Cwestiynau nawr gan lefarwyr y pleidiau. Llefarydd Plaid Cymru, Llyr Gruffydd.

Diolch, Lywydd. Nôl ar 7 Tachwedd y flwyddyn ddiwethaf, Weinidog, pan glywon ni y newyddion bod Arolygiaeth Gynllunio Lloegr a Chymru yn bwriadu cael gwared â rôl cyfarwyddwr gweithredol Cymru, fe gytunoch chi â fi ei bod hi'n hen bryd i ni gael arolygiaeth gynllunio annibynnol i Gymru. Rwy'n credu mai 'nawr yw'r amser' yw'r hyn ddywedoch chi fan hyn yn y Siambr. Ers hynny, allwch chi ddweud wrthym ni pa gamau rŷch chi wedi eu cymryd i wireddu bwriad Llywodraeth Cymru i greu arolygiaeth annibynnol i Gymru?

Wel, yn amlwg, nid wyf wedi bod yn gyfrifol am gynllunio ers i'r Llywodraeth newydd ddod i fodolaeth ddechrau mis Rhagfyr. Perthyn i bortffolio Julie James y mae hynny bellach.

Wel, allwch chi gadarnhau, felly, mai dyna yw polisi'r Llywodraeth yn dal i fod? Oherwydd chi oedd y Gweinidog ar y pryd, a byddwn i yn gobeithio bod ymrwymiadau a wnaethoch chi yn rhai y byddai'r Llywodraeth yn ymlynu atyn nhw. Felly, byddwn i'n hoffi clywed hynny fel ateb i'r cwestiwn yma.

Maes arall, wrth gwrs, lle mae angen i Gymru gael mwy o ddylanwad a mwy o afael ar ei dyfodol ei hunan, yn fy marn i, yw ynni, a byddwn i'n wastad yn galw am ddatganoli mwy o bwerau. Ond fe gyhoeddwyd adroddiad y Sefydliad Materion Cymreig yn ddiweddar, ar ailegnïo Cymru, ac, yn fy marn i, mae hwn yn cynnig sail gadarn ar gyfer datblygu polisi ynni sy'n addas i bwrpas fan hyn yng Nghymru. Dwi'n croesawu yn enwedig y pwyslais ar berchnogaeth gymunedol fel rhywbeth arbennig o bositif, a dwi'n ymwybodol bod Llywodraeth Cymru yn dweud, erbyn 2020, eich bod chi am i brosiectau adnewyddadwy newydd gael elfen o berchnogaeth leol. Wel, wrth gwrs, mae galwad fan hyn, yn yr adroddiad yma, i bob cynllun dros 5 MW gael rhwng 5 y cant a 33 y cant o berchnogaeth leol. Felly, byddwn i yn gofyn a ydy hwnna yn rhywbeth y byddai'r Llywodraeth yn barod i'w fabwysiadu. Ac, yn ehangach wrth gwrs, pa elfennau eraill o'r adroddiad yma sy'n apelio atoch chi, a sut ydych chi, yn wir, yn mynd i fynd ati i sicrhau bod elfennau o'r adroddiad yn cael eu gwireddu?

Os caf fynd at y pwynt cyntaf, nid wyf yn ymwybodol o unrhyw newid yn y polisi, ond byddaf yn gofyn i fy nghyd-Aelod, Julie James, ysgrifennu atoch i roi'r sicrwydd hwnnw ichi.

Mewn perthynas ag ynni adnewyddadwy, bydd Llyr Huws Gruffydd yn ymwybodol iawn o'r targedau a bennwyd gennyf ar gyfer ynni adnewyddadwy 12 mis i fis Rhagfyr diwethaf, ac yn amlwg, mae perchnogaeth gymunedol yn chwarae rhan enfawr yn hynny. Rwy'n hapus iawn gyda nifer o'r prosiectau a roddwyd ar waith ers i mi fod yn y portffolio. Yn amlwg, os ydym am gyrraedd ein targedau, mae perchnogaeth ynni cymunedol yn elfen enfawr i'w chwarae. Ac rwyf wedi bod yn awyddus iawn i weld swyddogion yn gweithio gyda grwpiau, oherwydd mae'n bwysig fod rhywun i ddal eu llaw—mae mwy o angen hynny ar rai cymunedau nag eraill—ond credaf y dylai'r cyngor fod yno. Rwy'n ymwybodol o adroddiad y Sefydliad Materion Cymreig, ac rwy'n sicr yn edrych ar beth y gallwn ei ddefnyddio ohono i'n helpu i gyrraedd ein targedau.

