Cwestiynau nawr gan lefarwyr y pleidiau. Llefarydd Plaid Cymru, Leanne Wood. 

Diolch, Lywydd. A ydych o'r farn ei bod yn dderbyniol i bobl sy'n cysgu allan gael eu hunig gysgod, h.y. eu pabell, wedi'i gymryd oddi arnynt a'u hychydig eiddo wedi'i daflu i mewn i fan a'i gludo i rywle arall?

Na, wrth gwrs nad wyf yn credu bod hynny'n dderbyniol. Credaf ei bod yn cyfeirio, mae'n debyg, at y cliriadau a welodd cyngor Caerdydd yn ddiweddar. Daeth y ddwy ohonom yn rhan o gadwyn gyfryngau cymdeithasol ynglŷn â hynny, ac mae'n rhaid i mi ddweud nad oedd y gadwyn honno bob amser yn dangos y cyfryngau cymdeithasol ar eu gorau, yn sicr o ran peth o'r trolio a wynebais o ganlyniad i hynny.

Rwyf wedi cyfarfod â chyngor Caerdydd ar sawl achlysur wedi hynny, a charchar Caerdydd hefyd, i weld beth y gallwn ei wneud i ddarparu llwybrau gwell i bobl sy'n dod o'r carchar. Yn yr achosion hynny, caf fy sicrhau gan gyngor Caerdydd fod y tîm ymgysylltu ar ddigartrefedd wedi cyfarfod â phob un o'r bobl hynny ar o leiaf ddau achlysur, os nad mwy.

Weinidog, rwyf wedi fy syfrdanu nad ydych yn barod i gondemnio'r arfer hwn. Rydym wedi gweld yn gynharach yr wythnos hon fod Juha Kaakinen, un o'r bobl sy'n ymwneud â chynllun tai yn gyntaf Helsinki, wedi cyhuddo Llywodraeth Cymru o ddiffyg gweledigaeth a diffyg ffocws mewn perthynas â rhoi diwedd ar ddigartrefedd. Mae dros flwyddyn ers i'ch Llywodraeth ddweud ei bod yn adolygu angen blaenoriaethol, a hynny er gwaethaf y ffaith bod pob sefydliad sy'n gweithio yn y sector, a Phapur Gwyn eich Llywodraeth yn 2012, yn dweud bod angen i chi ddiddymu angen blaenoriaethol. Mae bron i flwyddyn wedi bod ers i Crisis gyhoeddi'r cynllun mwyaf manwl ar roi diwedd ar ddigartrefedd, gydag argymhellion ar gyfer pob Llywodraeth, ond nid ydym wedi gweld unrhyw ymrwymiad gan Lywodraeth Cymru i roi'r argymhellion hynny ar waith, er y byddech yn arbed arian drwy wneud hynny. Pa bryd y gwelwn weithredu go iawn ar fynd i'r afael â digartrefedd a gweithredu'r cynllun hwnnw?

Wel, ni chredaf ei bod yn wir dweud nad ydym wedi gweld unrhyw ymrwymiad o gwbl. Mae gennym grŵp gorchwyl a gorffen, o dan gadeiryddiaeth Crisis eu hunain, sy'n edrych ar ein cynlluniau peilot Tai yn Gyntaf. Polisi'r Llywodraeth hon yw cyflwyno Tai yn Gyntaf. Mae'n rhaid i ni gyflwyno Tai yn Gyntaf mewn ffordd sy'n golygu ein bod yn rhoi'r cymorth cywir i bobl, gyda'r gefnogaeth gywir o'u hamgylch, yn y ffordd iawn. Mae'n amhosibl dyblygu system y Ffindir. Ac o ran y gŵr bonheddig dan sylw, a ymddangosodd mewn rhaglen ar y BBC ddydd Llun, ac rwy'n siŵr ei bod hi, fel finnau, wedi'i gweld—nid wyf wedi cael unrhyw gyswllt â'r gŵr hwnnw, a buaswn yn croesawu cyswllt o'r fath, ond nid oedd yn gywir ynglŷn â'r cyd-destun polisi ar gyfer Cymru. Un o'r materion sy'n cynyddu digartrefedd yng Nghymru yw'r system gredyd cynhwysol, nad oes gennyf unrhyw reolaeth drosti yn anffodus. Felly, mae gennym system lle rydym wedi cael ein canmol ledled y byd am ein rhaglen ataliol i gadw pobl mewn tai. Rydym yn parhau i wneud hynny. Rydym wedi llwyddo i gynnal cyfradd atal digartrefedd o 65 y cant yng Nghymru. Rydym yn gweithio'n galed iawn ar y gweddill, ac wrth gwrs, Tai yn Gyntaf yw'r dewis a ffafriwn. Ni allwch drawsnewid popeth mewn pythefnos a dyblygu system gyfan o'r Ffindir. Felly, mae'n rhaid i ni sicrhau bod ein cynlluniau peilot yn gweithio, eu bod yn cyrraedd y rhai mwyaf agored i niwed, a'n bod yn gwneud hynny'n iawn, fel fod gennym system sy'n gynaliadwy ac yn gwneud digartrefedd yn rhywbeth prin, byr, nad yw'n ailadrodd, sef y nod i bob un ohonom, yn amlwg.

