Detholwyd y gwelliannau canlynol: gwelliannau 1, 2, 3, 4 a 5 yn enw Rhun ap Iorwerth.

Symudwn ymlaen at eitem 7 ar ein hagenda, sef y ddadl ar siarter ddrafft y BBC. Galwaf ar Weinidog y Gymraeg a Dysgu Gydol Oes i gynnig y cynnig. Alun.

Cynnig NDM6097 Jane Hutt

Cynnig bod Cynulliad Cenedlaethol Cymru:

Yn nodi bod Llywodraeth y DU wedi cyhoeddi Siarter Frenhinol ddrafft y BBC a Chytundeb Fframwaith drafft y BBC.

Cynigiwyd y cynnig.

Diolch yn fawr iawn, Ddirprwy Lywydd. Dywedais pan aethom i'r afael â'r materion hyn y tro diwethaf cyn toriad yr haf y byddwn yn rhoi cyfle i Aelodau drafod siarter ddrafft y BBC yn amser y Llywodraeth pan fyddai’r siarter yn cael ei chyhoeddi. Bydd yr Aelodau'n ymwybodol bod y siarter wedi’i chyhoeddi gan Lywodraeth y Deyrnas Unedig ar 15 Medi, ac mae hwn yn gyfle i Aelodau fynegi eu barn ar y darpariaethau a gynhwysir yn y drafft hwnnw. Ond mae hefyd yn gyfle i mi fel Gweinidog, ac i eraill glywed, ond hefyd i wrando ar yr hyn sydd gan Aelodau i'w ddweud am y darpariaethau yn siarter y BBC.

Mae'r BBC yn un o’r sefydliadau cenedlaethol pwysicaf sydd gennym yn y Deyrnas Unedig. Mae'n dod â ni at ein gilydd ac mae'n rhoi cyfle i ni weld ein hunain yn cael ein portreadu ar y sgrin, a hefyd i gael dadl a thrafodaeth a chael gwybodaeth am ein bywyd cenedlaethol. Mae'n ddyletswydd arnom ni fel gwleidyddion a chynrychiolwyr etholedig i gydnabod y rhan yr ydym yn ei chwarae wrth gefnogi a galluogi'r BBC i barhau i gyflawni'r swyddogaethau hyn. Drwy wneud hynny, mae hefyd yn bwysig, rwy’n credu, i ni gydnabod yr hyn sy'n iawn ac yn briodol i ni beidio â’i wneud hefyd. Nid yw'n iawn nac yn briodol i unrhyw wleidydd etholedig, yn fy marn i, gam-drin neu fwlio newyddiadurwyr y BBC am nad ydynt yn dilyn y llinell y byddai'n well gan rai ohonom iddynt ei dilyn; am nad ydynt yn sicrhau bod y BBC yn ddarlledwr y wladwriaeth yn hytrach na darlledwr cyhoeddus, ac mae hynny'n golygu bod yn rhaid i bob un ohonom, beth bynnag yw ein barn breifat, sicrhau bod newyddiadurwyr y BBC ac uniondeb y BBC yn cael ei ddiogelu a'i gyfoethogi bob amser.

Y datganiad ysgrifenedig a ryddhawyd gennyf yr wythnos diwethaf oedd ymateb cychwynnol Llywodraeth Cymru i’r siarter ddrafft hon a'r cytundeb fframwaith. Yr hyn a geisiais ei wneud yn y datganiad hwnnw oedd nodi'r meysydd hynny lle y mae'r siarter wedi’i gwella'n sylweddol, fel ei bod yn gorchymyn y BBC i ddarparu mwy ar gyfer Cymru ac yn galluogi pobl Cymru drwy'r Cynulliad Cenedlaethol hwn—a’r Cynulliad Cenedlaethol yn hytrach na Llywodraeth Cymru—i ddwyn y BBC ac Ofcom i gyfrif mewn modd mwy llym. Mae'r rhain yn faterion yr ydym wedi eu trafod yn y lle hwn am rai blynyddoedd.

Mae'n amlwg bod yna rai materion na phenderfynwyd arnynt hyd yma y byddem yn dymuno eu datrys cyn i'r siarter gael ei chwblhau. Ddoe, cyfarfûm â'r Ysgrifennydd Gwladol dros Ddiwylliant, y Gemau Olympaidd, y Cyfryngau a Chwaraeon a chawsom, yn fy marn i, gyfarfod da iawn i drafod ein gweledigaethau gwahanol, weithiau, ond gweledigaethau a rennir ar gyfer dyfodol y BBC. Rwy'n hyderus iawn y bydd Llywodraeth Cymru a Llywodraeth y Deyrnas Unedig yn gallu gweithio gyda'i gilydd i sicrhau’r darpariaethau a fydd yn galluogi'r BBC i wasanaethu poblogaeth gyfan y Deyrnas Unedig, gan gynnwys Cymru.

Rydym wedi, wrth gwrs, cymryd rhan yn llawn yn y broses o adolygu’r siarter dros y misoedd diwethaf. Mae'r memorandwm cyd-ddealltwriaeth y gwnaethom gytuno arno y llynedd yn nodi sut y bydd Llywodraeth y Deyrnas Unedig, Llywodraeth Cymru, Ymddiriedolaeth y BBC a Gweithrediaeth y BBC yn parhau i gydweithio a gweithio ar y materion hyn. Nid yw'r siarter ddrafft a'r cytundeb fframwaith yn cynnwys popeth yr ydym ni a gweinyddiaethau datganoledig eraill wedi galw amdano am ystod ein trafodaethau â Llywodraeth y Deyrnas Unedig. Fodd bynnag, nid wyf yn credu y byddem yn y sefyllfa yr ydym ni ynddi heddiw heb ein mewnbwn uniongyrchol i'r adolygiad o’r siarter yn ystod y misoedd diwethaf. Yr oeddwn yn ddiolchgar i'r Ysgrifennydd Gwladol am gywair ei gohebiaeth ag Aelodau yn y fan yma wrth fynd i'r afael â'r materion hynny a mynd i'r afael â'r berthynas waith rhwng y ddwy Lywodraeth. Mae ein cyfraniad at y broses adolygu siarter wedi bod yn hanfodol ac, yn fy marn i, mae wedi sicrhau bod buddiannau Cymru wedi’u gwarchod yn dda.

Mae'r siarter yn rhoi pwrpas cyhoeddus cryfach o lawer i’r BBC—i adlewyrchu, cynrychioli a gwasanaethu cymunedau amrywiol Cymru a chenhedloedd a rhanbarthau eraill y Deyrnas Unedig. Wrth wneud hynny, mae’n rhaid iddi yn awr gefnogi economïau creadigol ar draws y DU hefyd, gan gynnwys y diwydiannau creadigol ffyniannus sydd gennym yma yng Nghymru. Mae hyn yn golygu y gallwn ddisgwyl mwy o gynnwys a rhaglenni, a chynnwys a rhaglenni gwell, wedi’u cynhyrchu ar gyfer Cymru, am Gymru ac yng Nghymru, ar draws y BBC gyfan.

Rwy'n falch iawn bod y siarter yn rhoi ymrwymiad o'r newydd i wasanaethau yn y Gymraeg hefyd. Mae'r cytundeb fframwaith sy'n cyd-fynd â’r siarter yn ailddatgan partneriaeth y BBC ag S4C, sy’n ‘cydweithio i gadw a diogelu annibyniaeth y ddwy'.

Mae hefyd yn darparu setliad ariannol cryf mewn cysylltiad â’r elfen o gyllid S4C sy’n dod o ffi'r drwydded, sy'n gwbl hanfodol os yw'r annibyniaeth i gael ei diogelu yn y dyfodol ac os yw'r annibyniaeth honno yn mynd i fod yn annibynniaeth ystyrlon.

Er bod y setliad yn darparu sefydlogrwydd ariannol i S4C hyd at 2022, mae'r ffaith nad oes cynnydd yn y cyllid a dim lwfans ar gyfer chwyddiant yn golygu y bydd y sianel yn wynebu heriau sylweddol yn y dyfodol. Mae Llywodraeth Cymru yn gwbl ymwybodol o bwysigrwydd y ddau beth hyn i S4C ac mae wedi bod yn glir ynghylch yr angen i ddiogelu annibyniaeth S4C ac i sicrhau ei sefyllfa ariannol. Felly, byddaf yn gofyn i Aelodau gefnogi gwelliant 1 yn enw Rhun ap Iorwerth. Byddwn ni, dylwn i ddweud, yn cefnogi bob un o'r gwelliannau i'r cynnig y prynhawn yma.

Rwyf yn croesawu bwriad Llywodraeth y Deyrnas Unedig i gynnal adolygiad cynhwysfawr o S4C, sydd yn rhywbeth y mae Llywodraeth Cymru wedi gwthio amdano’n barhaus ac yn rhywbeth y mae’r ddeddfwriaeth yn mynnu y dylai ddigwydd bob pum mlynedd. Yn ein barn ni, dylai hyn fod wedi ei gynnal ochr yn ochr â'r adolygiad o siarter y BBC, yn hytrach nag ar ei ôl, ond rydym yn cydnabod y sefyllfa bresennol. Byddem wedi hoffi gweld adolygiad ehangach, mwy sylfaenol o anghenion Cymru o ran darlledu gwasanaeth cyhoeddus. Fodd bynnag, yr hyn y mae angen i ni ei wneud yw sicrhau y bydd yr adolygiad cynhwysfawr o S4C, yr ydym yn gobeithio ac yn disgwyl iddo gael ei gynnal y flwyddyn nesaf, yn gynhwysfawr ac yn cryfhau S4C yn y dyfodol.

