Cwestiynau nawr gan lefarwyr y pleidiau. Llefarydd Plaid Cymru, Rhun ap Iorwerth.

Diolch, Llywydd. Ddoe, gofynnodd fy nghyd-Aelod, Steffan Lewis, i’r Prif Weinidog ailagor uned amenedigol arbenigol ar gyfer mamau a’u babanod, wedi i’r uned olaf yng Nghymru gau yn 2013. Dywedodd y Prif Weinidog fod llai na phump o famau newydd wedi cael eu hatgyfeirio yn y blynyddoedd diwethaf at uned cleifion mewnol yng Nghymru. Nid oedd gennyf unrhyw syniad am beth oedd yn sôn—nid oes gennym uned mam a’i baban yng Nghymru. O ble y cafodd y ffigur pump, nid oes gennyf unrhyw syniad chwaith. Ond ei ddadl ef oedd nad yw’r galw yno.

Rhwng mis Ionawr 2015 a mis Ionawr 2017, rydym wedi nodi 21 o fenywod yn ardal Caerdydd yn unig a fyddai wedi cael eu derbyn i uned, pe bai un wedi bod ar gael. O’r rheini, atgyfeiriwyd chwech ohonynt at uned y tu allan i’r ardal, ond dwy’n unig a aeth mewn gwirionedd, gan nad oedd y lleill am gael eu gwahanu oddi wrth eu teuluoedd. A ydych yn derbyn bod y galw’n uwch na’r hyn a awgrymodd y Prif Weinidog ddoe?

Roedd y Prif Weinidog yn llygad ei le yn nodi nifer y menywod a fu mewn uned cleifion mewnol yn ystod pob un o’r tair blynedd diwethaf. Ac mae hwn yn fater gwirioneddol bwysig nad wyf yn ceisio ei fychanu o gwbl. Mae’n rhaid i ni allu deall y dystiolaeth sydd ar gael i ni o ran beth sy’n wirioneddol gynaliadwy, yn ogystal â’r ansawdd priodol yn y gwasanaeth y gallwn ei ddarparu. O ran y gwasanaeth blaenorol, ni allai’r staff gynnal eu sgiliau i ddarparu’r math o wasanaeth o ansawdd uchel y byddai pobl yn dymuno’i gael.

Ac nid yw’r her yn ymwneud ag a fyddai un uned ynddi ei hun yn datrys pob un o’r problemau hynny pe bai wedi’i lleoli yng Nghymru. Fel y gwyddoch, rwyf wedi comisiynu adolygiad, drwy Bwyllgor Gwasanaethau Iechyd Arbenigol Cymru, o’r dystiolaeth ar yr hyn sydd ar gael yng Nghymru ar sail anghenion, a’n gallu i ddiwallu’r anghenion hynny, boed yng Nghymru neu fel arall. Bydd yr adolygiad hwnnw’n adrodd yn ddiweddarach eleni, ac wrth gwrs, byddaf yn rhannu’r canfyddiadau a’r cyngor, yn ogystal â fy ymateb, gyda’r Aelodau sydd yma heddiw, ac rwy’n siŵr y bydd ganddynt ddiddordeb ynddo. Rwy’n derbyn bod hyn, yn amlwg, yn bwysig i’r Aelodau ar draws y Siambr hon.

Gan gyfeirio at ymateb y Prif Weinidog ddoe, gofynnodd Steffan Lewis yn benodol, fel y gwneuthum innau heddiw, ynglŷn ag atgyfeiriadau at unedau mamau a’u babanod. Nid oes gennym unedau mamau a’u babanod yng Nghymru. Gwasanaethau cymunedol, cawsant eu cyflwyno dair blynedd wedi cau’r unedau, er ein bod, wrth gwrs, yn cydnabod bod eu hangen. Ond mewn achosion o seicosis ôl-enedigol, er enghraifft, mae angen cyfleusterau cleifion mewnol ar gyfer mamau a babanod. Dyna y mae canllawiau’r Sefydliad Cenedlaethol dros Ragoriaeth mewn Iechyd a Gofal yn e ddweud. Nid oedd y safonau gwasanaeth a nodwyd gan Goleg Brenhinol y Seiciatryddion yn cyfeirio at ffigurau màs critigol hyd yn oed; maent ond yn dweud y dylid cynllunio gwasanaethau ar sail ranbarthol, y dylai pobl gael mynediad cyfartal ble bynnag y maent yn byw. Maent yn sôn am ddefnyddio staff i weithio yn y gymuned pan fo cyfraddau’r cleifion mewnol yn isel. Yn sicr, nid ydynt yn cefnogi cau unedau.

