Detholwyd y gwelliannau canlynol: gwelliannau 1, 2, 4 a 5 yn enw Darren Millar, a gwelliant 3 yn enw Lesley Griffiths. Os derbynnir gwelliant 3, caiff gwelliannau 4 a 5 eu dad-ddethol.

Yr eitem nesaf yw dadl Plaid Cymru—credyd cynhwysol. Galwaf ar Sioned Williams i wneud y cynnig.

Cynnig NDM7772 Siân Gwenllian

Cynnig bod y Senedd:

1. Yn condemnio cynnig Llywodraeth y DU i gael gwared ar y cynnydd o £20 mewn credyd cynhwysol sydd wedi bod yn llinell gymorth hanfodol i deuluoedd yng Nghymru yn ystod cyfnod y pandemig.

2. Yn cydnabod y bydd y toriad i gredyd cynhwysol yn effeithio ar gyfran uwch o deuluoedd yng Nghymru na chyfartaledd Prydain yn ôl Sefydliad Bevan.

3. Yn galw ar Lywodraeth Cymru i:

a) ymlid datganoli lles gyda’r bwriad o fynd i'r afael â thlodi yng Nghymru.

b) cyhoeddi cynllun cadarn ac ystyrlon i fynd i'r afael â thlodi, sy'n cynnwys targedau perfformiad clir a dangosyddion i fesur cynnydd.

c) cynnal hyblygrwydd y gronfa cymorth dewisol i leddfu effaith gostyngiad credyd cynhwysol ar bobl yng Nghymru.

Cynigiwyd y cynnig.

Diolch, Dirprwy Lywydd. Rwy'n falch o'r cyfle i agor y ddadl bwysig hon ar ran Plaid Cymru, a hoffwn ofyn i fy nghyd Aelodau ddwys ystyried pleidleisio o blaid ein cynnig y prynhawn yma

Wrth ymateb i gwestiwn Adam Price yma ddoe, fe glywon ni'r Prif Weinidog yn siarad am hawl pobl Cymru i gael eu trin mewn modd sy'n deg ac yn dosturiol. Rŷn ni sy'n eistedd yn y Senedd yn anghytuno ar lawer peth, ond rwy'n gobeithio, ac rwy'n credu, ein bod yn gytûn bod yna egwyddor sylfaenol sy'n ein huno, sef bod pobl Cymru yn haeddu byw gydag urddas, gyda chefnogaeth pan fo angen, gyda digon o arian i'w cynnal. Rwy'n erfyn arnoch chi i gadw'r egwyddor honno, uwchben popeth arall, mewn cof yn ystod y ddadl hon, uwchben hunanfalchder pleidiol, ac ein bod, fel Senedd, yn dangos ein bod ni'n medru cytuno ar gynnig a fyddai'n cyhoeddi hyn yn glir ac yn ddiamod i'n pobl. Mae credyd cynhwysol i fod i gynnal y rhai sydd ar yr incwm isaf, sydd mas o waith neu sy'n methu â gweithio. Fe gynyddwyd y taliad credyd cynhwysol gan £20 yr wythnos gan Lywodraeth San Steffan mewn ymateb i argyfwng COVID, ac er yr ymestynnwyd y cynnydd hwnnw unwaith, bydd nawr yn cael ei dorri ar ddechrau Hydref. Bydd hynny, ynghyd â'r toriad i gredyd treth gwaith, yn creu pwysau peryglus ar deuluoedd yng Nghymru. Rhaid gwrthwynebu'r penderfyniad cwbl ddidostur a chwbl annoeth hwn.

Dyletswydd y Senedd hon a'r Llywodraeth hon, fel y dywedais ar y dechrau, yw gwasanaethu buddiannau pobl Cymru yn y ffordd orau. Bydd diwedd y cynnydd mewn credyd cynhwysol yn drychinebus i bobl ledled y Deyrnas Unedig, ond bydd teuluoedd yng Nghymru yn cael eu taro'n galetach, ac effeithir ar gyfran sylweddol uwch o deuluoedd â phlant yng Nghymru na rhai ardaloedd eraill. Mae ymgyrchwyr gwrth-dlodi a chyfiawnder cymdeithasol a ninnau fel plaid wedi rhybuddio ynglŷn â storm berffaith. Daw'r cynllun ffyrlo i ben wythnos yn unig cyn i'r toriad ddod i rym. Rhagwelir y bydd costau byw yn codi dros y misoedd nesaf, sy'n golygu y bydd incwm teuluoedd sy'n agored i niwed yn gostwng ar yr union adeg y mae costau byw'n codi. Ac mae dyled aelwydydd yn saethu i fyny, yn ôl adroddiad newydd gan Sefydliad Bevan a gyhoeddwyd heddiw. 

Mae'r ystadegau'n dweud y cyfan. Mae cyfanswm o dros 275,000 o deuluoedd yn hawlio credyd cynhwysol neu gredydau treth gwaith yng Nghymru—mwy nag un o bob pump o'r holl deuluoedd. Mae'r rhan fwyaf o deuluoedd sy'n hawlio'r budd-daliadau hyn yn deuluoedd â phlant, ac mae 42 y cant o'r holl deuluoedd â phlant yn hawlio un o'r budd-daliadau hyn. Mae 14 y cant o'r holl deuluoedd heb blant yn hawlio credyd cynhwysol neu gredydau treth gwaith. Yn ddaearyddol, effeithir ar fwy na chwarter y teuluoedd â phlant ym mhob etholaeth yng Nghymru; mewn rhai etholaethau, bydd y toriad hwn yn effeithio ar hanner y teuluoedd â phlant. 

Roedd Ysgrifennydd Gwladol dros Waith a Phensiynau Llywodraeth Geidwadol San Steffan yn cyfiawnhau'r gostyngiad ar y sail y byddai'n helpu i gael pobl yn ôl i'r gwaith. Fodd bynnag, mae Cyngres Undebau Llafur Cymru yn awgrymu y bydd mwy na thraean y rhai a gaiff eu taro yng Nghymru yn deuluoedd sy'n gweithio, gyda llawer ohonynt yn weithwyr allweddol. Meddyliwch am hynny. Mae'r penderfyniad ar gredyd cynhwysol, wrth gwrs, yn nwylo San Steffan, ond mae'n rhaid i ni yng Nghymru weithredu, oherwydd mae ein pobl yn cael eu gwthio i ddyled a thlodi dyfnach, ac mae cannoedd o filiynau o bunnoedd yn cael eu colli o'n heconomïau lleol o ganlyniad.

Mae angen i Lywodraeth Cymru bwyso am ddatganoli pwerau lles i Gymru—[Torri ar draws.]—er mwyn gwneud mwy i liniaru effeithiau gwaethaf y toriad i'r credyd cynhwysol—. Na, nid wyf am ildio. Ddoe, wrth ateb cwestiwn Adam Price ar y mater hwn, awgrymodd Prif Weinidog Cymru y byddai'n aros i'r Pwyllgor Materion Cymreig gyflwyno adroddiad, yn dilyn eu hymchwiliad cyfredol i'r system fudd-daliadau yng Nghymru a datganoli lles. Nid wyf ond wedi bod yn Aelod o'r Senedd hon ers pedwar mis, ac rwyf eisoes wedi clywed gormod o 'Gadewch inni aros i weld. Rydym yn edrych arno'.

Pan fydd argyfwng yn ein hwynebu, mae'n rhaid inni weithredu. Os ydym wedi dysgu unrhyw beth dros y misoedd diwethaf, mae'n amlwg, ac ni ellir gwadu o ystyried yr ystadegau rwyf wedi'u rhannu, fod hwn yn argyfwng ofnadwy, ac rydym yn gwybod ei fod ar y ffordd y tro hwn. Er mwyn mynd i'r afael â thlodi o ddifrif, mae angen dull strategol gwell. Heddiw, rydym yn galw ar Lywodraeth Cymru i gyhoeddi cynllun cadarn ac ystyrlon i fynd i'r afael â thlodi sy'n cynnwys targedau perfformiad clir a dangosyddion i fesur cynnydd. Ar ôl trafod gydag amrywiaeth o grwpiau sy'n gweithio ym maes cyfiawnder cymdeithasol, mae'n amlwg i mi fod angen i Lywodraeth Cymru weithredu gyda mwy o ffocws ac yn fwy cydgysylltiedig i roi diwedd ar effeithiau parhaus gwaethaf tlodi. Mae sôn am fwriadau da, ond mae sôn hefyd am ddyblygu mentrau a diffyg cyfeiriad clir, sy'n rhwystredig, oherwydd, heb strategaeth glir a heb dargedau mesuradwy, y canlyniad weithiau yw dull aneffeithiol, gwasgaredig o weithredu, sydd weithiau hefyd yn loteri cod post annheg ac anghyfiawn.

Un ffordd y gall Llywodraeth Cymru liniaru effaith y credyd cynhwysol yw cynnal hyblygrwydd y gronfa cymorth dewisol, y DAF—y cynllun cymorth lles cenedlaethol sy'n darparu grant arian bach ar gyfer costau byw hanfodol, a chefnogaeth i ganiatáu i rywun fyw'n annibynnol. Fe newidiwyd y cynllun ar ddechrau'r pandemig i ganiatáu i fwy o bobl hawlio cymorth ariannol os oeddent yn wynebu caledi eithriadol o ganlyniad i gyfyngiadau clo, hunanynysu neu golli incwm oherwydd y cyfyngiadau.

