Diolch i'r Prif Weinidog. Yr eitem nesaf, felly, yw'r datganiad gan y Prif Weinidog ar coronafeirws—Prif Weinidog.

Diolch, Llywydd. Wrth ymateb i'r argyfwng coronafeirws, bu’n rhaid i Lywodraeth Cymru weithredu yn gyflymach ac yn ehangach nag erioed o’r blaen. Gan taw dyma’r sesiwn olaf o’r Senedd cyn y Sulgwyn, byddaf yn cynnig crynodeb o’r hyn rydym wedi ei wneud, ar draws pob adran o’r Llywodraeth.

Rydym wedi gweithredu er mwyn arafu lledaeniad y feirws, cefnogi’r gwasanaethau cyhoeddus, a helpu unigolion a busnesau sy’n wynebu amgylchiadau anodd iawn. Yn yr amser sydd gennym, dim ond crynodeb fydd yn bosibl, ond wrth edrych yn ôl, mae’n drawiadol cymaint sydd wedi digwydd mewn cyfnod o ddau fis yn unig. Bydd rhaid i ni ddal ati i weithio yr un mor galed yn yr wythnosau nesaf, wrth baratoi am y camau nesaf.

Lywydd, rwyf am ddechrau gydag effaith y feirws ar ein cyllid. Mewn ychydig fisoedd ers i gyllideb Llywodraeth Cymru ar gyfer 2020-21 gael ei phasio yn y Senedd, mae'r gyllideb wedi cynyddu mwy na 10 y cant. Rydym wedi symud yn gyflym i ddyrannu'r cronfeydd hynny, ynghyd ag addasu cyllidebau presennol at ddibenion gwahanol ac ailalinio cyllid Ewropeaidd. Rydym wedi darparu £40 miliwn—mae’n ddrwg gennyf—. Rydym wedi ailalinio cyllid Ewropeaidd i ateb y dibenion brys sy'n ein hwynebu.

Yn y gyllideb atodol, a gaiff ei chyhoeddi yr wythnos nesaf, byddwn yn dyrannu mwy na £2.4 biliwn i gefnogi ein hymdrechion COVID-19. A bydd hynny'n cynnwys: bron i £0.5 biliwn ychwanegol i'r gyllideb iechyd a gofal cymdeithasol i sicrhau bod ganddynt y cyllid y maent ei angen i ddiogelu iechyd pobl Cymru; £1.3 biliwn ychwanegol i'r gyllideb ar gyfer yr economi a thrafnidiaeth, gan ddarparu lefel hollol ddigynsail o gymorth i'r economi a phecyn o fesurau sy'n fwy sylweddol nag unman arall yn y Deyrnas Unedig. Mae hyn yn cynnwys y gronfa cadernid economaidd gwerth £500 miliwn, sydd ei hun yn cynnwys £400 miliwn mewn refeniw a £100 miliwn mewn cyllid cyfalaf wedi'i addasu at ddibenion gwahanol. Gyda llai nag wyth wythnos ers ei lansio, mae'r gronfa eisoes wedi darparu gwerth mwy na £87 miliwn o fenthyciadau o’r banc datblygu i fwy na 1,300 o fusnesau a grantiau gwerth mwy na £100 miliwn i fwy na 6,000 o fusnesau.

Mae'r gyllideb hefyd wedi darparu £0.5 biliwn ychwanegol i'r gyllideb tai a llywodraeth leol, gydag awdurdodau lleol yn cyflwyno elfennau allweddol o’r ymateb i COVID-19, megis parhau i ddarparu prydau ysgol am ddim, mwy o gefnogaeth i gartrefi gofal a recriwtio a rheoli gwirfoddolwyr. Lywydd, mae'r cyllid hwn hefyd yn cynnwys ein cefnogaeth i fusnesau yn y sectorau lletygarwch, manwerthu a hamdden, ar ffurf rhyddhad ardrethi busnes, a'r grantiau £10,000 a £25,000 sy'n dilyn. Diolch i ymdrechion enfawr ein hawdurdodau lleol, mae bron i 51,000 o grantiau eisoes wedi'u talu, ar gost o £621 miliwn, ac mae'r cymorth hwn yn achubiaeth hanfodol i’r holl fusnesau cymwys ledled Cymru. Lle bynnag y bo modd, rydym wedi canolbwyntio’r gefnogaeth hon ar fusnesau sydd â phencadlys yng Nghymru, ac rydym wedi ei gwneud yn glir na fydd busnesau sydd wedi’u lleoli mewn hafanau treth yn gymwys i gael cymorth ariannol COVID-19 gan Lywodraeth Cymru.

Lywydd, mae effaith ein buddsoddiadau i'w theimlo ledled Cymru, ac yn enwedig ymhlith y rhai mwyaf agored i niwed. Rydym wedi darparu £40 miliwn ar gyfer prydau ysgol am ddim, gan gyrraedd oddeutu 60,000 o blant yng Nghymru. Rydym wedi darparu £24 miliwn i gefnogi gwirfoddoli a’r trydydd sector. Mae dros 17,500 o wirfoddolwyr newydd wedi'u recriwtio yng Nghymru yn ystod yr argyfwng hwn, mwy na dwbl y nifer flaenorol, ac oherwydd bod gennym system genedlaethol eisoes ar gyfer gwirfoddolwyr, rydym wedi gallu gwneud defnydd cyflym o'r parodrwydd enfawr hwnnw i helpu. A hyd yn hyn, mae 7,000 o wirfoddolwyr wedi'u defnyddio i helpu'n uniongyrchol yn y frwydr yn erbyn coronafeirws.

Un o'r pethau y mae'r gwirfoddolwyr hyn wedi bod yn ei wneud yw helpu i ddarparu bwyd a meddyginiaethau i bobl yn y grŵp a warchodir. Erbyn hyn mae 130,000 o bobl ar y rhestr o bobl a warchodir, gyda bron i 13,000 wedi'u hychwanegu gan feddygon teulu ers i'r system ddechrau. Darparwyd £15 miliwn i sicrhau bod blychau bwyd ar gael i bobl yn y categori a warchodir a dosbarthwyd miloedd o flychau i'r unigolion hynny, ac mae archfarchnadoedd wedi sicrhau bod 77,000 o slotiau danfon i'r cartref ar gael ar gyfer y grŵp hwnnw.

Lywydd, mae miloedd o bobl yn gweithio yn ein system gofal cymdeithasol yng Nghymru; maent wedi bod ar flaen y gad yn yr ymdrech genedlaethol i achub bywydau. Rydym wedi neilltuo £32 miliwn i ddarparu taliad o £500 i'r 64,000 o bobl sy'n darparu gofal personol mewn gwasanaethau gofal preswyl a chartref.