Mae’r coleg brenhinol yn dweud wrthym y gallwn ddisgwyl y bydd 140 o fenywod yng Nghymru angen mynediad at uned mam a’i baban bob blwyddyn—mwy na digon i wneud uned yn hyfyw. Nawr, yn y cyd-destun hwnnw, rhaid bod achos dros ailystyried eich safbwynt ynglŷn ag a ddylai fod uned mam a’i baban arbenigol gan Gymru. Ac yn wir, gan fynd y tu hwnt i’r sefyllfa yn ne Cymru, mae ffigurau’r Coleg Brenhinol Pediatreg yn nodi, nid yn unig yr angen i ailagor y ganolfan, ond yr angen am ganolfan newydd yn y gogledd hefyd, os mai edrych ar y galw a wnawn.

Rwy’n credu bod angen i ni feddwl eto, fel y dywedais, camu’n ôl, a meddwl am yr hyn y gallwn ei wneud, a’i wneud ar y lefel gywir o ran ansawdd ac yn y ffordd gywir y byddai pob un ohonom yn ei ddisgwyl. Nodais fod y ffigurau—nid wyf yn credu ei bod yn deg awgrymu bod y ffigurau wedi cael eu camddisgrifio. Rydym yn sôn am bobl a atgyfeiriwyd at uned cleifion mewnol, sydd wedi bod mewn uned mam a’i baban ar gyfer cleifion mewnol, a’n bod wedi comisiynu’r gofal hwnnw ar gyfer mamau a’u babanod mewn gwirionedd. A’r her gyda’r ffigurau mewn gwirionedd yw, ‘A yw hynny’n ddigon i gynnal uned yng Nghymru?’ yn hytrach na dadleuon gwleidyddion. Dyna pam y comisiynais Bwyllgor Gwasanaethau Iechyd Arbenigol Cymru i gynnal yr adolygiad. Felly, nid yw’n ymwneud â chi a fi, fel gwleidyddion pleidiau neu gynrychiolwyr unigol, yn ceisio gwneud achos ar sail ein dealltwriaeth o ffigurau. Rwy’n mynd at bobl sy’n rhedeg ac yn darparu gwasanaeth, a byddaf yn comisiynu’r gwasanaeth hwnnw, er mwyn deall os yw’r angen yno, ac y gallem ac y dylem ddiwallu’r angen hwnnw yn y ffordd orau bosibl drwy leoli uned yn ffisegol yng Nghymru. Oherwydd, wrth gwrs, fe fyddwch yn gwybod fod y pellter i uned ym Mryste, dyweder, yn her i nifer o fenywod yng Nghymru, yn union fel y byddai pe baech yn byw yn Nhyddewi ac yn teithio i uned yng Nghaerdydd, pe baech yn byw yng Ngheredigion, neu pe baech yn byw ym Mangor. Mae yna her yma ynghylch y mynediad ffisegol hwnnw at uned ni waeth ble y mae’r uned honno wedi’i lleoli’n ffisegol, boed yng Nghymru neu y tu allan i Gymru. Ac mae’n rhaid i hynny fod yn rhan o’r cwestiwn gonest y gofynnwn i ni’n hunain, a dyna pam y comisiynais y cyngor fel sail wrthrychol briodol i ni wneud penderfyniad arni.

Ond mae ble y mae unedau wedi’u lleoli yn bwysig. Mae’n bwysig o ran mynediad, fel y mae Coleg Brenhinol y Seiciatryddion yn ei ddweud. Mae’n eithaf amlwg, rwy’n credu, o’n ffigurau a’n hastudiaethau achos, mai canlyniadau prynu darpariaeth allanol yw mamau’n dewis peidio â chael triniaeth cleifion mewnol yn lle triniaeth sy’n golygu cael eu gwahanu oddi wrth eu teuluoedd. Felly, mae gofal cleifion wedi dioddef. Mae yna faterion sy’n ymwneud â diogelwch plant yn dod i’r amlwg yma, ac nid yw’n gwneud unrhyw synnwyr ariannol chwaith. Mae wedi dod yn amlwg bod y gwasanaeth sy’n cael ei gomisiynu yn Lloegr, er yn trin llai o gleifion, wedi bod yn fwy costus yn y pen draw. Ymddengys bod eich Llywodraeth wedi dilyn trywydd canoli a phrynu darpariaeth allanol yn ddi-gwestiwn. Ac ar y mater hwn yn benodol, onid yw’n bryd i chi gyfaddef eich bod yn anghywir?

