Yr eitem nesaf yw’r datganiad gan y Prif Weinidog ar ‘Ffyniant i Bawb’, y strategaeth i Gymru. Y Prif Weinidog felly i wneud ei ddatganiad.

Llywydd, ddoe gwnaethom ni ddathlu, wrth gwrs, 20 mlynedd ers y bleidlais ‘ie’ yna a ddaeth â datganoli i Gymru. Roedd e’n gyfle i edrych yn ôl ac i ystyried pa mor bell yr ydym ni wedi dod ers dyddiau’r Swyddfa Gymreig, amser pan yr oedd Cymru yn ddim ond adran Llywodraeth arall. Mae hefyd, wrth gwrs, yn gyfle i edrych ymlaen i’r 20 mlynedd nesaf.

Daeth y Dirprwy Lywydd (Ann Jones) i’r Gadair.

Mae sefydlu’r Cynulliad hwn, a hefyd, wrth gwrs, y Llywodraeth hon, wedi bod, wrth gwrs, yn siwrnai o aeddfedrwydd gwleidyddol a hefyd yn stori o hyder sydd yn tyfu a phenderfyniad cadarn wrth bawb yn y Siambr hon i weithredu dros Gymru. Mae’r cam nesaf, wrth gwrs, o’r siwrnai honno wedi cael ei nodi heddiw gan gyhoeddiad y strategaeth genedlaethol sydd wedi cael ei llunio i glymu gyda’i gilydd ymdrechion y sector gyhoeddus gyfan gwbl ynglŷn â gweithredu cenhadaeth ganolog y Llywodraeth hon ynglŷn â gweithredu ffyniant i bawb.

Dirprwy Lywydd, prosperity is about far more than material wealth and cannot be determined, or delivered, indeed, by economic growth alone. It’s about every person in Wales enjoying a good quality of life, living in a strong, safe community, and sharing in the prosperity of Wales. It’s a simple objective and one with which I’m sure no-one can argue. However, delivering it will require every part of the Government and the public service to combine their forces in pursuit of that aim.

This strategy is a first for Government, capturing in one place how the many strands of Government will work together towards a common aim, putting the needs of the people of Wales first. The simple ambition that we can all work together in the long-term interests of Wales is at the heart of the Well-Being of Future Generations (Wales) Act 2015, and this is an important step in realising our vision.

This strategy takes our commitments in ‘Taking Wales Forward’, places them in a long-term context, and sets out how they will be delivered in a smarter, more joined-up way that cuts across traditional boundaries, both inside and outside Government. It recognises that the fundamental challenges we face as a nation can only be properly addressed by putting people before systems and structures and getting more from every pound the public sector spends. It’s a bold vision for delivering our ambitions for Wales. Our ambition is for a Wales that is prosperous and secure, healthy and active, ambitious and learning, and united and connected.

Beginning with the first of those ambitions, ‘prosperous and secure’, our aim is to drive a Welsh economy that spreads opportunity and tackles inequality, delivering individual and national prosperity. We will enable people to fulfil their ambitions and enhance their well-being through secure and sustainable employment.

Turning to the second ambition, ‘healthy and active’, we want to improve health and well-being in Wales for individuals, families and communities, helping us to achieve our ambition of prosperity for all, and taking significant steps to shift our approach from treatment to prevention.

Thirdly, we want a country that is based on the concept of being ambitious and learning. We want to instil in everyone a passion to learn throughout their lives, inspiring them with the ambition to be the best they possibly can be. A prosperous Wales needs creative, highly skilled and adaptable people, so quality education from the earliest age will be the foundation for a lifetime of learning and achievement.

Finally, a united and connected Wales. We will build a nation where people take pride in their communities, in the Welsh identity and language, and our place in the world. We are building the vital links that make it easier for people to come together, for the economy to grow, and to become a confident nation at ease with itself.

It is only by making progress across all of these that we will realise our ambition of prosperity for all. However, there were issues that came up over and over again: times or situations in people’s lives when taking the right early action, often co-ordinated across services, could fundamentally alter an individual’s prospects. We have identified five priority areas—early years, housing, social care, mental health, and skills and employability—where we can have the greatest potential contribution to our long-term prosperity and well-being.

Dirprwy Lywydd, an individual’s experiences during their early years play a significant part in shaping their future, and are critical to their chances of going on to lead a healthy, prosperous and fulfilling life. The bedrock of living well is a good-quality, affordable home, which brings a wide range of benefits to health, learning and prosperity. Compassionate, dignified care plays a critical part in strong communities, ensures that people can be healthy and independent for longer, and is a significant economic sector in its own right. One in four people in Wales will experience mental ill health at some point in their lives, so getting the right treatment at an early stage, coupled with greater awareness of conditions, can in many cases prevent long-term adverse effects.

Dirprwy Lywydd, the better people’s skills, the better their chances of getting fair, secure and rewarding employment. And the stronger the skills base in Wales, the more chance we have of attracting new businesses and growing existing ones to improve prosperity.

We will be working with our partners to deliver better, more seamless services for everyone in these areas. Joining up services has long been the holy grail of government. While we’ve had some notable successes, in Wales we have the opportunity to go much further, and identifying this small number of areas will allow us to focus our and others’ energies on driving big improvements.

What matters now is making this happen. We will put ‘Prosperity for All’ at the heart of Government and it will shape all of our decisions. We’ll finalise a series of plans over the coming weeks and months, setting out in detail how we will deliver our ambitions. This will include a comprehensive economic action plan, led by the Cabinet Secretary for Economy and Infrastructure, marshalling the resources of the whole Government towards sustainable, inclusive economic growth and infrastructure, in line with the strategy.

Health will remain a key priority for this Government, and we will publish an action plan for health next year. This plan will respond, of course, to the parliamentary review, but will also set out how we can deliver our wider public health ambitions and how we can use all the opportunities of Government to move away from treating people when they’re sick to helping people to enjoy better health. And in education, the Cabinet Secretary for Education will next week announce a new action plan for schools, ensuring that all our children and young people can reach their potential.

Dirprwy Lywydd, our programme for government, ‘Taking Wales Forward’, sets out what we will deliver for the people of Wales during this term. This national strategy, ‘Prosperity for All’, sets out how we will deliver this in a smarter, more focused way, driving delivery during this term, but setting the longer term foundations for a more prosperous Wales. We have an ambitious vision for the future of Wales and we are taking concrete steps to deliver it.

Diolch. Andrew R.T. Davies.

Diolch, Dirprwy Lywydd. Prif Weinidog, diolch am eich datganiad y prynhawn yma. Un peth y mae'n rhaid eich bod chi a fi yn ei gyfrannu at yr economi leol yw ein bod yn prynu ein siwtiau yn yr un siop. Rwy'n sylwi bod gennym ni yr un siwt, ond rydych chi wedi prynu’r wasgod hefyd. [Chwerthin.] Nid wyf yn disgwyl unrhyw gellwair.

Rwy’n croesawu’r datganiad. Yn amlwg, mae'n ddatblygiad o'r rhaglen lywodraethu y sefydlodd y Prif Weinidog y llynedd, ac, fel y dywed y Prif Weinidog yn y datganiad, i raddau, sut gallwch chi anghytuno â llawer o'r pwyntiau sydd yn y datganiad a’r ddogfen y mae wedi ei chyflwyno, oherwydd mae’n cynnwys llawer o bethau y mae pawb yn cytuno eu bod heb amheuaeth yn dda, sydd fel arfer yn rhan o’r mathau hyn o gyhoeddiadau? Sylwais yn sylwadau clo y Prif Weinidog, y bydd, dros gyfnod y tymor hwn—rwy'n tybio—mwy o gig yn cael ei roi ar esgyrn rhai o'r cyhoeddiadau hyn gan wahanol ddatganiadau Ysgrifennydd y Cabinet yn eu meysydd portffolio penodol. Felly, mae'n debyg ei bod yn deg disgwyl, yn amlwg, cael mwy o wybodaeth wrth i'r tymor fynd rhagddo.

Ond ar ddechrau'r datganiad, mae'r Prif Weinidog yn nodi'r angen am fwy o weithio yn y sector cyhoeddus er mwyn sicrhau bod y bunt gyhoeddus yn mynd ymhellach, ac un o'r pethau sy'n rhwystredig eithriadol i etholwyr yw sut na allant gael gwahanol rannau o'r gwasanaethau cyhoeddus, sydd i fod yno ar eu cyfer, i'w helpu i weithio er eu budd eu hunain—ac rwy’n defnyddio gofal iechyd a chymdeithasol fel enghraifft—ac maen nhw’n dod at eu Haelodau Cynulliad. Rwy'n siŵr bod llawer o ACau yn yr adeilad hwn wedi cael y profiad, ac ni allant yn eu byw â deall pam na wnaiff y gwasanaethau hyn weithio i'w galluogi i gael y driniaeth neu'r gwasanaethau sydd eu hangen arnynt yn y man iawn. Felly, yr hyn y byddwn i'n ei ofyn i'r Prif Weinidog—o gofio’r profiad a chan mai ef oedd y Prif Weinidog a sefydlodd gomisiwn Williams, ynglŷn â diwygio llywodraeth leol yn y Cynulliad diwethaf, pryd y gwnaed llawer iawn o ymdrech gan y Llywodraeth ar y pryd i ddiwygio llywodraeth leol i geisio creu gwell ffordd o weithio, fel yr oedden nhw’n gweld pethau ar y pryd, ac i weithio ar gynigion adolygiad Williams—sut y mae ef yn credu y bydd y Llywodraeth hon damaid yn fwy llwyddiannus o ran diwygio'r gwasanaethau cyhoeddus yma yng Nghymru a fydd yn creu, fel y dywed yn ei sylwadau agoriadol yn y datganiad, ffordd fwy cydweithredol o weithio i ddarparu gwasanaethau cyhoeddus ledled Cymru sydd o fudd i'r defnyddiwr yn ogystal â'r gwasanaeth ei hun.

Rwyf hefyd yn derbyn y pedwar pwynt y mae'n tynnu sylw atynt yma—Cymru ffyniannus a diogel, na all neb anghytuno ag ef, yn amlwg—ond mewn gwirionedd, pan edrychwch chi ar y niferoedd economaidd dros y 18 mlynedd diwethaf, oherwydd y bu’n rhan o'r Llywodraeth sydd wedi bod mewn grym yma yng Nghymru dros yr 18 mlynedd diwethaf, yn yr adran benodol honno os edrychwch chi ar yr economi, er enghraifft, lle rydym ni i gyd yn cofio'r targed a osodwyd ym mlynyddoedd cynnar datganoli sef targed o 90 y cant ar gyfer gwerth ychwanegol gros, heddiw mae'r ffigwr hwnnw wedi gostwng i 71 y cant o werth ychwanegol gros. Sut yn y byd allwn ni fod ag unrhyw hyder nad ymarfer dibwys arall yw hwn, ac y byddwn ni’n gweld y gwelliannau yr ydym am eu gweld yn economi Cymru i'n rhoi ar ben ffordd i fod y wlad bwerus rwy'n gwybod y gall Cymru fod, pe byddai ganddi’r arweinyddiaeth gywir.

