Yr eitem nesaf yw datganiad gan y Gweinidog Tai a Llywodraeth Leol ar ddigartrefedd. Galwaf ar y Gweinidog Tai a Llywodraeth Leol, Julie James.

Diolch, Dirprwy Lywydd. Mae Llywodraeth Cymru wedi ymrwymo i atal a mynd i'r afael â phob math o ddigartrefedd. Mae 'Ffyniant i Bawb' yn amlinellu ein gweledigaeth ni ar gyfer Cymru lle mae gan bawb gartref diogel sy'n diwallu ei hanghenion ac yn cefnogi bywyd iach, llwyddiannus a ffyniannus. Rydym wedi ymrwymo i gydweithio, ar draws y sectorau cyhoeddus a'r trydydd sector, i atal digartrefedd, a phryd na ellir ei atal, gwneud yn siŵr ei fod yn rhywbeth prin, byrhoedlog ac nad yw'n digwydd dro ar ôl tro.

Mae digartrefedd yn golygu llawer mwy na dim ond cysgu ar y stryd. Fe ddangosodd ffigurau gan Crisis yn 2016 fod tua 6 y cant o'r bobl sy'n ddigartref yng Nghymru yn cysgu ar y stryd, gyda 94 y cant arall yn ddigartref ar ffurfiau eraill, er enghraifft, mewn llety dros dro neu anaddas, yn syrffio soffas neu mewn hosteli argyfwng. Mae ein hystadegau ni ein hunain yn dangos bod y galw am wasanaethau yn cynyddu, gyda dros 10,000 o aelwydydd yn ymddangos i awdurdodau lleol yn 2018-19 fel rhai sydd mewn perygl o fod yn ddigartref o fewn 56 diwrnod, a 11,000 yn ymddangos eu bod nhw eisoes yn ddigartref.

Ni allwn, ac ni ddylem anwybyddu effaith cyni a diwygio lles a'r pwysau y mae hynny'n ei roi ar gyllidebau aelwydydd. Yn y bôn, tlodi sy'n achosi digartrefedd. I gydnabod maint y broblem, mae Llywodraeth Cymru yn buddsoddi dros £20 miliwn yn ystod y flwyddyn hon yn unig i atal a lliniaru digartrefedd yn benodol. Serch hynny, mae lefelau digartrefedd yn parhau i fod yn annerbyniol o uchel yng Nghymru ac nid yw'r achosion sylfaenol yn dangos unrhyw arwydd o arafu, yn arbennig o ystyried yr ansicrwydd economaidd sy'n ein hwynebu ni'n barhaus.

Fodd bynnag, nid yw hynny'n golygu nad ydym wedi gwneud cynnydd sylweddol. Rydym wedi cymryd camau breision ymlaen o ran sefydlu dull ataliol. I raddau helaeth, mae hyn wedi cael ei gyflawni drwy gyflwyno rhan 2 o Ddeddf Tai (Cymru) 2014 a'i rhoi ar waith wedi hynny. Mae'r broses o roi'r Ddeddf ar waith gan awdurdodau lleol ledled Cymru wedi gwneud gwahaniaeth mawr, ac ers 2015 mae dros 23,000 o aelwydydd wedi eu hatal rhag bod yn ddigartref. Dros y cyfnod hwnnw, mae awdurdodau lleol, sydd ar flaen y gad yn ein hagenda atal ni, wedi gwneud gwaith clodwiw yn cynnal cyfraddau atal yn wyneb galw cynyddol a chyfyngiadau cyllidebol mwy eang. Eto i gyd, er bod cyfraddau atal yn parhau'n uchel ar 68 y cant yn 2018-19, yn achos llawer gormod ohonynt nid yw digartrefedd yn cael ei atal ac maent yn syrthio drwy'r rhwyd.

Y gwir amdani yw ein bod ni, er gwaethaf y fframwaith deddfwriaethol newydd a'n buddsoddiad sylweddol o ran arian a pholisi, yn ymladd yn erbyn y llanw. Er ein bod ni wedi cyflwyno dulliau ffres a newydd sy'n seiliedig ar dystiolaeth, fel tai yn gyntaf, ac yn eu croesawu nhw'n gyfan gwbl, rydym yn dal i ganolbwyntio'n ormodol ar ymyriadau acíwt a rheoli argyfwng. Mae ystadegau'r wythnos diwethaf ar farwolaethau oherwydd digartrefedd yn dangos y canlyniadau annerbyniol a thrasig sy'n dod o fethu â chefnogi'r rhai yn y sefyllfaoedd mwyaf enbyd a bregus. Ond, yn yr un modd, rydym yn deall na fyddwn ni'n mynd i'r afael â phob math o ddigartrefedd heb inni lwyddo i orchfygu cysgu ar y stryd yn ein cymdeithas ni.

Fe ddaeth yr amser inni edrych o'r newydd ar ein dull ni o weithredu. Ataliad yw ethos ein deddfwriaeth ni, ond rydym i gyd yn gwybod bod ataliadau gwirioneddol yn dechrau'n llawer cynharach na 56 diwrnod. Mae ataliad gwirioneddol yn galw am ddull cyfannol ar draws y sector cyhoeddus: nid mater o dai yn unig yw hyn; mae'n cynnwys yr holl wasanaethau cyhoeddus. Mae ataliad gwirioneddol yn golygu sicrhau y caiff deddfwriaeth digartrefedd ei hystyried, fel y dylid, yn rhwyd ddiogelwch ar y diwedd pan fo'r holl gamau ataliol eraill wedi methu.

Rydym wedi ymrwymo'n llwyr i roi terfyn ar bob math o ddigartrefedd, ond mae'n rhaid i ni fod yn eglur o ran yr hyn y mae hynny'n ei olygu'n ymarferol. Yn yr amgylchiadau prin hynny lle na ellir atal digartrefedd, fe fyddwn ni'n ceisio lleihau'r niwed y mae'n ei achosi, gan ganolbwyntio ar ailgartrefu'n gyflym a sicrhau bod digartrefedd yn rhywbeth prin, yn fyrhoedlog ac nad yw'n digwydd dro ar ôl tro. Er mwyn cyflawni hyn, ein dull ni o weithredu fu cefnogi'r rhai sy'n ddigartref ar hyn o bryd i gael llety hirdymor ac addas, gan leihau'n sylweddol lif yr unigolion a'r teuluoedd sy'n mynd yn ddigartref neu mewn perygl o hynny. Bydd hyn yn golygu y byddwn ni, dros amser, yn symud ein hymdrechion a'n hadnoddau oddi wrth ddatrysiadau dros dro a llety argyfwng tuag at ddulliau ataliol cynharach a datrysiadau tai hirdymor.