Fy mhryder, Ddirprwy Lywydd, wrth edrych ar y siarter ddrafft a'r cytundeb fframwaith oedd y byddai'n adlewyrchu'r ymrwymiadau y mae cyfarwyddwr cyffredinol y BBC, Tony Hall, wedi eu gwneud yn ei lythyr at y Prif Weinidog ar 12 Mai, ac sydd wedi’u trafod yn y lle hwn ar achlysuron blaenorol. Mae hyn yn cynnwys cydnabod bod yn rhaid i'r portread a’r gynrychiolaeth o Gymru a'r gwledydd datganoledig eraill wella. Rydym hefyd yn cefnogi'r bwriad i gael golygydd comisiynu drama sy'n gyfrifol am bob cenedl ac rydym yn gwbl ffyddiog y bydd hyn yn digwydd, o ystyried datblygiad Caerdydd fel canolbwynt drama’r BBC.

Mae Arglwydd Hall hefyd wedi gwneud nifer o addewidion cyhoeddus pwysig i Gymru, gan gynnwys cyllid ychwanegol ar gyfer gwella gwasanaethau ac ar gyfer cynnwys mwy pwrpasol. Rwy'n fodlon bod cenhadaeth y BBC, ei dibenion cyhoeddus a’i chylch gwaith creadigol yn cael eu cryfhau yn sylweddol yn y siarter ddrafft, gan roi gorchymyn clir ac effeithiol i’r BBC i ddarparu llawer mwy i Gymru. Felly, rwyf yn edrych ymlaen at weld ymrwymiadau'r Arglwydd Hall yn cael eu cyflwyno’n llawn. Gadewch i mi ddweud beth yr wyf yn ei olygu wrth hynny: rydym yn deall bod BBC Cymru a hefyd y BBC ar draws y Deyrnas Unedig yn cyhoeddi targedau ar gyfer gwneud arbedion. Rydym yn disgwyl—ac rwy’n credu mai’r bwriad a nodwyd gan yr Arglwydd Hall oedd—y dylai'r cyllid ychwanegol fod yn ychwanegol, yn gynnydd net ac nid dim ond yn lle rhai o'r arbedion y galwyd amdanynt. Ac mae hynny’n arwydd pwysig o uniondeb yr addewidion a wnaed gan y BBC. Rydym yn disgwyl gallu credu yn addunedau’r BBC heb eu cwestiynu, a heb archwilio’r print mân, efallai. Felly, rydym ni yn disgwyl gweld yr adnoddau ychwanegol net hyn yn cael eu cyflwyno i BBC Cymru dros y cyfnod sydd i ddod.

Rydym yn gobeithio ac yn disgwyl y bydd Ken MacQuarrie, a benodwyd yr wythnos diwethaf yn gyfarwyddwr gwledydd a rhanbarthau y BBC, yn arwain ar ymdrech ragweithiol a phwrpasol ar y cyd i gefnogi BBC Cymru Wales i gyflawni dros Gymru a'r gwledydd datganoledig eraill.

Yn ei chynlluniau blynyddol, bydd yn rhaid i’r BBC yn awr nodi sut y bydd yn cyflawni ei dyletswyddau newydd, gan gynnwys gwella gwasanaethau i Gymru. Mae'n ofynnol iddi adrodd yn fanwl ar ba mor dda y mae'n cyflawni yn erbyn y cynlluniau hyn a bydd Ofcom yn gallu rheoleiddio i sicrhau bod y BBC yn gwneud mwy os yw’r nodau y mae'n eu gosod i’w hunan yn annigonol neu os nad yw’n llwyddo i’w cyflawni. Yn hanfodol, bydd gan Gynulliad Cenedlaethol Cymru yn awr hefyd bwerau i graffu ar y BBC, i’w galw i ymddangos gerbron pwyllgorau ac i’w dwyn i gyfrif yn uniongyrchol, sy’n rhywbeth, nad oedd gan neb ond Senedd y DU yr hawl i’w wneud yn y gorffennol. Mae'n iawn ac yn briodol bod pob un o Seneddau’r Deyrnas Unedig yn chwarae rhan wrth ddwyn ein sefydliadau yn y DU i gyfrif, ac mae’n rhaid i’r Senedd hon chwarae ei rhan yn hynny o beth hefyd. Rwy'n credu mai un o'r materion hollbwysig y mae angen i ni fynd i'r afael ag ef fel seneddwyr yw bod atebolrwydd rhyng-sefydliadol yn cryfhau’r Deyrnas Unedig ac yn cryfhau sefydliadau’r Deyrnas Unedig. Rwy’n gobeithio y bydd y darlledwyr gwasanaeth cyhoeddus yn atebol i'r Cynulliad Cenedlaethol hwn yn hytrach nag i’r Llywodraeth hon, ac rwy’n credu y bydd hynny'n gam pwysig ymlaen.

Bydd gan fwrdd newydd y BBC aelod anweithredol dros Gymru, a’i swyddogaeth fydd sicrhau bod y BBC yn deall buddiannau Cymru ac yn gweithredu arnynt o’r cychwyn cyntaf. Bydd Llywodraeth Cymru yn chwarae rhan bwysig yn y broses o recriwtio’r aelod hwnnw i Gymru, ac yn awr mae angen ein cydsyniad ni cyn y gellir gwneud y penodiad hwnnw. Felly, bu gwir gynnydd ar nifer o faterion pwysig.

A wnaiff y Gweinidog ildio?

Gwnaf.

O ystyried yr hyn yr ydych chi wedi'i ddweud, ac yr wyf yn cytuno’n llwyr ag ef, ynghylch pa mor bwysig yw hi bod y Cynulliad Cenedlaethol hwn yn chwarae mwy o ran wrth ddwyn y BBC i gyfrif, a gan y bydd gan Lywodraeth Cymru ran uniongyrchol i’w chwarae yn y broses o benodi aelod bwrdd y BBC, a ydych chi’n cytuno â mi y byddai'n ddymunol i bwyllgor diwylliant y Cynulliad chwarae rhan uniongyrchol wrth gynnal gwrandawiadau ar y rhai sy’n gwneud cais am y swydd honno?

Yn amlwg, mae sut y mae'r Cynulliad yn cynnal ei fusnes yn fater i'r Cynulliad ac nid yn fater i’r Llywodraeth [Aelodau'r Cynulliad: 'O.']. Byddwn yn petruso—byddwn yn petruso—i sefyll yma fel aelod o'r Weithrediaeth ac awgrymu i bwyllgorau sut y maent yn dwyn y Weithrediaeth ac eraill i gyfrif. Rwy’n credu bod llawer o dalent, gwybodaeth a sgiliau yn y Siambr hon a byddwn yn gwahodd yr holl dalent honno i sicrhau bod y materion hyn yn cael eu datblygu yn briodol—[Torri ar draws.] Ildiaf i arweinydd y Ceidwadwyr os yw'n dymuno i mi wneud hynny.

Hoffwn ategu'r hyn a ddaeth o feinciau cefn y Blaid Lafur. Rwyf yn credu ei bod yn egwyddor sylfaenol, pan fyddwch wedi treulio rhan fawr o'ch araith yn siarad am swyddogaeth y Cynulliad yn craffu ar y BBC, y gallai Llywodraeth Cymru edrych ar ei gweithredoedd ei hunan, a darparu ateb yma a fyddai’n ymgorffori'r pwyllgor diwylliant, neu un o gyrff y Cynulliad hwn, yn y broses benodi honno, fel yr ydych yn ei wneud gyda chomisiynwyr ar hyn o bryd.

Rwyf yn dweud wrthych—nid wyf yn anghytuno â hanfodion ei bwynt—ond rwyf am ddweud wrtho ei bod yn briodol mai materion i'r Cynulliad Cenedlaethol ac nid i'r Llywodraeth yw’r materion hynny. Mae'n gwbl hanfodol i mi fod y rhaniad rhwng y Weithrediaeth a'r ddeddfwrfa yn cael ei barchu a bod y ddeddfwrfa ei hun yn penderfynu sut y mae'n gweithredu, yn hytrach na fy mod i’n gwneud awgrymiadau, a allai neu a allai beidio â chael eu derbyn yn dda.

Fe orffennaf drwy ddweud hyn: rwyf yn gobeithio ein bod yn sefydlu ffordd newydd ymlaen; ffordd ymlaen a fydd yn sicrhau ein bod yn parhau i gael darlledwr cyhoeddus bywiog yn y Deyrnas Unedig; darlledwr sy'n adlewyrchu bywyd y Deyrnas Unedig gyfan, ble bynnag yr ydym a ble bynnag yr ydym yn byw; darlledwr sy'n adlewyrchu y Deyrnas Unedig iddi ei hun ac sy’n hyrwyddo’r Deyrnas Unedig i'r byd. Mae materion pwysig y mae angen inni fynd i'r afael â nhw a byddwn yn parhau i fod angen mynd i'r afael â nhw yn dilyn y siarter hon, o ran adolygiad canol tymor, setliad ffi'r drwydded a newidiadau eraill i'r cytundeb fframwaith. Ond yr hyn sydd gennym yn y fan yma yw cyfle i sicrhau bod darlledu gwasanaeth cyhoeddus yn parhau yn y Deyrnas Unedig, yn agored ac yn rhydd; i sicrhau bod gennym atebolrwydd ac i sicrhau bod yr atebolrwydd hwnnw i sefydliadau democrataidd y Deyrnas Unedig, ac nid dim ond i Lywodraethau'r Deyrnas Unedig. Rwy'n credu bod hwnnw'n egwyddor bwysig yr ydym wedi gwneud cynnydd arni yn ystod yr wythnosau a'r misoedd diwethaf.