Rydym ni wedi clywed hyn dro ar ôl tro . Rydym ni wedi cael pedair strategaeth economaidd wahanol gan Lywodraeth Cymru: ‘Cymru'n Ennill’ ym 1999; ‘Cymru: Economi yn Ffynnu’ yn 2005; ‘Adnewyddiad economaidd: cyfeiriad newydd’ yn 2009; a nawr, byddwn yn cael cyfeiriad newydd gan Ysgrifennydd y Cabinet pan fydd yn gwneud ei ddatganiad am ei weledigaeth ar gyfer yr economi. Ac eto, fel y dywedais, pan ddaw i werth ychwanegol gros, er enghraifft, mae'r ffigurau'n boenus o ystyfnig, yn ymlusgo y tu ôl i rannau eraill y Deyrnas Unedig. Os edrychwch chi ar anghydraddoldeb rhanbarthol o ran gwerth ychwanegol gros, mae Ynys Môn, er enghraifft, yn £13,411. Yng Nghymoedd Gwent, roedd yn £13,681. Eto, yng Nghaerdydd a'r Fro, er enghraifft, roedd yn £22,783. Unwaith eto, ar ôl 18 mlynedd, sut y gallwn ni fod yn ffyddiog y bydd y Llywodraeth yn gallu gwneud gwahaniaeth gwirioneddol fel na fydd gwahanol raddau o anghydraddoldeb mewn gwahanol rannau o Gymru mwyach, ac na fydd gwahaniaethau mor fawr yn ein cymunedau —y gogledd, y canolbarth a’r de?

Ac yna edrychwch ar ein hallforion, er enghraifft, y mae'r Prif Weinidog wedi sôn amdanynt yn aml iawn—am yr allforion a phwysigrwydd hyrwyddo Cymru dramor. Mae hyn yn rhywbeth yr ydym yn cytuno ag ef yn ei gylch, ac rydym yn cynnig ein cefnogaeth lwyr. Ond os edrychwch chi ar allforion i'r Unol Daleithiau, maen nhw wedi gostwng 13 y cant. Os edrychwch chi ar allforion i’r India, maen nhw wedi gostwng 22 y cant. Os edrychwch chi ar Japan, maen nhw wedi gostwng 55 y cant. Unwaith eto, sut bydd y Llywodraeth yn gwrthdroi'r rhifau negyddol hyn pan fo angen i ni, gyda phroses Brexit, fod yn edrych yn fwy byd-eang ar y fasnach yr ydym ni’n dymuno ei hannog er mwyn i’n heconomi allu bywiogi a thâl go iawn gynyddu yma yng Nghymru ?

Yna, mae'n sôn am Gymru iach a gweithgar yn yr ail ran o'r datganiad y mae wedi'i wneud heddiw. Gwyddom fod un o bob saith o bobl yng Nghymru ar restr aros, yn anffodus. Clywsom dros doriad yr haf y bu cynnydd o 400 y cant—ac mae hynny yn werth ei ailadrodd: cynnydd o 400 y cant—yn nifer y bobl sy'n aros am 12 mis neu fwy am driniaeth yma yng Nghymru. Yn y bwrdd iechyd y mae gan Lywodraeth Cymru reolaeth uniongyrchol drosto—Betsi Cadwaladr—mae wedi mynd o ddim i gynnydd o 1,250 y cant yn nifer y bobl sy'n aros am 12 mis neu fwy. Felly, unwaith eto, pan ddarllenwch chi’r rhethreg yn y ddogfen a lansiwyd ar y cyd â'r datganiad y mae wedi'i wneud heddiw, sut y gallwn ni fod yn ffyddiog bod y daith y mae'r Llywodraeth arni—y Llywodraeth hon y mae ef yn ei harwain heddiw—yn dechrau mynd i'r afael â'r anghydraddoldebau enfawr hyn yn ein cymdeithas?

Yna, mae’r bennod ‘Cymru Uchelgeisiol ac sy’n Dysgu’ yn ddogfen a lansiodd heddiw, a'r drydedd rhan o bedair y mae wedi mynd i'r afael â nhw yn ei ddatganiad yn trafod, ar dudalen 15:

Mae gormod o amrywiad o hyd yng nghyrhaeddiad plant pan fônt yn gadael yr ysgol.

Rwy’n gweld bod Ysgrifennydd y Cabinet dros Addysg yn cytuno â hynny ac yn ysgwyd ei phen yn gytûn. Daw hyn gan Lywodraeth sydd wedi bod yn gyfrifol am addysg ers 18 mlynedd—ac rwy'n clywed Ysgrifennydd y Cabinet yn dweud, ‘Ond nid fi’. Rwy’n derbyn y pwynt hwnnw, er tegwch, ond roeddwn yn credu ei fod yn gyfrifoldeb ar y cyd, ac felly mae'n un Llywodraeth. Sut ydym ni i fod i gredu y bydd y datganiadau beiddgar a choeth yn y ddogfen hon mewn gwirionedd yn gwella lefelau cyrhaeddiad plant ar hyd a lled Cymru pan, ar ôl 18 mis—18 mlynedd, mae’n ddrwg gennyf, nid 18 mis—mae eich dogfen chi eich hun yn dweud bod, a gwnaf ailadrodd hynny eto, yn dal gormod o amrywiad yng nghyrhaeddiad plant pan fônt yn gadael yr ysgol?

Yn olaf, yn y rhan ‘Unedig a Chysylltiedig’ o'r pedair rhan a nodwyd gennych yn eich datganiad, mae'n bwysig bod pob rhan o Gymru yn teimlo bod y Llywodraeth yn llywodraethu ar eu cyfer nhw. Ni waeth pa liw y gallai’r Llywodraeth honno fod, dyna'r ydym yn ei ddathlu ar hyn o bryd: 20 mlynedd o ddatganoli ac 20 mlynedd o wneud penderfyniadau lleol. Ond mae’n ffaith, yn hanesyddol, bod rhai Llywodraethau y mae'r Blaid Lafur wedi eu harwain yma wedi ceisio sbarduno adeiladu cenedl ar draul yr hyn sydd orau i'r rhan benodol honno o Gymru. Rwy'n cofio'n iawn, pan ddeuthum i'r Cynulliad hwn am y tro cyntaf, yn enwedig ym maes iechyd, roedd ymgyrch yn bod i anfon cleifion o ogledd Cymru i dde Cymru am driniaeth, pan oedd cysylltiadau trawsffiniol da eisoes ar waith ar gyfer cleifion gogledd Cymru i gael y driniaeth honno ym Manceinion, yn Lerpwl, lle'r oedd perthynas naturiol a llif naturiol pobl dros y blynyddoedd wedi datblygu. Rwyf yn gobeithio y bydd y Prif Weinidog yn cefnogi fy ngalwad, wrth ddatganoli cyfrifoldebau i ba bynnag ranbarthau sydd eu hangen i gynyddu eu hôl troed economaidd, ond, yn anad dim, o ran darparu gwasanaethau cyhoeddus, y bydd hyn yn cael ei ddarparu orau yn lleol, yn hytrach na model Parc Cathays canolog yr ydym wedi'i weld dro ar ôl tro, yn hanesyddol, yn cael ei ystyried fel y dewis gorau o ran gwneud penderfyniadau yma yng Nghymru. Mae llawer, llawer—

A ydym ni'n dirwyn i ben, os gwelwch yn dda? Rydych wedi cael mwy o amser nag y cymerodd y Prif Weinidog i gyflwyno'r datganiad.

Byddaf yn dirwyn i ben.

Mae'n ddrwg gennyf. Prif Weinidog. Mae'n ddrwg gennyf.

Diolch i arweinydd yr wrthblaid am ei sylwadau. Mae'n debyg mai'r cwestiwn na ofynnodd, ac yr wyf yn siŵr y caiff ei ofyn, yw ‘Beth yw diben y ddogfen hon?’, ac rwy’n deall hynny. Wel, mae'n iawn i ddweud y byddwn yn ymhelaethu ar y ddogfen ei hun, wrth gwrs. Diben y ddogfen hon yw ei bod yn rhoi i Aelodau'r Cynulliad hwn ac i’r cyhoedd y fframwaith y bydd penderfyniadau yn cael eu gwneud o fewn iddo. Wrth gwrs bydd hyn yn arwain Gweinidogion. Bydd pob penderfyniad a wneir gan Weinidogion yn cael ei fesur yn ôl yr hyn sydd yn y ddogfen hon, a'r uchelgeisiau yn y ddogfen hon a'r pum maes blaenoriaeth. Fel y soniais yn y datganiad ei hun, bydd cynlluniau gweithredu pellach a gânt eu datblygu yn ystod y misoedd nesaf.

Soniodd am sut i weithio ar draws y sector cyhoeddus. Wrth gwrs, byddwn yn ceisio cyflwyno Bil llywodraeth leol a fydd yn helpu i arwain at fwy o gysondeb mewn llywodraeth leol.

Gan ddod i'r pwynt a wnaeth yn olaf, mae'n iawn i ddweud ein bod ni'n dymuno, fel Llywodraeth, i benderfyniadau gael eu gwneud mor agos â phosibl i gymunedau pobl, ond rydym wedi canfod yn y gorffennol—gwnaeth hyn sbarduno’r ddeddfwriaeth flaenorol nad oedd yn llwyddiannus—bod hynny'n arwain at anghysondeb anferth, lle nad yw rhai cynghorau yn gallu darparu gwasanaethau yn y ffordd y dylent. Cymerwyd rheolaeth o un cyngor, Ynys Môn, oherwydd iddo fethu yn gyfan gwbl. Ar un adeg, roedd chwe chyngor—chwe awdurdod addysg lleol—mewn mesurau arbennig dros addysg. Nawr ni all hynny fod yn iawn. Sut, felly, ydym ni’n datrys hynny? Bydd y Bil llywodraeth leol yn ceisio gwneud hynny er mwyn ysgogi mwy o gysondeb, er mwyn cynorthwyo cynghorau i gyflawni’n well, a chyflawni darpariaeth gyson rhwng rhanbarthau. Nid wyf yn credu y gall unrhyw un esgus ein bod wedi cael system gadarn o lywodraeth leol dros yr 20 mlynedd diwethaf lle mae pob un cyngor bob amser wedi cyflawni fel y byddai pobl yn ei ddisgwyl. Yn amlwg nid dyna yw’r sefyllfa. Felly, er ei bod hi’n bwysig i wneud penderfyniadau yn lleol, mae’n rhaid inni ofalu nad oes anghysondeb mawr yn digwydd, oherwydd hynny, a bydd y Bil yn helpu i sicrhau nad yw hynny'n digwydd.