Mae nifer y grantiau a ddyfarnwyd drwy'r DAF wedi gostwng yn ddramatig yn ddiweddar oherwydd penderfyniad Llywodraeth Cymru i gael gwared ar yr hyblygrwydd oedd yn ei gwneud hi’n haws i bobl gael cefnogaeth. Mae’r DAF yn ffynhonnell gymorth hanfodol i filoedd o deuluoedd, ac o ystyried effaith y toriad mewn credyd cynhwysol a'r holl gyd-destun rwyf wedi ei amlinellu y prynhawn yma, rydym yn annog Llywodraeth Cymru i barhau â’r hyblygrwydd ychwanegol ar gyfer cyrchu’r gronfa y tu hwnt i ddiwedd mis Medi ac yn gofyn i Aelodau o bob plaid i gefnogi'r alwad honno.

Cyfeiriais i yn gynharach at y ffaith fy mod yn Aelod newydd o'r Senedd yma. Y peth pwysicaf i fi ddysgu hyd yma yw bod clywed llais y bobl sy'n cael eu heffeithio gan bolisi yn gwbl allweddol a bod anwybyddu eu profiad yn gwbl anfaddeuol. Mae'r adroddiadau niferus sydd wedi eu cyhoeddi ar effaith drychinebus y toriad i gredyd cynhwysol yn dyfynnu nifer o bobl fydd yn gorfod gwneud penderfyniadau mor amhosib. Mewn un gan Achub y Plant Cymru, meddai Stacey, mam o Gasnewydd, fod y toriad yn mynd i effeithio ar ei gallu i dalu ei dyledion, ei bod yn pryderu sut, wrth i'r gaeaf nesáu, y byddai'n gorfod cwtogi ar fwyd er mwyn talu am wres, ac rŷn ni'n gwybod bod prisiau ynni yn cynyddu. Mae ei merch newydd ddechrau gwersi gymnasteg. Maen nhw'n £5 y tro. Meddai, 'Dwi ddim yn siŵr y bydd modd iddi barhau.' Rwy'n erfyn ar bob Aelod i gefnogi ein cynnig a thrwy hynny gefnogi teuluoedd fel un Stacey. Diolch.

Cyn imi symud ymlaen, a gaf fi atgoffa'r Aelodau ein bod yn gallu gwneud ymyriadau heddiw, ac mae hawl i ymyrryd, ond hefyd mae hawl gan yr Aelod unigol sy'n siarad naill ai i dderbyn neu wrthod yr ymyriad, ac ni ddylid beirniadu'r Aelod am wneud y penderfyniad hwnnw?

Rwyf wedi dethol y pump gwelliant i'r cynnig. Os derbynnir gwelliant 3, caiff gwelliannau 4 a 5 eu dad-ddethol. Galwaf ar Mark Isherwood i gynnig gwelliannau 1, 2, 4 a 5 a gyflwynwyd yn enw Darren Millar.

Gwelliant 1—Darren Millar

Dileu pwynt 1 a rhoi yn ei le:

Yn croesawu penderfyniad Llywodraeth y DU i ddarparu £20 yr wythnos yn ychwanegol mewn credyd cynhwysol i gefnogi'r rhai ar incwm isel yn ystod pandemig y coronafeirws ac yn cydnabod bod y mesur dros dro hwn eisoes wedi'i ymestyn o 12 i 18 mis. 

Gwelliant 2—Darren Millar

Dileu pwynt 2 a rhoi yn ei le:

Yn gresynu at y ffaith bod lefelau tlodi yng Nghymru yn uwch nag mewn rhannau eraill o'r DU oherwydd methiant Llywodraethau olynol Cymru.

Gwelliant 4—Darren Millar

Dileu is-bwynt 3 a a rhoi yn ei le:

a. gweithio gyda Llywodraeth y DU i fynd i'r afael â thlodi yng Nghymru, drwy fanteisio i'r eithaf ar y cyfleoedd a gyflwynir gan gyfleoedd ariannu a bargeinion twf rhanbarthol ledled Cymru;  

Gwelliant 5—Darren Millar

Dileu popeth ar ôl 'dewisol' yn is-bwynt 3(c).

Cynigiwyd gwelliannau 1, 2, 4 a 5.

Diolch. Wel, rwy'n cynnig gwelliannau 1, 2, 4 a 5. Roedd ystwythder a hyblygrwydd y system credyd cynhwysol yn caniatáu gweithredu cynnydd dros dro ar ddechrau'r pandemig, mewn cyfnod eithriadol. Ym mis Ebrill 2020, fel ymateb un flwyddyn i bandemig COVID-19, gwelwyd cynnydd dros dro o £20 yr wythnos yn y lwfans credyd cynhwysol safonol. Yn ei gyllideb ym mis Mawrth 2021, cyhoeddodd Canghellor y DU estyniad i'r cynnydd dros dro hwn am chwe mis arall. Fel gyda'r holl gymorth ychwanegol a ddarparwyd gan Lywodraeth y DU mewn ymateb i COVID-19, roedd hwn bob amser yn gyllid am amser cyfyngedig, er bod y budd-dal craidd yn parhau wedi'i ddiogelu. Roedd disgwyl i'r ychwanegiad hwn ynghyd â thaliad untro o £500 i hawlwyr credyd treth gwaith, a gyhoeddwyd hefyd, gostio £3 biliwn. Cyhoeddodd Canghellor y DU hefyd na fyddai angen ad-dalu blaendaliadau credyd cynhwysol am 24 mis o fis Ebrill 2021—estyniad o 12 mis—y byddai uchafswm y gyfradd lleihau credyd cynhwysol yn gostwng i 25 y cant erbyn mis Ebrill 2021, ac y byddai'r trothwy uwch ar enillion ychwanegol ar gyfer credyd cynhwysol yn parhau i fod yn £2,500 tan fis Ebrill 2022.

Wrth inni wynebu un o'r heriau economaidd a chymdeithasol mwyaf yn ein hanes, darparodd Llywodraeth y DU becyn cymorth gwerth £407 biliwn, gan gynnwys chwistrelliad o £9 biliwn i'n system les. Ond yn awr, wrth inni symud i gam nesaf ein hadferiad, mae'n iawn rhoi blaenoriaeth i gefnogi mwy o bobl mewn gwaith a chamu ymlaen mewn gwaith. Mae hyn yn adeiladu ar y cynnydd o 1.7 y cant yn y budd-daliadau oedran gweithio a ddaeth i rym ym mis Ebrill 2020, i fod o fudd i tua 2.5 miliwn o aelwydydd, gan gyflawni un o'r ymatebion economaidd mwyaf cynhwysfawr yn y byd yn ystod y pandemig.

Mae'r cymorth i deuluoedd, swyddi a busnesau a ddarparwyd gan Lywodraeth y DU dros eleni a'r llynedd yn cynnwys diogelu 14 miliwn o swyddi drwy'r cynllun ffyrlo a'r cynllun ar gyfer yr hunangyflogedig, a chynllun £30 biliwn ar gyfer swyddi, gan roi hwb o 2.2 y cant i'r cyflog byw cenedlaethol o fis Ebrill 2021, a £740 miliwn ychwanegol i Lywodraeth Cymru ar gyfer 2021-22 drwy fformiwla Barnett, ynghyd â £1.4 biliwn arall y bydd y Llywodraethau datganoledig yn ei dderbyn y tu allan i fformiwla Barnett. Gyda swyddi gwag yn y DU yn cyrraedd 1 filiwn a'r gyflogres yn ail-gyrraedd lefelau cyn y pandemig, byddai ymestyn y cynnydd hyd yn oed am 12 mis arall yn gynamserol ac yn costio'r hyn sy'n cyfateb i ychwanegu 1g ar gyfradd sylfaenol treth incwm—

A wnewch chi dderbyn ymyriad?

—yn ogystal â chynnydd o 3c ar doll tanwydd.

Mark, a wnewch chi dderbyn ymyriad?

Mae'n ddrwg gennyf, ni chlywais hynny. Gwnaf, yn sicr, Joyce.

Diolch am dderbyn yr ymyriad. A ydych chi'n cytuno bod Llywodraeth y DU wedi nodi'n briodol nad yw'r swm o arian y mae pobl yn ei gael ar gredyd cynhwysol yn ddigonol, a dyna pam y gwnaethant ei gynyddu £20 yr wythnos, fel y gallai'r bobl hynny oroesi? Os cytunwch â hynny, a ydych chi hefyd yn cytuno bod ei ddileu yn awr pan fo pobl fwyaf o'i angen yn gam gwirioneddol anghywir ac yn gam gwael?

Yr hyn rwy'n cytuno ag ef yw ei fod yn gynnydd dros dro a gyflwynwyd mewn ymateb i COVID-19 ac a gafodd ei estyn y tu hwnt i'r dyddiad a addawyd yn wreiddiol.

Heddiw, bydd gwariant lles yn dal i fod yn £241 biliwn yn 2021-22, gyda thros £111 biliwn ar les oedran gweithio, neu 4.9 y cant o'r cynnyrch domestig gros. Mae credyd cynhwysol yn darparu rhwyd ddiogelwch, ond nid yw wedi'i gynllunio i gaethiwo pobl mewn lles. Yn anffodus, fodd bynnag, fel y dywed ein gwelliant 2, mae lefelau tlodi yng Nghymru yn uwch nag mewn rhannau eraill o'r DU oherwydd methiant Llywodraethau Cymru olynol, sy'n gyfrifol am fesurau i hyrwyddo ffyniant a threchu tlodi yng Nghymru ers dros 22 mlynedd. 

Fel yr adroddodd Sefydliad Joseph Rowntree y llynedd, mae Cymru wedi gweld cyfradd uwch o dlodi na gwledydd eraill y DU drwy gydol datganoli ers 1999, ac mae ganddi lefelau ffyniant gwerth ychwanegol gros is nag unrhyw wlad arall yn y DU. Ymhellach, canfu eu hadroddiad 'Tlodi yng Nghymru 2020' fis Tachwedd diwethaf fod cyflogau Cymru'n dal i fod yn is i bobl ym mhob sector na gweddill y DU a bod bron i chwarter y bobl yng Nghymru, hyd yn oed cyn y coronafeirws, yn byw mewn tlodi, yn byw bywydau ansicr ac ansefydlog. Ac fel y dywedodd Sefydliad Bevan hefyd, roedd tlodi'n broblem sylweddol yng Nghymru ymhell cyn dyfodiad COVID-19, a hynny er gwaethaf y biliynau a dderbyniwyd ac a wariwyd gan Lywodraethau Cymru olynol, arian a oedd i fod i fynd i'r afael â'r bwlch ffyniant.

