Galwaf yn awr ar lefarwyr y pleidiau i ofyn cwestiynau i’r Ysgrifennydd Cabinet, ac yn gyntaf yr wythnos yma, llefarydd Plaid Cymru, Adam Price.

Diolch, Lywydd. Yn gyntaf oll, a gaf fi longyfarch Ysgrifennydd y Cabinet yn ffurfiol ar ei benodiad a dymuno pob llwyddiant iddo mewn rôl sy’n hanfodol bwysig.

Nawr, ni allwch reoli’r hyn na allwch ei fesur, yn ôl y dywediad. Pan ddaeth yn amlwg nad oedd Cymru yn mynd i gyrraedd y targed o gau’r bwlch, o gymharu â’r DU, ar gyfer gwerth ychwanegol gros, yn hytrach na newid y strategaeth, penderfynodd un o’i ragflaenwyr fel Gweinidog dros yr Economi newid y targed yn lle hynny.

Nawr, yn y tymor diwethaf, disgrifiodd y Llywodraeth incwm gwario gros aelwydydd y pen yn ei hadroddiad blynyddol fel y mesur gorau o les economaidd. O ystyried y ffaith, yn y ffigurau diweddaraf, bod incwm gwario gros aelwydydd yng Nghymru, o’i gymharu â’r DU, wedi gostwng yn y ddwy flynedd ddiwethaf y ceir ffigurau ar eu cyfer—mae bellach i lawr i’w lefel isaf ers 2002—a yw Ysgrifennydd y Cabinet yn derbyn, yn ôl yr hyn sy’n ffon fesur llwyddiant i’w Lywodraeth ei hun, ei fod yn gwneud cam ag economi Cymru? Beth y bydd ef, fel yr Ysgrifennydd newydd dros yr Economi, yn penderfynu ei wneud—newid y strategaeth neu newid y targed unwaith eto?

A gaf fi ddiolch i’r Aelod am ei gwestiwn a’i longyfarch hefyd ar ei benodiad? Yn wir, a gaf fi longyfarch y ddau Aelod arall o Blaid Cymru sydd wedi’u penodi i fy nghysgodi? Mae cael tri chysgod yn gwneud i mi deimlo fel dyn â nod ar ei dalcen, mae’n rhaid i mi ddweud.

O ran y cwestiynau penodol y mae’r Aelod yn eu crybwyll, byddwn yn datblygu strategaeth economaidd newydd a byddwn yn gobeithio y byddech yn gallu cyfrannu ati, a byddwn yn adolygu’r targedau hynny. Ceir llawer o ddangosyddion llwyddiant economaidd o bwys a gadewch i ni ei wynebu, mae lefelau cyflogaeth bellach yn uwch nag erioed yng Nghymru. Mae diweithdra yn gostwng yn gyflymach yma nag yng ngweddill y DU. Os edrychwch ar y ffigurau ar gyfer twristiaeth hefyd, fe welwch ein bod hefyd yn llwyddo’n well nag erioed ar fewnforion, ar allforion ac ar fewnfuddsoddiad—mae Cymru’n perfformio’n well heddiw nag ar unrhyw adeg arall yn ystod datganoli.