Mae'n sôn am ystadegau economaidd. Gallwn gyfnewid hyn yn ôl a blaen. Fel y dywedais yn gynharach yn ystod cwestiynau'r Prif Weinidog, mae’r gyfradd ddiweithdra bellach yn 4.3 y cant. Nid dyna'r ffigwr llawn; mae yna ormod o bobl sydd yn dal heb ddiogelwch gyflogaeth. Rwy'n deall hynny. Ond rydym ni wedi bod yn llwyddiannus wrth ddenu buddsoddiad i Gymru na fyddem erioed wedi'i gael o'r blaen. Mae Aston Martin yn un enghraifft. Rydym wedi llwyddo i achub ein maes awyr; byddai hwnnw, i fod yn blwmp ac yn blaen, wedi cau. Yn y dyddiau cyn datganoli, ni fyddai neb wedi ei achub; erbyn hyn mae'n ffynnu. Ein diwydiant dur—rydym ni wedi gallu gweithredu fel eiriolwyr cryf dros ein diwydiant dur er mwyn sicrhau bod y swyddi hynny'n aros yng Nghymru. ProAct a ReAct: roeddynt yn gynlluniau blaenllaw gyda’r gorau yn y byd, ac fe wnaethon nhw helpu i gadw pobl mewn swyddi pan roedd y dirwasgiad ar ei gryfaf—swyddi a fyddai fel arall wedi cael eu colli.

Mae'n cyfeirio at y ffaith, ac mae’r ffaith honno’n wir, bod gwahaniaethau rhanbarthol mewn gwerth ychwanegol gros yng Nghymru. Un o'r problemau yn yr ardaloedd sy'n agos i Gaerdydd yw bod cymaint o bobl yn byw mewn siroedd eraill ond yn gweithio yng Nghaerdydd. Nawr, rwy'n byw yng ngorllewin Cymru a'r Cymoedd. Gan fy mod i'n gweithio yng Nghaerdydd, rwy'n cael fy nghyfrif yn dreth economaidd—efallai y bydd rhai pobl yn dweud bod hynny'n wir beth bynnag, ond yn dreth economaidd ar orllewin Cymru a'r Cymoedd, oherwydd fy mod yn cael fy nhalu yng Nghaerdydd ac rwy'n gweithio yng Nghaerdydd, ac mae hynny'n rhan o'r broblem. Mae cymaint o bobl yn dod i Gaerdydd i gymudo, mae’n gostwng gwerth ychwanegol gros yr ardaloedd o'i chwmpas mewn ffordd nad yw'n bodoli mewn gwirionedd mewn mannau eraill a oedd â statws Amcan 1 o'r blaen. Nid dyna'r esboniad cyfan, wrth gwrs, oherwydd sgiliau yw'r ffordd arall o gynyddu gwerth ychwanegol gros. Nawr, un o'r materion y mae darpar fuddsoddwyr yn ein holi yn ei gylch yw: ‘Os ydym ni'n dod i Gymru, a oes gan eich pobl y sgiliau y mae eu hangen arnom ni i fod yn llwyddiannus?’ Ac, yn gynyddol, gellir ateb hynny'n gadarnhaol. Yn y gorffennol, nid ystyriwyd sgiliau'n bwysig; cyflog isel oedd yn bwysig: dewch i Gymru oherwydd bod y lefelau cyflog yn isel. Wel, mae'r dyddiau hynny ar ben. Nawr, rydym ni eisiau sicrhau ein bod yn denu buddsoddiad ar y sail bod ein lefelau sgiliau yn uchel.

Ond wrth gwrs, yr her fawr i ni yw mai ein marchnad allforio fwyaf yw marchnad sengl Ewrop: mae 67 y cant o'n hallforion yn mynd yno. Ni allwn ni newid hynny. Mae'n amhosibl newid hynny. A pham y byddem ni yn dymuno newid hynny beth bynnag? Mae'n farchnad enfawr ar garreg ein drws. Ni all yr Unol Daleithiau gymryd ei le; mae'n llai ac mae’n bellach i ffwrdd. Ni all Japan gymryd ei le—eto, mae’n bellach i ffwrdd ac yn llai. Ac felly mae’n rhaid ystyried heriau Brexit—a byddwn ni’n dod atyn nhw; bydd hon yn ddadl y byddwn ni, wrth gwrs, yn ei chael am fisoedd a blynyddoedd yn y Siambr hon—trwy'r telesgop o sicrhau'r mynediad gorau posibl—cyfranogiad yn y farchnad sengl, mynediad llawn heb rwystr i’r farchnad sengl, ond y mynediad hawsaf i'r farchnad sengl y gallwn ei gael ar gyfer busnesau Cymru, oherwydd dyna eu marchnad fwyaf a ni ellir cymryd ei lle yn rhwydd.

Soniodd am ‘iach a gweithgar’—mae yna heriau ym mhob gwasanaeth iechyd. Mae Lloegr newydd gofrestru'r nifer mwyaf erioed o bobl ar restrau aros, ac mae heriau y mae Lloegr yn eu hwynebu hefyd. Gwyddom yng Nghymru ein bod wedi gweld gwelliannau mewn rhai meysydd lle mae amseroedd aros wedi gostwng. Mewn meysydd eraill, mae gwaith i'w wneud o hyd. Rydym ni bob amser wedi cydnabod hynny. Ond rydym yn gwybod bod adroddiadau annibynnol wedi dangos bod y gwasanaethau iechyd ledled y DU yn gyfartal ar y cyfan.

‘Uchelgeisiol ac sy’n dysgu’—soniodd am hynny. Wel, byddwn i'n dadlau ein bod yn gweld y gwahaniaeth nawr. Ein canlyniadau TGAU yw'r rhai gorau erioed. Roeddwn yn edrych ar y graff ar gyfer canlyniadau TGAU yn y dyddiau cyn datganoli, pan gafodd llai na hanner y bobl ifanc bump A* i C yn eu TGAU, ac mae'r ffigur hwnnw bellach wedi dringo'n bell y tu hwnt i hynny. Cafwyd gwahaniaeth enfawr yn yr amser hwnnw. Mae’r canlyniadau TGAU y gorau erioed. Rydym ni’n gweld gostyngiadau yn y bwlch cyrhaeddiad. Mae'r grant amddifadedd disgyblion wedi gwneud gwahaniaethau ledled Cymru ac mae hynny'n rhywbeth sy'n gweithio i gymaint o bobl ifanc.

Yn olaf, o ran ‘unedig a chysylltiedig’—. Wel, yr ateb yr wyf i bob amser yn ei roi pan fydd pobl yn dweud, ‘Wel, mae’r Cynulliad yng Nghaerdydd; beth mae'n ei olygu i ogledd Cymru?’—Rwy’n dweud, ‘Wel, mae tri Ysgrifennydd y Cabinet yn y Llywodraeth sy'n dod o etholaethau’r gogledd’. Mae hynny'n lefel enfawr o gynrychiolaeth. Nid oes neb yn Llywodraeth y DU o etholaeth yng ngogledd Cymru. Ond mae llais y gogledd yn gryf iawn. Mae'n rhaid iddo fod. Mae 60 ohonom ni yma. Daw o leiaf chwarter yr Aelodau, fel yr wyf yn ei gyfrif, o'r gogledd. Wrth gwrs, mae'r llais hwnnw'n gryf; yr un fath ar gyfer Cymru wledig, yr un fath ar gyfer canolbarth a gorllewin ein gwlad—llais llawer cryfach nag a fu erioed yn y dyddiau cyn datganoli. Rwy'n cydnabod yr hyn y mae'n ei ddweud ynglŷn â datganoli i'r rhanbarthau. Unwaith eto, rwy’n amau bod barn yr Ysgrifennydd Gwladol a’i ffordd o wneud hynny ychydig yn wahanol i’w un ef. Rwy'n credu mai barn yr Ysgrifennydd Gwladol yw, ‘Gadewch i ni osgoi Llywodraeth Cymru a siarad â chynghorau'n uniongyrchol’. Nid yw hynny, yn amlwg, yn farn yr ydym yn ei rannu, er ein bod yn derbyn yr egwyddor o ddatganoli cymaint â phosib.

Fel Aelod o'r Cynulliad Cenedlaethol hwn, sy’n aml yn derbyn dogfennau strategaeth y Llywodraeth—ac maen nhw'n dod yn aml iawn—byddwch yn aml yn pendilio rhwng cyflwr o ddryswch a chyflwr o anobaith. Mae'n rhaid i mi ddweud, ar ôl darllen y ddogfen hon yn gyflym y prynhawn yma, rwy'n teimlo cymysgedd o'r ddau. Dryswch oherwydd rwy’n credu fy mod wedi camddeall mai dyma fyddai dyddiad cyhoeddi'r strategaeth economaidd newydd. Nid fi yw’r unig un, oherwydd sylwais fod Lee Waters wedi trydar ddoe:

Cyn lansiad strategaeth economaidd newydd Llywodraeth Cymru yfory, rwyf wedi nodi rhai o’m meddyliau yn Western Mail heddiw, ac erthygl dda iawn oedd hi hefyd. A dyma ble yr ydym ni'n dod at yr anobaith, oherwydd roedd syniadau gwell, mwy diddorol a mwy gwreiddiol yn yr erthygl un dudalen honno na sydd yn y ddogfen hon.

Mewn gwirionedd, yr hyn sydd gennym ni yma—. Cofiwch ein bod ni—[Torri ar draws.] Ac os oeddwn i yno, rwy'n siŵr y byddai'r un peth yn wir am friff busnes Hefin David yr wythnos nesaf. ‘Cyn cyhoeddi strategaeth economaidd Llywodraeth Cymru'—mae angen i chi wella eich cyfathrebu mewnol o leiaf.

Yr hyn sydd gennym ni, mewn gwirionedd, yw fersiwn lawnach o ‘Symud Cymru Ymlaen’, a gyhoeddwyd y llynedd. Mae'n fath o ‘Symud Cymru Ymlaen’ ar steroids, mewn gwirionedd, onid yw? Mae wedi tyfu o 15 tudalen i 27, felly ni all neb gyhuddo Llywodraeth Cymru o beidio â gwneud cynnydd. Dyna gynnydd o 100 y cant yng ngynhyrchiant Llywodraeth Cymru.

