Yr eitem nesaf yw dadl Plaid Cymru ar strategaeth gerbydau rheilffyrdd, a dwi'n galw ar Rhun ap Iorwerth i wneud y cynnig.

Cynnig NDM7195 Rhun ap Iorwerth

Cynnig bod Cynulliad Cenedlaethol Cymru:

1. Yn nodi argymhelliad Pwyllgor Menter a Busnes y Pedwerydd Cynulliad yn 2013 y dylai Llywodraeth Cymru: 'Ddatblygu a chyhoeddi strategaeth cerbydau fel mater o frys, nid dim ond i sicrhau bod penderfyniadau pwysig ynglŷn â chydweddiad cerbydau ar gyfer trydaneiddio a deddfwriaeth hygyrchedd yn cael eu cymryd mewn da bryd i osgoi’r costau uwch a’r tarfu sy’n deillio o oedi, ond hefyd i gynyddu capasiti ac ansawdd trenau ar gyfer y tymor hir'.

2. Yn gresynu at fethiant Llywodraeth Cymru:

(a) i gymryd camau priodol i fynd i'r afael â'r materion y tynnwyd sylw atynt mor bell yn ôl â 2013 mewn perthynas â cherbydau;

(b) i gyrraedd y dyddiad cau ar gyfer cydymffurfio â rheoliadau pobl â chyfyngiadau symudedd (PRM) mewn perthynas â'i gerbydau;

(c) i wneud cais amserol i'r Adran Drafnidiaeth am y rhyddhad angenrheidiol i gadw trenau nad ydynt yn cydymffurfio â rheoliadau pobl â chyfyngiadau symudedd (PRM) mewn gwasanaeth o fis Ionawr 2020.

3. Yn mynegi pryder am yr aflonyddwch parhaus y mae llawer o deithwyr rheilffordd Trafnidiaeth Cymru yn ei wynebu bob dydd.

4. Yn galw ar Lywodraeth Cymru i roi sicrwydd bod ganddi gynlluniau wrth gefn ar waith i liniaru'r posibilrwydd o golli cyfran fawr o'i fflyd.

Cynigiwyd y cynnig.

Diolch yn fawr iawn, Llywydd. Dwi'n falch o gael y cyfle i gyflwyno'r cynnig yma heddiw, sy'n ymwneud yn uniongyrchol â bywydau pob dydd miloedd ar filoedd o bobl. Mae sut dŷn ni'n teithio ar gyfer gwaith neu hamdden yn cael effaith go iawn ar ein safon byw ni. Mae o'n cael effaith ar ein cyfleon economaidd ni fel unigolion, ac fel cymunedau. Mae safon ac argaeledd a'n dewisiadau ni o ran trafnidiaeth yn gallu dylanwadu ar ein hiechyd ni hefyd, ac, wrth gwrs, mae'n effeithio ar yr amgylchedd. Dyna pam, yng nghyd-destun rheilffyrdd—dyna pam roedd cyfnod y fasnachfraint reilffordd ddiwethaf yn un mor, mor boenus i ni yma yng Nghymru. Roeddwn i'n teimlo dros y rhai oedd yn gweithio i Arriva yn aml iawn, achos mi oedd methiannau hysbys iawn y fasnachfraint honno'n seiliedig, i raddau helaeth, ar y ffordd gwbl ddi-hid y cafodd hi ei chreu gan Lywodraeth Prydain nôl ym mlynyddoedd cyntaf, neu flynyddoedd cynnar, datganoli.

Dyna pam dwi wedi bod yn barod iawn i roi cefnogaeth ofalus i'r model newydd sydd gennym ni erbyn hyn, yn rhoi mwy o atebolrwydd, yn caniatáu symud i gyfnod o dwf o ran rheilffyrdd yng Nghymru, ac yn caniatáu i ni allu bod yn fwy uchelgeisiol drwy fodel Trafnidiaeth Cymru. Efallai oherwydd y gobaith yna mae pobl wedi bod mor siomedig i weld rhai o'r problemau ofnadwy, y problemau dwys, sydd wedi bod yn gysgod dros fisoedd cyntaf rheilffordd Trafnidiaeth Cymru. Pan ydym ni'n gweld trenau'n cael eu canslo, trenau'n orlawn, delivery o drenau newydd yn cael ei ohirio dro ar ôl tro, dyna'r union beth oedd angen peidio â'i weld wrth i Lywodraeth Cymru drio adennill hyder pobl Cymru yn ei gwasanaethau trenau.

Un o'r problemau hynny, rŵan, ydy dyfodol y Pacers, sydd yn drenau sy'n cael eu defnyddio gan filoedd ar filoedd o bobl. Mae yna bryderon gwirioneddol bod arafwch gan y Llywodraeth i gynllunio ymlaen o ran rolling stock yn ein harwain ni, rŵan, i mewn i gyfnod gwirioneddol ansicr i deithwyr. A beth rydyn ni'n trio'i wneud drwy'r cynnig yma heddiw ydy chwilio am y sicrwydd yna nad ydyn ni wedi'i gael hyd yma, er codi'r mater ar sawl achlysur—fi ac Aelodau eraill ar y meinciau yma yn y Senedd hon.

Rwyf wedi dysgu llawer am drenau ers cael fy ethol yn AC. Roeddwn i'n arfer gwneud yr hyn y mae'r rhan fwyaf o bobl yn ei wneud—jest mynd ar drên. Byddai’n mynd â mi i ble y byddwn i eisiau mynd, ar amser fwy neu lai, gobeithio, a dyna ni a dweud y gwir. Ond rwyf wedi dysgu bod gwneud i hynny ddigwydd yn fater eithaf cymhleth. 

Un o'r pethau a ddysgais yn gynnar fel aelod o'r Pwyllgor Menter a Busnes yn y Cynulliad diwethaf yw fod cael hyd i drên yn broblem ynddi'i hun. Mae'n anodd dod o hyd i drenau, yn aml iawn—problem sydd wedi bod yn arbennig o ddifrifol yng Nghymru, a llawer o hynny, unwaith eto, oherwydd manyleb drychinebus y fasnachfraint ddiwethaf. Mae 'rhaeadru' yn swnio bron yn rhamantus—y syniad o raeadru trenau o un defnyddiwr i'r llall. Mae'n golygu trosglwyddo'ch hen stoc i ddefnyddiwr arall, gan ei ailwampio rywfaint yn y broses efallai, a'i drosglwyddo o un i’r llall, ei drosglwyddo o un i’r llall—dylwn ddweud ei 'raeadru' o un i’r llall. Roedd Cymru, yn amlach na pheidio, ar waelod y rhaeadr, gyda threnau ail, trydydd, pedwerydd llaw, degawdau oed yn aml iawn. 

Mae'n gyffrous fod yna raglen ar gyfer cyflenwi cerbydau newydd mewn blynyddoedd i ddod, er ei bod hi ymhell ar ei hôl hi wrth gwrs. Cafodd y cwmnïau cerbydau trên, gyda llaw, y ROSCOs, eu sefydlu gan y Torïaid i gymryd meddiant ar y cerbydau a oedd gynt yn eiddo cyhoeddus. Darganfuwyd y gallent wneud llawer mwy o arian, nid trwy adnewyddu cerbydau, ond trwy godi gormod am stoc a oedd yn heneiddio, stoc a raeadrir. Felly, rydym wedi dioddef canlyniadau gwaethaf hynny yma yng Nghymru. 

Ond wrth i ni symud tuag at ddiwedd y flwyddyn hon, mae’n rhaid i’r hen stoc o drenau wedi’u rhaeadru sydd gennym yn awr, mae’n rhaid i lawer ohono fynd oherwydd problemau ynghylch cydymffurfio â rheoliadau pobl â chyfyngiadau symudedd (PRM), yr angen am hygyrchedd ar bob un o'n trenau. Nawr, rydym yn gwybod bod hyn yn dod ers peth amser, ac rydym hefyd yn gwybod bod gennym broblem gyda chaffael cerbydau. Fel pwyllgor yn y Cynulliad diwethaf, fe wnaethom rybuddio Llywodraeth Cymru, 'Er bod blynyddoedd i fynd tan ddiwedd y fasnachfraint, rhaid i chi gynllunio ar gyfer cerbydau newydd i fynd â ni i mewn i'r fasnachfraint nesaf.' Nawr, gyda mater cydymffurfio â rheoliadau pobl â chyfyngiadau symudedd yn arbennig, gwyddom bellach na weithredodd Llywodraeth Cymru yn ddigon cyflym i wneud cais am ryddhad i barhau i ddefnyddio trenau nad oeddent yn cydymffurfio ar ôl diwedd y flwyddyn hon, pan ddaeth yn amlwg na fyddai trenau newydd ar gael mewn pryd. 

Mae yna ganlyniadau difrifol i beidio â chael y rhyddhad hwnnw. Byddai tynnu trenau Pacer nad ydynt yn cydymffurfio oddi ar y rheilffyrdd yn arwain at golli bron i hanner y cerbydau a ddefnyddir ar reilffyrdd y Cymoedd. Ceir sawl trên arall hefyd nad ydynt yn cydymffurfio â rheoliadau pobl â chyfyngiadau symudedd a fyddai'n cael eu tynnu oddi ar y rheilffyrdd gyda'r trenau Pacer os nad yw'r rhyddhad angenrheidiol ar waith erbyn 1 Ionawr 2020, gan gynnwys—nid trenau'r Cymoedd yn unig—rhai trenau a ddefnyddir ar hyn o bryd ar gyfer gwasanaeth Caergybi. Gellid diddymu gwasanaethau ar rannau eraill o'r rhwydwaith—er enghraifft, Abergwaun, Wrecsam, Caergybi—er mwyn sicrhau bod cymaint â phosibl o gerbydau ar gael i'w defnyddio ar reilffyrdd y Cymoedd, y rheilffyrdd cymudo prysur iawn hynny. 

