Eitem 3 ar yr agenda y prynhawn yma yw'r cynnig cydsyniad deddfwriaethol ar Fil yr Undeb Ewropeaidd (Cytundeb Ymadael), ac rwy'n galw ar y Prif Weinidog i gynnig y cynnig—Mark Drakeford.

Cynnig NDM7232 Mark Drakeford

Cynnig bod Cynulliad Cenedlaethol Cymru, yn unol â Rheol Sefydlog 29.6, yn cytuno y dylai Senedd y DU ystyried y darpariaethau ym Mil yr Undeb Ewropeaidd (Cytundeb Ymadael) i’r graddau y maent yn dod o fewn cymhwysedd deddfwriaethol Cynulliad Cenedlaethol Cymru.

Cynigiwyd y cynnig.

Dirprwy Lywydd, diolch yn fawr. Mae'r cynnig gerbron y Cynulliad heddiw yn un pwysig a hanesyddol. Mae angen inni ystyried cydsyniad deddfwriaethol ar Fil yr Undeb Ewropeaidd (Cytundeb Ymadael). Wrth drafod hwn heddiw, fe fydd Llywodraeth Cymru yn ystyried y Bil o safbwynt beth sydd er lles Cymru. Dirprwy Lywydd, mae Brexit yn mynd i ddigwydd. Nawr, mae'n rhaid canolbwyntio ar sut y mae Brexit yn digwydd, a sut i gael perthynas gydag Ewrop sy'n amddiffyn buddiannau Cymru. Dyna'r man cychwyn i edrych ar y cwestiwn o gydsyniad deddfwriaethol i'r Bil tyngedfennol hwn.

Dirprwy Lywydd, a gaf i ddiolch i chi ac i'r Llywydd am yr hyblygrwydd yr ydych chi wedi ei ddangos ynglŷn â'r ddadl, amseriad y ddadl, ar y Bil cytundeb ymadael, y darn pwysicaf o ddeddfwriaeth San Steffan y bu'n rhaid inni ei ystyried yn ystod 20 mlynedd o hanes y Senedd hon? Nawr, gadewch imi fod yn glir am yr hyn nad yw'r ddadl hon yn ei olygu. Nid yw'n golygu atal Brexit; nid yw'n ymwneud â pheri rhwystredigaeth i'r Bil. Mae'n ymwneud â ffurf Brexit, ac nid ffaith Brexit. Mae'n ymwneud â gwella'r Bil ac nid ei daflu oddi ar y cledrau. Mae Brexit yn mynd i ddigwydd—mae honno'n ffaith. Er hynny, mae'r ffordd y bydd Brexit yn digwydd ymhell o fod wedi ei sefydlu.

A wnaiff y Prif Weinidog ildio? Onid dyna'n union y gwnaethoch chi ei ddweud yn 2016 ar ôl y refferendwm? O ystyried eich camau gweithredu yn ystod y tair blynedd a hanner diwethaf, pam ddylai pobl eich credu chi nawr?

Wel, rwy'n tybio bod yr Aelod wedi bod yn cysgu drwy gydol mis Rhagfyr pan gynhaliwyd etholiad cyffredinol, ac mae gennym Lywodraeth sy'n eglur am y ffaith ein bod ni'n gadael yr Undeb Ewropeaidd. Roeddwn i'n credu bod hynny'n rhywbeth y dywedodd ef ei fod wedi ymgyrchu drosto am flynyddoedd lawer, ac rwyf innau newydd ddweud, mor glir ag y gallaf, ar goedd, fod honno, beth bynnag oedd barn rhai ohonom ni, yn ffaith sefydlog erbyn hyn. Yr hyn nad yw'n sefydlog, a dyma bwnc ein hystyriaeth ni'r prynhawn yma, yw sut y dylai Brexit ddigwydd, ac mae ffurf Brexit wedi troi a throi lawer tro eisoes yn nwylo Llywodraethau Ceidwadol olynol. Yn wir, nid y Bil y mae gofyn inni gydsynio ag ef heddiw yw'r Bil y byddai'r Prif Weinidog presennol wedi gofyn inni gydsynio ag ef ddechrau mis Rhagfyr.