Roedd gennym ni bedair strategaeth drawsbynciol. Nawr mae gennym ni—beth yw e’—pum blaenoriaeth drawsbynciol, a phedair thema allweddol a thri chynllun gweithredu. Yn sicr, ni allwch chi eu cyhuddo o beidio â bod yn gynhwysfawr.

Nid oes gennyf yr amser i fynd ar ôl yr holl rai hynny, ond hoffwn ganolbwyntio ar un, ac, o ystyried y buom yn dathlu 20 mlynedd ers 1997 a datganoli, gadewch i ni ganolbwyntio ar yr economi, gan mai dyna oedd y cam mawr ymlaen i fod, y difidend datganoli. Fel y cyfeiriwyd ato eisoes, mewn gwirionedd, mae'r cynnydd yn y fan honno wedi bod yn gyfyngedig wrth gwrs. Gan edrych ar y 18 pwynt bwled—dyna'r cyfan ydyw, os ydych chi'n chwilio am gyfuchliniau'r strategaeth economaidd newydd, 18 pwynt bwled ar draws dwy dudalen—rwy'n ceisio deall, felly, beth y mae hynny’n dweud wrthym ni am gynnwys y strategaeth economaidd newydd. Efallai y bydd y Prif Weinidog yn gallu fy helpu. Y cwestiwn cyntaf yw: a dderbynnir graddfa’r her, mewn gwirionedd? Rwy’n credu eu bod ar feinciau cefn yr ochr sy’n llywodraethu. Nid wyf yn siŵr eu bod ar y fainc flaen. Oherwydd, fel y cyfeiriwyd ato eisoes, ym 1997, ble yr oeddem ni? Saith deg pedwar pwynt un y cant o werth ychwanegol gros y pen. Ble ydym ni nawr yn y ffigurau diweddaraf? Saith deg un y cant. Rydym ni wedi mynd ar yn ôl. Yr oeddem yn seithfed ar y cyfan, gyda llaw, o ran y 12 rhanbarth economaidd safonol yn y DU. Hyd yn oed ar hoff ddangosydd economaidd Llywodraeth Cymru, sef incwm gwario gros aelwydydd y pen, rydym ni hefyd wedi mynd ar yn ôl—87.8 y cant i 85.3 y cant. Felly, a dderbynnir graddfa'r her? Yn ei sylwadau yn gynharach y prynhawn yma, dywedodd y Prif Weinidog ein bod, yn y 1990au, yn wlad yr oedd pobl ifanc yn awyddus i’w gadael. Wel, mewn gwirionedd, gwelsom adroddiad dros yr haf gan y Resolution Foundation yn dangos bod pobl ifanc galluog yn gadael Cymru. Collodd Cymru fwy o raddedigion rhwng 2016—colled net o dros 20,000 o raddedigion yn ystod y cyfnod hwnnw. Rydym ni'n ddegfed o'r 12 rhanbarth safonol yn y Deyrnas Unedig o ran nifer y graddedigion a gollir.

Yn ail, a fydd yna dargedau? Rydym ni wedi cael cynnydd anhygoel o wael. Sut allwn ni fesur, mewn gwirionedd, a ydym ni yn mynd i fod â record well o gyflawni yn y dyfodol? Oherwydd, fel y dywedodd Chris Kelsey, ychydig iawn o fanylion a dim ond ychydig o dargedau penodol a geir yn y strategaeth hon. A lle mae'r awydd, yr awch—yr wyf yn ei synhwyro, i fod yn deg, ar feinciau cefn Llafur—am newid radicalaidd o ran strategaeth? Yn y bôn, rydym wedi dilyn yr un strategaeth am 40, 50 mlynedd, sydd, yn ei hanfod, yn dibynnu ar fuddsoddiad uniongyrchol o dramor. Dyna'r cyfan. Rydym ni wedi torri’r gwys honno. Ac i beth? Ble mae'r awydd yn y 18 pwynt bwled hyn am dderbyn na fydd y strategaeth honno'n ein gwasanaethu'n dda yn y dyfodol, ac felly bod angen syniadau newydd radicalaidd arnom?

Yn olaf, ar ddiwrnod olaf y tymor, dywedodd Ysgrifennydd y Cabinet eich bod yn bwriadu cyhoeddi'r strategaeth drawsbynciol hon ac yna y byddai rhaglen ymgysylltu helaeth â rhanddeiliaid. Rwy'n credu mai jargon yw hynny am ‘siarad â phobl’. Wel, fe wnes i ychydig o siarad dros y penwythnos, oherwydd roeddwn i eisiau gwybod beth fyddai yn y strategaeth economaidd hon nad oedd yn ymddangos, ac fe siaradais i â rhai pobl fusnes blaenllaw yr wyf yn eu hadnabod ac a fydd yn adnabyddus i lawer o’r bobl yma; Siaradais â rhai o economegwyr blaenllaw Cymru. Nid oedd yr un ohonynt yn gwybod beth fyddai yn y strategaeth economaidd nac yn y pwyntiau bwled gan nad oedd neb o Lywodraeth Cymru wedi siarad â nhw. Felly, ar ba sail ydych chi wedi llunio'r 18 pwynt bwled hyn? Pwy ydych chi wedi siarad â nhw? Oherwydd, rwy’n ofni mai’r hyn a gawn ni pan fyddwn ni'n gweld y cynllun gweithredu economaidd o’r diwedd, fydd, unwaith eto, cyfrwng gwag heb unrhyw sylwedd.

Wel, gadewch i mi geisio helpu'r Aelod yn ei ddryswch a'i godi o'i anobaith. Yn gyntaf oll , diolch iddo am gydnabod y cysondeb sy'n bodoli rhwng y ddwy ddogfen y cyfeiriodd atynt. Maent i fod i fod yn gyson. Maent i fod i ddangos cyfeiriad cyffredin.

Nawr, y peth cyntaf y cyfeiriodd ato, y disgrifiodd, oedd perfformiad economaidd anhygoel o wael—nid yw felly. Dywedodd hefyd, i bob pwrpas, fod y strategaeth economaidd wedi bod yr un fath dros y 50 mlynedd diwethaf —eto, nid yw felly. Oherwydd rwy’n cofio’n dda yn y 1990au—diwedd y 1980au a'r 1990au—y penderfynodd Llywodraeth bryd hynny, mai'r ffordd o leddfu diweithdra yng Nghymru, yn eu barn nhw, oedd lleihau cyflogaeth mewn swyddi â chyflogau da fel dur a glo a’u disodli â swyddi â chyflogau gwael mewn sectorau heb sgiliau. Dyna pryd y dechreuodd ein cynnyrch domestig gros lithro, oherwydd, er ei bod yn ymddangos bod diweithdra yn is neu'n mynd yn is, roedd cyfraddau cyflogau pobl yn mynd yn is hefyd. Rydym ni wedi gwrthod hynny. Nid ydym ni’n derbyn bod model economaidd Cymru wedi'i seilio ar fod yr economi cyflog isaf yng ngorllewin Ewrop. Dyna'n union beth oedd yn digwydd ar ddiwedd y 1990au, yn arbennig. Gwnaethom yn siŵr ein bod yn mynd ar ôl buddsoddiad o ansawdd uchel. Mae gennym ni Wylfa B, mae gennym ni Surf Snowdonia, mae gennym ni Airbus, mae gennym ni Raytheon, a Maes Awyr Caerdydd—fe wnaethom ni achub hwnnw, byddai wedi cau—Aston Martin, CGI; mae'r rhestr yn faith. Rydym wedi denu buddsoddiad i Gymru ar lefel sgiliau na fyddai wedi ei ystyried yn y 1990au. Yn y pen draw, bydd hynny'n cynyddu incwm gwario gros aelwydydd, bydd mwy o arian ym mhocedi pobl, ac mae hynny'n rhywbeth na fyddwn ni'n ei newid.

Mynegodd ofid am ddibyniaeth ar fuddsoddiad uniongyrchol o dramor. Nid ydym ni’n mynd i fod yn hunangynhaliol, rydym ni'n deall hynny. Bydd buddsoddiad uniongyrchol o dramor yn hynod bwysig i ni yn y dyfodol; yr Unol Daleithiau yw ein buddsoddwr mwyaf o bell ffordd. Ydym—er na wnaeth y pwynt, rwy’n amau ei fod eisiau gwneud y pwynt hwn—rydym yn dymuno sicrhau ein bod yn annog mwy o entrepreneuriaid ifanc, lleol. Ac rydym yn gweld bod mwy o fusnesau yng Nghymru yn cael eu sefydlu erbyn hyn ac yn fwy llwyddiannus nag o'r blaen. Rwy'n cwrdd â phobl ifanc ac maen nhw’n cael eu hannog nawr mewn ffordd nad oedden nhw byth flynyddoedd yn ôl, pan oeddwn i yr un oed â nhw, ac maen nhw'n sefydlu busnesau, mae ganddyn nhw yr hyder i wneud hynny, mae ganddyn nhw’r hyder i dyfu ac i weithio gydag eraill. Rwy'n gweld ein prifysgolion, nad oedden nhw am amser maith yn gweithio gyda busnesau, nid oedden nhw’n ei ystyried yn rhan o'u cylch gwaith—. Maen nhw bellach yn gallu gweithio gyda'u graddedigion ac ymchwilwyr dawnus i sefydlu busnesau cysylltiedig, ac rydym ni’n eu gweld o gwmpas Abertawe ac o gwmpas Caerdydd—nid yno’n unig, ond yno yn arbennig.

Wrth gwrs, mae angen i ni sicrhau ein bod yn hyblyg, ac, ydw, os ydyn ni wedi cynhyrchu nifer o gynlluniau economaidd dros y blynyddoedd, rwy’n pledio'n euog i hynny; mae hynny oherwydd bod amgylchiadau'n newid. Yr her fwyaf y gwnaethom ni ei hwynebu oedd chwalfa 2008. Roedd hynny'n her enfawr i bob un economi yn y byd datblygol. Gyda ProAct a ReAct, gwnaethom sicrhau (a) bod pobl yn cadw eu swyddi, a (b) eu bod yn cael eu hyfforddi yn y swyddi hynny. Fel arall, byddai diweithdra wedi bod yn llawer, llawer uwch. Rydym ni’n gweithio gyda'n busnesau i gyflawni'r gorau ar gyfer ein pobl. Nawr, yn y pen draw, wrth gwrs, bydd yn cael y cyfle i edrych ar y cynllun gweithredu economaidd. Rwy'n siŵr y bydd yn dadlau ac yn anghytuno ag Ysgrifennydd y Cabinet. Ond pan ddaw i gymharu Cymru nawr â sut yr oedd Cymru yn y 1990au—gwlad â diweithdra uchel, rhagolygon isel, cyflogau isel iawn, polisi bwriadol i ddod â swyddi sgiliau isel, cyflog isel—rydym ni wedi dod ymhell ers hynny, ac rydym ni’n bwriadu mynd llawer ymhellach.