Rwy’n synnu gweld Ysgrifennydd y Cabinet yn cyfeirio at allforion fel symbol o lwyddiant Cymru. Dros y ddwy flynedd ddiwethaf, mae allforion o Gymru wedi gostwng dros £2.6 biliwn. Dyna ostyngiad o 20 y cant i gyd. Gadewch i ni roi hynny mewn cyd-destun. Mae’r gostyngiad hwnnw mewn allforion, yn gyfrannol, yr un faint ag y profodd y DU yn yr argyfwng economaidd rhwng 2008 a 2009. Mae’n cyfateb i’n gwarged presennol mewn masnach gyda’r UE. Nawr, rwy’n cytuno ag ef y byddai Prydain yn gadael Ewrop yn drychineb gwirioneddol i allforion o Gymru, ond beth am y trychineb a ddigwyddodd o dan oruchwyliaeth y Llywodraeth hon? A yw’n mynd i gynnal ymchwiliad brys i’r achosion dros y cwymp yn allforion Cymru, ac a fydd hefyd yn edrych, Lywydd, ar y colledion i economi Cymru o ganlyniad i fewnforion? A all yr Ysgrifennydd gadarnhau fod dur arbenigol o’r Almaen a Sbaen yn cael ei ddefnyddio yn y prosiect ffordd ddosbarthu ddwyreiniol, a ariennir gan ei adran—ffordd sydd lathenni yn unig o’r adeilad hwn, ffordd y lleolwyd gwaith dur Cymru arni, yn eironig? Os mai ei ​​ateb yw na all cwmnïau o Gymru gynhyrchu’r cynhyrchion arbenigol hyn ar hyn o bryd, onid yw hynny’n dangos yr angen am dîm o arbenigwyr, yn gweithio gyda busnesau yng Nghymru, i nodi cyfleoedd caffael sydd ar y gweill, fel y tîm a oedd gennym tan i’w Lywodraeth eu cyfnewid ym mis Ionawr eleni am gwpl o staff rhan-amser, ychydig o seminarau a rhif ffôn.

Wel, wel, wel, ni ddylem synnu bod yr Aelod yn dymuno bychanu economi Cymru, ond y gwir amdani yw, pan anwybyddwn y ffigurau detholus y mae’n dewis eu mabwysiadu a phan edrychwn ar yr hyn sydd wedi digwydd ers 1999, sy’n ddangosydd teg i ddechrau, bu cynnydd o 89 y cant mewn allforion o Gymru, o’i gymharu â chynnydd o 69 y cant yn unig ar gyfer y DU gyfan. Rydych yn siarad am Brydain yn gadael Ewrop, ond beth fyddai gadael Prydain Fawr yn ei wneud i economi Cymru? Pa fath o ddifrod fyddai hynny’n ei achosi i’r wlad hon, i filiynau o bobl sydd angen economi Prydain ar gyfer gwaith ac ar gyfer ffyniant?

Lywydd, mae’r ffeithiau’n siarad drostynt eu hunain: roedd allforion Cymru yn chwarter cyntaf 2016 yn uwch eu gwerth nag yn y chwarter blaenorol, cynnydd o 2.9 y cant o’i gymharu â gostyngiad o 2.7 y cant yn y DU. Mae hwnnw’n ystadegyn allweddol y mae’r Aelod yn dewis ei anwybyddu. Yn ogystal, yr hyn a wyddom o ffordd gyswllt dwyrain y bae yw hyn: er bod darnau o sgaffaldiau yn dod o’r Almaen, a phethau dros dro ydynt, mae 89 y cant o’r dur ar gyfer y barrau atgyfnerthu, a fydd yn aros yn eu lle, yn dod o Gymru. Mae hynny’n rhywbeth y dylem fod yn falch ohono; mae hynny’n rhywbeth y dylem ei hyrwyddo. Rwy’n gwneud hynny. Hoffwn pe bai’r Aelod yn gwneud hynny hefyd.

Wel, rwy’n meddwl mai’r cwestiwn ar feddyliau’r mwyafrif ohonom yw: beth fyddai newid Llywodraeth Cymru yn ei wneud i economi Cymru? Go brin y gallent wneud yn waeth na’r weinyddiaeth bresennol. [Torri ar draws.] Edrychwch, er mwyn—[Torri ar draws.]

Gadewch i’r Aelod gael ei glywed a dod at ei gwestiwn yn gyflym. Diolch, Adam.

