Cwestiynau Heb Rybudd gan Lefarwyr y Pleidiau

4. Cwestiynau i Arweinydd y Tŷ a'r Prif Chwip – Senedd Cymru am 3:59 pm ar 11 Rhagfyr 2018.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Ann Jones Ann Jones Labour 3:59, 11 Rhagfyr 2018

(Cyfieithwyd)

Trown yn awr at gwestiynnau'r llefarwyr. Yn gyntaf y prynhawn yma, Mohammad Asghar.

Photo of Mohammad Asghar Mohammad Asghar Conservative

(Cyfieithwyd)

Diolch ichi, Dirprwy Lywydd. Arweinydd y Tŷ, mae adroddiad y Comisiwn Cydraddoldeb a Hawliau Dynol  'A yw Cymru'n decach?' yn nodi nad oes digon o sylw'n cael ei roi i gam-drin domestig o hyd. Mae'n ffaith drist bod mwy o droseddau trais domestig yn cael eu cyflawni nag sy'n cael eu hadrodd i'r heddlu neu eu cofnodi gan yr heddlu. O ystyried hyn, a yw arweinydd y tŷ yn rhannu fy mhryder fod yr arolygiaeth cwnstabliaeth wedi canfod bod dau o luoedd yr heddlu yng Nghymru wedi methu â chofnodi 8,400 o droseddau yn y pedair blynedd diwethaf, gan gynnwys 110 o achosion o gam-drin domestig?

Photo of Julie James Julie James Labour 4:00, 11 Rhagfyr 2018

(Cyfieithwyd)

Ie, rydym yn gwybod bod llawer o gam-drin domestig yn cael ei guddio. Rydym yn gwybod bod pobl nad ydynt yn dod ymlaen a bod anghysondebau o dystiolaeth drwyddi draw. Felly, rydym yn gweithio'n galed iawn gyda chomisiynwyr yr heddlu a throseddu, ac mewn gwirionedd gyda'r comisiynydd heddlu a throseddu arweiniol, sydd yn gyn-gydweithiwr y byddwch oll yn gyfarwydd ag ef, sef Jeff Cuthbert, sydd wedi cymryd yr awenau yn hyn o beth ar ran yr heddluoedd ynglŷn â'r gweithdrefnau cywir, nodi ac annog pobl i ddod ymlaen ac yna'r prosesau cywir.

Ac un o'r pethau y mae'r ymgynghorwyr cenedlaethol wedi bod yn ein cynghori arno yn eu blwyddyn gyntaf nawr yn y swydd yw gwneud yn siŵr bod gennym gysondeb yn gyffredinol yng Nghymru, oherwydd caiff llawer o'r gwasanaethau hyn eu darparu gan sefydliadau'r trydydd sector. Ac felly, maent yn edrych i weld bod gennym gysondeb gwasanaeth. Dim ond i roi enghraifft i chi, os byddwch yn ymddangos yn rhywle fel dioddefwr cam-drin domestig—os byddwch yn ymddangos fore Mercher yng Ngheredigion, byddech chi'n mynd ar yr un llwybr â phe byddech yn ymddangos ar nos Wener yn adran achosion brys a damweiniau Ysbyty'r Waun Ddyfal A gwneud yn siŵr bod gennych y dull gweithredu cyson hwnnw ar draws y darn yw'r cyfeiriad yr ydym yn ei gymryd, a rhaid inni gael cydweithio da gyda'r heddluoedd. Ond mae'r gwaith yn barhaus.

Rydym yn gwybod na chofnodir pob achos o gam-drin. Rydym yn falch iawn bod y ffigurau yn dod i fyny. Dirprwy Lywydd, mae bob amser yn anodd gwybod a yw'r cynnydd mewn ffigurau yn digwydd oherwydd bod cynnydd mewn digwyddiadau neu a yw'n gynnydd yn nifer y bobl sy'n dod ymlaen a bod yn fwy diogel yn y system. Rwy'n amau ei fod yn ychydig o'r ddau mewn rhai ardaloedd. Rydym yn dadansoddi'r ffigurau i wneud yn siŵr ein bod yn cael y gwersi iawn o'r data.