Erbyn mis Mehefin eleni, roedd Llywodraeth Cymru wedi derbyn £8.6 biliwn yn ychwanegol gan Lywodraeth y DU ers dechrau'r pandemig. Fel y dywed Archwilio Cymru, dyrannodd £5.1 biliwn i ymateb COVID-19 yn 2020-21, ac mae gan Lywodraeth Cymru o leiaf £2.6 biliwn ychwanegol ar gael yn 2021-22. Cyhoeddwyd yr adroddiad hwnnw yr wythnos hon. Mae angen buddsoddi'r arian hwn i adeiladu'n ôl yn well, codi pobl allan o dlodi, eu hatal rhag treulio—

A wnaiff yr Aelod ddirwyn i ben yn awr, os gwelwch yn dda?

Mae'n ddrwg gennyf?

A wnewch chi ddod i ben yn awr?

—oes yn ddibynnol ar les, tra'n cynnal hyblygrwydd y gronfa cymorth dewisol. Diolch.

Galwaf ar y Gweinidog Cyfiawnder Cymdeithasol i gynnig yn ffurfiol welliant 3, a gyflwynwyd yn enw Lesley Griffiths.

Gwelliant 3—Lesley Griffiths

Dileu pwynt 3 a rhoi yn ei le:

3. Yn nodi’r gwaith gwneud y gorau o incwm sydd wedi’i wneud gan Lywodraeth Cymru i gefnogi teuluoedd ar incwm isel

4. Yn annog Llywodraeth Cymru i:

a) barhau i archwilio’r achos dros ddatganoli gweinyddiaeth lles; a

b) cynnal hyblygrwydd presennol y gronfa cymorth dewisol i leddfu effaith unrhyw ostyngiad credyd cynhwysol a diwedd y cynllun ffyrlo ar bobl yng Nghymru.

Cynigiwyd gwelliant 3.

Yn ffurfiol.

Diolch. Jenny Rathbone.

Diolch yn fawr iawn. Roeddwn yn ddiolchgar iawn fod holl aelodau'r Pwyllgor Cydraddoldeb a Chyfiawnder Cymdeithasol wedi cefnogi'r cais i mi lofnodi llythyr ar y cyd at Thérèse Coffey fel yr Ysgrifennydd Gwladol dros Waith a Phensiynau, a aeth gan bob un o Gadeiryddion y pwyllgorau sy'n gyfrifol am gyfiawnder cymdeithasol ym mhedair Senedd y DU. Ac rwy'n ymwybodol fod llythyr tebyg ar y cyd wedi'i anfon gan y Gweinidog Cyfiawnder Cymdeithasol gyda'i chymheiriaid yn y Llywodraethau datganoledig eraill. 

Yr hyn sy'n fwyaf eithriadol am y toriad creulon hwn yw ei fod wedi ei wrthwynebu gan ddim llai na chwe chyn-Ysgrifennydd Gwladol Ceidwadol dros Waith a Phensiynau. Felly, credaf fod dadlau bod hwn yn syniad credadwy yn dasg anghyfforddus iawn i Aelodau'r Blaid Geidwadol ar y meinciau gyferbyn. Yn wir, mae mwyafrif y pleidleiswyr Ceidwadol, yn ôl arolwg barn diweddar, yn gwrthwynebu'r toriad hwn oherwydd ymddengys eu bod yn deall yn iawn, mewn ffordd nad yw Rishi Sunak yn deall, fod hyn yn dod ar yr un pryd â storm berffaith. Nid yn unig ei fod yn digwydd ar yr un adeg ag y bydd y cymorth ffyrlo'n cael ei dynnu'n ôl, ond hefyd yn yr un wythnos, yr wythnos hon, pan welsom brisiau ynni a'r cap ar yr hyn y gellir ei dalu'n codi i'r entrychion. Mae cynnydd arbennig o enfawr yn y swm o arian y gellir ei godi ar bobl sy'n talu drwy fesurydd am eu trydan a'u nwy, sef y bobl dlotaf un, gan mai dyna pam y maent yn gorfod cael mynediad drutach at brisiau trydan. Yn ogystal â hynny, yr wythnos hon, gwelsom effaith COVID ar deuluoedd sy'n gorfod prynu gofal plant. Mae llawer gormod o rieni'n gorfod gweithio er mwyn talu am ofal plant er mwyn cadw eu swydd, a gallwn weld sut y mae hon yn storm berffaith.

Mae'n ymddangos i mi'n syniad cwbl amhosibl fod y Llywodraeth yn dadlau mai mesur dros dro oedd hwn a'n bod yn awr yn troi'n ôl at fusnes fel arfer, oherwydd nid oes y fath beth â busnes fel arfer: rydym yn dal i fod mewn pandemig ac mae pobl yn dal i fod mewn gwaith ansicr, ac yn y cyfamser, mae prisiau'n codi am gyfuniad o resymau, gan gynnwys canlyniadau gadael yr Undeb Ewropeaidd a'r effaith y mae hynny'n ei chael ar gyflenwadau bwyd a phrisiau bwyd. Mae'n ymddangos i mi'n anghredadwy o anodd cyfiawnhau'r toriad hwn mewn unrhyw ffordd ar yr adeg benodol hon ar ôl 10 mlynedd o fethu codi budd-daliadau i gyd-fynd â phrisiau, a chyflogau. Felly, bydd yn rhaid i'r bobl dlotaf un, gan gynnwys y bobl dlotaf mewn gwaith, dalu er mwyn i bobl eraill orfod talu llai o drethi. Ac mae'n sefyllfa anhygoel.

Felly, credaf fod yn rhaid inni drafod yn awr beth y gallwn ni ei wneud am hyn ein hunain, oherwydd ni allwn ddylanwadu ar Rishi Sunak; ni wyddom a fydd newid meddwl ar y funud olaf, ond mae'n ymddangos yn annhebygol, o gofio eu bod bellach wedi nodi 1 Hydref fel y dyddiad y daw'r toriad hwn i rym, ac wedi ysgrifennu at dderbynwyr i ddweud hynny wrthynt. Felly, credaf y bydd yn rhaid i'r bobl a gaiff eu taro galetaf ddewis a ydynt yn bwyta neu'n gwresogi yn y pen draw, neu bydd yn rhaid iddynt ddewis rhwng bwyta a gwresogi ond peidio â thalu biliau eraill fel biliau'r dreth gyngor, a fydd yn ei dro yn effeithio ar awdurdodau lleol na fyddant yn gallu casglu'r refeniw y gallant ddisgwyl ei gael fel arfer o'r dreth gyngor. Felly, mae'n storm berffaith ac mae'n anodd iawn gweld sut y gallwn liniaru effaith y toriad hynod greulon hwn.

Beth yw £20 yr wythnos? Nid yw'n gymaint â hynny, does bosibl? Dyna mae rhai o'r biliwnyddion yn San Steffan wedi awgrymu, ond mae £20 yn dod yn £1,040 y flwyddyn: swm enfawr i deuluoedd y mae'r pandemig ymhell o fod ar ben iddynt. A bydd y toriad hwn, fel y clywsom, yn digwydd yr wythnos ar ôl yr adeg y mae'n debygol y daw'r cynllun ffyrlo i ben ac ar adeg pan fydd costau byw'n codi. Rydym wedi clywed y term nifer o weithiau'n barod, 'storm berffaith', wel, mae'n storm berffaith pan fydd y to wedi chwythu i ffwrdd. A Ddirprwy Lywydd, rwy'n defnyddio termau fel hyn, 'pandemig', 'ffyrlo': dylent fod yn bwyntiau angori sy'n ein hatgoffa nad ydym yn byw mewn cyfnod normal; rydym yn byw mewn cyfnod o argyfwng byd-eang ac mae'r argyfwng byd-eang hwnnw'n effeithio'n drychinebus bob dydd ar bobl sy'n byw mewn tlodi—'trychinebus' yn ei wir ystyr: newidiadau sydyn, pethau'n cael eu troi ben i waered.

Ac ynghanol yr argyfwng hwn, pan fo'r holl ddarnau o fywydau pobl yn cael eu dal yn y fantol ansicr hon, caiff darn hanfodol ei gipio ymaith, a chaiff ychwanegiad a oedd i fod i gadw'r ddysgl yn wastad i bobl ei daro allan, ac fel tŵr Jenga, fel pecyn o gardiau, gall y cyfan ddymchwel, oherwydd dyna'r celwydd, onid e, wrth wraidd ein system fudd-daliadau. Nid yw'n ymwneud â rhoi diwedd ar dlodi; mae'n ymwneud â chadw pethau mewn cydbwysedd amhosibl: system sy'n gwthio teuluoedd i ddyled cyn iddynt gael eu taliad cyntaf, gan sicrhau eu bod ar ei hôl hi cyn iddynt ddechrau, a'u gorfodi i fywyd o geisio ymdopi, o ymdrechu diddiwedd, heb allu teimlo'n gyfforddus neu'n dawel eu meddwl byth, yn ceisio dal tŷ o bapur a chardiau at ei gilydd.

