Felly, yr eitem nesaf yw dadl ar egwyddorion cyffredinol y Bil Cyllido Gofal Plant (Cymru), a galwaf ar y Gweinidog Plant, Pobl Hŷn a Gofal Cymdeithasol, Huw Irranca-Davies. 

Cynnig NDM6777 Huw Irranca-Davies

Cynnig bod Cynulliad Cenedlaethol Cymru, yn unol â Rheol Sefydlog 26.11:

Yn cytuno i egwyddorion cyffredinol y Bil Cyllido Gofal Plant (Cymru).

Cynigiwyd y cynnig.

Diolch, Dirprwy Lywydd, ac rwy'n cynnig y cynnig.

Rwy'n falch iawn o agor y ddadl hon ar egwyddorion cyffredinol Bil Cyllid Gofal Plant (Cymru). Hoffwn ddechrau drwy ddiolch i'r tri phwyllgor sy'n ymwneud â chraffu ar y Bil hwn am eu hamser a'u gwaith caled. Er mwyn cydnabod eu hymdrechion ysgrifennais at y tri phwyllgor, cyn y ddadl heddiw, yn nodi'n fanwl fy meddyliau mewn ymateb i'w hargymhellion a'u casgliadau, ac rwy'n gobeithio bod Cadeiryddion ac Aelodau'r pwyllgorau wedi cael ychydig o amser—er mai ychydig o amser ydyw—i ystyried yr ymatebion manwl.

Hoffwn ddiolch hefyd i'r holl randdeiliaid a ddarparodd dystiolaeth ysgrifenedig a llafar. Rwy'n dymuno tynnu sylw yn arbennig at waith y Pwyllgor Plant, Phobl Ifanc ac Addysg am graffu'n ddiwyd a manwl ar y Bil hwn ac ar y polisi sylfaenol. Rwy'n awyddus i ddweud ar ddechrau'r ddadl hon fy mod i'n gwerthfawrogi'n fawr iawn y dystiolaeth a gofnododd y Pwyllgor yn ystod Cyfnod 1 a faint o waith a wnaed ar ei adroddiad a'i argymhellion. Rwy'n edrych ymlaen at y cyfle i barhau i weithio gyda'r Pwyllgor ar ei argymhellion ehangach ynglŷn â gofal plant a'r sector yn gyffredinol, a'r meysydd penodol hynny y nodwyd bod angen i ni fel Llywodraeth wneud rhagor yn eu cylch i egluro pa gymorth sydd ar gael i helpu rhieni sy'n gweithio neu mewn hyfforddiant, er enghraifft.

Nawr, mae'r Bil Cyllid Gofal Plant (Cymru) sydd ger ein bron yn Fil byr a thechnegol a gyflwynwyd gennym i gefnogi cyflwyniad system sengl, genedlaethol o wirio ceisiadau a chymhwystra o ran ein cynnig gofal plant i Gymru, ac, wrth gwrs, mae'r cynnig gofal plant yn un o ymrwymiadau allweddol y Llywodraeth hon. Fe'i cyflwynwyd yn gyntaf ym maniffesto Llafur Cymru, a chafodd ei ailddatgan yn ein rhaglen lywodraethu, 'Symud Cymru Ymlaen'.

Felly, rydym wedi ymrwymo i ddarparu 30 awr yr wythnos o addysg gynnar a gofal plant wedi'i ariannu gan y Llywodraeth i rieni sy'n gweithio sydd â phlant tair a phedair oed yng Nghymru am hyd at 48 wythnos y flwyddyn. Gwnaethom yr ymrwymiad hwn gan fod rhieni wedi dweud wrthym fod angen cymorth gyda chostau gofal plant, yn arbennig y teuluoedd hynny ar incwm is lle mae costau gofal plant yn gyfran fwy o'r gyllideb wythnosol. Ond i fod yn hollol glir, nid oes angen inni ddwyn ymlaen ddeddfwriaeth i ddarparu'r cynnig. Rydym eisoes yn ei gyflawni mewn rhannau o Gymru, yn profi sut y mae'n gweithio i rieni, i ddarparwyr ac i blant. Ond bydd y Bil hwn yn creu proses 'unwaith i Gymru' syml, i wirio cymhwystra pobl, gan eu galluogi i gael y gofal plant sydd ei angen arnynt, yn syml.

Mae'r awdurdodau lleol sydd wedi cymryd rhan ym mlwyddyn gyntaf y rhaglenni treialu gofal plant yn gwneud gwaith gwych yn darparu'r cynnig, ond maen nhw'n dweud wrthym fod y baich gweinyddol yn fwy o lawer na'r disgwyl. Ac ar adeg pan fo'r gwasanaethau cyhoeddus dan bwysau o ganlyniad i gyni parhaus Llywodraeth y DU, ni allaf—alla i ddim—gofyn i awdurdodau lleol gynnal dull o wirio cymhwystra ar gyfer gofal plant sydd mor feichus, ansafonol a dibynnol ar bapur. Felly, mae'n iawn ac yn briodol ein bod yn ceisio manteisio ar dechnoleg ddigidol trwy ddatblygu'r un system 'unwaith i Gymru' hon i brosesu ceisiadau ac archwilio cymhwystra, a bydd y Bil hwn yn gwneud hynny.

Hoffwn i ddiolch i Brif Ysgrifennydd y Trysorlys, Ysgrifennydd Gwladol Cymru, yr Ysgrifennydd Cartref a'r Ysgrifennydd Gwladol dros Waith a Phensiynau am eu cymorth wrth ddatblygu'r Bil hwn. Y bwriad yw penodi Cyllid a Thollau Ei Mawrhydi i gynnal yr archwiliadau cymhwystra ar gyfer y cynnig. Bydd hyn yn golygu y gallwn ddefnyddio'r un system â'r un a ddefnyddir i gynnal archwiliadau o'r fath yn Lloegr ar hyn o bryd. Gall rhieni yng Nghymru wneud cais am gymorth gyda chostau gofal plant dan y cynllun gofal plant di-dreth a gwneud cais am y cynnig hwn yr un pryd, ond nid yw gweithio gyda Chyllid a Thollau EM yn awr yn golygu nad oes modd inni ystyried ateb pwrpasol i Gymru yn y dyfodol, os a phan fydd cyllid cyhoeddus yn caniatáu hynny.

Dirprwy Lywydd, gwnaeth y tri Phwyllgor nifer o argymhellion ynglŷn â'r Bil, a byddaf yn ceisio ymateb i lawer o'r rhain yn yr amser sydd gennyf. Cododd y Pwyllgor Materion Cyfansoddiadol a Deddfwriaethol a'r Pwyllgor Plant, Pobl Ifanc ac Addysg y mater o gydsyniad. Gallaf gadarnhau bod cydsyniad ar gyfer y Bil ar waith a fy mod wedi ysgrifennu at y Llywydd i gadarnhau hyn ar 9 Gorffennaf. Mae copïau o'r llythyrau ar gael ar wefan y Cynulliad Cenedlaethol. Bydd yr Aelodau yn ymwybodol bod angen caniatâd Gweinidogion perthnasol Llywodraeth y DU hefyd ar rai o'r Rheoliadau sydd i gael eu pasio o dan y Bil, felly hoffwn i dawelu meddwl y Cynulliad hwn ein bod yn wir yn gweithio'n agos gydag adrannau perthnasol y DU, ac rwy'n hyderus y byddwn yn sicrhau'r caniatâd angenrheidiol i'r rheoliadau o dan y Bil.

Fel y gallech ddisgwyl, gofynnodd y Pwyllgor Materion Cyfansoddiadol a Deddfwriaethol imi adolygu'r cydbwysedd rhwng y darpariaethau ar wyneb y Bil a'r rhai a adewir i'r Rheoliadau. Nawr, rwy'n deall y rhesymau dros hyn, a chyffyrddodd nifer o'i argymhellion â meysydd y byddai'n ddefnyddiol cael mwy o fanylion amdanynt ar wyneb y Bil. Yn wir, adleisiwyd y sylwadau hyn yn rhai o argymhellion y Pwyllgor Plant, Pobl Ifanc ac Addysg hefyd. Felly, gallaf gadarnhau y byddaf yn cyflwyno gwelliannau gan y Llywodraeth yn ystod Cyfnod 2 y Bil i roi mwy o fanylion am ddiffiniad 'plentyn cymwys' yn unol ag argymhelliad 5 y Pwyllgor Materion Cyfansoddiadol a Deddfwriaethol. Fodd bynnag, rwy'n parhau i edrych ar sut i fynd i'r afael â galwadau amrywiol i gynnwys y cynnig gofal plant ar wyneb y Bil, a byddaf yn ysgrifennu at y Pwyllgor Plant, Pobl Ifanc ac Addysg a'r Pwyllgor Materion Cyfansoddiadol a Deddfwriaethol gyda rhagor o gynigion wrth i ni eu datblygu.

Nawr, roedd llawer o'r argymhellion yn mynd i'r afael â manylion gweithredol megis y gyfradd fesul awr sy'n daladwy i ddarparwyr, y rhaniad rhwng gofal plant ac addysg, y trefniadau yn ystod gwyliau'r ysgol a phwy all ddarparu'r cynnig hwn, ac yn gofyn am gynnwys y manylion hyn yng nghwmpas y Bil. Rwy'n dal i fod o'r farn y byddai'n well ymdrin â manylion o'r fath yn y cynllun gweinyddol, yn hytrach nag yn y Bil ei hun, ac rwyf wedi esbonio'r rhesymau dros hyn yn fy llythyrau i at y tri phwyllgor. Serch hynny, rwyf wedi ymrwymo i sicrhau bod cynllun gweinyddol fframwaith cychwynnol ar gael i'r Pwyllgor Plant, Pobl Ifanc ac Addysg cyn Cyfnod 3, a byddem yn croesawu'r cyfle i ddychwelyd at y pwyllgor yn y gwanwyn i drafod y cynllun yn fanylach.

Gan droi at adroddiad y Pwyllgor Cyllid, rwyf wedi derbyn ei argymhelliad i ddarparu diweddariad ar y costau o weithio gyda Chyllid a Thollau EM. Bydd y system ymgeisio yn cael ei datblygu yn ystod y 18 mis nesaf, a bydd pwyntiau adolygu rheolaidd. Mae'r drefn lywodraethu a'r trefniadau priodol wedi'u rhoi ar waith ac rydym yn defnyddio arbenigedd Awdurdod Refeniw Cymru yn hyn o beth. Gallaf gadarnhau hefyd i'r Aelodau fod Cyllid a Thollau EM wedi ymrwymo i ddarparu gwasanaeth cwbl ddwyieithog ac rydym wedi ymrwymo i gymryd pob cam posibl i ddenu'r swyddi hyn i Gymru.

