cynnwys. Ond meddwl oeddwn i tybed pa amrywiaeth o sancsiynau oedd ar gael ar gyfer datblygwyr nad ydynt yn cydymffurfio wrth i ni fwrw ymlaen. Maen nhw wedi cael blynyddoedd, yn llythrennol flynyddoedd, i weithredu ac nid ydyn nhw wedi gwneud hynny, ac mae hyn wedi dod ar gost sylweddol i bobl sy'n byw yn y blociau fflatiau hyn. Felly, rwy'n credu bod fy nghydymdeimlad i'n cael ei ymestyn yn llwyr pan fo'n dod at feddwl bod modd rhoi mwy o hyblygrwydd iddyn nhw yma. Felly, a gaf ofyn i chi pa sancsiynau sy'n mynd i fod ar gael i ddatblygwyr nad ydyn nhw'n cydymffurfio? Er enghraifft, a ydych chi'n ystyried y dewis o'u gwahardd rhag adeiladu unrhyw ddatblygiadau eraill yng Nghymru, a sut fyddai hynny'n digwydd? 

Ac yn ail, rwy'n deall bod rhai datblygwyr sy'n ymwneud â gweithredu yn y llys yn erbyn lesddalwyr sydd wedi'u heffeithio arnyn nhw, ac felly mae'n ymddangos eu bod nhw mewn man lle maen nhw'n cytuno i un peth ond yn parhau i weithredu yn y llys yn erbyn rhai o'u lesddalwyr. Felly, mae eisiau ychydig mwy o fanylion, os caf i, Gweinidog, o ran sut yr ydyn ni'n mynd i fod yn ymdrin â rhai o'r datblygwyr hynny pe na baen nhw'n cydymffurfio wrth symud ymlaen. Diolch. Diolch yn fawr iawn. 

Diolch yn fawr, Jane Dodds, am y set yna o gwestiynau. Yr un olaf yn gyntaf. Ni allwn ni ymyrryd mewn achosion llys presennol; allwn ni ddim. Felly, os oes achos llys presennol yn mynd yn ei flaen, bydd yn rhaid i hynny ddilyn ei lwybr drwy'r llysoedd. Nid oes gennyf i unrhyw fanylion o gwbl o fy mlaen ynglŷn â pha achosion llys, na pha gam maen nhw arni, nac unrhyw un o'r dadleuon cyfreithiol y byddai angen i chi fod â dealltwriaeth ohonyn nhw i allu gwneud—. Nid oes  gennym ni ddim hawl i ymyrryd yn hynny, felly, mae gennyf ofn na allaf wneud dim am hynny. 

Rydyn ni wedi pwyso ar y datblygwyr i adfer yr holl adeiladau yr ydym ni'n ymwybodol ohonyn nhw, ond rwy'n ymwybodol o ddau adeilad o leiaf sydd mewn ymgyfreitha helaeth a fydd, mae'n debyg, yn gorfod gweld yr ymgyfreitha hwnnw hyd at ei ddiwedd, beth bynnag yw'r diwedd hwnnw. Nid oes gennyf i unrhyw syniad a oes modd cyrraedd setliad neu unrhyw beth arall, mae gennyf ofn. Yn rhannol, dyna pam nad oedden ni eisiau gweithredu'r adrannau sy'n cael eu trafod drwy'r amser, oherwydd pan fydd pobl yn dechrau gweithredu achos llys o dan yr adrannau hynny, yna mae'n dod hyd yn oed yn fwy cymhleth nag o'r blaen. Ac mewn gwirionedd, mae hyn yn ffordd syml iawn o wneud hynny—ein bod ni'n ymyrryd â'r datblygwyr, rydyn ni'n rhoi perthynas gytundebol i'n hunain gyda'r datblygwr hwnnw, ac mae'r datblygwr wedyn mewn perthynas gytundebol gyda ni, Llywodraeth Cymru, ac yna, os nad ydyn nhw'n cyflawni'r trefniant cytundebol hwnnw i'n boddhad ni, yna mae gennym ni seiliau cyfreithiol da i fynd ar eu holau nhw. A dyna'r union sefyllfa yr ydyn ni wedi bod eisiau mynd i mewn iddi, ac mae wedi cymryd amser i ni wneud hynny, ond rwy'n falch iawn ein bod ni yno nawr. Ac yna, fel y dywedais i wrth Mabon ap Gwynfor, yna bydd angen i ni hefyd sicrhau bod y gwaith yn cael ei wneud yn iawn gan bobl fedrus gyda'r gadwyn gyflenwi gywir, a'r cyfan.  