Wel, byddwn i'n gofyn i chi wneud mwy na dim ond pigo mas elfennau; byddwn i'n awyddus i weld hwn yn ffurfio sail ar gyfer polisi ynni llawer mwy uchelgeisiol a radical efallai na'r hyn dŷn ni wedi ei gael gan Lywodraeth Cymru hyd yn hyn. Ac yn yr ysbryd yna, byddwn i'n awyddus i chi fel Gweinidog fod yn arwain o'r blaen ar geisio mynd ati i weithredu llawer o beth sydd yn hwn. Oherwydd dwi'n grediniol bod yna gonsensws yn bodoli ar draws y pleidiau i ni fynd ymhellach nag y mae'r Llywodraeth wedi ei ddatgan y mae hi am fynd ar hyn o bryd. A dwi hefyd yn teimlo bod hwn yn cynnig y cynsail i ni wneud hynny. Felly, yn yr ysbryd hynny, a fyddech chi'n barod, fel dwi'n dweud, i arwain o'r blaen drwy efallai wahodd y pleidiau i ddod at ei gilydd i drafod y polisi ynni yng nghyd-destun yr adroddiad yma a'r sector ehangach, oherwydd rŷn ni wedi gweld adroddiadau fel hyn yn dod ac yn mynd? Hynny yw, dwi'n gwybod am adroddiadau gan bwyllgor amgylchedd y Cynulliad diwethaf— 'Dyfodol Ynni Craffach i Gymru', er enghraifft—sydd yn hel llwch. Dwi ddim eisiau gweld adroddiad yr IWA yn dioddef o'r un dynged. Ac felly, ar eich ysgwyddau chi, fel Gweinidog, dwi'n meddwl y mae'r cyfrifoldeb nawr i sicrhau bod llawer o beth sydd yn hwn yn cael ei wireddu, a dwi'n cynnig i chi gydweithrediad er mwyn trio symud ar hyd y llinellau yna.

Wel, rwyf bob amser yn hapus iawn i gydweithio. Nid wyf yn meddu ar bob un o'r syniadau da; nid oes neb. Mae'n bwysig iawn ein bod yn cydweithio, ac yn sicr, rwyf wedi gweithio gyda chi a'ch rhagflaenydd ar y mater hwn. Credaf ein bod wedi dangos arweiniad a chredaf—. Pan eisteddais i lawr gyda swyddogion a rhanddeiliaid eraill er mwyn cyflwyno'r targedau hynny, cafwyd ychydig o godi aeliau ein bod yn rhy uchelgeisiol, ond credaf mai'r peth pwysicaf ynglŷn â thargedau yw (1) eu bod yn cael eu cyrraedd a (2) eu bod yn realistig. Nid ydych eisiau gosod targedau nad ydych yn mynd i'w cyrraedd. Ond wrth gwrs, targedau'n unig ydynt; gallwn ragori arnynt wrth gwrs.

Bellach mae gennym dros 67,000 o brosiectau ynni adnewyddadwy ledled Cymru, sydd, unwaith eto, yn dangos o ddifrif sut rydym yn annog y prosiectau hyn. Unwaith eto, rydym yn darparu cyllid ac rydym yn darparu cyngor, ond rwy'n hapus iawn i gyfarfod â chi unrhyw bryd a gweld beth y gallwn ei wneud.

Llefarydd y Ceidwadwyr, Andrew R.T. Davies.

Diolch yn fawr iawn, Lywydd. Weinidog, rydych wedi cyflwyno'r cynigion ar gyfer rheoliadau newydd i leihau llygredd dŵr. Yn amlwg, mae pawb ohonom am weld amgylchedd gwell ac amgylchedd glanach. Mewn gwirionedd mae'r rheoliadau newydd hyn yn gopi union o'r rheoliadau parthau perygl nitradau, a chânt eu cymhwyso ar draws Cymru gyfan os cânt eu gweithredu. Pa asesiad a wnaethoch o'r effeithiau economaidd, amgylcheddol, cymdeithasol a diwylliannol drwy unrhyw asesiad effaith rheoleiddiol y gallech fod wedi'i gyflawni hyd yma?