Dirprwy Lywydd, ar ddechrau'r ddadl hon, soniais ein bod ni newydd ddechrau treialu ein cynnig gofal plant. Ym mis Mai, ehangwyd y cynnig i saith ardal arall yng Nghymru; mae ar gael erbyn hyn mewn 14 o ardaloedd yng Nghymru. Rydym wedi ymrwymo i ddysgu o'r cyflwyniad graddol hwn a bydd gwerthusiad annibynnol o flwyddyn gyntaf y rhaglen yn cael ei gyhoeddi ym mis Tachwedd. Rwyf wedi cytuno i drefnu bod aelodau o'r Pwyllgor Plant, Pobl Ifanc ac Addysg yn cael gweld y canfyddiadau gwerthuso yn gyntaf er mwyn helpu ei waith craffu parhaus ar y Bil hwn. Rwyf hefyd wedi cytuno i roi gwybodaeth i'r pwyllgor am nifer y bobl sy'n manteisio ar y cynnig yn ystod ei flwyddyn gyntaf, ac i adolygu'r mater o ffioedd ychwanegol yn rheolaidd.

Yn dilyn materion a godwyd gan y Pwyllgor Plant, Pobl Ifanc ac Addysg, byddaf i hefyd yn adolygu'r Gorchymyn Eithriadau Gwarchod Plant a Gofal Dydd (Cymru) 2010, sy'n cynnwys darpariaethau sy'n nodi pwy sy'n cael darparu gofal plant a phwy sydd ddim yn cael  gwneud hynny, a byddaf yn rhannu'r canfyddiadau â'r pwyllgor.

Roeddwn yn falch bod y Pwyllgor Plant, Pobl Ifanc ac Addysg, ac eithrio un Aelod, wedi argymell cefnogi egwyddorion cyffredinol y Bil, ac yn amlwg byddwn yn annog yr un Aelod hwnnw i ailystyried yn ystod Cyfnod 1 y ddadl egwyddorion cyffredinol hon. Mae'n argymhelliad yr wyf yn ei gefnogi'n llwyr ac yn un yr wyf yn ei gymeradwyo i'r holl Aelodau, ac edrychaf ymlaen, yn wirioneddol, at barhau i drafod y Bil ac yn gobeithio y bydd y Cynulliad heddiw yn cefnogi ei egwyddorion cyffredinol. Diolch, Dirprwy Lywydd.

Diolch. A gaf i yn awr alw ar Gadeirydd y Pwyllgor Plant, Pobl Ifanc ac Addysg, Lynne Neagle?

Diolch Dirprwy Lywydd. Rwy'n falch o gyfrannu at y ddadl Cyfnod 1 i nodi prif gasgliadau ac argymhellion y Pwyllgor Plant, Pobl ifanc ac Addysg ynghylch y Bil Cyllido Gofal Plant.

Byddwch yn gweld o'n hadroddiad fod saith o'r wyth Aelod yn cefnogi egwyddorion cyffredinol y Bil hwn. Fel y clywsoch, nid oedd Llyr Gruffydd o blaid symud y Bil y tu hwnt i Gyfnod 1, ac rwy'n siŵr y bydd ef yn amlinellu'r rhesymau dros hyn yn fuan.

Mae'n deg dweud bod nifer ohonom wedi rhannu rhai o bryderon Llyr ynghylch y cynnig gofal plant ar ei ffurf bresennol. Byddaf yn ymhelaethu ar rai o'r meysydd hynny ychydig yn ddiweddarach. Fodd bynnag, ar y cyfan, nid oeddem o'r farn bod y pryderon hyn yn gyfiawnhad i'r Pwyllgor argymell y dylai'r Bil fethu ar hyn o bryd. Daethom i'r casgliad hwn ar sail ein cred bod angen y Bil er mwyn gallu defnyddio'r data sydd gan adrannau Llywodraeth y DU, gan gynnwys Cyllid a Thollau EM, i asesu cymhwystra ar gyfer y cynnig. Roedd y dystiolaeth a gyflwynwyd inni yn dangos cefnogaeth aruthrol i'r dull hwn.

Roedd y cymorth hwn wedi'i seilio ar un brif ddadl. Roedd pawb yn cydnabod y gellid cyflwyno'r cynnig gofal plant yn genedlaethol trwy ofyn i rieni brofi eu bod yn gymwys trwy ddarparu gwaith papur perthnasol i awdurdodau lleol. Fodd bynnag, roedd consensws eang, ar sail profiad yn yr ardaloedd sy'n ei dreialu ar hyn o bryd, fod hyn wedi bod yn feichus i rieni, darparwyr a llywodraeth leol fel ei gilydd. Roedd llawer hefyd yn dadlau y gallai ei gyflwyno ar sail archwiliadau â llaw gynyddu'r potensial ar gyfer anghysondeb a cham-drin y system.

Felly, ar y sail honno, roedd mwyafrif ein pwyllgor yn cefnogi egwyddorion cyffredinol y Bil hwn. Serch hynny, nodwyd gennym nifer o feysydd y credwn y dylid eu gwella. Y prynhawn yma, byddaf yn amlinellu rhai o'r camau y credwn y dylai'r Gweinidog eu cymryd i wella'r Bil.

Cyn imi wneud hynny, dylwn egluro ein bod wedi gwneud ein hargymhellion ar sail y gred gadarn nad oes modd gwahanu darpariaethau'r Bil oddi wrth fanylion y cynnig gofal plant ei hun. Mae'r Bil hwn yn rhoi pwerau eang i Weinidogion Cymru wneud is-ddeddfwriaeth i bennu manylion eu cynnig gofal plant. Er nad ydym efallai yn amau y bwriadau a nodwyd gan y Llywodraeth hon, mae'n rhaid inni gofio, os caiff y Bil hwn ei basio, y bydd y pwerau yno i unrhyw Lywodraeth yn y dyfodol wneud fel y mynnon â nhw. Ein cyfrifoldeb ni yw sicrhau ein bod yn eglur ynghylch yr hyn yr ydym yn deddfu i'w ganiatáu, ac a oes digon o fanylion ar wyneb y Bil i sicrhau bod bwriadau'r Cynulliad wedi'u diffinio'n glir yn y ddeddfwriaeth sy'n cael ei phasio.

I symud yn awr at fanylion ein hargymhellion. Yn gyntaf, rydym yn awyddus i sicrhau bod y gwersi a ddysgwyd o'r gwerthusiad o'r cynnig presennol sy'n cael ei dreialu yn llywio'r ddeddfwriaeth hon. Er ein bod yn cydnabod bod angen i'r Cynulliad symud yn gyflym i ddeddfu er mwyn cyflawni cyflwyniad cenedlaethol sy'n cynnwys y data sydd gan adrannau'r DU, rydym yn dal i fod yn siomedig na lwyddwyd i gwblhau gwerthusiad y cynllun treialu o'r cynnig cyn i'r ddeddfwriaeth hon gael ei dwyn ymlaen. Rydym yn pryderu mai'r prif reswm a nodwyd gan randdeiliaid dros adael llawer o'r manylion sy'n sail i ddarpariaethau'r Bil i'r rheoliadau oedd yr angen i barhau i fod yn hyblyg wrth aros am ganlyniadau'r gwerthusiad. Mae'r Gweinidog a'r rhanddeiliaid wedi rhoi pwysau sylweddol ar y gwersi a fydd yn deillio ohono.

Yn sgil hyn, credwn y dylai canfyddiadau'r gwerthusiad fod ar gael i ni eu hystyried cyn dechrau Cyfnod 3. Mae hyn er mwyn rhoi digon o gyfle i bob aelod gynnig ac ystyried unrhyw welliannau i'r Bil a allai fod yn ofynnol o ganlyniad i'r gwerthusiad. Rydym yn croesawu awgrym y Gweinidog yn ei ymateb ysgrifenedig a'i sicrwydd heddiw y bydd yn ymdrechu i rannu'r canfyddiadau cyn i Gyfnod 3 ddechrau.

Mae un arall o'n hargymhellion allweddol yn ymwneud ag a ddylid cyfyngu darpariaethau'r Bil i blant rhieni sy'n gweithio yn unig. Yn y dystiolaeth a gawsom, mynegwyd cryn bryderon y gallai cyfyngu'r Bil i'r grŵp hwn yn unig olygu mwy o anghydraddoldeb rhwng plant rhieni nad ydynt yn gweithio a phlant rhieni sydd yn gweithio, yn arbennig mewn cysylltiad â'r bwlch o ran parodrwydd i'r ysgol a chyrhaeddiad addysgol.

I liniaru'r effaith ar rai o deuluoedd tlotaf Cymru, argymhellwyd i'r Gweinidog y dylid ymestyn darpariaethau'r Bil y tu hwnt i rieni sy'n gweithio, yn benodol i'r rheini sy'n ymgymryd ag addysg a hyfforddiant sy'n gysylltiedig â sicrhau cyflogaeth.

Rydym yn siomedig nad yw'r Gweinidog wedi derbyn yr argymhelliad hwn. Rydym yn cydnabod bod rhaglenni eraill ar gael i gefnogi rhieni nad ydynt yn gweithio, gan gynnwys Rhieni, Gofal Plant a Chyflogadwyedd a Dechrau'n Deg, ac yn croesawu ymrwymiad y Gweinidog i egluro pa gymorth sydd ar gael ac i bwy. Fodd bynnag, rydym yn parhau i bryderu nad yw rhaglenni o'r fath ar gael i bawb y mae angen cymorth arnyn nhw ar hyn o bryd. Wedi'r cyfan, dangosodd ein hymchwiliad diweddar i Dechrau'n Deg fod y rhan fwyaf o'r plant sy'n byw mewn tlodi yn byw y tu allan i ardaloedd diffiniedig Dechrau'n Deg. Anogaf y Gweinidog i ailystyried yr argymhelliad hwn.

Yn ystod ein gwaith craffu, clywsom y bydd materion pwysig megis pa ofal plant a ariennir y bydd plentyn cymwys yn gallu ei gael, lle y bydd y gofal plant yn cael ei ddarparu, pwy fydd yn ei ddarparu, ac ar ba gyfradd fesul awr, yn cael eu nodi yn y cynllun gweinyddol. O dan y cynlluniau presennol, nid oes gan y cynllun gweinyddol unrhyw statws cyfreithiol. Rydym yn credu bod angen mynd i'r afael â hyn.

