Rŷm ni’n symud ymlaen nawr at eitem 5, sef datganiad gan Ysgrifennydd y Cabinet dros Gyllid a Llywodraeth Leol ar ddatganoli trethi a’r fframwaith cyllidol, ac rwy’n galw ar Ysgrifennydd y Cabinet, Mark Drakeford.

Lywydd, diolch yn fawr. Yn 2018, bydd Llywodraeth Cymru, ar lefel genedlaethol, yn codi ei harian ei hun i’w wario ar wasanaethau cyhoeddus am y tro cyntaf ers bron 800 o flynyddoedd. Bydd hyn yn digwydd pan fydd treth dir y dreth stamp a’r dreth dirlenwi yn cael eu datganoli. Bydd hwn yn gam pwysig yn ein taith ddatganoli ac yn newid mawr yn y ffordd mae gwasanaethau cyhoeddus yn cael eu hariannu.

Gwnaeth Jane Hutt, fy rhagflaenydd i, ddechrau ar y broses o baratoi ar gyfer y newid hwn drwy gyflwyno'r hyn sydd wedi dod erbyn hyn yn Ddeddf Casglu a Rheoli Trethi (Cymru) 2016. Cafodd y ddeddfwriaeth hon ei phasio yn unfrydol gan y pedwerydd Cynulliad Cenedlaethol. I wireddu potensial y trethi datganoledig hyn yn llawn, bydd Llywodraeth Cymru yn cyflwyno dau Fil arall. Bydd y naill ar y dreth trafodiadau tir a gwrthweithio osgoi trethi datganoledig a’r llall ar y dreth gwarediadau tirlenwi.

Bydd y trethi Cymreig yn deg, a byddwn ni’n sicrhau eu bod nhw mor syml â phosibl. Byddant yn rhoi sefydlogrwydd a sicrwydd i drethdalwyr ac yn cefnogi swyddi a thwf. Byddaf i’n canolbwyntio ar ein hymrwymiad i lesiant cenedlaethau’r dyfodol wrth ddatblygu a gweithredu ein polisi trethi.

Mae’r Bil treth trafodiadau tir a gwrthweithio osgoi trethi datganoledig (Cymru) drafft yn cael ei gyhoeddi heddiw. Mae hwn yn Fil hir a thechnegol. Drwy gyhoeddi drafft o’r Bil hwn, rwy’n gobeithio rhoi amser i Aelodau’r Cynulliad, rhanddeiliaid sydd â diddordeb a’r cyhoedd ymgyfarwyddo â’i nodau a strwythur ei ddarpariaethau cyn iddo gael ei gyflwyno i’r Cynulliad yn yr hydref.

Tynnodd yr ymgynghoriad cyhoeddus ar y dreth trafodiadau tir yn ogystal â’r dreth gwarediadau tirlenwi sylw at y galw i fod yn gyson â threthi presennol y Deyrnas Unedig. Lywydd, rwyf eisiau bod yn glir: ni fyddwn yn newid unrhyw beth yn ddiangen. Mae ein cynigion wedi cael eu cynllunio i sicrhau bod y sefyllfa’n dod yn fwy effeithlon ac effeithiol ac i sicrhau hefyd fod y ffocws ar anghenion a blaenoriaethau Cymru.

Llywydd, since the consultation on our proposed legislation closed, in respect of land transaction tax, I am mindful of the changes both the UK and Scottish Governments have since made to their respective taxes, in particular the additional rate on second homes. The UK changes were consulted on in Wales and England this year, and the legislation is currently progressing through the UK Parliament. I will publish a technical consultation about the Welsh policy approach to ensure that taxpayers, agents and wider stakeholders have an opportunity to contribute their views about how this might work in Wales, with a view to introducing this during the scrutiny process of the land transaction tax and anti-avoidance of devolved taxes Bill.

Turning now to landfill disposals tax, an element of the current UK tax is used to support a landfill communities fund. During the public consultation on the replacement of that tax in Wales, a wide range of views were received about what should happen to the fund following devolution of the tax. The fund has played an important role in supporting communities close to landfill sites and I’m happy to confirm this afternoon that it is my intention to set up a landfill disposals tax communities scheme to continue this valuable work in Wales.

Llywydd, Members will be aware that I recently confirmed my decision that the Welsh Revenue Authority will lead on collection and management of both land transaction tax and landfill disposals tax and will work directly with Natural Resources Wales on compliance and enforcement of landfill disposals tax. We will maintain our constructive and positive relationship with HMRC to develop skills, expertise and capability within Wales on tax administration. I expect the WRA to provide a high-quality service to enable Welsh taxpayers to pay the right amount of tax at the right time but also to take a robust approach to tax avoidance and evasion. In the autumn, the process of appointing a WRA chair will begin. The chair will work alongside the WRA implementation director to create the right leadership team. I anticipate the full board will be in place six months before the authority begins to start the work of collecting and managing Wales’s devolved taxes.

Following the introduction of the devolved taxes, part of the Welsh Government’s future budget will depend on devolved tax revenues. As the UK Government will no longer receive those revenues, an equivalent reduction will be made to the Welsh block grant. The methodology for calculating this will be set out in a new fiscal framework for Wales, which will be negotiated with the Chief Secretary to the Treasury and which I believe this Welsh Assembly should have the power to accept or reject. These negotiations will consider how the adjustment to the Welsh block grant should reflect the full devolution of stamp duty land tax and landfill tax and how it should operate in the event of partial devolution of income tax. As part of the new arrangements, I will also seek detailed clarification about the operation of the funding floor and an increase in our capital borrowing limit.