Pythefnos? Weinidog, dro ar ôl tro, rydym yn gweld eich Llywodraeth yn oedi ac yn llusgo'i thraed ar faterion cyfiawnder cymdeithasol sylfaenol hyd yn oed, boed yn ddigartrefedd, llygredd aer neu wahardd ffioedd annheg gan asiantaethau gosod tai. Nid ydym ond yn gweld camau gweithredu sawl blwyddyn wedi i'r mater ddod i'ch sylw—grwpiau gorchwyl a gorffen diddiwedd, nad ydynt yn gorffen unrhyw beth yn y pen draw, adolygiadau sy'n dweud wrthym yr hyn a wyddom eisoes, a chanfod 'cydbwysedd' sy'n rhaid ei daro rhwng hawliau unigolion agored i niwed a sefydliadau mawr, nad ydynt yn hoffi'r ffaith bod pobl sy'n cysgu allan yn difetha eu profiad manwerthu. Ai dyma yw ystyr sosialaeth yn yr unfed ganrif ar hugain?

Wel, Leanne, mae'n flin gennyf eich gweld yn ymostwng i ormodiaith o'r fath, gan nad dyna yw'r sefyllfa o gwbl, ac fe wyddoch hynny'n iawn. Byddaf yn siŵr o drosglwyddo eich syniadau ynglŷn â'r grŵp gorchwyl a gorffen i'r arbenigwyr gweithgar sy'n ein helpu gyda'r polisi hwnnw. Rwy'n siŵr y bydd agwedd o'r fath yn gymorth mawr iddynt.

Mae ein hagwedd yn gwbl wahanol i hynny. Rydym am ddarparu'r ateb gorau i bobl, cyn gynted â phosibl, fel bod yr ateb hwnnw'n effeithlon ac yn effeithiol wrth fynd i'r afael â'u problemau. Nid yw hyn yn ymwneud ag arian; mae a wnelo â chyfiawnder cymdeithasol a sicrhau bod pobl yn cael yr ateb unigryw y maent yn ei haeddu i'w problem—nid rhyw ateb sy'n addas i bawb y gallwn ei roi ar y system a dweud, 'Dyna ni; rydym wedi gwneud hynny.' Nid ydym am wneud hynny. Rydym yn awyddus i sicrhau bod pob unigolyn yn cael y cyfiawnder cymdeithasol y maent yn ei haeddu a system sy'n eu cynorthwyo i gadw eu cartref pan fyddant wedi'i gael, ac sy'n cefnogi eu hiechyd meddwl, camddefnyddio sylweddau, unigrwydd, anhwylder straen wedi trawma—y llu o broblemau y mae pobl yn eu hwynebu pan fyddant yn ddigartref.

Nid eu cael i mewn i'r tŷ yw'r broblem—mae eu cadw yno a sicrhau bod ganddynt yr holl wasanaethau angenrheidiol i gynnal y denantiaeth honno yn y dyfodol, gan gynnwys y pecynnau cymorth cywir, yn ariannol—budd-daliadau ac yn y blaen—yn hanfodol. Nid wyf am gael fy ngwthio i wneud rhywbeth yn gyflym, gan mai'r hyn rydym am ei wneud yw ei wneud yn iawn.

Llefarydd y Ceidwadwyr, Mark Isherwood.

Diolch, Lywydd. Bydd fy nghwestiynau'n canolbwyntio ar eich rôl fel arweinydd Llywodraeth Cymru ar bolisi a chysylltiadau â'r lluoedd arfog a chyn-filwyr yng Nghymru.