Fel arfer, erbyn i mi gael fy nghyfle i yn y datganiadau hyn, mae bron bob pwynt da wedi'i wneud, ac mae Adam Price wedi dweud yn dda bod—

Gallwn i ddweud, ‘Symudwn ymlaen, felly’.

Wel, gallech chi. Rwy'n siŵr na fyddwch chi, Dirprwy Lywydd, gan eich bod yn llywydd teg ar y Cynulliad. Ond, fel y mae Adam Price wedi nodi'n effeithiol, gan fod y ddogfen ei hun yn ailadrodd ac yn ailwampio deunydd sydd wedi cael llawer o sylw yn y gorffennol, efallai na fydd beirniadaeth ailadroddus ohono'n hollol amhriodol. Pan oeddwn i'n arfer mynd i'r ysgol Sul yn fachgen bach, un o'm hoff emynau oedd ‘Tell me the old, old story’, ac wrth gwrs, dyna sydd gennym ni yma. Rwy'n credu bod y Prif Weinidog, ar un ystyr, wedi bod yn ddigon caredig i gyfaddef bod hynny’n wir. Oherwydd pan es i drwy’r ddogfen hon a gofyn, ‘Beth sy'n newydd?’, a mynd trwy ‘Symud Cymru Ymlaen’, roedd hi’n anodd dod o hyd i unrhyw beth a oedd yn newydd o gwbl. Ac wrth gwrs, gallwn ni i gyd chwerthin ar yr ystrydebau amrywiol sydd ynddo; mae pob llywodraeth yn cynhyrchu dogfennau o'r fath. Nid wyf yn dweud o gwbl bod Llywodraeth Cymru yn gyfrifol am bopeth sydd o’i le ar Gymru a’i bod wedi methu'n llwyr yn ystod yr 20 mlynedd diwethaf, ond y prif bwynt sy'n codi, yn fy marn i, o'n profiad ni o'r 20 mlynedd diwethaf, yw bod methiant Llywodraeth Cymru, o'i gymharu â'r hyn sydd wedi bod yn digwydd mewn mannau eraill yn y Deyrnas Unedig a gweddill y byd, yn amlwg iawn yn wir. Ac mae arweinydd y Ceidwadwyr Cymreig wedi sôn am yr ystadegau amrywiol, ac Adam Price eiliad yn ôl. Mae'n wir bod pobl Cymru yn dlotach heddiw, yn gymharol, nag y maen nhw wedi bod ers blynyddoedd lawer iawn. Mae'n wir, i raddau, fel y dywedodd y Prif Weinidog, oherwydd newid diwydiannol—roedd glo a dur yn swyddi â chyflogau da ac nid oedd yn bosibl cynnal y diwydiannau hynny ar y lefelau yr oedden nhw’n arfer cyflogi—nid ydym wedi llwyddo i ddenu i Gymru y swyddi â chyflogau uwch a ddylai fod wedi dod yn eu lle, a dyna'r her allweddol ar gyfer y blynyddoedd sydd i ddod.

Yr unig beth sy'n bwysig yn y ddogfen hon yw'r darn am feithrin diwylliant entrepreneuraidd, oherwydd os na allwn ni gynyddu gallu economi Cymru i greu cyfoeth, ni allwn gynhyrchu'r refeniw treth sy'n talu am yr holl wasanaethau cyhoeddus sef y pethau da yr ydym ni eisiau eu gweld, ac sydd wedi'u nodi'n dda yng ngweddill y ddogfen. Yma, nid wyf i’n credu bod stori Llywodraeth Cymru yn rhagorol o gwbl. Yn fwyaf diweddar, rydym ni wedi gweld y llanast ynghylch Cylchffordd Cymru. Roedd hwn yn brosiect enfawr o'r sector preifat a fyddai, pe byddai wedi cael ei weithredu, wedi dod â swm sylweddol iawn o gyfalaf ar gyfer y fenter benodol honno, ond yn sgil hynny, efallai y byddai llawer mwy wedi'i ddenu. Roedd ymagwedd Llywodraeth Cymru ynghylch hynny mor ddiddychymyg fel nad oeddwn yn gallu credu’r peth, gan ein bod wedi ein harwain ar y llwybr hwnnw yn ystod y flwyddyn, neu’r 18 mis, diwethaf, dim ond i gael ein gollwng dros ochr y dibyn i’r draen fel y cyfeiriodd y Prif Weinidog ato yn ei sylwadau eiliad yn ôl. Mae hynny'n symptomatig o'r broblem: diffyg gweledigaeth Llywodraeth Cymru, fel y mae Adam Price wedi’i nodi'n angerddol.

Ni allaf ond adlewyrchu, fel yr wyf wedi’i wneud o'r blaen, ar yr hyn sy'n digwydd 60 milltir i ffwrdd i'r dwyrain o Gaerdydd gyda pharc technoleg James Dyson. Pam nad ydym ni'n denu pethau o'r fath i Gymru? Oherwydd bod agwedd Llywodraeth Cymru yn anghywir. Ar gyfer y dyfodol, dylai sylweddoli na all llywodraethau greu diwylliant entrepreneuraidd. Mae'r Llywodraeth yn rhan o'r broblem yma. Os yw Cymru i fod yn fwy cystadleuol, yna mae’n rhaid i’r baich rheoleiddio fod yn fwy cymesur; mae'n rhaid i'r baich treth fod yn fwy cymesur. Mae gennym ni gyfle yn y fan hon, ond nid oes dim am hyn yn y ddogfen. Nawr ein bod yn cael y pwerau hyn i godi trethi ac amrywio trethi, yr hyn y dylem ni fod yn ceisio ei wneud yw gwneud Cymru yn fwy deniadol na rhannau eraill o'r Deyrnas Unedig i helpu i unioni'r cydbwysedd yr ydym wedi'i etifeddu o'r gorffennol a chamgymeriadau llywodraethau o bob plaid, boed hynny ar lefel y DU neu, yn wir, yma yng Nghaerdydd. O ran cyfraddau busnes, unwaith eto, pam nad oes meddylfryd hirdymor ynghylch sut y gallwn ni godi'r baich hwn, sy'n gymaint o rwystr i fusnesau newydd—busnesau bach—wrth geisio sefydlu yn y lle cyntaf, oherwydd bod cost eiddo yn cael ei gynyddu’n artiffisial gan system ardrethi busnes sy’n hynafol ac yn amhriodol ar gyfer y byd modern?

Mae Brexit yn cynnig heriau, yn amlwg, ac mae'r Prif Weinidog bob amser yn sôn am yr heriau. Beth am y cyfleoedd? Mae'r Prif Weinidog yn eiriolwr profiadol. Mae'n amddiffyn yr anniffynadwy mewn modd darbwyllol iawn yn aml iawn yn y Siambr hon. Mae'n eiriolwr dros Gymru mewn rhannau eraill o'r byd. Ond mae ei gwynion cyson ynglŷn â sut y mae'n ddiwedd y byd os ydym yn gadael y farchnad sengl—. Nid yw’r farchnad sengl yn bopeth i ni. Nid oes marchnad sengl, mewn gwirionedd, beth bynnag, oherwydd fel y dywedodd James Dyson ei hun—sy'n gwerthu nwyddau a gynhyrchir yn yr Undeb Ewropeaidd—y diwrnod o’r blaen, mae cyfres o farchnadoedd rhanedig. Oes, mae system sengl o reoleiddio, yn aml iawn, ac mae hynny'n aml yn cael ei gamddefnyddio ac yn creu anfantais i ddiwydiant. Ond pe byddai'r Prif Weinidog yn gallu cynnig rhyw fath o lygedyn o obaith ac optimistiaeth ar gyfer allforion yn y dyfodol, nid yn unig i'r Undeb Ewropeaidd, ond hefyd i weddill y byd—. Wrth gwrs, fel y mae'n dweud, yn llygad ei le, rydym ni’n allforio mwy o Gymru i'r Undeb Ewropeaidd na rhannau eraill o'r Deyrnas Unedig ac ni fyddwn ni’n gallu llenwi’r bwlch hwnnw dros nos. Ni fydd yn rhaid i ni lenwi’r bwlch dros nos. Mae symudiadau cyfraddau cyfnewid yn ystod y flwyddyn ddiwethaf wedi mwy na gwrthbwyso unrhyw gynnydd tybiedig mewn tariffau sy'n debygol o gael eu gorfodi os na cheir unrhyw gytundeb â'r UE. Mae busnesau go iawn yn y byd go iawn yn fedrus ac yn hyblyg. Mae'n rhaid iddyn nhw fod felly neu ni fyddan nhw’n goroesi, a dyma'r broblem gyda'r Llywodraeth heddiw. Nid yw'n fedrus, nid yw'n hyblyg, nid oes ganddi wir weledigaeth ar gyfer y dyfodol, a dyna pam nad yw hyn yn cynnig mwy i ni nag unrhyw un o'r dogfennau blaenorol y mae'n ychwanegu atyn nhw—y pentwr anferth y byddwn heb os yn ychwanegu ato yn flynyddol yn y dyfodol.

Gadewch i ni geisio dadansoddi llif ymwybod. Wel, gadewch i ni ddechrau gyda'r newid diwydiannol y dywedodd ef a ddigwyddodd, o dan ei oruchwyliaeth ef, mewn gwirionedd, lawer ohono. Byddai gwlad synhwyrol wedi deall y byddai swyddi’n cael eu colli ym maes glo a dur. Roedd y diwydiant dur yn cyflogi llawer o bobl, mwy nag yr oedd eu hangen, mae’n debyg. Ond mewn gwlad synhwyrol, byddai cynlluniau wedi'u sefydlu i ail-gyflogi pobl mewn swyddi da, ond nid dyna a ddigwyddodd. Yr hyn a ddigwyddodd oedd diswyddo miloedd o bobl ar un diwrnod a’u bod yn cael gwybod, ‘Dyna ni, nid oes swydd i chi’. Dyna pam y cynyddodd diweithdra a dyna pam y gostyngodd ein cynnyrch domestig gros, oherwydd yr ergyd ddeuol honno. Nid oedd hynny'n ymwneud â newid diwydiannol ar ei ben ei hun. Roedd hynny'n bolisi bwriadol gan Lywodraeth nad oedd yn poeni pe bai pobl yn cael eu diswyddo a lle y byddan nhw’n mynd ar ôl hynny.