Er mwyn bod yn garedig, rwy’n credu y byddai’n anghywir disgwyl bod yr holl atebion gan Ysgrifennydd newydd y Cabinet ar ei dro cyntaf yn y cwestiynau gweinidogol. Yn wir, mae hynny’n wir am y rhan fwyaf o lywodraethau. Dyna pam fod gan y mwyafrif o Lywodraethau’r byd asiantaeth weithredol i’w helpu i gyflawni eu strategaeth economaidd. Nawr, rwy’n sylweddoli y byddai’n anodd i’r Llywodraeth hon ddod ag Awdurdod Datblygu Cymru yn ei ôl, gan y byddai hynny’n gyfaddefiad eu bod wedi gwneud camgymeriad, sy’n rhywbeth y maent yn amlwg yn amharod i’w wneud. Ond a all Ysgrifennydd y Cabinet gadarnhau bod y Llywodraeth, yn dilyn astudiaeth ddichonoldeb gynharach, bellach wedi comisiynu cynllun busnes manwl ar gyfer corff arloesi cenedlaethol i Gymru—un arall o bolisïau Plaid Cymru’n cael ei gyflwyno gan Lywodraeth Lafur? A all hefyd gadarnhau bod cwmpas yr astudiaeth hon yn cynnwys archwilio’r achos dros ehangu cylch gwaith y corff hyd braich hwn i gynnwys swyddogaeth ddatblygu economaidd ehangach? Efallai y byddai rhai ohonom yn cael ein temtio i alw hwnnw’n Awdurdod Datblygu Cymru ar gyfer yr unfed ganrif ar hugain.

Plaid Cymru sydd am fynd yn ôl i’r 1980au i greu Awdurdod Datblygu Cymru a dychwelyd i nefoedd y cwangos: na, mae’n well gennym ni atebolrwydd yn Llywodraeth Cymru. O ran allforion, un ffactor arall sy’n werth ei chofio yw ein bod wedi gweld rhai categorïau yn esgyn i’r entrychion yn ddiweddar—gwelsom gynnydd o 30 y cant mewn allforion peiriannau wedi’u harbenigo ar gyfer diwydiannau penodol, gwelsom gynnydd o 21 y cant mewn cerbydau ffordd, gwelsom gynnydd o 46 y cant mewn allforion i Qatar. Dyna pam—[Torri ar draws.] Efallai y byddant yn ei ddeall. Dyna pam y mae pobl—[Torri ar draws.] Gadewch i ni obeithio eu bod yn deall hyn: mae prisiau nwyddau wedi gostwng. Mae gwerth cynhyrchion petrolewm hefyd wedi achosi i allforion yn y DU, ac allforion mewn llefydd eraill hefyd, i ostwng yn eu gwerth. Dyna’r gwir amdani. Dyna’r realiti o amgylch y byd. Ni fydd sefydlu cwango arall yn datrys problem prisiau nwyddau neu brisiau petrolewm.

Llefarydd y Ceidwadwyr Cymreig, Russell George.

A gaf fi hefyd longyfarch Ysgrifennydd y Cabinet ar ei benodiad a dweud fy mod yn edrych ymlaen at weithio gydag ef yn adeiladol, lle bo’n briodol? Ysgrifennydd y Cabinet, mae cyfeiriadur Llywodraeth Cymru o gwmnïau chwaraeon modur yng Nghymru yn datgan bod gan Gymru sector moduro sydd wedi’i hen sefydlu, ac sy’n cynhyrchu trosiant o dros £3 biliwn y flwyddyn. Yn wir, un o lwyddiannau mawr y diwydiant twristiaeth yw ein cefnogaeth i’r ralïo yng nghoedwigoedd Cymru, sy’n werth tua £15 miliwn y flwyddyn i economi Cymru. Felly mae chwaraeon modur, wrth gwrs, o bwysigrwydd economaidd hanfodol, a thybed a wnewch chi amlinellu’r hyn y mae Llywodraeth Cymru yn ei wneud i hybu a diogelu’r diwydiant chwaraeon modur yng Nghymru.

A gaf fi ddiolch i’r Aelod am ei gwestiwn a’i longyfarch ar ei benodiad hefyd? Rwy’n edrych ymlaen at weithio gydag ef yn y blynyddoedd i ddod er mwyn sicrhau bod gennym economi gryfach, fwy diogel yng Nghymru. Mae’r sector modurol yn sector hollbwysig ledled Cymru. Yn benodol, o ran twristiaeth, mae’n cyfrannu’n aruthrol at lwyddiant ein portffolio digwyddiadau mawr, sydd, yn ei dro, yn denu 800,000 o bobl i Gymru bob blwyddyn ac yn cynhyrchu tua £125 miliwn o ran ei effaith economaidd.