Roedd Argymhelliad 6 yn galw ar y Gweinidog i ddiwygio'r Bil i'w gwneud yn ofynnol i'r cynllun gweinyddol gael ei wneud trwy is-ddeddfwriaeth er mwyn iddo fod ar sail statudol. Byddwn yn gwahodd y Gweinidog i ailystyried ei ymateb i'r argymhelliad hwn. Ni wnaethom nodi y dylai'r manylion hyn fod ar wyneb y Bil neu mewn rheoliadau. Rydym yn awyddus i wneud yn siŵr bod dyletswydd gyfreithiol i lunio'r cynllun gweinyddol hwn os bydd yn cynnwys manylion pwysig o'r fath.

Yn fwy cyffredinol, rydym yn cytuno â'r Pwyllgor Materion Cyfansoddiadol a Deddfwriaethol fod angen rhagor o waith ar y cydbwysedd rhwng yr hyn sydd ar wyneb y Bil, yr hyn a gaiff ei adael i'r rheoliadau, a'r hyn sydd wedi'i gynnwys yn y cynllun gweinyddol. Rydym wedi galw ar Lywodraeth Cymru i roi mwy o fanylion ei chynnig arfaethedig ar wyneb y Bil, gyda phŵer i Weinidogion ddiwygio manylion yn y dyfodol trwy'r Rheoliadau, yn ddarostyngedig i'r weithdrefn uwchgadarnhaol.

Rydym yn croesawu awgrym y Gweinidog ei fod yn archwilio'r opsiynau sydd ar gael iddo. Ond, rydym yn parhau i fod o'r farn os na chymerir camau o'r fath, dylai'r rheoliadau a wneir o dan adran 1 o'r Bil fod yn ddarostyngedig i weithdrefn uwchgadarnhaol o ystyried eu harwyddocâd.

Yn yr amser sydd gennyf yn weddill, hoffwn ganolbwyntio ar ddau fater a oedd yn peri pryder arbennig i ni yn ein gwaith craffu, a hoffwn i ragor o eglurhad yn eu cylch. Yn gyntaf, a wnaiff y Gweinidog fy sicrhau i y bydd yn cynnal asesiad effaith diwygiedig o ran hawliau plant sy'n ystyried effaith y Bil ar y plant hynny nad ydynt yn gymwys o dan ei ddarpariaethau? Fel pwyllgor, rydym yn credu bod hyn yr un mor bwysig ag asesu'r effaith ar blant cymwys, ac nid oedd yr ymateb ysgrifenedig yn egluro hyn. Yn ail, rwyf yn annog y Gweinidog i ailystyried yn ofalus allu darparwyr i godi ffioedd ychwanegol ar rieni. Rydym yn poeni'n fawr y gallai bil o hyd at £162 y mis olygu bod y cynnig gofal plant yn anfforddiadwy i rieni sy'n gweithio ac yn cael y cyflog isaf. Rydym o'r farn bod angen ailystyried hyn.

I gloi, hoffwn ddiolch i'r Gweinidog am ei ymgysylltiad â'n hadroddiad. Er nad yw wedi derbyn rhai o'n hargymhellion, rwy'n cydnabod ei fod wedi derbyn y mwyafrif, ac edrychaf ymlaen at barhau ag ymgysylltiad adeiladol y Pwyllgor â'r Gweinidog i geisio dod o hyd i atebion i'r problemau mwyaf dybryd yr ydym wedi'u nodi. Diolch.

Diolch. A gaf i alw ar Jane Hutt i siarad ar ran y Pwyllgor Cyllid?

Diolch, Dirprwy Lywydd. Rwy'n falch o gael siarad yn y ddadl hon heddiw ar ran y Pwyllgor Cyllid ynghylch goblygiadau ariannol y Bil Cyllido Gofal Plant (Cymru). Yn gyntaf, mae'n werth nodi bod ein gwaith craffu ar y Bil wedi'i gyfyngu i'r wybodaeth ariannol a ddarparwyd yn yr asesiad effaith rheoleiddiol, sy'n nodi costau gweinyddu'r cynllun, ac nid y gost o ddarparu'r cynnig gofal plant ei hun.

Mae'r asesiad effaith rheoleiddiol yn cynnwys pedwar opsiwn ar gyfer gweinyddu system genedlaethol o brosesu ceisiadau a gwirio cymhwystra, a hoff opsiwn Llywodraeth Cymru yw addasu gwasanaeth presennol Cyllid a Thollau EM Lloegr i ddiwallu anghenion Cymru. Mae'r asesiad yn egluro nad yw'r gofyniad hwn wedi'i ddiffinio'n glir. Mae'r ffigurau a ddarparwyd yn frasamcanion cyffredinol cynnar, yn hytrach nag amcangyfrifon manwl o gost. Felly rydym yn croesawu ymrwymiad y Gweinidog i adolygu a diweddaru'r costau yn rheolaidd wrth barhau i bennu'r effeithiau ariannol, a chydnabod ymgysylltiad Llywodraeth Cymru â Chyllid a Thollau EM a'r gwaith a wnaed gan yr awdurdodau lleol sydd wedi bod yn gweithredu'r cynnig yn y cyfnod cynnar wrth ddatblygu'r costau hyn. Yn ei ymateb ffurfiol, nododd y Gweinidog newid i drefniadau cyflenwi ar gyfer yr ail flwyddyn o weithredu cynnar, gydag un awdurdod lleol yn derbyn a phrosesu ceisiadau ac yn gwneud taliadau perthnasol ar ran awdurdodau eraill. Rydym yn croesawu'r dull hwn o weithredu a sicrwydd y Gweinidog y caiff hyn ei adlewyrchu fel opsiwn newydd yn yr asesiad effaith rheoleiddiol yn ystod Cyfnod 2.

Mae'r prif bryder a amlygir yn ein hadroddiad yn ymwneud ag amcangyfrifon lefel uchel a ddarperir gan Gyllid a Thollau EM. Rydym yn derbyn bod Llywodraeth Cymru wedi cynnwys codiad tuedd optimistiaeth yn yr amcangyfrifon hyn, i gyfrif am y lefel gymharol o ansicrwydd sy'n gysylltiedig â gosod y system ar gontract allanol. Fodd bynnag, yn ddiweddar rydym wedi gweld bod costau Cyllid a Thollau EM yn codi mewn cysylltiad â gweithredu trethi datganoledig, ac rydym yn pryderu y gallai hyn ddigwydd eto.

Yn wir, mae'r llythyr gan Brif Ysgrifennydd y Trysorlys, a rannwyd â'r pwyllgor ar 9 Gorffennaf, yn egluro bod amcangyfrifon yn ddarostyngedig i newid pan fo'r ddarpariaeth yn dechrau, ac y byddai unrhyw newidiadau i weithrediad y cynllun gofal plant 30 awr neu feini prawf cymhwystra yn arwain at ragor o gostau a fydd yn effeithio ar yr amserlenni cyflawni.

Felly rydym wedi argymell bod Llywodraeth Cymru yn rhoi diweddariad ar gostau datblygu a chyflwyno cynnig gofal plant i Gymru o fewn platfform presennol Cyllid a Thollau EM wrth i'r cynnig symud ymlaen, ac mae'r Gweinidog wedi derbyn hyn.

Mae ymateb y Gweinidog i argymhelliad 29 o adroddiad y Pwyllgor Plant, Pobl Ifanc ac Addysg, sy'n nodi y gallai newid y trothwyon enillion arfaethedig arwain at gost untro cychwynnol o ryw £1 miliwn ac oedi o rhwng 12 a 18 mis, yn dangos yn glir ansefydlogrwydd y costau a'r amserlenni. Er ein bod yn cydnabod rhesymeg Llywodraeth Cymru dros ddefnyddio Cyllid a Thollau EM fel asiant cyflenwi, fe wnaethom ni gwestiynu ai staff Cyllid a Thollau EM yng Nghymru fyddai'n darparu'r gwasanaeth. Dywedwyd wrthym nad oedd wedi'i drafod yn fanwl eto, a daethom i'r casgliad y dylai Llywodraeth Cymru, yn rhan o'i thrafodaethau â Chyllid a Thollau EM, fynnu bod y gwasanaeth yng Nghymru yn gweithredu yng Nghymru er mwyn sicrhau swyddi yng Nghymru a chefnogi safonau'r Gymraeg. Rydym yn falch bod y Gweinidog yn cytuno â'r casgliad hwn a byddwn yn annog Cyllid a Thollau EM i weithredu agweddau ar gynnig gofal plant Cymru o un o'i swyddfeydd yng Nghymru.

Yn yr un modd, rydym yn croesawu'r potensial sydd yn y Bil i ddatblygu gwasanaeth pwrpasol i Gymru. Byddai hyn yn sicrhau bod Gweinidogion Cymru yn gallu rheoli darpariaeth gwasanaethau a chreu a chadw swyddi yng Nghymru. Gyda hyn mewn golwg, daethom i'r casgliad y dylai Awdurdod Cyllid Cymru oruchwylio'r model a weithredir gan Gyllid a Thollau EM er mwyn meithrin arbenigedd a phrofiad yng nghyd-destun Cymru, pe byddai Llywodraeth Cymru yn penderfynu datblygu ei system ei hun yn y dyfodol. Mae'r Gweinidog wedi rhoi sicrwydd bod cydweithio agos ar waith rhwng swyddogion ac Awdurdod Cyllid Cymru, er enghraifft, cymryd rhan ym mhrofion y system gwneud cais a gwirio cymhwystra, a chynrychiolaeth ar fwrdd y prosiect ar lefel swyddogol. Mae ymateb y Gweinidog hefyd yn egluro y byddai angen deddfwriaeth newydd er mwyn galluogi Awdurdod Cyllid Cymru i weinyddu cynnig gofal plant Cymru. Fodd bynnag, mewn tystiolaeth i'r Pwyllgor Cyllid a'r Pwyllgor Plant, Pobl Ifanc ac Addysg, dywedodd fod lle yn y Bil i ddatblygu model pwrpasol. Byddem yn gwerthfawrogi eglurhad ar y pwynt hwn. Diolch.

Diolch. A gaf i alw ar Gadeirydd y Pwyllgor Materion Cyfansoddiadol a Deddfwriaethol, Mick Antoniw.