Mae'r datganiad polisi strategol yr wyf i'n ei gyhoeddi heddiw yn darparu'r fframwaith polisi i bawb sy'n gweithio gyda ni i wireddu ein huchelgais. Mae'r datganiad a'r egwyddorion polisi y mae'n eu nodi wedi cael eu llywio gan drafodaeth yn y grŵp gorchwyl a gorffen gweinidogol ar ddigartrefedd, sy'n cynnwys arbenigedd o'r trydydd sector, yn ogystal ag uwch swyddogion gwasanaethau cyhoeddus ym meysydd iechyd, y gwasanaethau cymdeithasol, iechyd y cyhoedd, addysg ac asiantaethau cyfiawnder troseddol.

Ategir y datganiad gan gynllun gweithredu blynyddol, a fydd yn nodi'r mesurau a gymerir ar draws y Llywodraeth, gan weithio gyda phartneriaid, i fynd i'r afael â digartrefedd. Caiff y cynllun gweithredu ei ddiweddaru'n flynyddol a chaiff adroddiadau cynnydd blynyddol eu cyhoeddi yn ôl cynllun y flwyddyn flaenorol. Bydd y cynllun gweithredu cyntaf yn cael ei lywio gan waith y grŵp gweithredu ar ddigartrefedd arbenigol a sefydlais i ym mis Mehefin eleni.

Mae'r grŵp, a gadeirir gan Jon Sparkes, prif weithredwr Crisis, wedi cael y dasg o roi cyngor ac argymhellion i Lywodraeth Cymru ar nifer o feysydd allweddol. Mae'r grŵp gweithredu wedi cyfarfod bedair gwaith eisoes ac mae'n gweithio'n annibynnol ar Lywodraeth Cymru. Mae'n gwneud ei waith yn gyflym dros gyfnod o naw mis, gan adrodd ar bwyntiau allweddol rhwng nawr a mis Mawrth y flwyddyn nesaf. Mae'r grŵp eisoes wedi rhoi'r cyntaf o'u hadroddiadau i mi ddoe. Mae hwnnw'n edrych yn benodol ar y camau y mae'n eu hargymell i fynd i'r afael â chysgu ar y stryd y gaeaf hwn. Byddaf yn ymateb yn gyflym ac yn gadarnhaol i'w hadroddiad a'u hargymhellion gan adlewyrchu'r brys sy'n angenrheidiol i fynd i'r afael â'r math hwn o ddigartrefedd sydd fwyaf enbyd a niweidiol.

Mae'r datganiad polisi strategol sy'n cael ei gyhoeddi heddiw yn nodi ein huchelgais ni i wneud digartrefedd yn rhywbeth prin. Mae'n amlwg, pan ddigwydd, y dylai fod yn rhywbeth byrhoedlog. Dylai unigolion neu aelwydydd gael eu cefnogi i gael llety eto'n gyflym, gyda digon o gymorth i sicrhau nad ydyn nhw'n mynd yn ddigartref eto. Mae'n hanfodol ein bod yn sefydlu aelwydydd a fydd yn llwyddo, nid chwalu.

I hynny ddigwydd, mae angen inni helpu pobl mewn argyfwng fel y gallan nhw gael lle mewn llety hirdymor ar frys a ffynnu yn y fan honno. Mae'n hen bryd inni gydnabod yr angen i symud i ffwrdd oddi wrth y model grisiau o ennill gwobrau ar gyfer y ddarpariaeth o wasanaethau. Rydym yn ymdrechu i ail-lunio gwasanaethau drwy ddull o ailgartrefu cyflym, gan symud canolbwynt ein polisi, ein hymarfer a'n hadnoddau tuag at atebion hirdymor a arweinir gan dai, yn hytrach na darparu gwasanaethau brys, dros dro a hostelau. Rydym wedi cychwyn arni'n dda iawn gyda'n rhaglen Tai yn Gyntaf, lle y byddwn yn buddsoddi £1.6 miliwn eleni. Er hynny, dim ond un agwedd ar ddull ailgartrefu cyflym yw Tai yn Gyntaf. Mae angen inni weithredu hefyd ar sail systemau cyfan os ydym eisiau newid ein model ni o gyflenwi gwasanaethau. Dyma un o'r meysydd lle gallaf edrych ymlaen at gael cyngor y grŵp gweithredu i helpu i nodi sut y gallwn gyflawni hynny.

Felly, gadewch imi egluro, Dirprwy Lywydd: ni ellir atal digartrefedd yn unig drwy dai. Agwedd allweddol ar ddull gweithredu system gyfan yw'r cymorth cofleidiol i unigolion, yn arbennig o ran gwasanaethau iechyd. Mae hyn yn gofyn am fodelau amgen i ddarparu gwasanaethau a fydd yn eiddo i, ac yn cael eu hariannu gan, wasanaethau cyhoeddus perthnasol, gan gynnwys iechyd meddwl, camddefnyddio sylweddau, gofal sylfaenol, diogelwch cymunedol a thai, a thimau amlddisgyblaethol arbenigol i gynorthwyo unigolion i fynd i'r afael â'u hanghenion nhw ac i ddefnyddio dull sydd wedi'i lywio gan drawma. Mae dull gwirioneddol ataliol yn dechrau cyn i unigolyn neu deulu fod mewn perygl o  ddigartrefedd. Mae'n ymwneud â'r dull system gyfan hwnnw ac yn golygu buddsoddi mewn camau ataliol sylfaenol ac eilaidd.

Mae ein dull ni o fynd i'r afael â digartrefedd ymhlith pobl ifanc yn gwneud hynny'n union. Mae'r dulliau ataliol sylfaenol ar waith ers amser, gyda chefnogaeth diwygio addysgol i geisio cyflawni pedwar diben ein cwricwlwm newydd a chyflwyno'r dull ysgol gyfan o ymdrin ag iechyd meddwl a lles. Bydd gwaith ataliol eilaidd, drwy'r gwasanaeth ieuenctid ac mewn cydweithrediad ag amrywiaeth o bartneriaid, yn ceisio cefnogi pobl ifanc sy'n dechrau arddangos rhai o'r ffactorau risg a all arwain at ddigartrefedd. Bydd buddsoddi mewn gwasanaethau yn ystod y cyfnod cynnar hwn i gefnogi pobl ifanc a'u teuluoedd yn mynd i'r afael â phroblemau cyn iddyn nhw waethygu.

Mae gan yr holl wasanaethau cyhoeddus a'r trydydd sector eu rhan i chwarae i wireddu'r weledigaeth hon, ac rwy'n galw ar bawb yma yn y Siambr hon a'r holl arweinyddion yn y gwasanaethau cyhoeddus ledled Cymru i addo gweithio'n unol â'r egwyddorion polisi hyn. Dirprwy Lywydd, gyda'n gilydd, fe allwn ni ac fe fyddwn ni yn atal digartrefedd, ac fe allwn ni ac fe fyddwn ni'n dod â digartrefedd i ben yng Nghymru.