Wel, diolch i chi am eich ymateb, Ysgrifennydd y Cabinet, ac rwy’n falch o glywed eich bod yn ymwybodol o’r wybodaeth honno hefyd. Mae dyfodol hirdymor ralïo yng nghoedwigoedd Cymru o dan fygythiad difrifol o ganlyniad i gynnig Cyfoeth Naturiol Cymru i ddyblu’r costau bron i’r diwydiant am ddefnyddio a chynnal a chadw ffyrdd. Nawr, mae’n ymddangos, yn Lloegr a’r Alban, fod cytundeb eisoes wedi’i wneud, gyda chynnydd cymedrol mewn taliadau o 0.7 y cant yn unig. Nawr, a fyddech yn cytuno bod manteision economaidd ehangach i ddigwyddiadau chwaraeon modur, ac na ddylid rhoi dyfodol y diwydiant yng Nghymru yn y fantol? Tybed a fyddech yn cytuno—ynghyd ag Ysgrifennydd y Cabinet dros yr amgylchedd—i ymyrryd yn bersonol mewn trafodaethau ar y contract rhwng Cyfoeth Naturiol Cymru a Motor Sports Association, a fyddai, wrth gwrs, yn caniatáu i’r diwydiant barhau i ffynnu yng Nghymru, yn hytrach na dod i ben?

Hoffwn ddiolch i’r Aelod am ei gwestiwn atodol a dweud bod hyn yn rhan o drafodaeth sy’n digwydd—o ran y trafodaethau masnachol sy’n digwydd—yn y fath fodd fel na allaf roi sylwadau ar y manylion. Fodd bynnag, rwyf bellach wedi cael cyfarfod â’m cyd-Aelod, Lesley Griffiths, i drafod hyn, ac o ganlyniad i hynny, rwy’n falch o ddweud bod Cyfoeth Naturiol Cymru a Motor Sports Association yn dal i drafod ffïoedd er mwyn galluogi ralïo i barhau ar ystadau coedwigaeth Cymru, ac rwy’n hyderus erbyn hyn, yn sgil y trafodaethau rydym wedi’u cael, y gellir cyrraedd cyfaddawd derbyniol i’r ddwy ochr. Nid oes amheuaeth fod ralïo yng nghoedwigoedd Cymru yn eiconig, ac mae Rali Cymru GB, yn arbennig, yn rhan o’n proffil rhyngwladol. Rydym am iddo lwyddo a pharhau.

Diolch i Ysgrifennydd y Cabinet. Rwy’n credu bod hwnnw’n ymateb calonogol, felly efallai y byddai’n amserol pe gallem gael datganiad dros yr wythnosau nesaf, wrth i’r trafodaethau ddod i ben mewn ffordd bositif fel y mae Ysgrifennydd y Cabinet yn ei awgrymu ac efallai, ar ryw adeg, y byddai’n barod i ymweld ag un o’r camau yn y canolbarth gyda mi hefyd—efallai y gallem gael ras yn erbyn ein gilydd; nid wyf yn gwybod.

Gan aros ar thema twristiaeth, Ysgrifennydd y Cabinet, rwy’n deall bod Awdurdod Parc Cenedlaethol Bannau Brycheiniog wedi adolygu’r opsiynau ar gyfer sut y darperir gwasanaethau yng nghanolfan ymwelwyr y parc cenedlaethol yn ddiweddar. Nawr, ymhlith y newidiadau, mae wedi argymell cau elfen ddarparu gwybodaeth a manwerthu’r ganolfan, a chreu man gwybodaeth heb staff yn ei le. Weinidog, hoffwn ofyn i chi gyflwyno sylwadau i awdurdod y parc cenedlaethol yn ailystyried y penderfyniad hwn ar frys, gan fy mod yn sicr yn credu y byddai’n niweidio twristiaeth, nid yn unig yn yr ardal, ond yn economi ehangach canolbarth Cymru.

Iawn, fe ymrwymaf i wneud hynny. Mewn gwirionedd, mae awdurdod y parc cenedlaethol ar fy mhwyllgor llywio ar gyfer y Flwyddyn Antur, felly byddaf yn gallu ei drafod gyda phobl wyneb yn wyneb hefyd, a hoffwn ymrwymo hefyd i ddarparu datganiad ynglŷn â Rali Cymru GB a dyfodol chwaraeon modur yng Nghymru.