Nawr, mewn sesiwn galw heibio yn y Cynulliad yn ddiweddar, dywedodd Trafnidiaeth Cymru y byddent yn defnyddio trên Pacer dau gerbyd ynghyd â thrên Sprinter sy'n cydymffurfio â rheoliadau pobl â chyfyngiadau symudedd i sicrhau bod y trenau'n cydymffurfio, hyd yn oed os nad yw rhannau o'r trên yn cydymffurfio, a chredaf fod Trafnidiaeth Cymru wedi bod yn dweud hynny ar Twitter hefyd. Er hynny, mae'n ymddangos bod datganiad i'r wasg diweddar, a nodai y byddant yn defnyddio'r trenau Pacer yn bennaf fel setiau pedwar cerbyd ar reilffordd Rhymni, yn gwrth-ddweud yr wybodaeth sy'n dod o ffynonellau Trafnidiaeth Cymru eraill. Ond byddai data'r fflyd yn awgrymu nad oes digon o setiau sy'n cydymffurfio, nid oes digon o drenau Sprinter, i alluogi’r cynllun hwnnw hyd yn oed, a byddai'n rhaid i Trafnidiaeth Cymru redeg rhai trenau fel trenau Pacer yn unig. 

Nawr, nid Cymru'n unig sydd wedi methu cael trenau newydd mewn pryd. Roedd Northern Rail hefyd mewn sefyllfa debyg, ond cawsant y rhyddhad, a'n pryder yma yw fod Llywodraeth Cymru, er iddi gael rhybudd flynyddoedd yn ôl, fel y dywed ein cynnig, am yr angen i gynllunio ar gyfer newid cerbydau, i gynllunio ar gyfer y dyfodol yn y cyd-destun hwnnw lle gwyddom ei bod yn anodd dod o hyd i gerbydau, ond lle ceir problemau caffael difrifol. Ni weithredodd Llywodraeth Cymru nes ei bod yn rhy hwyr, ac nid wyf eto wedi cael sicrwydd gan Lywodraeth Cymru heblaw eu bod mewn trafodaethau ar hyn o bryd gyda’r Adran Drafnidiaeth a Llywodraeth y DU, a bod y trafodaethau hyn yn parhau. 

Fe sonioch chi am reilffordd Rhymni. Rwyf wedi mynegi'r pryderon hyn fy hun yn uniongyrchol wrth Trafnidiaeth Cymru, a dywedodd y cyswllt a oedd gennyf yn Trafnidiaeth Cymru ein bod yn disgwyl i’r Adran Drafnidiaeth ddarparu'r hyn rydym ei angen mewn digon o amser. Dyna a ddywedwyd wrthyf. 

Iawn. A ydych chi wedi cael y sicrwydd hwnnw?

Rwyf wedi cael sicrwydd gan Trafnidiaeth Cymru.

‘Yn disgwyl iddo ddigwydd’, ond nid wyf wedi clywed eto yr hyn sydd angen i deithwyr sy'n defnyddio'r trenau hyn o ddydd i ddydd ei glywed, sef y bydd yn digwydd, oherwydd nid yw cael sicrwydd fod trafodaethau'n parhau, eu bod yn gobeithio y bydd pethau'n iawn, fod ganddynt hyder y gall pobl ddod at ei gilydd i ddatrys y broblem yn ddigon da, oherwydd os ychwanegwch yr etholiad cyffredinol at y gymysgedd, toriad y Nadolig sydd ar y ffordd, mae yna bryder, hyd yn oed os caniateir rhyddhad yn awr, a hyd yn oed os gallant ddod i ryw gytundeb, efallai na fydd digon o amser ar ôl cyn 31 Rhagfyr i gwblhau'r holl waith papur angenrheidiol. 

Maent yn eu disgwyl erbyn diwedd mis Tachwedd.

Wel, gwych, ond mae angen i ni weld hynny yn awr, ac nid yw'n tynnu oddi wrth y broblem fod hyn eisoes wedi'i ddatrys. Mewn ardaloedd eraill, Northern Rail yn enwedig, lle gwnaethant weithredu ar amser, fe wnaethant lwyddo i gael y rhyddhad. Nawr, p'un a oedd Llywodraeth Cymru yn mentro na fyddai etholiad yn y DU, na fyddai pethau eraill yn tynnu sylw gweision sifil, nid wyf yn siŵr, ond mae angen y cyhoeddiad hwnnw arnom gan Lywodraeth Cymru yma heddiw fod hyn yn digwydd ac nid bod trafodaethau’n parhau, fel arall bydd cymudwyr, defnyddwyr rheilffyrdd sy'n defnyddio'r trenau hyn, sy’n ddibynnol ar y trenau hyn am eu llesiant, am eu gwaith, yn bryderus tu hwnt wrth i ni anelu tuag at ddiwrnod olaf 2019. 

Rwyf wedi dethol y ddau welliant i'r cynnig, a dwi'n galw ar Weinidog yr Economi a Thrafnidiaeth i gynnig yn ffurfiol welliant 1, a gyflwynwyd yn enw Rebecca Evans.

Gwelliant 1—Rebecca Evans

Dileu popeth ar ôl 'Cynulliad Cenedlaethol Cymru' a rhoi yn ei le:

1. Yn croesawu’r buddsoddiad o £5 biliwn yn rhwydwaith rheilffyrdd Cymru dros y 15 mlynedd nesaf, gan gynnwys dros £800 miliwn mewn cerbydau.

2. Yn nodi’r heriau y mae’r diwydiant rheilffyrdd yn eu hwynebu ar draws y DU o safbwynt cydymffurfiaeth â’r gofynion o ran teithwyr â symudedd cyfyngedig sy’n effeithio ar fasnachfreintiau ar draws y DU.

3. Yn cydnabod mai un o’r prif resymau dros brinder cerbydau yw’r ffaith nad yw Llywodraeth y DU wedi edrych i’r dyfodol wrth gwtogi ei rhaglen drydaneiddio, gan effeithio ar Abertawe ac arwain at oedi o safbwynt darpariaeth cerbydau.

4. Yn galw ar Lywodraeth y DU i sicrhau nad yw’r etholiad cyffredinol yn amharu ar geisiadau am randdirymiadau o safbwynt teithwyr â symudedd cyfyngedig er mwyn sicrhau capasiti ychwanegol ar y rhwydwaith am gyfnod byr hyd 2020.

5. Yn nodi nad yw’r system gerbydau ar draws y DU yn gweithio ac yn galw ar Lywodraeth y DU i gydweithio â’r gweinyddiaethau datganoledig er mwyn datblygu model newydd.

Cynigiwyd gwelliant 1.

Rwy'n cynnig.

Dwi'n galw nawr ar Russell George i gynnig gwelliant 2, a gyflwynwyd yn enw Darren Millar. Russell George.

Gwelliant 2—Darren Millar

Ychwanegu pwynt newydd ar ddiwedd y cynnig:

Yn nodi mai mater i Lywodraeth Cymru oedd y cyfrifoldeb dros ddarparu capasiti cerbydau ar gyfer gwasanaethau Cymru a gwasanaethau i Gymru yn unig o dan y fasnachfraint reilffyrdd a weithredwyd gan Drenau Arriva Cymru ers 2006.  

Cynigiwyd gwelliant 2.

Diolch, Lywydd. Rwy'n cynnig gwelliant 2 yn ffurfiol yn enw fy nghyd-Aelod, Darren Millar. A gaf fi longyfarch Plaid Cymru ar gynnig wedi'i saernïo’n dda a nodi ein cefnogaeth lawn heddiw? Nid oedd gwelliant y Llywodraeth heddiw wedi'i saernïo’n dda, gan ei fod yn methu cydnabod y cyfrifoldeb am ddarparu capasiti ar gyfer gwasanaethau Cymru a gwasanaethau Cymru’n unig o dan y fasnachfraint reilffyrdd a weithredwyd gan Trenau Arriva Cymru. Mater i Lywodraeth Cymru oedd hynny a dyna a fu ers 2006, a dyma sail fy ngwelliant heddiw yn enw Darren Millar a’r pwynt rwyf am siarad yn ei gylch yn fy nghyfraniad. 

Mae gwelliant y Llywodraeth yn tynnu sylw at fuddsoddiad mewn cerbydau dros y 15 mlynedd nesaf. Mae croeso mawr i hynny, ond hoffwn ofyn beth ar y ddaear sydd wedi digwydd yn y 13 blynedd diwethaf, sef y pwynt sydd angen inni ei drafod heddiw. Dyma destun y ddadl heddiw. Mae Llywodraeth Cymru wedi bod yn gwerthu myth. Myth yw dweud mai mater i Lywodraeth y DU yw’r cerbydau. Nid yw hynny'n wir. Mater i Lywodraeth Cymru ydynt ers y degawd diwethaf a mwy. Y gwir yw fod cyfrifoldebau wedi'u trosglwyddo o'r Adran Drafnidiaeth i Lywodraeth Cynulliad Cymru, fel yr oedd bryd hynny, mewn cytundebau cyd-bartïon a ddaeth i rym ar 1 Ebrill 2006. Felly mae cynnig Plaid Cymru yn hollol gywir yn nodi bod Llywodraeth Cymru wedi methu ysgwyddo cyfrifoldeb na chymryd camau priodol i fynd i'r afael â'r problemau capasiti ar wasanaethau rheilffyrdd Cymru'n unig nid yn unig ers 2013, fel mae'n digwydd, ond mor bell yn ôl â 2006.