Nawr, Dirprwy Lywydd, mae Llywodraeth y DU yn gwthio'r Bil hwn drwy San Steffan gyda chyflymder sy'n hollol amhriodol o ystyried ei arwyddocâd. Mae hynny'n ddiangen ac yn annoeth. Dyma'r penderfyniad pwysicaf a gymerwyd gan San Steffan mewn cenhedlaeth neu fwy, ac mae'n sicr bod y ddeddfwriaeth yn haeddu'r craffu llawnaf a mwyaf trwyadl posibl. Mae'r methiant i roi cyfle i'r Senedd wneud hynny yn effeithio arnom ni yma'n uniongyrchol. Fel rheol, fe fyddem ni ar lawr y Cynulliad yn trafod mater cydsyniad deddfwriaethol ar Fil gan wybod beth fyddai ei ffurf derfynol ar gyfer pleidleisio arno yn  San Steffan. Ni wyddom hynny y prynhawn yma. Mae'r ffaith na fydd bwlch rhwng adroddiad a thrydydd darlleniad yn Nhŷ'r Arglwyddi yn golygu y bydd ein gallu ni i roi penderfyniad cywir gerbron y Cynulliad Cenedlaethol hwn yn cael ei gyfaddawdu hefyd.

Daeth y Llywydd i’r Gadair.

Y cwestiwn sydd ger ein bron, serch hynny, yw hwn: a yw'r Bil hwn, fel y mae'n cael ei eirio ar hyn o bryd, yn bodloni buddiannau Cymru? A'r ateb y mae'r Llywodraeth hon yn ei awgrymu ichi'r prynhawn yma, y casgliad clir yr ydym ni wedi dod iddo, yw na allwn ni ofyn ichi roi cydsyniad i'r Bil, gan ei bod yn bendant nad yw buddiannau Cymru'n cael eu bodloni ynddo. Nid yw mandad ar gyfer Brexit yn fandad ar gyfer deddfwriaeth wael, a chyn belled ag y mae Cymru yn y cwestiwn, mae'r ddeddfwriaeth hon yn dal i fod yn wael iawn. Fe fydd yn tanseilio ein heconomi ni mewn ffyrdd niweidiol ac, yn bwysicach fyth, Llywydd, mewn ffyrdd y gellid eu hosgoi.

Gadewch imi amlinellu rhai o'r ffyrdd y mae'r ddeddfwriaeth hon yn niweidio buddiannau hanfodol Cymru. Yn gyntaf oll, mae amddiffyn hawliau gweithwyr, a gafodd eu cynnwys yn y ddeddfwriaeth arfaethedig flaenorol, yn cael eu hepgor yn y Bil sydd gerbron Tŷ'r Cyffredin a Thŷ'r Arglwyddi heddiw. Mae'r darpariaethau a oedd ar gael mewn fersiynau blaenorol wedi cael eu tynnu allan o'r Bil, ac ni allwn ni ddychmygu mai ar ddamwain y digwyddodd hynny. Fe fyddai Llywodraeth a oedd yn cymryd diogelu buddiannau gweithwyr o ddifrif wedi gadael y darpariaethau hynny yn y Bil, fel yr oedd Llywodraeth Geidwadol flaenorol yn hapus i'w wneud.

Yn ail, Llywydd, mae protocol Iwerddon-Gogledd Iwerddon yn gosod cyfres newydd o rwystrau i fasnachu nad oedd yn bresennol yn y fargen flaenorol. Mae'r dadansoddiad a gyhoeddwyd gennym ddoe, a gynhaliwyd gan Arsyllfa Polisi Masnach y DU ym Mhrifysgol Sussex, yn nodi'r gwrthdaro anochel a'r bygythiad i fusnes ym mhorthladdoedd Cymru a fydd yn codi o ganlyniad i'r ddeddfwriaeth. Ac mae'n werth cofio, onid yw, fod y peryglon hyn yn rhai y bu i'r Prif Weinidog fynd yr holl ffordd i Belfast yn benodol i'w diystyru pan addawodd i'r gymuned unoliaethol yno na fyddai ef byth yn cytuno i ffin ym Môr Iwerddon. Mae'r ffin honno ym Môr Iwerddon yn effeithio'n uniongyrchol ac yn niweidiol arnom ni yma yng Nghymru ac fe ofynnir i ni gydsynio i'r effeithiau niweidiol hynny, ac mae'r Llywodraeth hon yn dweud wrth Aelodau'r Senedd hon na ddylem ni wneud hynny.