Photo of Mohammad Asghar Mohammad Asghar Conservative 4:01, 11 Rhagfyr 2018

(Cyfieithwyd)

Diolch ichi am yr ateb hwnnw, arweinydd y tŷ. Roedd 'A yw Cymru'n Decach?' hefyd yn crybwyll 

'Nododd astudiaeth gwasanaethau cam-drin domestig arbenigol yng Nghymru doriadau i bron hanner y gwasanaethau arbenigol ar gyfer 2016/17'.

Mae'n mynd ymlaen i ddweud

'mae diffyg cyllid digonol ar gyfer gwasanaethau cymorth cam-drin domestig arbenigol plant a phobl ifanc yn bryder penodol'.

Pa gamau y mae arweinydd y tŷ yn eu cymryd i sicrhau y darperir cyllid digonol i sicrhau bod y gwasanaeth hanfodol hwn yn cael ei gynnal yng Nghymru?

Photo of Julie James Julie James Labour 4:02, 11 Rhagfyr 2018

(Cyfieithwyd)

Felly, yr hyn sy'n digwydd gyda'n Ddeddf—Deddf  Trais yn erbyn Menywod, Cam-drin Domestig a Thrais Rhywiol (Cymru) 2015— yw bod hynny'n ysgogi datganiad gan awdurdodau lleol o ran asesiad o anghenion yn eu hardal, ac wedyn yr asesiad o anghenion yw sut yr ydym yn cynllunio'n gwasanaethau, ac mae hynny yn ei fabandod. Dim ond newydd gael y fersiwn gyntaf o hynny ydym ni. Holl gynnig y Ddeddf honno yw goresgyn rhai o'r materion yr ydych yn sôn amdanynt. Felly, mae gennym asesiad anghenion am y tro cyntaf y gallwn asesu cyllid yn ei erbyn, a hefyd mae gennym weithgor cyllid cynaliadwy,. Oherwydd rydym am wneud yn siŵr nad yw'r grwpiau ariannu yn cael eu gosod yn erbyn ei gilydd wrth gystadlu am adnoddau sy'n prinhau, ond mewn gwirionedd yn gweithio gyda'i gilydd i fanteisio i'r eithaf ar faint y gallant ei wneud gyda'r arian sydd ar gael. Y cadeirydd yw un o'r ymgynghorwyr cenedlaethol, Yasmin Khan. Rydym newydd ohirio cychwyn hynny oherwydd bod yr holl grwpiau rhanddeiliaid sy'n gysylltiedig ag ef wedi gofyn inni wneud hynny, fel y gallent wneud yn siŵr bod y gwaith a wnaethom yn gynaliadwy yn y dyfodol. Mae Yasmin, rwy'n gwybod, wedi bod yn cadeirio'r grŵp hwnnw'n effeithiol iawn a bydd yn adrodd yn gynnar y flwyddyn nesaf ar ei ganlyniad.

Photo of Mohammad Asghar Mohammad Asghar Conservative 4:03, 11 Rhagfyr 2018

(Cyfieithwyd)

Diolch. Y llynedd, mynegodd Cymorth i Ferched Cymru bryder ynghylch y diffyg cymorth mewn lloches i oroeswyr cam-drin domestig a'u plant. Gwnaed cyfeiriad penodol at fenywod o leiafrifoedd ethnig, menywod anabl ac, mewn nifer fach o achosion, at ddynion. Ar hyn o bryd, nid yw'r data ar nifer y llochesi yn cael eu casglu neu eu cadw'n ganolog  yng Nghymru. A yw arweinydd y tŷ yn cytuno â mi y dylid casglu'r data hyn, a pha gamau y mae hi'n eu cymryd i unioni hyn?

Photo of Julie James Julie James Labour 4:04, 11 Rhagfyr 2018

(Cyfieithwyd)

Felly, mae hynny'n rhan bwysig iawn o'r un darn yr oeddwn yn sôn amdano o ran yr asesiad o angen. A dyna'n union beth yr ydym yn ceisio ei wneud, sef gwneud yn siŵr bod gennym asesiad priodol o'r angen ar draws Cymru gyfan, a'n  bod yn darparu gwasanaethau yn seiliedig ar asesiad o anghenion ac nid dim ond—. Tyfodd y gwasanaethau hyn, yn gyffredinol, oherwydd eu bod wedi dod at ei gilydd yn ôl yn y 1970au a'r 1980au a chychwyn rhywbeth oherwydd eu bod yn ystyried yr angen yn lleol, ac rydym wedi parhau yn y ffordd honno. Ond holl bwynt y Ddeddf a basiodd y Cynulliad, a'r asesiad o anghenion sy'n gysylltiedig â hynny, yw cael y darlun cywir hwnnw o Gymru gyfan, fel y gallwn gynllunio gwasanaethau yn unol â hynny. Yn wir, yr wythnos diwethaf, lansiais safonau'r cyflawnwr. Felly, rydyn ni'n ceisio safoni'r gwasanaeth, fel bod pobl, fel y dywedais, yn cael yr un gwasanaeth ni waeth ble maent yn byw na pha lwybr y maent yn canfod eu hunain arno.