Mae gwelliant y Llywodraeth hefyd yn mynnu y dylai Llywodraeth y DU weithio gyda gweinyddiaethau datganoledig i ddatblygu model gwahanol ar gyfer y system gerbydau, ond rhaid cofio bod gan Lywodraeth Cymru ddisgresiwn llawn o dan y trefniadau datganoli ers cytuno’r cytundeb cyd-bartïon, a bod cyllid a briodolwyd i wasanaethau Cymru'n unig a gwasanaethau Cymru wedi ei drosglwyddo i Lywodraeth Cymru o dan gytundeb ar wahân ers Ebrill 2006, ac mae wedi bod yn rhan o'r grant bloc llinell sylfaen gan y Trysorlys er mis Ebrill 2008. Ond wrth gwrs, mae'r Llywodraeth yn gwybod hyn, oherwydd mae'r Llywodraeth yn ymwybodol o hyn ac fe ryddhaodd y Llywodraeth ei chyllid ei hun ar gyfer cerbydau ychwanegol yn ôl yn 2007.  

Ac fel y soniodd Rhun, rhybuddiwyd Llywodraeth Cymru yn 2013 gan y Pwyllgor Menter a Busnes fod yn rhaid iddi fynd i’r afael â phroblemau’n ymwneud â cherbydau ar frys, a methodd wrando ar y rhybuddion hynny. Rwy'n credu i'r Gweinidog fod yn aelod o'r pwyllgor hwnnw am gryn dipyn o amser. Nid wyf yn siŵr a oedd yn aelod pan wnaed yr argymhellion a wrthodwyd wedyn gan y Llywodraeth yn anffodus. Caiff geiriau eu taflu o gwmpas gan y Llywodraeth mewn perthynas â deiliad blaenorol y fasnachfraint am drosglwyddo trenau echrydus, ac awgrymiadau bod Trafnidiaeth Cymru wedi etifeddu cerbydau tebyg i Ford Escort 30 oed heb glytsh na breciau sy’n gweithio, a dywedwyd bod peth o'r offer a drosglwyddwyd wedi'i heintio â llygod mawr marw. Ond y gwir amdani yw mai Llywodraeth Cymru sy’n gyfrifol yn y pen draw am gyflwr trenau yng Nghymru a chynlluniau ar gyfer cerbydau trenau. Ni weithredodd Llywodraeth Cymru pan ddylent fod wedi gwneud yn ôl yn 2013, os nad yn gynt na hynny. 

Mae'r gwasanaeth presennol hefyd, fel y nodwyd yn y cyfraniad agoriadol, yn dal i fod yn gwbl annerbyniol. Dros y misoedd diwethaf rydym yn parhau i weld trenau wedi'u canslo, trenau hwyr, prinder staff, problemau gyda’r signalau, problemau capasiti, diffyg gwybodaeth o ansawdd i deithwyr, a gorlenwi, ac mae hyn yn annerbyniol yn ôl safonau unrhyw un a go brin mai dyma’r trawsnewidiad uniongyrchol a addawyd gan y Llywodraeth. 

Rwy’n credu bod cynnig Plaid Cymru heddiw wedi taro'r hoelen ar ei phen o ran y sefyllfa bresennol, ac yn siomedig, mae'r Llywodraeth wedi cynnig 'dileu popeth' fwy neu lai o'r cynnig a gyflwynwyd heddiw. Felly, edrychaf ymlaen at gyfraniadau pellach i'r ddadl hon y prynhawn yma, Lywydd. 

Nid oes amheuaeth fod pobl yn rhwystredig oherwydd cyflwr y rhwydwaith rheilffyrdd, ac mewn sawl achos, yr un mor rwystredig ag yr oeddent o dan Arriva. Ond nid oes amheuaeth chwaith fod y Llywodraeth yn mynd i ddarparu gwasanaeth trafnidiaeth wedi'i ddiwygio'n radical dros y tair blynedd nesaf. Nid wyf yn credu bod unrhyw ddadl ynglŷn â hynny, a dyna'n amlwg y mae'r Gweinidog yn ei fwriadu a dyna fydd yn cael ei gyflawni. Fodd bynnag, yn ystod y chwe wythnos ddiwethaf yn unig, hoffwn gydnabod bod pobl wedi cysylltu â mi ar dri achlysur gwahanol ynglŷn â chanslo trenau, gorlenwi a'r problemau iechyd a diogelwch sy’n gysylltiedig â hynny; am fwy o orlenwi, cerbydau’n gollwng, a phris tocynnau tymor; ac am fwy o ganslo trenau a threnau hwyr. Felly, cafwyd amrywiaeth o gwynion dros y chwe wythnos ddiwethaf sydd wedi bod yn annerbyniol i ddefnyddwyr rheilffyrdd, a chredaf fod hynny'n bendant yn wir. 

Rwy'n credu mai'r broblem sydd gennym, efallai, yw fod peth o’r iaith a ddefnyddiwyd gan y Gweinidog pan drosglwyddwyd y gwasanaeth rheilffyrdd i Trafnidiaeth Cymru yn gorwerthu'r hyn a oedd yn debygol o ddigwydd ar unwaith. Felly, er enghraifft, pan holwyd y Gweinidog yn y Siambr, soniodd am ddadlapio anrhegion, a gwnaeth lawer o'r ffaith bod adroddiad y pwyllgor yn dweud bod gan y Gweinidog uchelgais arwrol. Ac rwy'n credu bod ganddo uchelgais arwrol, a chredaf y bydd yn ei gyflawni, ond rwy'n credu mai'r hyn na wnaethom, a'r hyn na wnaeth y Llywodraeth oedd egluro na fyddai'r trawsnewidiad yn digwydd dros nos, ac rwy'n credu bod ychydig gormod o ddisgwyliad ynglŷn â’r hyn y gellid ei gyflawni. Rwy'n credu bod hwnnw'n ddadansoddiad teg o'r hyn sydd wedi digwydd. 

Nid wyf yn credu bod rhai o’r pethau y dywedodd Rhun ap Iorwerth a Russell George eu bod wedi digwydd yn ddadansoddiad teg, yn enwedig gan fod yr wybodaeth a gefais gan Trafnidiaeth Cymru heddiw—a dyma ddyfynnu Trafnidiaeth Cymru—yn dweud, 

Rydym yn disgwyl cael cymeradwyaeth ysgrifenedig ynglŷn â'r rhanddirymiad cyn diwedd mis Tachwedd. 

Dyma beth y mae Trafnidiaeth Cymru wedi dweud wrthyf yn uniongyrchol. Os yw hynny'n wir, mae'n tanseilio ysbryd y cynnig yn llwyr. 

A wnewch chi dderbyn ymyriad?

Gwnaf.

A fyddech chi hefyd yn cytuno bod y trenau Pacer i fod wedi diflannu erbyn diwedd 2019, ac roedd hynny'n addewid hefyd? Caiff addewidion eu torri. 

Yn wir, ac mae problem gyda cherbydau trenau ar draws y Deyrnas Unedig, a chredaf y byddai'n ffôl cael gwared ar drenau Pacer pan fo pobl eisiau sedd ar y trên. Byddai'n ffôl cael gwared ar drenau Pacer pan nad oes unrhyw beth i ddod yn eu lle. Fel aelod o'r pwyllgor, bûm yn y depo yn Nhreganna dair gwaith a gwelais y gwaith arwrol sy'n digwydd yno ar gynnal y stoc o gerbydau. Yn syml, nid oes unrhyw gerbydau eraill ar gael yn y wlad hon i'w rhoi ar y rheilffordd yn uniongyrchol yn lle’r trenau Pacer ar unwaith. [Torri ar draws.] Nid wyf yn mynd i dderbyn ymyriad arall gan na fydd gennyf lawer o amser.  

Y peth arall yr hoffwn ei ddweud yw fod Russell George yn gwybod yn iawn, oherwydd roedd yn Gadeirydd y pwyllgor a glywodd y dystiolaeth pan ddywedodd Llywodraeth Cymru wrthym—dywedodd y Gweinidog wrthym—fod Llywodraeth Cymru wedi gofyn i Lywodraeth y DU yn 2011 am gymorth i gyflwyno capasiti diesel ar reilffyrdd Cymru, a dywedodd Llywodraeth y DU wrth Lywodraeth Cymru, 'Ni ddylech gael rhagor o stoc diesel ar y rheilffordd ar unrhyw gyfrif gan na fydd diesel yn cael ei ddefnyddio yn fuan iawn am ein bod yn mynd i drydaneiddio'r rheilffyrdd.' Ni ddigwyddodd hynny, ni chaniatawyd i'r stoc diesel gael ei phrynu. Ac mae Cadeirydd y pwyllgor—rhywun rwy’n ei hoffi, rwy'n hoff iawn o Russell George fel Cadeirydd y pwyllgor; rwy'n llai hoff ohono yn ei swydd fel llefarydd ar ran y Blaid Geidwadol—yn gwybod yn iawn mai dyna'n union a ddywedwyd.  