Llywydd, during the last term, a strong consensus existed across this Assembly about the need to secure a fair funding deal for Wales alongside our new fiscal responsibilities. That consensus has been of material advantage in our discussions with the Treasury. A sensible fiscal framework will pave the way to the introduction of Welsh rates of income tax—a decision that I am clear should continue to rest with the National Assembly.

In view of the omission from the Wales Bill of air passenger duty, we will be continuing to press the case for, as a minimum, direct long-haul air passenger duty to be devolved to Wales. This would ensure parity with Northern Ireland.

Lywydd, trethi sy’n ariannu gwasanaethau cyhoeddus Cymru; gwasanaethau rydym ni i gyd yn dibynnu arnyn nhw. Bydd datganoli trethi yn rhoi cyfle i Gymru gadw golwg mwy cyflawn, integredig a hirdymor ar ei sefyllfa ariannol. Mae’r gallu i godi trethi yn rhoi cyfle i Gymru gynnwys pobl mewn penderfyniadau ynghylch lefelau a graddau’r cyllid a fydd yn cael ei godi, yn ogystal â phenderfyniadau ynghylch sut i wario’r arian hwnnw. Rwy’n edrych ymlaen at glywed sylwadau Aelodau’r Cynulliad y prynhawn yma. Diolch yn fawr.

A gaf i ddiolch hefyd i’r Ysgrifennydd am y datganiad yma? Mae’n iawn i ddweud ei fod yn un hanesyddol. Mae’r Ysgrifennydd yn dilyn yn ôl traed Rhisiart o’r Wyddgrug, sef trysorydd olaf Llywelyn ap Gruffudd yn 1283. Ysywaeth, nid oedd hi’n bosib i senedd Owain Glyndŵr godi trethi oherwydd pa mor anodd, efallai, ydyw i godi trethi o dan gyflwr o ryfel. Nid yw’r drafferth yna, o leiaf, yn wynebu’r Ysgrifennydd. Ond mae yn gwneud pwynt sylfaenol bwysig, wrth gwrs, sef mai hanfod democratiaeth, a dweud y gwir—y ddemocratiaeth genedlaethol mae pobl Cymru wedi pleidleisio o’i phlaid ddwywaith—ydy’r gallu nid yn unig i ddeddfu ond i godi trethi hefyd, a thrwy hynny, wrth gwrs, sicrhau bod yna atebolrwydd gwirioneddol ar gyfer y gwasanaethau rydym ni yn eu cynnig o ran ein cymdeithas ni a hefyd y dyfodol y gallem ei greu gyda’n gilydd ar gyfer ein cenedl.

Now, Cabinet Secretary, as you acknowledge in your statement, an essential part of tax devolution, if it’s to be successful, is a clear and workable fiscal framework. Key to this, and, inevitably, the biggest headache in negotiations with the UK Treasury, will be the way in which the Welsh block grant is adjusted to reflect the transfer of tax revenue-raising powers to the Welsh Government. The previous Welsh Government expressed concerns at the adjustment made following the devolution of non-domestic rates. The dangers are clear from the partial devolution of income tax. You’ll be aware of a study by the Wales Governance Centre that demonstrated that the very different distribution of incomes in Wales compared with England means that not being able to vary the threshold, for example, will pose major difficulties. And so getting the mechanism wrong could cost the Welsh budget hundreds of millions a year.

Could the Secretary provide us with some further detail on the Welsh Government’s position on block grant adjustment and indexation, in particular what specific mechanisms the Government favours; how it intends dealing with differential growth in population, in tax returns, in economic growth; what procedure is being proposed whereby agreement on whether a tax change is material can be arrived at; how to distinguish between first- and second-order effects; and what appeals process or disputes resolution procedure will be in place where the UK and Welsh Governments disagree?

Much has been made of the no-detriment and taxpayer fairness principles that underline the Scottish fiscal framework, but does the Cabinet Secretary accept that, in the case of Wales, one of the poorest constituent parts of the United Kingdom at the current time, the UK Government should be prepared to allow not a no-detriment principle, perhaps, but a tax bonus principle that allowed us in Wales to benefit disproportionately from tax changes as a form of regional policy? Specifically in relation to income tax, will the Cabinet Secretary be asking for maximal flexibility on income tax devolution, including the power to adjust allowances and thresholds and create new bands?

He mentions the discussions with the Treasury; could he say a little bit more about where we are in that process? Has he already met on a ministerial level, and how is that process going to be taken forward over the summer?

Discussions between the Scottish Government and the Treasury on Scotland’s fiscal framework lasted some 11 months. One criticism of those discussions was the lack of transparency. You mention in your statement—and we welcome this—that this Assembly should have the power to accept or reject a new framework. Could you also provide us with assurances that the Assembly will have ample opportunity to contribute to and scrutinise those negotiations, and agree the underlying principles in advance? This is absolutely vital given our experience of the Barnett formula, which was, of course, introduced without consultation in the late 1970s, and has never been reformed despite its manifest unfairness.

Diolch yn fawr i’r Aelod am y sylwadau yna, a diolch yn fawr iddo fe am ddweud wrthyf i fod yna bethau anodd i’w gwneud fan hyn, ond ddim cweit fel trial ei wneud e yn ystod rhyfel hefyd.

A series of very important questions from Adam Price, and our starting point is the one that he began with, too—that democratic answerability is very much caught up in organisations that spend money being responsible for raising money as well. However, getting the right set of agreements for Wales is absolutely essential. Otherwise, that basic principle of democratic answerability is fatally eroded if we are held responsible for the consequences of decisions that do not lie within the hands of this National Assembly. In that sense, the Member is absolutely right to say that the methodologies that will underpin the fiscal framework are absolutely essential, that we will have to wrestle with questions such as those that were addressed within the Scottish agreement about population changes and be clear that, as I believe, we cannot be held responsible for population changes that are driven by decisions that don’t belong here in the National Assembly.