Llefarydd UKIP, Neil Hamilton.

Diolch i chi, Lywydd. Rwyf eisoes wedi cael y cyfle i longyfarch Ysgrifennydd y Cabinet ar ei benodiad, ond ni allwch gael gormod o beth da, felly fe’i llongyfarchaf eto heddiw a mynegi gobaith, dan ei arweiniad, y bydd economi Cymru wir yn gwisgo’i ‘skates’—bwm, bwm. [Chwerthin.] Yn ôl y polau piniwn, mae’n edrych yn debyg iawn y bydd Prydain yn pleidleisio dros adael yr UE yr wythnos nesaf, a thybed felly a yw Ysgrifennydd y Cabinet wedi rhoi unrhyw ystyriaeth i sut y bydd yn gwario difidend Prydain yn gadael y DU a ddaw i Gymru yn sgil y digwyddiad hwnnw. Oherwydd, gan gymryd un mesur yn unig o gyfraniad net Prydain i’r UE—dyna’r arian a rown i Frwsel i’w wario yn rhywle arall yn yr UE sef £10 biliwn y flwyddyn ar sail cyfrifiad fesul y pen o’r boblogaeth—mae hynny oddeutu £500 miliwn y flwyddyn a fydd yn dod i Gymru a Llywodraeth Cymru i’w wario. Byddai’n ddiddorol gwybod a oes ganddo unrhyw syniadau ynglŷn â sut y gallwn wario rhan o’r arian hwnnw hyd yn oed.

A gaf fi ddiolch i’r Aelod am ei sylwadau caredig am fy mhenodiad a dymuno’n dda iddo hefyd yn ei rôl yn y Cynulliad? Ni ellir gwarantu y byddai’r arian hwnnw’n dod i Gymru. Rwy’n ofni y bydd yn cael ei hel i lefydd fel Wiltshire yn hytrach na’n dod yma i Gymru. Rwy’n meddwl y byddai’n debygol o fynd i’r Cotswolds yn hytrach na Chymru. Nid oes unrhyw sicrwydd y byddai Cymru yn elwa o arian yr UE a ddychwelir yn ôl i’r DU. A ydym o ddifrif eisiau peryglu, yn awr, yr wythnos nesaf, y cynnydd rydym wedi’i wneud ar ddur, sy’n sefyllfa hynod o sensitif? Byddem yn gwthio’r argyfwng hwnnw hyd yn oed yn ddyfnach i mewn i’r gors pe baem yn pleidleisio dros adael yr UE. Byddem yn colli 18,000 o swyddi, a fyddai’n sicr mewn perygl, pe baem yn pleidleisio dros adael yr UE. Byddem yn peryglu 52,000 o brentisiaethau y mae pobl yn mynd i fod yn ceisio’u llenwi yn y pum mlynedd nesaf pe baem yn pleidleisio dros adael yr UE. Byddem hefyd yn peryglu ReAct, sydd wedi darparu cyfleoedd. Mae wedi rhoi gobaith i 19,000 o bobl sydd wedi wynebu cael eu diswyddo. Dyna pam y mae Ewrop yn bodoli: er mwyn rhoi gobaith i bobl sydd ei angen. A ydym o ddifrif eisiau pleidleisio dros adael Ewrop a pheryglu’r math hwn o gyfle i filiynau o bobl ym Mhrydain?

Wel, rwy’n meddwl y bydd yn syndod i bobl Gwlad Groeg, Sbaen, yr Eidal, Portiwgal a Ffrainc fod Ewrop yn cynnig gobaith, ac rwy’n sicr yn gwrthwynebu barn or-ffyddiog Ysgrifennydd y Cabinet. Wrth gwrs, ni all fod unrhyw sicrwydd ynglŷn â’r dyfodol; nid oes sicrwydd y bydd unrhyw un ohonom yn fyw yr adeg hon yr wythnos nesaf. Serch hynny, mae’n rhesymol tybio y bydd Cymru’n cael cyfran eithaf uchel o’r hyn sy’n ddyledus iddi fesul y pen o’r boblogaeth os ydym yn gadael yr UE, ac os ychwanegwn y £5 biliwn ar ben y £10 biliwn a gaiff ei wario mewn mannau eraill yn yr UE—yr arian y mae’r UE yn ei wario ym Mhrydain ar eu blaenoriaethau hwy, nid ein blaenoriaethau ni—mae’n cynnig cyfle enfawr i Lywodraeth Cymru wario ar bethau sydd o bwys i bobl Cymru, yn hytrach nag i fiwrocratiaid Brwsel.