Diolch  ichi, Dirprwy Lywydd. Adroddodd y Pwyllgor Materion Cyfansoddiadol a Deddfwriaethol ar y Bil Cyllido Gofal Plant (Cymru) ar 28 Mehefin a gwnaeth 12 o argymhellion. Wrth fynd heibio, cawsom ymateb i nifer o'r argymhellion hynny gan y Gweinidog ddoe. Rwy'n ddiolchgar am hynny ac am yr ymateb cadarnhaol i lawer ohonynt. Felly, mae'r adroddiad hwn i raddau helaeth yn ymwneud â'r Bil fel y mae, a byddaf yn gwneud sylwadau ynghylch rhai o ymatebion y Gweinidog hyd eithaf fy ngallu wrth fynd trwyddo.

Nid ein rôl ni ar y cyfan yw rhoi sylwadau ar egwyddorion cyffredinol Bil. Nid dyna swyddogaeth y Pwyllgor Materion Cyfansoddiadol a Deddfwriaethol. Fodd bynnag, mae'r angen am ddeddfwriaeth yn ystyriaeth gan y Pwyllgor. Bil sgerbwd yw'r Bil. Mae'n cynnwys saith pŵer i Weinidogion Cymru wneud is-ddeddfwriaeth, ac mewn Bil sydd â 13 o adrannau, mae hyn yn helaeth. Yn ein barn ni, mae ynddi ddiffyg eglurder a datganiad clir o ddiben. Gan fod cyn lleied o fanylion ar ei wyneb, nid ydym o'r farn bod y Bil yn bodloni egwyddorion allweddol deddfwriaeth. Ni ddylai deddfwriaeth sylfaenol fod wedi'i llunio mor fras â'r bwriad o'i defnyddio fel cyfrwng i gyflwyno is-ddeddfwriaeth i ymdrin â'r hyn a all ddigwydd yn y dyfodol. Mae'r dull hwn yn cyfyngu ar allu'r Cynulliad Cenedlaethol fel deddfwrfa i graffu ac i drafod gwelliannau posibl i faterion polisi sylweddol mewn fforwm democrataidd.

Nid ni yn unig sy'n mynegi pryderon o'r fath am ddeddfwriaeth. Yn ddiweddar, mae'r Pwyllgor Cyfansoddiad, sef ein pwyllgor cyfatebol yn Nhŷ'r Arglwyddi, wedi beirniadu Llywodraeth y DU yn yr un modd. Rydym yn cytuno â'i sylwadau bod Biliau sy'n rhoi pwerau eang i Weinidogion yn ei gwneud yn anodd i'r Senedd graffu arnynt, ac yn cyflwyno her sylfaenol i gydbwysedd y grym rhwng y Senedd a'r Weithrediaeth. Rydym yn poeni mai'r cais i'r Cynulliad Cenedlaethol yw rhoi pwerau eang i Weinidogion Cymru allu gwneud rheoliadau y gellid eu defnyddio i wneud darpariaethau nad yw'r Cynulliad Cenedlaethol yn eu rhagweld wrth ystyried y Bil. Rydym hefyd yn pryderu nad yw'r dull a fabwysiadwyd yn y Bil hwn yn gyson ag amcan Llywodraeth Cymru i wneud y gyfraith yng Nghymru yn fwy defnyddiol.

Fel y nodwyd yn ein hadroddiad, dull arall fyddai cynnwys y manylion angenrheidiol ar wyneb y Bil a hefyd gynnwys darpariaeth sy'n caniatáu i'r manylion hynny gael eu diwygio drwy is-ddeddfwriaeth yn ddarostyngedig i'r weithdrefn gadarnhaol. Nid yw cynnwys cymaint o bŵer Harri'r VIII yn ffordd ddelfrydol o ddeddfu, ond gall fod yn gyfaddawd rhesymol os bydd Llywodraeth Cymru yn ystyried bod angen hyblygrwydd o'r fath. Byddai ychwanegu mwy o fanylion at wyneb y Bil yn ei gryfhau yn sylweddol a byddai'n sylfaen gliriach ar gyfer y polisi y mae'n ceisio ei gyflawni.

Roedd ein hail argymhelliad yn awgrymu y dylai'r Gweinidog gynnal adolygiad sylfaenol o'r cydbwysedd rhwng yr hyn sydd ar wyneb y Bil a'r hyn a adewir i is-ddeddfwriaeth. A hoffwn gymryd y cyfle hwn i ddiolch i'r Gweinidog am ei ymateb ffurfiol i'n hadroddiad, yr wyf eisoes wedi cyfeirio ato. Rwy'n croesawu'r ffaith ei fod wedi gwrando ar bryderon y pwyllgor ac wedi adolygu'r cydbwysedd pŵer. Edrychaf ymlaen at weld y gwelliannau y mae'r Gweinidog yn bwriadu eu dwyn ymlaen yng Nghyfnod 2 yn y cyswllt hwn.

Wrth symud ymlaen at y cynnig gofal plant, mae Llywodraeth Cymru yn deddfu ar ei chynnig cyn diwedd y rhaglenni treialu perthnasol a'r gwerthusiad dilynol o effeithiolrwydd y polisi. Am y rheswm hwnnw, credwn ei bod yn werth ystyried a ddylid cynnwys gofyniad i adolygu a darpariaeth machlud yn y Bil. Byddai darpariaethau o'r fath yn dilyn dull a fabwysiadwyd eisoes gan Lywodraeth Cymru yn y Bil Iechyd y Cyhoedd (Isafbris Alcohol) (Cymru).

Roedd argymhelliad 3 yn ein hadroddiad yn tynnu sylw at y materion hyn ac yn gofyn i'r Gweinidog roi'r wybodaeth ddiweddaraf i'r Cynulliad am ei ystyriaeth o'r materion hyn yn ystod y ddadl y prynhawn yma. Rwy'n croesawu ymrwymiad y Gweinidog i ystyried yr opsiynau sydd ar gael mewn cysylltiad â'r argymhelliad hwn ac edrychaf ymlaen at gael yr wybodaeth ddiweddaraf gan y Gweinidog maes o law wrth ddatblygu'r cynigion.

Nawr, wrth graffu ar y Bil, nid oedd yn glir i ni pam na all materion o egwyddor sy'n ymwneud â chynnig gofal plant Llywodraeth Cymru ymddangos ar wyneb y Bil. Felly rydym yn argymell y dylai'r Bil, ar ei wyneb, ymrwymo Llywodraeth Cymru i ddarparu ei chynnig gofal plant, waeth beth fo hynny.

Argymhelliad 4—unwaith eto, rwy'n croesawu ymrwymiad y Gweinidog i archwilio'r opsiynau sydd ar gael mewn cysylltiad â'r argymhelliad hwn ac yn edrych ymlaen at gael diweddariad gan y Gweinidog maes o law.

Awgrymodd argymhelliad 5 o'n hadroddiad y dylai'r meini prawf cymhwystra craidd ynghylch pwy sy'n blentyn cymwys neu'n rhiant sy'n gweithio, ymddangos ar wyneb y Bil, ynghyd â darpariaeth sy'n galluogi'r meini prawf hyn i gael eu diwygio yn y dyfodol drwy reoliadau sy'n ddarostyngedig i'r weithdrefn gadarnhaol. Rydym yn anghytuno â'r Gweinidog y bydd y meini prawf cymhwystra yn dechnegol eu natur ac felly na fyddai ymgynghoriad ar reoliadau drafft sy'n ymwneud â'r meini prawf yn addas o reidrwydd. Rydym yn credu y byddai methu ag ymgynghori ar faterion sylweddol o'r fath yn groes i egwyddorion cyfraith gyhoeddus. Rwy'n falch o weld bod y Gweinidog wedi derbyn ein hargymhelliad ac y bydd yn cyflwyno gwelliannau yng Nghyfnod 2 i ddarparu eglurder o ran pwy sy'n blentyn cymwys.

Wrth symud ymlaen at y cynllun gweinyddol, ni fydd gan y cynllun unrhyw statws cyfreithiol, ac eto bydd yn cynnwys manylion am faterion pwysig iawn. Rydym yn pryderu y bydd y materion pwysig hyn yn cael eu gadael i ddogfen nad yw'n ddarostyngedig i unrhyw ofyniad o graffu gan y Cynulliad Cenedlaethol. Nid ydym yn credu y dylid penderfynu ar faterion fel y gyfradd fesul awr sy'n daladwy ar gyfer y gofal plant na phwy sy'n cael darparu gofal o'r fath heb fod y Cynulliad Cenedlaethol yn craffu ar y penderfyniadau. Rydym yn argymell y dylai'r gwelliannau gael eu cyflwyno yng Nghyfnod 2 i sicrhau y gwneir darpariaethau o'r fath mewn rheoliadau sy'n ddarostyngedig i'r weithdrefn gadarnhaol. Dyna oedd argymhelliad 7. Nid yw'r Gweinidog wedi derbyn yr argymhelliad hwn. Fodd bynnag, rwyf yn nodi ei fod wedi cynnig cyflwyno cynllun drafft cychwynnol i'r Pwyllgor Plant, Pobl Ifanc ac Addysg cyn trafodion Cyfnod 3.

Yn olaf, soniaf yn fyr am argymhelliad 12, sef y dylid diwygio'r Bil fel bod unrhyw Orchymyn cychwyn a wneir o dan adran 12(1) y Bil yn destun gwaith craffu gan y Cynulliad a'r weithdrefn negyddol. Nid yw'r Gweinidog wedi derbyn yr argymhelliad hwn, oherwydd nad yw gwneud Gorchmynion cychwyn fel arfer yn ddarostyngedig i unrhyw weithdrefn yn y Cynulliad. Mewn ymateb i hyn, byddwn i'n ailadrodd y casgliadau a wnaed yn ein hadroddiad. Ar gyfer Gorchmynion cychwyn a fydd yn deillio o Fil sy'n cynnwys cyn lleied o fanylion ar ei wyneb, mae'n bwysig bod y ddeddfwriaeth sylfaenol yn rhoi pŵer i'r Cynulliad Cenedlaethol drwy roi hawl iddo graffu ar y Gorchmynion hynny. Rydym o'r farn na ddylai Bil sgerbwd wneud defnydd o weithdrefn sy'n rhwystro gwaith craffu gan y ddeddfwrfa yn y dyfodol.

Diolch ichi, Dirprwy Lywydd.