Photo of Ann Jones Ann Jones Labour

(Cyfieithwyd)

Diolch. Llefarydd Plaid Cymru—Bethan Sayed.

Photo of Bethan Sayed Bethan Sayed Plaid Cymru 4:05, 11 Rhagfyr 2018

(Cyfieithwyd)

Rydym wedi cael nifer o gwestiynau ar fand eang cyflym iawn eisoes heddiw, ond yn amlwg rydym yn gwybod ein bod wedi cael datganiad gan Cyflymu Cymru yn amlinellu amrywiaeth o lwyddiannau yn y rhaglen gyflymu, ac mae'n werth nodi y bu cynnydd mawr yn nifer yr eiddo sydd â mynediad at fand eang cyflym iawn hyd at 34 Mbps. Felly rydych wedi gwneud cynnydd yn y maes. Mae technoleg, fel erioed, yn symud yn gyflym, felly hoffwn ofyn pa gynllunio ymlaen llaw a wneir i ehangu ar gapasiti cyflymder a lled band wrth inni symud ymlaen. Mae capasiti yn fater hynod bwysig, oherwydd bydd pobl am gael mynediad o fwy nag un ddyfais, a bydd angen i fusnesau fod yn rhedeg ar led band penodol, felly hoffwn  ddeall, o ran capasiti yn benodol, beth yr ydych yn ei wneud yn hyn o beth.

Photo of Julie James Julie James Labour

(Cyfieithwyd)

Dilynwyd y rhaglen gyflwyno cyflym iawn gan raglen ymelwa busnes a rhaglen ymelwa domestig—efallai y bydd rhai ohonoch wedi gweld fod mellten gartŵn felen fawr sy'n cyrraedd eich pentref gydag arwydd mawr—ac yna rydym yn cynnal rhaglenni i bobl ddod i ddeall sut i gael y gorau allan o'r gwasanaeth sydd wedi cyrraedd a sut i asesu'r angen ar gyfer eu busnes yn benodol. Felly, defnydd domestig—oni bai fod gennych nifer enfawr o blant yn eu harddegau sydd i gyd am gael mynediad ar yr un pryd, mae'n iawn ar 24 Mbps, fwy neu lai, ond mae gan y rhan fwyaf o fusnesau angen pwrpasol. Ac felly, un o'r pethau gydag unrhyw ymelwa ar dechnoleg newydd yw gwneud yn siŵr bod y busnesau yn gwneud eu hasesiad busnes o'u hangen a'r angen iddynt fuddsoddi yn y gwasanaeth yn gywir, oherwydd mae angen iddynt ddeall pa dwf esbonyddol all ddod o rai o'r mynedfeydd.

Mae'r tîm ymelwa busnes yn dilyn y cyflwyniad cyflym iawn o gwmpas—gan wneud dau awdurdod ar y tro ledled Cymru, mewn gwirionedd. Rydym yn ysgrifennu at bawb yn yr awdurdod, ac mae hynny'n eu rhybuddio o'r ffaith y gallent ei gael ac, yn achlysurol, mae'n ein rhybuddio o'r ffaith y credwn y gallai rhywun ei gael ac nid ydynt wedi ei gael. Ac o ran y gyfran ar hynny, rydym yn ysgrifennu miloedd o lythyrau a chawn ddegau yn ôl. Ond mae'n wirydd defnyddiol, os hoffech chi—yn wirydd ychwanegol. Ond mae Bethan Sayed yn hollol gywir, oherwydd weithiau mae pobl yn aros i'r rhaglen gyflym iawn gyrraedd, maent yn cael 30 Mbps neu rywbeth tebyg, ond maent yn rhedeg busnes fferm fawr neu safle carafanau mawr ac, mewn gwirionedd, mae angen 100 Mbps er mwyn cael eu hangen busnes. Felly, mae'r system yn gallu cyflawni hynny, ond rhaid iddynt ddeall beth sydd ei angen ac yna gallwn eu helpu i gael y darparwr gwasanaeth rhyngrwyd gorau, er enghraifft, a system gyda chynllunio ar gyfer hynny. Felly, rwy'n ymwybodol iawn o'r pwynt y mae hi'n ei godi, ac mae'n bwynt da iawn. Rydym yn ceisio diogelu'r system i'r dyfodol yn y ffordd honno.