Ym mis Chwefror, cynhaliais ddigwyddiad yn y Cynulliad i ddathlu lansiad Gwobrau Cyn-filwyr cenedlaethol cyntaf Cymru, i ddathlu a gwobrwyo cyn-filwyr neu gyn-aelodau o'r lluoedd arfog sydd wedi dychwelyd at fywyd sifil ac wedi rhagori a mynd ymhellach na'r galw yn eu meysydd perthnasol ac a fydd yn gweithredu fel modelau rôl i arweinwyr gwasanaethau yn y dyfodol. Roedd y timau gwobrwyo yn chwilio am bobl sydd, hyd yn oed yn ystod y cyfnodau anoddaf, wedi rhagori mewn busnes, ffitrwydd, chwaraeon a'r gymuned ehangach. Fe wnaethant anfon e-bost ataf yr wythnos diwethaf i ddweud eu bod newydd ryddhau eu rhestr fer o enillwyr ar gyfer y gwobrau yn y Village Hotel Club, Abertawe, ar 26 Mehefin, a noddwyd gan TASC Holdings Ltd o Sir y Fflint er mwyn cefnogi ABF The Soldiers' Charity. Pa ymgysylltiad a fu neu a fydd rhwng Llywodraeth Cymru a'r fenter gadarnhaol hon?

Nid wyf yn siŵr fy mod yn gwybod llawer am y fenter benodol honno, ond rydym wedi gweld cynlluniau da a chadarnhaol ar draws ein cysylltiadau â'r lluoedd arfog. Cyfarfu'r Prif Weinidog a minnau â brigadydd Cymru yn ddiweddar iawn i drafod ein perthynas barhaus â'r lluoedd arfog yma yng Nghymru a'r hyn y gallwn ei wneud i gynorthwyo ein gilydd i gael y gorau o'r berthynas honno.

Mae gennym draddodiad hir a balch o ddarparu pobl i'r lluoedd arfog. Rwy'n falch iawn o ddweud fy mod wedi mynychu gorymdaith y gwarchodlu Cymreig drwy Abertawe yn ddiweddar, ac roeddwn yn falch iawn o allu mynychu. Felly, mae arnaf ofn nad wyf yn ymwybodol o fanylion yr hyn y soniodd amdano. Buaswn yn falch iawn o gael gwybod mwy amdano. Mae'n swnio'n wych ac rwy'n fwy na pharod i gymryd mwy o ran yn hynny, os hoffai roi'r manylion i mi.

Gwych. Fel y dywedais, maent am ysbrydoli'r rhai sy'n gadael y lluoedd arfog yn y dyfodol a dangos y gall pethau gwych ddigwydd.

Ym mis Chwefror, cyhoeddodd Ysgrifennydd Amddiffyn y DU y bydd pobl sy'n gadael y lluoedd arfog a'u teuluoedd bellach yn gallu cael llety milwrol am hyd at flwyddyn ar ôl gadael, gan roi mwy o amser iddynt edrych am lety parhaol wrth iddynt ddychwelyd at fywyd sifil, lle mae tai yn amlwg yn allweddol i gyn-filwyr y lluoedd arfog a'u teuluoedd.

Yng Nghymru, gwyddom fod Cymdeithas Tai Dewis Cyntaf a menter Cartrefi ar gyfer Cyn-filwyr Cymru Alabaré wedi arwain ar dai i gyn-filwyr a'u teuluoedd, ond sut yr ymatebwch i'r pryderon nad yw llwybr atgyfeirio tai Llywodraeth Cymru ar gyfer cyn-filwyr yn mynd i'r afael â'r pryderon ynglŷn â sut y gall swyddogion tai ddarparu'r cymorth angenrheidiol i reoli achosion cymhleth cyn-filwyr sydd wedi'u hailgartrefu, gan integreiddio gwasanaethau gofal, tai, ac iechyd yn well?

Mae gennym lwybr penodol ar gyfer pobl sy'n gadael y lluoedd arfog. Rwy'n awyddus iawn i sicrhau bod y llwybr hwnnw'n gweithio, ac i gael gwell cysylltiad ag aelodau o'r lluoedd arfog yn y flwyddyn cyn iddynt adael y lluoedd arfog. Felly, byddwn yn croesawu gwell cysylltiad yn y broses benodol honno ar gyfer fy swyddogion. Felly, rydym am gael llwybr di-dor inni allu cyfeirio pobl at yr asiantaethau cywir yn yr ardal. Rydym yn awyddus iawn i sicrhau ein bod yn cynnal cysylltiadau lleol fel y gall pobl ddychwelyd at unrhyw gymuned y teimlant fod ganddynt gysylltiad lleol â hi, neu yn wir, os ydynt wedi creu bywyd wrth fod yn y lluoedd arfog yn rhywle arall, eu bod yn gallu cynnal cysylltiad â theulu a ffrindiau. Fy nealltwriaeth i yw bod pobl yn trosglwyddo orau o'r lluoedd arfog pan fyddant yn symud i mewn i gymuned sy'n barod i'w derbyn a lle mae ganddynt lawer o gysylltiadau. Felly, rwy'n fwy na pharod i weithio gyda'r Aelod os hoffai fy rhoi mewn cysylltiad ag unrhyw un sydd â phryderon ynglŷn â hyn i sicrhau bod y llwybr yn gywir.