Yn drydydd, mae'r aliniad deinamig â'r rheolau a'r rheoliadau Ewropeaidd hynny sy'n angenrheidiol i osgoi rhwystrau newydd i fasnachu yn cael sylw yng nghytundeb blaenorol Mrs May, ond rhoddwyd hyn o'r neilltu bellach hefyd. Nawr, yn lle hynny, mae Canghellor y Trysorlys yn ymffrostio'n agored am wahanu oddi wrth yr Undeb Ewropeaidd fel pe bai'n erthygl ffydd. Wel, mae hon yn erthygl ffydd a fydd yn gwneud bywyd yn fwy anodd i fusnesau yng Nghymru sy'n masnachu ag Ewrop ac yn sicr dylem ni yn y Siambr hon ddeall bod economi Cymru yn fwy agored i niwed yn hyn o beth na'r DU yn gyffredinol oherwydd ein dibyniaeth ar y diwydiant gweithgynhyrchu a'r economi wledig. Siawns na ddylai cefnogwyr y ddeddfwriaeth hon ddisgrifio sut y maen nhw'n credu y bydd rhwystrau newydd i fasnachu, drwy wyro'n fwriadol oddi wrth y safonau cyffredin, yn caniatáu ar gyfer gwneud allforio i farchnadoedd mewn mannau eraill yn Ewrop yn fwy anodd i'n ffermwyr ni—i fynd yn ôl at yr hyn a gawsom ni'n gynharach y prynhawn yma.

Mae'r ddeddfwriaeth yn mynd â ni yn ein holau ac nid yn ein blaenau. Nid yw hynny'n anochel; mae o ganlyniad i ddewisiadau gwleidyddol gan Lywodraeth y DU ac mae gwell deddfwriaeth ar gael. Dyna pam rydym ni wedi gweithio mor galed, Llywydd, gyda'n cyd-Aelodau yn San Steffan dros y dyddiau diwethaf i gynnig gwelliannau a fyddai wedi unioni rhai o'r pethau y mae'r ddeddfwriaeth hon yn eu gwneud mor wael.

A gaf i, wrth imi ymdrin â'r mater hwn, roi teyrnged i'r ymdrechion aruthrol a wnaeth yr Arglwyddi o Gymru yn Nhŷ'r Arglwyddi? Arglwyddi o wahanol bleidiau ac Arglwyddi meinciau croes hefyd, lawer ohonyn nhw'n gyn-Aelodau o'r Senedd hon, ond rhai eraill hefyd. Mae'n annheg enwi unrhyw un yn arbennig, Llywydd, ond fe hoffwn grybwyll yr Arglwydd John Morris. Y tro diwethaf imi gael sgwrs gyda'r Arglwydd Morris, tua diwedd y flwyddyn y llynedd, fe ddywedodd ef y stori am sut, yn ddyn ifanc yn ei 20au, y bu iddo gael ei ddewis i godi hwyl cyn cyflwyno'r prif siaradwr, Clem Attlee, yn isetholiad Caerfyrddin ym 1957. A dyma ni, fwy na 60 mlynedd yn ddiweddarach. Ar ôl bod yn Ysgrifennydd Gwladol Cymru dan Harold Wilson a James Callaghan, ac yn Dwrnai Cyffredinol yng Nghabinet Tony Blair, roedd ef yno ddoe—fe fydd yn 90 mlwydd oed y flwyddyn nesaf—yn brwydro'n galed i ddiwygio'r Bil hwn fel y byddai'n amddiffyn buddiannau hanfodol Cymru. Os gall yr Arglwydd John Morris frwydro i amddiffyn buddiannau Cymru, yna siawns y dylem ninnau yma yn y Siambr hon allu gwneud yr un peth.