Mae'n bleser gennyf gymryd rhan yn y ddadl hon ar y Bil cyllido gofal plant y prynhawn yma yn rhinwedd fy swydd newydd fel Ysgrifennydd Cabinet yr wrthblaid ar gyfer gofal cymdeithasol, plant, pobl ifanc a phobl hŷn. Hoffwn gofnodi fy niolch i'n harweinydd newydd, Paul Davies, Aelod Cynulliad, am ei hyder ynof i drwy fy mhenodi i'r swydd bwysig hon. Hoffwn ddiolch i'r holl Aelodau eraill sy'n eistedd ar y Pwyllgor a'r clercod sydd wedi cynorthwyo'r broses ddeddfwriaethol hyd yn hyn. Byddwn ni fel Ceidwadwyr Cymreig yn cefnogi'r cynnig heddiw ac yn derbyn egwyddorion allweddol y Bil. Fodd bynnag, rwyf yn annog y Llywodraeth i fod yn ymwybodol o gost weinyddol gweithredu'r ddeddfwriaeth hon ac i fod yn ymwybodol hefyd o unrhyw botensial i'r cynnig gael ei gamddefnyddio gan arwain at gost i rieni. Mae helpu rhieni plant ifanc sydd efallai yn ei chael yn amhosibl yn ariannol i fynd yn ôl i'r gwaith ar ôl cael plentyn yn nod teilwng. Fodd bynnag, nid yw'n fater o drefn y cyrhaeddir y nod hwnnw heb ystyried yn briodol sut yr ydym yn gwneud hynny.

Mae'n rhaid inni wneud yn siŵr bod y Bil yn ei gwneud hi'n haws i famau ddychwelyd i'r gweithlu ac nad yw'n darparu rhy ychydig yn rhy hwyr. Credaf fod yr argymhellion a amlinellir yn adroddiad Cyfnod 1 y Pwyllgor Plant, Pobl Ifanc ac Addysg yn hanfodol i sicrhau'r canlyniadau hirdymor cadarnhaol hynny ar gyfer ein rhieni yng Nghymru. Roeddwn yn siomedig o weld bod y Gweinidog wedi gwrthod argymhelliad 7 yn ei ymateb i'r adroddiad ar y Bil hwn. Mae eithrio ac anfanteisio rhieni sydd mewn addysg neu'r rheini sy'n chwilio am waith yn gwbl groes i'r rhethreg a glywn mor aml gan y Llywodraeth hon yn ddyddiol ar gydraddoldeb a thegwch. Mae'r Gweinidog yn cyfeirio yn ei ymateb bod dewisiadau eraill ar gyfer rhieni sydd mewn addysg ar ffurf y rhaglen Rhieni, Gofal Plant a Chyflogaeth (PaCE), sy'n dod i ben yn 2020, neu Dechrau'n Deg, y gwyddom fod y mwyafrif helaeth o blant sy'n byw mewn tlodi yn anghymwys ar ei gyfer oherwydd y loteri cod post.

Mae cyfle gan y Llywodraeth i annog dyheadau'r bobl hynny sy'n dewis addysg fel llwybr at symudedd cymdeithasol i fyny—a dydyn nhw heb achub ar y cyfle hwn o gwbl. Bydd amrywiaeth o raglenni yn arwain at ragor o ddryswch ymhlith rhieni, yn enwedig i'r rheini sy'n trosglwyddo o addysg neu ddiweithdra i gyflogaeth amser llawn. Dylem fod yn ymwybodol o'r straen y gall hyn ei achosi oherwydd aneffeithlonrwydd diangen a chymhlethdod systemau datgysylltiedig di-ri. Oni fyddai'n fwy ymarferol rhoi'r cynnig hwn i rieni, p'un a ydynt mewn cyflogaeth neu addysg, a chael gwared ar unrhyw rwystr i ymuno â'r gweithlu? Mae arnaf ofn bod cyfyngu'r cynnig hwn yn unig i rieni sydd mewn cyflogaeth yn rhoi plant sydd â'u rhieni'n ddi-waith dan anfantais cyn iddyn nhw hyd yn oed gamu i mewn i'r ystafell ddosbarth.

Mae gennyf bryderon hefyd ynglŷn ag effeithiolrwydd y ddeddfwriaeth pan fydd ar waith ac yn pryderu a yw'n cyflawni ei nod. Er gwaethaf y ffaith bod bwriad da i'r ddeddfwriaeth hon, mae gennym bryderon gwirioneddol y bydd y cynnig yn ei ffurf bresennol yn achos o godi pais wedi piso, gan gynnig cymorth i rieni yn rhy hwyr ac ymhell ar ôl i benderfyniadau gael eu gwneud am gynlluniau gyrfa un rhiant neu'r ddau yn y dyfodol. Rwy'n siŵr y bydd pawb ohonom sydd wedi bod â phlant ifanc, gan gynnwys fi fy hun, yn ymwybodol o'r realiti hwn. Rwy'n deall bod y Gweinidog wedi cytuno i adolygu oedran y plentyn cymwys, ac rwy'n croesawu hynny. Edrychaf ymlaen at glywed mwy gan y Gweinidog am newid i'r oedran cymhwyso.

Yn olaf, hoffwn godi'r mater o ffioedd ychwanegol yng nghyswllt y cynnig gofal plant. Heb gyfyngu ar gostau ychwanegol, mae posibilrwydd y bydd darparwyr gofal plant yn codi £162.50 ychwanegol ar gyfer pob plentyn bob mis, a bydd y gost honno'n sicr yn cael ei phasio i lawr i'r rheini sy'n gallu ei fforddio leiaf. Mae caniatáu taliadau ychwanegol yn peri risg y bydd y prisiau yn rhy uchel i deuluoedd incwm isaf ac na fyddan nhw'n gallu defnyddio'r cynnig hwn a mynd yn ôl i'r gwaith, yn ôl bwriad y Bil. Ni ddylai cynnig gofal plant am ddim anfanteisio'r union bobl hynny y'i cynlluniwyd i'w helpu. Ni chredaf y bydd yn syndod os bydd meithrinfeydd yn penderfynu bwrw ymlaen â gweithredu taliadau ychwanegol. Rhwng costau busnes cynyddol a'r ffaith fod gan feithrinfeydd Cymru eisoes y cyfraddau fesul awr isaf yn y Deyrnas Unedig, maen nhw'n wynebu her wirioneddol. Canfu arolwg a gynhaliwyd gan Gymdeithas Meithrinfeydd Dydd Cenedlaethol Cymru bod 41 y cant o feithrinfeydd wedi dweud bod y ffigur o £4.50 yn is na'u ffi arferol. Mae yna gymhelliant clir i feithrinfeydd wneud iawn am y diffyg drwy basio'r costau ychwanegol ymlaen i'r rhieni, ac nid yw'r Llywodraeth hon yn cymryd camau i atal hynny.

I gloi, rwy'n falch o weld bod y Gweinidog wedi derbyn mwyafrif yr argymhellion a wnaed yn yr adroddiad hwn gan y Pwyllgor. Edrychaf ymlaen nawr at gymryd rhan yn y Pwyllgor Plant, Pobl Ifanc ac Addysg, y gwn fod Lynne Neagle AC yn ei gadeirio mor wych. Diolch.

Mi gychwynnaf i drwy siomi'r Gweinidog a dweud na fyddaf i'n newid fy marn ynglŷn â fy mwriad i, a Phlaid Cymru, i wrthwynebu'r Bil yma. Mi gyfeiriodd at y ffaith bod y Bil, wrth gwrs, yn fyr ac yn dechnegol—mae hynny'n gywir—ac mae yna rhyw ddatgysylltiad yn bodoli rhwng y Bil a pholisi'r Llywodraeth. Ond, wrth gwrs, tra bod y geiriau yn y cymal cyntaf o'r adran gyntaf yn sôn am gyfyngu'r cynnig yma i rieni sy'n gweithio, yna mae gen i broblem sylfaenol gyda'r Bil.

Nid yw Plaid Cymru, wrth gwrs, yn gwrthwynebu cynnig gofal plant am ddim—yn wir, un o gonglfeini maniffesto Plaid Cymru oedd cynnig y gofal plant yma i bob plentyn tair a phedair oed. Fy mhroblem i yw bod y Blaid Lafur, y Llywodraeth Lafur, yn cyfyngu'r cynnig yna.

Nid yw'n iawn fod teuluoedd sy'n ennill hyd at £200,000 y flwyddyn yn gallu cael gofal plant am ddim pan fo'r plant tlotaf o aelwydydd di-waith, wrth gwrs, yn cael eu heithrio rhag mwynhau'r union fanteision hynny. Gwyddom fod y plant tlotaf, erbyn yr adeg y maen nhw'n dair blwydd  oed, eisoes 10 mis y tu ôl i'w cyfoedion mwy cefnog o ran datblygu geirfa, lleferydd a llythrennedd. Yn wir, mae Coleg Brenhinol y Therapyddion Lleferydd ac Iaith yn dweud wrthym fod yr 20 y cant tlotaf, mewn gwirionedd, 17 mis ar ôl y grŵp incwm uchaf erbyn iddynt gyrraedd tair oed.

Mae peidio â sicrhau bod gofal plant o ansawdd uchel ar gael i'r plant tlotaf hynny yn cadarnhau tlodi rhwng cenedlaethau. Nid yw torri'r cylch; mae'n ei waethygu. Nid dim ond fy marn i ac eraill yn y Siambr hon yw hyn—mae'r comisiynydd plant yn rhannu'r pryderon hyn. Mae hi wedi disgrifio'r polisi fel cymhorthdal mawr i rai o'r teuluoedd sy'n ennill y cyflogau mwyaf yng Nghymru sy'n debygol o atgyfnerthu'r anghydraddoldebau mewn canlyniadau ar gyfer gwahanol grwpiau cymdeithasol. Mae Achub y Plant a sefydliadau plant eraill wedi mynegi pryderon, fel y mae rhai o undebau'r athrawon hefyd, yn wir.

Nawr, rydym wedi clywed sawl gwaith bod Dechrau'n Deg yno ar gyfer yr ardaloedd tlotaf, i'w cefnogi, ac mae Cadeirydd y Pwyllgor Plant, Pobl ifanc ac Addysg eisoes wedi ein hatgoffa bod y rhan fwyaf o'r plant tlawd yng Nghymru yn byw y tu allan i ardaloedd Dechrau'n Deg. Mae hynny'n garfan fawr o bobl ifanc—neu blant, ddylwn i ei ddweud—sy'n disgyn drwy'r bylchau ym mholisïau'r Llywodraeth hon, a dydy hynny ddim yn dderbyniol i mi nac i fy mhlaid i.