Ar hyn o bryd rydym yn gwneud llawer iawn o waith yn y maes hwn. Nid wyf yn derbyn mai copi union ydynt. Fe fyddwch yn ymwybodol o'r gwaith manwl a wneuthum yn enwedig gydag undebau ffermwyr a rhanddeiliaid eraill er mwyn cyflwyno dull gwirfoddol o weithredu. Roeddwn yn awyddus iawn i gael dull gwirfoddol o weithredu ar y cychwyn. Yn anffodus, y llynedd, gwelsom gynnydd o oddeutu 200 y cant yn nifer y digwyddiadau llygredd amaethyddol, a chredaf fod hynny'n annerbyniol.FootnoteLink Credaf y bydd y rhan fwyaf o ffermwyr yn cytuno ei fod yn annerbyniol a bod rhaid inni wneud mwy. Felly, yn anffodus, bu'n rhaid imi gyflwyno cynlluniau i roi'r rheoliadau newydd ar waith. Rwy'n dal i fod yn awyddus iawn i weithio gyda rhanddeiliaid a'r undebau ffermio—gydag Undeb Cenedlaethol yr Amaethwyr yn enwedig. Mae yna bobl o'r NFU rwy'n parhau i weithio gyda hwy i weld beth arall y gallwn ei wneud. Ond credaf fod nifer y digwyddiadau llygredd mawr a welsom yn niweidio ein henw da yn fawr a chredaf y byddai'r rhan fwyaf o bobl yn cytuno â hynny.

Ond mae'n peri pryder na wnaed unrhyw asesiad effaith rheoleiddiol cyn i chi gyflwyno'r cynigion hyn, oherwydd does bosib na ddylid gwneud hynny i asesu, fel y dywedais wrthych yn gynharach, yr effeithiau economaidd, amgylcheddol, cymdeithasol a diwylliannol a allai fod i'r cynigion hyn. Ac mae'n frawychus iawn na chynhaliwyd unrhyw asesiad effaith, gan y gallai hyn gau llawer o fusnesau gwledig sy'n hyfyw ar hyn o bryd ac sy'n creu cyfleoedd cyflogaeth ac yn cynhyrchu bwyd o safon uchel. Felly, mae'n siomedig iawn. Sut y gallwch amddiffyn y safbwynt hwnnw, Weinidog—na wnaethpwyd yr asesiad effaith rheoleiddiol cyn ichi wneud y cyhoeddiad?

Fel y dywedaf, gwnaed llawer iawn o asesu effaith. Cawsom ymgynghoriadau helaeth. Cefais fy nghyhuddo o beidio â chynnal ymgynghoriad. Cynhaliwyd ymgynghoriad cyn i mi gael y portffolio yn 2016. Roeddwn am weithio i geisio canfod dull gwirfoddol o weithredu. Dyna oedd fy mlaenoriaeth yn bendant, ond ni allwn eistedd yn ôl a gwylio'r cynnydd yn nifer y digwyddiadau llygredd mawr. Bob penwythnos, roeddwn yn cael nifer o e-byst, fel Aelodau eraill, gyda lluniau o'r digwyddiadau hyn. Felly, mae'n bwysig iawn ein bod yn parhau i weithio gyda rhanddeiliaid i geisio canfod ffordd ymlaen. Nid oeddwn am gyflwyno rheoliadau mor llym ag y bu'n rhaid i ni, ond yn anffodus, oherwydd y cynnydd sylweddol yn nifer y digwyddiadau, bu'n rhaid i mi wneud hynny.

Yn anffodus, mae'n ymddangos mai rheoleiddio drwy e-bost yw hyn, i fod yn onest, gyda stori i'r wasg, yn hytrach nag asesiad priodol, oherwydd yn amlwg, roedd y Llywodraeth, er clod iddi, wedi bod yn gweithio gyda'r diwydiant ac wedi nodi eu bod wedi cyrraedd trefniant boddhaol gyda'r diwydiant ynglŷn â sut y byddai dull gwirfoddol yn gweddu orau er mwyn mynd i'r afael â'r digwyddiadau llygredd hyn. Rwy'n derbyn y pwynt fod angen inni weithredu, ac mae'r diwydiant ei hun yn derbyn y pwynt hwnnw. Ond os ewch â hynny gam ymhellach a'ch bod yn eu gweithredu ar draws y wlad—ac maent yn gopi perffaith bron o reoliadau'r parthau perygl nitradau—pan oedd rhannau eraill o'r Deyrnas Unedig, megis Gogledd Iwerddon, wedi cyflwyno mesurau tebyg 10 mlynedd yn ôl—roedd pecyn cynhwysfawr o gymorth i ganiatáu i'r diwydiant wneud y newid hwnnw 60 y cant o gymorth gan y weinyddiaeth benodol honno yng Ngogledd Iwerddon—rhaid inni hefyd wneud yn siŵr fod y system gynllunio yn gweithio ar y cyd ac nad yw'n rhwystro'r gwelliannau hyn mewn gwirionedd. Felly, gan dderbyn y byddwch yn cyflwyno'r rheoliadau hyn, sut y byddwch yn ceisio gwneud yn siŵr fod y system gynllunio yn gweithio gyda'r diwydiant a'r rheoliadau newydd, ac yn bwysicach, fod yna gefnogaeth yno i wneud y newid y mae rhannau eraill o'r Deyrnas Unedig wedi'i gyflwyno i helpu eu diwydiannau amaethyddol hwy?