Daeth y Llywydd i’r Gadair.

Edrychaf ymlaen at glywed yr hyn sydd gan yr Aelodau i'w ddweud. Edrychaf ymlaen at wrando ar yr hyn sydd gan yr Aelodau i'w ddweud a byddaf yn sicrhau bod y ddadl y prynhawn yma yn cael ei dwyn i sylw'r Ysgrifennydd Gwladol ac eraill sy’n ystyried y materion hyn. Rwy’n gobeithio y bydd yr Aelodau'n parhau i gyfrannu yn y ffordd y maent wedi ei wneud dros y misoedd diwethaf i sicrhau ein bod, fel sefydliad yn y fan yma, yn gallu dwyn pob un o'n sefydliadau cenedlaethol ledled y DU i gyfrif ar ran pobl Cymru.

Rwyf wedi dethol y pum gwelliant i’r cynnig ac rydw i’n galw ar Bethan Jenkins i gynnig y pum gwelliant a gyflwynwyd yn enw Rhun ap Iorwerth.

Gwelliant 1—Rhun ap Iorwerth

Ychwanegu pwynt newydd ar ddiwedd y cynnig:

Yn nodi'r cyfeiriadau cadarnhaol at S4C yng Nghytundeb Fframwaith Drafft y BBC ac yn enwedig y cyfeiriad at y nod a gaiff ei rannu rhwng S4C a'r BBC o gydweithio i gydnabod ac amddiffyn eu hannibyniaeth.

Gwelliant 2—Rhun ap Iorwerth

Ychwanegu pwynt newydd ar ddiwedd y cynnig:

Yn galw ar Lywodraeth y DU i sicrhau bod yr adolygiad arfaethedig o gylch gwaith a chyllid S4C, a ddisgwylir yn 2017, yn ystyried lefel y cyllid, a'r dull mwyaf priodol o gyllido S4C yn yr hirdymor i amddiffyn ei hannibyniaeth a sicrhau y gall gynhyrchu rhaglenni o ansawdd uchel i gynulleidfaoedd Cymru am flynyddoedd i ddod.

Gwelliant 3—Rhun ap Iorwerth

Ychwanegu pwynt newydd ar ddiwedd y cynnig:

Yn nodi, â phryder, y goblygiadau i BBC Cymru o ran peidio â newid ffi’r drwydded.

Gwelliant 4—Rhun ap Iorwerth

Ychwanegu pwynt newydd ar ddiwedd y cynnig:

Yn galw ar y BBC i sicrhau y caiff adnoddau eu dyrannu i anrhydeddu'r ymrwymiadau a wnaed yn Siarter Frenhinol Ddrafft y BBC i gynulleidfaoedd yng Nghymru, gan gynnwys:

(a) bod y BBC yn adlewyrchu ac yn cynrychioli cymunedau amrywiol y DU, a'i bod yn codi ymwybyddiaeth o'r gwahanol ddiwylliannau a safbwyntiau yn ei chymdeithas;

(b) bod yn rhaid i'r BBC gefnogi ieithoedd rhanbarthol a lleiafrifoedd y DU, a pharhau i gefnogi rhaglenni a gynhyrchir yn Gymraeg; ac

(c) bod safbwyntiau a diddordebau gwahanol y cyhoedd a chynulleidfaoedd ledled y DU yn cael eu hystyried wrth i'r BBC wneud penderfyniadau.

Gwelliant 5—Rhun ap Iorwerth

Ychwanegu pwynt newydd ar ddiwedd y cynnig:

Yn galw ar Lywodraeth y DU i sicrhau y bydd unrhyw reoleiddiwr y BBC yn y dyfodol hefyd yn atebol i Gynulliad Cenedlaethol Cymru.

Cynigiwyd gwelliannau 1, 2, 3, 4 a 5.

Diolch. Mae'r siarter frenhinol ddrafft a chytundeb fframwaith drafft y BBC yn cyrraedd ar adeg pan fydd gan Gynulliad Cenedlaethol Cymru a’r Llywodraeth bellach swyddogaeth ymgynghori ffurfiol o ran y BBC a'i dyfodol. Felly, rwy’n credu ei bod yn hanfodol ein bod yn defnyddio'r swyddogaeth hon, a grëwyd yn y memorandwm cyd-ddealltwriaeth diweddar, er mwyn sicrhau bod llais Cymru a phryderon cynulleidfaoedd Cymru yn cael eu clywed wrth wraidd y Llywodraeth ac yma yn y Senedd. I raddau helaeth, caiff hynny ei gydnabod yn y penderfyniad diweddar i greu’r Pwyllgor Diwylliant, y Gymraeg a Chyfathrebu newydd. Rwy’n falch o fod yn Gadeirydd arno, ond mae hefyd yn cyflwyno cyfrifoldeb newydd a phwysig i graffu’n llawn ar sut y caiff y BBC ei hariannu, yn ogystal â sut y mae’n darparu ei gwasanaethau yma yng Nghymru. A gan ein bod nawr wedi crybwyll yr Aelod dros Gymru ar y bwrdd, rwy’n siŵr bod hynny’n rhywbeth y gallwn ni, fel pwyllgor, ei drafod ymhellach—mae'n digwydd gydag Archwilydd Cyffredinol Cymru. Roeddwn i yn un o’r Aelodau Cynulliad a benododd yr archwilydd cyffredinol blaenorol, ac mae hynny'n rhywbeth yr wyf yn siŵr y gallwn ni osod cynsail ar ei gyfer gyda’r pwyllgor newydd hwn.

Ond mae'r siarter wedi dod ar adeg pan fo'r ddadl ynghylch sut y mae bywyd yng Nghymru yn cael ei adlewyrchu gan y BBC, ynghyd â'i bortread ar draws y rhwydwaith, yn dod i'r amlwg unwaith eto. Bydd fy mhwyllgor i yn falch o gael cynnal proses graffu gyda Tony Hall, yn ogystal â BBC Cymru, fel eu bod yn gallu ein hateb yn uniongyrchol ynghylch yr hyn y maent yn ei wneud yma yng Nghymru. Fel y dywedodd y Gweinidog, rydym wedi derbyn ymrwymiad o gyllid ychwanegol ar draws Cymru, yr Alban a Gogledd Iwerddon, ond, hyd yma, nid ydym wedi cael unrhyw fanylion penodol ynghylch yr arian hwnnw, ac mae'n rhaid i ni fod yn sicr—mae’n rhaid i ni fod yn sicr—fel y dywedodd y Gweinidog, fod hwn yn ychwanegol at yr hyn y bydd Cymru yn ei gael, nid wedi’i greu o’r arbedion y mae’n rhaid i BBC Cymru ddod o hyd iddynt yn ffi'r drwydded ar hyn o bryd.

Felly, mae sicrhau bod gan Gymru bresenoldeb ystyrlon ar y BBC wedi cael hwb newydd ers i’r gorfforaeth golli un o’i rhaglenni blaenllaw yn ddiweddar—rwy'n siwr y bydd rhai ohonoch wedi cael llond bol o glywed amdani erbyn hyn—'The Great British Bake off'. Rwyf yn ei gwylio weithiau, ond nid oes gen i’r un obsesiwn â rhai pobl, ond mae wedi gwneud i lawer o bobl feddwl. Os na all fforddio i ddal gafael ar rywbeth sydd wedi tyfu yn rhan annatod o arlwy’r BBC, a all felly barhau i fod yn bopeth i bawb, neu wedyn bod mewn perygl o golli cynulleidfaoedd, gan eu gwthio oddi wrth y BBC? Rwy'n credu bod hwn yn gwestiwn pwysig y mae angen i ni fynd i'r afael ag ef ar gyfer Cymru hefyd.

Rydym wedi mynd i mewn—

Member of the Senedd:

A wnewch chi dderbyn ymyriad?

Ni fydd gennyf amser, mae'n ddrwg gennyf—fel arall, ni fyddaf yn llwyddo i ddod i ben.

Mae Plaid Cymru wedi cynnig pum gwelliant i gynnig Llywodraeth Cymru. Mae gwelliannau 1 a 2 yn ymwneud ag S4C. Rydym yn falch y cyfeirir yn gadarnhaol at y sianel yn y cytundeb fframwaith, yn enwedig nod cyffredin S4C a'r BBC o gydweithio i ddiogelu annibyniaeth ei gilydd. Byddem hefyd yn hoffi i Lywodraeth y DU sicrhau bod yr adolygiad o gylch gwaith a threfniadau ariannu S4C y flwyddyn nesaf yn ystyried y lefel a’r ffordd fwyaf priodol o’i hariannu yn y tymor hir. Felly, mae’n rhaid inni ystyried y DCMS—mae arian Llywodraeth y DU yn y pair yma hefyd. Felly, rydym eisiau iddi fod yn annibynnol, rydym eisiau iddi gael ei diogelu ac rydym ni eisiau iddi gyflwyno rhaglenni o ansawdd uchel am flynyddoedd i ddod. Dylai gwella ei chylch gwaith fynd beth o’r ffordd tuag at gyflawni hynny.