I'r rhai tlotaf yn ein cymdeithas, mae'r gronfa cymorth dewisol wedi darparu help pan fetho popeth arall yma yng Nghymru, byth ers i Lywodraeth y DU ddiddymu’r gronfa gymdeithasol. Yn ystod yr argyfwng coronafeirws, mae'r gronfa wedi dod yn achubiaeth bwysicach fyth i lawer o deuluoedd. Hyd yma, mae 13, 679 o daliadau gwerth mwy na £850,000 wedi’u gwneud, ac mae £11 miliwn wedi’i ychwanegu at y gronfa yn yr wythnosau diwethaf fel y gallwn barhau i gynnig y cymorth hanfodol hwn.

Lywydd, mae capasiti ein gwasanaeth iechyd wedi trawsnewid dros yr wyth wythnos diwethaf: crëwyd 368 o welyau ychwanegol drwy ysbytai maes, gyda 4,666 arall ar gael os oes angen; ar 18 Mai, roedd 220 o welyau gofal critigol ychwanegol ar gael drwy ymdrechion enfawr ein staff; mae capasiti profi wedi cynyddu i dros 5,300 y dydd, ac mae 11,000 o brofion yn cael eu cynnal bob wythnos—bydd y capasiti’n cynyddu ymhellach yn yr wythnosau i ddod; ac mae 98.4 miliwn o eitemau cyfarpar diogelu personol wedi’u dosbarthu ers 9 Mawrth, ac mae ychydig llai na 30 miliwn ohonynt wedi mynd i staff mewn cartrefi gofal a gofal cartref.

Ein cysylltiadau tramor a'n gallu i wneud pethau yn y wlad hon sydd wedi ein galluogi i ddarparu cymaint o'r cyfarpar hwn. I grybwyll un enghraifft yn unig, mae cwmni gweithgynhyrchu Hardshell yn creu ffatri newydd yng Nghaerdydd i gynhyrchu hyd at filiwn o fasgiau wyneb sy'n gwrthsefyll hylif bob dydd ar gyfer gweithwyr rheng flaen yng Nghymru a gweddill y Deyrnas Unedig. Ac oherwydd yr ymdrech enfawr hon gan ein gwasanaethau cyhoeddus a'n pobl ledled Cymru, rydym wedi llwyddo i ddiogelu ein GIG ac achub bywydau.

Mae nifer y marwolaethau, gyda’i holl dorcalon personol, yn parhau i godi, ond dangosodd nifer y marwolaethau a gofnodwyd yng nghyhoeddiad wythnosol y Swyddfa Ystadegau Gwladol ddoe fod y ffigur hwnnw wedi gostwng ym mhob un o’r tair wythnos flaenorol. Ac wrth inni symud i fyd lle mae cyfyngiadau symud yn cael eu codi'n ofalus ac yn raddol yma yng Nghymru, bydd angen inni addasu ein dull o weithredu. Yr wythnos hon, cyhoeddodd y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol newidiadau i brofion mewn cartrefi gofal ac yn y gymuned ehangach. Rydym yn symud i system ehangach o wyliadwriaeth rhag lledaeniad y feirws, y tu hwnt i weithwyr allweddol a lleoliadau allweddol, drwy'r strategaeth 'Profi Olrhain Diogelu' a gyhoeddwyd yr wythnos diwethaf.

Lywydd, rwyf wedi amlinellu ehangder a dyfnder gweithgarwch Llywodraeth Cymru mewn ymateb i'r pandemig. Mae ein dull wedi bod yn unigryw wrth adeiladu ar ein model partneriaeth gymdeithasol, ac wrth gynorthwyo'r rhai sydd â'r angen mwyaf. Byddwn yn parhau i weithio gyda Llywodraeth y DU ar fesurau sy'n galw am ddull cyffredin, a byddwn yn cyhoeddi rheoliadau'n ymwneud â mesurau rheoli ffiniau yn fuan. Er nad yw ffiniau yn fater sydd wedi'i ddatganoli, mater i Weinidogion Cymru yw rheoliadau iechyd cyhoeddus sy'n ymwneud â gweithredu'r mesurau hyn yng Nghymru. Ar hyn o bryd rydym yn ystyried y trefniadau cywir ar gyfer gweithredu yma, o fewn y system ar gyfer y DU gyfan.

Lywydd, hoffwn orffen drwy grybwyll effaith y feirws ar blant a phobl ifanc yng Nghymru. Yr wythnos diwethaf, lansiwyd arolwg newydd yn gofyn i bobl rhwng saith a 18 oed am eu safbwyntiau yn ystod y pandemig coronafeirws. Mae 'Coronafeirws a Fi' yn gofyn am eu hiechyd, eu haddysg, yr effaith ar agweddau cymdeithasol ar eu bywydau, ac anghenion grwpiau penodol. Bydd deall profiad pobl ifanc yn hanfodol i'n gwaith wrth inni ddechrau llacio’r cyfyngiadau symud, ac wrth inni gynllunio ar gyfer dyfodol ein heconomi a'n cymdeithas yng Nghymru ar ôl COVID-19. Mae dyfodol pob un ohonom wedi bod yn y fantol yn yr argyfwng hwn, ond mae hynny wedi bod yn arbennig o wir i’n plant a’n pobl ifanc. Byddwn yn parhau i adrodd i'r Senedd ar yr holl gamau rydym yn eu cymryd i'w cefnogi hwy a'r gymdeithas ehangach yma yng Nghymru. Diolch yn fawr.

Arweinydd Plaid Cymru, Adam Price.

Brif Weinidog, ar 20 Mawrth, argymhellodd Coleg Brenhinol y Llawfeddygon y dylid ychwanegu anosmia, yr anallu i arogli, at y rhestr o symptomau COVID-19, a bu’r Grŵp Cynghori Gwyddonol ar Argyfyngau yn trafod hynny ar 24 Mawrth. Cadarnhaodd papur ar gyfer y Grŵp Cynghori Gwyddonol ar Argyfyngau ar 16 Ebrill fod colli arogl a blas yn rhagfynegydd cryf o'r haint. Pam y cymerodd hi tan ddydd Llun yr wythnos hon i chi newid y canllawiau i'r cyhoedd? Ac a ydych chi'n derbyn nad yw pobl a ddylai fod wedi hunanynysu wedi bod yn gwneud hynny oherwydd yr oedi hwn?

Lywydd, nid wyf o reidrwydd yn derbyn y pwynt olaf hwnnw. Amlinellodd Mr Price broses a fu'n mynd rhagddi o fis Mawrth ymlaen. Fe wnaethom newid y polisi yng Nghymru, gyda holl wledydd eraill y Deyrnas Unedig, yn dilyn datganiad gan bedwar prif swyddog meddygol y DU. Dyna oedd penllanw'r broses a ddechreuodd gyda datganiad Coleg Brenhinol y Llawfeddygon ddiwedd mis Mawrth. Roedd yn iawn i'r pedwar prif swyddog meddygol ddod at ei gilydd, a gwneud y penderfyniad hwnnw, a symudodd y pedair Llywodraeth gyda'i gilydd ar ôl i'r penderfyniad gael ei wneud.