I agree with him that a form of independent review of the system is very important. Scotland have secured an independent review in 2021 to make sure that the system there is working in the way that was intended and I would expect nothing less for us here in Wales.

As far as where discussions with the Treasury have got to, I have had one discussion so far directly with the Chief Secretary to the Treasury. I have a meeting with him planned for 21 July, and in my original discussion with him, we agreed that we were likely, to me, to meet monthly during the autumn in order to thrash out some of the detail on which a proper fiscal framework will rely. I hope it will not take the same length of time as it took in Scotland, and we are lucky to be following Scotland around this track and have been very fortunate to have had very high levels of co-operation from Scottish colleagues, giving us the benefit of their experience and some insight into the discussions that went on.

I think there’s a lot in the Scottish agreement that provides us with a very good starting point for our discussions as we go into them in the autumn. It’s essential to me that the National Assembly has an opportunity to continue to scrutinise the evolving picture in those negotiations, partly because I want to make sure that I’m able to answer any questions that Members have, but also because of the point that I made in my statement that, in the last Assembly, where we were able to agree on some important core things that were important across the whole of the National Assembly, then that materially strengthens our chance of conducting those arguments that we will have to have at the other end of the M4.

Ysgrifennydd y Cabinet, rwy'n falch o weld eich bod yn parhau â brwdfrydedd eich rhagflaenydd am y trethi cyntaf i Gymru ers 800 mlynedd. Mae'n debyg ei bod ychydig yn ormod i ddisgwyl i'r cyhoedd fod yn frwdfrydig ynghylch talu trethi, ond o leiaf mae’r brwdfrydedd gennych chi gyda golwg ar hanes a'r drydedd ganrif ar ddeg mewn gwirionedd.

Mae hyn, yn wir, yn cynrychioli newid sylfaenol i’r setliad datganoli. Yn gyntaf, rwy’n cefnogi eich awydd i gadw trethi Cymru mor syml â phosibl. Rwy'n falch eich bod yn parhau â'r polisi na ddylai ein trethi ni fod yn wahanol i'r rhai dros y ffin ac mewn rhannau eraill oni bai bod gwir angen am hynny. Sut yr ydych chi’n mynd i sicrhau’r symlrwydd hwn, a beth yr ydych chi wedi'i wneud i roi sicrwydd i randdeiliaid y bydd y gyfundrefn dreth sy'n datblygu yng Nghymru mor syml â phosibl?

Rwy’n deall y bydd y broses ddeddfu ar gyfer trethi fel y dreth trafodiadau tir yn gymhleth; rwy'n siŵr eich bod yn cytuno ei bod yn bwysig ein bod yn gwneud hyn yn iawn. Gwnaethoch sôn am hyn, ond beth yr ydych chi’n ei wneud i ddefnyddio’r profiad o ddatganoli treth yn yr Alban? Fel y dywedasoch yn gynharach, maent wedi gwneud rhai camgymeriadau yno, fel datblygu'r ddeddfwriaeth ar gyfer Revenue Scotland ymhell ar ôl iddynt ddechrau ar y broses o ddatblygu trethi unigol. Gwnaethant ddysgu nifer o wersi; a ydych chi wedi dysgu’r gwersi hynny—wel, mae’n amlwg eich bod, oherwydd rydych wedi’i wneud yn y drefn arall—ond pa wersi eraill y mae Llywodraeth Cymru wedi’u dysgu, ac, yn wir, beth allwn ni ei ddysgu i’r Alban yn y maes hwn, Ysgrifennydd? Rwy'n siŵr bod yna bethau yno—mae hon yn broses ddwy ffordd.

Rwy'n falch eich bod yn bwriadu cynnal perthynas adeiladol â Chyllid a Thollau EM. Pa mor hyderus ydych chi yn y cyfnod cynnar hwn y bydd Cyllid a Thollau EM yn addas i’w ddiben yng nghyd-destun Cymru? Roedd yr Alban, i ddechrau, yn mynd i ddibynnu'n drwm iawn ar Gyllid a Thollau EM, ond wrth i bethau fynd rhagddynt a datblygu, roeddent yn dibynnu llai arnynt, ac rwy’n meddwl eu bod wedi rhoi llawer mwy o'r gwaith i Revenue Scotland yr oedd Cyllid a Thollau EM yn mynd i’w wneud yn wreiddiol am resymau cost a rhesymau effeithlonrwydd. A ydych chi’n rhagweld y bydd gan Awdurdod Refeniw Cymru gyfrifoldeb ehangach tebyg yn y dyfodol o ran cymryd rhywfaint o'r cyfrifoldeb hwnnw eu hun?

Rydych wedi sôn, tuag at ddiwedd eich datganiad, am y fframwaith cyllidol. Fel y gwyddoch, ac fel yr wyf wedi’i ddweud wrthych yn y gorffennol, mae gennych gefnogaeth drawsbleidiol ar ddatblygu fframwaith cyllidol priodol. Rwy'n credu bod gennym gytundeb cyffredinol na allwn fynd ymlaen fel yr ydym, yn enwedig gan fod y trethi hyn ar fin cael eu datganoli i Gymru.