Bydd y toriad hwn yn effeithio ar fwy na 61,000 o deuluoedd yn ne-ddwyrain Cymru. Ym Merthyr, Torfaen a Dwyrain Casnewydd, effeithir ar fwy na chwarter yr holl deuluoedd. Dyna 61,000 o deuluoedd. Gadewch inni beidio â diystyru'r ystadegyn hwnnw—bydd 61,290 o deuluoedd, i fod yn fanwl gywir, yn colli arian sy'n eu helpu i fyw, ac mae'n rhaid bod unrhyw un sy'n dweud y gall pobl sy'n cael credyd cynhwysol fforddio colli'r arian hwn wedi camddeall yn sylfaenol sut y mae tlodi'n gweithio. Gall £20 yr wythnos fod yn wahaniaeth sy'n golygu bod gan blant foliau llawn, sy'n golygu y gall teuluoedd gadw'r gwres ymlaen, ond mae hefyd yn golygu y gall plant gael llyfrau, arian poced, a'u bod yn gallu mynd ar dripiau ysgol. Gan na ddylai'r pethau hynny fod yn foethusrwydd, ni ddylent fod ar gyfer plant cefnog yn unig; dylent fod yn normal. Bydd y toriad yn hunan-drechol. Ar adeg pan fo Llywodraethau am roi hwb i'n heconomi, mae mynd â £286 miliwn o bocedi pobl a fyddai'n ei wario'n lleol yn gam gwag economaidd ar y gorau. Mae'n doriad budd-daliadau a osodir ar Gymru heb unrhyw fandad.

Mae system fudd-daliadau'r DU sydd gennym ymhell o fod yn gynhwysol o ran ei fudd. Nid yw'n gredyd i'n cymdeithas; mae'n ynysu pobl, mae'n eu gosod ar wahân ac yn ceisio eu diraddio. Bydd effaith y toriad hwn, £20 yr wythnos, yn cael ei fesur mewn cortisol ac adfyd. Mae effaith tlodi ar iechyd meddwl, ergydion sydyn i incwm, ansicrwydd a phanig, wedi'u dogfennu'n dda. Bydd perthynas pobl dan straen, bydd cynnydd mewn dyledion a benthyciadau a bydd gorbryder i'w deimlo bob dydd gan y teuluoedd hynny—y miloedd o deuluoedd a fydd yn mynd drwy fywyd gydag ychydig bach mwy o anhawster, gan fynd heb ychydig mwy o'r pethau hynny, y pethau hanfodol na fyddai'r un ohonom byth yn amddifadu ein hunain ohonynt. Nid tŷ o gardiau mwyach, ond gwydr a fydd yn chwalu unrhyw gamargraff o degwch o ran sut y mae credyd cynhwysol yn gweithio.

Rwyf am orffen, Ddirprwy Lywydd, gyda her i Lywodraeth Cymru. Rydym wedi cael Torïaid San Steffan yn rheoli lles ers dros ddegawd, ac mae angen inni newid pethau ar frys. Daw'r toriad hwn i rym mewn llai na mis. Mae Plaid Cymru wedi cynnig taliad ar gyfer plant Cymru, gan ddysgu o'r Alban, lle mae teuluoedd incwm isel sydd â phlant o dan chwech oed yn cael taliad o £10 yr wythnos. Rwy'n deall y bydd hyn yn cael ei ddyblu a'i ymestyn yn fuan. Oni fyddai nawr yn amser delfrydol i gyflwyno polisi tebyg yng Nghymru? Nawr yw'r adeg i helpu'r teuluoedd hyn.

Diolch yn fawr iawn i Blaid Cymru am gyflwyno'r cynnig yma heddiw. Mae'n bwysig iawn ein bod ni'n trafod hyn, onid ydy? Mae'r coronafeirws wedi dangos i ni i gyd pa mor bwysig yw nawdd cymdeithasol i ni i gyd. Mae'n hanfodol mewn sicrhau ein bod ni'n llwyddo fel un, bod pob unigolyn ac aelwyd yn llwyddo. Does dim modd i'n cymunedau ni na'n heconomi ffynnu wedi'r coronafeirws os nad yw unigolion a'u teuluoedd ar hyd a lled Cymru hefyd yn ffynnu. Mae penderfyniad y Ceidwadwyr i dynnu £1 miliwn y flwyddyn yma o bocedi'r aelwydydd mwyaf bregus nid yn unig yn esgeulus, ond yn greulon. Dylai'r Ceidwadwyr deimlo cywilydd am benderfyniad eu Llywodraeth.

Ar yr adeg y mae pobl yn dechrau gobeithio y gallwn symud ymlaen o'r gwaethaf o'r coronafeirws, mae Llywodraeth y DU yn rhwygo cymorth o dan draed pobl mewn sefyllfaoedd hynod ansicr. Mae honiad y Prif Weinidog ei fod am i bobl fyw yn ôl eu hymdrechion eu hunain yn hytrach na lles yn dangos cyn lleied o gysylltiad sydd ganddo mewn gwirionedd. Mae bron i hanner y rhai sy'n derbyn credyd cynhwysol eisoes mewn gwaith, a chyda llawer ohonynt â theuluoedd ifanc, bydd y toriad hwn yn gadael rhieni a'u plant ar ei hôl hi, er gwaethaf eu hymdrechion gorau. Bydd yn taro mwy na 3,500 o aelwydydd ym Mhowys yn unig, mwy na 14,000 o bobl, gyda llawer ohonynt yn aelwydydd â phlant.

Gadewch inni fod yn glir. Bydd hyn yn gwthio pobl i ddigartrefedd. Bydd yn gorfodi teuluoedd i droi at fanciau bwyd. Bydd yn golygu bod pobl yn byw mewn tai oer dros y gaeaf. Bydd pobl yn cael eu gwthio'n ddyfnach i dlodi, gyda holl oblygiadau hynny i iechyd a lles pobl. Mae'n gywilyddus. Ac ni ddylai neb yn y lle hwn fod yn gorffwys ar eu rhwyfau. Yng Nghymru, mae dros 200,000 o blant yn byw mewn tlodi, tua 30 y cant o'n plant yma, cyfran uwch nag unrhyw le arall yn y DU. Yn y flwyddyn hyd at fis Mawrth 2021, cafodd dros 54,000 o blant barseli bwyd. Dyna un parsel bwyd bob 10 munud am flwyddyn gyfan.

Ni allaf gefnogi gwelliannau'r Ceidwadwyr. Unwaith eto, maent yn methu cydnabod nad yw'r cynnydd o £20 ond yn crafu wyneb yr hyn y dylai system nawdd cymdeithasol ddigonol ei gynnig i'n dinasyddion. Nid yn unig hynny, ond mae eu gwelliannau hefyd yn methu cydnabod y rôl y mae diwygio lles Llywodraeth y DU, yn enwedig toriadau ers 2017, wedi'i chwarae yn gwaethygu tlodi plant. Ac er fy mod yn cydnabod gwaith Llywodraeth Cymru, ni all teuluoedd oroesi ar ddull Parc Cathays o ddal ati yn yr un rhigol. Mae'n realiti erchyll yn y Gymru fodern fod cymaint o blant yn cael eu hamddifadu o'u plentyndod, eu rhyddid a'u gobaith ar gyfer y dyfodol. Rhaid inni fynd ymhellach ac yn gyflymach. 

Rwyf am orffen gyda hyn. Mae arnom angen mwy na system les dosturiol sy'n trin pobl ag urddas; mae angen aildrefnu system nawdd cymdeithasol sy'n galluogi pobl i ffynnu, nid goroesi o drwch blewyn. Felly, rwy'n gorffen gyda hyn: mae gan y Llywodraeth un cyfle i gael cynllun peilot incwm sylfaenol cyffredinol yn iawn. Mae'r dystiolaeth ynghylch manteision darparu—[Torri ar draws.]

A wnaiff yr Aelod dderbyn ymyriad?

Na wnaf—taliadau arian parod yn enfawr, a hoffwn annog Prif Weinidog Cymru i weithio gyda'r rheini ohonom sy'n ceisio ymgyrchu dros incwm sylfaenol cyffredinol i sefydlu cynllun peilot mwy cynhwysfawr na'r hyn sy'n cael ei gynnig ar hyn o bryd. Diolch yn fawr iawn.

Mae Jane Dodds yn llygad ei lle—creulon ydy'r gair, a dwi'n meddwl bod rhaid i ni dderbyn heddiw mai nid bai pobl sy'n byw mewn tlodi ydy'r ffaith eu bod nhw'n byw mewn tlodi. Dwi'n meddwl bod rhaid i ni dderbyn bod £20 yr wythnos ychwanegol ddim wedi datrys tlodi chwaith, ac mae gweld pobl yn gwenu a chwerthin yn fy nghynddeiriogi i'n aruthrol pan dwi'n gwybod am y straeon sydd tu ôl i'r ystadegau yma; pan dwi'n cael galwadau ffôn gan bobl sydd yn gweithio, ac fel dywedodd Sioned Williams wrth agor y ddadl heddiw, pobl sy'n weithwyr allweddol ac sy'n methu fforddio rhoi bwyd i'w plant. Sori, dwi jest yn cael fy nghynddeiriogi gymaint i weld pobl ddim yn gweld y gwir dlodi sydd yn ein cymunedau ni, a'r datrysiadau y mae'n rhaid i ni weithio gyda'n gilydd arnynt, oherwydd os nad ydym ni'n derbyn bod yna broblem, yna sut ydym ni'n mynd i ddatrys hyn? Sut ydym ni'n mynd i newid bywydau pobl? 