Ar hynny, cefais fy atgoffa gan y Dirprwy Weinidog ei bod yn lansio adroddiad blynyddol Llywodraeth Cymru ar y cyfamod yfory, sydd wedi cael llawer o fewnbwn gan y grŵp arbenigol ar y lluoedd arfog. Felly, rydym yn falch iawn o fod yn rhan o hynny hefyd.

Wel, gobeithiaf fod eich ymateb yn golygu y byddwch yn mynd i'r afael â hyn yn awr o fewn y llwybr gyda'ch swyddogion.

O ystyried eich ymateb blaenorol, efallai eich bod wedi clywed am Project 360°—partneriaeth rhwng Age Cymru, yr elusen i gyn-filwyr Woody's Lodge, a Chynghrair Henoed Cymru—sy'n darparu lle croesawgar i gyn-filwyr y lluoedd arfog, rhai sydd wedi gadael yn ddiweddar a milwyr wrth gefn, a ariennir gan gronfa cyn-filwyr hŷn Canghellor y DU, ac sy'n cefnogi cyn-filwyr hŷn ledled Cymru.

Yn ddiweddar, cefais ohebiaeth gan Age Cymru ynghylch gofalwr o Gonwy a soniai am yr heriau ychwanegol y mae'n eu hwynebu wrth ofalu am ei gŵr sy'n gyn-filwr ac sydd â dementia fasgwlaidd. Er ei fod yn ymweld â grwpiau cymdeithasol ar gyfer cyn-filwyr, fel Woody's Lodge ym Mae Colwyn, lle mae'n teimlo'n ddigon cyfforddus i sgwrsio â chyd-ymwelwyr am eu cyfnod yn y lluoedd arfog, dywedodd eu bod hefyd wedi mynychu grwpiau cymorth i bobl nad ydynt yn gyn-filwyr, ac nad ydynt yn diwallu ei anghenion. Er iddo fwynhau'r dosbarthiadau ymarfer corff, nid oedd am sgwrsio ag unrhyw un yno y teimlai nad oedd ganddo unrhyw beth yn gyffredin â hwy. Dywedodd, 'Buaswn wrth fy modd yn gweld mwy o weithgareddau i gyn-filwyr gan eu bod yn cynnig cymorth sy'n canolbwyntio cymaint ar yr unigolyn.' Ac mae Project 360° yn amau ​​y gall fod miloedd o bobl fel hyn yng Nghymru, gyda gofalwyr llawn amser yn ymdrechu i ddiwallu anghenion eu hanwyliaid sydd â chyflyrau cronig a'r cymhlethdod ychwanegol o fod yn gyn-filwr sy'n ei chael hi'n anodd ymdopi â'r byd sifil. Sut y bwriadwch fynd i'r afael â phryder o'r fath wrth i chi edrych tua'r dyfodol gyda'ch cyd-Aelodau mewn adrannau cysylltiedig?

Mae hyn yn rhywbeth y mae'r Dirprwy Weinidog wedi bod yn bwrw ymlaen ag ef. Mae hi wedi fy atgoffa, unwaith eto, ei bod yn lansio'r adroddiad yn Woody's Lodge i weld drosti'i hun yr hyn y gellir ei wneud yn rhan o'r gwaith o sicrhau bod cyn-filwyr yn cael y mathau o wasanaethau a fydd yn eu galluogi i gael y math o brofiadau a ddisgrifiodd Mark Isherwood yn ei ateb. Rwy'n fwy na pharod i sicrhau bod y Dirprwy Weinidog yn ysgrifennu at yr Aelod gyda manylion unrhyw brosiectau eraill y bu'n edrych arnynt yn ddiweddar,FootnoteLink ac os hoffai roi manylion yr etholwr y cyfeiriodd ati i mi, rwy'n fwy na pharod i edrych ar hynny hefyd.

Gwybodaeth ychwanegol at y Cyfarfod Llawn (Saesneg yn unig)

Cwestiwn 3—ond nid yw David Rowlands yn y Siambr i holi ei gwestiwn Rhif 3. Felly, cwestiwn 4—Paul Davies. 

Ni ofynnwyd cwestiwn 3 [OAQ53868].