Rwyf wedi siarad dro ar ôl tro ac wedi gofyn cwestiynau i chi am fy mhryderon ynglŷn â gostyngiadau i’r grant bloc yn sgil datganoli treth, gan gynnwys datganoli treth incwm. A allwch chi roi'r wybodaeth ddiweddaraf i ni, fel y gofynnodd Adam Price i chi, am unrhyw drafodaethau â’r Trysorlys am fecanweithiau o gyfrifo'r gostyngiad yn y grant bloc yn y flwyddyn gyntaf a, hefyd, y dewisiadau ar gyfer mynegeio gostyngiadau yn y dyfodol? Yn amlwg, nid yw'r rhain yn faterion sy’n destun trafodaethau mewn tafarndai ledled Cymru, ond mae'r rhain yn bwysig iawn o ran datganoli treth yn gywir.

O ran gostyngiadau yn y dyfodol, yn gyntaf, sut y bydd chwyddiant yn cael ei ystyried? Gyda'r penderfyniad i adael yr Undeb Ewropeaidd a mewnforion drutach, y consensws cyffredinol yw bod yna risg o chwyddiant uwch dros y tymor canolig. Felly, mae'r mynegeio ar gyfer chwyddiant yn dod yn fwy a mwy pwysig, hyd yn oed yn fwy felly nag yr oedd o'r blaen. Yn ail, rydych eisoes wedi sôn am y mater o newid yn y boblogaeth. Mae Llywodraeth yr Alban wedi ymdrin â hyn ac mae ganddynt gytundeb â San Steffan nad cyfran yr Alban o dreth incwm fydd yn talu am unrhyw newid niweidiol i’r boblogaeth, ond y DU yn ei chyfanrwydd. A ydych chi’n ceisio cael sicrwydd tebyg gan y Trysorlys? Rwy'n fwy na pharod i gyflwyno’r achos hwnnw gyda chi. Mae hon yn enghraifft dda o ble mae angen inni weld tegwch ledled y DU. Ydym, rydym i gyd yn cytuno â'r angen am atebolrwydd cyllidol a'r angen i Lywodraeth Cymru ysgwyddo’r risg sy'n gysylltiedig â'r penderfyniadau ariannol yr ydych yn eu gwneud, ond ni ddylech orfod ysgwyddo’r risg sy'n gysylltiedig â phenderfyniadau’r DU gyfan. Mae angen inni ddatgysylltu’r ddau hynny.

Yn olaf, Lywydd, rydych yn sôn am yr angen am ryw fath o gyfryngu yn y dyfodol os nad yw'r swm o arian yr ydym yn ei gael drwy fformiwla Barnett a'r fframwaith ariannol yr hyn y mae Llywodraeth Cymru yn teimlo y dylem fod yn ei gael. Rwy’n cofio rhai o sesiynau tystiolaeth y Pwyllgor Cyllid yn y Cynulliad diwethaf. Roedd awgrym y gallem ddatblygu corff i’r DU a fyddai'n ymdrin â phroblemau cyfryngu fel hon, fel na fyddai mor syml â thrafodaeth ddwyochrog rhyngoch chi a Llywodraeth San Steffan. Beth yw eich barn chi, yn y dyfodol, am ryw fath o gorff a allai ddarparu'r cyfryngu hwnnw? A fyddech chi’n hoffi ein gweld yn dychwelyd at y trafodaethau pedrochrog a gafodd eich rhagflaenydd nifer o flynyddoedd yn ôl, cyn iddynt gael eu disodli gan drafodaethau dwyochrog? Rwy'n meddwl bod y trafodaethau pedrochrog, o fy nhrafodaethau â Jane Hutt, yn ddefnyddiol iawn wrth symud ymlaen.

Diolch i Nick Ramsay am y cwestiynau pwysig yna. Mae fy man cychwyn yr un fath â’i un ef. Hoffem i'r system fod mor ddealladwy a syml ag y bo modd, er bod rhai o'r materion hyn yn eu hanfod yn gymhleth ac yn faterion i bobl sy'n arbenigwyr yn y maes. Credaf y dylai'r daith yr ydym arni ddechrau â chyn lleied o wahaniaeth ag sydd ei angen rhwng y system sydd gennym eisoes a'r system y byddwn yn ei chreu, gan ychwanegu digon o hyblygrwydd at ein system i ganiatáu ar gyfer gwahaniaethu yn y dyfodol, pe byddai anghenion polisi Cymru yn ei gwneud yn ofynnol i ni symud i'r cyfeiriad hwnnw. Yn y tymor byr, mae'n bwysig iawn bod y bobl hynny sy'n gweithio’r system o ddydd i ddydd yn adnabod y system a fydd yn cymryd ei lle fel yr un y maent wedi arfer â hi, er mwyn iddynt allu parhau i ddarparu gwasanaeth llyfn i aelodau'r cyhoedd, ond hoffem gael, yn gynhenid ​​yn y ddeddfwriaeth y byddwn yn ei chyflwyno, y gallu i hynny ddatblygu ac aeddfedu.