A'r peth olaf i'w ddweud yw y bu adroddiad da iawn gan y Brifysgol yn Ne Cymru— Prifysgol De Cymru; rwyf bob amser yn dweud hynny o chwith—am beth sy'n digwydd i fusnesau bach pan maent yn manteisio ar y rhyngrwyd yn iawn a beth sy'n digwydd pan nad ydynt. Rwyf wedi sôn am hyn sawl gwaith, ac mae yn llyfrgell yr Aelodau. Mae'n werth edrych arno, gan fod y gwahaniaeth mewn gwirionedd yn eithaf syfrdanol, ac felly rydym yn defnyddio hynny fel ffordd o annog pobl i ddeall bod y buddsoddiad yn fuddiol ar gyfer eu busnes. Gallai ymddangos yn llawer, ond mewn gwirionedd mae'n werth chweil ar gyfer twf busnes.

Photo of Bethan Sayed Bethan Sayed Plaid Cymru 4:08, 11 Rhagfyr 2018

(Cyfieithwyd)

Iawn, diolch. Fe wnaf yn siŵr fy mod bod yn cael copi o hwnnw.

Gan symud ymlaen, rwy'n credu bod yn rhaid inni edrych ar dechnoleg yn gyffredinol, gan nad yw band eang fel opsiwn unigol yn aml yn ddigon i lawer o bobl, hyd yn oed gyda'r cynnydd mewn capasiti. A allwch chi ddweud wrthym sut yr ydych yn bwriadu gwella cysylltedd 4G? Y llynedd, dangosodd adroddiad gan Which?  mai Cymru oedd â'r gwasanaeth 4G gwaethaf yn y DU, gyda chwsmeriaid 4G yng Nghymru ar gyfartaledd ond yn gallu cael signal 4G a hynny ddim ond 35 y cant o'r amser. Rydym bellach yn edrych ar y pwynt lle'r ydym yn cael 5G yn cael ei gyflwyno. Ond rydym mewn perygl o gael ein gadael ar ôl yma yng Nghymru oherwydd rydym yn dal i fod ddim yn cael mynediad i 4G, ac felly gallai hynny olygu bod llawer o bobl yn cael eu gadael gyda thechnoleg sydd wedi hen ddarfod. Felly, sut ydych chi'n mynd i'r afael â hyn i'n helpu ni fel cenedl?

Photo of Julie James Julie James Labour 4:09, 11 Rhagfyr 2018

(Cyfieithwyd)

Ie, mae hynny'n fater enfawr o rwystredigaeth i mi, rhaid i mi ddweud, oherwydd mae a wnelo hynny â'r ffordd y gwerthodd Llywodraeth y DU y sbectrwm a'r gwahanol gwmpas daearyddol y gwnaethant neu na wnaethant ei roi arno. Felly, mae'n amlwg yn annigonol. Rwyf wedi crybwyll droeon yn y Siambr hon fy rhwystredigaeth nad oeddent yn gallu sicrhau eu bod yn gweld bod cael un darparwr ar draws 98 y cant o dir Cymru, sef yr hyn sydd gennym, yn amlwg yn ddiwerth. 'Dewch i ymweld â'm busnes twristiaeth gwych, ond peidiwch â dod oni bai eich bod ar rwydwaith penodol'—hynny yw, mae'n amlwg nad yw hynny'n gweithio. Felly, buom yn gweithio'n galed iawn gydag amrywiaeth o awdurdodau eraill yng ngogledd Lloegr a'r Alban sydd i gyd â'r un broblem. Oherwydd y tu allan i'r cytrefi, mae gwir angen trawsrwydweithio fel y gallwch gysylltu ag unrhyw rwydwaith.