Nid wyf yn credu bod hwnnw’n ddull cyfrifol o drin mater sy’n heriol iawn i bob un ohonom. Bydd pawb yn y Siambr hon yn awyddus i sicrhau ein bod yn cael yr ymateb cywir i deuluoedd a babanod yma yng Nghymru. O ran y cyfeiriad at brynu darpariaeth allanol, er mwyn bod yn gwbl glir, cyfeirir at ‘brynu darpariaeth allanol’ yn aml fel ‘preifateiddio’ mewn iaith o’r fath. Rydym yn comisiynu gofal gan y GIG yn Lloegr. Nid ydym yn preifateiddio’r gwasanaeth. Nid ydych wedi awgrymu ein bod ni’n gwneud hynny, ond mae ‘prynu darpariaeth allanol’ yn cael ei ddefnyddio yn rheolaidd fel term y bydd pobl eraill yn ei ddeall fel preifateiddio’r gwasanaeth. Yn sicr, nid yw hynny wedi digwydd.

Nid wyf yn cydnabod yr hyn a ddywedwch fod yna faterion yn ymwneud â diogelwch plant yn codi o hyn am nad oes gennym uned mam a’i baban ffisegol yn unman yma yng Nghymru. Ac rwy’n dweud wrthych eto yn syml iawn: o ran y lleoliad, rwy’n derbyn bod lleoliad yn bwysig. Dyna pam rwy’n dweud, os ydych yn byw yn Nhyddewi yng ngorllewin Cymru a bod yr uned yn ffisegol yng Nghaerdydd, mae honno, yn ymarferol, yn ffordd bell i chi deithio beth bynnag. Nid yw dweud yn syml, ‘Lleolwch uned yng Nghaerdydd’ yn datrys yr holl faterion sy’n codi o ran mynediad ffisegol. Ac mae’n rhaid cael sgwrs fwy synhwyrol i wneud yn siŵr ein bod yn cael yr ymateb cywir i hyn. Dyna pam rydym wedi comisiynu cyngor arbenigol, fel bod yna sail wrthrychol briodol i mi gael fy nghraffu arni, ond hefyd i’r Llywodraeth wneud penderfyniad arni. Ac rwy’n falch o’r ffaith ein bod yn buddsoddi mewn gwasanaethau cymunedol, oherwydd, yn aml, yr hyn y mae pobl yn dymuno ei gael yw cefnogaeth yn eu cymuned ac mae hynny’n aml yn fwy addas.

Rwy’n edrych ymlaen mewn gwirionedd at—. Rwy’n deall fod y Pwyllgor Plant, Pobl Ifanc ac Addysg yn ystyried cael ymchwiliad i’r maes hwn, ac edrychaf ymlaen at roi tystiolaeth i’r pwyllgor hwnnw, gan ateb cwestiynau ger bron yr Aelodau a chael trafodaeth, unwaith eto, sy’n seiliedig ar dystiolaeth i bawb ohonom ynglŷn â beth yw’r dewis cywir i deuluoedd a’u babanod yng Nghymru.

Llefarydd y Ceidwadwyr Cymreig, Angela Burns.

Diolch, Llywydd. Ysgrifennydd y Cabinet, pa asesiad a wnaethoch o gyfraddau afiechyd ac absenoldeb yn y GIG yng Nghymru?