Mae’r Aelod yn honni nad yw Ewrop wedi cynnig gobaith—yr hyn y mae Ewrop wedi’i gynnig yw’r cyfnod hiraf o heddwch parhaus yn hanes y cyfandir. Mae wedi cynnig gobaith ac mae wedi sicrhau heddwch a ffyniant ledled y cyfandir. Byddai pleidleisio dros adael Ewrop yr wythnos nesaf yn sicr yn peryglu’r diwydiant dur yng Nghymru a’r DU. Efallai na fydd yr Aelod yn dymuno fy nghredu, ond dylai gredu Tata eu hunain sy’n dweud, ac rwy’n dyfynnu’n uniongyrchol:

‘Yr UE yw ein marchnad allforio fwyaf o bell ffordd, gyda thros draean o’n dur yn y DU yn mynd yno, ac nid yw hynny’n cynnwys y dur sy’n mynd drwy ein cwsmeriaid, felly mae mynediad i’r farchnad honno’n hanfodol i’n busnes’.

Pe bai’r DU yn gadael yr UE a’n bod yn gosod rheolau i ni ein hunain, mae’n debygol y byddai’n dal i fod angen i ni gadw at reolau’r UE i fynd i mewn i’r farchnad honno. Y gwahaniaeth: ni fyddai gennym lais mwyach yn y modd y cânt eu llunio neu eu cymhwyso. Mae’r UE yn ffynhonnell o arian ar gyfer y sector busnes yn y DU, cyllid ar gyfer gwelliannau amgylcheddol, datblygu seilwaith, ac ymchwil a datblygu. A fyddai’r Aelod heddiw yn dymuno dweud wrth weithwyr dur y byddai’n dymuno peryglu eu swyddi a’u dyfodol i bleidleisio dros adael Ewrop yr wythnos nesaf?

Wel, ni fyddai gadael yr UE yn peryglu swyddi dur o gwbl wrth gwrs. Byddai gennym y rhyddid i wneud yr hyn y mae’r Unol Daleithiau wedi’i wneud a gosod toll o 522 y cant ar ddur wedi’i rolio’n oer yn hytrach na’r doll o 24 y cant y mae’r UE wedi’i hargymell. Ond tybed a all Ysgrifennydd y Cabinet egluro wrthyf pam y byddai’r UE yn awyddus i osod unrhyw rwystrau masnach yn erbyn y DU pan fo’r ffigurau a gyhoeddwyd rai dyddiau’n ôl yn unig yn dangos bod gennym ddiffyg ariannol o £24 biliwn yn ein masnach mewn nwyddau yn chwarter cyntaf y flwyddyn hon yn unig. Mae ganddynt lawer mwy i’w golli mewn rhyfel masnach nag sydd gennym ni.

Gadewch i ni feddwl am ein sefyllfa ar hyn o bryd. Heb amheuaeth, yn fy marn i, ceir momentwm newydd yn economi Cymru. Rwyf eisoes wedi crybwyll ffigurau twristiaeth—maent ar gynnydd, mae cyflogaeth ar gynnydd, mae Buddsoddi Uniongyrchol o Dramor ar gynnydd, mae allforion ar gynnydd, mae cyfraddau busnesau newydd ar gynnydd, mae niferoedd teithwyr maes awyr ar gynnydd. Cyfraddau cwblhau prentisiaethau—mae’r rheini ar gynnydd hefyd. Yr unig beth y gallem ei sicrhau pe baem yn gadael Ewrop yr wythnos nesaf yw y byddai pob un o’r ystadegau hyn yn gostwng. Byddwn yn annog pobl Cymru a phobl Prydain i bleidleisio dros aros.