Cafwyd cyfeiriadau at werthuso'r cynlluniau treialu a fydd ar gael yr hydref hwn, ac rwy'n ddiolchgar bod y Gweinidog yn dweud y bydd yn rhoi cipolwg cynnar inni o'r gwerthusiad hwn. Ond, wrth gwrs, mae ef eisoes wedi cyflwyno'r Bil, felly nid oes gennym y dystiolaeth i ategu'r stwff anecdotaidd, y dywedir wrthym yn y Pwyllgor ac yn y Siambr hon, mai hwn yw'r polisi cywir a'i fod yn gweithio. Rwyf i eisiau gweld y dystiolaeth cyn inni gymeradwyo'r darn hwn o ddeddfwriaeth. Yn wir, mae Pwyllgor arall yn y Cynulliad hwn—ac rydym ni, fel Pwyllgor, hefyd—wedi clywed nad yw'n gywir targedu plant tair i bedair-oed o reidrwydd ar gyfer y buddsoddiad hwn, a bod angen inni, efallai, ystyried ei wneud cyn hynny. Mewn gwirionedd, o ran buddsoddi i ganiatáu i'r rhieni hynny ddychwelyd i'r gwaith, mae'r angen mwyaf yn digwydd o'r adeg pan mae'r plentyn yn un oed. Mae'r her yn dod yn ôl atom ni fel plaid, hefyd, i edrych ar ein polisi ni, ond mae hynny'n rhywbeth yr ydym ni'n barod i'w wneud, ac nid dim ond palu ymlaen er gwaethaf popeth â'n llygaid ar gau a'n pennau i lawr.

Mae'n rhaid imi ddweud, er mor ganmoladwy oedd cynnig y Gweinidog i arwain ei blaid, fe wnaeth yn glir mai ei uchelgais mawr oedd rhoi darpariaeth cyn-ysgol i bawb. Wel, mae gennym gyfle i wneud hynny, ac roeddech chi'n gwbl iawn i ddweud y byddai'r ddarpariaeth honno yn mynd i'r afael ag effeithiau tlodi. Roeddech chi'n gwbl iawn i ddweud y byddai'n lleihau'r bwlch cyrhaeddiad pan fydd plant yn dechrau ysgol ac y byddai'n trawsnewid cyfleoedd bywyd y plant hynny. Wel, wyddoch chi beth? Pe byddech chi wedi pleidleisio dros Blaid Cymru yn etholiad diwethaf y Cynulliad, gallem ni eisoes fod wedi dechrau cyflawni hynny.

Efallai fod darparu gofal plant â chymhorthdal gan y wladwriaeth, dan amgylchiadau priodol, yn syniad da mewn egwyddor, ar yr amod ei fod wedi ei dargedu yn y modd cywir. Gall gynorthwyo rhieni mewn cyflogaeth a gall i raddau helpu llawer o rieni sy'n gweithio i gael gwaith, yn enwedig menywod. Ond mae'n dal yn aneglur sut y bydd y cynllun gofal plant penodol hwn yn gweithio a pha mor llwyddiannus y bydd.

Rwy'n credu mai'r hyn y mae angen i bobl Cymru ei ddeall, mewn gwirionedd, yw bod Llywodraeth Cymru, yn ymarferol, yn prynu pleidleisiau gydag arian y trethdalwyr ar hyn. Mae'n amlygu ffolineb rhoi pwerau gwario i'r Blaid Lafur heb iddynt gael eu gorfodi i dderbyn y cyfrifoldeb a ddaw yn sgil codi trethi i dalu am eu cynlluniau. Mae fel rhoi allweddi'r siop losin leol i blentyn gan wybod y bydd y plentyn yn gwneud ei hun yn sâl.

O ran y cynnig gofal plant ei hun, ble mae eich blaenoriaethau? Mae yna rieni sydd angen y cymorth y mae gofal plant â chymhorthdal gan y wladwriaeth yn ei roi, fel y di-waith. Mae'r rhieni hyn yn absennol o'r Bil hwn. Does dim cymorth ar gyfer rhieni sydd angen gofal plant er mwyn dilyn hyfforddiant i'w helpu i ddychwelyd i'r gwaith ychwaith. Mae hynny'n ddiffyg amlwg ac yn un y mae'r Gweinidog wedi gwrthod mynd i'r afael ag ef dro ar ôl tro. Wrth wrthod argymhellion 7 a 8, dywed y Gweinidog fod yna gynlluniau eraill i roi cymorth, ac rwy'n siŵr bod hynny'n wir. Ond mae'r ffaith bod y Pwyllgor wedi galw ar i rieni o'r fath gael eu cynnwys yn y ddarpariaeth gofal plant yn dangos nad yw'r cynlluniau hynny yn rhoi sylw i'r broblem benodol. Ond er lles yr hyn a elwir yn gyffredinolrwydd, bydd rhieni yn y braced treth 40 y cant a chyfoethocach o lawer na hynny yn derbyn gofal plant am ddim. Ai cyffredinolrwydd yw hyn mewn gwirionedd? Nid yw Llafur Cymru yn cael unrhyw broblemau mewn meysydd eraill wrth wahaniaethu yn erbyn yr hyn y maen nhw'n ei ystyried yn gyfoethog, felly a yw hyn mewn gwirionedd oherwydd nad oes gan Llafur Cymru ddim dychymyg i wahaniaethu rhwng rhieni sydd angen cymorth a'r rhai nad ydynt? Mae'r Gweinidog wedi colli cyfle i ad-drefnu a symleiddio'r cynlluniau sydd ganddo ar waith i helpu rhieni sy'n ceisio dychwelyd i'r gwaith.

Diffyg difrifol arall yn y Bil yw'r methiant i gynnwys ysgolion. Pam? Dydw i ddim yn deall hynny. Mae plant yn treulio rhan fawr o'u bywyd yn yr ysgol, ac nid yw'n gwneud unrhyw synnwyr o gwbl i atal ysgolion rhag darparu gofal plant. Yn wir, mae'n gwbl resymegol y dylen nhw. Felly, efallai y gwnaiff y Gweinidog, yn ei ymateb i'r ddadl hon, egluro'r rheswm dros hyn heb gyfeirio at anhawster technegol a allai fod wedi cael sylw yn y Bil. Ymddengys bod y Gweinidog wedi ymateb yn rhyfedd hefyd i argymhelliad 17 yn adroddiad y Pwyllgor Plant, Pobl Ifanc ac Addysg ar y Bil. Argymhellodd y Pwyllgor y dylai'r Gweinidog gynnal asesiad o'r effaith ar hawliau plant sy'n cynnwys pob plentyn, nid dim ond y rhai sy'n gymwys o dan y cynllun gofal plant. Mae'r Gweinidog wedi derbyn yr argymhelliad hwn mewn egwyddor, ond beth yn union ydych chi'n ei olygu gan hynny, Gweinidog? Oherwydd nid oes unrhyw arwydd yn eich ymateb i argymhelliad 17 y bydd unrhyw asesiad effaith yn y dyfodol yn ystyried yr effaith ar bob plentyn ac nid dim ond y rhai sy'n gymwys o dan y Bil. Siawns nad ydych chi'n deall bod y comisiynydd plant yn pryderu'n fawr iawn bod y ffordd y targedir y cynnig gofal plant hwn yn mynd i anfanteisio'r union blant sydd angen y cymorth fwyaf. Os gwelwch yn dda, rhowch esboniad. Os ydych chi'n mynd i ystyried yr effaith ar bob plentyn beth bynnag, pam na wnewch chi ddweud hynny yn eich ymateb?

Gan droi at ffurf wirioneddol y Bil, byddwn yn disgrifio hyn fel Bil galluogi ar steroids. Yn hytrach na phennu cyfyngiadau a therfynau ar y pwerau a gosod paramedrau'r cynnig gofal plant—yn hytrach na gosod y paramedrau a nodi rhai manylion a rhywfaint o arweiniad am yr hyn y mae Llywodraeth Cymru yn cael ei hawdurdodi i'w wneud yn y fan hon, er mwyn gallu barnu'r cynllun yn y lle hwn ar ei rinweddau, maen nhw wedi llunio Bil sy'n caniatáu iddyn nhw feddwl beth i'w wneud wrth i bethau godi. Mae'n rhoi penrhyddid i Llafur Cymru gyflwyno pa bynnag gynllun a ddewisant gydag ychydig iawn o graffu gan y Cynulliad. O ganlyniad, byddwn ni'n pleidleisio yn erbyn y Bil hwn gan ei fod yn rhy eang, mae'n rhoi rhwydd hynt i Lywodraeth Cymru wneud yr hyn a fynnant ac i'w wneud wrth fynd ymlaen, ac mae wedi'i dargedu'n wael. Felly, byddwn yn pleidleisio yn ei erbyn. Diolch.

Rwyf wedi drysu braidd gan ddiwedd araith Michelle Brown. Roeddwn wedi deall ei bod hi'n cefnogi egwyddorion cyffredinol y Bil yn y Pwyllgor, ond yn amlwg mae hi wedi rhoi mwy a mwy o ystyriaeth iddo neu efallai wedi ymgynghori â chydweithwyr dros yr haf a bydd bellach yn pleidleisio yn eu herbyn.

Fodd bynnag, mae'r un mor anodd neu'n fwy anodd deall safbwynt y Gweinidog ar hyn. Roeddwn yn edrych ymlaen at ei glywed yn jyglo heddiw rhwng ei ddwy het, (1) fel y Gweinidog sy'n cefnogi cyfyngu ar hyn i rieni sy'n gweithio, a (2) fel ymgeisydd am yr arweinyddiaeth yr oedd ei brif bolisi'n ymwneud ag agor hyn i bawb a sicrhau y byddai'r teuluoedd tlotaf yn elwa. Fodd bynnag, mae wedi datrys y sefyllfa drwy ddod â'i ymgyrch arweinyddiaeth i ben cyn dod yma. Mewn sawl ffordd, mae hynny'n drueni. Ond credaf fod pos ynglŷn â'r Bil hwn, oherwydd ymddengys i mi fod Aelodau Llafur yn awyddus yn gyffredinol bod y Comisiynydd Plant, yr hyn a ddywed—y dylai'r budd fynd i'r teuluoedd sy'n ennill y cyflogau isaf, ac eto i gyd mae ganddyn nhw Fil sy'n eu heithrio'n benodol o hynny—neu nifer fawr ohonynt—drwy ddweud, 'Dim ond i rieni sy'n gweithio y gall y cymorth hwn fynd.'

Dywed y Gweinidog yn ei adroddiad ar dudalen 5:

'Mae gan Weinidogion Cymru y pwerau angenrheidiol eisoes i gyflwyno rhaglenni ychwanegol o gymorth yn ôl y gofyn'.