Rydym yn adolygu ffigurau absenoldeb yn rheolaidd. Yn wir, mae’n rhan o’r broses arfarnu sydd gennyf gyda chadeiryddion pob un o’r byrddau iechyd. Rwy’n edrych ar eu cyfraddau absenoldeb a gweld a oes gwelliant neu fel arall. Rydym wedi gweld rhywfaint o welliant yn y tair blynedd diwethaf yn gyffredinol, yn enwedig yn y gwasanaeth ambiwlans yng Nghymru, a chredaf fod cysylltiad rhwng hynny a’r gwelliant yn eu perfformiad. Felly, mae’n achos pryder rheolaidd, ond ni fyddwn yn esgus bod gennyf yr holl fanylion wrth law heddiw.

Gadewch i mi roi ychydig o gymorth i chi gyda hynny felly. Mae’r data y mae’r Ceidwadwyr Cymreig wedi’i gael gan fyrddau iechyd yn dangos bod pryder, straen, iselder ac afiechydon seiciatrig amhenodol eraill wedi effeithio ar 7,945 o aelodau staff y GIG yn 2015-16. Collodd y 7,945 aelod staff gyfanswm o 345,957 diwrnod o waith, sy’n gyfwerth â 948 mlynedd o oriau gwaith a gollwyd i’r GIG mewn un flwyddyn. Dyna werth 948 mlynedd o oriau gwaith. Ysgrifennydd y Cabinet, byddai gennyf ddiddordeb mawr mewn gwybod beth fyddwch chi’n ei wneud i fynd i’r afael â’r mater hwn. A chofiwch, ffigurau’n ymwneud â materion iechyd meddwl yn unig oedd y rhain. Nid oeddent yn cynnwys absenoldebau oherwydd clefydau eraill, cyflyrau cyhyrysgerbydol, neu unrhyw anhwylder corfforol arall.

Dyma pam ei bod yn flaenoriaeth i’w thrafod gyda chadeiryddion yn rhan o’u proses arfarnu rhyngof fi, fel yr Ysgrifennydd Cabinet perthnasol, a chadeiryddion byrddau iechyd. Felly, mae yna ddealltwriaeth ein bod eisiau gweld gwelliant pellach. Mae rhywfaint o hyn, o ran rheoli absenoldeb, yn ymwneud â deall y rhesymau pam fod pobl yn sâl ac yn absennol o’r gwaith: weithiau mae hynny’n ymwneud â’r gwaith ac weithiau mae yna resymau y tu hwnt i’r gwaith. Ond mae’n ymwneud â pha gymorth priodol sydd ei angen i helpu rhai ohonynt i ddychwelyd i’r gweithle. Dyna pam y rhown bwyslais ar wasanaethau iechyd galwedigaethol. Er enghraifft, ochr yn ochr â Chymdeithas Feddygol Prydain, rydym wedi ehangu’r gwasanaeth iechyd galwedigaethol ar gyfer meddygon teulu yn ogystal, i feddwl sut y mae hynny’n gweithio ar gyfer pobl a gyflogir mewn gofal sylfaenol hefyd. Felly, daeth Unsain â hyn i fy sylw hefyd, pan gefais gyfarfod â hwy yn ddiweddar ar y gwaith ymgyrchu y maent yn ei wneud gyda’u haelodau. Rwy’n deall yn berffaith pam y byddai unrhyw undeb llafur yn dymuno dod â’r mater i fy sylw yn y sgwrs honno. Felly, mae’n fater a ddeallwn; mae’n fater lle yr hoffem weld gwelliannau pellach oherwydd, yn y pen draw, mae’n well i’r aelod unigol o staff, yn well i’r gwasanaeth y maent yn gweithio ynddo ac yn y pen draw, yn well i’r gwasanaeth rydym yn ei ariannu ac yn ei ddarparu.

Ni allwn gytuno mwy â chi fod hwn yn fater y mae angen mynd i’r afael ag ef ar frys. Mae’n fwy na’r unigolyn yn unig. Ddoe, cawsom drafodaeth hir am y diffygion a welwn yn y GIG yng Nghymru yn rhai o’n hymddiriedolaethau. Rydym yn gwybod bod gennym broblem recriwtio—ni allwn gael digon o feddygon, nyrsys a’r holl staff arall. Rydym hefyd yn gwybod, er enghraifft, fod cost nyrsys cronfa sydd ar gontractau ers dros flwyddyn yn eithriadol o uchel, fel y mae cost meddygon ac ymgynghorwyr meddygol locwm. Rydym yn gwybod nad yw byrddau iechyd yn recriwtio staff ysgrifenyddol pan fyddant ar fin gadael tan ar ôl iddynt adael, sydd wrth gwrs yn llesteirio gwaith meddygon ymgynghorol a meddygon yn fawr am na allant gael gafael ar nodiadau’r holl gleifion y maent yn eu gweld, ac mae’n creu tagfa go iawn. Pe gallem ddod â rhai o’r oriau hynny’n ôl drwy gefnogaeth ddigonol i’r unigolion hyn, yna byddai’n eithriadol o fuddiol i’r GIG yn ariannol ac yn feddygol.