Gadewch imi hefyd am ennyd, Llywydd, rifo'r diffygion penodol yn y Bil hwn o safbwynt datganoli. Yn gyntaf oll, y cymal cwbl sarhaus sef rhif 21, lle mae Llywodraeth y DU yn defnyddio pwerau Harri'r Wythfed fel y'u gelwir, i ddiddymu neu ddiwygio unrhyw ran o unrhyw Ddeddf Seneddol, gan gynnwys Deddf Llywodraeth Cymru 2006. Mae yna Aelodau o feinciau'r Ceidwadwyr yn y fan hon sydd, yn anrhydeddus a thros flynyddoedd lawer, wedi plismona'r ffin rhwng pwerau a roddir i Weinidogion Cymru a phwerau y dylid eu harfer yma ar lawr y Senedd. Nid wyf wedi cytuno bob amser â rhai o'u casgliadau nhw, ond rwyf bob amser wedi edmygu'r ymdrech a wnaethon nhw i gadw'r berthynas honno'n ddidwyll. Heddiw, fe fyddan nhw'n pleidleisio i gefnogi Bil lle gall Gweinidogion y DU ddiwygio Deddf Llywodraeth Cymru drwy ddeddfwriaeth eilaidd a heb unrhyw ganiatâd gan y Senedd hon o gwbl. Sut yn y byd y gallwn ni gydsynio i hynny?

Rydym ni'n dymuno pob llwyddiant i brotocol Gogledd Iwerddon, ond nid yw cefnogaeth i ddatganoli a heddwch yng Ngogledd Iwerddon yn gofyn am ailysgrifennu'r setliad datganoli gan Weinidogion y DU yn unochrog. Dyna oedd dadl fawr Arglwydd Thomas o Gwmgïedd, y cyn Arglwydd Brif Ustus, ar lawr Tŷ'r Arglwyddi wrth geisio perswadio Gweinidogion y Deyrnas Unedig. Ond, er pob dadl a ddefnyddiwyd ganddo ef, nid ydym wedi elwa ar hynny o gwbl.

Nid yw'r Bil cytundeb ymadael yn rhoi unrhyw sicrwydd y bydd sefydliadau datganoledig yn cael swyddogaeth ystyrlon yn y trafodaethau ar y cyd â'r bartneriaeth, y mae'n paratoi'r ffordd ar eu cyfer nhw—trafodaethau a fyddai'n cael effaith fawr ar faterion o fewn cymhwysedd datganoledig. Fe ddylem ni gael gwarant yn sgil y ddeddfwriaeth y bydd llais y Senedd hon yn cael ei glywed yn y trafodaethau hynny ond, er gwaethaf y gwelliannau a argymhellwyd gennym ni i'r Bil, fe wrthodwyd pob un o'r ymdrechion hynny. Fel y dywedodd y Cwnsler Cyffredinol, nid yw hi'n iawn i'n gorfodi ni i gydymffurfio â rhwymedigaethau rhyngwladol sy'n effeithio ar gymhwysedd datganoledig os nad ydym ni wedi bod yn rhan o gytuno arnynt.

Yn olaf, a does dim esgus dros hynny, Llywydd, mae Gweinidogion y Llywodraeth hyd yma wedi gwrthod ymgais i ychwanegu unrhyw gydnabyddiaeth o gonfensiwn Sewel at gymal sy'n haeru sofraniaeth ddiwrthdro'r Senedd—cymal a ddisgrifiwyd yn gofiadwy gan fy rhagflaenydd fel naill ai darn o graffiti cyfansoddiadol, oherwydd nid yw'n golygu dim, neu gymal sydd ag ymgais wirioneddol i dresmasu yn y setliad datganoli mewn ffordd ddifrifol iawn.

Llywydd, nid wyf yn fy nhwyllo fy hun y bydd gwrthod cydsyniad deddfwriaethol gan y Senedd hon yn atal y Bil rhag cael ei ddeddfu, ond rwy'n gobeithio, hyd yn oed nawr, y bydd Llywodraeth y DU yn aros i fyfyrio ynghylch eu hagwedd nhw at ddatganoli ac yn ystyried y difrod y maen nhw'n ei achosi i wead y Deyrnas Unedig. Rwy'n nodi'r awgrym yn y llythyr gan yr Ysgrifennydd Gwladol dros Ymadael â'r Undeb Ewropeaidd fod yr amgylchiadau sy'n ymwneud â'r Bil hwn yn neilltuol, yn benodol ac yn eithriadol. Dylent ddangos eu bod nhw'n credu mewn gwirionedd yn yr hyn y maen nhw'n ei ddweud drwy ddilyn ein cyngor ni ar sut y gellid codio Sewel i wneud yn siŵr bod y penderfyniad hwn yn cael ei gadarnhau mewn gwirionedd yn y dyfodol.