O ran gwersi yr ydym wedi'u dysgu gan yr Alban, fel y dywedais wrth Adam Price, rydym wedi bod yn ffodus iawn, rwy’n meddwl, o gael cymaint o gymorth gan gydweithwyr yn yr Alban ac rydym yn dal i gael y cymorth hwnnw. Un o'r gwersi yr ydym wedi’i dysgu gan Revenue Scotland yw’r sail i'r penderfyniad a gyhoeddais yn y datganiad ysgrifenedig ddydd Gwener mai Awdurdod Refeniw Cymru fydd yn arwain ar gasglu a rheoli treth trafodiadau tir a threth gwarediadau tirlenwi, ac ar gydymffurfiad a gorfodi'r dreth trafodiadau tir. Flwyddyn yn ôl, roeddem yn meddwl bod cydbwysedd y dadleuon ychydig o blaid caniatáu i HMRC barhau i wneud hynny ar ein rhan. Ond, mae profiad blwyddyn gyntaf Revenue Scotland, rwy’n credu, yn rhoi hyder i ni ei bod yn bosibl i ni ymdrin â’r dreth honno yn fwy uniongyrchol ein hunain. Rwy'n credu bod hwnnw'n fuddsoddiad da wrth adeiladu'r system y bydd ei hangen arnom yn y dyfodol. Mae angen inni gadw perthynas adeiladol â Chyllid a Thollau EM yn y cyfamser oherwydd mae ganddynt arbenigedd y bydd angen inni fanteisio arno. Mae gennym gynigion da gan Gyllid a Thollau EM o secondio staff i ni yng Nghymru, yn y tymor byr, i’n helpu i ddatblygu’r arbenigedd hwnnw, a deialog barhaus â nhw i'n helpu i sefydlu ein systemau yma.

Mae Nick Ramsay wedi sôn yn rheolaidd iawn ac yn effeithiol am holl fater y fframwaith cyllidol ar lawr y Cynulliad a'r angen am fecanwaith addasiad grant bloc i ddiogelu sefyllfa trethdalwyr Cymru a phobl sy'n dibynnu ar wasanaethau yng Nghymru. Nid y flwyddyn gyntaf yw'r broblem, fel yr oedd yn ei awgrymu. Mae’n fater syml o amnewid yr hyn a fydd gennym neu’r hyn a fyddai wedi bod gennym yn y blynyddoedd dilynol, ond mae'n rhaid i ni wneud yn siŵr bod y mecanwaith yn ddigon cadarn i ystyried chwyddiant. Byddwn i’n sicr yn disgwyl y bydd gennym system debyg i'r un y gwnaethant ei negodi yn yr Alban o ran y mater poblogaeth, ond mae gwahaniaethau eraill. Cyfeiriodd Adam Price at waith Canolfan Llywodraethiant Cymru ar effaith wahaniaethol codi’r trothwy treth yng Nghymru o’i gymharu â rhannau eraill o'r Deyrnas Unedig. Bydd yn rhaid i ni drafod y materion hynny yn yr hydref yn ogystal.

O ran cyfryngu yn y dyfodol a'r angen am system ddyfarnu ddiduedd, yn yr Alban maent wedi cytuno i ddefnyddio Swyddfa Cyfrifoldeb y Gyllideb a Chomisiwn Ffisgal yr Alban. Nid oes gennym gomisiwn o'r math hwnnw yma yng Nghymru a byddaf yn ystyried dros yr haf sut y gallem ysgogi math o arbenigedd sy’n benodol i Gymru i gyd-fynd â'r cyngor annibynnol a fydd yn parhau i ddod gan Swyddfa Cyfrifoldeb y Gyllideb.

Cyn belled ag y mae’r pedrochrau dan sylw, rwy’n sicr yn meddwl y byddai'n fuddiol eu hadfywio. Rwyf wedi dweud hynny wrth Brif Ysgrifennydd y Trysorlys eisoes. Yn y cyfamser, byddaf yn cwrdd â Gweinidogion cyllid o'r Alban a Gogledd Iwerddon yr wythnos nesaf i wneud yn siŵr ein bod yn parhau i rannu profiad ac arbenigedd y gallwn ei roi ar waith ar y cyd yn ein trafodaethau â Whitehall.

Rwy'n ddiolchgar i Ysgrifennydd y Cabinet am ei ddatganiad. Fel y mae’n ei ddweud, mae’r materion hyn yn gynhenid ​​gymhleth, ac mae deddfwriaeth yn anochel yn dechnegol. Cafodd hyn ei gadarnhau imi, o leiaf o ran y Cynulliad hwn, pe byddai angen, wrth imi geisio ymgyfarwyddo â'r gweithdrefnau, o leiaf i ryw raddau. Gwyliais, ar sianel y Senedd, ei ragflaenydd yn cyflwyno’r Bil Casglu a Rheoli Trethi (Cymru)—sydd bellach yn Ddeddf—yn fedrus, ac rwy'n siŵr y bydd yn parhau i ymgymryd â'r swyddogaeth mewn modd yr un mor alluog.

Rwy’n croesawu, yn arbennig, ei ddatganiad na fydd dim newid er mwyn newid, a’i fod nawr yn dymuno gweld—o leiaf, i ddechrau—cyn lleied o wahaniaeth ag y bo modd rhwng y system yng Nghymru a system bresennol y DU yr ydym yn rhan ohoni; a chaiff dull trên drwodd ei groesawu, rwy’n siŵr, o leiaf gan ymarferwyr. Tybed a gaf i ofyn iddo’n benodol am sut y gallai hynny effeithio ar y dreth trafodiadau tir. Soniodd yn ei ddatganiad fod hyn wedi bod yn destun ymgynghoriad ar sail Cymru a Lloegr a’i fod ar hyn o bryd yn mynd drwy Senedd y DU. A yw hynny'n awgrymu ei fod yn hapus â’r dull hwnnw, ynteu a yw efallai’n ceisio gwneud newidiadau i berthnasedd a sail y dreth honno pan gaiff ei chyflwyno’n benodol i Gymru?