Y pwynt rwyf am ei wneud—ac roeddech yn dweud eich bod yn anghytuno â rhai o fy mhwyntiau, ond nid wyf yn hollol siŵr pa bwyntiau roeddech chi'n anghytuno â hwy—yw fy mod yn ategu’r hyn a ddywedais, Hefin. Ysgrifennodd yr Adran Drafnidiaeth yn ôl at y pwyllgor, mewn gwirionedd, yn egluro'r safbwynt a amlinellais heddiw, fod y cerbydau wedi bod yn gyfrifoldeb i Lywodraeth Cymru ers y cytundeb y daethpwyd iddo yn 2006. Dyna'r pwynt roeddwn yn ei wneud. 

Ac ni roddodd Llywodraeth y DU unrhyw gefnogaeth o gwbl i Lywodraeth Cymru ac aeth ati i'w hatal rhag dod â stoc diesel newydd ar y rheilffyrdd. Rhwystrwyd hynny. Rwy'n siŵr y gall y Gweinidog ymhelaethu ar hynny, gan fy mod yn hollol siŵr na wnaeth gamarwain ein pwyllgor.

Hoffwn dalu teyrnged hefyd i Trafnidiaeth Cymru, sydd wedi bod yn agored iawn. Pan gefais fy ethol yn 2016, cyfarfûm ag Ian Bullock, a oedd yn brif weithredwr Trenau Arriva Cymru ar y pryd, a chyfarfûm â Tom Joyner, ac yn sgil hynny, yn arwain at gyfnod James Price yn Trafnidiaeth Cymru, rydym wedi cael cerbydau ychwanegol wedi'u darparu ar reilffordd Rhymni. Er enghraifft, gwelais Trafnidiaeth Cymru yn cyflwyno'r stoc dosbarth 37 poblogaidd sy'n cael ei dynnu gan injan ar linell Rhymni. Pan fydd hwnnw'n mynd, rwy'n poeni na fydd pobl yn hapus. O 15 Rhagfyr, bydd rheilffyrdd y Cymoedd yn gweld mwy o drenau pedwar cerbyd ar wasanaethau brig, 6,500 o seddi ychwanegol. Rydym yn gweld gwelliant. A'r hyn rwyf wedi'i weld yn bersonol fel Aelod Cynulliad dros Gaerffili yw seddi ychwanegol ar yr oriau brig, yn y bore a gyda'r nos, ar reilffordd Rhymni i Gaerdydd. Mae'r rhain wedi cael eu cyflwyno'n uniongyrchol o ganlyniad i'r pwysau a roddais ar Arriva a Trafnidiaeth Cymru, a chan weithio gyda hwy a'u staff—gadewch i ni ddefnyddio'r gair—arwrol i ddarparu'r seddi ychwanegol hyn. Nid yw'r stoc yn cyrraedd y safon, ond mae'r staff yn cyrraedd y safon ac maent yn darparu gwasanaeth o ansawdd. Rwy'n hyderus y gwelwn wasanaeth wedi'i drawsnewid yn y tair blynedd, ond yn y cyfamser, yr hyn sydd gennym yw staff arwrol Trafnidiaeth Cymru yn cadw'r stoc ar y rheilffordd.

Mae rheilffyrdd y Cymoedd yn wynebu problemau difrifol bob dydd, fel y mae rheilffyrdd ledled de-ddwyrain Cymru. Rwy'n gwybod hyn o fy mhrofiad fy hun ac o'r cwynion rwy'n eu gweld gan etholwyr. Y bore yma, defnyddiwyd trên dau gerbyd yn ystod yr oriau brig rhwng Glynebwy a Chaerdydd, gyda phobl yn cwyno ar y cyfryngau cymdeithasol eu bod wedi'u gwasgu i mewn fel sardîns ac yn teimlo'n anniogel. Roedd fy nhrên i mewn y bore yma o Abercynon yn orlawn cyn iddo gyrraedd ein gorsaf fel bod pobl yn sefyll yr holl ffordd i lawr. Nid oedd pobl yn gallu dod ar y trên a chyraeddasom Stryd y Frenhines bron i 15 munud yn hwyr. Mae'n rhywbeth sy'n digwydd ddydd ar ôl dydd, ac mae'n wir ar reilffyrdd Merthyr, Aberdâr a Rhymni. Bore ar ôl bore o fod yn hwyr, ddim ond i wynebu'r un problemau yn teithio adref ar ôl gwaith. Pan fyddwn yn cwyno, cawn wybod bod yr holl gerbydau sydd ar gael yn cael eu defnyddio. Mewn geiriau eraill, nid oes gan Trafnidiaeth Cymru ddigon o gerbydau ar gael i ddarparu lefel dderbyniol o wasanaeth ar ormod o ddiwrnodau.

Fel y dywedwyd, mae'r Llywodraeth wedi ymrwymo i gyflwyno pedwar trên yr awr ar reilffordd Rhymni yn 2022. Wel, mae angen y trenau ychwanegol hyn yn awr, felly rwy'n arbennig o bryderus i glywed nad yw'r terfyn amser hwn wedi'i adlewyrchu yn adroddiad blynyddol Trafnidiaeth Cymru, sy'n dweud 2023 yn lle hynny. Ac maent wedi dweud wrthym eu bod yn edrych ar Ragfyr 2023, sy'n golygu na fydd teithwyr yn teimlo'r fantais am bron i bedair blynedd. Felly, buaswn yn gwerthfawrogi pe gallai'r Gweinidog gadarnhau pryd y mae'n disgwyl y bydd gennym bedwar trên yr awr ar reilffordd Rhymni. Mae'n werth tynnu sylw hefyd at y ffaith bod pedwar gwasanaeth yr awr yn arfer bod ar y rheilffordd hon heibio Bargoed pan drosglwyddwyd y gwasanaeth i Trafnidiaeth Cymru y llynedd. Felly, ar hyn o bryd mae'n edrych fel pe bai'n mynd i gymryd pum mlynedd i ddod â ni nôl i lle roeddem.

Rwyf hefyd yn bryderus am y lleihad arfaethedig yn y capasiti ar y trenau hyn pan ddaw trenau newydd yn lle'r trenau 769 yn 2023. Yn ôl yr hyn a ddeallaf, rydym yn disgwyl lleihad yn y capasiti cyffredinol o 24 y cant yn ystod yr oriau brig, a gostyngiad o 35 y cant yn y capasiti eistedd rhwng Caerffili a Bargoed. Mae'r ffigurau hyn wedi'u cadarnhau gan Trafnidiaeth Cymru mewn cais rhyddid gwybodaeth. O ystyried bod y trenau'n orlawn yn awr, mae'n annirnadwy ein bod yn edrych ar leihau capasiti yn y dyfodol. Rwy'n disgwyl i'r Gweinidog roi sicrwydd y bydd yn edrych ar y mater hwn ac yn gweithredu i atal y gostyngiad hwn yn y capasiti rhag digwydd.  

Nawr, gan edrych ymhellach i'r dwyrain yn fy rhanbarth, mae teithwyr ar y rheilffyrdd yn wynebu eu problemau eu hunain oherwydd prinder trenau. Cafodd y gwaith o ddeuoli'r rheilffordd rhwng Glynebwy a Chaerdydd ei atal nes i Lywodraeth Cymru gyhoeddi astudiaeth ddichonoldeb newydd. Nawr, roedd hon i fod i gael ei chyhoeddi erbyn yr haf, ond nid wyf yn ymwybodol fod hynny wedi digwydd, felly buaswn yn ddiolchgar am y newyddion diweddaraf am y cynlluniau hyn. Yn ôl yr hyn a ddeallaf, oni wneir y gwaith hwn, ni fydd yn bosibl cynyddu nifer y trenau yr awr rhwng Casnewydd a Glynebwy o un i ddau, ac mae galw enfawr am weld hyn yn digwydd.  

Gan aros yn y rhan hon o fy rhanbarth, hoffwn ofyn hefyd beth sy'n digwydd gyda chynlluniau i ailagor gorsafoedd yng Nghrymlyn a Magwyr. Mae yna ymgyrchwyr ymroddedig yn fy rhanbarth sy'n frwd dros ailagor y gorsafoedd hyn, a buaswn yn croesawu cyfarfod gyda'r Gweinidog i drafod eu hachos. Mae cynllun cyllid trafnidiaeth cenedlaethol 2017 yn cyfeirio at ailagor gorsaf Crymlyn fel rhan o gam 3 y gwaith ar y metro, ond nid yw'r ymrwymiad hwn yn yr adroddiad cyfatebol ar gyfer 2018. Ac mewn perthynas â Magwyr, cyfeirir ato yn nogfen y metro, ond mae'n absennol o'r cynllun cyllid trafnidiaeth cenedlaethol ers 2015. Felly, buaswn yn croesawu rhywfaint o eglurder gan y Gweinidog am ei gynlluniau ar gyfer y gorsafoedd hyn.  

Yn olaf, rhywbeth y bydd pawb sy'n cymudo ar drenau'n anhapus yn ei gylch yw'r cynnydd yng nghost teithio ar drên ar yr un pryd yn union ag argyfwng hinsawdd pan ddylem fod yn ceisio cymell pobl i ddefnyddio trafnidiaeth gyhoeddus. Mae pobl yn teimlo eu bod yn talu mwy am wasanaeth annigonol. Hoffwn holi a fydd y gostyngiad yn y pris a addawyd gan y Prif Weinidog ar 12 Tachwedd yn cael ei roi ar waith ym mis Ionawr, fel y dywedodd. Ar hyn o bryd, nid yw gwefan Trafnidiaeth Cymru yn dangos unrhyw ostyngiad o'r fath ym mhrisiau tocynnau ym mis Ionawr, felly buaswn yn ddiolchgar am rywfaint o eglurder ar y pwynt hwnnw.