Rwy'n cytuno ag ef am yr angen i greu diwylliant entrepreneuraidd a dyna beth mae'r ddogfen yn ei ddangos. Ond mae'n hynod bwysig—soniodd am Gylchffordd Cymru—nad ydym yn ailadrodd camgymeriadau'r gorffennol. LG, gwyddoch chi, oedd un o'r camgymeriadau mwyaf y gwnaeth Awdurdod Datblygu Cymru mewn gwirionedd—. Roedd ganddyn nhw enw da tan hynny, ond hwn oedd un o'r camgymeriadau mwyaf a ddigwyddodd, o edrych yn ôl. Ac mae'n rhaid i ni fod yn ofalus iawn ynglŷn â'r hyn yr ydym ni’n ei gefnogi a’r hyn nad ydym ni’n ei gefnogi.

Mae'n sôn am yr hyn sy'n digwydd 60 milltir i'r dwyrain gyda James Dyson, wrth gwrs. Ymddengys fod ei ddadl ef am yr UE yn ymwneud â rheoleiddio sugnwyr llwch, hyd y gwelaf i. Mae'n eithaf amlwg mai marchnad sengl ydyw. Ble mae'n gweithgynhyrchu? Nid yw'n gweithgynhyrchu yn y DU, nac ydy? Felly, mae problemau yn y fan honno. Os yw mor wladgarol â hynny, efallai y dylai leoli popeth y mae'n ei wneud yn y DU ei hun.

O ran y baich rheoleiddiol y mae'n sôn amdano, beth yw hwnnw? Os yw'n dweud bod baich rheoleiddiol, byddai'n ddiddorol gwybod lle y mae'n gweld y beichiau hynny, gan nad yw'n rhoi unrhyw esiamplau. Mae'n sôn am faich treth. Mae'n rhoi enghraifft o ardrethi busnes. Rydym ni, wrth gwrs, yn ystyried sut y gallwn ni sefydlu system ryddhad barhaol o ran ardrethi busnesau bach. Rydym ni’n ystyried sut y gellir gwneud hynny gyda'r bwriad o weithredu hynny. Mae’n dweud bod ein hagwedd yn anghywir. Wel, gallaf ond cyfeirio—. Gallwn i fynd trwy restr lawn o bethau, ond fe’i cyfeiriaf at y geiriau a ddefnyddiwyd gan Aston Martin. Daethon nhw i Gymru, nid oherwydd bod mwy o arian yn cael ei gynnig, ond oherwydd balchder a phroffesiynoldeb Llywodraeth Cymru. Dyna pam y daethon nhw i Gymru a gellir ailadrodd hynny ar hyd a lled Cymru o ran y swyddi yr ydym ni wedi eu denu i Gymru.

Mae'n sôn am Brexit. Mae'n cydnabod bod yna heriau. Yn wir, mae heriau yn sgil Brexit. Mae'r farchnad sengl yn sicr yn bodoli, oherwydd ei bod yn defnyddio tariff cyffredin, ac o ganlyniad i hynny, i gael mynediad i’r farchnad honno, mae'n rhaid i bob un ohonom ni dalu'r tariffau neu ddod o hyd i ffordd o gytuno i osgoi talu'r tariffau hynny. A fodd bynnag, os oes gennych chi dariffau, mae gennych chi ffin galed yn Iwerddon. Nid oes unrhyw ffordd o osgoi hynny, oherwydd ni allwch chi gael system o dariffau ac yna dweud ‘Gyda llaw, mae gennym ni ffin tir gyda'r UE lle nad oes unrhyw reolau tollau o gwbl nac unrhyw dariffau yn daladwy’. Felly, nid yw eisiau ffin galed—iawn, rwy’n derbyn hynny—ond ni allwch chi gael tariffau a pheidio â chael ffin galed; mae'r ddau yn cyd-fynd â’i gilydd a'r holl ganlyniadau—canlyniadau trasig, mewn gwirionedd—a allai fod o ganlyniad i hynny.

Os gaf i hefyd ddadansoddi dadl y defnyddiodd ef yn gynharach. Dywedodd nad oedd ots am dariffau oherwydd bod y gyfradd gyfnewid wedi datrys y mater hwnnw. Wel, wrth gwrs, mae'r gostyngiad yn y bunt yn golygu bod nwyddau o'r Undeb Ewropeaidd bellach yn ddrutach yn y DU. Ychwanegwch dariffau ar ben hynny ac maen nhw’n ddrutach fyth a’r defnyddiwr sy’n talu amdanynt. Un o'r pethau na allwn ni byth ei ddeall yn y sgyrsiau a gefais gyda David Davis rai misoedd yn ôl oedd ei fod yn parhau i ddweud y gall tariffau roi pot o arian i ni y gallwn ni ei ddefnyddio i gefnogi busnes. Iawn, ond maen nhw'n cael eu talu gan y defnyddiwr. Y dyn cyffredin sy'n talu'r tariffau, nid y busnesau. Yn y pen draw, mae’r gost yn cael ei throsglwyddo i'r rhai sy'n prynu'r cynnyrch y mae tariff arno. Felly, mae'n anodd gweld sut y gall cyfraddau cyfnewid oresgyn y broblem os gorfodir tariffau. Siawns ein bod yn dymuno gweld byd lle, yn hytrach na gweld y DU yn cymryd marchnad o 400 miliwn o bobl ac eisiau gweld tariffau yn cael eu gorfodi ar eu nwyddau sy'n mynd i mewn i'r farchnad—siawns nad oes neb eisiau gweld hynny yn digwydd. Felly, mae llawer o’r hyn a ddywedodd na allaf ei dderbyn. Dywed fy mod i'n amddiffyn yr anniffynadwy. Mae'n rhaid i mi ddweud wrtho, rwy’n fwy na pharod heddiw i amddiffyn ac eirioli dros yr hyn y gellir ei amddiffyn yn fawr iawn.

Hoffwn i ddiolch i Adam Price am y geiriau hyfryd, caredig. Rwy'n siŵr y byddan nhw’n gwneud byd o les i mi; diolch yn fawr. Ond rwy'n credu, mewn gwirionedd, mai rhywbeth i'w ddathlu ydyw, y rhyddid i fynegi ar y meinciau Llafur hyn. Rydym ni wedi cael ein hannog gan y Llywodraeth i gyfrannu at yr hyn y maen nhw’n ceisio'i wneud, ac nid wyf i erioed wedi cael fy annog gymaint i leisio barn fel gwleidydd etholedig.

Gyda hynny mewn golwg, rwy’n mynd i leisio fy marn. Mae gennyf i gwestiwn neu ddau am y strategaeth genedlaethol. Yn gyntaf, ar dudalen 25 mewn cysylltiad â gofal cymdeithasol: mae'n dweud bod Llywodraeth Cymru yn bwriadu buddsoddi mewn model newydd arloesol ar gyfer darparu gofal yn y gymuned. A wnaiff y Prif Weinidog ateb y cwestiwn hwn yn uniongyrchol? [Torri ar draws.] Ydy e'n ceisio dod o hyd i'r ddogfen? Mae’n sôn ar dudalen 25 am fuddsoddi mewn model newydd arloesol ar gyfer darparu gofal yn y gymuned.

A fyddai'r Prif Weinidog yn ystyried y sector cyhoeddus yn creu cartrefi gofal gan ddefnyddio adeiladau presennol neu adeiladau newydd, a chaniatáu i weithredwyr dielw bach, lleol eu rhedeg, gan felly roi pwyslais sylfaenol ar ofal cymdeithasol sylfaenol yn ein cymunedau?

O ran cynllunio, ar dudalen 5 mae'n dweud bod y system gynllunio iawn yn hollbwysig i gyflawni ein hamcanion yn y strategaeth hon.

Byddwn i’n dadlau, er gwaethaf Deddf Cynllunio (Cymru) 2015 a oedd yn croesawu creu cynlluniau datblygu strategol sydd eto i’w gweithredu, bod cynlluniau datblygu lleol yn amlygu anghydraddoldeb rhanbarthol yn y system gynllunio gyfredol; maen nhw’n fethedig. Rydym ni’n gweld drwy gynlluniau datblygu lleol gorddatblygiad y de, yn enwedig yn fy ardal i ar hyd goridor yr M4, a thanddatblygiad a diboblogi y gogledd. Byddwn i’n dadlau bod cynlluniau datblygu lleol ynghlwm yn llwyr â’r hyn sy'n ddichonadwy, a’r hyn a olygir gan ddichonadwy yw proffidiol. Mae angen i ni ystyried hynny a sut yr ydym yn newid hynny. Ac roedd tudalen 24 y ddogfen yn galonogol i mi, gan ddweud y bydd Llywodraeth Cymru yn datgloi potensial BBaChau i adeiladu cartrefi.

Mae hynny'n gam calonogol iawn, ond un o'r pethau a fydd yn helpu busnesau bach a chanolig yw adfer safleoedd tir llwyd. A fyddai Llywodraeth Cymru felly yn ystyried adolygu polisi o ddarparu cymorth ar gyfer adferiad, a fyddai'n galluogi busnesau bach a chanolig i ddatblygu safleoedd tir llwyd, yn enwedig yn rhannau gogleddol yr ardaloedd yr wyf i’n eu cynrychioli?

Ac yn olaf, mae croeso mawr i ymagwedd ranbarthol, yn enwedig os yw'n ddull sydd wedi’i seilio ar leoliad, ac edrychaf ymlaen at weld sut y gellir gwneud hynny yn y cynllun economaidd sydd i ddod. Beth fydd yr olion traed rhanbarthol hynny ac a yw'r Prif Weinidog yn ffyddiog bod gan lywodraeth leol y strwythur, a hefyd y sgiliau a'r wybodaeth i gyflwyno strategaethau economaidd lleol? Bydd, bydd y Bil llywodraeth leol yn datblygu strwythur, ond a all ef fod yn ffyddiog y bydd sgiliau a gwybodaeth hefyd yn cael eu datblygu ochr yn ochr â hynny, yn enwedig o ran caffael, er enghraifft?

Yn gyntaf, mae'r Aelod yn gwbl gywir i ddweud ein bod yn annog y math hwnnw o feddwl. Fel y mae’n gwybod, rydym ni wedi trafod sawl gwaith pa mor bwysig yw gallu defnyddio syniadau newydd o’r tu allan i'r Llywodraeth, ac rwy’n croesawu’r sylwadau a wnaeth. Gofynnodd gwestiwn uniongyrchol i mi a'r ateb yw 'ydym'. Rydym ni eisiau ystyried pob strwythur posibl o ran rhedeg cartrefi gofal, ac mae hwnnw’n syniad y gellir ei ystyried, yn sicr, i weld pa mor ddichonadwy ydyw.