Yn ail, roeddwn eisiau—. Tua diwedd ei ddatganiad dywedodd y bydd fframwaith cyllidol synhwyrol yn paratoi'r ffordd i gyflwyno cyfraddau treth incwm i Gymru. Roeddwn ychydig yn ddryslyd. Yna dywedodd ei fod yn glir y dylai’r penderfyniad hwnnw barhau i orwedd â’r Cynulliad Cenedlaethol. Onid yw'n wir, ar hyn o bryd, mai refferendwm o bobl Cymru fydd yn gwneud y penderfyniad hwnnw yn y pen draw, a’i fod ef a'r Llywodraeth Geidwadol yn San Steffan ill dau yn ceisio newid y trefniadau hynny i osgoi unrhyw refferendwm o'r fath? Wel, efallai ar ôl penderfyniad y Cymry 11 diwrnod yn ôl i bleidleisio yn erbyn aelodaeth o'r Undeb Ewropeaidd, nad yw mor hoff o refferenda, ond oni ddylem o leiaf dderbyn mai dyna yw'r sefyllfa ar hyn o bryd, a’i fod ef a'r Llywodraeth arall ar lefel y DU yn awr yn ceisio ei newid?

Diolch i Mark Reckless am y cwestiynau yna. Mae fy neges heddiw am beidio â newid er mwyn newid yn seiliedig ar y neges glir iawn a ddaeth gan randdeiliaid yn ystod ein hymgynghoriad ar y dreth trosglwyddo tir. Roeddent yn gryf iawn o'r farn bod angen inni symud yn llyfn o'r gyfraith bresennol at y gyfraith newydd ac y byddai’r newidiadau—a byddwn yn cyflwyno newidiadau—ddim ond y rhai sydd eu hangen gan ganiatáu cwmpas ar gyfer mwy o newidiadau yn y dyfodol.

Yr hyn a ddywedais yn fy natganiad—rwy’n ymddiheuro os na wnes i hyn yn ddigon clir—oedd, ers inni ymgynghori ar ein cynigion treth trafodiadau tir, bod newidiadau wedi digwydd yn yr Alban ac ar lefel y DU nad oeddent yn hysbys ar adeg yr ymgynghoriad, a thynnais sylw yn benodol at y dreth ychwanegol ar ail gartrefi, na ddaeth yn rhan o dirwedd yr Alban a'r DU tan ar ôl i’n hymgynghoriad ni ddod i ben. Rwy’n meddwl bod Mr Reckless wedi gofyn imi a oedd hwnnw'n bolisi yr oeddwn yn ei gefnogi. Dewch imi ddweud ei fod yn bolisi sy’n ddeniadol imi, ond mae'n rhaid inni ymgynghori arno. Ac felly, nid wyf yn dod i gasgliad tan ein bod wedi cael yr ymgynghoriad, ac roeddwn yn ceisio dweud yn fy natganiad y byddwn yn cyhoeddi dogfen ar gyfer ymgynghoriad yn ystod yr haf hwn, ac yna byddaf yn dod gerbron y Cynulliad Cenedlaethol â chasgliadau cyn gynted ag y byddwn wedi elwa ar hynny.

O ran cyfraddau treth incwm i Gymru, roeddwn yn cyfeirio at y newid arfaethedig yn Bil Cymru ac yn ceisio gwneud y pwynt, yn syml, os na fydd refferendwm, bod arnom angen rhyw fecanwaith i gymryd lle hynny, ac, i mi, hwnnw yw na ddylid trosglwyddo unrhyw gyfrifoldeb am dreth incwm i'r Cynulliad Cenedlaethol hwn heb gytundeb penodol y Cynulliad Cenedlaethol hwn.

Mae trethiant yn bodoli i dalu am wasanaethau cyhoeddus. Mae'n bwysig iawn, os ydym am gael gwasanaethau cyhoeddus o safon uchel, bod gennym system drethu sy'n gweithio. Nid dull o ddatblygu economaidd yw prif bwrpas trethiant; mae yno i ddarparu arian ar gyfer gwasanaethau yr ydym i gyd yn dibynnu arnynt.

Mae’r ddwy dreth y cynigir eu datganoli ar 1 Ebrill 2018 yn codi incwm cyfyngedig. Bwriad y polisi yw parhau i leihau tirlenwi, ac felly’r dreth gwarediadau tirlenwi, drwy gynyddu ailgylchu. Yn wir, byddai'r Llywodraeth yn ôl pob tebyg yn ystyried y byddai’n llwyddiant pe na byddai’r dreth tirlenwi yn codi unrhyw arian o gwbl. Er bod y dreth trafodiadau tir yn hynod gyfnewidiol a chylchol, mae swm y dreth a godir yn ddigon bach i beidio ag effeithio'n sylweddol ar wariant Llywodraeth Cymru. Bydd, fodd bynnag, yn hanfodol er mwyn cael bargen deg ar y dreth hon ein bod yn sicrhau nad oes dim niwed ac i osod yr egwyddorion ar gyfer unrhyw drethiant a gaiff ei ddatganoli yn y dyfodol.

Rwy’n cytuno â Nick Ramsay am bwysigrwydd cyfryngu. Os caf sôn yn sydyn am yr arian na chawsom o Gemau Olympaidd Llundain, pan weithredodd y Trysorlys fel barnwr a rheithgor, gan roi tua'r un faint o arian inni ag yr wyf yn credu y dylem fod wedi’i gael ar gyfer Abertawe, heb sôn am Gymru gyfan.