Rwy'n credu ei bod yn bwysig cofnodi bod clinigwyr wedi beirniadu hyd yr oedi—deufis ers i Goleg Brenhinol y Llawfeddygon gyflwyno'r achos yn y lle cyntaf.

Heb os, bydd cyflymder gwneud penderfyniadau yn un o'r cwestiynau allweddol y bydd ymchwiliad ôl-weithredol eisiau edrych arno, fel y nododd y Gweinidog iechyd eisoes yr wythnos hon. Rydych wedi dweud o'r blaen nad ydych eisiau trafod hyn yn awr, er fy mod yn nodi bod Una O'Brien, cyn ysgrifennydd parhaol yr adran iechyd yn Lloegr, wedi dweud bod angen i chi ddechrau sefydlu ymchwiliad yn awr gan y gallai gymryd hyd at chwe mis. A allech chi wneud rhai ymrwymiadau cyffredinol heddiw i'r egwyddor o sefydlu ymchwiliad cyhoeddus annibynnol maes o law i sicrhau, yn y cyfamser, fod yr holl ddogfennau, cofnodion, e-byst perthnasol, a hyd yn oed recordiadau Zoom, Brif Weinidog, yn cael eu cadw'n ddiogel, ac yn olaf, y bydd yr ymchwiliad yn dechrau derbyn tystiolaeth cyn diwedd y flwyddyn o leiaf, fel y gellir cyhoeddi canfyddiadau interim erbyn gwanwyn y flwyddyn nesaf fan bellaf?

Wel, Lywydd, nid oes gennyf unrhyw amheuaeth y bydd angen ymchwiliad annibynnol ar y pwynt cywir yn y broses honno a chedwir y dogfennau a gedwir gan Lywodraeth Cymru yn ofalus ac rwy'n siŵr y byddant ar gael ar gyfer yr ymchwiliad hwnnw pan ddaw’r amser. Ni allaf ragweld pryd y bydd hynny, ond o ran yr egwyddor y mae Mr Price wedi'i hamlinellu—rwy'n hapus iawn i gadarnhau fy nghefnogaeth i'r egwyddor honno.

Arweinydd yr wrthblaid, Paul Davies. 

Diolch, Lywydd. Brif Weinidog, yr wythnos diwethaf, fe wnaethoch chi gyhoeddi cynllun Llywodraeth Cymru ar gyfer codi’r cyfyngiadau symud yng Nghymru. Yn ogystal ag amlinellu cynlluniau eich Llywodraeth, cawsoch gyfle i gynnig gobaith i bobl Cymru—gobaith y bydd yr argyfwng presennol yn dod i ben. Yn anffodus, nid oedd eich cynllun yn cynnig unrhyw amserlenni nac unrhyw gerrig milltir er mwyn olrhain ei gynnydd, gan gynnwys cerrig milltir mawr eu hangen mewn perthynas â chapasiti profi a chyfradd drosglwyddo’r feirws. Nid yw'r cynllun yn cynnig unrhyw ddyraniadau ariannol i gefnogi’r gwaith o gyflawni strategaeth Llywodraeth Cymru ychwaith ac nid oes llawer ynddo i helpu busnesau ac unigolion i oroesi’r pandemig, ac yn hollbwysig, nid yw’n cynnig unrhyw arweinyddiaeth go iawn i bobl Cymru. Brif Weinidog, ai’r cynllun hwn yw’r gobaith gorau y gall Llywodraeth Cymru ei gynnig i bobl Cymru mewn gwirionedd a phryd y gallwn ddisgwyl gweld amserlenni ochr yn ochr â’ch strategaeth ymadael?

Wel, Lywydd, bydd dadl ar y cynllun yn ddiweddarach y prynhawn yma pan fydd y pwyntiau hyn yn cael eu hailadrodd eto, heb amheuaeth. Rwy'n gwrthod awgrym yr Aelod nad oes arweinyddiaeth ar y mater hwn yn llwyr; croesawyd y cynllun yn eang iawn yng Nghymru a thu hwnt i Gymru yn wir, fel datganiad clir o'r cyfeiriad teithio y mae Llywodraeth Cymru wedi'i bennu ar gyfer pobl ein gwlad.

Mewn perthynas ag amserlenni, gadewch imi ddweud, fel y dywedais o'r blaen pan ofynnwyd i mi, mae dadl go iawn i'w chael ynglŷn ag a yw amserlenni’n ffordd ddefnyddiol o nodi'r cyfeiriad yn y dyfodol. Yn y pen draw, daethom i'r casgliad fod hynny'n tynnu sylw oddi ar y ffocws ar y materion sy'n haeddu ein sylw mewn gwirionedd. Rydym yn gwneud yr un peth â llawer o wledydd eraill ledled y byd, o Seland Newydd i Ogledd Iwerddon. Nid yw amserlenni'n rhoi unrhyw sicrwydd, fel y bydd Mr Davies yn gwybod yn iawn. Edrychwch ar sut y mae amserlen 1 Mehefin ar gyfer agor ysgolion yn Lloegr yn disgyn yn ddarnau yn nwylo Llywodraeth Lloegr; sut y bu’n rhaid i Stryd Downing ddweud neithiwr mai dyhead oedd 1 Mehefin, nid dyddiad pendant, nid amserlen wedi’r cyfan. Felly, nid wyf yn siŵr fod amserlenni yn ateb i bopeth.

Bydd dyraniadau ariannol yn cael eu pennu’n fanwl yn y gyllideb atodol a fydd ar gael i’r Aelodau yr wythnos nesaf, ac eisoes y prynhawn yma, Lywydd, rwyf wedi nodi'r ​​gyfres fwyaf hael o gymorth i fusnesau yn unrhyw ran o'r Deyrnas Unedig, ac mae’r manylion hynny ar gael i fusnesau yng Nghymru ac wedi cael croeso mawr ganddynt.

Wel, rwy'n dweud wrthych, Brif Weinidog, ei bod yn bwysig, mewn unrhyw gynllun, i bobl gael gobaith pan fydd y cyfyngiadau’n dechrau cael eu codi, ac nid wyf yn credu bod cynnig syniad o amserlen yn afresymol.