A dim ond i gael y rhif yma'n gywir—rwy'n credu bod Mabon wedi sôn am rif—. Byddwch yn amyneddgar â mi am eiliad. Oes, mae gennym ni dros 270 o ddatganiadau o ddiddordeb ar 163 safle. Felly, gallwch chi weld nad oes gennym ni'r gadwyn gyflenwi a'r gweithlu i wneud pob un ohonyn nhw’n sydyn, felly bydd yn rhaid i ni drefnu hynny'n ofalus. Byddwn ni'n ceisio cymryd agwedd y gwaethaf yn gyntaf, ac ati. Felly, mwy o fanylion am hynny i ddilyn, ond rydyn ni'n gofyn i'r datblygwyr wneud hynny mor gyflym â phosibl, a dyna pam rwy'n falch fy mod i wedi rhoi'r benthyciadau yn eu lle hefyd, oherwydd nid ydw i eisiau unrhyw esgusodion eraill. Felly, nid oes esgus; mae'r arian yno, mae'r arolwg yn cael ei wneud, rydyn ni'n gwybod beth sydd angen i'r gwaith ei wneud—y cyfan sydd angen i ni ei wneud nawr yw sicrhau bod y contractwyr medrus yn eu lle ac yn gallu cael y cyflenwadau sydd eu hangen arnyn nhw i wneud y gwaith, a byddwn ni'n gwneud hynny fel y cam nesaf. 

Ac yn olaf, Rhys ab Owen. 

Diolch yn fawr, Dirprwy Lywydd. Dwi hefyd yn croesawu yr ymrwymiadau yn y datganiad yma fel rhan o'r bartneriaeth cydweithio rhwng Plaid Cymru a Llywodraeth Cymru. Dwi hefyd yn cytuno gyda sylwadau Mabon ap Gwynfor. Wrth ymweld â nifer o'r datblygiadau yma, mae'n anhygoel gweld gymaint o broblemau eraill sydd gyda rhai o'r datblygiadau yma, y tu hwnt i broblemau diogelwch tân. Felly, byddwn i'n gofyn yn gyntaf i chi: pryd welwn ni'r ddeddfwriaeth yn cael ei chyflwyno i'r Senedd i sicrhau bod datblygwyr ddim yn gallu parhau i ymddwyn yn y ffordd yma?

Roeddwn i'n falch iawn o weld eich bod chi wedi gofyn i ddatblygwyr lofnodi contractau wedi'u rhwymo mewn cyfraith i gwblhau'r gwaith. Roedd hwnnw'n un pryder a fynegwyd i mi o ran y cytundeb—na fyddai'r cytundeb ei hun yn rhwymol. Rwy'n sylwi na wnaethoch chi roi amserlen i'm cyd-Aelod Janet Finch-Saunders, ond pryd ydych chi'n disgwyl i bob un o'r 11 datblygwr fod wedi llofnodi'r cytundeb? Ac a gaf i weld a wnes i ddeall yr hyn y gwnaethoch chi ei ddweud wrth Mabon ap Gwynfor? A ydych chi'n dweud nad oes unrhyw ddatblygwyr yn ymgysylltu â chi ar hyn o bryd?

Roeddwn i hefyd eisiau trafod yr anghydfod rhwng datblygwyr a lesddeiliaid. Pa ran ydych chi'n rhagweld y bydd Llywodraeth Cymru yn ei chwarae mewn unrhyw anghydfod rhwng datblygwyr a lesddeiliaid yn y dyfodol? Ac nid wyf i eisiau achub y blaen ar y ddadl fer yfory, ond yr hyn y mae lesddeiliaid wir eisiau ei weld, a'r hyn yr ydym ni'n ei glywed dro ar ôl tro ganddyn nhw, yw mai'r hyn y maen nhw ei eisiau yw amserlen eglur. Rwy'n gwerthfawrogi efallai y bydd yn rhaid i amserlenni symud oherwydd prinder gweithwyr medrus neu adnoddau, ond pryd ydych chi'n disgwyl, Gweinidog, y bydd yr holl waith adfer yng Nghymru yn cael ei gwblhau? Diolch yn fawr.