Rwy'n nerfus am ddatganoli treth incwm. Rydym yn gwybod ei bod wedi gostwng gan £400 miliwn rhwng 2007-08 a 2009-10. Rwy’n siŵr na fyddai hyd yn oed beirniaid mwyaf Llywodraeth Cymru yn beio Llywodraeth Cymru am y cwymp hwnnw, ac eto, pe byddai’r dreth incwm yn cael ei datganoli, nhw fyddai’n cael eu taro. Dylai unrhyw newid i'r ffordd y caiff Cymru ei hariannu roi amddiffyniad yn erbyn gostyngiadau wedi’u hachosi gan weithredoedd y tu allan i reolaeth Llywodraeth Cymru a Chynulliad Cenedlaethol Cymru. Mae’n rhaid bod 'dim niwed' wedi’i ysgrifennu i mewn yno, ac nid ar gyfer y tymor byr, ond am byth.

Mae gen i gwestiwn. Os ydych yn meddwl yn benodol yn ôl at Silk, roedd sôn am ddatganoli'r ardoll agregau. Mae hynny'n rhywbeth sy'n ymddangos fel ei fod wedi’i roi o’r neilltu ers amser maith. Nid yw'n swm arbennig o fawr o arian, ond rwy’n meddwl ei bod yn dreth sy'n hawdd, rwy’n gobeithio, ei datganoli. A all y Gweinidog roi unrhyw wybodaeth bellach am ddatganoli'r ardoll agregau? Ac a wnaiff y Gweinidog ymrwymo i sicrhau mai cadw'r terfyn ariannu isaf yw agwedd allweddol unrhyw drafodaethau, fel ei fod gennym os aiff swm yr arian sy'n dod i mewn i Gymru i fyny, neu os yw'r arian sydd wedi cael ei wario’n mynd i fyny, fel nad dim ond pan fo’r arian yn mynd i lawr y mae yno, ac i sicrhau bod 'dim niwed' yn cael ei gynnwys yn y system gyfan, fel nad ydym ar ein colled? A wnaiff y Gweinidog barhau i bwyso am ryw fath o gyfryngu; rhywun i ddyfarnu rhwng Llywodraeth Cymru a'r Trysorlys? Nid wyf yn gwybod a wyf yn cael dweud hyn, ond nid oes gennyf ffydd yn y Trysorlys i fod yn deg. [Aelodau'r Cynulliad: 'O.]

Member of the Senedd:

Dadleuol. [Chwerthin.]

Dadleuol—ie, yn wir. Mae Mike Hedges yn iawn, wrth gwrs, mai pwrpas codi trethi yw talu am wasanaethau cyhoeddus. Rydym hefyd yn gwneud ein gorau i gyfochri trethiant mewn ffordd sy'n hyrwyddo amcanion polisi cyhoeddus, a dyna pam mae gennym dreth gwarediadau tirlenwi. Mae rhywfaint o anwadalrwydd yn gynhenid ​​yn y trethi hyn. Yr amcangyfrifon gorau cyn 23 Mehefin oedd y byddent yn codi tua £300 miliwn y flwyddyn, felly nid yw'n swm ansylweddol, a, phe na byddai gennym, byddem yn sicr yn teimlo'r effaith ar ein gwasanaethau cyhoeddus. Dyna pam mae'r egwyddor 'dim niwed' mor bwysig yn y trafodaethau.

O ran yr ardoll agregau, rydym yn parhau i fod mewn trafodaethau â Llywodraeth y DU am y mater hwnnw, ond rwy’n meddwl bod y pwyntiau ehangach a wnaeth Mike Hedges yn bwysig iawn, sef nad yw ein trafodaethau â’r Trysorlys yn canolbwyntio'n gul ar y ddau ddarn hyn o ddeddfwriaeth. Mae'n rhaid iddynt fod yn rhan o'r patrwm mwy hwnnw o drafodaethau lle mae'r cyllid gwaelodol, a sicrhau hwnnw fel rhan barhaol o'r tirwedd—mae cyfyngiadau benthyca, a grybwyllais yn fy natganiad, yn rhan o'r dirwedd ehangach honno hefyd, ac, er ein bod wedi canolbwyntio ar y ddau ddarn pwysig iawn hyn o ddeddfwriaeth y prynhawn yma, a byddwn yn mynd â hwy drwy'r Cynulliad Cenedlaethol yn yr hydref, mae ein trafodaethau â'r Trysorlys ar gynfas ehangach na hynny.

Fel y siaradwyr cynharach, rwy’n meddwl bod angen inni symud yn ofalus ar hyn, yn enwedig oherwydd, fel y dywedwch yn eich datganiad, ei bod yn ymddangos bod pob treth a gawn, pob pŵer sy’n cael ei ddatganoli inni, yn arwain at ostyngiad tebyg yn swm y grant bloc, a gallai hynny mewn gwirionedd arwain at fwy o faich ar Gymru nag sydd gennym ar hyn o bryd o'r system ychydig yn ailddosbarthol sydd gennym, hyd yn oed os nad yw'n berffaith. Felly, rwy’n meddwl bod angen inni osgoi cymhellion gwrthnysig, ac, yn amlwg, mae'r dreth gwarediadau tirlenwi yn gwneud hynny, ond gellir ei defnyddio hefyd i ymdrin â chanlyniadau gwrthnysig. Cefais fy nharo gan fwriad San Francisco i godi treth cyflogres gymedrol iawn o 1.5 cant ar y cwmnïau uwch-dechnoleg—cwmnïau byd-eang fel Google, Amazon ac Uber, sydd ddim yn adnabyddus am eu brwdfrydedd i dalu trethi mewn unrhyw le yn y byd. Ond, pe byddai’n llwyddiannus, gellid defnyddio’r arian hwnnw i ddarparu tai fforddiadwy i deuluoedd ar incwm isel sydd wedi cael eu dadleoli gan yr union gwmnïau technoleg llwyddiannus hyn sydd wedi ei gwneud yn amhosibl i bobl barhau i fyw yn y ddinas.