Rwy'n croesawu'r datganiad hwn. Bydd yn Ddiwrnod Digartrefedd y Byd ddydd Iau. Rwy'n cytuno hefyd yn fras â'r dull gweithredu, y cyfeiriadau at Dai yn Gyntaf, gan ddileu cysgu ar y stryd o'n cymdeithas a chael diwedd ar bob math o ddigartrefedd a symud oddi wrth lety argyfwng a'r dull grisiau o ennill gwobrau, a symud tuag at ddull sy'n seiliedig ar drawma. Rwy'n credu'n wirioneddol fod hwn yn gyfeiriad y bydd pawb yn y Siambr hon yn cytuno ag ef.

Rwy'n falch hefyd y bydd grŵp gorchwyl a gorffen y Gweinidog yn cyhoeddi cyngor rheolaidd ac yn llywio eich cynllun gweithredu chi. Rwy'n awyddus i wybod pryd y byddwch chi'n cyhoeddi'r cynllun gweithredu, ac wedyn pa fath o adroddiad blynyddol y byddwch chi'n ei roi ar ei gynnydd, oherwydd rwy'n credu y bydd y data a gawn ni gyda hynny'n bwysig iawn. Rwy'n gobeithio ei fod wedi ei seilio'n gadarn ar dystiolaeth, oherwydd bydd hynny'n bendant yn ein helpu ni i fynd i'r afael â'r mater hwn, sydd ymysg yr heriau mwyaf dybryd yn y gymdeithas.

Roeddwn i'n falch eich bod chi wedi cyfeirio at blant a'r rhai sy'n arbennig o agored i niwed, ac fe fyddwn i'n dweud bod plant sy'n derbyn gofal yn grŵp allweddol iawn yma. Mae llawer ohonyn nhw'n ddeiliaid tai yn 18 oed ac yn aml bydd eu tenantiaethau nhw'n mynd ar chwâl—nid ydyn nhw'n addas iawn, ac am ba reswm bynnag nid yw'r mecanweithiau cefnogi'n gweithio. Llawer o resymau. Ond, wyddoch chi, mae hwnnw'n un grŵp sydd angen ei fonitro, ei helpu a'i gynorthwyo'n ofalus.

Rwy'n croesawu hefyd y cyfeiriadau at swyddogaethau'r sector addysg. Rwy'n croesawu'r dull yn y cwricwlwm newydd, sy'n ehangach ac yn seiliedig ar sgiliau, gan gynnwys sgiliau bywyd ac iechyd a lles. Mae hon yn ffordd naturiol o addysgu'r disgyblion hŷn, beth bynnag, am yr heriau y byddan nhw'n eu hwynebu o ran sicrhau tai, a dod yn ddeiliaid tai yn y pen draw.

Ac yn olaf, a gaf i ddweud mai rhywbeth na chafodd ei grybwyll yn eich datganiad chi heddiw yw bod ansawdd y data ymhell o fod yn foddhaol hyd yn hyn? Rydym yn dibynnu llawer ar dystiolaeth arolygon, ac rwy'n credu bod angen inni symud tuag at system y gallem ni, ar dir Cymru, fod yn fwy hyderus yn ei chylch.

Dim ond er gwybodaeth i'r Gweinidog, fe fyddaf i'n gwneud fy natganiad bach Bydd y grŵp Ceidwadwyr Cymreig yn cyhoeddi ei agenda a'i strategaeth ddigartrefedd ei hun yn fuan iawn, ac rwyf i o'r farn y bydd yn cyd-daro â'r hyn yr ydych chi wedi sôn amdano'r prynhawn yma. Credaf yn wir fod dull trawsbleidiol o weithredu ar y mater hwn yn bwysig iawn, oherwydd bydd yn dangos bod y Senedd hon a Llywodraeth Cymru yn wirioneddol ymrwymedig i bobl Cymru.

Diolch yn fawr iawn i chi am eich cyfraniad. Rwy'n croesawu ysbryd eich cyfraniad yn fawr iawn. Dim ond rhyw bwynt neu ddau, a dweud y gwir. O ran y data, rwy'n cytuno â chi yn llwyr. Rydym newydd gyflogi dadansoddwr data arall i wneud cyfiawnder â nhw, felly rydym yn cael dadansoddiad o'r bylchau a'r hyn sydd angen ei wneud. Mae'n rhaid imi ddweud fy mod i wedi cael fy synnu'n fawr iawn gan rai o'r pethau sy'n anhysbys i ni, felly rydym yn rhoi cyfres o bethau ar waith y mae angen i ni eu deall nhw'n well. Ac un o'r pethau y mae'r grŵp gweithredu yn edrych arnyn nhw yw pa setiau o ddata sydd eu hangen i allu llenwi'r bylchau hyn. Felly, rwy'n cytuno'n llwyr â'r sylwadau a wnaethoch chi am hynny.

Ac o ran digartrefedd ymhlith pobl ifanc ac yn benodol mater y rhai sy'n gadael gofal, rwy'n gweithio ar addewid ar draws y sector cyhoeddus y gobeithiaf y gallwn ei chyflawni—mae'n fwy defnyddiol pe bai'n drawsbleidiol—lle byddwn ni'n cytuno ledled y gwasanaethau cyhoeddus yng Nghymru nad oes neb byth yn cael ei droi allan i fod yn ddigartref. Felly, os gallwn gyflawni hynny, credaf y byddwn wedi cymryd cam mawr ymlaen o ran ein sefyllfa ni.

Mae'r darlun o ddigartrefedd yn rhywbeth y dylem ni i gyd fod â chywilydd mawr ohono. Mae mwy o bobl wedi marw ar strydoedd Cymru a Lloegr yn y pum mlynedd diwethaf na holl golledion Byddin Prydain yn rhyfeloedd Afghanistan ac Irac. Dewis yw digartrefedd, nid damwain mohoni, ac fe allwn ni ddewis gwneud rhywbeth yn ei gylch, neu fe allwn ni ddewis gwneud dim.

Rwy'n falch bod Llywodraeth Cymru yn gweithio o'r diwedd gyda Crisis i weithredu cynlluniau sy'n anelu at ddileu digartrefedd. Bydd dileu digartrefedd yn arbed arian. Bydd gweithredu adroddiad Crisis yn costio tua £900 miliwn i Gymru dros yr 20 mlynedd nesaf, ond fe fydd yn dod â manteision o £1.5 biliwn. Ar gyfer y DU gyfan, mae'r ffigurau hyd yn oed yn fwy, gyda gwariant o £40 biliwn yn angenrheidiol i gael manteision o £60 biliwn. Felly, rwy'n gobeithio y bydd y Gweinidog yn gweithredu argymhellion y grŵp gweithredu ar ddigartrefedd ac adroddiad Crisis yn eu cyfanrwydd.

Nid oes un dull sy'n addas i bawb ar gyfer pob unigolyn digartref—mae pob unigolyn yn unigryw. Mae'n amlwg bod rhywun sydd â phroblemau difrifol o ran camddefnyddio sylweddau yn gofyn am ddull a chymorth gwahanol i rywun sy'n ddigartref oherwydd cam-drin domestig, ac fe fydd arnyn nhw yn eu tro angen cymorth gwahanol i rywun sydd mewn gwaith ac wedi cael ei droi o'i gartref.