Y peth arall yw nad yw pobl yn sylweddoli y gallant ddal i wneud galwad 999. Felly, rydym wedi cael rhai enghreifftiau lle gallai rhywun fod wedi gwneud yr alwad honno oherwydd bydd eu ffôn yn cysylltu i unrhyw rwydwaith os ydynt yn ffonio 999, hyd yn oed os yw'n dweud 'dim gwasanaeth' arno, oherwydd gallai fod mai eu rhwydwaith benodol nhw sydd heb wasanaeth. Mae rhwydwaith ar draws Cymru ar gyfer cwmpasu 98 y cant, ond nid yw'n ddigon da, felly rydym yn gwneud y pwynt hwnnw.

Yn wir, un o'r pethau eraill i'w ddweud yw, wrth inni gyflwyno'r band eang ac wrth inni gael signalau Wi-Fi yn cael eu darlledu o lawer o'n rhwydwaith, wrth gwrs, daw galw Wi-Fi ar gael i bobl na fyddent yn cael 4G, felly ceir rhywbeth wrth gefn o gyflwyno band eang. Un o'r rhesymau ein bod wedi strwythuro'r ail gyfres o gyflymu yn y ffordd honno yw ein bod wedi targedu pobl nad oedd ganddynt fand eang neu 4G, fel nad oeddent yn gallu mynd ar y rhwydwaith mewn unrhyw ffordd, ac mae hynny'n benodol iawn lle nodwyd bod y cyfrannau hynny i fynd.

Dau beth arall i'w ddweud am hynny, serch hynny: rydym wedi lobïo’n galed iawn am y ffordd y mae'r setiau nesaf o sbectrwm—sbectrwm isel a sbectrwm uchel—i gael eu gwerthu, gan ein bod yn credu bod angen i Lywodraeth y DU ddeall bod hynny'n broblem, ac yr ymunir â ni yn hynny gan nifer fawr o feiri'r dinasoedd mawr, yn rhyfedd ddigon, a rhywfaint o'r consortiwm awdurdodau lleol yng ngogledd Lloegr a'r Alban, gan fod yr un broblem gennym oll.

Photo of Bethan Sayed Bethan Sayed Plaid Cymru 4:11, 11 Rhagfyr 2018

(Cyfieithwyd)

Wel, mae honno bob amser yn broblem pan mae monopolïau yn y system, ac mae angen inni geisio mynd i'r afael â hynny a  sicrhau bod Llywodraeth y DU yn ein clywed yn uchel ac yn glir yma yng Nghymru.

Hoffwn orffen drwy godi'r mater o niwtraliaeth net. Bu tua blwyddyn ers diddymu rheolau niwtraliaeth net yn yr Unol Daleithiau, o bosibl yn caniatáu i ddarparwyr roi cyflymderau ffafriol ar gyfer rhai safleoedd partner—nid wyf eisiau eu henwi yma heddiw, ond rwy'n siŵr y gallwch feddwl amdanynt—tra'n lleihau cyflymder ar gyfer cystadleuwyr.

Mae cyfreithiau mynediad agored cryf gan yr UE. Fodd bynnag, nid oes dim i atal Llywodraeth y DU rhag newid y cyfreithiau hynny pan fydd y pwerau hynny yn dychwelyd o Frwsel. Rydym eisoes yn gweld cynnydd graddol mewn triniaeth ffafriol i rai platfformau ar ddyfeisiau symudol. Nid wyf eisiau gweld unrhyw beth fel hyn yn digwydd pan ddaw i niwtraliaeth net. A ydych chi wedi ystyried beth fyddwch yn ei wneud ar yr agenda hon yn Llywodraeth Cymru? Yn amlwg, os bydd bargen fasnach gyda'r Unol Daleithiau, efallai y byddant eisiau gweld rhywbeth fel hyn yn digwydd, ond bydd hyn yn cosbi pobl ac yn creu mwy o farchnad mewn maes sydd eisoes wedi'i amlygu yn fawr i rymoedd y farchnad. Felly, beth ydych chi'n ei wneud, o bosibl, i liniaru hyn?