O ran CDLlau, mae'n iawn dweud nad yw CDLlau ar eu pennau eu hunain yn ddigonol bellach. Mae’n rhaid i gynllunio rhanbarthol fod yn llawer cryfach, ac mae hynny'n rhywbeth yr ydym ni’n bwriadu parhau i symud ymlaen ag ef yn rhan o'r Bil llywodraeth leol. Mae'n hollol gywir i ddweud ein bod ni'n byw mewn byd lle nad yw ffiniau llywodraeth leol mewn gwirionedd yn cael eu parchu gan gynllunwyr, na chan natur, na chan ddaearyddiaeth, ac mae'n golygu pan fydd un awdurdod lleol penodol yn edrych ar ei CDLl yng nghyd-destun yr hyn sy'n digwydd yn ei ardal ei hun yn unig, yn aml ceir effaith ganlyniadol rywle arall. Ac felly, bydd gweld cynllunio rhanbarthol yn y dyfodol yn hynod bwysig. Mae’r mater o ôl troed rhanbarthol yn rhywbeth a fydd yn cael ei ystyried yn rhan o'r Bil llywodraeth leol. Rydym ni’n dymuno annog awdurdodau lleol i gydweithio er mwyn sefydlu strwythurau cynllunio rhanbarthol.

Mae'n gofyn y cwestiwn i mi: a ydw i’n ffyddiog y gall pob awdurdod lleol gyflawni o ran strategaethau economaidd lleol? Yr ateb i'r cwestiwn hwnnw yw: nac ydw, ni allan nhw ei wneud ar eu pennau eu hunain. Dyna lle mae angen iddyn nhw weithio gyda'i gilydd. Nid wyf yn credu bod digon o ddyfnder ym mhob awdurdod lleol unigol yng Nghymru i ddatblygu'r math o strategaeth economaidd sydd ei hangen, ond drwy gydweithio ar ôl troed rhanbarthol, gellir creu'r dyfnder hwnnw. Ac wrth gwrs, rydym ni’n gwybod hefyd nad yw economïau yn parchu ffiniau llywodraeth leol. Mae'n hynod bwysig bod awdurdodau Blaenau'r Cymoedd yn gallu gweithio gyda'i gilydd er budd pawb, yn hytrach na meddwl ‘Byddwn ni’n ymdrin â’r hyn sy'n digwydd yn ein hardal ni yn unig.’ Rydym ni’n gwybod nad yw'r byd yn gweithio fel hynny. Ac mae hyn yn rhywbeth yr ydym ni’n awyddus i'w wneud. Gwn fod Ysgrifennydd y Cabinet wedi gweithio'n agos iawn gydag arweinwyr llywodraeth leol, ac maen nhw’n deall y neges honno. Ni allwn ni barhau ar drywydd sy'n trin Cymru fel 22 o ardaloedd gwahanol sy'n gweithredu bron yn gyfan gwbl yn annibynnol ar ei gilydd, a dyna pam y bydd cynllunio rhanbarthol yn dod yn bwysicach yn rhan o'r Bil hwnnw.

Yn olaf, mae'n sôn am safleoedd tir llwyd. Ydym, rydym ni eisiau gweld mwy o adfer tir llwyd, ond mae cost sylweddol i hyn. Rwy’n gwybod am o leiaf un enghraifft y gwnes i ymdrin â hi pan oeddwn i'n Weinidog dros yr amgylchedd, pan oedd y gost o adfer un safle bach yn £20 miliwn. Yn y gorffennol oedd hynny, 10 mlynedd yn ôl, oherwydd nad oedd y busnes yn bodoli mwyach —y perchnogion gwreiddiol. Ac o ganlyniad i hynny, mae'r atebolrwydd yn dod i ddwylo Llywodraeth Cymru. Dyma’r sefyllfa gyda glo brig hefyd. Nawr, mae problemau gwirioneddol yn bodoli o ran adfer safleoedd brig glo, a bydd rhai ohonom ni yn y Siambr hon yn fwy na chyfarwydd â nhw, a beth sy'n digwydd os nad yw'r busnes sy'n berchen ar y safle yn bodoli mwyach—mae'n mynd i ddwylo’r derbynwyr neu’n diflannu yn llwyr. Ac felly, mae'r rhain yn faterion yr ydym yn ymrafael â nhw, ond mewn egwyddor, wrth gwrs, rydym ni’n dymuno gweld rhagor o safleoedd tir llwyd yn cael eu hadfer, ond mae’n rhaid i ni wneud hynny ar y sail ei bod yn glir bod cyfyngiad ar yr hyn y gallwn ni fforddio talu amdanyn nhw yn y flwyddyn ariannol.

Prif Weinidog, a gaf i groesawu o ddifrif yr ymdrech i geisio uno gwahanol feysydd gweithgarwch y Llywodraeth? Mae llywodraethau yn aml yn cael eu beirniadu am feddylfryd seilo, ac rwy’n credu bod y Llywodraeth yn haeddu rhywfaint o ganmoliaeth yn y ddogfen hon am y ffordd y mae wedi ceisio dod â gwahanol feysydd ei rhaglen a'i strategaeth at ei gilydd. Ac rwy’n edrych ymlaen, pan gaiff y cynlluniau gweithredu eu cyhoeddi, at fwrw ymlaen â manylion hyn, i weld sut y bydd hynny'n gweithio'n ymarferol.

Y maes penodol yr oeddwn i’n dymuno canolbwyntio arno oedd awtomeiddio, sy'n trawstorri amrywiaeth o bortffolios a meysydd, a bydd yn effeithio'n sylweddol ar bopeth a wnawn. Ac rwy’n synhwyro nad yw pob lefel o’r Llywodraeth yn ddigon parod ar gyfer y storm sy'n cael ei rhyddhau o'n cwmpas. Rydym ni eisoes wedi gweld effaith cau canolfan alwadau Tesco yng Nghaerdydd a'i symud i Dundee, ac rwyf ar ddeall bod hyn wedi’i seilio’n llwyr ar ystyriaethau ynghylch awtomeiddio. Mae cydnabyddiaeth yn y strategaeth mai'r amddiffyniad gorau fydd pobl sydd â'r gallu i weithio'n well ac yn ddoethach na pheiriannau ac sy’n gallu datrys y problemau na all peiriannau eu datrys. Ac, wrth gwrs, mae sgiliau yn rhan bwysig o ymdrin ag awtomeiddio. Ond mae hynny'n colli'r cyfleoedd hefyd.

Ydy, mae'n iawn—mae fformiwla Banc Lloegr yn awgrymu y gallai rhyw 700,000 o swyddi fod dan fygythiad yng Nghymru, ond os ydym ni’n manteisio ar awtomeiddio, mae cyfleoedd i ni hefyd, o ran gweithgynhyrchu, dylunio a chyflwyno roboteg. Es i ar ymweliad diddorol â Choleg Peirianneg Prifysgol Abertawe ddydd Gwener diwethaf, lle mae gwaith arloesol iawn yn digwydd ar yr agenda hwn yng Nghymru, ac ymweliad yr wythnos flaenorol ag EBS Automation Ltd yn Nafen, sy'n gwneud gwaith rhyfeddol. Felly, mae stori gadarnhaol i'w adrodd, ond roedd y pwynt y gwnaeth y Prif Weinidog ychydig o funudau yn ôl yn drawiadol, wrth feirniadu methiant Llywodraethau blaenorol i ymateb i'r swyddi yr oedd disgwyl eu colli yn y diwydiannau glo a dur yn y 1980au, a'r methiant i gynllunio ar gyfer yr hyn yr oedden nhw’n gwybod y byddai’n debygol o fod yn addasiad yn yr economi. Ac rwy'n credu ein bod ni’n wynebu newid tebyg o fewn cenhedlaeth. Rydym yn gwybod y bydd tarfu sylweddol ar y ffordd yr ydym ni’n trefnu gwasanaethau cyhoeddus a'r economi, ac mae’n rhaid i ni fod yn barod ar ei gyfer, ac mae’n rhaid i hyn ddigwydd ar draws y Llywodraeth gyfan. Ac rwy’n gobeithio y bydd ef yn arwain y gwaith hwnnw yng Nghymru.

Mae'r Aelod yn hollol gywir. Y newid mawr, rwy’n credu, a ddigwyddodd yn ystod y blynyddoedd diwethaf yw cyflymder y newid. Ni fyddai wedi bod yn anodd rhagweld yn y 1970au bod glo—yn arbennig glo—yn dirywio. Ni allai neb fod wedi rhagweld y colli swyddi sydyn a ddigwyddodd, ond dyna fu’r duedd ers 1914. Yr hyn yr ydym ni’n ei weld yn awr yw cyflymder newid na fyddai wedi ei ystyried yn bosibl yn y 1970au. Ddeng mlynedd yn ôl, nid oedd y pwysau ar y sector manwerthu yr hyn y maen nhw yn awr, o ran cystadleuaeth o ffynonellau ar-lein, ac mae hynny'n rhywbeth y bu'n rhaid i'r sector manwerthu addasu iddo, yn llafurus iawn. Mae canolfannau galwadau o dan bwysau nawr mewn ffordd nad oedden nhw 10, 12 mlynedd yn ôl, wrth i dechnoleg wella. Yr her i ni, a Llywodraethau eraill, yw sicrhau, os bydd swyddi’n cael eu colli yn y meysydd hynny, bod swyddi eraill yn cael eu creu mewn mannau eraill, yn amlwg, ac mae hynny'n rhywbeth yr ydym ni’n ymwybodol iawn ohono.

Un o'r diwydiannau lle rydym ni'n arweinwyr byd mewn gwirionedd yw yswiriant—nid yn unig o ran cwmnïau unigol, ond gwefannau cymharu. Un o'r heriau y mae yswirwyr yn ei hwynebu yw ceir heb yrrwr—ceir sy'n gallu gyrru eu hunain. Beth y mae hynny'n ei olygu o ran asesu risg yswiriant? Sut ydych chi'n cyfrifo'r premiwm? Pwy sy’n atebol? Ond mae'r pethau hyn yn cael eu hystyried ar hyn o bryd, gan ein bod ni'n gwybod, ymhen 10 mlynedd—yn gynt na hynny, mae’n debyg—y bydd hon yn broblem wirioneddol. Felly, mae'n hollol gywir i ddweud bod heriau yn y fan honno, mae'n debyg nad ydyn nhw hyd yn oed wedi eu rhagweld eto, y mae'n rhaid eu cydnabod mor gyflym â phosib—rhai sy'n ymddangos yn bell, ond y byddan nhw ar ein gwarthau mewn dim o amser. Rydym ni'n barod iawn am yr her honno, er mwyn sicrhau, lle gwelwn newid yn digwydd, ein bod yn gwybod bod Cymru'n barod ar gyfer y newid hwnnw, a’n bod ni’n gwella sgiliau ein pobl, er mwyn sicrhau eu bod yn gallu manteisio ar y newidiadau hynny, mewn byd sy'n newid yn gyflym.