Felly, mae'r Cynulliad yn gwybod yn iawn pa mor bwysig yw S4C, nid yn unig i siaradwyr Cymraeg, ond i'r economi ehangach hefyd. Mae'r sianel wedi bod yn arbennig o lwyddiannus o ran cyflenwi swyddi sy'n talu'n dda mewn ardaloedd y tu allan i Gaerdydd, a hoffem weld mwy o hynny.

Rydym hefyd yn bryderus iawn am y drwydded arian gwastad, fel y soniais yn gynharach—y cytundeb arian gwastad o ran ffi'r drwydded. A fydd hynny’n effeithio ar yr ymrwymiadau a wnaed yn y siarter ddrafft i gynulleidfaoedd yng Nghymru? Mae BBC Cymru wedi cyhoeddi y mis hwn y bydd angen iddi ddod o hyd i arbedion o £9 miliwn bob blwyddyn erbyn 2022 er mwyn ymdopi â’r cytundeb arian gwastad o ran ffi’r drwydded. Mae cyfarwyddwr BBC Cymru, Rhodri Talfan Davies, wedi dweud ei fod yn gobeithio cyfyngu ar yr arbedion mewn meysydd cynnwys i tua £3 miliwn dros bum mlynedd. Cawsom nifer o addewidion gan gyfarwyddwr cyffredinol y BBC ym mis Mai eleni, gan gynnwys cyllid ychwanegol ar gyfer gwella gwasanaethau. Mae’n rhaid i'r arian newydd a addawyd fod yn ychwanegol, fel y dywedais yn gynharach, ac nid dim ond talu am ran neu’r cyfan o'r arbedion a amlinellwyd gan BBC Cymru Wales yn ei datganiad diweddaraf.

Fel yr ydym wedi clywed y Gweinidog yn ei ddweud, a byddaf yn gorffen gyda hyn, mae Ofcom bellach yn gyfrifol am sicrhau bod y BBC yn cyflawni ar yr ymrwymiadau a amlinellir yn y siarter. Er mwyn i hyn ddigwydd, mae angen iddo ddeall beth y mae pobl Cymru yn ei ddisgwyl gan y BBC yn ystod cyfnod y siarter nesaf, a dyna pam yr wyf wedi gofyn i Ofcom ddod i’n pwyllgor i roi tystiolaeth glir o ran sut y maent yn gweld eu swyddogaeth o reoleiddio’r BBC yn y dyfodol. Rwyf hefyd yn falch o fod wedi clywed mewn digwyddiad diweddar ym Mae Caerdydd y bydd aelod dros Gymru ar brif fwrdd canolog Ofcom, fel y gallwn gael mewnbwn yn y fan honno hefyd. Rwy'n credu ei bod yn bwysig, yn enwedig gyda chwestiynau o ran lluosogrwydd y cyfryngau yma yng Nghymru, gydag anawsterau posibl mewn busnesau newydd—mae’r 'Port Talbot Magnet' wedi dweud na fydd yn gallu parhau fel papur newydd ar-lein ac argraffedig yn fy rhanbarth i—mae'n rhaid i ni barhau i roi pwysau, nid yn unig ar ddarlledwyr ond ar y cyfryngau yn gyffredinol, a dangos iddynt ein bod ni o ddifrif ac y byddwn yn eu dwyn i gyfrif. Diolch yn fawr.

A gaf i ddiolch i Lywodraeth Cymru am gyflwyno'r ddadl hon? Rwy’n gobeithio y bydd gweinyddiaethau gwledydd eraill y DU yn rhoi croeso yr un mor gynnes i'r siarter derfynol ag y gwnaeth Llywodraeth Cymru. Mae darllen datganiadau yr Ysgrifennydd Gwladol a'r Gweinidog wedi bod mor galongynhesol ag agor cerdyn Sain Folant Hallmark. Rydym hyd yn oed wedi clywed y Gweinidog yn cymeradwyo'r setliad ariannol cryf ar gyfer dyfodol S4C. Rwyf yn cael fy nhemtio i ofyn i chi, 'Pwy ydych chi, a beth ydych chi wedi'i wneud â'r Alun Davies go iawn?' [Chwerthin.] Yr hyn yr wyf yn hoffi meddwl sydd wedi digwydd, fodd bynnag, yw cam ymlaen o ran aeddfedrwydd y berthynas rhwng y ddwy Lywodraeth. Wyddoch chi, gadewch i ni fod ychydig bach yn hael yn y fan yma. Ar y mater hwn, sydd yn amlwg yn fater nad yw wedi’i ddatganoli, mae’r ddwy Lywodraeth wedi bod yn awyddus i ddangos pa mor dda y maent yn gweithio gyda'i gilydd, a gall DCMS, efallai, ddangos y ffordd i rai o adrannau Llywodraethol eraill y DU ynghylch sut i weithio gyda Llywodraeth Cymru a Swyddfa Cymru.

Mae'r Ceidwadwyr Cymreig yma yn y Cynulliad hefyd yn croesawu'r gwelliannau yn y siarter ddrafft a’r cytundeb. Nid fyddaf yn ailadrodd bob un ohonynt eto. Rwy'n meddwl bod canolbwyntio o’r newydd ar hawliau cenhedloedd i gynrychiolaeth deg, yn nau ystyr y gair, yn brawf diddorol i’r Cynulliad. Wrth gefnogi holl welliannau Plaid, rwy’n mynd i ganolbwyntio ar yr olaf ohonynt.

Mae'r Ceidwadwyr Cymreig wedi galw am atebolrwydd deuol ers sawl blwyddyn bellach, ac rydym yn croesawu'r memorandwm cyd-ddealltwriaeth rhwng y ddwy Lywodraeth. Ond beth sy'n digwydd nesaf? A fydd astudiaeth achos o werth a ffurf atebolrwydd heb gyfrifoldeb uniongyrchol? Oherwydd nid oes gan Lywodraeth Cymru unrhyw gyfrifoldeb uniongyrchol am y BBC, nac unrhyw ddarlledwr; nid oes gan y Cynulliad unrhyw gyfrifoldeb ychwaith. Eto i gyd mae Llywodraeth y DU wedi rhoi’r dasg o gymeradwyo aelod Cymru o fwrdd newydd y BBC i Lywodraeth Cymru. Nawr, rwy’n gwerthfawrogi nad yw cymeradwyo yr un fath â phenodi, ond mae mewn gwirionedd yn golygu feto ar benodiad, ac mae hyn yn edrych yn debyg i ddatganoli cyfrifoldeb i Lywodraeth Cymru am benderfyniad ar faes y derbynnir y bydd cyn bo hir yn faes cymhwysedd a gedwir yn ôl. Os felly, byddai’r Ceidwadwyr Cymreig, ar yr adeg hon, fel yr ydych wedi clywed, yn eithaf brwdfrydig dros y syniad o gael gwrandawiad cadarnhau ar gyfer yr aelod hwnnw o'r bwrdd, gan ganiatáu i'r Cynulliad graffu ar benderfyniad gan Lywodraeth Cymru neu, yn well fyth, mewn gwirionedd, i fod yn rhan o’r broses o wneud y penderfyniad hwnnw.

O ran gosod adroddiadau a rhoi tystiolaeth i bwyllgorau’r Cynulliad—hoffwn i chi ystyried pedwar peth, Weinidog. Y cyntaf—ac nid wyf yn credu ein bod yn mynd i anghytuno ar hyn—yw y dylai pob darlledwr perthnasol ateb i'r Cynulliad hwn mewn cysylltiad â rhwymedigaethau gwasanaeth cyhoeddus, sydd yn anochel yn ymdrin â meysydd pwnc datganoledig. Rwy’n sylweddoli mai trafod y siarter ydym ni heddiw, wrth gwrs, ond yr wyf yn deall o ddadleuon yn y pedwerydd Cynulliad fod yna awydd i’r gofyniad hwn beidio â chael ei gyfyngu i'r BBC. Os yw rhoi mwy o ystyriaeth i'r genedl yn mynd i fod yn un o ofynion trwydded y BBC, yna dylai fod felly ar gyfer darlledwyr gwasanaeth cyhoeddus eraill hefyd. Efallai mai mater i Ofcom yw hwn, maes o law, ond roeddwn yn falch o glywed Bethan yn cadarnhau y bydd aelod Cymru ar fwrdd Ofcom hefyd.

Yn ail, mae'r targed ar gyfer mwy o gynhyrchu y tu allan i Lundain, cryfhau diben cyhoeddus y genedl i adlewyrchu effaith a chyfraniad y BBC i’r economi greadigol yng Nghymru, a’r cadarnhad ynglŷn â chynyrchiadau yn Gymraeg, wrth gwrs, eisoes yn siarad yn uniongyrchol â chymhwysedd derbyniedig y Cynulliad i graffu ar ddatblygiad economaidd Cymru a'r Gymraeg. A fydd gan y BBC yr hawl i wrthod ateb unrhyw gwestiynau nad ydynt wedi’u cyfyngu’n llym i’r pynciau datganoledig hynny? A gawn ni ein cywilyddio i wisgo rhyw fath o 'Welsh Not’ ar gyfer pwerau a gadwyd yn ôl o amgylch ein gyddfau os ydym yn llithro dros y llinell? Rwyf wir yn gobeithio na fydd hynny’n digwydd.