Mae’r ystadegau hyn, o’u cymharu ag ystadegau Lloegr, yn eithaf damniol. Rydych newydd grybwyll staff ambiwlans, ond mae’r ffigurau diweddaraf sydd ar gael, sef mis Gorffennaf i fis Medi 2016, yn dangos cyfradd o 7.5 y cant o staff absennol yng Nghymru, o’i chymharu â 5.4 y cant yn unig o staff absennol yn Lloegr. Mae’r bwlch hwn wedi bod yn debyg dros y pum mlynedd diwethaf.

Ysgrifennydd y Cabinet, yn Lloegr, maent wedi bod yn treialu system mynediad cyflym at driniaeth. Tybed a allaf eich perswadio i ddechrau edrych yn iawn ar hyn. Rwyf wedi trafod y mater gyda rhai o’r byrddau iechyd. Nid yw’n ymwneud â cheisio datblygu GIG dwy haen, ac rwyf am wneud hynny’n gwbl glir, ond o ystyried ein diffyg adnoddau ariannol yn y GIG, ac o ystyried yr anhawster a gawn gyda llenwi swyddi gwag a recriwtio staff i’r GIG, mae’n ymddangos yn wirioneddol annoeth i beidio â cheisio annog y staff GIG sydd gennym i ddod yn ôl i’r gwaith yn gynt yn hytrach nag yn hwyrach. Mae’n dda iddynt. Fe ddywedoch hynny eich hun: mae rhoi cefnogaeth iddynt yn wych. Mae rhai gwersi da i’w dysgu dros y ffin a hoffwn weld eich bod yn ddigon mawr i allu derbyn bod gwledydd eraill yn y DU wedi mynd i’r afael â hyn mewn ffyrdd gwahanol. Gadewch i ni weld a allwn ddod â rhywfaint o’r arfer gorau hwnnw yma a chael rhai o’n staff gweithgar yn ôl wrth eu gwaith, oherwydd rydym eu hangen ac mae angen iddynt fod yn ôl yn eu swyddi, yn ennill cyflog da, ac yn teimlo’n llawer gwell eu hunain.

Nid wyf yn ei chael hi’n anodd o gwbl i edrych ar rannau eraill o wledydd y DU er mwyn deall lle y ceir arferion gwell i ni eu mabwysiadu neu eu haddasu. Ym meysydd rheoli adnoddau dynol, rydym bob amser yn edrych i weld ble y mae’r arferion gorau’n bodoli fel bod staff yn teimlo eu bod yn cael eu cefnogi’n briodol. Rwy’n cydnabod y sylwadau a wnaethoch am sefyllfa ariannol y gwasanaeth iechyd—am yr heriau go iawn sy’n bodoli, gyda chwyddiant iechyd bob amser ar gyfradd uwch na gwasanaethau eraill hefyd.

I raddau helaeth, y rheswm pam fod ein cyfraddau ambiwlans wedi gwella a pham rwy’n credu, yn y ffigurau nesaf a ddaw allan, y gallwn ddisgwyl gweld gwelliant yn ein ffigurau yma yng Nghymru yw oherwydd bod yr amgylchedd gwaith wedi gwella ac oherwydd bod staff yn teimlo eu bod yn cael eu cefnogi’n well erbyn hyn. Nid wyf am esgus fod popeth yn berffaith—mae’n bell o fod yn berffaith—ond rwy’n disgwyl gweld ymdrech barhaus i weld y dull partneriaeth, sy’n cael ei werthfawrogi gennym yma yng Nghymru, yn sicrhau gwelliant, nid yn unig o ran ein cysylltiadau diwydiannol, ond o ran ein gallu i gynorthwyo pobl i ddychwelyd i’r gwaith yn gynt mewn gwirionedd oherwydd credaf fod y mwyafrif helaeth o’n staff eisiau bod yn y gwaith ac eisiau bod wrthi’n darparu gofal uniongyrchol i’r cymunedau y maent yn byw ynddynt ac y maent yn eu gwasanaethu. Felly, nid wyf yn credu bod unrhyw anghytundeb ynghylch y cyfeiriad polisi; mae’n ymwneud yn syml â’n gallu ni i gyflawni’r gwelliant hwnnw.