Nawr, gadewch imi droi at feysydd lle rydych wedi newid eich polisi, diolch byth. Rwy’n croesawu’r newyddion, wrth gwrs, fod Llywodraeth Cymru wedi gwrthdroi ei phenderfyniad o’r diwedd ac y bydd yn cymryd rhan mewn cynllun porth ledled y DU. Golyga hyn y bydd gweithwyr allweddol yng Nghymru yn cael eu trin yn yr un modd â'u cymheiriaid mewn rhannau eraill o'r DU yn y frwydr yn erbyn COVID-19. Mae hefyd yn dda clywed bod Llywodraeth Cymru wedi newid ei pholisi mewn perthynas â chynnal profion mewn cartrefi gofal, ac y bydd profion ar gael i holl breswylwyr a staff cartrefi gofal yng Nghymru bellach. Ac rwy'n falch eich bod wedi gwrando ar alwadau fy mhlaid, a gobeithio y byddwch yn cyhoeddi'r dystiolaeth glinigol a gwyddonol benodol sydd wedi arwain at y newid polisi, fel y gall pobl Cymru gael hyder ym mhenderfyniadau Llywodraeth Cymru.

Nawr, i symud ymlaen, mae Llywodraeth Cymru wedi dweud yn glir fod yn rhaid i'w rhaglen Profi Olrhain Diogelu ddod yn weithredol erbyn diwedd y mis er mwyn gallu dechrau codi'r cyfyngiadau symud. Brif Weinidog, o ystyried y byddai angen i'r Llywodraeth gynyddu ei chapasiti profi ar gyfer pobl mewn ysbytai, cartrefi gofal a gweithwyr allweddol i tua 20,000 erbyn diwedd y mis—a gadewch i ni fod yn glir, nid ydych wedi cyrraedd unrhyw darged profi a osodwyd gennych hyd yn hyn—pa mor hyderus ydych chi y byddwch yn cyrraedd y targed hwn mewn gwirionedd?

Lywydd, gadewch imi ddechrau drwy egluro eto pam ein bod bellach yn gallu bod yn rhan o'r cynllun porth ledled y DU—ac rydym yn falch iawn o fod yn rhan o'r porth hwnnw. Rydym yn gallu gwneud hynny oherwydd bod problem gyda'r porth bellach wedi'i datrys. Oherwydd roedd y porth, fel y'i lluniwyd yn wreiddiol, yn golygu na ellid cofnodi canlyniadau profion a gynhaliwyd ar drigolion Cymru gyda GIG Cymru nac yng nghofnodion y cleifion hynny. Ac yn yr ystyr honno, roedd y profion a gâi eu cynnal o werth cyfyngedig, oherwydd nid oeddem yn gwybod eu canlyniadau. Mae hynny wedi’i unioni; rydym yn awr yn hyderus y caiff profion a gynhelir drwy'r porth eu cynnwys yng nghofnodion y cleifion a'u hanfon at GIG Cymru, ac rwy'n falch iawn ein bod wedi gallu bod yn rhan o hynny.

Mae ein polisi profi mewn cartrefi gofal yn dilyn y cyngor a gawsom gan y Grŵp Cynghori Gwyddonol ar Argyfyngau. Ddydd Iau diwethaf, newidiodd y Grŵp Cynghori Gwyddonol ar Argyfyngau ei gyngor. Ddydd Gwener, newidiodd Llywodraeth y DU ei pholisi. Ddydd Sadwrn, cyhoeddasom y byddem yn newid ein polisi yn unol â'r cyngor hwnnw, a ddydd Llun, cyhoeddodd Gweithrediaeth Gogledd Iwerddon ei bod yn newid ei pholisi, unwaith eto yn unol â'r cyngor. Pan fydd y cyngor yn newid, mae'r polisi'n newid yma yng Nghymru, a gwn y bydd Paul Davies yn falch fod ein grŵp cynghori technegol ein hunain wedi cyhoeddi papur ar brofi am COVID-19 mewn cartrefi gofal ar 15 Mai i nodi'r dystiolaeth a oedd yn sail i'r newid yn y cyngor, ac mae'r Gweinidog iechyd wedi sicrhau ei fod ar gael i bob Aelod.

Rydym yn parhau i wneud yr holl drefniadau angenrheidiol er mwyn gallu rhoi trefniadau’r rhaglen Profi Olrhain Diogelu ar waith. Rydym yn gweithio gydag eraill, gan gynnwys gyda Llywodraeth y DU. Cymerodd Vaughan Gething ran mewn cyfarfod â Matt Hancock a Gweinidogion iechyd Gogledd Iwerddon a’r Alban neithiwr i rannu gwybodaeth ar sut y gellir rhoi’r trefniadau gwyliadwriaeth newydd hynny ar waith ledled y Deyrnas Unedig ac rydym yn parhau i weithio ar yr holl elfennau gwahanol y bydd eu hangen ar y dull newydd hwnnw ac yn gwneud hynny mewn cydweithrediad agos ag eraill.

Arweinydd Plaid Brexit, Mark Reckless.

Brif Weinidog, yr wythnos diwethaf gofynnais gwestiwn i chi ynglŷn â’ch Llywodraeth yn diwygio'r rheoliadau coronafeirws i ddileu'r gofyniad fod cyfyngiadau yn angenrheidiol. Fe wnaethoch ymateb fel pe bawn wedi awgrymu nad oedd angen i'r cyfyngiadau fod yn gymesur. Mae'r cofnod yn dangos i mi eich beirniadu am ddileu'r gofyniad fod cyfyngiadau yn angenrheidiol. Deuthum i ben drwy nodi bod gofyniad San Steffan y dylai unrhyw gyfyngiadau fod yn rhesymol ac yn gymesur yn dal i fodoli, ac y dylid eich dwyn i gyfrif yn erbyn hynny. Wrth gwrs, bydd gennych chi a minnau farn wahanol ynglŷn ag a yw'r cyfyngiadau'n rhesymol ac yn gymesur, ac yn y pen draw, adolygiad barnwrol yn unig a allai benderfynu hynny. Fodd bynnag, pam y dylai pobl yng Nghymru orfod wynebu’r cyfyngiadau mwyaf eithriadol, ymwthiol a rhagnodol ar eu rhyddid os nad ydynt yn angenrheidiol? Nid oes llawer o'r bobl nad oeddent yn deall cwmpas y pwerau datganoledig o'r blaen yn hoffi'r ateb erbyn hyn: oherwydd datganoli, oherwydd eu bod yn byw yng Nghymru, ac oherwydd bod Llywodraeth Cymru, a'r Senedd yn ddiweddarach heddiw mae'n debyg, yn gwneud y deddfau hynny. Mae'n bosibl y bydd Prif Weinidog y Deyrnas Unedig yn ystyried bod eich cyfyngiadau'n ddiangen. Efallai y bydd yn anghytuno'n llwyr â'ch profion cydraddoldeb Corbynaidd ar gyfer eu codi. Ond fel y mae llawer o bobl yn ei ddysgu erbyn hyn, mae ei air fel Prif Weinidog Prydain ar y mater hwn, fel ar gynifer o faterion, yn gymwys ar gyfer Lloegr yn unig. Yng Nghymru, mae Llywodraeth y DU wedi cael ei hamddifadu o'r pwerau hynny.