Mae'r Gweinidog yn dymuno nodi, yn hytrach na chynnydd o 200 y cant, ei bod mewn gwirionedd yn cyfeirio at y ffaith y gwelwyd cynnydd i bron i 200 o ddigwyddiadau llygredd amaethyddol y llynedd.

Yn sicr nid oes unrhyw bolisi'n cael ei wneud drwy e-bost. Y pwynt yr oeddwn yn ceisio ei wneud yw bod y digwyddiadau llygredd hyn yn weladwy iawn, felly mae cael ffotograffau wedi'u hanfon atoch—ac rwy'n siŵr eich bod wedi eu cael; gwn fod undebau'r ffermwyr yn eu cael ac rwy'n gweld pwy sy'n cael eu copïo i mewn i'r negeseuon e-bost, felly gwn fod nifer o bobl yn y Siambr, mae'n debyg, wedi eu gweld—. Mae'n beth gweladwy iawn, ac mae'n niweidiol, ac yn enwedig—wyddoch chi, ar ôl Brexit, mae'n mynd i fod yn fwy niweidiol hyd yn oed. Ac rwy'n credu—. Bydd yn effeithio ar y gwaith sydd gennym ar y gweill, er enghraifft ar werthoedd brand cynaliadwy ar gyfer cynhyrchion Cymru, felly mae angen ei ddatrys ac mae angen ei ddatrys yn awr.

Mewn perthynas â chymorth, dywedais o'r dechrau un y buaswn yn hapus i ddarparu cymorth ariannol. Yr hyn nad wyf yn hapus i'w wneud yw i bobl sicrhau bod eu pyllau slyri yn cydymffurfio â'r gofyniad cyfreithiol. Dylai hynny fod wedi'i wneud beth bynnag. Ond os ydym yn cyflwyno'r rheoliadau hyn, rwy'n derbyn y byddai'n rhaid inni ddarparu rhyw fath o gymorth ariannol ac yn sicr byddaf yn parhau i edrych ar yr hyn y byddwn yn ei gyflwyno. Ond fel y dywedaf, rwy'n awyddus iawn i barhau i weithio gyda rhanddeiliaid i weld a allwn gael dull gwirfoddol o weithredu ochr yn ochr â diwygio rheoleiddiol.

Llefarydd UKIP, Neil Hamilton.

Diolch yn fawr iawn, Lywydd. Fis Gorffennaf diwethaf, deuthum â mater lladd heb stynio i sylw'r Gweinidog ac yn arbennig, sylwadau a wnaed iddi gan Gymdeithas Milfeddygon Prydain, a dywedodd ei bod wedi cael trafodaeth â hwy ychydig wythnosau'n ôl a'i bod wedi gofyn i swyddogion edrych ar y wybodaeth yr oeddent wedi'i chyflwyno yn fanwl. Mae naw mis ers y cyfarfodydd hynny. Tybed a allai'r Gweinidog roi'r wybodaeth ddiweddaraf i ni, ac a yw hi wedi dod i unrhyw gasgliadau.

Cefais gyfarfod gyda'r Asiantaeth Safonau Bwyd heb fod yn bell yn ôl—cyn y Nadolig efallai—i drafod yr adroddiad diweddar ar ddulliau lladd a gynhaliwyd ganddynt i ganfod beth oedd y sefyllfa bresennol rhwng y diwydiant a darparu'r wybodaeth roeddent ei hangen i ddefnyddwyr allu gwneud dewisiadau gwybodus drwy drefniadau gwirfoddol. Ar hyn o bryd, mae'r sefyllfa'n dal yr un fath: nid oes unrhyw ladd-dai cig coch yn lladd heb stynio yng Nghymru.