Fe fydd 65,230 o deuluoedd yn cael eu heffeithio gan y toriad mewn credyd cynhwysol yn y rhanbarth rwyf yn ei gynrychioli, sef Canol De Cymru. Mae Sefydliad Bevan wedi amcangyfrif y bydd symiau mawr yn cael eu colli o economïau lleol etholaethau yn y rhanbarth. Mae'r colledion fel a ganlyn: mae Canol Caerdydd yn colli £8.4 miliwn, Gogledd Caerdydd yn colli £5.2 miliwn, De Caerdydd a Phenarth yn colli £13.2 miliwn, Gorllewin Caerdydd yn colli £10.5 miliwn, Cwm Cynon yn colli £7.6 miliwn, Pontypridd yn colli £6.1 miliwn, Rhondda yn colli £7.8miliwn, a Bro Morgannwg yn colli £8.6 miliwn. Cyfanswm y colledion, felly, yw £67.4 miliwn, sydd yn swm aruthrol, dim ond yng Nghanol De Cymru.

Mae fy rhanbarth i a’i etholaethau wedi dioddef yn economaidd ac yn gymdeithasol am ddegawdau. Yn ystod adeg o’r pandemig, Rhondda Cynon Taf oedd wedi dioddef y mwyaf o farwolaethau y pen nag unrhyw ardal arall yn y Deyrnas Unedig, ac mae’n parhau i ddioddef cyfraddau uchel o ledaeniad. Maent hefyd wedi profi’r gwaethaf o ran newid hinsawdd yng Nghymru, gan ddioddef llifogydd dinistriol. Yn ogystal â hyn, mae'r rhanbarth eto'n dioddef o iechyd gwaeth na rhanbarthoedd eraill yng Nghymru. Mae pobl yn marw'n gynt, mae mwy o bobl yn dioddef ansicrwydd bwyd ac yn ddibynnol ar fanciau bwyd, ac mae'r lefelau tlodi plant y gwaethaf yn y Deyrnas Unedig, os nad yn Ewrop. [Torri ar draws.] Wel, a'r Ceidwadwyr, sori. Os ydych chi'n mynd i herio Llywodraeth, mae'r ddwy Lywodraeth yr un mor euog â'i gilydd.

Mae’r cynnydd credyd cynhwysol o £20 yr wythnos wedi bod yn achubiaeth i bobl Canol De Cymru, ond ddim wedi bod yn ddatrysiad. Mae o wedi caniatáu i fwy o deuluoedd fforddio byw, fforddio bwydo eu plant, prynu dillad, talu am drydan, golau, gwres, cysylltiad band eang angenrheidiol, ac wedi lleihau rhai ond ddim bob un o effeithiau gwaethaf economaidd y pandemig. Mae’n rhaid i Lywodraeth Cymru gwneud popeth y mae’n gallu i bwyso ar Lywodraeth y Deyrnas Unedig i wyrdroi ei phenderfyniad creulon ar gredyd cynhwysol. Mae’n rhaid iddi wneud popeth o fewn ei phwerau datganoledig i liniaru effaith tlodi yng Nghanol De Cymru, ac ar draws gweddill y wlad.

Rydym angen strategaeth i fynd i’r afael a rhoi diwedd ar dlodi—cynllun cadarn ac ystyrlon i fynd i'r afael â thlodi sy'n cynnwys targedau perfformiad clir a dangosyddion i fesur cynnydd. Ac, wrth gwrs, mae yna lu o bolisïau eraill y medrwn ni ddod i rym fydd yn gwneud gwahaniaeth, megis ehangu cymhwysedd cinio ysgol am ddim i bob plentyn mewn tlodi, neu bob plentyn yng Nghymru, fel yr hoffem weld, ac mae angen i’r Llywodraeth gynnal hyblygrwydd y gronfa cymorth dewisol i leddfu effaith gostyngiad credyd cynhwysol ar bobl yng Nghymru.

Dro ar ôl tro, mae pobl Canol De Cymru wedi cael eu siomi gan Lywodraethau Llafur a Cheidwadol olynol yn Senedd y DU, a chan y Llywodraeth Lafur yma yng Nghymru. Digon yw digon. Rhaid inni gael mwy na geiriau gwag gan y ddwy Lywodraeth. Mae angen gweithredu. Gadewch i ni gymryd y cam cyntaf heddiw.

Yn fy etholaeth i ym Mhen-y-bont ar Ogwr, mae dros 6,000 o aelwydydd yn dibynnu ar gredyd cynhwysol, ac mae 4,375 o blant yn byw mewn cartrefi lle mae eu rhieni'n dibynnu ar y cymorth hwn. Pe baem yn torri'r £20 o gyllidebau'r aelwydydd hyn bob wythnos, ni ellir gwadu y bydd yn cael effaith enfawr. Dyna'r gwahaniaeth rhwng gallu talu eich biliau, prynu esgidiau ysgol newydd i'ch plant, neu roi bwyd ar y bwrdd. Yn wir, mae'n debyg y bydd torri'r £20 yn golygu y bydd angen i un o bob pedwar o bobl fynd heb bryd o fwyd, ac mae'n debygol iawn na fyddai un o bob pump yn gallu gwresogi eu cartrefi y gaeaf hwn. Ac mae 40 y cant o'r bobl yr effeithir arnynt ym Mhen-y-bont ar Ogwr mewn gwaith. Maent mewn swyddi allweddol, fel cynorthwywyr addysgu, nyrsys, gweithwyr archfarchnadoedd—yn gweithio, ond yn cael eu gwthio'n nes at dlodi.

I nyrs ym Mhen-y-bont ar Ogwr, bydd y toriad creulon hwn yn golygu colli £1,159 y flwyddyn. I'n gweithwyr cymdeithasol ym Mhen-y-bont ar Ogwr sy'n gweithio gyda phlant sy'n agored i niwed, bydd yn golygu £1,108. Gallai cynorthwyydd addysgu, sy'n helpu pobl ifanc gyda'u dysgu, fod £1,040 yn waeth eu byd. Ac mae Llafur yn glir: boed yn San Steffan neu yn y Senedd, rydym yn gwrthwynebu'r toriad hwn a fydd yn taro'r rhai sy'n gallu ei fforddio leiaf yn galetach na neb arall. Rwy'n falch ein bod yn cael y ddadl hon heddiw, ein bod yn gallu rhoi llais i'r bobl sy'n cael eu hanwybyddu gan Lywodraeth y DU, ein bod yn gallu rhoi llais i'r bobl na allant ei wneud drostynt eu hunain. Rwy'n falch ein bod yn gwneud i bobl wynebu—unrhyw un sy'n cefnogi hyn, i wynebu—ac edrych ar yr ystadegau hyn a phwy y bydd yn effeithio arnynt ym mhob un o'n hetholaethau. Mae'n rhaid i chi allu edrych i'w llygaid pan fydd hyn yn digwydd. Rwy'n falch ein bod yn cael y ddadl hon, oherwydd roedd ASau Llafur yn bwriadu defnyddio dadl yr wrthblaid a drefnwyd ar 8 Medi i bwyso ar Lywodraeth y DU i ganslo'r toriad i gredyd cynhwysol. Fodd bynnag, rhoddodd Llywodraeth y DU stop ar hynny ddiwrnod yn unig cyn iddi ddigwydd. A beth a gafwyd yn lle hynny? Dadl a phleidlais Boris Johnson ar godi yswiriant gwladol—ymosodiad arall eto gan Lywodraeth Dorïaidd y DU ar bobl sy'n gweithio.

Gadewch imi orffen drwy ddweud 'diolch' enfawr i'r miliynau o ymgyrchwyr ledled y wlad. Hyd yn oed os nad yw'n effeithio arnynt, maent wedi bod allan yno ac maent wedi bod yn codi ymwybyddiaeth ac yn ymladd yn erbyn y toriad i'r credyd cynhwysol. Roedd fy nghyd-aelodau o undeb Unite, aelodau o gymunedau, ar risiau'r Senedd heddiw, yn ymuno â ni i fynnu nad yw Llywodraeth y DU yn ein hanwybyddu. Peidiwch ag anwybyddu'r miliynau o bobl rydych yn eu gwthio ymhellach i dlodi, a ninnau'n dal i fod ynghanol pandemig byd-eang.

Diolch yn fawr iawn, Ddirprwy Lywydd, ac rwy'n annog yr Aelodau i wrthod y cynnig hwn a'i feirniadaeth ddi-sail o Lywodraeth y DU. Mae toriadau i les gan y Blaid Lafur, Plaid Cymru a'r Democratiaid Rhyddfrydol yn dangos mai dull cyffredinol o weithredu ydyw yn hytrach na chredyd cyffredinol. Ac nid yw'n syndod, o ystyried y newyddion a welsom yn ystod y 24 awr ddiwethaf eich bod i gyd yn dod i gytundeb, felly nid yw'n syndod mewn gwirionedd.

Cyflwynodd Llywodraeth y DU yn briodol—[Torri ar draws.] Na, newydd ddechrau ydw i, Alun. Yn briodol, cyflwynodd Llywodraeth y DU ychwanegiad dros dro i gredyd cynhwysol yn ystod y pandemig. Roedd hwn bob amser yn fesur am amser cyfyngedig. I ddechrau, fe'i rhoddwyd ar waith am 12 mis, ac fe'i hestynnwyd am hanner blwyddyn arall—chwe mis. Mesur a roddwyd ar waith yn ystod pandemig lle'r oedd miloedd o bobl yn wynebu bod allan o waith. Mae'r cyfyngiadau symud wedi'u codi ac rydym bellach yn canolbwyntio ar helpu'r economi i ymadfer ar ôl effeithiau ariannol enbyd y mesurau rheoli COVID.

Benthyciodd Llywodraeth y DU symiau enfawr o arian yn ystod y pandemig i sicrhau y gallem arbed swyddi ar yr un pryd â chanolbwyntio ar achub bywydau. Mae dyled genedlaethol y DU bellach yn £2.2 triliwn, sy'n swm syfrdanol. Mae ein benthyca wedi codi o 84 y cant o'r cynnyrch domestig gros yn y misoedd yn arwain at y pandemig i 106 y cant o'r cynnyrch domestig gros heddiw. Ni allwn fforddio dal ati gyda'r lefel hon o fenthyca, yn enwedig pan fo'r economi'n ymadfer. 