Mae'r BBC wedi mynd i helynt yn yr Alban am awgrymu bod y Prif Weinidog yno wedi mwynhau arfer y pwerau, ac mae'r gohebydd wedi ymddiheuro'n briodol. Ni waeth faint rwy'n anghytuno â'ch penderfyniadau fel Prif Weinidog i barhau i weithredu cyfyngiadau yng Nghymru sydd wedi'u codi yn Lloegr, rwy'n derbyn mai cymhellion gwasanaeth cyhoeddus diffuant sy'n eich arwain i wneud hynny. Fodd bynnag, a ydych yn credu mai un o ganlyniadau'r argyfwng i ni yng Nghymru fydd bod pobl yn deall datganoli'n well, a pha mor bell y mae pwerau wedi symud oddi wrth Lywodraeth y DU a Senedd y DU i'ch Llywodraeth ac i'r Senedd? A ydych chi'n cytuno bod nifer sylweddol o bobl yng Nghymru nad ydynt wedi sylweddoli hyd a lled hyn tan yn awr, a sut ydych chi'n ymateb i'r nifer o bobl y byddai'n well ganddynt i Brif Weinidog Prydain wneud penderfyniadau allweddol yn hytrach na chi?  

Wel, Lywydd, gadewch i mi ddechrau drwy gytuno â rhywbeth a ddywedodd Mr Reckless, fod y pwerau rydym yn eu harfer yn eithriadol, eu bod yn lefel o ymyrraeth ym mywydau pobl na welwyd mo'i thebyg o'r blaen, ac mae'n rhaid i bopeth a wnawn gael ei brofi a'i brofi eto i wneud yn siŵr ei fod yn rhywbeth sydd ei angen i ddiogelu iechyd pobl yma yng Nghymru. Dyna lle mae'r bar i mi, ac rydym yn meddwl yn ofalus iawn am bob un o'r cyfyngiadau a rown ar waith, ac rydym wedi cael y ddadl hon ar lawr y Senedd, er enghraifft, mewn perthynas ag ail gartrefi—a ddylid cymryd camau mwy llym i atal pobl rhag meddiannu eiddo y maent yn berchen arno, ac ychydig fisoedd yn ôl ni fyddem wedi breuddwydio ystyried a ddylid eu hatal rhag gwneud hynny, ac rwyf wedi dod i'r casgliad bellach nad yw'n gymesur i wneud hynny. Felly, hoffwn roi sicrwydd iddo ein bod yn plismona'r llinell hon yn gwbl ymwybodol. Efallai y bydd ein barn yn wahanol yn y pen draw ynglŷn â lle i dynnu'r llinell, ond nid ydym yn ei wneud mewn ffordd fympwyol na difeddwl.

Rwy'n cytuno â'r hyn y mae Mr Reckless wedi'i ddweud am bobl yn dod i weld beth yw datganoli yn yr argyfwng hwn mewn ffordd nad ydynt wedi'i wneud dros yr 20 mlynedd diwethaf. Nid wyf yn credu ei bod yn wir nad yw pobl yng Nghymru yn ymwybodol o ddatganoli. Mae'n sicr yn wir ei bod hi'n ymddangos bod pobl y tu allan i Gymru ac yn Llundain wedi dihuno i'r agenda ddatganoli ar ôl 20 mlynedd o gwsg. Rwy'n credu bod barn pobl yng Nghymru yn glir iawn. Mae pobl Cymru yn cefnogi'r ffordd ofalus a phwyllog rydym yn codi'r cyfyngiadau symud. Byddai'n well ganddynt fod yma gyda Llywodraeth sy'n rhoi eu hiechyd, eu llesiant, ar flaen yr hyn rydym yn ei wneud, ac nid ydynt yn edrych yn eiddigeddus ar y ffordd y mae'r pethau hyn yn cael eu gwneud dros y ffin.

Mae'r Prif Weinidog, Boris Johnson, yn y cwestiynau i'r Prif Weinidog heddiw, yn dweud ei fod yn credu ei bod hi'n iawn codi tâl ar weithwyr gofal iechyd rheng flaen ar gyflog isel sy'n dod o dramor i weithio yn y GIG, y gordal iechyd mewnfudo, sy'n gannoedd o bunnoedd neu fwy y flwyddyn. Nawr, dyfynnodd Keir Starmer, arweinydd y Blaid Lafur ac arweinydd yr wrthblaid yn Senedd y DU, lythyr gan feddygon a sefydliadau meddygol, a oedd yn dweud:

Ar adeg pan ydym yn galaru am gydweithwyr, mae eich penderfyniad diwyro i wrthod ailystyried y gordal iechyd mewnfudo hynod annheg yn sarhad mawr i bawb... yn y wlad ar yr adeg hon o angen dirfawr.

Nawr, dywedodd y bydd gwelliant yn cael ei gynnig gan y gwrthbleidiau i'w ddiddymu. Tybed a ydych yn cytuno, Brif Weinidog, fod y gordal ychwanegol hwn yn sarhau llawer o weithwyr gofal iechyd rheng flaen.

Wel, Lywydd, ni chefais gyfle i glywed cwestiynau'r Prif Weinidog heddiw, er bod Mick Antoniw wedi rhoi cofnod pwerus iawn o'r ddadl yno. A gaf fi roi ei bwyntiau yn y cyd-destun ehangach? Unwaith eto yr wythnos hon, rydym wedi gweld cynigion mewnfudo gan Lywodraeth y DU sy'n ceisio gwahaniaethu rhwng pobl fedrus a phobl heb lawer o sgiliau sy'n dod i mewn i'n gwlad, ac sy'n ceisio cael capiau cyflog mympwyol i atal rhai pobl rhag cael eu recriwtio i wneud gwaith hanfodol. Hoffwn ailadrodd, fel y mae Mick Antoniw wedi dweud yn yr enghraifft honno, ac yn gyffredinol hefyd, fod Llywodraeth Cymru'n gwrthod yr olwg honno ar y byd. Os oes gennych sgìl sy'n angenrheidiol i fod yn weithiwr gofal, chi yw'r person i wneud y swydd honno. Mae ystyried eich bod yn brin o sgiliau ac felly, nad ydych yn deilwng o gael eich recriwtio i'n gwasanaethau cyhoeddus, yn ffiaidd yn fy marn i. Mae'r mater y cyfeiriodd Mick Antoniw ato, ac a drafodwyd yn gynharach heddiw mewn man arall, fel y dywedodd, yn rhan o batrwm ehangach lle mae Llywodraeth y DU yn gwrthod cydnabod gwerth y bobl sy'n cyflawni'r gwasanaethau rheng flaen hanfodol bwysig hyn, ac yn amlwg, nid yw honno'n farn a rennir yma yng Nghymru mewn unrhyw fodd.