Yn drydydd, beth sy'n digwydd i adroddiadau craffu y Cynulliad? Rwyf wedi codi hyn gyda Bethan o'r blaen. Roeddwn yn falch iawn o weld yr Ysgrifennydd Gwladol, mewn gwirionedd, yn cyfeirio'n benodol at ein hadroddiadau yn ei datganiad, ond rwy’n credu bod mwy o waith i’w wneud o hyd i egluro sut y gall ein canfyddiadau ddwyn yr un pwysau â rhai'r Pwyllgor Dethol ar Faterion Cymreig, y pwyllgor dethol diwylliant, neu'r pwyllgor Tŷ’r Arglwyddi priodol. Wrth gwrs, rydym ni eisiau craffu ar y BBC, nid dim ond BBC Cymru. Mae'n rhwydwaith nad yw wedi adlewyrchu Cymru i weddill y DU—diffyg sylfaenol o ran ei diben gwasanaeth cyhoeddus i addysgu, yn fy marn i.

Yn olaf, o ran annibyniaeth. Weinidog, fe wnaethoch chi ddechrau â hynny. Fi yw'r cyntaf i wingo wrth glywed sôn am unrhyw fath o ymyrraeth wleidyddol yn hyn o beth, felly mae angen rhywfaint o gymorth arnaf gydag adran 3 y siarter. Mae hon yn datgan bod yn rhaid i'r BBC fod yn annibynnol ar bob mater— penderfyniadau golygyddol a chreadigol, yr amseroedd a'r modd y mae'n cyflenwi ei hallbwn. Nawr, byddwn i’n dweud bod yr amseroedd sgrinio a'r llwyfannau a ddewisir yn berthnasol wrth graffu ar benderfyniadau sy'n honni eu bod yn gwella’r gynrychiolaeth o Gymru ar y rhwydwaith, yn enwedig o ystyried bod y cynulleidfaoedd yn lleihau. Felly, a fyddai cwestiynau ar y meysydd pwnc hynny, ac unrhyw argymhellion dilynol yn seiliedig ar hynny, yn cael eu hystyried fel ymyrraeth ag annibyniaeth, fel y’i diffinnir gan y siarter?

Rwy'n credu bod atebolrwydd heb gyfrifoldeb uniongyrchol yn dir newydd, ac rwyf yn edrych ymlaen at droedio’r tir hwnnw, ond rwy’n gobeithio nad yw'n mynd i fod yn tynnu sylw oddi wrth y pwynt hanfodol: y dylai'r BBC gynrychioli pob rhan o'r DU yn deg, a phob rhan o Gymru yn deg. Ni ddylent ofni craffu o unrhyw ffynhonnell os ydynt yn gwneud pethau'n iawn. Diolch.

Rwy'n falch o ddilyn cyfraniad nodweddiadol ystyrlon gan Suzy Davies ar hyn. Rwy'n credu bod hon yn adeg arwyddocaol ar gyfer datganoli gan fod siarter y BBC yn cwmpasu maes nad yw wedi’i ddatganoli i'r Cynulliad hwn, ac mae Bil Cymru yn gwneud ati i'n hatgoffa ni o hynny—mewn ffordd ychydig yn ddi-alw-amdano, yn fy marn i. Ond, serch hynny, mae'n dangos sut yr ydym yn gallu goresgyn yr anawsterau hynny, gan ei fod yn cydnabod swyddogaeth i'r BBC ac i Ofcom wasanaethu cynulleidfaoedd Cymru, a gall y cymunedau yr ydym ni yn eu cynrychioli weld eu hunain yn cael eu hadlewyrchu ar draws y BBC. Fel y mae’r llythyr gan yr Ysgrifennydd Gwladol dros Ddiwylliant, y Cyfryngau a Chwaraeon, Karen Bradley, yn ei gwneud yn glir, bydd Lywodraeth y DU yn cymryd sylw o’r ddadl y prynhawn yma wrth benderfynu ar ffurf derfynol y siarter a'r cytundeb fframwaith a fydd yn llywodraethu'r BBC dros yr 11 mlynedd nesaf. Rwy'n credu bod gwelliannau pwysig o gymharu â’r siarter flaenorol, ac rwy'n credu bod hynny’n dystiolaeth o gyfranogiad gwleidyddol y Cynulliad hwn dros y blynyddoedd diwethaf ac, mae'n rhaid i mi ddweud, nifer o Weinidogion yn arbennig—y Prif Weinidog, sydd wedi sicrhau ei fod yn chwarae rhan sylweddol yn y materion hyn dros yr ychydig flynyddoedd diwethaf, a’r Gweinidog presennol, Alun Davies, a'i ragflaenydd, Ken Skates, sydd wedi ymgysylltu’n agos â’r mater hwn. Fe welais i, yn sicr o fy ngwaith blaenorol yn ymwneud â pholisi cyfryngau, sut y mae’r materion hyn wedi newid. Roedd cyfranogiad gwleidyddion Cymru yn arwyddocaol yn hynny, er gwaethaf y rhwystr cyfansoddiadol.

Felly, nid wyf yn mynd i ymhelaethu ar y nifer o welliannau sydd i’w croesawu; hoffwn ganolbwyntio yn hytrach ar rai o'r meysydd yr wyf yn credu y byddent yn elwa ar ystyriaeth bellach. Mae mesurau diogelu o fewn geiriad y siarter ar gyfer yr agenda hon. Fodd bynnag, mae’r prif rwystrau i symud ymlaen, yn fy marn i, yn ymwneud â diwylliant: diwylliant y BBC, ddiwylliant y cyfryngau, a diwylliant cyllido. Mae’n anodd newid hen arferion. Nid yw'r BBC yn gwasanaethu cynulleidfaoedd Cymru yn briodol ar hyn o bryd, nid oherwydd prinder datganiadau rhethregol—rydym wedi cael toreth o’r rheini gan uwch swyddogion gweithredol dros nifer o flynyddoedd; maent yn hoffi dangos eu bod yn empathetig—ond yn ei hanfod, mae’r BBC yn sefydliad canoli creadigol, ac mae ganddi farn sydd wedi ymwreiddio'n ddwfn, ym mhob haen o’i hierarchaeth, mai’r ffordd orau o sicrhau rhagoriaeth yw drwy gadw’r gwaith o wneud penderfyniadau ymhlith elît metropolitan Llundain. Dyna'r broblem, ac nid wyf yn credu y bydd y mesurau diogelu ychwanegol y mae wedi ildio iddynt yn newid hynny. Mae'n haws newid polisïau na newid arferion, ac, fel y dywedais, rydym wedi cael blynyddoedd o addewidion gan uwch swyddogion sy’n gwneud penderfyniadau nad ydynt wedi’u hamlygu yn y penderfyniadau a wnaed o ran y rhaglenni.

Mae rheolwyr y BBC yn gresynu o weld y toriad o 30 y cant a gafwyd mewn allbwn Saesneg ar BBC Cymru rhwng 2006 a 2015, ac fe dderbyniais air Tony Hall ddwy flynedd yn ôl, pan ddaeth i Gaerdydd a dweud bod angen i’r BBC wneud mwy i adlewyrchu bywyd Cymru ar ein sgriniau. Derbyniais air Tony Hall unwaith eto pan ysgrifennodd at y Prif Weinidog ym mis Mai i gydnabod bod y cyllid ar gyfer BBC Cymru wedi cyrraedd, ac rwy’n ei ddyfynnu, 'lefelau anghynaladwy'. Ac fe dderbyniais ei air pan ysgrifennodd at 41 o Aelodau'r Cynulliad, a oedd wedi mynegi pryder yn ôl ym mis Mai, i roi sicrwydd i ni y byddai rhaglenni Cymraeg, ac rwy’n ei ddyfynnu, yn 'flaenoriaeth ar gyfer buddsoddi' yng nghyfnod y ffi drwyddedu newydd. Felly, ers dwy flynedd, mae wedi cyfaddef bod yna broblem. Ers dwy flynedd, mae wedi dweud pethau i geisio dangos empathi. Ond beth y mae wedi'i wneud ers dweud y pethau hynny? Mae wedi israddio swydd pennaeth BBC Cymru, gan symud Cymru ymhellach i ffwrdd oddi wrth y penderfyniadau a gaiff eu gwneud, ac mae nawr wedi torri £9 miliwn arall, ar ben y toriadau yr ydym ni wedi’u cael dros y 10 mlynedd diwethaf, o gyllideb BBC Cymru. Mae'n dangos, onid yw, ei bod yn hawdd siarad? Ond mae angen i Tony Hall sicrhau buddsoddiad sylweddol mewn cynnwys Cymreig.