Os yw'r Llywydd yn caniatáu, credaf fod yr amser yn caniatáu imi nodi un pwynt olaf yn gyflym. Mae'n rhaid i ddiogelwch teithwyr fod o'r pwys mwyaf. Rydym wedi clywed cyfeiriadau, ac rwy'n cytuno'n llwyr, at y staff arwrol sydd gennym yn Trafnidiaeth Cymru, ond roeddwn ar drên yn ddiweddar a stopiodd yn Nhrefforest oherwydd bod gan deithiwr gyllell a'i fod yn ymddwyn yn fygythiol. Gweithredodd y staff a'r heddlu yn gyflym ac yn effeithlon iawn yn yr achos hwnnw, ond mae'n dangos pa mor bwysig yw cael nifer ddigonol o archwilwyr tocynnau ar y trenau, yn enwedig yn hwyr y nos, pan fo pobl wedi bod yn yfed a lle ceir pryderon ynglŷn â diogelwch. Felly, buaswn yn croesawu unrhyw beth y gallai'r Gweinidog ei ddweud i dawelu ein meddyliau ar y pwynt hwnnw.

Er bod nifer o elfennau yn nadl Plaid Cymru y gallwn eu cefnogi, rydym hefyd yn cydnabod ac yn cefnogi nifer o welliannau Llafur. O dan eitem 1 a 2(a), mae Plaid Cymru yn iawn i nodi, mor bell yn ôl â 2013, fod y Pwyllgor Menter a Busnes ar y pryd wedi cynnig y dylai Llywodraeth Cymru ddatblygu strategaeth ar gyfer cerbydau, ond rhaid inni gydnabod bod hyn yn anodd i Lywodraeth Cymru ei weithredu o dan y fasnachfraint reilffyrdd flaenorol, a feirniadwyd yn briodol gan Rhun.  

O dan eitem 2(b), er ei bod yn drueni mawr na ellir gwneud i'r holl drenau gydymffurfio â rheoliadau pobl â chyfyngiadau symudedd erbyn 2020, ac er gwaethaf y dadleuon ynghylch rhyddhad, rhaid inni gofio bod anawsterau mawr wedi bod gydag asesu cerbydau addas, ac mae hynny wedi effeithio'n ddifrifol ar allu'r Llywodraeth i gydymffurfio.  

Cefnogwn yn llwyr yr alwad a amlinellir yn eitem 2(c) a byddem yn cymeradwyo'r dull o weithredu a argymhellir i Lywodraeth y DU.

Hoffwn fynegi pryder hefyd ynglŷn â'r tarfu parhaus i deithwyr rheilffyrdd yn y cyfnod o newid o'r hen fasnachfraint i'r drefn gydweithredol newydd rhwng Trafnidiaeth Cymru a KeolisAmey, ond rhaid inni dderbyn y bydd yn cymryd amser i wreiddio'r trefniadau gweithio newydd hyn.  

Er na allwn dderbyn yr elfen 'dileu popeth' yng ngwelliant y Llywodraeth, rydym yn cydnabod ac yn derbyn yr holl bwyntiau eraill yn eu gwelliannau. Byddem yn ychwanegu at y trydydd gwelliant nad canslo trydaneiddio rheilffordd Abertawe yn unig ydoedd, ond roedd nifer o brosiectau trydaneiddio eraill ledled Lloegr a oedd hefyd yn cyfyngu ar y cerbydau a allai fod wedi—ac nid wyf yn dweud hyn yn ddifrïol, Rhun—eu rhaeadru ac ar gael i Lywodraeth Cymru pe bai'r prosiectau hyn wedi mynd rhagddynt. Rydym yn llwyr gefnogi honiadau'r Llywodraeth yn eitemau 4 a 5 a byddem hefyd yn annog Llywodraeth y DU i roi sylw i'r gofynion hyn.

Rydym yn cydnabod cywirdeb y gwelliant a gyflwynwyd gan Darren Millar, ond yn tynnu sylw at y ffaith bod amodau sefydlu'r fasnachfraint yn ei gwneud yn anodd i Lywodraeth Cymru weithredu mewn ffordd y gallai'r cyhoedd yng Nghymru ei chymeradwyo—hynny yw, gwario arian i sybsideiddio cwmni preifat proffidiol.

Yn dilyn y ddadl hon, wrth gwrs, byddem yn annog Llywodraeth Cymru i barhau â'i hymdrechion i sicrhau'r opsiynau gorau posibl mewn perthynas â cherbydau trenau cyn gynted ag y gall, ond gadewch inni gydnabod na ellir gwneud hyn dros nos.

Weinidog, rwy'n falch iawn ein bod yn cael y cyfle hwn heddiw, oherwydd mae'n fy ngalluogi i dynnu sylw eto at yr achos dros orsaf gerdded newydd ym Magwyr, y gwn eich bod yn gyfarwydd iawn ag ef, ac y soniodd Delyth amdano'n gynharach yn wir. Mae cefnogaeth gymunedol wych i orsaf newydd yno fel rhan o gronfa gorsafoedd newydd y DU. Mae gwaith wedi'i wneud, mae camau wedi'u cymryd ac mae camau pellach eto i'w gweithredu. Mae Cyngor Sir Fynwy wedi ymrwymo i ddarparu cyllid, a gofynnir i Lywodraeth Cymru ddarparu arian cyfatebol er mwyn galluogi'r gwaith pellach hwnnw, fel rhan o broses gorsafoedd newydd y DU. Gwn eich bod yn ymwybodol iawn o'r holl faterion hyn, Weinidog, ond tybed a oes unrhyw beth y gallech ei ddweud heddiw fel diweddariad, o ystyried bod y gymuned leol yn awyddus iawn i ddysgu am unrhyw ddatblygiadau neu gynnydd newydd.

A wnewch chi dderbyn ymyriad byr iawn—? A gaf fi ategu'n llwyr yr hyn y mae John yn ei ddweud am orsaf Magwyr? Rwy'n credu bellach fod yn rhaid i chi gydnabod yn union y gwaith sydd wedi'i wneud er mwyn cael yr orsaf honno. Rwy'n teimlo'n wirioneddol y dylech ddarparu'r arian, Weinidog, er mwyn i'r cynllun hwnnw fynd yn ei flaen.

Diolch ichi am y gefnogaeth honno, David, ar fater sy'n sicr yn uno'r gymuned leol, a gwn fod llawer o Aelodau Cynulliad wedi bod yn rhan o'r gwaith hwnnw.  

Hoffwn innau hefyd adleisio'r hyn a ddywedodd Delyth am y cyswllt rheilffordd i deithwyr o Lynebwy i Gasnewydd, oherwydd mae'n fater a fu ar y gweill ers amser maith, ac mae bwlch mor amlwg yn y gwasanaethau lleol fel bod cymunedau, unwaith eto, yn teimlo'n gryf iawn fod angen gwneud cynnydd—cynnydd amserol a chynnydd digonol. Unwaith eto, tybed a oes unrhyw ddiweddariad y gallech ei ddarparu, Weinidog.  

Y mater arall yr hoffwn sôn amdano yw cyfleuster gweithgynhyrchu trenau CAF yn fy etholaeth. Fel rhan o weithgynhyrchu a diwydiant yng Nghymru, rwy'n falch iawn o ddweud bod gennym y gwneuthurwr trenau hwn yma yn awr, ac mae hynny'n werthfawr iawn yn fy marn i—mae'n llwyddiannus iawn eisoes. Mae'n olygfa wych i weld y trenau hynny'n cael eu hadeiladu yn y ffatri, ac mae trafod pethau gyda'r staff a'r rheolwyr yno yn werthfawr iawn. Maent yn ymfalchïo'n amlwg yn yr hyn sy'n digwydd yng Nghymru erbyn hyn, ac rwy'n siŵr y byddai pawb yma yn teimlo yr un fath.

Ond fel arfer, mae yna broblemau sy'n rhaid eu datrys, ac un ohonynt yw'r rheilffordd liniaru sy'n rhaid ei hadeiladu i'w gwneud hi'n bosibl cynnal profion ar drenau trydan ac sy'n bwysig iawn ar gyfer digwyddiadau mawr yng Nghaerdydd, drwy ganiatáu i drenau fod ar y rheilffordd honno yn aros i gael eu galw i ddarparu gwasanaethau ychwanegol ac atal ciwio ac anhrefn yn ein prifddinas. Felly, unwaith eto, os oes unrhyw ddiweddariad ynglŷn â phryd y caiff honno ei hadeiladu, Weinidog, buaswn yn ddiolchgar iawn, oherwydd, yn amlwg, gorau po gyntaf.

Mater arall yw fforwm ar gyfer cwmnïau rheilffyrdd yng Nghymru. Rwy'n credu ein bod yn lwcus iawn i gael y datblygiad yn CAF yng Nghasnewydd yn awr. Pe bai'r holl rai sy'n chwarae rhan yn y diwydiant rheilffyrdd yng Nghymru yn dod ynghyd mewn fforwm i rannu profiad, i rannu syniadau, i gydweithio ac i gydweithredu er budd pawb, ac i fod yn llais cryf dros y diwydiant yng Nghymru, teimlir y byddai hynny'n werthfawr, a tybed beth y gallai'r Gweinidog ei wneud i hwyluso hynny.