Dengys ystadegau'r farchnad lafur ar gyfer mis Medi fod nifer y gweithwyr ar y gyflogres nid yn unig yn uwch na'r lefel uchaf cyn y pandemig, ond bod cyflogau wedi codi. Mae ffigurau'r Swyddfa Ystadegau Gwladol ar gyfer mis Awst 2021 yn dangos bod miloedd yn fwy o bobl bellach mewn gwaith nag a oedd ar ddechrau'r pandemig. Mae'r ystadegau hefyd yn dangos bod y cyflog misol canolrifol wedi codi 6.5 y cant o'i gymharu â mis Chwefror 2020. Ddoe, daeth tystiolaeth bellach o'r adferiad economaidd i'r amlwg wrth i swyddi gwag gyrraedd y lefel uchaf erioed gyda mwy na miliwn o swyddi ar gael. 

Mae diweithdra'n parhau i ostwng. Yn hytrach na chwyno ynglŷn â dileu mesurau lles dros dro, dylai Llywodraeth Cymru a'u cynorthwywyr bach ym Mhlaid Cymru a'r Democratiaid Rhyddfrydol ganolbwyntio ymdrechion ar drechu tlodi drwy helpu pobl i gael gwaith a helpu'r rhai sydd mewn gwaith i ailhyfforddi. Mae ein cadwyn gyflenwi bron â chwalu oherwydd prinder gyrwyr cerbydau nwyddau trwm, ond mae diweithdra hirdymor yn dal i fod yn ystyfnig o uchel yng Nghymru—[Torri ar draws.]

A gaf fi atgoffa'r Aelodau i roi cyfle i'r Aelod siarad ac i wrando arno'n siarad os gwelwch yn dda?

Byddai'n braf.

Parhewch.

Diolch, Ddirprwy Lywydd. Pam nad yw Llywodraeth Cymru yn gweithio gyda'r sector i ddarparu cyfleoedd ailhyfforddi? Gwaith yw'r ffordd orau allan o dlodi a dylai'r Llywodraeth wneud popeth posibl i helpu ac annog pobl i fynd yn rhan o'r gweithlu. Ni all ein gwlad fforddio parhau i fenthyca dros £5,000 yr eiliad. Mae Llywodraeth y DU yn gwneud yr hyn y byddai unrhyw Lywodraeth gyfrifol yn ei wneud drwy geisio mantoli'r llyfrau. Mae'r pandemig wedi costio symiau anferthol o arian, ond gan ein bod bellach dros y gwaethaf, mae'n bryd inni geisio rheoli'r gost lle bynnag y bo modd drwy ddod â chynlluniau dros dro i ben. Galwaf felly ar yr Aelodau i wrthod y cynnig hwn y prynhawn yma. Diolch yn fawr iawn.

Hoffwn ddweud nad yw credyd cynhwysol erioed wedi bod yn addas i'r diben. Mae'n costio mwy na'r budd-daliadau etifeddol blaenorol i'w ddarparu oherwydd biwrocratiaeth y peth ac mae'n helpu llai fyth o bobl. Credaf fod y toriad arfaethedig i'r cynnydd o £20 yn gic yn eu dannedd i lawer o'm hetholwyr ar draws gogledd Cymru. Mae 40 y cant o'r rhai sydd ar gredyd cynhwysol mewn swyddi cyflog isel, fel y dywedwyd yn flaenorol—

A wnaiff yr Aelod dderbyn ymyriad?

Na wnaf—ac maent wedi gwneud gwaith hanfodol drwy gydol y pandemig mewn sectorau fel y GIG a gofal cymdeithasol. Yn hytrach na chael diolch am y gwaith anhygoel hwn y maent wedi'i wneud yn ystod y pandemig, maent ar fin cael eu taro â thoriad i'w credyd cynhwysol o £1,000 y flwyddyn yn ogystal â chodiad treth.

Dylai tlodi mewn gwaith ac amodau gwaith gwael fod yn bethau sy'n perthyn i'r llyfrau hanes. Yn hytrach, bydd y toriad hwn yn gwneud pethau'n waeth. Nid wyf yn gwybod a oes unrhyw Aelodau wedi ceisio cael swydd yn ddiweddar ac wedi gweld yr hyn sydd allan yno, y cyflogau isel—[Torri ar draws.]—sydd wedi bod yn gyrru'r economi. Cyflogau isel, amodau gwaith gwael iawn—[Torri ar draws.]

A wnaiff yr Aelod dderbyn ymyriad? Na wnaiff.

—a sifftiau ofnadwy nad ydynt yn gweddu i fywyd teuluol. Nid credyd cynhwysol yn unig sydd i'w feio am hyn chwaith, ond effaith gyfunol polisïau cyni'r Torïaid, gan gynnwys y dreth ystafell wely a'r polisi dau blentyn hefyd. Felly, dim ond ar gyfer dau blentyn y gallwch gael arian bellach.

Yn y Rhyl yn unig, effeithir ar 4,000 o bobl. Bydd effaith ganlyniadol i hyn ar gymunedau lleol ar adeg pan ddylai buddsoddi yn ein cymunedau fod yn brif flaenoriaeth—

Gareth Davies a gododd—.

Rwy'n credu bod yr Aelod wedi dweud nad yw'n mynd i dderbyn ymyriad.

Rhowch arian i bobl ddosbarth gweithiol yn eu pocedi. Rhowch arian i bobl ddosbarth gweithiol yn eu pocedi a byddant yn ei wario oherwydd bod angen iddynt ei wario. Tyfu'r economi yn y ffordd honno. Rhowch arian ym mhocedi pobl. Mae pobl gyfoethog yn ei gynilo, yn ei roi yn y banciau. Mae arian i fod i gael ei wario, mae i fod yn rhan o'r economi, i gadw'r economi i fynd.

Mae Llywodraeth Lafur Cymru wedi rhoi camau ar waith i drechu tlodi ledled Cymru, gan ehangu'r gronfa cymorth dewisol, diogelu prydau ysgol am ddim ac mae'n bwriadu treialu'r incwm sylfaenol cyffredinol, sydd i'w groesawu'n fawr. Diolch.

Cawsom gipolwg anhygoel ar y meinciau eraill heddiw. Rwyf am ddweud un peth. Roeddent yn siarad am yrwyr cerbydau nwyddau trwm a'u hyfforddi, wel, rwyf am ddweud hyn wrthych: erbyn i chi hyfforddi gyrrwr cerbyd nwyddau trwm, bydd y bwyd wedi pydru yn y lori. Rhywbeth i chi feddwl amdano, dyna'r cyfan, ac roeddwn i'n meddwl y gallai fod yn ddefnyddiol i'ch helpu wrth i chi ystyried hynny.

Ond rwyf am ofyn ychydig o gwestiynau. Gwyddom i gyd fod cael gwared ar raff achub o £20 yr wythnos yn greulon, ond rwyf am ofyn cwestiwn: ar beth oedd Llywodraeth y DU yn credu bod y bobl yn gwario'r £20 yr wythnos, fel nad oes ei angen arnynt mwyach? A oeddent yn credu y gallai fod ar gyfer bwyd, rhent, gwres, dillad i'w plant? Rhaid imi ofyn y cwestiwn, oherwydd os oeddent yn credu mai ar y pethau hyn roedd pobl yn gwario'r £20 yr wythnos, pam eu bod yn credu nad oes ei angen arnynt mwyach? Ai bwriad y Prif Weinidog, wrth gwrs, yw gwneud yr hyn y mae'r Torïaid bob amser yn ei wneud a beio'r tlawd unwaith eto? Ac rydym wedi gweld tystiolaeth yma y prynhawn yma—am fod yn dlawd. A yw'n cydnabod bod gweithwyr allweddol yn cael y rhaff achub bitw hon? Y gweithwyr allweddol yr aethoch allan i guro dwylo drostynt, dyna'r bobl rydych yn mynd â'r £20 yr wythnos oddi wrthynt. Ac mae gan y Torïaid hanes da, wrth gwrs, o fynd â phethau oddi wrth bobl. Fe wnaethant gynnwys y dreth ystafell wely fel eu bod yn dileu'r hawl i bobl gael dwy ystafell wely. Methwyd rhoi eu pensiynau i fenywod ar amser, er iddynt honni eu bod wedi gwneud hynny. Yr wythnos diwethaf hefyd, fe wnaethant benderfynu nad oes angen i'r cyfoethog dalu am ofal iechyd gan iddynt roi'r cynnydd ar yswiriant gwladol. Pwy sy'n talu hwnnw, gofynnaf? Ond hefyd, nid oedd gan y gofal iechyd y bwriadwyd i'r cynnydd yn yr yswiriant gwladol dalu amdano ddim oll i'w wneud â COVID, a phopeth i'w wneud â 10 mlynedd o gyni.

Felly, rydych wedi llorio'r wlad, ac yn awr rydych am lorio pobl. Ond ni fodlonwch ar hynny, wrth gwrs, oherwydd rydych yn mynd i feio'r bobl hynny—yr union bobl y byddwch yn dibynnu arnynt i lenwi'r silffoedd, wedi inni hyfforddi'r gyrwyr cerbydau nwyddau trwm wrth gwrs, pan na fydd y bwyd wedi pydru—o'u pocedi hwy y byddwch yn mynd â'r arian. Ac mae Sefydliad Resolution wedi dweud y bydd yn rhaid i'r rhai sy'n hawlio credyd cynhwysol weithio naw awr yr wythnos i wneud iawn am y diffyg o £20. Mae'n drueni nad oedd yr Ysgrifennydd gwaith a phensiynau, a oedd yn credu mai dim ond dwy awr ydoedd, wedi darllen y briff hwnnw yn gyntaf, oherwydd mae'n amlwg nad oedd yn deall y byddai 63c ym mhob punt yn cael eu hawlio'n ôl. Ni allai wneud mathemateg syml, er mwyn popeth. Mae'n sarhad llwyr. Mae hyn yn sarhad llwyr. Ac mae honni na allwch ei fforddio a chytuno na allwch ei fforddio braidd yn ddryslyd. Sylwaf fod Stephen Crabb, heddiw, wedi dweud ei fod yn beth cywilyddus i'w wneud. Byddai'n ddiddorol iawn gwybod a yw ei gydbleidiwr, Paul Davies a rhai ohonoch chi ar y fainc hon yn cytuno â hynny.