Felly, rwy’n meddwl bod yn rhaid inni sylweddoli, os yw polisïau cyni Llywodraeth y DU yn parhau, y bydd pwysau’n dal i fod arnom i ddod o hyd i ffyrdd newydd o roi hwb i refeniw yn y sector cyhoeddus, yn enwedig os ydym yn gweld gostyngiad mewn grantiau sector cyhoeddus yn dod gan Lywodraeth ganolog. Felly, a oes gennym y pwerau yn y dyfodol, pe byddem yn dymuno gwneud hynny, i addasu’r dreth trafodiadau tir i fod yn dreth gwerth tir, a allai roi gwell adlewyrchiad o lwc dda y rheini sy'n cael budd o gymunedau wedi’u cysylltu'n dda a gwasanaethau rhagorol i dalu mwy fel cyfrwng i wrthdroi’r ddeddf gofal gwrthgyfartal adnabyddus, yn ogystal ag osgoi talu treth? Efallai y gallech roi rhyw syniad o'r cyfeiriad teithio y gallai'r Llywodraeth fod yn awgrymu ein bod yn symud ynddo.

Diolch, Jenny Rathbone, am y cwestiynau yna. Mae hi'n gywir i ddechrau drwy ein rhybuddio am bethau gwrthnysig a chanlyniadau anfwriadol a all ddeillio o hyd yn oed y polisïau â’r bwriadau gorau. Ond rwy’n dal i gredu mai’r egwyddor sylfaenol y dylai unrhyw haen o lywodraeth sy'n gwario arian cyhoeddus hefyd fod yn gyfrifol am godi rhywfaint o'r arian hwnnw yw'r un cywir. Ac yna mae'n rhaid inni weithio'n galed i sicrhau ein bod yn gwneud hynny yn y ffordd gywir. Diolch i'r Aelod dros Ganol Caerdydd am gyfeirio at y profiad yn San Francisco; nid wyf yn gwybod digon am hynny, ond byddaf yn edrych ymlaen at ddysgu mwy am hynny.

Rwy'n credu ei bod hi’n tynnu sylw at un arall o'r materion cyd-destunol ehangach hyn a gododd Mike Hedges, sef, ochr yn ochr â hyn oll, os bydd Bil Cymru yn llwyddo, bydd gan y Cynulliad Cenedlaethol hwn bwerau newydd i gynnig trethi newydd yma yng Nghymru. Ac roedd adroddiad diweddar Comisiwn Bevan yn sôn am drethiant gwerth tir fel un o nifer o bosibiliadau a allai gael eu profi yn y gyfundrefn newydd honno. Yn bersonol, rwyf wedi bod yn eithaf brwdfrydig am drethiant gwerth tir ers amser maith. Yn fy marn i, os daw’r pwerau newydd hynny i Gymru, bydd yn bwysig inni feddwl gyda’n gilydd am rai enghreifftiau o'r trethi newydd y gallem eu cynnig er mwyn profi’r peiriannau newydd y Bil Cymru yn eu rhagweld ac i weld y ffordd orau y gallem ddefnyddio'r pwerau newydd hynny er lles unigolion a gwasanaethau yng Nghymru.

A gaf i groesawu datganiad yr Ysgrifennydd Cabinet, a’r sylwadau yn benodol ynglŷn â’r fframwaith gyllidol, a’r ymroddiad y bydd gan y Senedd hon gyfle i drafod a chytuno ai peidio y fframwaith maes o law? O edrych ar y cytundeb rhwng Llywodraeth y Deyrnas Gyfunol a Llywodraeth yr Alban, mae’n amlwg ei fod e’n ffrwyth llafur sylweddol iawn, ac rwy’n falch o glywed eich bod chi wedi cael cydweithrediad ynglŷn â hynny ar gyfer ein trefniadau ni. Ond nid oes ganddo effaith deddf gwlad. A fyddai’n cytuno â fi y byddai sylfaen statudol i’r fframwaith gyllidol yn cynnig gwell gwarant i Gymru o’r ymroddiad i ariannu’n ddigonol, o’r egwyddorion bras sy’n sail i’r ymroddiad hwnnw, ac o beirianwaith i allu delio ag unrhyw anghydfod ac anghytundeb, pan fydd yn codi?

Wel, diolch yn fawr i Jeremy Miles. Jest i ddweud, roeddwn i’n awyddus i ddod gerbron y Cynulliad cyn yr haf gyda fy natganiad heddiw, jest i gael cyfle i drafod pethau gyda’n gilydd a rhoi’r wybodaeth ddiweddaraf i Aelodau’r Cynulliad. O ran profiad yr Alban, mae e ar agenda’r cyfarfod sydd gyda fi yr wythnos nesaf gyda’r Gweinidog o’r Alban i fwrw ymlaen â’r trafodaethau rydym wedi eu cael gyda nhw ac i ddysgu o’r profiadau y maen nhw wedi eu cael. Y ffordd orau i fod yn glir taw yn ein dwylo ni, ac yn nwylo’r Cynulliad Cenedlaethol, y mae’r dewis olaf i dderbyn y fframwaith, ac i fod yn hapus â’r fframwaith—mae hynny’n hollol bwysig i ni. Y ffordd orau i’w wneud e—wel, bydd hynny’n rhan o’r broses rydym yn mynd i’w chael yn yr hydref o drafod popeth gydag Ysgrifennydd y Trysorlys yn Llundain.

Diolch, Ysgrifennydd Cabinet.