Mae'r Bil yn rhoi'r Deyrnas Unedig ar drywydd newydd, un sy'n llawn peryglon, gan gynnwys peryglon diangen y gellid bod wedi eu hosgoi. Ni chawsant eu hosgoi yn y ffordd y mae'r Bil wedi mynd trwy ddau Dŷ Seneddol; yn hytrach, yn y Bil hwn, maen nhw wedi cynyddu eto fyth ar draul datganoli ac ar draul Gymru. Ein gwaith ni yw amddiffyn ein buddiannau ni, gan y bydd Senedd yr Alban yn amddiffyn buddiannau'r Alban, ac fel y credaf y bydd Cynulliad Gogledd Iwerddon yn ei wneud ar ran eu poblogaeth nhw hefyd. Mae cyfle inni wneud hyn y prynhawn yma, a dyna pam yr wyf i'n gofyn i'r Senedd hon bleidleisio yn erbyn y cynnig a gwrthod ein cydsyniad ni i'r Bil niweidiol hwn.  

Galwaf ar Gadeirydd y Pwyllgor Materion Allanol a Deddfwriaeth Ychwanegol, David Rees. 

Diolch, Llywydd. Mae'r cyhoeddiad o adroddiad y Pwyllgor Materion Allanol a Deddfwriaeth Ychwanegol ar Fil cytundeb ymadael yr UE yn canolbwyntio ar ddadansoddiad o'r cymalau yn y Bil yr ydym ni'n ystyried bod angen cael cydsyniad y Cynulliad ar eu cyfer nhw. Yn yr amser byr sydd ar gael, nid ydym wedi gallu ystyried rhai o'r pryderon ehangach y mae Llywodraeth Cymru wedi eu rhoi yn ei memorandwm, yn enwedig gan fod rhai o'r pryderon hyn yn ymwneud â materion nad ydyn nhw wedi eu cynnwys yn y Bil wrth ei gyflwyno.

Yn fras, mae llawer o'r pryderon a godwyd gennym ni o ran dirprwyo pwerau i Weinidogion y DU a Llywodraeth Cymru yn Neddf yr Undeb Ewropeaidd (Ymadael) 2018 yn parhau o ran y Bil penodol hwn. Er hynny, oherwydd rhesymau ymarferol a gwleidyddol, rydym wedi penderfynu peidio â'u hailddatgan nhw yn ein hadroddiad ni. Yn hytrach, rydym wedi canolbwyntio ar y darpariaethau y mae angen cydsyniad deddfwriaethol ar eu cyfer, gyda golwg ar sicrhau na fydd lleihad yn swyddogaeth y Cynulliad wrth graffu ar gyfraith yr UE yn ystod y cyfnod gweithredu, ac mae hynny wedi tynnu sylw at y pwynt hwn: sicrhau swyddogaeth y Cynulliad yn y craffu ar gyfraith yr UE. Felly, rydym wedi canolbwyntio ein hadroddiad ni ar y sefydliad hwn, i sicrhau na chaiff effaith andwyol.

Rydym ni'n cytuno ag asesiad Llywodraeth Cymru o'r darpariaethau yn y Bil y mae angen cydsyniad deddfwriaethol arnyn nhw, gydag un ychwanegiad—cymal 42—ac rydym ni'n gobeithio y bydd yr adroddiad hwn yn helpu i lywio dadl y Cynulliad ar y cynnig cydsyniad deddfwriaethol y prynhawn yma.

Fel pwyllgor, rydym wedi bod yn ystyried mater swyddogaeth y Cynulliad wrth ystyried deddfwriaeth yr UE yn ystod y cyfnod pontio neu weithredu, ac rydym wedi bod yn gwneud hynny ers 2018. Rydym wedi ysgrifennu at Lywodraeth y DU a chyd-Aelodau Seneddol y DU sawl gwaith ers hynny. Rydym o'r farn na ddylai swyddogaeth y Cynulliad leihau wrth graffu ar ddeddfwriaeth yr UE yn ystod y cyfnod gweithredu, er ein bod ni'n cydnabod y gallai fod angen i'r swyddogaeth addasu yn ôl telerau'r cytundeb ymadael.