Un mater olaf, mewn gwirionedd, yw'r gweithlu medrus y mae CAF ei angen. Mae'n amlwg iawn pan fyddwch chi'n cerdded o amgylch y ffatri fod yno lawer iawn o ddynion, ac mae hyn yn cyferbynnu'n fawr â'r sefyllfa yng Ngwlad y Basg, lle mae pencadlys CAF, lle mae oddeutu hanner eu peirianwyr yn fenywod. Felly, fe wyddom, rwy'n gwybod eisoes, ond mae hyn o ddifrif yn dangos yr angen i newid diwylliant, i newid meddylfryd. Rwy'n gwybod mai mater i ysgolion a cholegau ydyw, ond i Lywodraeth Cymru ac i bob un ohonom hefyd, mewn gwirionedd. Oherwydd mae yna yrfaoedd gwerth chweil nad yw menywod yn mynd iddynt i'r graddau y dylent fod, yn CAF ac yn gyffredinol, ac wrth gwrs, mae cwmnïau fel CAF yn colli hanner ein poblogaeth o ran y gweithlu medrus sydd ei angen arnynt ac y byddent yn elwa ohono. Felly, mae gwaith i'w wneud ar nifer o faterion, ond rwy'n credu ei fod yn ased gwych i Gymru gael y ffatri honno yn fy etholaeth. Rwy'n lwcus iawn i'w chael yno, ac rwy'n meddwl bod Cymru fel gwlad yn lwcus iawn i'w chael hi.

Weithiau byddaf yn cydymdeimlo'n fawr â'r Gweinidog oherwydd mae John, Hefin, Aelodau eraill yma, a minnau, yn codi ac rydym yn parablu'n ddiddiwedd am fuddiannau penodol ein cymunedau ein hunain. Ond nid ydym yn gwneud unrhyw esgus am hyn oherwydd rwy'n teimlo weithiau fy mod yn cynnal cymorthfeydd wrth fynd pan fyddaf yn teithio yn ôl ac ymlaen bob dydd o Faesteg i Gaerdydd. Rwy'n eistedd yno yn siarad â phobl am bopeth dan haul, ond gwasanaethau rheilffordd yw'r testun yn aml iawn. Ac mae'n rhaid i mi ddweud bod pobl yn gyffrous ynglŷn â'r newidiadau, gyda rhai ohonynt ar fin digwydd—ac fe drof at y rheini sydd ar fy rhan i o'r trac ar hyn o bryd—ond mae rhwystredigaeth hefyd ynglŷn â'r pethau sydd wedi cael eu dweud.

Mae'n wych gweld bod mwy a mwy o bobl yn teithio ar drenau. Mae hynny'n dyst i'r ffaith bod pobl bellach yn troi at y dulliau hynny o deithio; maent yn gweld tagfeydd ar y ffyrdd ac yn y blaen. Ond mae'n rhaid i mi ddweud, rwy'n ffodus fy mod yn gallu mynd ar y trên ym Maesteg neu Heol Ewenni neu Garth, ac rwyf bob amser yn sicr o gael sedd; hyd yn oed ar ddiwrnodau gêm, rwy'n sicr o gael sedd. Ond mewn gwirionedd, hyd yn oed ar ddiwrnod arferol yn ystod oriau brig, erbyn i chi gyrraedd Pen-y-bont ar Ogwr, mae'n llenwi; Llanharan, mae'n llawn; Pont-y-clun, lle i sefyll yn unig. Ond mae yna ffyrdd drwy hyn. Felly, rwy'n croesawu'r ffaith—. Rwy'n mynd allan yfory i edrych ar y cerbydau dosbarth 170 wedi'u hadnewyddu a'u moderneiddio'n llwyr sy'n cael eu cyflwyno—capasiti mwy, mwy o seddi, mwy o le, mwy o gysur, gyda gwybodaeth i deithwyr ar y trên, rhywbeth nad ydym yn ei gael ar y trenau presennol, gyda Wi-Fi sy'n gweithio'n iawn hefyd, gobeithio. Gyda thoiledau cwbl hygyrch hefyd, ac ati, ac ati. Rwy'n edrych ymlaen at weld y rheini oherwydd ar fy rheilffordd i, byddant yn gwneud gwahaniaeth gwirioneddol ar yr adegau pan fyddwn yn cyrraedd llefydd fel Llanharan a Phont-y-clun, er mwyn cael mwy o gapasiti, mwy o le i eistedd, ac nid yn unig fod arnom angen hynny ond rydym yn bendant eu hangen am resymau iechyd a diogelwch, oherwydd rwyf wedi teithio digon ar y tiwb yn Llundain i wybod sut beth yw hynny, ac o Bont-y-clun i mewn, mae'n edrych fwyfwy felly erbyn hyn ar adegau prysur. Ond bydd y cerbydau hyn yn helpu oherwydd byddant yn cynyddu capasiti. Felly, rwy'n edrych ymlaen at weld y rheini yfory.

Rwy'n edrych ymlaen, hefyd, at eu gweld yn cael eu cyflwyno nid yn unig ar y llwybrau rheolaidd ond ar y gwasanaeth ar y Sul, sy'n dod ar 15 Rhagfyr i Faesteg. Mae ein rheilffordd wedi bod heb wasanaeth ar y Sul ers amser maith. Mae pobl sy'n fyw yn awr, sy'n 50 mlwydd oed, erioed wedi gweld gwasanaeth ar y Sul, a minnau yn eu plith. Hwn fydd y tro cyntaf i ni ei weld. Mae'r syniad hwn o greu rhwydwaith saith diwrnod yr wythnos, lle gall pobl deithio i sêls mis Ionawr neu i weithio ym Mhen-y-bont ar Ogwr a Chaerdydd ar y rheilffordd, a gallu dod i'n gweld ninnau hefyd, a gweld yr ŵyl flynyddol o leisiau corawl ac yn y blaen. Gallant ddod i ymweld â ni ar y trên, neu gallant fynd i gerdded neu feicio ar ein bryniau drwy ddod ar y trên gyda hynny. Mae hyn yn hollbwysig.

Ond rwy'n credu ein bod yn mynd drwy gyfnod anodd, a'r amser anodd yw'r pontio rhwng y disgwyliadau uchel sydd gan bawb, y buddsoddiad enfawr a digynsail yn y rhain, a gwireddu hynny pan fo pobl yn dal i'w chael hi'n anodd o hyd, o ddydd i ddydd. Ond rwy'n fwy o berson hanner gwydr llawn na hanner gwydr gwag, ac rwy'n cydymdeimlo â phobl, ond nid wyf yn cydymdeimlo â hwy drwy eistedd y tu ôl i ddesg yn meddwl, 'O, onid yw'n ofnadwy?' Rwy'n ei wneud bob dydd hefyd. Rwy'n ei weld.

Felly, mae angen inni gadw ein troed ar y pedal yma, a gwn y bydd y Gweinidog yn gwneud hynny. Byddaf yn pregethu wrtho am bethau fel sut y gallwn ryddhau mwy o gapasiti ar y rheilffordd drwy ymdrin â chroesfan Pencoed a phont Pencoed. Mae hynny'n allweddol i rai o'r pethau y soniwyd amdanynt, oherwydd os gallwn gael gwasanaethau amlach drwy ymdrin â mater y groesfan yno, ar hyd y brif reilffordd honno, gallwn gael mwy o gerbydau, a mwy o drenau yn mynd i fyny ac i lawr yn amlach.

Mae'r buddsoddiad ar hyd rhan Maesteg o linell Maesteg i Ben-y-bont ar Ogwr, er mwyn mynd ar reilffordd un trac, dau yr awr, efallai tri yr awr yn y dyfodol neu beth bynnag, wel, rwy'n edrych ymlaen at weld canlyniadau'r astudiaeth y mae'r Gweinidog wedi'i chomisiynu ar hyn oherwydd rwy'n obeithiol iawn y byddwn, mewn ychydig iawn o amser, yn gallu rhoi gwybod i bobl fod yna ffordd ymlaen. Rwy'n siŵr y bydd yn golygu gwario rhywfaint o arian, ond i weld, ar fore dydd Llun prysur rhwng 7 a.m. a 9 a.m., nad dau drên yn unig sydd gennym—un am 6.50 a.m. ac un am 8.04 a.m., ond y bydd gennym bedwar trên yn mynd â ni i mewn i Ben-y-bont ar Ogwr a Chaerdydd. Mae hynny'n cyd-fynd â'r hyn rydych yn ceisio ei wneud gyda'r rhwydwaith ehangach, felly hoffem gael rhan o hynny hefyd, ond rydym yn gwybod y bydd angen buddsoddiad sylweddol.

A dyna fy rhwystredigaeth gyda hyn hefyd, mae'n rhaid i mi ddweud, gan edrych ar ffeithiau caled a ffigurau'r diffyg buddsoddiad yn seilwaith caled y rheilffyrdd dros lawer o flynyddoedd gan Lywodraeth y DU. Ac nid pwynt gwleidyddol yw hwn, mae'n fater o rwystredigaeth pur y gallem fod wedi unioni pethau yn ein hardal a symud at ddolen ddigidol, gyda dolen Ton-du er enghraifft, a chynyddu ei amledd—gallem fod wedi gwneud hynny 20 mlynedd yn ôl pe na bai'r arian wedi cael ei sugno i lawr i dde-ddwyrain Lloegr. Nawr, mae'n dal i fod gennym ddyn yn cerdded i fyny ac i lawr y grisiau o'r blwch signalau i estyn allwedd i'r cerbyd sy'n dod heibio. Trenau Fictoraidd yw'r rhain. Mae'n bert iawn, ond er mwyn popeth—.