Felly, hoffwn i weld cynllun gweithredu clir sy'n gwneud y canlynol: yn gyntaf oll, yn hytrach nag angen blaenoriaethol, rhoi dyletswydd ar awdurdodau lleol i sicrhau llety diogel a chymorth i bawb y gwelir eu bod nhw'n ddigartref, ynghyd â'u dyletswyddau i atal digartrefedd; ariannu rhaglenni allgymorth a llety mewn argyfwng i dynnu'r rhai sy'n cysgu allan oddi ar y strydoedd; mynd i'r afael â'r rhwystrau sy'n wynebu pobl sy'n defnyddio llochesi drwy ddiwygio'r llochesi a'r amgylchedd a all fodoli mewn llochesi; darparu amrywiaeth o wahanol fathau o lety y gall pobl ddigartref fynd iddyn nhw fel bod mannau diogel ar gael i bawb; diogelu a chynyddu'r cyllid ar gyfer yr holl lochesi a'r llochesi ar gyfer y rheini sy'n dianc rhag perthynas lle mae camdriniaeth yn digwydd; adolygu a chynyddu'r gefnogaeth i gyllideb Cefnogi Pobl, sy'n helpu i atal digartrefedd; a chefnogi darparwyr datrysiadau Tai yn Gyntaf i'r bobl ddigartref hynny sydd â'r anghenion mwyaf dyrys.

Rwy'n croesawu'r sylw a roddwyd i gysgu ar y stryd yn ystod y gaeaf yn eich datganiad chi, gan fod y mater hwn wedi cael ei ddisgrifio fel trychineb cenedlaethol gan Jon Sparkes, prif weithredwr Crisis. Roeddech chi'n sôn eich bod wedi cael argymhellion gan arbenigwyr o'r grŵp gweithredu ar ddigartrefedd ddoe ar y broblem benodol hon, ac y byddwch chi'n ymrwymo i'w hystyried nhw ar fyrder. Rwy'n gobeithio y bydd y mesurau hyn yn gymorth i weld gostyngiad yn effaith niweidiol tywydd y gaeaf ar y rhai sy'n cysgu allan eleni.

Felly, cwestiynau, Gweinidog: sut y gallwch chi fy sicrhau eich bod am gymryd argymhellion ddoe ac unrhyw argymhellion yn y dyfodol gan y grŵp gweithredu ar ddigartrefedd o ddifrif? A sut y byddwch chi'n monitro llwyddiant y Llywodraeth wrth weithredu'r argymhellion yn y gwanwyn?

Un darn o ddeddfwriaeth arbennig o ddinistriol sy'n ymwneud â'r rhai sy'n cysgu allan yw Deddf Crwydreiaeth 1824, sy'n gorfodi'r rhai sy'n cysgu ar y stryd i symud o ganol dinasoedd. Mae trin pobl ddigartref fel troseddwyr am eu bod nhw'n cysgu allan ac yn cardota yn rhywbeth o'r oes o'r blaen ac mae'n achosi i unigolyn digartref golli unrhyw urddas a allai fod ganddo o hyd. Fe hoffwn i, fel llawer un arall, weld y Ddeddf Crwydreiaeth yn cael ei diddymu gan ei bod hi'n weithredol yng Nghymru. Ond hyd nes y digwydd hynny, fe hoffwn i wybod pa drafodaethau swyddogol sydd wedi bod gyda'r heddlu ynghylch gweithredu'r Ddeddf hon. A yw Llywodraeth Cymru wedi cyflwyno sylwadau i'r heddluoedd a'r awdurdodau lleol yng Nghymru i annog a hyrwyddo dulliau mwy caredig o helpu pobl ddigartref, yn hytrach na gorfodi'r Ddeddf Crwydreiaeth ymhellach? Fe allen nhw, er enghraifft, benderfynu peidio â gorfodi Deddf Crwydreiaeth yn eu gweithrediadau nhw. A fyddech chi'n cefnogi cymryd cam o'r fath?

Diolch yn fawr iawn i chi am y pwyntiau hynny. Unwaith eto, rydym ni'n gytûn i raddau helaeth—ar y pwynt olaf, yn bendant. Rydym yn gweithio ar ddau beth o ran y Ddeddf Crwydreiaeth. Yn gyntaf, pa mor bell y gallwn ni fynd yng Nghymru i ddatgymhwyso'r Ddeddf—ni allwn ei diddymu, ond pa mor bell y gallwn ni fynd i'w datgymhwyso'n ffurfiol. Ac yna, yn ail, i ba raddau y gallwn ni weithio gyda phartneriaid i sicrhau nad yw'r Ddeddf yn cael ei defnyddio, hyd yn oed pan nad ydym wedi gallu gwneud hynny'n ffurfiol. Felly, gallaf eich sicrhau bod y rhain yn drafodaethau sy'n digwydd yn barhaus. Rwyf i o'r un farn â chi ei bod hi'n perthyn i'r oes o'r blaen ac yn ddull hynod ddigydymdeimlad o drin pobl mewn sefyllfa fregus.

Yn ogystal â hynny, rydym yn gobeithio cyflwyno ein dull ni o weithredu yn seiliedig ar drawma ar draws y gwasanaethau cyhoeddus mor gyflym â phosibl. Felly, mae sicrhau bod yr hyfforddiant yn seiliedig ar drawma ar gael i'r heddlu, sydd ar y llinell flaen, a'r amrywiaeth o dimau yng nghanol dinasoedd, a'r math hwnnw o beth, yn rhan bwysig o hyn hefyd. Felly, rwyf i o'r un farn â chi yn hynny i gyd.

Byddwn yn cyhoeddi adroddiad y grŵp gweithredu tua dechrau'r wythnos nesaf a byddaf yn rhoi datganiad ysgrifenedig i'r Cynulliad yn amlinellu'r camau y byddwn ni'n eu cymryd wrth ymateb i hynny ar yr un pryd. Felly, bydd gennych chi'r adroddiad yn ysgrifenedig, Dirprwy Lywydd, gyda datganiad ysgrifenedig gennyf i yn dweud beth fydd y camau cyntaf i fwrw ymlaen â hyn. Rwy'n awyddus iawn i fod yn atebol am fy ngweithredoedd ynglŷn â hyn, ac felly byddwn yn cyhoeddi'r camau gweithredu a'r amserlenni, ac yna—rwy'n disgwyl bod Aelodau'r Cynulliad i gyd o'r un meddylfryd yn hyn o beth—sicrhau ein bod ni'n gweithio mor gyflym â phosibl i gael gwared ar y pla o gysgu ar y stryd.

Yna, rwy'n cytuno'n llwyr â dadansoddiad Leanne Wood ynglŷn â'r hyn y mae angen inni ei wneud. Felly, ar hyn o bryd mae gennym ddarn o waith ymchwil academaidd sy'n cael ei wneud ynglŷn â disodli angen blaenoriaethol, y rhaglenni allgymorth ac ati. Pan welwch chi adroddiad y grŵp gweithredu, fe welwch eu bod nhw o'r un meddylfryd i raddau helaeth iawn—nid oes dim yn annisgwyl yn hynny—ac fe fyddwn yn ystyried pa fesurau dros dro y gallwn ni eu cyflawni i gael gwared ar rai o'r rhwystrau yn y byrdymor wrth inni roi'r fframwaith deddfwriaethol ar waith i wneud hynny yn y tymor hwy.