Galwaf ar y Gweinidog Cyfiawnder Cymdeithasol, Jane Hutt.

Diolch yn fawr, Ddirprwy Lywydd. Rwy'n falch iawn o ymateb i'r ddadl bwysig hon heddiw, a diolch i Blaid Cymru am ei chyflwyno. Mewn ymateb i Sioned Williams yn ei haraith agoriadol, pan fo rhaff achub fel credyd cynhwysol dan ymosodiad o'r fath, pan fo'r rhai sy'n dibynnu arno yn wynebu'r fath anghyfiawnder, rhaid inni uno i wrthwynebu'r penderfyniad cwbl wirfoddol hwn gan Lywodraeth y DU.

Yr hyn sy'n glir, ac sydd wedi'i fynegi mor rymus yn y ddadl hon, yw bod y bobl niferus a oedd angen yr £20 ar ddechrau'r pandemig yn dal i fod ei angen yn awr. Nid yw'r amgylchiadau wedi newid. Mae niwed wedi gwreiddio'n ddyfnach. Mae'r niferoedd sy'n hawlio credyd cynhwysol, fel y gwyddom i gyd fel Aelodau o'r Senedd, wedi dyblu o 3 miliwn i 6 miliwn ers dechrau'r pandemig. Fel y mae cynifer o bobl wedi dweud heddiw, y rhai y mae'r toriad hwn yn effeithio arnynt yw'r rhai sydd ein hangen ni fwyaf, a rhai sydd hefyd wedi chwarae rhan allweddol yn y gwaith o ddiogelu ein gwlad rhag COVID-19—llawer o weithwyr allweddol.

Felly, rydym wedi galw dro ar ôl tro ar Lywodraeth y DU, ynghyd â Gweinidogion yn yr Alban a Gogledd Iwerddon, i ailystyried y toriad arfaethedig hwn. Gallant ailfeddwl a newid o hyd i wneud y cynnydd o £20 yr wythnos yn barhaol—dyna'r rydym wedi galw amdano—ac i gynnig y taliad i bobl sy'n hawlio budd-dal etifeddol. A gaf fi ddiolch i aelodau'r Pwyllgor Cydraddoldeb a Chyfiawnder Cymdeithasol, dan gadeiryddiaeth Jenny Rathbone—mae pob aelod yn cefnogi'r alwad honno, a'r holl bwyllgorau ar draws Llywodraeth y DU, gan gynnwys pwyllgor dethol San Steffan ei hun, a oedd hefyd yn cefnogi'r alwad hon i wneud y cynnydd o £20 yr wythnos yn barhaol?

Yn ein llythyr gan Weinidogion o'r Alban, Cymru a Gogledd Iwerddon, gofynnwyd i Lywodraeth y DU ddangos eu hasesiad i ni o'r effaith y byddai'r toriad hwn yn ei chael ar lefelau tlodi. Nid ydym wedi cael ymateb. Gwnaethom atgoffa Llywodraeth y DU mai dyma'r toriad unigol mwyaf i daliad nawdd cymdeithasol ers yr ail ryfel byd. Mae Gweinidogion Llywodraeth y DU yn gwybod beth fydd yr effaith. Maent wedi gweld yr asesiadau. Maent wedi clywed y rhybuddion gan lu o arbenigwyr, elusennau, a gwrthwynebiad o'u meinciau eu hunain yn wir.

Mae'r Aelodau wedi nodi mor glir y prynhawn yma beth yw effeithiau real iawn y penderfyniad cwbl wirfoddol hwn. Dywed Ymddiriedolaeth Trussell ei bod yn debygol y bydd angen i un o bob pedwar o bobl fynd heb brydau bwyd. Mynegodd Sarah Murphy hyn mor glir, gan rybuddio yn ei disgrifiad graffig am yr effaith y gallai hyn ei chael ar ei phobl ym Mhen-y-bont ar Ogwr. Dyna 64,000 o bobl yng Nghymru—un o bob pedwar. Mae'n debygol iawn na fydd un o bob pump yn gallu fforddio gwresogi eu cartrefi y gaeaf hwn—61,000 o bobl ledled Cymru.

Bydd yn cynyddu lefelau tlodi ledled Cymru, ac rwy'n siŵr nad fi yw'r unig un sydd wedi cyfarfod â chomisiwn gwrth-dlodi Cymru, a ddywedodd wrthyf yr haf hwn beth fyddai hyn yn ei olygu. Dyma oedd eu prif flaenoriaeth—y dylwn weithio, fel y Gweinidog Cyfiawnder Cymdeithasol, i atal y toriad hwn o £20. Roeddent yn cynnwys elusennau tlodi plant, Cyngor ar Bopeth, yr ymgyrch 'Keep the Lifeline', landlordiaid cymdeithasol cofrestredig—oll yn galw ar Lywodraeth y DU i ddiogelu'r rhaff achub hon.

Bydd yn effeithio ar bobl anabl a'r rhai sydd â chyfrifoldebau gofalu. Dyna 76,000 o bobl sydd wedi'u cofrestru a'u parchu fel rhai nad yw'r Adran Gwaith a Phensiynau yn galw arnynt i weithio—y grŵp nad yw'n ofynnol iddynt chwilio am waith. Hefyd, ceir yr effaith economaidd negyddol enfawr a fynegwyd mor glir heddiw. Canfu Sefydliad Bevan y byddai tua £286 miliwn yn cael ei dynnu o economi Cymru.

Felly, mae'r Aelodau wedi tynnu sylw at y storm berffaith. Os nad yw'r toriad o £20 yn ddigon didostur ar ei ben ei hun, mae wedi'i gyplysu â diwedd ffyrlo, y cynnydd mewn costau tanwydd, a'r ffaith bod holl gostau byw yn codi—ac wrth gwrs, y cyhoeddiad diweddar, sy'n torri addewid maniffesto, i gynyddu yswiriant gwladol, cam y dywedodd eu CThEM ei hun y gallai arwain at chwalu teuluoedd sy'n byw mewn tlodi.

Ddirprwy Lywydd, mae 97,000 o'r bobl yng Nghymru sy'n derbyn credyd cynhwysol yn gweithio, fel y dywedodd Carolyn Thomas, mewn gwaith ar gyflogau isel, ac mae cynyddu yswiriant gwladol yn taro'r rhai sydd ond yn llwyddo i gadw eu pen uwchben y dŵr. Felly, mae'r rhybuddion a'r dystiolaeth yn glir, a diolch i Jane Dodds am ddweud mor glir fod angen y rhwyd ddiogelwch hon arnom. Rhaid inni sicrhau y gall y Llywodraeth gefnogi ac ymyrryd ar ran y rhai a fydd yn dioddef.

Mae'n realiti amlwg, hyd yn oed os cynhelir y taliad o £20—a dyna'r hyn rydym yn galw amdano y prynhawn yma—ni fydd yn gwneud iawn am yr incwm a gollodd ein cartrefi tlotaf oherwydd y toriadau difrifol i'w taliadau budd-daliadau a gyflwynwyd gan flynyddoedd o doriadau lles. A chyfeiriodd Joyce Watson at Stephen Crabb. Cyfaddefodd heddiw—. O dan ei oruchwyliaeth ef, cyfaddefodd ei fod yn rhan o'r tîm Torïaidd a wnaeth y penderfyniad i rewi budd-daliadau, penderfyniad y mae'n cyfaddef ei fod bellach wedi gwthio mwy o weithwyr i fyw mewn tlodi.

Felly, Ddirprwy Lywydd, gwyddom fod y dulliau allweddol o fynd i'r afael â thlodi, megis pwerau dros dreth a lles, yn nwylo Llywodraeth y DU, ond gwyddom hefyd fod pobl yng Nghymru yn haeddu system nawdd cymdeithasol wirioneddol gadarn nad yw'n gorfodi pobl i mewn i dlodi pellach neu dlodi parhaus, a dyna pam y byddwn hefyd yn parhau i archwilio'r achos dros ddatganoli lles. Yn amlwg, mae hwn yn ymrwymiad, ac fe'i trafodwyd ddoe, ond roedd hefyd yn ymateb i'r pwyllgor cydraddoldeb, llywodraeth leol a chyfiawnder yn y weinyddiaeth ddiwethaf.

Yn y cyfamser, rhaid inni weithredu yn awr. Mae rhoi diwedd ar yr £20 yr wythnos—os yw'n digwydd, a rhaid inni barhau i ymdrechu i'w atal—yn golygu bod aelwydydd yn nesu at ymyl y dibyn yn ariannol. Mae'n hanfodol ein bod yn helpu, gan ddefnyddio'r holl ddulliau sydd gennym ym maes tlodi plant. Soniaf am ddau beth: y cynllun gweithredu pwyslais ar incwm—rydym yn rhoi mwy o arian ym mhocedi pobl; cawsom ein hymgyrch genedlaethol i annog pobl i fanteisio ar fudd-daliadau lles, ac fe helpodd bobl i hawlio £650,000 o incwm budd-dal lles—ond hefyd y gronfa cymorth dewisol—y ffaith ein bod wedi rhoi hwb o £25.4 miliwn iddi yn ystod y pandemig—a darparu cymorth brys i bobl â thanwydd heb fod ar y grid sy'n profi caledi ariannol dros fisoedd oeraf y flwyddyn.