Fel Adam Price, rwyf innau hefyd wedi gwneud rhywfaint o ddarllen yn gyflym—llwyddais i ddarllen y ddogfen yn ystod un o'r cwestiynau yng nghwestiynau'r Prif Weinidog yn gynharach. Ac roedd pwyntiau yn y ddogfen yr oeddwn yn falch o'i weld yn y fan honno. Ond rwy'n siomedig, heddiw, nad ydym ni wedi gweld strategaeth economaidd gynhwysfawr. Fel aelodau eraill ar draws y Siambr hon, o bob plaid, dyna oeddwn i'n ei ddisgwyl. Ond a gaf i ofyn pam mae oedi wedi bod wrth dderbyn y ddogfen hon? Ym mis Gorffennaf, gwnaethoch ymrwymo y byddem ni’n gweld y ddogfen cyn diwedd y tymor. A gaf i ofyn i chi ddarparu dyddiad penodol o ran pryd y byddwn ni’n gweld y camau gweithredu penodol ar gyfer 'ffyniannus a diogel' a'r strategaeth economaidd? A phan fyddwn ni’n gweld y ddogfen honno, a fydd hynny'n ddogfen gynhwysfawr?

Wrth baratoi'r strategaeth hon, a gaf i ofyn sut y mae Llywodraeth Cymru wedi sicrhau bod ei bolisïau economaidd yn ategu strategaeth ddiwydiannol Llywodraeth y DU? Byddwch chi hefyd yn ymwybodol bod y strategaeth ddiwydiannol yn rhoi pwyslais mawr ar fynd i'r afael â'r anghysondeb rhanbarthol yn y ffyniant economaidd a'r prinder sgiliau sy'n bodoli ledled y DU. Nawr, rwy’n croesawu’n fawr iawn yn y ddogfen heddiw—nodaf eich bod yn bwriadu targedu ymyrraeth i anghenion economaidd pob rhanbarth. Mae hynny'n rhywbeth yr wyf i’n ei groesawu'n fawr iawn, a chroesawaf y cyfeiriad hefyd y byddwch chi’n canolbwyntio ar gryfderau pob rhanbarth—mae hynny i'w groesawu hefyd. Felly, sut y bydd strategaeth y Llywodraeth yn mynd i'r afael â'r materion hyn yn benodol, i ysgogi cynnydd mewn cynhyrchiant yn y gogledd a'r canolbarth yn arbennig? A gaf i ofyn yn hynny o beth pa ystyriaeth y mae'r Llywodraeth wedi'i rhoi i ddatblygu strategaeth economaidd ar gyfer canolbarth Cymru yn arbennig, a bargen dwf i ganolbarth Cymru?

Hefyd, ymddengys fod llai o bwyslais ar annog buddsoddiad mewnol yn y strategaeth hon. A wnewch chi, Prif Weinidog, gadarnhau bod eich Llywodraeth yn symud i ffwrdd o fewnfuddsoddiad fel piler allweddol o ymagwedd Llywodraeth Cymru tuag at ddatblygu economi Cymru? Ac os felly, sut y bydd y strategaeth yn sicrhau bod Cymru'n manteisio ar y cyfleoedd buddsoddi ac allforio a fydd yn codi o ganlyniad i Brexit, er mwyn hybu cysylltiadau masnach â phartneriaid eraill o bob cwr o'r byd?

Gofynnwyd am nifer o gwestiynau yn y fan honno, a chamau penodol, yn arbennig. Y pethau pwysicaf yn gyntaf: bydd y cynllun gweithredu economaidd yn cael ei gyhoeddi yn ystod yr hydref a bydd ar gael i'r Aelodau ei weld.

Mae strategaeth ddiwydiannol Llywodraeth y DU yn aneglur. Nid dyma'r strategaeth fwyaf manwl. Edrychwn ymlaen at weld hynny yn datblygu dros amser. Y cwestiwn mawr nad yw'n cael ei ateb ynglŷn â hynny a'r gronfa ffyniant a rennir yw sut y bydd yn ymgysylltu â gwaith y Llywodraethau datganoledig. Ni fydd cronfa ffyniant a rennir yn gweithio os yw Llywodraeth y DU yn penderfynu ar ei blaenoriaethau yn unig. Ni fydd yn ymgysylltu’n iawn â'r hyn sy'n digwydd yng Nghymru a'r hyn sy'n digwydd yn yr Alban. Rydym ni’n aros i weld sut y bydd hynny'n gweithio allan.

Mae'n sôn am y cytundeb twf canolbarth Cymru—mae hynny, wrth gwrs, yn rhywbeth y byddem ni’n dymuno arno wrth ddatblygu'r ddogfen hon a thu hwnt. Nid ydym ni’n symud i ffwrdd o fuddsoddiad mewnol. Mae buddsoddiad mewnol yn hynod bwysig i economi Cymru ac, yn unol â hynny, rwyf i, ers rhai misoedd, wedi edrych ar sut y gallwn ni roi hwb i'n presenoldeb dramor o ystyried bod Brexit yn digwydd. Ble arall y gallwn ni edrych? Pa farchnadoedd newydd allwn ni edrych arnynt? Ble dylem ni roi swyddogion Llywodraeth Cymru ar waith, fel arfer, â swyddogion yn yr hyn a oedd yn Fasnach a Buddsoddi y DU mewn swyddfeydd ledled y byd? Mae'r gwaith hwn yn bwysig i godi proffil Cymru. Rydym ni’n deall hynny ac mae'r gwaith hwnnw'n mynd rhagddo, ond mae'n iawn dweud bod codi proffil Cymru yn hynod bwysig—rydym ni’n gwybod hyn—o ran denu buddsoddiad. Byddwn i’n dadlau ein bod wedi gwneud hynny. Rydym ni wedi cael y buddsoddiad gan Qatar Airways, wrth gwrs, i'r maes awyr, ynghyd â llawer o bobl eraill o wledydd eraill, ac mae'n hynod bwysig bod momentwm yn parhau yn y dyfodol fel bod y llwyddiant a gawsom yn ystod y blynyddoedd nesaf yn cael ei ailadrodd pan ddaw at ddenu buddsoddiad tramor uniongyrchol.

Prif Weinidog, hoffwn i groesawu'r ymrwymiad yn y strategaeth genedlaethol i fodel newydd o ddatblygu economaidd sy'n canolbwyntio ar y rhanbarth. Rwy'n credu bod hynny'n arbennig o bwysig yn wyneb Brexit a cholli'r arian rhanbarthol y byddwn ni’n ei brofi o ganlyniad i hynny. Fodd bynnag, mewn cyhoeddiadau diweddar ar ddatblygu rhwydwaith o ganolfannau twf rhanbarthol, ymddengys bod y rhain yn bennaf yn rhannau mwyaf deheuol ein Cymoedd—mannau fel Pontypridd, Trefforest a Chaerffili. Felly, fy nghwestiwn i yw: sut y bydd y pwyslais rhanbarthol newydd yn cynorthwyo datblygiad economaidd yr ardaloedd mwyaf gogleddol yn ein Cymoedd lle yr ydym yn gwybod bod tlodi, diweithdra a salwch yn parhau i fod yn ystyfnig o uchel?

Yn ail, hefyd, fel eiriolwr angerddol ar gyfer yr economi sefydliadol, rwy'n falch o nodi bod y strategaeth yn sôn am gefnogaeth i fusnesau lleol ac arallgyfeirio cadwyni cyflenwi. Pa wybodaeth ychwanegol allwch chi ei rhoi ar sut y bydd Llywodraeth Cymru yn galluogi busnesau bach i dyfu a ffynnu, i lenwi'r canol sydd ar goll a chreu cyflogaeth gynaliadwy, o ansawdd da ac, yn anad dim, sy’n lleol?

Yn gyntaf, mae’r mater o le y gall canolfannau twf fod yn rhan ogleddol y Cymoedd yn fater sy'n cael ei ystyried gan Dasglu’r Cymoedd. Felly, nid yw hynny'n cael ei golli; mae'n rhywbeth sy'n dal i gael ei ddatblygu. Rydym ni’n deall pwysigrwydd y gallu i edrych ar ganolfannau twf, yn enwedig o gwmpas ffordd Blaenau'r Cymoedd, yr ydym ni'n gwybod y bu’n hynod bwysig i ddatgloi datblygiad economaidd ym Merthyr, fel un enghraifft, ond cymunedau eraill hefyd.

Yn ail, wrth gwrs, rydym ni’n gwybod bod mwyfwy o bobl yn hunangyflogedig, felly mae eu gallu i gael cyngor yn hynod bwysig. Mae gennym ni, wrth gwrs, gyfres o fesurau sy'n gallu cynorthwyo pobl i chwilio am gymorth ariannol lle bo'n briodol, i chwilio am gyngor lle bo hynny'n briodol, ac un enghraifft o hynny yw sicrhau y gall pobl gael gafael ar wasanaethau band eang cyflym. Rwyf i wedi dweud hyn o'r blaen yn y Siambr: mae band eang yn yr unfed ganrif ar hugain yn cyfateb i'r rheilffyrdd yn y bedwaredd ganrif ar bymtheg. Os ydych chi'n gysylltiedig, rydych chi'n gysylltiedig â'r byd a dyna pam, wrth gwrs, rydym ni wedi buddsoddi cymaint o arian yn Cyflymu Cymru: i ddod â band eang cyflym iawn i lu o gymunedau na fydden nhw byth yn ei gael fel arall—rhai cymunedau trefol, rhai gwledig. Rydym ni’n gwybod ei bod hi'n hynod bwysig bod ein cymunedau'n gysylltiedig, gan ei bod yn golygu y gall pobl sefydlu busnesau yno yn hytrach na gorfod symud i lawr i ran ddeheuol de Cymru er mwyn cael gafael ar y cyflymderau sydd eu hangen arnynt.

Diolch yn fawr iawn, Brif Weinidog, ac ymddiheuriadau i'r Aelodau hynny na allem ni alw arnyn nhw yn y datganiad hwnnw.