Photo of Julie James Julie James Labour 4:12, 11 Rhagfyr 2018

(Cyfieithwyd)

Rydym wedi bod yn gwneud sylwadau i'r perwyl hwnnw, ac mae honno'n enghraifft dda iawn o un o'r manteision a ddaw yn yr Undeb Ewropeaidd—yr un arall, wrth gwrs, yw trawsrwydweithio yn Ewrop, na fydd o reidrwydd yn digwydd ar ôl Brexit. Felly, fel rhan o'n parodrwydd ar gyfer hynny, byddwn yn lobïo Llywodraeth y DU ac yn negodi ag Ewrop ei hun ynghylch sut orau i gael y gallu hwnnw i ryngweithredu, credaf mai dyna'r ymadrodd—felly, sut y gallwn ni, yn y bôn, basio'r cyfreithiau hynny yn ein cyfraith. Rydym yn mynd ati i edrych ar hynny.

Mewn gwirionedd, mae niwtraliaeth net yn debygol iawn o fod yn bwnc yn Sefydliad Masnach y Byd hefyd, oherwydd mae'n dod yn beth mawr ar draws y byd. Felly, rydym yn cadw llygad ar hynny, oherwydd rydym wedi elwa'n fawr o safonau'r Undeb Ewropeaidd yn hyn o beth.

Photo of Ann Jones Ann Jones Labour 4:13, 11 Rhagfyr 2018

(Cyfieithwyd)

Diolch. Llefarydd UKIP—David Rowlands.

Photo of David Rowlands David Rowlands UKIP

(Cyfieithwyd)

Diolch, Dirprwy Lywydd. Yn gyntaf, arweinydd y tŷ, a gaf i gyfeirio at eich datganiad ar y cynllun Cyflymu Cymru, a chydnabod llwyddiant gweithredu tasg enfawr ac anferthol o'r fath, ac, yn wir, y ddarpariaeth o fwy o ddarpariaeth ffôn symudol yr ydych wedi'i chael?

Yn dilyn ymlaen rywfaint o sylwadau Bethan Sayed, gwn y byddwch yn ymwybodol bod technoleg 5G eisoes yn dechrau dyddio rhywfaint ar y cynnydd a wnaed mewn technoleg gwybodaeth a seilwaith symudol Cymru. Felly, a oes modd ichi, os gwelwch yn dda, ein diweddaru ar statws presennol y paratoadau ar gyfer gweithredu 5G yng Nghymru? A fyddai'n bosibl darparu rhywfaint o wybodaeth ar y ffynonellau o dechnoleg a ddefnyddir i weithredu'r cyflwyniad hwnnw?

Photo of Julie James Julie James Labour

(Cyfieithwyd)

Ie, mae 5G yn ddiddorol iawn, oherwydd, mewn gwirionedd, mae arnoch angen 4G er mwyn gallu symud ymlaen ato. Felly, yr hyn yr ydym wedi bod yn ei wneud yw gweithio i wneud yn siŵr nad oes raid i bobl ddechrau gyda dim ac yna dringo i fyny'r ysgol, fel y gallant neidio drosto. Mae llawer o broblemau yno, felly mae gennym nifer o welyau prawf ledled Cymru—mae Caerdydd mewn gwirionedd yn rhan o'r rhaglen gwely prawf cenedlaethol. Rydym wedi penodi Pwynt Arloesi, sydd ym mherchnogaeth lwyr Llywodraeth Cymru, i gynghori, ysgogi a chyd-drefnu gweithgaredd 5G yng Nghymru, gan gynnwys cyfleoedd i sicrhau arian o gronfa gwely prawf a threialon gan Lywodraeth y DU. Felly, rydym yn cymryd rhan weithredol iawn yn hynny o beth.

Byddwn yn dweud, fodd bynnag, nad 5G yw'r unig beth y mae'n werth buddsoddi ynddo. Mae technoleg arall, sydd yn dechnoleg amledd isel, a elwir yn rhwydwaith ardal eang pellgyrhaeddol— LoRaWAN—yr ydym hefyd yn awyddus iawn i fuddsoddi ynddi. Byddai honno, er enghraifft, yn sylfaenol iawn i amaethyddiaeth fanwl. Bûm ar ymweliad gwych â Choleg Glynllifon y dydd o'r blaen i edrych ar yr hyn y maen nhw'n ei wneud gydag amaethyddiaeth fanwl. Ac er nad yw'n dechnoleg boblogaidd iawn ar hyn o bryd, mae'n dal yn dechnoleg bwysig iawn i Gymru, ac rydym yn arweinydd y byd ynddi i raddau helaeth.