Nawr, mae’r Prif Weinidog a’r Pwyllgor Cymunedau, Cydraddoldeb a Llywodraeth Leol yn y Cynulliad diwethaf, a phwyllgor polisi cyfryngau uchel ei barch y Sefydliad Materion Cymreig wedi galw am i ffigur o £30 miliwn ychwanegol gael ei wario ar raglenni Saesneg. Nawr, nid yw'r ffigur hwn yn ddi-sail, fel yr ymddangosai fod y Pwyllgor Dethol ar Faterion Cymreig yn San Steffan yn ei awgrymu. Mae'n seiliedig ar ddyblu'r allbwn presennol o raglenni teledu yn Saesneg, sydd wedi’u torri, a chynnyddu’r tariff y caiff y BBC ei dalu i wneuthurwyr rhaglenni annibynnol a’i allbwn ei hun, er mwyn sicrhau bod yr ansawdd yn ddigon uchel i roi siawns iddo ennill ei le ar rwydwaith y BBC. Oherwydd dyna sy’n allweddol. Mae'n wych bod 'Casualty' a 'Doctor Who' yn cael eu creu nid nepell o’r fan hon, ond nid ydynt yn gwneud dim i adrodd stori Cymru ar sgriniau ledled y DU. Ac mae hyd yn oed dyfodol y cynhyrchiad hwnnw yn y fantol yn sgil creu stiwdios hyd-braich y BBC, a hynny ar gais y Llywodraeth. Mae’r BBC, i fod yn deg i’r gorfforaeth, wedi’i rhoi mewn sefyllfa arbennig o anodd. Mae Llywodraeth y DU wedi gwneud toriadau sylweddol i'r BBC ac rydym ni yn rhoi pwysau ychwanegol arnynt i wario mwy o arian yng Nghymru ar adeg pan fo ganddynt gyllideb sy'n crebachu. Felly, rwyf i yn cydymdeimlo.

Mae angen swyddogaeth gryfach i’r Cynulliad hwn. Penderfyniad Llywodraeth y DU yw penodi aelod dros Gymru ar y bwrdd—nid dim ond Llywodraeth Cymru. Felly, mae angen i Lywodraeth y DU, os ydynt yn talu sylw i'r ddadl hon, fyfyrio mwy fyth ar y swyddogaeth y gallai’r Cynulliad hwn ei chael.

Yn olaf, Lywydd, mae'r siarter ddrafft yn gam gwirioneddol ymlaen. Ond, heb newidiadau i'r ffordd y caiff rhaglenni eu comisiynu a'u hariannu, mae perygl y bydd y toriadau yn mynd â ni gam yn ôl, er gwaethaf y cam ymlaen o ran iaith. Diolch.

Wel, rwy’n cytuno â bron bob gair sydd wedi’i ddweud yn y ddadl hon hyd yn hyn ac rwy’n cymeradwyo rhagarweiniad aeddfed, addas i wladweinydd, y Gweinidog o ran swyddogaeth y BBC ym mywyd cenedlaethol ein gwlad. Mae llawer gormod o ganolbwyntio, fel y mae pawb yn cytuno, ar Lundain yn y BBC, er eu bod wedi gwneud rhai symudiadau tuag allan yn ystod y blynyddoedd diwethaf. Mae llwyddiant symud yr adran newyddion i fyny i Salford yn dangos yr hyn y gellir ei wneud gydag ychydig o ddychymyg. Wrth i mi edrych allan dros y bae yn y fan yma, rwy’n meddwl tybed pam na allwn ni wneud rhywbeth tebyg o ran safle Porth y Rhath. Mae digon o botensial yno.

Y broblem yn y blynyddoedd diwethaf, i raddau helaeth—o fewn cyllideb sylweddol iawn yn y DU ar gyfer y BBC—oedd bod y swm o arian sydd wedi bod ar gael ar gyfer darlledu rhanbarthol a chenedlaethol wedi ei dorri. Mae BBC Cymru wedi cael toriad o 16 y cant yn y blynyddoedd diwethaf ac mae S4C yn arbennig, rwy’n credu, wedi cael cryn frwydr i ymdopi â'r gostyngiad yn ei chyllideb ei hun. Mae’n rhagorol, wrth ymweld â nhw, gweld pa mor ddarbodus y maent yn gweithredu. Mae ansawdd y rheolwyr yno, yn fy marn i, yn ardderchog. Maent wedi gorfod ymdopi â thoriad o £101 miliwn y flwyddyn i £82 miliwn yn y gyllideb yn ystod y pum mlynedd diwethaf, wrth i ni symud o gyllid yr adran ddiwylliant i gyllid y BBC, a bu toriad o 26 y cant yn 2015 i’r grant bach y maent wedi ei gadw gan DCMS. Felly, maent wedi cael toriad o 36 y cant yn y gyllideb gyffredinol.

Mae hwnnw’n ostyngiad enfawr mewn incwm i ddarlledwr cymharol fach. O ystyried y swyddogaeth unigryw sydd gan S4C fel yr unig ddarlledwr Cymraeg ei iaith ym myd teledu, rwy’n meddwl bod yr hyn y maent wedi ei gyflawni yn arwyddocaol. Ond, mae'n drueni eu bod wedi gorfod ymdopi â’r anawsterau hynny. Rwy’n gobeithio y gallwn ystyried hynny yn y newidiadau a fydd yn digwydd, o bosibl, o ganlyniad i’r diwygio hwn i’r siarter.

Cyfeiriwyd at yr effeithiau ar S4C yn adroddiad Pwyllgor Cymunedau, Cydraddoldeb a Llywodraeth Leol y pedwerydd Cynulliad, ac mae’r heriau y maent wedi gorfod eu goresgyn wedi eu nodi’n helaeth. Ond, yr hyn y mae ei angen arnom, rwy’n credu, yn y dyfodol ar gyfer S4C, yw nid dim ond cyfres o doriadau neu benderfyniadau mympwyol ar gyllid, ond adolygiad trylwyr parhaus o'r egwyddorion sy'n sail i’r modd y mae S4C yn mynd i gael ei hariannu. Rwy’n cytuno â'r dystiolaeth a roddwyd i'r pwyllgor hwnnw yn ystod y Cynulliad diwethaf gan Gymdeithas yr Iaith Gymraeg, a ddywedodd nad yw wir yn dderbyniol bod adran yn Whitehall, gyda Gweinidog nad yw'n cynrychioli Cymru, yn gwneud y penderfyniad am yr unig sianel Gymraeg sy’n bodoli. Felly, mae'n iawn y dylai'r Cynulliad hwn gymryd y swyddogaeth o ddwyn y darlledwyr cyhoeddus yng Nghymru i gyfrif, ond hefyd i fod yn allweddol wrth wneud polisïau darlledu ar gyfer y sefydliadau hyn.

Felly, rwy’n cefnogi, ac mae fy mhlaid yn cefnogi, yr hyn a ddywedwyd gan bobl eraill yn y ddadl hon heddiw. Byddwn ni, heddiw, yn cefnogi gwelliannau Plaid Cymru i'r cynnig hwn hefyd, er nad ydym mewn gwirionedd yn rhannu'r farn ar yr hyn a ddisgrifir yn

‘ganlyniadau cyllideb y ffi drwydded “arian gwastad” newydd’.

Mae'n rhaid i ni gofio bod hyn yn dreth ar bobl Prydain. Ar adeg o gyni, fel y dywedir wrthym, mae ffi'r drwydded yn cael effaith sylweddol ar incwm pobl nad ydynt yn cael fawr iawn o gyflog. Serch hynny, rydym yn mynd i gefnogi pob un o'r gwelliannau y mae Plaid wedi eu cyflwyno y prynhawn yma.

Fel aelod o'r Pwyllgor Diwylliant, y Gymraeg a Chyfathrebu, sy'n cael ei gadeirio mor fedrus gan yr egin aelod hwn o’r sefydliad gyferbyn, rwy’n gobeithio chwarae fy rhan nid dim ond yn y trafodaethau yn y dyfodol, ond, gobeithio, yn dilyn ymlaen o'r hyn a ddywedodd Lee Waters yn gynharach, yn yr hyn y gallech ei alw’n wrandawiadau cadarnhau, hefyd. Rwy'n credu ei bod yn bwysig iawn i'r Cynulliad hwn gyflawni’r swyddogaeth graffu mewn modd ystyrlon. Ie, cyfrifoldeb Llywodraeth Cymru fydd cymeradwyo penodiad yr unigolyn sy'n mynd i gynrychioli Cymru yn strwythur y BBC, ond rwy’n credu y dylai’r Cynulliad hwn gael rhyw fath o bŵer cydbenderfynu yn hynny o beth. Mae hyn i gyd yn rhan o'r Cynulliad hwn, efallai, yn profi ei bwerau a darganfod beth fydd ei wir gryfderau.

Felly, mae'r siarter yn ddechreuad newydd i'r BBC, ond mae’n cael dechreuad newydd bob 10 mlynedd. Rwy’n credu bod yr hyn a gynigir yn y newidiadau yn well yn ddi-os na’r hyn yr ydym wedi ei weld yn y gorffennol; felly, bydd fy mhlaid yn eu cefnogi. Diolch.

Erbyn hyn, mae sawl Aelod sydd wedi siarad wedi croesawu cynnwys y siarter drafft, y cam ymlaen o’r siarter cyn hynny a chynnyrch y sgyrsiau a’r trafodaethau adeiladol sydd yn amlwg wedi bod. Ond, wrth inni graffu ar y siarter, rwy’n credu ei bod hi’n werth cofio hefyd fod y siarter yn ei le am 11 mlynedd, sef dwy ran o dair o’r cyfnod ers i ni gael Cynulliad yng Nghymru. Hynny yw, mae yn ei le am gyfnod hir o’n blaenau ni. Yn y cyfnod diwethaf, mae disgwyliadau pobl yng Nghymru am yr hyn y maen nhw am ei weld oddi wrth y BBC wedi newid ac wedi cynyddu, ac mae’n rhaid inni hefyd rhagweld hynny’n digwydd, rwy’n credu, dros y cyfnod nesaf. Felly, byddwn i’n hoffi gweld y BBC a Llywodraeth y Deyrnas Gyfunol yn edrych ar y siarter fel rhyw fath o sylfaen i adeiladu arno a chynnig mwy o gefnogaeth dros amser i’r hyn y mae disgwyliadau Cymru yn mynd i alw amdanyn nhw.