Diolch yn fawr iawn am hynna. Mae'n amhosibl ateb y cwestiwn olaf yna ar hyn o bryd. Yr hyn sydd ei angen arnom ni yw piblinell, os mynnwch chi, o waith wedi'i gyflwyno'n briodol, fel bod gennym ni'r holl bobl fedrus y gallwn ni gael gafael arnyn nhw yng Nghymru yn gwneud y gwaith ar y lefel iawn, yn unol â'r fanyleb iawn, gyda'r gadwyn gyflenwi iawn. Yn sicr, ni allaf ddweud pa mor hir y bydd hynny'n ei gymryd. Fel y dywedais, mae gennym ni 163 o safleoedd i'w cyflawni, ond y broblem fawr yn hynny o beth yw ein bod ni wedi gwneud yn siŵr bod y lesddeiliaid hynny sydd eisiau symud ymlaen yn gallu symud ymlaen, oherwydd mae'n rhaid i ni sicrhau cefnogaeth benthycwyr gyda hynny; maen nhw'n deall beth fydd yn digwydd. Mae gennym ni'r cynllun cymorth i lesddeiliaid ar gyfer y bobl hynny sy'n ei chael hi'n anodd iawn dod o hyd i brynwr ar gyfer eu fflat oherwydd y problemau yno, y bydd Llywodraeth Cymru yn helpu â nhw—rwyf i'n sicr eisiau caniatáu i bobl fwrw ymlaen â'u bywydau. Felly rydym ni wedi gweithio'n galed iawn ar agweddau eraill ar hyn er mwyn caniatáu i hynny ddigwydd. Felly, mae gen i ofn nad wyf i'n mynd i ddyfalu ynghylch hynny. Dyfalu fyddwn i, ac nid wyf i'n meddwl bod hynny'n ddefnyddiol.

Ond rydym ni, wrth gwrs, yn annog y datblygwyr i fynd mor gyflym ag y gallan nhw, gan ddefnyddio eu gweithluoedd eu hunain a'u cadwyni cyflenwi eu hunain lle maen nhw'n ddigon medrus ac yn gallu bodloni'r manylebau a ddaw o'r gwaith arolygu. Ond mae'n bwysig iawn bod hyn yn cael ei wneud yn iawn. Yr hyn nad ydych chi eisiau yw siarad â mi, neu bwy bynnag fydd yn fy esgidiau yn y Senedd nesaf, yn dweud bod gennym ni'r un broblem eto. Yn syml, ni allaf dderbyn hynny, felly mae angen i ni wneud yn siŵr ei fod yn iawn. 

O ran y gweddill, yr hyn yr ydym ni eisiau ei wneud yw cyflwyno Bil sy'n addas i'r diben. Rydym ni wedi ymrwymo i wneud hynny yn ystod tymor y Senedd hon. Rydym ni wedi bod yn gwneud llawer o waith ar yr agwedd hon arno, wrth gwrs, ond rydym ni hefyd wedi bod yn gwneud gwaith ymgynghori helaeth ochr yn ochr â phobl gyfrifol, ac yn y blaen, ynghylch sut y dylai hynny edrych, pwy ddylai'r bobl gyfrifol fod, sut y dylen nhw gael eu henwi, beth ddylai eu rhwymedigaethau fod ar gyfer y cyfnod adeiladu, y cyfnod meddiannu ac, yn wir, y cyfnod dymchwel. Ni fydd yr adeiladau hyn yn para am byth. Felly, mae angen i ni wneud hynny'n iawn hefyd, ond byddwn ni'n bwrw ymlaen â hynny yn nhymor y Senedd hon a gwn fod pob Aelod, ar bob ochr i'r tŷ, yn awyddus iawn i weld hynny ar waith. Ond eto, mae angen i hynny fod yn addas i'r diben, onid oes? Mae angen cael y drefn arolygu gywir ac mae angen cael y drefn person cyfrifol gywir ynddo. Hoffwn wneud pethau'n iawn, nid yn gyflym. Byddwn yn ei gael yn iawn yn y ffordd gyflymaf bosibl, ond mae bod yn gywir yn bwysicach na chyflymder yn yr achos hwn, ac mae'n rhaid iddo weithio. Mae'n rhaid iddo fod yn rhwydd, ac mae'n rhaid iddo sicrhau bod adeiladwyr yn atebol o ran yr hyn y maen nhw'n ei adeiladu yn y dyfodol, fel nad ydym ni yn y sefyllfa hon eto yn y dyfodol. 

Diolch i'r Gweinidog.