Ond y peth sylfaenol yw tywys gweinyddwyr y system, yn eu calonnau a'u meddyliau, hyd at y safbwynt sy'n gymwys. Nid yw'r deddfu'n ddigonol heb i bawb fod o'r un meddylfryd. Felly, mae hyn yn golygu gweithio gyda phartneriaid awdurdodau lleol yn benodol, eu grwpiau digartrefedd, ynghylch yr hyn y maen nhw'n eu gweld yn rhwystrau a sefydlu'r meddylfryd cywir yn eu plith nhw ac, ochr yn ochr â'm cydweithiwr Vaughan Gething, sicrhau bod y gwasanaethau iechyd meddwl a chamddefnyddio sylweddau yno gyda'i gilydd ar yr un pryd. Oherwydd, nid oes dim yn annisgwyl yn hyn, Dirprwy Lywydd, os ydych chi'n cael eich hunan yn ddigartref, buan iawn y byddwch chi'n sylwi bod eich iechyd meddwl yn gwaethygu, hyd yn oed pe bai'n berffaith iach ar y dechrau. Mae pob un ohonom yn yfed gwydraid o win o bryd i'w gilydd os ydym wedi cael diwrnod annifyr. Mae pobl nad ydyn nhw'n gallu fforddio hynny'n troi'n gyflym iawn at fathau eraill o sylweddau i'w defnyddio ar gyfer lleddfu'r sefyllfa annerbyniol y maen nhw ynddi. Ni allwch ond cydymdeimlo â nhw. Gyda'n gilydd, fe allwn ni sicrhau bod y gwasanaethau angenrheidiol yn eu cofleidio ar gyfer rhoi eu bywyd ar y trywydd iawn unwaith eto.

Rwy'n croesawu'n fawr ddatganiad y Gweinidog. Mae digartrefedd yn fater cymhleth sy'n cael ei achosi gan nifer o wahanol ddigwyddiadau. Gall colli swydd, sy'n cyd-ddigwydd â pherthynas yn dod i ben, olygu bod rhywun yn cael ei hun yn ddigartref nad oedd erioed wedi ystyried y byddai hynny'n digwydd iddo ef.

Er bod pobl yn aml yn cysylltu digartrefedd â chysgu ar y stryd, mae llawer mwy o bobl ddigartref yn cysgu ar soffas a lloriau ffrindiau a theulu neu mewn llety dros dro. Y peth pwysicaf—ac rwy'n cytuno â'r Gweinidog—yw atal pobl rhag bod yn ddigartref yn y lle cyntaf drwy ymyrryd yn gynnar—ataliad, ymateb brys a thai, llety a chymorth, ac yna darparu tai a chymorth parhaus fel ffordd o symud pobl allan o ddigartrefedd.

I rai pobl ddigartref, ni fydd darparu tŷ neu fflat yn datrys eu problemau. Mae eu problemau nhw'n fwy o lawer na hynny, a'r cyfan a wnewch yw eu paratoi ar gyfer methiant. Rydych yn eu rhoi mewn tŷ neu fflat nad ydyn nhw'n gallu ymdopi ag ef. Rwy'n cytuno â'r hyn a ddywedodd y Gweinidog am bobl 18 mlwydd oed; yn 18 oed, nid oeddwn i'n gallu edrych ar ôl fy hun mewn plwc iddyn nhw yn mynd i arwain bob amser, neu mewn llawer iawn o achosion, at lawer o fethiant.

Hoffwn i ychwanegu fod yna waith da yn cael ei wneud gan elusennau fel y Wallich, gan gynnwys eu prosiect trawsffiniol nhw ar gyfer menywod yn Birchgrove, Abertawe. Ond a fyddai'r Gweinidog yn cytuno, hyd nes y dechreuwn ni adeiladu mwy o dai cyngor a defnyddio tai gwag unwaith eto, a hyd nes y bydd y cyflenwad o dai yn bodloni'r galw am dai, yna bydd gyda ni bob amser ryw fath o ddigartrefedd, oherwydd mae'r hyn sydd gennym ni'n anghydnaws â'r sefyllfa ar hyn o bryd? Mae llawer mwy o alw nag o gyflenwad. Gwn fod y Llywodraeth yn rhoi arian i mewn o ran y galw am dai, ond pe gallem roi mwy o arian i mewn o ran y cyflenwi fel bod gennym ddigon o dai mewn gwirionedd, yn y pen draw gallai hynny arwain at gylch rhinweddol, yn hytrach na'r cylch dieflig yr ydym ynddo ar hyn o bryd.

Ydw, rwy'n cytuno'n llwyr â'r pwynt olaf yna. Mae Mike Hedges yn ymwybodol iawn ein bod ni wedi bod yn rhoi mwy o arian i'r math priodol o gyflenwad. Ymwelais yn ddiweddar â phrosiect tai arloesol da iawn yn ei etholaeth ef, a gwn iddo fod yn gefnogol iawn i hwnnw, gyda'r bwriad o gael y cyflenwad o dai cymdeithasol o ansawdd da yn y lle y mae ei angen. Ac nid yw hyn yn golygu tai ar gyfer deiliadaeth yn gyfan gwbl, ond y math cywir o dai deiliadaeth ac yn y lle iawn hefyd. Felly, rwy'n derbyn y pwynt hwnnw'n llwyr. Hyd nes y byddwn ni'n cael trefn ar yr ochr gyflenwi, byddwn bob amser yn ceisio ymdopi â galw na ellir ei ateb. Mae fy nghydweithiwr Lee Waters hefyd yn gweithio gyda mi ar gyfres o raglenni arloesol sy'n ymwneud â hawlio eiddo gwag ar gyfer defnydd buddiol unwaith eto, ac rwy'n awyddus iawn i gyflwyno hynny ledled Cymru. Ac fe fydd Mike Hedges yn falch iawn o wybod bod Cyngor Abertawe yn edrych yn ffafriol iawn ar y cynllun hwnnw yn ei ardal ef—ac yn fy ardal innau hefyd, o ran hynny.

Yr wythnos diwethaf, cefais y pleser o fynd gyda'r Wallich ar un o'u tripiau dosbarthu brecwast yn Abertawe i weld drosof fy hun y gwaith da y mae'r trydydd sector yn ei wneud ar lawr gwlad i gefnogi pobl. Ac nid pobl sy'n cysgu ar y stryd yw'r rhain o reidrwydd, ond pobl sydd â thai annigonol neu'n anniogel. Ac maen nhw'r un mor ddigartref, mewn gwirionedd, â'r bobl sydd ar y stryd. Felly, mae angen inni gael dull gweithredu system gyfan i atal digartrefedd, gan weithio ar draws y Llywodraeth, fel y dywedais i'n gynharach, gydag iechyd meddwl, camddefnyddio sylweddau, diogelwch cymunedol a gofal sylfaenol, i ddarparu model o wasanaeth cyhoeddus sy'n mynd i'r afael ag anghenion pawb.