Ambell sylwad penodol: mae’r system o apwyntio cynrychiolydd penodol i Gymru ar y prif fwrdd yn amlwg yn beth calonogol iawn—bod hynny’n digwydd ar y cyd. Mae pobl wedi sôn eisoes am rôl y Llywodraeth a rôl ehangach y Cynulliad. Ond, mae hi hefyd yn werth cadw mewn cof, rwy’n credu, fod y broses yn y siarter o apwyntio cadeirydd y bwrdd yn dal i fod, ar un lefel, yn nwylo Ysgrifennydd Gwladol yr Adran dros Ddiwylliant, y Cyfryngau a Chwaraeon yn San Steffan, am resymau, efallai, sydd yn ddealladwy. Ond, mae’r rôl honno yn rôl ar draws y Deyrnas Gyfunol yn gyffredinol, yn cynnwys Lloegr, Cymru, yr Alban a Gogledd Iwerddon. Felly, dros amser, byddwn yn hoffi gweld y penderfyniad hwnnw yn cael ei wneud hefyd mewn rhyw fath o ymgynghoriad â’r cenhedloedd datganoledig ym Mhrydain. Rwy’n credu y byddai hynny’n addas o ystyried sut mae datganoli’n newid a rôl eang y person sy’n gwneud y swydd honno.

A number of Members have spoken already about the enhanced role of Ofcom taking on a new responsibility as the regulator of the BBC. Ofcom has said that it’s focused on getting ready for those responsibilities in April. It will be required to devise an operating licence that makes it clear that it requires audiences in Wales, as in all parts of the UK, to be well served.

The Plaid Cymru motion talks about the accountability of the new regulator to Wales, which I would absolutely endorse, but I also think that we want to hear from Ofcom about what that means in practice, in terms of its own operations and its own strategy for delivering that in a meaningful way. It has a presence in Wales. How does it envisage that changing? Bethan Jenkins has referred to the very positive development of a Welsh representative on the main Ofcom board. Is that the extent of it? Is that sufficient? I think we want to hear that and there will be, hopefully, an opportunity when Ofcom comes before the committee to explore some of those issues in more detail.

The issue of governance is fundamental to the issue of independence, and others have spoken about that, as is the question of funding. I think one of the most dispiriting things that I saw in the last charter period was the ability of the UK Government to effectively require the BBC to use its own funding to pay for some of its policy objectives—for example, in terms of the licence fee for older people and some digital projects. I don’t think that there’s anything in the charter that would prevent that happening in the next period, which is a matter of concern.

The sums that we’re talking about are multiples of hundreds of millions of pounds, and the reason that’s important is that we’ve talked about the shortfall in funding for English-language programming in Wales, which is a fraction of the sorts of sums that are lost to the BBC through those sorts of decisions. So, it is a relevant consideration for us, and I would like to see consideration of that in the charter and, in fact, a sort of ring fence for the budget to Wales, if that can be achieved.

Finally, on the question of portrayal, which many of us have come back to, there is a beefing-up, if you like, in the charter of the obligation to reflect the diverse communities of the nations of the UK in output, which is obviously, I think, welcome to us all on two levels: the question of diversity and the question of regional and national representation are related, but different things, and I think both commitments are very important. This is one area where I think I would like to see the commitments fleshed out and become progressively more robust over the period of the charter. We want the BBC to reflect Wales to Wales, but importantly, we want it to reflect Wales to the world. This isn’t just a question of giving Wales what Wales feels it’s due; it needs to be a broader view of that. Actually, part of the BBC’s role is to represent and see as an asset, for all parts of the UK, a proper reflection of different communities and different nations. It’s not, as it were, a debt owed to Wales; it’s a much broader set of obligations across the UK, and I think it would be good to see that reflected. We’ve got the broad principles in the charter, but I think I’d like to see the BBC offering up some specifics to build on that to make that a reality.

Ni wnaf i siarad yn hir, dim ond i ategu llawer o’r hyn sydd wedi cael ei grybwyll yn barod gan nifer o Aelodau, sef beth sy’n bwysig o ganlyniad i’r broses rydym wedi mynd drwyddi o ran y siarter ydy’r hyn sy’n cael ei weithredu yng Nghymru. Mae yna fygythiadau yn wynebu BBC Cymru a darlledu yng Nghymru, heb os, o ganlyniad i’r siarter a fydd gennym ni wrth symud ymlaen. Heb os, mae’r siarter yn cynnig gwell sicrwydd a setliad llawer gwell nag yr oeddem ni wedi ofni yn gynnar yn y broses—mae yna ragor o lais i Gymru ac mae yna ragor, yn sicr o edrych ar y BBC drwyddi draw, o sicrwydd ynglŷn ag annibyniaeth a llai o ymyrraeth gan y Llywodraeth. Mae’r rhain yn egwyddorion sy’n greiddiol iawn, iawn i mi, fel rhywun sydd wedi treulio y rhan fwyaf o’m mywyd fel oedolyn yn gweithio o fewn y BBC.

Ond y gwir amdani yw mai dim ond un effaith sydd yn bwysig o ganlyniad i unrhyw adolygiad o’r ffordd y mae’r BBC yn gweithredu, a hynny ydy beth ydym ni i gyd fel gwylwyr a gwrandawyr ar wasanaethau’r BBC yn ei brofi, a beth mae ein hetholwyr ni ar hyd a lled Cymru yn ei gael o’r hyn maen nhw yn talu amdano, ar ddiwedd y dydd, drwy eu trwyddedau. Mae angen, rydym yn gwybod, i’r BBC wneud llawer mwy—

A wnewch chi dderbyn ymyriad?

Yn sicr.

Diolch i chi am dderbyn yr ymyriad. Fe wnaethoch chi grybwyll yr hyn y mae ein hetholwyr a’n gwylwyr yn ei gael ledled Cymru. Un o'r pryderon gwirioneddol, ni waeth am beth yr ydym yn ei drafod yma heddiw, yw'r gynulleidfa sy’n dirywio y mae gwasanaethau'r BBC yn ei chyrraedd mewn gwirionedd ledled Cymru, gan gynnwys materion cyfoes a’i gwasanaethau newyddion a’i gwasanaethau radio. Yn anffodus, mae ei chynulleidfaoedd yn y ddwy iaith yn dirywio, ac mae angen sylfaenol iddi edrych ar sut y cyflawnir y gwasanaethau hynny, er mwyn i gynulleidfaoedd gael eu denu yn ôl at y gwasanaeth hwnnw.

Rydych yn llygad eich lle, ac rwyf yn cytuno â'r pwyntiau a godwyd gennych. Mae materion ymarferol penodol o ran sicrhau y gall cynulleidfaoedd ar hyd a lled Cymru wylio gwasanaethau BBC Cymru drwy eu teledu a'u radio, ac mae angen i ni sicrhau yr eir i’r afael a nifer y bobl sy'n derbyn rhaglenni rhanbarthol Lloegr yn hytrach na rhaglenni cenedlaethol Cymru. Mae’r cwbl yn dibynnu ar y cynnig, a’r mwyaf y bydd BBC Cymru yn ei wneud i adlewyrchu Cymru a phobl Cymru yn ôl iddynt hwy eu hunain, y mwyaf cymhellol fydd y cynnig hwnnw gan y BBC o ran denu mwy o wylwyr a gwrandawyr.

BBC Wales has to reflect the people of Wales and the life of Wales in a much better way within Wales. That’s why I’ve been a very strong supporter of spending much more money on English-language programmes for audiences in Wales. I’ve spoken in this Chamber before about the arrangement, during the process of turning digital, where there was a channel, BBC 2W, broadcasting at peak times, which was completely about Wales in the English language for audiences in Wales. But, of course, there is a need for us to ensure that Wales is reflected much better, as we heard the Minister say, to audiences the length and breadth of Britain.

There is a need, at the end of the day, for the voice of this institution to be heard as well. I look forward to seeing the wider role that committees here will have and the further scrutiny that will arise from the Assembly on the operations of the BBC. This isn’t intervention, this isn’t questioning independence, but representing the people of Wales. That is our role. Broadcasting is an important part of our culture, it’s an important part of our life as a country, and our role as an Assembly, under what is now allowed more under the charter, is to ensure that we represent those views as far as we can and to ensure that the central management of the BBC, as the Member for Llanelli said, takes real notice of our needs and requirements as the people of Wales.

Galwaf ar Weinidog y Gymraeg a Dysgu Gydol Oes i ymateb i’r ddadl—Alun Davies.

Diolch yn fawr iawn, Lywydd. Hoffwn ddiolch i'r holl Aelodau sydd wedi cymryd rhan yn y ddadl y prynhawn yma, yn enwedig yr Aelodau hynny a gyflwynodd eiriau caredig a hael.