Ond nid wyf yn credu bod hynny'n wir, o leiaf gyda'r hyn yr ydym ni'n ceisio ei wneud gyda'r Bil hwn, sef cael system lle mae Cyllid a Thollau EM, gan fod ganddynt systemau ar waith eisoes, yn gwirio cymhwystra yn effeithlon. A'r hyn yr ydym yn ei wneud yw cael darn o ddeddfwriaeth, beth bynnag y mae'r Gweinidogion yn awyddus i'w wneud yn y dyfodol, faint bynnag o arian sydd ganddynt, beth bynnag yw eu blaenoriaethau, beth bynnag y dywed y Gweinidog y mae'n ei gredu fel ymgeisydd am yr arweinyddiaeth—y bydd y ddeddfwriaeth yn atal eu gallu i ymestyn y cynllun i rieni nad ydynt yn gweithio.

Nawr, rwy'n deall bod yr adnoddau'n brin, ac rwyf o blaid cael hyn ar gyfer rhieni sy'n gweithio oherwydd credaf y bydd yn caniatáu i fwy o rieni, yn enwedig menywod, ar ôl cael plant, allu dychwelyd i'r gweithlu os ydynt yn dymuno gwneud hynny. A chredaf hefyd, pan fydd gennym ddatganoli treth incwm o fis Ebrill nesaf ymlaen, efallai y bydd rhywfaint o fudd i raglenni gwariant eraill neu hyd yn oed o bosibl ar gyfer gostyngiad yn y dreth, er fy mod yn amau hynny gyda'r Llywodraeth hon mewn grym. Oherwydd os yw'n helpu mwy o bobl i ymuno â'r gweithle, bydd hynny'n arwain at dreth uwch, o bosibl, a all, yn ei dro, ariannu rhaglenni eraill. Ond nid wyf yn deall pam mae Aelodau Llafur a Gweinidogion, o leiaf pan fydd ganddyn nhw un het ar eu pen, yn dweud wrthym nad ydyn nhw'n cefnogi'r rhaglen hon, ond eto i gyd, pan fyddant yn dod i'r tŷ hwn i ddadlau dros hynny, mae'n hanfodol eu bod yn rhieni sy'n gweithio yn unig. Yr unig beth sydd gan y Pwyllgor i'w ddweud yw hyn: pam na allwch fod yn hyblyg os penderfynwch, ar ryw adeg yn y dyfodol, fod adnoddau yn caniatáu hynny a'ch bod yn dymuno ymestyn hyn i gynnwys grwpiau eraill—pan na allwch fod yn hyblyg? Ac eto rydych yn dod yma ac yn dweud na, ni allwch wneud hynny. [Torri ar draws.] Rwy'n ildio.

Diolch i chi am ildio. Tybed a yw'r Pwyllgor wedi dadansoddi faint o blant yr ydym ni'n sôn amdanynt, mewn gwirionedd, o gofio mai dim ond 3.8 y cant o'r boblogaeth oedran gweithio sy'n ddi-waith. Faint o blant ydym ni'n sôn amdanynt?

Mae arnaf i ofn nad oes gen i'r rhif hwnnw wrth law ar hyn o bryd, ond credaf y bydd y gyfradd diweithdra 3.8 y cant hwnnw yn tanddatgan y nifer sy'n gymwys, oherwydd i fod yn ddi-waith yn ôl y diffiniad hwnnw mae'n rhaid i chi fod wrthi'n chwilio am waith, ac roedd y pwyllgor yn ystyried ymestyn y diffiniad rhywfaint i gynnwys y rhai hynny sy'n gwneud hynny ac yn cael addysg neu hyfforddiant sydd â'r nod o fynd yn ôl i weithio, ond credaf fod yna lawer mwy nad ydynt yn chwilio am waith oherwydd eu bod yn gofalu am blant ifanc, a, wel, y dewis hwnnw—dyna'r sefyllfa. Ond mae agwedd y Llywodraeth ar hyn yn fy nrysu a'r gwahanol hetiau yr ymddengys y mae pobl yn eu gwisgo.

Fodd bynnag, a gaf i nodi ychydig o bwyntiau eraill ar y cysyniadau? Roedd hi ychydig yn rhwystredig nad oeddem ni'n gwybod ar ba sail y dyfarnwyd y cysyniadau. Roeddwn i'n dweud yn y pwyllgor efallai y byddai'n anodd yn weinyddol i newid y meini prawf cymhwystra y mae Cyllid a Thollau EM yn eu defnyddio ar gyfer gofal plant di-dreth ar draws y DU, a phrofodd hynny i fod yn wir, ond fe wnaethom dreulio cryn dipyn o amser yn trafod y mater hwn ond pe byddai'r mater cysyniadau, a anfonwyd sawl mis ynghynt, wedi ei rannu â'r Pwyllgor, byddem wedi bod yn gwybod nad oedd Cyllid a Thollau EM yn mynd i ganiatáu hynny neu byddai'r holl beth wedi gorfod cael ei ailagor neu fod yn ddrud iawn ac yn weinyddol anodd.

Hoffwn hefyd gyflwyno un ple olaf, ac mae'r Gweinidog wedi bod yn gwrando ar hyn ac wedi gwneud cynnydd, ond mae cynllun gofal plant di-dreth y DU ar gael ac yn agored, a gall rhieni yng Nghymru gael gofal plant ac yna hawlio 20 y cant o'r gost yn ôl gan Cyllid a Thollau EM. Mae'n dda iawn, pan fyddan nhw'n gwneud cais o dan y cynllun hwn, y byddan nhw'n cael gwybod am hynny, ond yn y cyfamser pan fyddan nhw'n clywed am yr hyn y mae Gweinidogion a'r Llywodraeth yn ei wneud ar y cynllun hwn yng Nghymru ni fyddan nhw'n clywed am y gofal plant di-dreth hwnnw yn y DU. Dylech achub ar y cyfle i'w hyrwyddo, oherwydd yr hyn y bydd hynny'n ei wneud yw dod â mwy o refeniw ac arian i economi Cymru, helpu meithrinfeydd a helpu rhieni.

Diolch. A gaf i alw nawr ar y Gweinidog dros Blant, Pobl Hŷn a Gofal Cymdeithasol i ymateb i'r ddadl? Huw Irranca-Davies.

Diolch Dirprwy Lywydd, ac fe ddechreuaf drwy ddiolch i'r holl Aelodau am eu cyfraniadau heddiw, yn enwedig Cadeiryddion y Pwyllgor Plant, Pobl Ifanc ac Addysg, y Pwyllgor Cyllid a'r Pwyllgor Materion Cyfansoddiadol a Deddfwriaethol, ond hefyd rwy'n llongyfarch Janet ar ei swydd newydd, a hefyd yr holl Aelodau eraill sydd wedi cymryd rhan hefyd ac sydd wedi siarad yn fanwl iawn am y Bil sydd ger ein bron. Ceisiaf ymateb, o fewn yr hyn sydd ychydig dros bum munud rwy'n credu, i lawer o'r pwyntiau, ond byddwch yn gwerthfawrogi rwy'n credu, mewn dadl Cyfnod 1, efallai na fyddaf yn gallu ymdrin â phob un ohonyn nhw.

Os caf i yn gyntaf oll droi at Gadeirydd y Pwyllgor Plant, Pobl Ifanc ac Addysg i ddiolch i chi, Lynne, unwaith eto, am y gwaith y mae'r Pwyllgor wedi'i wneud. Rwy'n falch eich bod yn cefnogi cyfranogiad Cyllid a Thollau EM o fewn hyn er budd gorau awdurdodau lleol a rhieni mewn dull symlach i'r cais a'r gwiriad cymhwystra yn y system. Bydd hyn yn ei gwneud yn haws i awdurdodau lleol a rhieni. Rwyf yn ailadrodd unwaith eto fy mod yn ymrwymedig i rannu canfyddiadau'r gwerthusiad gyda'r Pwyllgor cyn gynted ag y bo'n ymarferol bosibl, ac mae fy swyddogion yn wir yn siarad, rwy'n deall, â thîm y pwyllgor ar hyn o bryd ynghylch y modd gorau o wneud i hynny ddigwydd.

Un agwedd y mae nifer o bobl, gan gynnwys Cadeirydd y Pwyllgor Plant, Pobl Ifanc ac Addysg, wedi sôn amdano yw agwedd y rhieni nad ydynt yn gweithio, a hoffwn wneud un peth yn glir iawn, iawn, oherwydd ei bod yn ymddangos weithiau fel nad oes unrhyw ddarpariaeth o gwbl ar gyfer plant rhieni nad ydynt yn gweithio, ond, wrth gwrs, bydd plant rhieni nad ydynt yn gweithio yn dal i allu cael gafael ar ddarpariaeth addysg gynnar gyffredinol yn y cyfnod sylfaen, a byddaf hefyd yn edrych ymlaen at fapio yn fwy eglur y ddewislen o raglenni sydd ar gael i wahanol gategorïau o rieni, gan gynnwys, mae'n rhaid imi ddweud, yn y rhaglen Dechrau'n Deg sy'n uchel ei pharch hefyd. Nid yw hon yn bodoli ar ei phen ei hun.

A wnaiff y Gweinidog dderbyn ymyriad?

Os gwnaf hynny, bydd yn bwyta i mewn i'r amser, ond rwy'n hapus i gymryd un.

Dim ond yn fyr iawn, tybed, Gweinidog, a wnewch chi ymateb ychydig yn fwy i'r hyn y mae Cadeirydd y pwyllgor ac eraill wedi'i ddweud am y cyfyngiadau ar Dechrau'n Deg a'r ffaith bod cynifer o'n plant, sy'n cael eu magu mewn tlodi, y tu allan i'r ardaloedd hynny. Nid yw hyn yn newydd.

Credaf, yn rhyfedd iawn, o ran sylwadau Mark yn y fan yna, mewn byd delfrydol, pe byddai gennym ni gyllidebau diderfyn, pe byddai cyni yn dod i ben, rwy'n credu ein bod yn gwybod beth y byddem ni yn ei wneud, a chredaf fy mod yn gwybod lle mae'r dystiolaeth yn mynd â ni, ond, yn anffodus, nid ydym ni yn y sefyllfa honno. Felly, rhywfaint o'n her yn y fan yma fel Aelodau Cynulliad cyfrifol yw penderfynu sut y gallwn ni wneud y defnydd gorau o'r adnoddau sydd gennym i newid bywydau pobl ifanc, ond mae gennym ni drafodaethau ehangach ar y mater hwnnw hefyd. Ond diolch i chi am y sylw yna.