Rwy'n derbyn y pwynt y mae'r Gweinidog newydd ei wneud, ond yn ddiweddar cefais brofiad annifyr o wylio ffilm o ladd-dy nad oedd yn stynio cyn lladd yn Lloegr, gyda lluniau erchyll o anifeiliaid yn cael eu cam-drin—eu cicio, eu trywanu, eu bygwth—cyn cael eu lladd yn y pen draw yn y ffordd fwyaf barbaraidd heb eu stynio. Nawr, cafodd hynny ei ddal ar deledu cylch cyfyng, felly roeddem yn gallu dod i wybod amdano. Ac er bod pobl yn dweud wrthym nad oes lladd-dai sy'n lladd heb stynio yng Nghymru, nid oes gennym deledu cylch cyfyng ym mhob lladd-dy ac mae'n bosibl fod golygfeydd o'r fath yn digwydd yng Nghymru. A wnaiff y Gweinidog roi camau ar waith yn awr i sicrhau bod teledu cylch cyfyng yn cael ei osod ym mhob lladd-dy yng Nghymru?

Wel, yn amlwg, fe gyfeirioch chi at ladd-dy yn Lloegr. Mae gennym rai o'r safonau lles anifeiliaid uchaf yn y byd yng Nghymru. Mae gennym reoliadau llym iawn. Mae yna nifer o fesurau rheoli yn ein holl ladd-dai; mae milfeddyg yn bresennol ym mhob lladd-dy. Mae gan y mwyafrif—pob lladd-dy mawr yng Nghymru yn sicr—deledu cylch cyfyng. Rwy'n edrych, ac rwyf wedi darparu arian i rai o'r rhai llai sydd heb deledu cylch cyfyng ac sy'n dymuno ei gael. Ymwelais â lladd-dy bach yn etholaeth y Llywydd yr haf diwethaf i weld y safonau drosof fy hun, a hoffwn ailadrodd bod gennym rai o'r safonau lles anifeiliaid uchaf yng Nghymru. A gallaf ddweud wrthych, gyda'r archwiliadau eraill, nad oes angen teledu cylch cyfyng arnoch i wybod nad yw hynny'n digwydd yng Nghymru.

Nid wyf yn gwneud cyhuddiadau yn erbyn unrhyw weithredwyr lladd-dai yng Nghymru, ond rwy'n dweud, fel mesur rhagofalus, y byddai'n ddoeth symud tuag at sefyllfa lle mae gennym systemau teledu cylch cyfyng ac felly, fod tystiolaeth ddiymwad os yw anifeiliaid yn cael eu cam-drin, a dyna fesur rhagofal elfennol. Dywed y Gweinidog wrthyf yn aml pan fyddaf yn gofyn iddi ynglŷn â materion yn ymwneud â chynhesu byd-eang ei bod am i Gymru arwain y byd, er nad oes neb, mewn gwirionedd, yn dilyn. Ac er y gallem fabwysiadu'r safbwynt nad oes gennym broblem cam-drin anifeiliaid mewn lladd-dai ar hyn o bryd yng Nghymru, byddai'n ddoeth inni orfodi a darparu'r modd i gydymffurfio â gorfodaeth o'r fath i ladd-dai ddarparu cofnod o'r hyn sy'n digwydd yn y lleoedd hynny, fel y gall y cyhoedd yn gyffredinol, sy'n bryderus iawn ynghylch materion lles anifeiliaid mewn perthynas â lladd heb stynio, gael tawelwch meddwl ar gyfer y dyfodol y gellir ei ragweld—am byth, yn wir—na fyddwn ac na allwn ddatblygu problem o'r fath yng Nghymru.

Fel y dywedaf, ychydig iawn o ladd-dai yng Nghymru sydd heb deledu cylch cyfyng. Fe ddarparais arian. Yn sicr rydym yn edrych i weld a ddylem ei wneud yn orfodol; mae hynny'n rhywbeth rydym yn ei ystyried ar hyn o bryd. Credaf fod y diwydiant ei hun wedi arwain yn y maes hwn, ac maent yn cyhoeddi canllawiau helaeth ar arferion da, ar ddiogelu lles anifeiliaid ar adeg eu lladd. Mae'r wybodaeth honno ar gael ar-lein, felly os oes unrhyw aelod o'r cyhoedd am ei weld, mae ar gael ar-lein.