Diolch i chi am eich datganiad, Gweinidog. Mae'r ffaith bod unrhyw un yn ddigartref yn yr unfed ganrif ar hugain ym Mhrydain yn foesol resynus. Mae Llywodraethau olynol, yma ac yn San Steffan, wedi methu â sicrhau digon o dai o safon uchel i ateb y galw. Ac er bod Llywodraethau bellach yn derbyn bod angen iddyn nhw wneud mwy, nid ydynt byth yn gwneud digon. Mae ateb y galw yn gofyn am flaengynllunio, sydd yn ddiffygiol yn y maes hwn yn anffodus, ac nid yw geiriau'n ddigon.

Yng Nghymru, nid ydym yn adeiladu digon o dai fforddiadwy i gyrraedd targedau'r Llywodraeth ei hunan, heb sôn am ateb y galw gwirioneddol. O'r cartrefi a oedd yn gymwys i gael cymorth digartrefedd yn ystod y 12 mis diwethaf, dim ond 80 y cant a gefnogwyd yn gadarnhaol. Mewn rhai ardaloedd yng Nghymru, dim ond tua hanner y cartrefi sy'n cael y cymorth angenrheidiol. Rwy'n falch eich bod ni'n gweithio gyda Crisis, ond yn nodi bod nifer yr anheddau newydd sydd wedi dechrau cael eu hadeiladu yn y 12 mis diwethaf wedi gostwng, yn ogystal â nifer yr anheddau a gwblhawyd.

Mae llawer gormod o bobl yn cael eu gorfodi i fyw mewn llety dros dro neu, yn waeth na hynny, yn gorfod cysgu wrth ddrysau siopau neu bebyll ar dir diffaith. Mae plant bach a phobl eraill sy'n agored i niwed yn dioddef.

Gweinidog, rwy'n croesawu eich cadarnhad chi y dylai digartrefedd fod yn rhywbeth prin. Wrth gwrs, ni ddylai hynny orfod cael datganiad polisi strategol. Pa wahaniaeth yr ydych chi'n ei awgrymu y bydd datganiad o'r fath yn ei wneud i wasanaethau ar lawr gwlad? Rydych chi'n dweud yn eich datganiad na all tai yn unig ddatrys digartrefedd, ac mae hynny'n wir, yn enwedig o ystyried cysgu ar y stryd. Mae gan y rhan fwyaf o bobl ddigartref anghenion cymhleth.

Gweinidog, mae mwyafrif helaeth y rhai sy'n cysgu ar y stryd yn y DU wedi bod yn aelodau o'r lluoedd arfog. Beth mae eich Llywodraeth chi'n ei wneud ar y cyd ag elusennau'r Weinyddiaeth Amddiffyn a'r lluoedd i wella'r cymorth i gyn-bersonél y lluoedd arfog, gan fod rhai o'r rhain yn cyflawni hunanladdiad oherwydd diffyg cefnogaeth, gyda thai yn broblem enfawr? Ni allwn ond dychmygu'r diffyg gwerthfawrogiad y mae'r cyn-filwyr hyn yn ei deimlo ar ôl gwasanaethu eu gwlad, gan ddod adref i fod heb unrhyw sylw'n cael ei roi i'w hawliau dynol sylfaenol nhw.

Yn olaf, Gweinidog, un rheswm mawr pam y mae nifer o gyn-droseddwyr yn aildroseddu yw diffyg gwasanaethau tai a chymorth. Ni cheir unrhyw fecanwaith cefnogi ar gyfer y mwyafrif sy'n dod allan o'r carchar. Yn ystod fy amser i'n swyddog carchar, fe welais i lawer o bobl ifanc—ac nid pobl ifanc yn unig, ychwaith—yn dod yn ôl drwy ddrysau'r carchar am eu bod wedi cael eu hanfon allan gyda'u heiddo mewn bagiau duon a heb unrhyw le i fynd. Felly, Gweinidog, a ydych chi'n gweithio gyda'r Weinyddiaeth Gyfiawnder i leihau digartrefedd ymhlith cyn-droseddwyr? Diolch i chi eto am eich datganiad. Rwy'n edrych ymlaen at weld cynnydd sylweddol o ran mynd i'r afael â digartrefedd yn ystod y 12 mis nesaf. Diolch yn fawr.

Wel, rwy'n credu i chi nodi rhai o'r materion yr ydym ni'n ymdrin â nhw. Mae'n rhaid imi ddweud fy mod i'n anghytuno â rhai o'r datrysiadau y gwnaethoch chi eu cyflwyno. Rydym ni'n gweithio'n galed iawn i sefydlu'r llwybrau ar gyfer cyn-garcharorion. Mae'r llwybr yn ddigonol. Rydym wedi rhoi prawf arno. Yr hyn y mae angen inni ei wneud yw sicrhau bod pawb yn ei weithredu yn y ffordd gywir. Ar hyn o bryd mae gennym ni grŵp gorchwyl a gorffen yn gweithio yma yng Nghaerdydd i weld pa rwystrau sydd i weithrediad y llwybr, a phan fydd y gwaith hwnnw wedi ei gwblhau, byddaf i'n diweddaru'r Senedd yn unol â hynny, fel na fyddwn ni'n rhyddhau pobl o'r ddalfa i ddigartrefedd. Felly, rwy'n cytuno â hynny i raddau helaeth.

O ran y cyfraddau ar gwblhau tai, maen nhw wedi gostwng yn y chwarter olaf, ond mae hynny oherwydd ein bod ni ar fin profi dirwasgiad. Rydym wedi cael nifer o gwmnïau adeiladu bach a chanolig yn mynd i ddwylo'r gweinyddwyr yn ddiweddar iawn, ac rwy'n ofni bod hynny o ganlyniad uniongyrchol i Brexit a'r gostyngiad yng nghyfraddau'r bunt. Felly, rwy'n ei chael hi'n eironig iawn eich bod chi'n fy nghyhuddo i o fod â rhywfaint o ran yn hynny. Oherwydd os siaradwch chi â chwmnïau bach a chanolig, yn benodol, maen nhw'n dweud bod ganddyn nhw broblem wirioneddol o ran cael gweithwyr a chael deunyddiau am y prisiau iawn. Felly, rwy'n credu bod hynny'n eironig tu hwnt yn wir.

O ran y galw, fel y dywedais wrth ateb Mike Hedges, rydym yn adeiladu cymaint o dai fforddiadwy ar gyfer rhent cymdeithasol ag y gallwn ni. I egluro, rydym wedi cyrraedd ein targed o 20,000 o gartrefi fforddiadwy yn rhwydd iawn. Felly, nid ydym wedi methu yn ein targed ni ein hunain. Yr hyn yr ydym ni'n ei wneud yw uwchraddio ein targed er mwyn ateb y galw cynyddol yr ydym ni'n ei weld. Felly, hoffwn i fod yn eglur iawn ynglŷn â hynny.