O ran y cydbwysedd rhwng yr hyn sydd ar wyneb y Bil ac yn arbennig ein cred ei bod yn well bod manylion gweithredol, mewn gwirionedd, yn perthyn i gynllun gweinyddol, mae hyn yn rhannol oherwydd bod y cynlluniau treialu yn dal i fynd rhagddynt, rydym ni'n dal i ddysgu oddi wrthyn nhw, rydym ni'n dal i addasu'r cynllun wrth inni fwrw ymlaen a byddwn yn parhau i wneud hynny. Ein cred ni, yn wahanol i sefydlu'r dull cyfreithiol a'r cysyniadau sydd eu hangen i sefydlu dull Cyllid a Thollau EM, y disgrifir gweithrediad y cynllun ei hun orau—gyda'r eithriadau hynny yr anfonais mewn llythyrau at y Cadeiryddion pwyllgor—mewn gwirionedd, o fewn cynllun gweinyddol. Ond fe soniaf yn fwy manwl am hyn yn rhannau dilynol y ddadl hon, rwy'n siŵr.

Ac mae hynny'n ein harwain at y cydbwysedd rhwng yr hyn sydd ar y wyneb a'r hyn sydd yn y rheoliadau, ac rwyf eisoes wedi esbonio fy mod i'n ymchwilio i'r posibilrwydd o osod rhai eraill ar wyneb y Bil, ond mae hynny yng ngoleuni rhai o'r pwyllgorau sydd wedi dweud, 'A wnewch chi gadw'r hyblygrwydd i wneud yn siŵr y gallwn ni newid ac addasu hyn wrth inni symud ymlaen?' Ond rwy'n ystyried y posibilrwydd hwnnw. Ac mewn ymateb i'r galwadau am asesiad o'r effaith ar hawliau plant, mae'n cael ei ddatblygu ar gyfer y cynnig yn ei gyfanrwydd a byddwn yn rhannu hwnnw pan fydd yn barod ac fel y bo'n briodol—ac rwy'n cadw fy llygaid ar yr amser yn y fan yna hefyd wrth inni fynd drwy hyn.

Jane, diolch yn fawr iawn am eich cyfraniad ac, unwaith eto, y gefnogaeth eang i'r dull a ddisgrifir yn y Bil hwn o weithio gyda Cyllid a Thollau EM. Byddwn yn parhau i weithio'n agos gyda Cyllid a Thollau EM ar ein gofynion ac ar y costau amcangyfrifedig ar gyfer cyflwyno'r system hefyd, ac rwy'n ymrwymedig i rannu'r costau diweddaraf gyda'r pwyllgor wrth i'r rhain gael eu mireinio. Roedd ymgynghoriaeth annibynnol yn rhan o'r gwaith o ddatblygu'r asesiad effaith rheoleiddiol ar gyfer y Bil, a chredaf fod ein hamcangyfrifon lefel uchaf o'r costau, yn wir, mor gadarn ag y gallan nhw fod, fel yr eglurais yn wreiddiol i'r pwyllgor. Mae'r dewis a ffefrir ar gyfer cyflwyno'r system ymgeisio a gwirio cymhwysedd ar gyfer y cynnig gofal plant wedi cael ei brofi gyda chydweithwyr Awdurdod Cyllid Cymru, ac mae swyddogion wedi trafod y gwersi a ddysgwyd a phrofiadau o sefydlu Awdurdod Cyllid Cymru a'r trefniadau gwaith a oedd ar waith gyda Cyllid a Thollau EM ar y pryd. Felly, bydd ACC yn parhau i gymryd rhan mewn swyddogaeth sicrwydd ansawdd wrth inni symud ymlaen.

Os caf droi at y sylwadau gan fy nghyd-Aelod, Mick Antoniw, Cadeirydd y Pwyllgor Materion Cyfansoddiadol a Deddfwriaethol, gwrandewais, yn wir, â phryder gwirioneddol fel cyn Gadeirydd y Pwyllgor Materion Cyfansoddiadol a Deddfwriaethol hefyd am y cydbwysedd rhwng yr hyn sydd ar yr wyneb a'r hyn a adewir i reoliadau, a dyma pam yr wyf i, yn wir, wedi nodi y byddaf yn cyflwyno rhai gwelliannau yn ystod Cyfnod 2, i ddarparu mwy o fanylion ar wyneb y Bil, yn enwedig o ran pwy sy'n blentyn cymwys, ac fe wnaf ysgrifennu at y Pwyllgor i egluro fy syniadau. Ond mae'n rhaid imi gydbwyso fy ymateb i hyn â'r galwadau gan y Pwyllgor Plant, Pobl Ifanc ac Addysg sy'n eistedd ar yr ochr dde i mi yma am rywfaint o hyblygrwydd yn y dyfodol. Rwyf hefyd yn ystyried beth allai fod yn bosibl mewn ymateb i'r argymhelliad i'w gwneud yn ofynnol i Weinidogion Cymru ddarparu'r gofal plant, a byddaf yn ysgrifennu at y pwyllgorau pan fyddwn ni wedi cael cyfle i ystyried hyn yn fwy manwl.

Nawr, mae cryn dipyn o ymgysylltu â rhanddeiliaid allweddol ar y cynnig o ofal plant yn parhau. Rydym ni'n rhoi prawf ar y cynnig ar lawr gwlad ar hyn o bryd, ac mae gwerthusiad yn cael ei gynnal, ac rydym wedi ymrwymo i rannu'r canfyddiadau hynny ar ffurf dros dro cyn gynted ag y gallwn, a cyn inni gyrraedd Cyfnod 3. Rwy'n gobeithio felly bod hynny'n rhoi rhywfaint o sicrwydd, gan gynnwys i rai o'r argymhellion mwy technegol. Dirprwy Lywydd, rwy'n cadw llygad ar yr amser—

Ewch chi ymlaen; ni fyddwn yn dymuno eich atal.

Diolch yn fawr iawn. Os caf i droi at y sylwadau am rieni ac addysg a hyfforddiant, rwy'n ymwybodol iawn, ac yn cydymdeimlo'n fawr, o ran yr heriau y mae pob rhiant yn eu hwynebu wrth gael gafael ar ofal plant fforddiadwy pan fydd arnynt ei angen, ond ar gyfer rhieni sy'n gweithio ac sydd â phlant tair a phedair oed y mae'r cynnig hwn. Ac, mewn gwirionedd, bydd fy nghyd-Aelodau o amgylch y Siambr, os byddan nhw'n mynd yn ôl ac yn edrych ar gynigion y maniffesto yn gweld nad oedden nhw, mewn rhai ffyrdd, yn annhebyg; maen nhw'n cwmpasu yr un maes: plant tair a phedair oed, oriau cyfyngedig ac ati. Nawr, mae gan Weinidogion Cymru, mae'n rhaid imi ddweud, y pwerau i gyflwyno rhaglenni ychwanegol o gefnogaeth, yn ôl y gofyn, ar yr amod, unwaith eto, bod y cyllid perthnasol ar gael.

Nawr, rwy'n gwerthfawrogi, er hyn, y gall yr amrywiol gymorth sydd ar gael fod yn ddryslyd i bobl ei ddeall ac rwyf wedi comisiynu darn o waith mewnol i ystyried hyn ymhellach ac i edrych ar ddewisiadau i leihau dryswch a chymhlethdod. Felly, y math o waith yr oedd Helen Mary a Llyr yn sôn amdano—rydym ni'n gweithio ar hynny; rydym ni'n ystyried sut yr ydym yn mynd i ddatrys y materion hyn ac yn dwyn ynghyd system fwy cydlynol, ond mae'n wahanol i'r Bil hwn ac i ddull cyflawni Cyllid a Thollau EM.

Dirprwy Lywydd, a ydych chi'n edrych arnaf i ofyn imi—? Ydych chi eisiau imi ddirwyn i ben.

Os gwelwch yn dda.

Iawn.

Cawsoch chi amser ar gyfer yr ymyriad; rwyf i wedi bod yn hael. [Chwerthin.]

Yn wir. Diolch yn fawr iawn. Dim ond un pwynt olaf, felly. Ni allaf sôn am bopeth, ond soniwyd am ffioedd ychwanegol, ac rwy'n gwerthfawrogi'r pryderon ynghylch ffioedd ychwanegol, wedi'r cyfan rwy'n riant i dri o blant fy hun, ac fe wnes i eu magu pan oeddwn i yn rheolwr canolfan chwaraeon cyffredin ar £6,400—faint oedd e—£6,430 y flwyddyn yn y fan honno. Mae'n her. Fodd bynnag, mae yna ystod ac amrywiaeth o ddarparwyr ar gael ym maes gofal plant, ychydig yn wahanol i sectorau eraill, ac mae'n rhaid i ddarparwyr gadw'r hawl i godi taliadau ychwanegol ar rieni sy'n defnyddio'r hyn y maen nhw'n ei gynnig, ond nid y cynnig ei hun. Mae'r sector gofal plant yn amrywiol, ond mae'n werth nodi ein bod wedi bod yn glir na all rhieni godi cyfraddau atodol ar rieni sy'n defnyddio'r cynnig. Fodd bynnag, cânt godi tâl—fel y mae llawer ohonyn nhw wedi ei wneud yn hanesyddol—am eitemau ychwanegol megis cludiant neu fwyd pan fyddent yn gwneud hynny fel arfer, a rhoi gwybod i'r rhieni. Ond byddwn yn adolygu'r mater hwn a byddwn ni'n edrych ar hyn eto yn rhan o'r adolygiad o'r gyfradd cyn cyflwyno'n genedlaethol.

Dirprwy Lywydd, diolch am roi rhywfaint o amser ychwanegol imi. Rwyf wedi ceisio ymateb i gynifer â phosibl. Rwyf yn annog yr Aelodau i edrych ar yr ymatebion hynny yr ydym wedi eu hanfon i bob un o'r tri phwyllgor, ac edrychaf ymlaen at weithio gyda'r pwyllgorau a'r Aelodau eraill ar y camau dilynol os caiff hwn ei basio heddiw.

Diolch. Y cynnig yw derbyn y cynnig. A oes unrhyw Aelod yn gwrthwynebu? [Gwrthwynebiad.] Felly, symudwn y pleidleisio o dan yr eitem hon i'r cyfnod pleidleisio.

Gohiriwyd y pleidleisio tan y cyfnod pleidleisio.