Felly, Weinidog, daliwch ati i bwyso'n galed ar hyn. Mae pobl yn rhwystredig, ond bob tro y gwelwn gynnydd gyda'r trenau 170 ar fy rheilffordd i, wedi'i ddilyn gan gerbydau newydd sbon ymhen ychydig flynyddoedd, gwasanaeth ar y Sul ar 15 Rhagfyr—credaf y bydd pob un o'r pethau hynny'n rhoi hyder i bobl ein bod yn teithio i'r cyfeiriad iawn.

Galwaf ar y Gweinidog Economi a Thrafnidiaeth, Ken Skates.

Diolch, Lywydd. Dechreuaf drwy ddweud eto—ac mae'n rhywbeth rwyf wedi'i ddweud o'r blaen—ein bod wedi gwneud penderfyniad bwriadol iawn ar ddechrau'r broses o gaffael y fasnachfraint i beidio â chlymu dwylo cynigwyr drwy baratoi strategaeth gerbydau, yn unol â'r cyngor a gawsom gan arweinwyr y diwydiant a sylwedyddion ar y pryd, penderfyniad y cydnabuwyd yn eang ers hynny ei fod yn sail i'n dull newydd o ymdrin â'r rheilffyrdd. Roeddem am ganiatáu cymaint â phosibl o hyblygrwydd i gynigwyr allu arloesi.

Nawr, chwe blynedd yn ôl, pe baem wedi dewis pa fath o drenau roeddem am eu rhedeg ledled Cymru, byddai'r cyfle i feddwl o'r newydd wedi cael ei lesteirio'n ddifrifol. Er enghraifft, sut y byddem wedi sicrhau bod hanner y trenau newydd yn cael eu hadeiladu yng Nghymru, o ystyried nad oedd CAF—Costrucciones y Auxiliar de Ferrocarriles—wedi dechrau edrych ar Gymru ar y pryd hyd yn oed? A fyddem wedi datblygu dull newydd, cost isel o drydaneiddio? A fyddai'r Aelodau wedi derbyn strategaeth a oedd yn dibynnu ar drenau hybrid batri, llinell uwchben a diesel? Sut y byddem wedi cydbwyso'r uchelgeisiau ar gyfer metro hyblyg gyda rhedeg ar y stryd o fewn cyllideb sefydlog?

Roeddwn yn aelod o'r pwyllgor hwnnw a theimlaf fod argymell strategaeth gerbydau ar y pryd yn ffôl, oherwydd ni fyddai'r un strategaeth a ysgrifennwyd yn 2013 neu wedi hynny wedi ymdrin â'r materion rwyf eisoes wedi eu hamlinellu, nac wedi manteisio'n llawn ar dechnoleg sydd ond wedi dod ar gael inni yn ystod ail hanner y degawd hwn. Roeddem yn fwriadol yn awyddus i harneisio meddylfryd cyfunol ein pedwar cynigydd cystadleuol i ddatblygu'r ateb mwyaf priodol—ateb a oedd yn uchafu'r canlyniadau a nodwyd gennym ar ddechrau'r ymarfer caffael, ond a oedd yn sefydlog o fewn cwmpas y gyllideb.

Nawr, er nad wyf am ganolbwyntio ar y gorffennol, mae hefyd yn bwysig egluro'r sefyllfa ynglŷn â pha reolaeth a dylanwad a oedd gan Lywodraeth Cymru yn ôl yn 2013 mewn perthynas â'r fasnachfraint reilffyrdd flaenorol a gâi ei rheoli gan Lywodraeth y DU. Yn 2013 roedd y dirwedd yn dra gwahanol. Byddai cynlluniau trydaneiddio eang ledled y DU wedi arwain at drydaneiddio llawn ar lawer o lwybrau ar draws canolbarth Lloegr, gogledd Lloegr, ac yna'n nes at adref ar brif lein y Great Western i Rydychen, Bryste ac Abertawe. Byddai hyn wedi rhyddhau, fel y mae Rhun ap Iorwerth wedi'i ddisgrifio, neu wedi rhaeadru nifer o drenau diesel modern a allai fod wedi cryfhau fflyd Cymru a'r gororau, yn ogystal â darparu adnoddau wrth gefn i ryddhau unedau i'w haddasu ar gyfer pobl anabl. Ond fel y dywedodd David Rowlands a Hefin David, aeth Llywodraeth flaenorol y DU ati i gyfyngu'n ddramatig ar y cynlluniau hyn, ac yn ogystal, mae oedi wedi bod ar brosiectau eraill fel Crossrail. O ganlyniad, byddai unrhyw strategaeth gerbydau yn 2013 yn gwbl amherthnasol erbyn hyn.

Rwy'n credu ei bod yn ffuantus i rai Aelodau honni na weithredwyd i geisio lleihau risgiau cerbydau sy'n heneiddio a'r gofynion o dan ddeddfwriaeth rheoliadau pobl â chyfyngiadau symudedd. Ar gyfer gwaith Cymru a'r gororau, nodwyd y prinder unedau yn 2017, ac o ganlyniad, archebwyd trenau ar y pryd gan Porterbrook i'w cyflwyno ym mis Mai 2018. Ond nid yw'r trenau hynny wedi cael eu darparu fel yr addawodd Porterbrook, ac mae'r rhaglen bron ddwy flynedd yn hwyr erbyn hyn, felly mae angen y mesurau lliniaru, gan gynnwys parhau i weithredu rhai o'r trenau presennol. Felly, yr unig opsiwn a oedd ar gael oedd gwneud cais am ryddhad i barhau i weithredu unedau trên nad oeddent yn cydymffurfio â rheoliadau pobl â chyfyngiadau symudedd nes y byddai'r addasiadau wedi'u cwblhau a'r trenau a raeadrir wedi'u cyflwyno. Fel y mae Aelodau eisoes wedi nodi, mae hon yn dod yn broblem gyfarwydd ar draws y Deyrnas Unedig, lle mae problemau capasiti'n gwasgu oherwydd prinder trenau diesel. Mae'n anghywir dweud ein bod wedi cymryd gormod o amser i wneud cais am ryddhad, oherwydd mae'n gwbl gywir a phriodol ein bod wedi dihysbyddu pob cyfle i gydymffurfio, a'n bod wedi pwyso cymaint ag y gallem ar Porterbrook i ddarparu'r trenau fel roeddent wedi addo.

Mater i Lywodraeth y DU yn awr yw caniatáu'r rhyddhad, ac rwy'n disgwyl y gwneir hynny'n fuan iawn. Ond os yw Aelodau sy'n mynegi pryder heddiw yn awyddus i fod yn adeiladol, dylent gefnogi ein cais am ryddhad. Nid ydym ar ein pen ein hunain—fel y nododd yr Aelodau eisoes, mae Northern Rail wedi gofyn am ryddhad, ond deallwn hefyd fod tri gweithredwr trenau arall wedi gwneud cais am ryddhad erbyn hyn.

At hynny, Lywydd, gallai pob Aelod helpu i gyflwyno gorsafoedd newydd a seilwaith newydd, fel y nododd John Griffiths a David Rowlands gyda gorsaf Magwyr, gan alw unwaith eto am i'n hargymhellion i adolygiad Williams gael eu derbyn, yn union fel y nododd Huw Irranca-Davies.

Felly, er nad wyf yn hapus ein bod wedi gorfod mynd i lawr y llwybr o wneud cais am ryddhad, rydym wedi cael ein gorfodi i wneud hynny, oherwydd byddai gwneud fel arall yn llawer iawn gwaeth i bobl Cymru. Byddai cael gwared ar drenau oddi ar y rheilffyrdd wedi arwain at ganslo eang a hirdymor ledled Cymru, gan gynnwys arfordir gogledd Cymru, gwasanaethau cymudo gogledd-ddwyrain Cymru, gwasanaethau gwledig gorllewin Cymru a gwasanaethau cymudo de Cymru hefyd. Yn gryno, ni fyddai modd darparu gwasanaeth rheilffyrdd y gellid ei ddefnyddio yng Nghymru.

Nawr, hyd at fis Hydref 2018, roedd rhaglenni addasu rheoliadau pobl â chyfyngiadau symudedd yn gyfrifoldeb i weithredwr blaenorol y fasnachfraint, nad oedd yn ofynnol iddynt gyflawni addasiadau mewn gwirionedd, ac roedd y rhaglenni hynny o dan reolaeth yr Adran Drafnidiaeth. Felly, er bod gweithredwyr trenau eraill yn Lloegr wedi cael oddeutu pum mlynedd i gydymffurfio â rheoliadau pobl â chyfyngiadau symudedd, dim ond 14 mis a gafodd Trafnidiaeth Cymru. Gan hynny, rwy'n gobeithio y bydd y Siambr heddiw'n cydnabod gwaith caled Trafnidiaeth Cymru dros y cyfnod hynod o fyr hwn i sicrhau bod cymaint o unedau ag sy'n bosibl yn cydymffurfio â'r rheoliadau ar 1 Ionawr y flwyddyn nesaf. Yn wir, amcangyfrifwn y bydd tua dwy ran o dair o'r fflyd o 134 o drenau'n cydymffurfio â'r rheoliadau bryd hynny.

Nawr, pe baem wedi gwneud, fel y mae rhai Aelodau yn galw amdano—ac o ystyried anallu ymddangosiadol y diwydiant cerbydau trenau i ymateb yn gyflym, rwy'n argyhoeddedig y byddai unrhyw strategaeth gerbydau y byddem wedi'i datblygu wedi methu am resymau y tu hwnt i'n rheolaeth ac y byddem wedi tanseilio ein dull arloesol o gaffael y fasnachfraint.