Mae problemau'n bodoli ynghylch cyfamod y lluoedd arfog. Mae Llywodraeth y DU wedi sefydlu comisiwn yr ydym ni'n awyddus iawn i gydweithio'n agos ag ef. Mae fy nghydweithwraig Hannah Blythyn wedi bod yn cydweithio'n agos i sicrhau ein bod ni'n cadw ein dyletswyddau ni yn ôl y cyfamod ar gyfer personél y lluoedd arfog yma yng Nghymru. Mae Cymru yn rhoi cyfran uwch o'i phoblogaeth i'r lluoedd arfog na'r budd a gawn ni drwy fuddsoddiad y fyddin, felly rydym yn awyddus iawn i sicrhau ein bod ni'n rhoi'r cylch hwnnw'n ôl yn ei le.

Dirprwy Lywydd, pe caf i ond dweud—. Rydw i wedi bod yn meddwl sôn am hyn sawl gwaith erbyn hyn wrth i bobl ei godi: rwy'n cytuno'n gryf nad yw pobl ifanc 18 oed o reidrwydd yn abl i edrych ar eu holau eu hunain yn eu llety. Un o'r pethau yr ydym yn awyddus i'w wneud yw gweithio'n galed iawn ar y sgiliau sydd eu hangen ar bobl os ydyn nhw'n cael eu rhoi mewn llety. Rhaid pwysleisio nad oes a wnelo hyn â bod yn brin o lety i'w roi i bobl. Mae a wnelo hyn â bod yn brin o sgiliau, arian, cyflenwadau ac ati i'w cadw nhw yno. Nid oes pwynt i mi roi fflat i chi os nad oes ynddo welyau neu lestri neu lenni. Ni fyddwch chi'n gallu aros mewn lle felly. Ond hefyd, mae'n rhaid  chi fod â'r sgiliau i allu talu biliau'r cyfleustodau a'r rhent ac ati. Felly, yn amlwg, fel y dywedais i o'r blaen, mae hwn yn ddull system gyfan o atal digartrefedd.

A gaf i ddiolch i'r Gweinidog am ddiweddaru'r Siambr hon ar fater pwysig iawn—un sy'n flaenoriaeth allweddol yn fy marn i? Rwy'n cytuno'n llwyr â chi fod yn rhaid i bob un ohonom ymrwymo i roi diwedd ar ddigartrefedd o bob math, felly rwy'n croesawu cyfraniadau gan yr Aelodau o bob rhan o'r Siambr hon, oherwydd yn sicr mae angen cefnogaeth drawsbleidiol ar y mater hwn.

Gweinidog, fel yr oeddech chi'n dweud, mae iechyd meddwl yn un o'r problemau mwyaf y mae pobl sy'n eu cael eu hunain yn ddigartref yn eu hwynebu bob dydd, ac yn enwedig yn ystod y gaeaf, yn ystod y nosweithiau oer hynny, maen nhw'n dioddef yn wirioneddol. Nawr, pryd bynnag y byddaf i wedi cael wythnos anodd neu wedi bod yn dioddef gyda fy iechyd meddwl fy hun, sy'n digwydd yn llawer rhy aml y dyddiau hyn, prin fod unrhyw beth yn well na chael fy nghroesawu gartref gan Joseph. Nawr, i'r Aelodau hynny nad ydyn nhw'n gwybod, fy nghi Apso Lhasa yw Joey. Felly, fe fyddaf i'n arwain dadl fer ar y pwnc hwn yn yr wythnosau nesaf, oherwydd mewn gwirionedd mae hyn yn bwysig iawn i bobl sy'n ddigartref. Fe drafodais i hyn pan gysgais i allan ar strydoedd Caer am un noson y llynedd. Ac, i'r Aelodau sy'n gwrando heddiw, fe fyddwn i'n eich annog chi o ddifrif i fynd i dreulio ychydig amser allan ar y strydoedd ac yna fe fyddwch chi'n sylweddoli'r hyn y mae'r bobl hyn yn ei brofi'n ddyddiol.

Dirprwy Lywydd, i lawer, mae bod yn berchen ar gi yn un ffordd o wneud cysylltiad, ac mae'n rhoi'r nerth iddyn nhw i'w cefnogi drwy'r noson honno a thrwy nosweithiau eraill y gaeaf. Nawr, yn anffodus, mae'r rhan fwyaf o ddarparwyr llety yn y DU yn dal i weithredu polisi 'dim cŵn, dim anifeiliaid anwes', sy'n golygu bod pobl ddigartref sy'n berchen ar gi yn cael eu hamddifadu o'r lloches a'r cymorth gwirioneddol sydd eu hangen yn fawr arnyn nhw. Nawr, mae prosiect Hope yn gweithio gyda hosteli a darparwyr tai dros dro i'w hannog nhw i dderbyn cleientiaid gyda chŵn. Felly, Gweinidog, cyn y ddadl fanylach yn ddiweddarach y mis hwn, beth all Llywodraeth Cymru ei wneud mewn gwirionedd i gefnogi prosiectau fel prosiect Hope, dan arweiniad yr Ymddiriedolaeth Cŵn?

Ydw, rwy'n cytuno'n llwyr â'r pwyntiau a wnaethoch chi nawr. Rydym ni'n ymwybodol na fydd pobl yn bodloni mynd i lety dros dro os yw'n golygu bod rhaid gadael eu cydymaith hoff y tu allan, ac mae hynny'n gwbl ddealladwy. Felly, rydym ni'n gweithio i sicrhau bod gennym ddarpariaeth ar gyfer pobl sydd ag anifail anwes hoff yn gydymaith. Rydych chi'n dweud yn ddigon teg mai'r rhain yw eu hunig gydymaith yn aml, eu hunig gyfaill dibynadwy, felly mae hi'n gwbl briodol bod angen inni wneud yn siŵr y gall pobl fynd â'r cydymaith hwnnw gyda nhw i ba lety bynnag y maen nhw'n cael lle ynddo. A dyna lle mae Tai yn Gyntaf yn camu i mewn, oherwydd nid sôn am lety dros dro yr ydym ni; rydyn ni'n sôn am lety parhaol a diogel i bobl lle mae croeso i'w hanifail anwes a lle y gall hwnnw ymgartrefu hefyd. Felly, rwy'n cytuno'n llwyr â hynny. Rwy'n edrych ymlaen at y ddadl fer. Rydym yn gweithio'n galed iawn i wneud yn siŵr y bydd pobl yn deall yr hyn y mae'r anifail anwes yn ei olygu a pham mae'n bwysig ei gadw gyda'i berchennog.