Llefarydd UKIP, Caroline Jones.

Diolch, Llywydd. Ysgrifennydd y Cabinet, gellir cymharu gorwariant y byrddau iechyd lleol â’r symiau mawr a werir ar nyrsys asiantaeth. Y llynedd, roedd y GIG yng Nghymru yn gwario £2.5 miliwn bob wythnos ar staff asiantaeth, a fydd yn ddi-os yn cael ei dorri y flwyddyn nesaf. Fodd bynnag, yn syml iawn, nid oes gennym staff parhaol ar gael i wneud yn iawn am y diffyg, felly gofal cleifion fydd yn dioddef. Ysgrifennydd y Cabinet, sut y bydd eich Llywodraeth yn sicrhau bod byrddau iechyd lleol yn cael eu hariannu’n ddigonol i ddarparu lefelau staffio diogel yn ystod y flwyddyn ariannol sydd i ddod?

Rydym yn llawn ddisgwyl y bydd gan bob gwasanaeth GIG lefelau staffio diogel. Rwy’n cydnabod yr hyn rydych yn ei ddweud am gostau asiantaeth, yn yr ystyr nad costau nyrsys asiantaeth yn unig ydynt; ceir costau asiantaeth a locwm ar draws ein system sy’n rhan o’r her ariannol wirioneddol a wynebwn wrth gyflwyno a chynnal modelau gofal. Mae yna sgwrs onest i’w chael ynglŷn ag a ydym yn cynnal modelau gofal sy’n gywir ac yn briodol, neu a ydym, mewn gwirionedd, yn gwario arian mewn ffordd nad yw’n effeithlon nac yn briodol iawn. Felly, bydd honno’n sgwrs y bydd angen i bob un ohonom gymryd rhan ynddi, ond wrth gwrs, ym maes nyrsio, rydym yn ymestyn lefelau nyrsio wrth roi’r Ddeddf lefelau staff nyrsio ar waith. Felly, rwy’n disgwyl gweld mwy o nyrsys yn cael eu recriwtio i Gymru ar sail barhaol.

Ond yn dilyn y cwestiwn cyntaf a ofynnwyd, fe fyddwch yn cydnabod bod yna her o ran hynny gyda realiti’r ffordd y mae staff sydd wedi’u lleoli yn yr Undeb Ewropeaidd yn teimlo ynglŷn â dod i’r DU. Mae ffigurau ar gael i’r cyhoedd ar nifer y nyrsys sydd naill ai wedi gadael y DU, neu nad ydynt bellach yn ystyried dod yma. Yn Lloegr yn arbennig, mae ffynhonnell recriwtio o’r Undeb Ewropeaidd, fel y dywedaf, wedi sychu’n sylweddol, ac mae honno’n her go iawn i ni o ran cynnal ein gwasanaethau, a beth y mae hynny’n ei olygu o ran gorfod talu costau hyd yn oed yn uwch i gael staff i mewn i’n gwasanaeth iechyd i ddarparu’r gofal y byddai pawb ohonom yn disgwyl iddo gael ei ddarparu.

Diolch i chi, Ysgrifennydd y Cabinet. Pasiodd y Cynulliad y Ddeddf lefelau staff nyrsio y llynedd gyda’r addewid y byddai’r ddeddfwriaeth newydd hon yn darparu mesurau diogelu ar gyfer diogelwch cleifion ac yn rhoi diwedd ar sefyllfaoedd lle y mae nyrsys yn teimlo nad oes ganddynt ddigon o amser i ofalu am gleifion yn iawn. Ar hyn o bryd mae eich Llywodraeth yn ymgynghori ar y canllawiau statudol nad ydynt yn cynnwys unrhyw gyfeiriad at y cymarebau nyrsys i gleifion argymelledig nac unrhyw sôn am statws ychwanegol prif nyrsys ward. Ysgrifennydd y Cabinet, a ydych yn cytuno â mi fod yr ymgynghoriad hwn yn anfon y neges anghywir am lefelau staffio diogel, ac a wnewch chi ymrwymo i adolygu’r canllawiau fel eu bod yn cynnwys popeth a addawyd pan oedd y Ddeddf yn cael ei thrafod?