Brif Weinidog, mae'r argyfwng hwn wedi profi gwerth datganoli, ond hefyd wedi amlygu nifer o broblemau strwythurol yn y tirlun gwleidyddol Cymreig. Un o'r problemau hynny ydy gwendid difrifol y wasg. Yr wythnos diwethaf, roedd papurau a oedd yn cael eu gwerthu yng Nghymru â hysbyseb ar y dudalen flaen wedi'i thalu amdani gan Lywodraeth Prydain gyda'r neges 'Stay alert' oedd ddim yn weithredol yng Nghymru. Mae'r papurau Llundeinig yn llawn straeon sydd ddim yn berthnasol i Gymru heb fod hynny'n cael ei egluro, ac mae hynny'n achosi dryswch.

Dydy'r un sefyllfa ddim yn bodoli yn yr Alban, lle mae fersiynau Albanaidd o bapurau Seisnig a llwyth o bapurau Albanaidd. Fe wnaeth arolwg YouGov yn ddiweddar adlewyrchu hyn, gan ganfod bod 40 y cant o bobl Cymru ddim yn gwybod digon amdanoch chi i roi barn ar eich perfformiad. Y ffigur cyfatebol ar gyfer Sturgeon yn yr Alban oedd 6 y cant.

Brif Weinidog, pa gynlluniau sydd gan Lywodraeth Cymru i drawsnewid y sefyllfa hon, nawr ei bod yn fater o ddiogelu iechyd y cyhoedd? A allwch chi ddweud wrthyf fi a ydy'r wythnosau diwethaf wedi eich darbwyllo bod angen datganoli darlledu?

Wel, Llywydd, dwi'n cytuno: mae'r sefyllfa bresennol wedi cryfhau datganoli ac wedi cryfhau datganoli ym meddyliau pobl yma yng Nghymru. Roeddem ni wedi gweithio'n galed gyda Llywodraeth y Deyrnas Unedig a, jest i fod yn deg, maen nhw wedi tynnu nôl lot o'r hysbysebion yr oeddent eisiau eu gwneud yng Nghymru gyda'r 'Stay alert' ac yn y blaen, ond, ar ddiwedd y dydd, doedden nhw ddim yn gallu tynnu nôl y pethau a oedd wedi dod i mewn i Gymru o'r papurau sy'n cael eu hargraffu yn Llundain.

Dwi'n cytuno â beth mae Delyth Jewell yn ei ddweud, ei bod yn angenrheidiol inni drio cryfhau'r pethau mae pobl yng Nghymru yn gallu'u cael oddi wrth bobl sy'n gweithio yng Nghymru yn y wasg, a drwy ddarlledu hefyd. Mae'n anodd i Lywodraeth sefyll mewn i'r bwlch yna, onid yw e, achos mae arian o'r Llywodraeth yn codi pryderon gyda phobl a fydd effaith hynny yn rhoi pwysau ar bobl sy'n rhoi'r newyddion i bobl i'w wneud e mewn ffordd y mae'r Llywodraeth eisiau ei gweld.

Rŷm ni wedi gweithio—rŷm ni wedi bod yn gweithio gyda'r pwyllgor y mae Bethan Sayed wedi'i gadeirio—i feddwl am bethau rŷm ni'n gallu eu gwneud i gryfhau'r sefyllfa yma yng Nghymru. Ond, i'r Llywodraeth wneud gormod, byddai hynny'n creu problemau. Byddai'n ein helpu ni gyda rhai problemau, ond byddai'n codi problemau eraill.

Brif Weinidog, yn eich datganiad heddiw fe sonioch chi am ffigurau'r Swyddfa Ystadegau Gwladol. Pan fydd pobl yn clywed yr hyn sy'n ymddangos yn ddata anghyson o ran achosion, neu nifer y marwolaethau, mae'n achosi peth pryder. Byddai pobl ym Mhowys, er enghraifft, wedi clywed adroddiadau newyddion ddoe yn dweud, yn anffodus, fod 12 wedi marw ym Mhowys, tra bo ffigurau'r Swyddfa Ystadegau Gwladol yn nodi 75 o farwolaethau. Wrth gwrs, deillia hyn o'r gwahaniaeth rhwng Iechyd Cyhoeddus Cymru a'r Swyddfa Ystadegau Gwladol o ran y modd y maent yn adrodd ar ddata, a'r ffaith nad oes gan Bowys ysbyty cyffredinol dosbarth ac wrth gwrs, oherwydd y natur drawsffiniol. Beth allwch chi ei ddweud wrth bobl sydd â'r pryder hwn, a all achosi peth gofid i bobl, yn ogystal â drwgdybiaeth, mae'n debyg? Beth ellir ei wneud i wneud data'n haws i'w ddeall i'r cyhoedd?

A hefyd, yn ail ac yn gysylltiedig â hyn, pa bryd y bydd y data ar brofion gofal ac yn anffodus, marwolaethau cleifion o Gymru mewn ysbytai yn Lloegr yn ymddangos yn ffigurau Iechyd Cyhoeddus Cymru?

Diolch i Russell George am hynny. Rwy'n credu ei fod wedi rhoi esboniad da iawn o'r rheswm pam fod gwahaniaeth rhwng ffigurau Iechyd Cyhoeddus Cymru a ffigurau'r Swyddfa Ystadegau Gwladol. Os nad ydych yn agos at y pethau hyn, rwy'n deall ei bod yn anodd i bobl ddeall y gwahaniaethau.

Fe fydd yn cofio, yn gynnar yn yr argyfwng coronafeirws, y bu cryn alw gan Aelodau'r Senedd a thu hwnt—a hynny'n ddealladwy hefyd—am gyhoeddi'r wybodaeth ddiweddaraf cyn gynted ag y bo modd, a dyna pam y mae Iechyd Cyhoeddus Cymru yn cyhoeddi'r ffigurau dyddiol y maent yn eu cyhoeddi, ac fel y dywedodd Russell George, marwolaethau yn yr ysbyty ydynt, ac mae'n bosibl casglu'r niferoedd hynny'n ddyddiol. Ond nid dyna yw'r darlun llawn oherwydd nid yw'n cynnwys pobl sydd wedi marw y tu allan i'r ysbyty ac yn y gymuned. Mae'n anos casglu'r wybodaeth honno'n gyflym oherwydd ei bod yn ddibynnol ar gael tystysgrif marwolaeth. Ceir oedi yn hynny o beth. Mae ffigurau'r Swyddfa Ystadegau Gwladol, sy'n fwy cynhwysfawr ond ychydig wythnosau'n hwyr, yn rhoi'r darlun cyfan.