Hoffwn i groesawu eich datganiad chi heddiw, Gweinidog ac, yn wir, gyhoeddi'r strategaeth. Fel y gwyddoch, mae cysgu ar y stryd ac, yn wir, fater digartrefedd yn fwy eang, yn ofid canolog i'r Pwyllgor Cydraddoldeb, yr wyf i'n ei gadeirio, ac rwy'n gwybod y cawn ni gyfle'r wythnos nesaf i ofyn mwy o gwestiynau i chi a chyflwyno rhagor o safbwyntiau wrth ystyried y materion hyn.

Ond, fel y mae hi arnom ni heddiw, Gweinidog, hoffwn i wneud ychydig o sylwadau a gofyn ambell i gwestiwn ar y cam hwn. Dros yr ychydig wythnosau diwethaf, mae'r Pwyllgor wedi cwrdd â rhai sydd wedi cael profiad gwirioneddol o gysgu ar y stryd a digartrefedd ac, yn wir, â rhanddeiliaid allweddol sy'n gysylltiedig â'r materion hyn. Roedd clywed eu hanesion personol nhw ac am y profiad o fyw fel hynny'n drawiadol iawn. Fe wnaed llawer o awgrymiadau ymarferol, mewn gwirionedd, o ran sut y gellid tywys pethau yn eu blaenau ac rwy'n falch iawn o ddweud bod llawer o'r rhain yn cytuno â'r hyn yr ydych chi wedi ei amlinellu heddiw. Rwy'n siŵr bod cyfansoddiad eich gweithgor chi a'u mewnbwn nhw wedi bod yn gwbl allweddol yn hynny, gyda'u profiad nhw ar lawr gwlad.

Dau fater y clywsom ni amdanyn nhw'n benodol yn ystod yr ychydig wythnosau diwethaf oedd digartrefedd bwriadol a chysylltiad lleol a'r rhwystrau y gallan nhw eu gosod ar ffordd pobl a'u gallu nhw neu fel arall i gael gafael ar y cymorth sydd ei angen arnyn nhw yn y lle mae arnyn nhw ei angen ac ar yr adeg y mae arnyn nhw ei angen. Felly, byddai o ddiddordeb cael clywed gennych pa gamau y gall Llywodraeth Cymru eu cymryd i fynd i'r afael â'r materion penodol hynny. Ac, fel y dywedasoch, mae'n amlwg bod angen cydbwysedd rhwng camau gweithredu uniongyrchol, ac yn amlwg gyda'r gaeaf o'n blaenau nawr, a dull tymor hwy, mwy ataliol. Felly, byddai'n dda cael clywed gennych chi, mewn gwirionedd, sut y gallwn ni sicrhau'r cydbwysedd hwnnw rhwng y newidiadau hirdymor, mwy systemig sydd eu hangen i gefnogi gwasanaethau a'r heriau mawr sy'n ein hwynebu gyda'r gaeaf sydd wrth y drws. Yn ogystal â hynny, Gweinidog, byddwn i'n ddiolchgar pe gallech roi sylw i faterion cynaliadwyedd, yn wir, fel rhan o hynny, oherwydd, yn amlwg, mae angen newid cynaliadwy arnom a all roi rhywfaint o gysur i bob un ohonom ni, yn enwedig y rhai sy'n ddigartref neu'n cysgu ar y stryd neu mewn perygl o hynny, y byddwn ni yn mynd i'r afael â'r broblem hon mewn ffordd gynaliadwy a all atal y problemau hyn rhag digwydd unwaith eto.

Ydw, rwy'n cytuno'n llwyr â'r dadansoddiad yna. Pan gyhoeddir y cynllun gweithredu yr wythnos nesaf gan y grŵp, fe welwch eu bod yn mynd i'r afael â bwriadoldeb a chysylltiad lleol, ac maen nhw'n gwneud rhai cynigion i ni allu ymdrin â hynny yn y tymor byr ac yna yn y tymor hwy. Ac, fel y dywedais, mae gennym ymateb cadarnhaol iddo. Ddoe ddiwethaf fe'i gwelais, ond byddaf yn rhoi ymateb manwl i hynny'r wythnos nesaf. Rwy'n gobeithio y bydd hynny digwydd cyn i mi ddod i'r pwyllgor fel y byddwn yn gallu ei weld, ond, os na fydd hynny'n digwydd, byddaf yn sicr yn gallu ei rannu gyda'r pwyllgor.

Cyfarfûm â Jon Sparkes, sy'n cadeirio'r grŵp hwnnw, ddoe ddiwethaf i drafod yr hyn y gallwn ei wneud, a nododd lawer o'r pethau yr ydych chi newydd sôn amdanynt. Mae angen i ni fynd i'r afael â'r system yn ei chyfanrwydd, ond does dim modd osgoi hynny: yr anhawster sylfaenol yma yw bod pobl yn syrthio i dlodi. Felly, mae angen inni wneud rhywbeth am hynny hefyd, ac mae problemau mawr yn y system les fel y mae'n gweithredu ar hyn o bryd sy'n achosi problemau.

Un o'r pethau rydym ni wedi bod yn pendroni yn ei gylch yw beth y gallwn ei wneud i gefnogi hynny yng Nghymru, ac rydym ni wedi bod yn gweithio'n galed iawn gyda'r grŵp i edrych ar rai o'r materion hynny, ac rwy'n fodlon eu harchwilio gyda'r pwyllgor hefyd. Felly, bydd tri pheth i'w dweud, mewn gwirionedd: beth allwn ni ei wneud yn y tymor byr i wneud yn siŵr ein bod yn lleihau'r nifer sy'n cysgu ar y stryd y Nadolig hwn—dydw i ddim yn barod i ddweud y gallwn ei ddileu nes y byddaf yn sicr, ond yn sicr rydym eisiau ei leihau gymaint ag sy'n bosib o fewn gallu dyn—yr hyn a allwn ei wneud i sicrhau nad yw'r atebion o ran llety dros dro yn bethau y mae pob un ohonom yn eu hystyried yn annerbyniol a dewis pethau mwy derbyniol yn y tymor byr hwnnw; a'r hyn y gallwn ei wneud i gael gwared ar rai o'r rhwystrau deddfwriaethol anfwriadol yn y tymor byr ac yna yn y tymor hwy.

Ond mae hefyd yn bwysig ei roi yn y cyd-destun ein bod yn y broses o weithredu'r Ddeddf rhentu cartrefi. Aeth y Ddeddf ffioedd drwy'r Senedd hon. Rydym ni wedi newid y sefyllfa dai yng Nghymru yn sylweddol, a bydd y newidiadau hynny, wrth iddynt ymsefydlu, hefyd yn gwneud gwahaniaeth i atal pobl rhag dod yn ddigartrefedd, oherwydd mae'n ymwneud â'r ymyriad aciwt, ond mae hefyd yn ymwneud ag atal—felly, atal y llithro. Ac, fel y dywedais yn ystod fy natganiad, mae'n rhaid inni fynd i'r afael â'r naill ben a'r llall o hynny ar yr un pryd, neu byddwn dim ond yn atal llif sy'n cynyddu'n barhaus.

Diolch. Diolch yn fawr iawn.