Beth y mae Llywodraeth Cymru yn ei wneud mewn gwirionedd? Wel, rydym yn buddsoddi £738 miliwn ym metro de-ddwyrain Cymru, rydym yn rhyddhau £800 miliwn o fuddsoddiad i sicrhau y bydd cerbydau newydd ar gael o 2023 ar lwybr Cymru a'r gororau, gydag oddeutu hanner y trenau hyn yn cael eu hadeiladu yma yng Nghymru. Rydym hefyd yn buddsoddi tua £40 miliwn i wella'r gwasanaeth i gwsmeriaid a gwytnwch ein trenau presennol.

A wnewch chi dderbyn ymyriad?

O fewn misoedd i'r—. Gwnaf, wrth gwrs.

Roedd awgrym a glywais yn y Siambr yn gynharach gan Aelod arall yn dweud y bydd gan y stoc newydd lai o gapasiti mewn gwirionedd—

Na.

—ar reilffordd Rhymni nag mewn mannau eraill. A allwch roi sicrwydd i ni nad yw hynny'n mynd i ddigwydd?

Rydym yn cynyddu capasiti ar bob un o'r rheilffyrdd hynny yn unol â'n gweledigaeth ar gyfer gwasanaethau metro, felly bydd mwy o seddi ar gael i gymudwyr ar adegau allweddol, bydd mwy o wasanaethau, bydd pedwar trên yr awr ar reilffyrdd metro. Mae hwn yn gyflawniad enfawr, yn ymarfer hynod o uchelgeisiol, ac o fewn misoedd i ddechrau'r fasnachfraint newydd roeddem hefyd yn gallu rhoi gwasanaethau newydd yn y gogledd drwy ailagor Halton Curve. O fis Rhagfyr eleni, byddwn yn cyflwyno cynnydd enfawr yn nifer y gwasanaethau ar y Sul ledled Cymru, ac rydym hefyd yn buddsoddi £194 miliwn i wella gorsafoedd ar draws rhwydwaith Cymru a'r gororau. Rwy'n falch y bydd o leiaf pum gorsaf newydd yn cael eu creu, ac mae gwaith adeiladu ar un o'r rheini, Bow Street, yn dechrau yr wythnos hon.

Yn olaf, ar ddiogelwch, daethom i gytundeb ag undebau'r rheilffyrdd i sicrhau ein bod yn cadw gard ar bob trên. Felly, gallwn ddewis—gallwn ddewis edrych wysg ein cefnau neu gallwn ddewis edrych tua'r dyfodol. Gallwn edrych ar ddyfodol mwy disglair pan fydd rhagor o wasanaethau o safon uwch yn cael eu darparu i bobl Cymru.

Galwaf ar Rhun ap Iorwerth i ymateb i'r ddadl.

Diolch yn fawr iawn, Llywydd, a diolch i bawb sydd wedi cymryd rhan yn y ddadl yma heddiw yma. Dwi'n gwybod bod yna deimlad, o bosib, nad yw rhai o'r cwestiynau sydd wedi cael eu codi wedi cael eu hateb gan y Gweinidog. Dwi'n siŵr y gwnaiff Delyth Jewell roi'r cwestiynau mewn llythyr eto i'r Gweinidog er mwyn mynd ar ôl rhai o'r materion eto.

Mi oedd hi'n ddadl ynglŷn ag un mater penodol, ond, wrth gwrs, fel roeddwn i'n disgwyl, mi agorwyd y drafodaeth allan i nifer o Aelodau ar draws y pleidiau gwleidyddol yn sôn am y materion sydd o bryder iddyn nhw yn eu hetholaethau eu hunain. Roeddwn i'n croesawu'r cyfaddefiad gan Hefin David bod Llywodraeth ar ôl Llywodraeth, Llafur a Cheidwadol, ar lefel Brydeinig wedi methu â gwneud y buddsoddiad a oedd ei angen yn rheilffyrdd Cymru dros ddegawdau, sydd wedi ein gadael ni mewn sefyllfa lle rydym ni'n wynebu—

A gaf fi ddweud eich bod yn fy nghamddyfynnu, gan na ddywedais hynny?

Rwy'n credu i chi wneud hynny.

Na wneuthum. Yn sicr, ni ddywedais hynny.

Fe wnaethoch chi feio Llywodraethau blaenorol am beidio â buddsoddi mewn rheilffyrdd yng Nghymru, sy'n golygu bod gennym fynydd eithaf serth i'w ddringo, ffaith sy'n amlwg yn wir.

Felly, mae pwyntiau wedi cael eu gwneud ynglŷn â'r de-ddwyrain yn arbennig. Mae yna eraill wedi cysylltu efo fi o'r tu allan i'r Siambr yma yn sôn am yr angen i edrych ar Gymoedd y gorllewin hefyd—ardal Castell-nedd, Abertawe, Cwm Dulais, lle mae angen gwneud llawer mwy i gryfhau rheilffyrdd er mwyn tynnu pobl allan o'u ceir. Mae yna bryderon yn y gogledd ac yn y canolbarth hefyd, wrth gwrs.

Ond rydym ni'n sôn yn fan hyn am un mater penodol, sef pam ydym ni yn y sefyllfa yma lle dydyn ni yn dal ddim wedi cael y caniatâd i ddefnyddio'r trenau yma ar ôl diwedd y flwyddyn? Dwi yn clywed beth mae'r Gweinidog yn ei ddweud, ynghyd ag Aelodau ar ei feinciau cefn o, eu bod nhw'n disgwyl cael cyhoeddiad gan adran drafnidiaeth Llywodraeth Prydain yn fuan, ond dydyn ni ddim wedi cael hynny eto. Atebolrwydd ydy hyn—dal traed Llywodraeth Cymru at y tân, fel petai, er mwyn gwneud yn siŵr bod popeth yn cael ei wneud i ddelifro ar hyn. A'r cwestiwn sylfaenol sydd ddim wedi cael ei ateb i fi ydy: pam nad oedd yna gynllun arall? Pam nad oedd yna plan B rhag ofn y byddai yna broblem efo delivery y trenau newydd? Achos dyna'r sefyllfa yn fan hyn. Does yna neb yn awgrymu, i fi ei glywed, ein bod ni yn tynnu'r trenau yma allan o wasanaeth, fel y mae rhai wedi'i awgrymu. Na—eisiau cael, yn anffodus, ganiatâd i gario ymlaen i'w defnyddio nhw ar ôl diwedd y flwyddyn yr ydyn ni, ac yn bryderus iawn, iawn nad ydy'r caniatâd hwnnw wedi cael ei roi hyd yma, a'r broblem fel dwi yn ei gweld hi ydy bod Llywodraeth Cymru wedi methu â gofyn am y caniatâd hwnnw mewn pryd, a dyna pam yr ansicrwydd o hyd.

Rydyn ni'n gwybod bod addewidion wedi cael eu torri. Dwi yn siŵr fy mod i yn eich dyfynnu chi yn iawn unwaith eto, Hefin David, pan ddywedaf i fy mod i'n cytuno efo chi fod y Gweinidog wedi addo gormod, ac mae'n beth difrifol. Mae goraddo a than-ddelifro yn rhywbeth difrifol, achos mae o'n tanseilio hyder pobl yn yr hyn mae'r Llywodraeth yn ei wneud. Dwi'n gwybod bod y Gweinidog yn frwdfrydig iawn dros ei gynlluniau newydd ar gyfer y rheilffyrdd, ond mae goraddo, a pheidio â delifro fel sydd wedi cael ei addo, yn tanseilio hyder pobl.

Rwy'n ceisio bod yn adeiladol yn y ddadl hon a ffurfio dadl ynghylch pam ein bod yn mynd i weld trawsnewidiad. Ni ddefnyddiais y gair 'goraddo'. Yr hyn a ddywedais oedd bod y disgwyliadau cychwynnol ar gyfer y gwasanaeth yn uchel iawn, fel bod pobl yn disgwyl trawsnewidiad ar unwaith. Yn amlwg, nid dyna oedd y cynllun. Felly, ni chafwyd goraddewid, ond roedd disgwyliadau ar gyfer y gwasanaeth yn uwch na'r hyn a allai fod yn realistig, ac rwy'n credu mai dyna beth rydych chi'n chwarae arno'n wleidyddol heddiw.

Iawn, wel rwy'n cymryd y ddau ddisgrifiad—roedd yna oraddo, cafodd ei orwerthu. Rwy'n cytuno, roedd yna oraddo ynghylch yr hyn y gellid ei gyflawni ac fe ddywedoch chi na fu digon o gyflawni ar hynny. Fe ddown at ein gilydd ac awn drwy'r Cofnod gyda'n gilydd ac adolygu'r hyn a ddywedoch chi yn eich araith, ond mae gennyf ffydd yn y nodiadau a ysgrifennais yma.

Ond mae hyn yn ymwneud ag atebolrwydd. Mae'n ymwneud â dwyn y Llywodraeth i gyfrif a sicrhau yn awr ei bod yn rhoi camau ar waith i sicrhau nad oes yn rhaid inni dynnu'r trenau Pacer oddi ar y rheilffyrdd ar ddiwedd y flwyddyn, a fyddai, fel y gwyddom, yn golygu anhrefn trafnidiaeth, yn enwedig yn ne-ddwyrain Cymru, ond mewn rhannau eraill o Gymru hefyd.

Y cwestiwn yw: a ddylid derbyn y cynnig heb ei ddiwygio? A oes unrhyw Aelod yn gwrthwynebu? [Gwrthwynebiad.] Felly, dwi'n gohirio'r bleidlais tan y cyfnod pleidleisio. 

Gohiriwyd y pleidleisio tan y cyfnod pleidleisio.