Felly, mae'n debyg mai'r unig gyngor y gallaf ei roi i bobl sydd eisiau sicrhau eu bod yn deall cymaint ag y bo modd o hyn yw bod yn rhaid iddynt edrych ar y ddwy set o ddata. Maent yn cwmpasu pethau ychydig yn wahanol. Rwy'n credu y gallai fod yn gysur i bobl, er bod y manylion penodol o ran niferoedd yn wahanol, fod y tueddiadau yn weddol debyg. Felly, nid ydych yn edrych ar ddealltwriaeth hollol wahanol o'r darlun; rydych yn gweld y darlun ar adeg wahanol mewn amser ac ar sail wahanol, ond mae'r hyn y mae'n ei ddweud wrthym am dueddiadau coronafeirws yn gyson ar y cyfan.

Rwyf am wneud ymholiad ynglŷn â'i ail bwynt oherwydd nad oes gennyf y wybodaeth honno wrth law ac fe wnaf yn siŵr ein bod yn ysgrifennu ato i roi'r ateb iddo.

Lywydd, rwy'n ddiolchgar am y datganiad y mae'r Prif Weinidog wedi'i wneud y prynhawn yma. Mae'n rhaid i mi ddweud, rwy'n credu bod y mwyafrif helaeth o bobl Blaenau Gwent yn llwyr gefnogi'r dull o weithredu a fabwysiadwyd ganddo ef a Llywodraeth Cymru dros y ddeufis diwethaf. Maent yn cytuno'n gryf iawn mai ei ddull digyffro a gochelgar ef, dull sy'n rhoi bywydau pobl yn gyntaf, yw'r un sy'n gweddu orau i'n hanghenion. Rwy'n gobeithio y gall roi sicrwydd i ni i gyd y bydd yn parhau i wrthsefyll y lleisiau hynny, a lleisiau croch iawn weithiau, sy'n dweud wrthym y dylem ailadrodd, yn wasaidd, yr holl benderfyniadau cyfeiliornus a'r camgymeriadau trychinebus y mae Llywodraeth y Deyrnas Unedig wedi'u gwneud dros yr ychydig fisoedd diwethaf.

Ac wrth symud ymlaen, roeddwn yn falch iawn o weld ei gynllun, ei fframwaith ar gyfer camu ymlaen, yn cael ei gyhoeddi ddydd Gwener diwethaf. Yr hyn y mae pobl yn ei ddweud wrthyf yw y byddent yn hoffi deall mwy am yr hyn y mae hynny'n ei olygu iddynt hwy: sut y byddwn yn gweld y system oleuadau traffig yn cael ei hadlewyrchu yn eu bywydau bob dydd dros yr wythnosau a'r misoedd nesaf. Mae wedi bod yn glir iawn ynglŷn â pheidio â chyhoeddi amserlenni, ac rwy'n cytuno â hynny i raddau helaeth, ond rwy'n credu y byddai pobl yn hoffi teimlo bod ganddynt syniad gwell o'n cyfeiriad teithio dros y misoedd nesaf—

Mae angen i chi ddod at eich cwestiwn yn awr, Alun Davies.

Rwyf wedi gofyn dau gwestiwn.

Wel, mae hynny'n iawn, felly. Gall y Prif Weinidog ymateb. Brif Weinidog.

Lywydd, a gaf fi ddiolch i Alun Davies am y cymorth y mae wedi'i roi, ynghyd â'i gyd-Aelodau, wrth adlewyrchu barn y bobl y mae'n eu cynrychioli? Oherwydd un o'r rhesymau craidd pam ein bod yn mabwysiadu'r dull hwn yw oherwydd yr arwyddion cadarn iawn roeddem yn eu cael gan bobl Blaenau Gwent a chymunedau eraill eu bod yn ofni gweld y cyfyngiadau symud yn cael eu codi ac y byddem yn dychwelyd yn rhy gyflym at sut roedd pethau o'r blaen. Rydym wedi gwrando'n astud iawn ar y safbwyntiau hynny a nodwyd yn gywir gan Alun Davies ac eraill, ac mae wedi gwneud gwahaniaeth gwirioneddol i'n meddylfryd. Gallaf roi sicrwydd llwyr iddo y byddwn yn parhau i arfer ein barn ein hunain ynglŷn â'r mesurau cywir a'r amserlen gywir ar gyfer eu rhoi ar waith yma yng Nghymru.

A'r hyn yr hoffwn ei ddweud wrth y bobl sydd eisiau syniad mwy pendant o'r ffordd y byddwn yn symud drwy'r system oleuadau traffig yw y bydd yn rhaid inni adrodd bob tair wythnos ar gyflwr y rheoliadau; bob tair wythnos gallwn wneud addasiadau iddynt. Bydd hynny'n digwydd ddydd Gwener yr wythnos nesaf yn awr—rydym hanner ffordd, ychydig dros hanner ffordd drwy'r cylch tair wythnos presennol—ac erbyn dydd Gwener yr wythnos nesaf, byddwn wedi gorfod gwneud penderfyniadau newydd, a fydd, rwy'n credu, yn mynd â ni gam ymhellach i mewn i'r system oleuadau traffig. Rwy'n credu y bydd pobl sydd eisiau gwybod rhagor yn gallu gweld—bob tair wythnos fan lleiaf—sut rydym yn bwriadu symud Cymru ar hyd y llwybr a bennwyd gennym.

Roeddwn yn falch iawn o glywed y Prif Weinidog yn cyfeirio unwaith eto yn ei ddatganiad at blant a phobl ifanc. Mae effaith y pandemig hwn ar blant a phobl ifanc yn aruthrol, ac rwy'n credu y bydd para'n hir iawn.

Rwy'n croesawu'n fawr iawn y cyhoeddiad ddydd Llun am y £3.75 miliwn o arian ychwanegol ar gyfer iechyd meddwl plant, ac yn enwedig y gydnabyddiaeth gan y Gweinidog addysg nad yw cwnsela traddodiadol ar gyfer plant iau yn ddull priodol o reidrwydd, ac y bydd y Llywodraeth yn gweithio gyda darparwyr i ddarparu gwasanaethau yn unol â'r diwygiadau sydd eisoes ar y gweill.

A gaf fi ofyn a yw'r Prif Weinidog yn cytuno, wrth wario'r arian hwnnw, ei bod yn gwbl hanfodol ein bod yn adeiladu ar y diwygiadau i'r dull ysgol gyfan a'r diwygiadau ehangach i'r system gyfan a nodir yn adroddiad 'Cadernid Meddwl' y pwyllgor? Ac a fyddai'r Prif Weinidog yn cytuno y bydd ein hargymhellion 'Cadernid Meddwl' ar draws y Llywodraeth yn bwysicach nag erioed o'r blaen wrth inni gefnu ar y pandemig hwn? Diolch.

Diolch ichi, Lywydd. Diolch i Lynne Neagle am hynny. Mae ein prif swyddog meddygol ein hunain wedi pwysleisio, drwy'r argyfwng coronafeirws, ei fod yn fwy na salwch corfforol yn unig. Ac er y gallwn gyfrif, yn anffodus, nifer y bobl sydd wedi cael eu derbyn i'r ysbyty neu wedi mynd i ofal critigol, neu'n wir, wedi marw o'r feirws, mae'n anos cyfrif yr effaith ar iechyd meddwl a llesiant pobl, ond mae'r niwed hwnnw'n real iawn hefyd.