A gaf i ddweud, gan ddilyn yn uniongyrchol yr hyn a ddywedodd Rhun ap Iorwerth, fy mod yn credu ei fod yn llygad ei le o ran bod yn rhaid i’r lle hwn dderbyn ein cyfrifoldebau a rhai o’r cyfrifoldebau newydd hynny­­—y pwyntiau a wnaethpwyd gan Suzy Davies a Neil Hamilton—o ran mynd i'r afael â'r cyfrifoldeb o greu atebolrwydd? Mae'n ffordd wahanol a newydd iawn o weithio, ac mae'n gyfle gwych i’r lle hwn wneud y gwahaniaeth hwnnw. Rwy'n falch iawn o weld Bethan Jenkins yn Gadeirydd y pwyllgor, ac rwy'n gwybod y bydd yn ceisio sicrhau bod y BBC ac eraill yn cael eu dwyn i gyfrif. Mae Suzy Davies yn ofni y gallai’r BBC wrthod ateb cwestiynau. Wel, hoffwn i ddim bod y cynrychiolydd hwnnw o’r BBC gerbron pwyllgor ac yn gwrthod ateb cwestiynau, ac efallai y byddai hynny yn dweud mwy na’r atebion gwirioneddol y byddai efallai yn eu rhoi.

Mae hyn yn ymwneud â sut yr ydym yn newid, fel y dywedodd Lee Waters, y diwylliant o fewn y BBC. Cytunaf yn llwyr â'r dadansoddiad gan fy ffrind o Lanelli, bod diwylliant metropolitan yn y BBC sy'n credu mai nhw sy’n gwybod orau o ran y Deyrnas Unedig gyfan. Nid yw hynny'n iawn, nid yw'n deg, ac mae'n rhaid iddo newid. Mae sut byddwn yn creu newid yn gwestiwn i bob un ohonom. Oherwydd, drwy atebolrwydd, drwy drafod a dadlau, y gallwn helpu’r BBC i wneud y newidiadau hynny. Rwyf eisiau gweld amgylchedd darlledu gwasanaeth cyhoeddus cyffrous a bywiog ledled y Deyrnas Unedig—sy'n cynrychioli pob un ohonom, lle bynnag yr ydym yn digwydd byw, boed yn Nhredegar neu Langefni neu rywle arall. Rwyf eisiau sicrhau ein bod ni a'n bywydau yn cael ein portreadu ar holl wasanaethau’r BBC. Ni allem ddychmygu saith diwrnod o ddarlledu gan y BBC heb weld Lloegr ar ein sgrin. Sut gwnaethon nhw ymdopi am saith mlynedd heb Gymru? Nid yw'n iawn, mae'n amhriodol, mae wedi digwydd, ac ni cheir caniatáu iddo ddigwydd eto—ac ni chaiff ddigwydd eto oherwydd bod gennym y prosesau a'r dulliau atebolrwydd ar waith. Mae'r atebolrwydd a oedd ar waith a ganiataodd y methiannau hynny yn amlwg wedi methu. Mae’r strwythur llywodraethu wedi methu, mae’r strwythur rheoli wedi methu, ac mae’r strwythur atebolrwydd wedi methu. Ni cheir caniatáu iddo fethu eto. Mae’n rhannol yn gyfrifoldeb arnom ni yn y Siambr hon, yn y senedd hon, i sicrhau nad yw'n methu eto.

Mae’r diben cyhoeddus wedi ei atgyfnerthu o ran y siarter newydd. Credaf y bydd adroddiadau pwyllgor yn cael effaith sylweddol os bydd yr adroddiadau pwyllgor hynny wedi’u seilio ar y dystiolaeth y mae wedi’i chasglu. Ond mae'n bwysig, a hon yw’r her i bob un ohonom o holl sefydliadau democrataidd y Deyrnas Unedig, ond i’r BBC hefyd. Cytunaf yn llwyr â'r pwyntiau a wnaed gan Lee Waters. Mae’r BBC wedi bod yn rhoi addewidion i ni yn rhy hir. Ers gormod o amser, rydym wedi ein gwahodd i dderbyniadau gydag uwch reolwyr y BBC lle y clywyd geiriau caredig. Yr hyn yr ydym ni’n ei ddymuno erbyn hyn yw gweithredu, rydym eisiau gweld canlyniadau ac rydym eisiau gweld newidiadau. Ac mae'n iawn ac yn briodol bod hynny'n dechrau gyda'r buddsoddiad o £30 miliwn sydd wedi ei ddisgrifio eisoes y prynhawn yma. Mae'r materion ariannu sy'n amddiffyn S4C, fel y nodwyd gan Neil Hamilton yn y ddadl hon, yn gwbl hanfodol i’w hannibyniaeth ac yn rhai y byddwn yn sicr yn parhau i roi sylw iddynt, o ran yr adolygiad canol tymor o'r siarter, ac o ran yr adolygiad o S4C. Ac rwyf yn gobeithio, drwy wneud y newidiadau hyn i strwythurau atebolrwydd, drwy ddod â rhagor o bobl i mewn i strwythurau atebolrwydd, y byddwn yn newid y diwylliant yn y BBC, a fydd yn golygu bod y cynnyrch yr ydym yn ei weld ar ein sgrin a'r gwahanol wasanaethau sydd ar gael, eu hunain yn cael eu newid yn y dyfodol. Mae hynny'n her i bob un ohonom, a chredaf fod y lle hwn a'n sefydliadau yn barod am yr her honno. Diolch yn fawr iawn.

Y cwestiwn yw: a ddylid derbyn gwelliant 1? A oes unrhyw Aelod yn gwrthwynebu? Os na, felly, derbynnir gwelliant 1 yn unol â Rheol Sefydlog 12.36.

Derbyniwyd gwelliant 1 yn unol â Rheol Sefydlog 12.36.

Y cwestiwn yw: a ddylid derbyn gwelliant 2? A oes unrhyw Aelod yn gwrthwynebu? Os na, fe derbynnir gwelliant 2.

Derbyniwyd gwelliant 2 yn unol â Rheol Sefydlog 12.36.

Y cwestiwn yw: a ddylid derbyn gwelliant 3? A oes unrhyw Aelod yn gwrthwynebu? Os na, fe dderbynnir gwelliant 3.

Derbyniwyd gwelliant 3 yn unol â Rheol Sefydlog 12.36.

Y cwestiwn yw: a ddylid derbyn gwelliant 4? A oes unrhyw Aelod yn gwrthwynebu? Os na, felly, derbynnir gwelliant 4.

Derbyniwyd gwelliant 4 yn unol â Rheol Sefydlog 12.36.

Y cwestiwn yw: a ddylid derbyn gwelliant 5? A oes unrhyw Aelod yn gwrthwynebu? Gan nad oes, fe dderbynnir gwelliant 5.

Derbyniwyd gwelliant 5 yn unol â Rheol Sefydlog 12.36.

Y cwestiwn, felly, sy’n weddill yw: a ddylid derbyn y cynnig fel y’i diwygiwyd?

Cynnig NDM6097 fel y’i diwygiwyd

Cynnig bod Cynulliad Cenedlaethol Cymru:

1. Yn nodi bod Llywodraeth y DU wedi cyhoeddi Siarter Frenhinol ddrafft y BBC a Chytundeb Fframwaith drafft y BBC.

2. Yn nodi'r cyfeiriadau cadarnhaol at S4C yng Nghytundeb Fframwaith Drafft y BBC ac yn enwedig y cyfeiriad at y nod a gaiff ei rannu rhwng S4C a'r BBC o gydweithio i gydnabod ac amddiffyn eu hannibyniaeth.

3. Yn galw ar Lywodraeth y DU i sicrhau bod yr adolygiad arfaethedig o gylch gwaith a chyllid S4C, a ddisgwylir yn 2017, yn ystyried lefel y cyllid, a'r dull mwyaf priodol o gyllido S4C yn yr hirdymor i amddiffyn ei hannibyniaeth a sicrhau y gall gynhyrchu rhaglenni o ansawdd uchel i gynulleidfaoedd Cymru am flynyddoedd i ddod.

4. Yn nodi, â phryder, y goblygiadau i BBC Cymru o ran peidio â newid ffi’r drwydded.

5. Yn galw ar y BBC i sicrhau y caiff adnoddau eu dyrannu i anrhydeddu'r ymrwymiadau a wnaed yn Siarter Frenhinol Ddrafft y BBC i gynulleidfaoedd yng Nghymru, gan gynnwys:

(a) bod y BBC yn adlewyrchu ac yn cynrychioli cymunedau amrywiol y DU, a'i bod yn codi ymwybyddiaeth o'r gwahanol ddiwylliannau a safbwyntiau yn ei chymdeithas;

(b) bod yn rhaid i'r BBC gefnogi ieithoedd rhanbarthol a lleiafrifoedd y DU, a pharhau i gefnogi rhaglenni a gynhyrchir yn Gymraeg; ac

(c) bod safbwyntiau a diddordebau gwahanol y cyhoedd a chynulleidfaoedd ledled y DU yn cael eu hystyried wrth i'r BBC wneud penderfyniadau.

6. Yn galw ar Lywodraeth y DU i sicrhau y bydd unrhyw reoleiddiwr y BBC yn y dyfodol hefyd yn atebol i Gynulliad Cenedlaethol Cymru.

A oes unrhyw Aelod yn gwrthwynebu? Gan nad oes, felly derbynnir y cynnig fel y’i diwygiwyd.

Derbyniwyd cynnig NDM6097 fel y’i diwygiwyd yn unol â Rheol Sefydlog 12.36.

Fe ddaw hynny â’n trafodion ni i ben am y dydd.

Daeth y cyfarfod i ben am 17:37.