Photo of David Rowlands David Rowlands UKIP 4:15, 11 Rhagfyr 2018

(Cyfieithwyd)

Diolch ichi am yr ateb hwnnw. Rwy'n siŵr bod arweinydd y tŷ yn ymwybodol o bryderon rhyngwladol ynghylch cwmnïau Tsieineaidd, y dywedir sydd yn arweinwyr y byd yn nhechnoleg y bumed genhedlaeth. Pa gamau fydd arweinydd y tŷ yn eu cymryd i sicrhau nad yw'r materion a arweiniodd at weld yr Unol Daleithiau ac Awstralia yn gwahardd rhai cyflenwyr cynnyrch Tsieineaidd yn digwydd yng Nghymru?

Photo of Julie James Julie James Labour

(Cyfieithwyd)

Rydym wedi bod yn rhan fawr o gystadleuaeth Llywodraeth y DU, lle gall consortia dan arweiniad busnes, gan gynnwys awdurdodau lleol a sefydliadau academaidd, wneud cais i gael cyfran o werth £25 miliwn o arian, fel y dywedais, gan DCMS. Ac mae hynny'n ceisio cefnogi datblygiad yr holl dechnoleg; nid  y cysylltedd yn unig—ond yr holl ddyfeisiau, os mynnwch, sy'n mynd gyda hi. Felly, nid yw 5G yn mynd yn bell iawn; mae'n signal eang nad yw'n mynd yn bell iawn, felly mae angen llawer o ddyfeisiau ar ddodrefn stryd ac ati. Felly, rydym yn awyddus iawn i wneud yn siŵr bod y cadwyni cyflenwi yn hyfyw yma yng Nghymru ac yn y DU yn gyffredinol, ac nad ydym yn dibynnu gormod ar dechnoleg allanol. Yn wir, Dirprwy Lywydd, bu'n nod gan y Llywodraeth hon bob amser i lenwi'r bylchau mewn cadwyni cyflenwi ar gyfer cwmnïau Cymru os yw'n bosibl, ac yn amlwg mae hwn yn gyfle.

Photo of David Rowlands David Rowlands UKIP 4:16, 11 Rhagfyr 2018

(Cyfieithwyd)

Unwaith eto, diolch i chi, ond credaf y byddwch yn gweld mai byrdwn fy holi yw, er enghraifft, bod Is-lywydd y Comisiwn Ewropeaidd, Andrus Ansip, yn dweud ei fod yn pryderu bod angen i gwmnïau technoleg Tsieineaidd gydweithredu â gwasanaethau cudd-wybodaeth Tsieineaidd ar bethau megis drysau cefn gorfodol, sydd wedi eu cynllunio i ganiatáu mynediad i ddata wedi'i amgryptio. Gyda'r pryderon hynny mewn cof, arweinydd y tŷ, a allwch chi ein sicrhau ni y bydd yr holl gyflenwyr trydydd parti yn destun craffu trylwyr?

Photo of Julie James Julie James Labour

(Cyfieithwyd)

Ie, yn wir, ac rydym yn perthyn i'r rhwydwaith diogelwch seiber cenedlaethol, ac rydym wedi ymrwymo i strategaeth diogelwch seiber cenedlaethol. Rwyf wedi cael nifer o gyfarfodydd da iawn gyda'r Ganolfan Diogelwch Seiber Genedlaethol, ac maen nhw wedi ymweld â ni ddwywaith i wneud yn siŵr bod ein cynlluniau cydnerthu seiber mewn trefn. Mae Swyddfa'r Cabinet wedi sicrhau bod arian ar gael i Gymru ar gyfer cydnerthedd seiber, ac rydym wedi dyrannu arian i brosiectau ledled Cymru i gryfhau cydnerthedd seiber drwy ein grant refeniw cydnerthedd seiber, sydd yn eithaf anodd ei ddweud. Rydym hefyd wedi dyfarnu arian i Gymdeithas Llywodraeth Leol Cymru ar gyfer y 22 o awdurdodau lleol i gyflawni hanfodion seiber yn ogystal ag ardystio, i'w helpu i gryfhau diogelwch seiber o fewn eu sefydliadau i safon gydnabyddedig gan y Llywodraeth. Felly, rydym yn awyddus iawn i wneud yn siŵr bod gennym yr holl gydnerthedd seiber ar waith i sicrhau nad ydym yn cael y math o broblemau y mae David Rowlands yn eu disgrifio.