Diolch i Lynne Neagle am yr hyn a ddywedodd wrth groesawu'r £3.75 miliwn. Fel y gŵyr, mae'n estyn cymorth yn is i lawr yr ystod oedran. Mae bod yn chwe mlwydd oed a byw drwy dri mis o goronafeirws yn gyfran enfawr o'ch oes, ac rwy'n credu y bydd yr effaith ar y person ifanc, ar fywyd y plentyn yn para ymhell y tu hwnt i'r argyfwng presennol. Felly, dyna pam ein bod yn awyddus i wneud y buddsoddiad hwnnw yn awr a'i wneud yn union fel y dywedodd Lynne Neagle: mewn ffordd sy'n gyson â'r holl fesurau eraill a roddwyd ar waith gennym yn ystod y blynyddoedd diwethaf i greu'r dull ysgol gyfan, i roi iechyd meddwl a llesiant pobl ifanc wrth wraidd y ffordd rydym yn meddwl am wasanaethau cyhoeddus a'u hanghenion ar gyfer y dyfodol, a dyna'n union rydym yn bwriadu ei wneud.

Diolch i'r Prif Weinidog am y datganiad heddiw. Brif Weinidog, yn y gorffennol, rydych wedi sôn am yr angen am ddull cyffredin o weithredu gan y pedair gwlad yn ystod yr argyfwng hwn, ac rydych wedi cyfeirio at hynny eto heddiw. Nawr, yn amlwg, Brif Weinidog, pan ddown at ddiwedd yr argyfwng hwn, bydd angen dysgu gwersi ohono. A gaf fi ofyn a ydych chi'n teimlo fod yna unrhyw amgylchiadau mewn argyfwng cenedlaethol pan fydd yn briodol i Lywodraeth Cymru ildio pwerau'n wirfoddol yn ôl i Lywodraeth y DU?

Wel, Lywydd, nid dyna fyddai fy null i o fynd ati. Lle rydym yn cytuno â'r hyn y mae Llywodraeth y DU yn ei wneud, fel rydym wedi'i wneud mewn llawer iawn o'r hyn a ddigwyddodd dros y misoedd diwethaf, gallwn arfer ein pwerau mewn ffordd sy'n gyson â'r hyn sy'n digwydd mewn mannau eraill. Yn sicr, nid oes angen ildio pwerau; mater o sut ydych chi'n dewis eu harfer yn unig ydyw.

Carwyn Jones.

[Anghlywadwy.]—A allwch chi fy nghlywed yn awr?

Gallwn. Parhewch.

Diolch yn fawr iawn. Lywydd, fe fyddwch yn falch iawn o wybod nad wyf yn bwriadu trethu eich amynedd yr wythnos hon gyda chwestiwn hir iawn, os mai dyna ydoedd yr wythnos diwethaf, felly fe fyddaf yn gryno. Ond yn gyflym iawn, hoffwn atgoffa arweinydd Plaid Brexit, yn hytrach na bod Prif Weinidog Prydain yn cael ei amddifadu o bwerau, fod pobl Cymru wedi penderfynu yn 1997 a 2011 mewn refferenda mai Senedd Cymru a Llywodraeth Cymru a ddylai arfer pwerau ym maes iechyd mewn gwirionedd.

Yn ail, rwy'n gresynu bod rhai'n credu mai San Steffan sy'n iawn bob tro. Mae'n arwydd o gymhleth israddoldeb sydd gennym yng Nghymru yn fy marn i, os bydd Lloegr yn penderfynu gwneud rhywbeth gwahanol—Lloegr a dorrodd y rhengoedd, neb arall—felly, mae'n rhaid eu bod yn iawn a rhaid bod pawb arall yn anghywir. Mae'n bryd diosg y cadwyni hynny.

Fy nghwestiwn i yw hwn, Brif Weinidog—gwyddom fod pobl yn gallu chwarae chwaraeon penodol a chymryd rhan mewn rhai gweithgareddau, cyn belled â bod pobl yn parchu'r angen i gadw pellter cymdeithasol wrth gwrs. Fy nghwestiwn i yw hwn, felly: soniwyd am glybiau golff a chlybiau tenis, a bydd yna chwaraeon eraill hefyd, ond lle mae angen i bobl yrru i gyrraedd cyfleuster, cyn belled â bod y cyfleuster hwnnw yn yr awyr agored, a chyn belled â mai hwnnw yw eu cyfleuster cyhoeddus agosaf, neu'r cyfleuster agosaf lle maent yn aelodau, sy'n wir yn achos clybiau, a fyddai'n bosibl ystyried cael canllawiau pellach er mwyn helpu pobl yn yr amgylchiadau hynny? Yn amlwg, nid ydym eisiau i bobl yrru'n bell iawn, ond bydd rhai gweithgareddau, yn anorfod, lle bydd angen i bobl yrru i'w cyrraedd. Mae'n amhosibl gwneud rheolau ar gyfer pob amgylchiad posibl, rwy'n deall hynny, ond Brif Weinidog, os nad y prynhawn yma, efallai y gellir ystyried gwneud y sefyllfa fymryn yn gliriach i'r bobl hynny.

Lywydd, hoffwn ddiolch i Carwyn Jones am hynny. Rwy'n cytuno ag ef na allwch gael rheol ar gyfer pob achlysur, ac mae'n rhaid i bob un ohonom fel dinasyddion wneud penderfyniadau ynglŷn â'n hymddygiad ein hunain, a gwneud penderfyniadau o fewn cwmpas y rheolau fel y'u gosodwyd. Felly, canllawiau pellach—gallwn edrych ar hynny yn sicr, ond y prynhawn yma, rwy'n hapus iawn i ddweud wrth bobl yng Nghymru mai dim ond tri chwestiwn sydd angen iddynt ofyn i'w hunain: a ydynt yn mynd allan i wneud ymarfer corff? Os yw'n ymarfer corff, maent wedi mynd heibio i'r rhwystr cyntaf. A yw'n lleol? Ac os yw'n lleol, maent wedi mynd heibio i'r ail rwystr. Ac a oes modd gwneud yr ymarfer corff hwnnw mewn ffordd sy'n cadw pellter cymdeithasol? Ac os gallant roi ateb cadarnhaol i'r tri chwestiwn, maent wedi mynd yn bell, rwy'n credu, i wneud y math o benderfyniad sydd angen iddynt ei wneud ynglŷn ag a yw'r hyn y maent yn gofyn yn ei gylch o fewn y rheolau fel y cytunwyd arnynt yma yng Nghymru ai peidio.

Diolch i'r Prif Weinidog.