Felly, gallaf gadarnhau heddiw y byddaf yn parhau—y bydd y cymorth yn cael ei ymestyn, o'r gronfa cymorth dewisol, o dan yr amgylchiadau hyn, o fis Hydref hyd at ddiwedd mis Mawrth, gan sicrhau cymorth drwy gydol y gaeaf, a byddwn yn parhau â'r hyblygrwydd rydym wedi'i gynnwys yn y gronfa cymorth dewisol yn ystod y pandemig i roi cymorth ariannol i bobl a fydd yn wynebu mwy fyth o bwysau cyn bo hir o ganlyniad i'r newidiadau a wneir gan Lywodraeth Geidwadol y DU.

Ddirprwy Lywydd, pan fo cymaint o wrthwynebiad i'r toriad o £20—ac efallai fod peth ar ein meinciau yma—gan Lywodraethau datganoledig, gan elusennau, gan dros 50 o ASau Torïaidd, gan gynnwys chwe chyn Ysgrifennydd Gwladol yr Adran Gwaith a Phensiynau, mae'n anfaddeuol ac yn gywilyddus a dweud y gwir fod y Ceidwadwyr yn gwrthod gwrando a sefyll gyda'r bobl sydd eu hangen fwyaf. Mae cyni yn amlwg ac yn bendant yn ei ôl i'r bobl dlotaf a'r rhai ar y cyflogau isaf, ond diolch i'm cyd-Aelodau eto am y cynnig hwn, am ein galluogi i alw ar y cyd ar Lywodraeth Geidwadol y DU i gamu'n ôl o ymyl y dibyn a gwneud yr hyn sy'n iawn.

Galwaf ar Luke Fletcher i ymateb i'r ddadl.

Diolch, Ddirprwy Lywydd, a hoffwn ddiolch i'r Aelodau a'r Gweinidog, wrth gwrs, am ateb a'r cyfraniadau i'r ddadl heddiw. Efallai nad oeddwn yn cytuno â phob un, ond diolch serch hynny.

Ddirprwy Lywydd, ni allai'r ddadl hon fod yn fwy amserol. Y bore yma, ar y bws i mewn, roedd pennawd newyddion y BBC yn dweud bod prisiau wedi codi'n uwch nag erioed o'r blaen wrth i gostau bwyd gynyddu ym mis Awst. Y cynnydd mwyaf mewn chwyddiant ers dechrau cadw cofnodion yn 1997, ac eto ni chlywn ddim, dim o gwbl gan y Llywodraeth Dorïaidd: dim tro pedol ar ddileu'r cynnydd o £20 i gredyd cynhwysol, dim ynglŷn â pha fesurau y bydd yn eu cymryd i ddiogelu'r rhai mwyaf agored i niwed mewn cymdeithas na'r gostyngiad mwyaf i unrhyw daliad nawdd cymdeithasol ers y 1930au. Yn hytrach, mae gennym yr Ysgrifennydd gwaith a phensiynau'n cefnogi'r toriad i gredyd cynhwysol gan ddweud na fyddai ond yn golygu dwy awr o waith ychwanegol. O na bai mor syml â hynny. Mae'n debyg mai 'cywilyddus' yw'r gair mwyaf priodol sy'n dod i'r meddwl. Rwy'n siŵr na fyddai'r Dirprwy Lywydd yn ymateb yn garedig iawn i'r geiriau a ddefnyddiais pan glywais y sylwadau gyntaf, felly mae'n well i mi beidio â'u hailadrodd.

Nawr, gwyddom y bydd gan y gostyngiad mewn credyd cynhwysol a chredydau treth gwaith oblygiadau i economi Cymru. Mae Sefydliad Bevan wedi amcangyfrif y bydd y toriad yn mynd â £286 miliwn yn uniongyrchol o bocedi teuluoedd incwm isel yng Nghymru bob blwyddyn. Clywn am y pwyslais ar adferiad economaidd. Wel, mae'n siŵr y caiff ei lesteirio gan y penderfyniadau a wnaed gan Lywodraeth Dorïaidd y DU, y byddai'n well ganddynt gosbi'r dosbarth gweithiol a helpu eu ffrindiau cyfoethog. Fel y mae Delyth Jewell eisoes wedi gofyn i ni: beth yw £20? Dyna arian a allai fod wedi mynd ar hanfodion—arian a fyddai wedi'i wario yn ein heconomi, arian a allai fod wedi mynd ar drît achlysurol.

Tynnodd Sioned Williams sylw'n briodol at yr effaith y byddai'r toriad i gredyd cynhwysol yn ei chael ar deuluoedd sy'n gweithio. Fel y nododd eisoes, mae'r TUC yn dweud wrthym y bydd traean o'r teuluoedd yr effeithir arnynt yng Nghymru yn deuluoedd sy'n gweithio, ac mae'r rheini'n deuluoedd ym mhob un o'n hetholaethau a'n rhanbarthau. Mae a wnelo hyn ag urddas a pharch tuag at ein cyd-ddinasyddion, ac ar y pwynt hwn ynglŷn ag urddas a pharch, gyda'r dystiolaeth—ac wrth gwrs, tystiolaeth a gasglwyd dros gyfnod o bron i ddegawd, gyda llaw—yn erbyn credyd cynhwysol, rwy'n ei chael hi'n anodd credu bod y Ceidwadwyr Cymreig yn dal i'w amddiffyn. Achos ar ôl achos ar ôl achos lle mae teuluoedd yn sownd mewn cylch dieflig o dlodi. Ac rwyf wedi eistedd yma hefyd, drwy gydol y ddadl hon, a'r cyfan a glywais oedd Aelodau Ceidwadol ar y meinciau'n chwerthin. Yn chwerthin. Dylech fod â chywilydd llwyr. [Torri ar draws.] Na, nid wyf am dderbyn ymyriad, diolch. Na, nid wyf yn derbyn ymyriad. [Torri ar draws.] Nid wyf yn derbyn ymyriad. Rydych wedi bod yn chwerthin drwy gydol ddadl hon.

Dewch gyda mi; dewch gyda mi i fy rhanbarth. A Sarah Murphy hefyd rwy'n siŵr—mae'r ddau ohonom yn cynrychioli'r un ardal. Awn â chi at rai o'r teuluoedd yr effeithiwyd arnynt gan y Llywodraeth Dorïaidd, a chawn weld beth yw eu barn hwy am y ffaith eich bod chi'n chwerthin ar eich meinciau. Dylech fod â chywilydd mawr—

A gawn ni glywed yr Aelod yn siarad?

—ohonoch chi'ch hunain. Cywilydd mawr ohonoch chi'ch hunain. [Torri ar draws.] Cywilydd mawr ohonoch chi'ch hunain. Nid oes gennych unrhyw hygrededd yn y ddadl hon o gwbl.

Felly, beth sydd angen digwydd? Wel, rydym wedi amlinellu'n glir yn ein cynnig, ac rydym wedi ymhelaethu'n fanwl iawn ar yr hyn y mae angen i Lywodraeth Cymru ei wneud. Byddai Llywodraeth sosialaidd yn mynd ar drywydd datganoli lles ar frys er mwyn mynd i'r afael â thlodi yng Nghymru. Ac rwy'n siŵr y byddai'r Gweinidog a'r Aelodau Llafur yn maddau i mi pan ddywedaf nad wyf bob amser yn cytuno â hwy, ond hoffwn feddwl y byddai eu Llywodraeth yn llawer mwy tosturiol na'r un sydd gennym yn San Steffan ar hyn o bryd, nid bod y bar wedi'i osod yn arbennig o uchel, cofiwch. Rhaid i'r Llywodraeth gyhoeddi cynllun cadarn ac ystyrlon i fynd i'r afael â thlodi sy'n cynnwys targedau perfformiad clir i fesur cynnydd, a rhaid iddo liniaru effeithiau gwaethaf y toriad i gredyd cynhwysol drwy gynnal hyblygrwydd y gronfa cymorth dewisol tra'n defnyddio mesurau eraill, megis ymestyn cymhwysedd i gael prydau ysgol am ddim.

Fel fy ffrind Sioned Williams, dim ond ers pedwar mis y bûm yn Aelod o'r Senedd, a chlywais ddigon am adolygiadau i bara oes. Mae angen help ar bobl nawr. Nawr yw'r amser i weithredu. Beth yw pwynt y lle hwn a beth yw ein pwynt ni os na allwn ddiogelu pobl Cymru? Beth yw pwynt y lle hwn os na allwn roi'r cymorth sydd ei angen arnynt i bobl Cymru pan fydd arnynt fwyaf o'i angen?

Gofynnaf un peth i'r Aelodau pan fyddant yn pleidleisio ar y cynnig hwn: meddyliwch yn ddwys. Meddyliwch yn ddwys am y caledi sy'n wynebu teuluoedd sy'n gweithio yng Nghymru heddiw. Meddyliwch yn ddwys am ganlyniadau eich pleidlais. Meddyliwch yn ddwys am ba gymorth y byddai ei angen arnoch pe baech chi byth yn eu hesgidiau hwy.

Y cwestiwn yw: a ddylid derbyn y cynnig heb ei ddiwygio? A oes unrhyw Aelod yn gwrthwynebu? [Gwrthwynebiad.] Oes. Gohiriaf y bleidlais ar y cynnig tan y cyfnod pleidleisio.

Gohiriwyd y pleidleisio tan y cyfnod pleidleisio.

Yn unol â Rheol Sefydlog 12.18, byddaf yn atal y cyfarfod dros dro cyn symud i'r cyfnod pleidleisio.

Ataliwyd y Cyfarfod Llawn am 17:23.

Ailymgynullodd y Senedd am 17:32, gyda'r Llywydd yn y Gadair.