Dyna’n union beth ydyw—ymgynghoriad ydyw. Rwy’n disgwyl cael ymatebion, rwy’n disgwyl cael cyngor gan ein swyddogion nyrsio proffesiynol yma, gan gynnwys, wrth gwrs, y prif swyddog nyrsio, ar yr hyn sy’n briodol o ran darparu gofal i gleifion a bodloni amcan y Ddeddf a basiwyd gan y lle hwn, ac o ran darparu gofal nyrsio o ansawdd uchel wrth i ni geisio datblygu’r Ddeddf staff nyrsio ymhellach mewn meysydd ymarfer eraill ar draws ein GIG yma yng Nghymru.

Diolch i chi, Ysgrifennydd y Cabinet. Dylai lefelau staffio diogel fod yn berthnasol i bob lleoliad. Wrth i ni symud at wasanaeth iechyd sy’n anelu at ddarparu mwy a mwy o wasanaethau yn y gymuned, mae’n rhaid i ni sicrhau nad oes gan dimau nyrsio cymunedol lwyth gwaith gormodol o ran cleifion. Mae nifer y nyrsys ardal sy’n gweithio yng Nghymru wedi gostwng dros 40 y cant yn y blynyddoedd diwethaf, ond yn ôl Coleg Nyrsio Brenhinol Cymru, mae eu llwyth gwaith wedi cynyddu ddeg gwaith. Pa gynlluniau sydd gan eich Llywodraeth i gyflwyno lefelau staffio diogel ar gyfer nyrsys cymunedol a pha gamau rydych yn eu cymryd i gynyddu nifer y nyrsys ardal a lleihau eu llwyth gwaith?

Wel, wrth gwrs, byddwn yn cael ein harwain gan dystiolaeth a chyngor proffesiynol swyddfa’r prif swyddog nyrsio. Mae hynny, mewn gwirionedd, yn rhywbeth y mae Coleg Nyrsio Brenhinol Cymru yn ei gefnogi. Maent yn falch iawn nad ydym wedi mabwysiadu’r dull ar draws y ffin o gael gwared, i bob pwrpas, ar brif swyddog nyrsio o’r Llywodraeth i roi cyngor proffesiynol i’r Gweinidog perthnasol. Rwyf wedi bod yn gwbl glir gyda’r Coleg Nyrsio Brenhinol a rhanddeiliaid eraill y byddaf yn cael fy arwain gan y dystiolaeth a’r cyngor ar weithrediad y Ddeddf lefelau staff nyrsio, ac yn mabwysiadu dull a arweinir gan dystiolaeth i ymestyn y cyrhaeddiad hwnnw ymhellach ar draws y gwasanaeth. Felly, rydym yn edrych ar wahanol opsiynau ynglŷn â ble fyddai’r lleoliad priodol nesaf o fewn y gwasanaeth ar gyfer cyflwyno ac atgyfnerthu’r Ddeddf.

Ond o ran ein gallu i recriwtio mwy o nyrsys ardal a thu hwnt, wrth gwrs, cyhoeddais fuddsoddiad ychwanegol o £95 miliwn yn ddiweddar mewn cartrefi nyrsio a phroffesiynau eraill ar gyfer y GIG yma yng Nghymru, a ddylai arwain at 3,000 o leoedd hyfforddi eraill ar draws y proffesiynau a bydd hynny’n cynnwys 30 y cant yn fwy o nyrsys ar ôl 10 y cant ychwanegol a gafwyd y llynedd, a chynnydd o 22 y cant y flwyddyn cyn hynny a chynnydd o fwy na 4 y cant mewn bydwragedd y flwyddyn hon hefyd. Felly, rydym yn buddsoddi yn ein dyfodol ac rwy’n falch ein bod wedi gwneud y penderfyniad i ddiogelu dyfodol ein gwasanaeth yma yng Nghymru.