Er ein bod ni'n croesawu'r swyddogaeth a ddarperir i bwyllgorau San Steffan o dan gymal 29, credwn fod angen ei chryfhau drwy gynnwys swyddogaeth i bwyllgorau perthnasol y deddfwrfeydd datganoledig pan fydd deddfwriaeth yr UE yn cael ei hadolygu, yn enwedig pan fydd yn ymwneud â meysydd o gymhwysedd datganoledig. Ar 8 Ionawr 2020, ysgrifennwyd at yr Ysgrifennydd Gwladol dros Ymadael â'r Undeb Ewropeaidd i gyflwyno'r achos o blaid dau welliant i gymal 29 yn y Bil i gynnwys swyddogaeth i'r deddfwrfeydd datganoledig hynny. Rydym wedi cyhoeddi'r llythyr hwn mewn atodiad i'n hadroddiad ni ar y cydsyniad deddfwriaethol.

Llywydd, rwy'n siŵr y bydd yr Aelodau yn ymwybodol bod Joan McAlpine ASA, sy'n Gynullydd Pwyllgor Diwylliant, Twristiaeth, Ewrop a Materion Allanol yn Senedd yr Alban, wedi ysgrifennu hefyd at yr Ysgrifennydd Gwladol i gefnogi ein gwelliannau arfaethedig ni. Mae ein hachos ni dros y gwelliannau hyn yn syml. Ar hyn o bryd, mae gan y Cynulliad swyddogaeth o ran ystyried cydymffurfiaeth â chyfraith ddrafft yr UE gyda'r egwyddor o sybsidiaredd. Mae hyn yn deillio o erthygl 6 o brotocol 2 i'r cytuniad ar weithrediad yr Undeb Ewropeaidd. Ni fydd y ddarpariaeth hon yn gymwys mwyach pan fydd y DU yn ymadael â'r UE yr wythnos nesaf.

Mae cymal 29 y Bil yn darparu ar gyfer mecanwaith Seneddol i adolygu deddfwriaeth yr UE yn ystod y cyfnod gweithredu. Yn ein hadroddiad ni, rydym yn nodi nad yw hyn yn weithredol ynglŷn â mater cydymffurfio ag egwyddor sybsidiaredd. Yn hytrach, caiff ei seilio ar gwestiwn ynghylch a yw darn o ddeddfwriaeth yr UE yn codi mater o ddiddordeb cenedlaethol hanfodol i'r Deyrnas Unedig. Mae profiad y Cynulliad o adolygu cyfraith ddrafft yr UE yn y gorffennol wedi dangos, ar adegau, fod materion penodol wedi codi sydd o ddiddordeb i Gymru a heb eu nodi ar lefel y Deyrnas Unedig. Er enghraifft, yr effaith bosibl ar bysgodfeydd Cymru neu waharddiad ar bysgota rhwydi drifft a newidiadau i reoliadau organig i amaethyddiaeth yng Nghymru.

Fe ellir ystyried y materion hyn, drwy estyniad, yn faterion o ddiddordeb cenedlaethol y DU. Roeddem ni'n dadlau y byddai'r Cynulliad, wrth gynnal adolygiad o ddeddfwriaeth yr UE sy'n canolbwyntio ar y meysydd polisi a ddatganolwyd iddo, yn ychwanegu gwerth at y broses graffu gyffredinol ar gyfer y DU gyfan. Felly, i sicrhau nad yw swyddogaeth y Cynulliad yn lleihau wrth adolygu cyfraith yr UE yn ystod y cyfnod pontio, fe hoffem ni weld swyddogaeth gyfatebol i'r Cynulliad yn cael ei chydnabod yng nghyfraith y DU, yn union fel y cydnabyddir hynny ar hyn o bryd yn nhestun cyfreithiol y cytuniadau. Felly, rydym ni'n gweld lleihad yn ein swyddogaeth ni yma mewn gwirionedd.

Er i'r achos hwn gael ei gyflwyno i'r Ysgrifennydd Gwladol, mae'n ymddangos yn annhebygol y bydd unrhyw ddiwygiad yn cael ei wneud i gymal 29. Os bydd cymal 29 yn parhau i fod heb ei ddiwygio, fe fyddwn ni'n ceisio gweithio gyda phwyllgorau yn y ddau Dŷ Seneddol i sicrhau y gallwn chwarae rhan wrth ystyried deddfwriaeth yr UE yn ystod y cyfnod pontio, er gwaethaf y diffyg cydnabyddiaeth i'r swyddogaeth honno yn y Bil.

Llywydd, rhoddodd y pwyllgor yr adroddiad hwn ynghyd gyda barn ar rai o'r materion, ac ni wnaethpwyd unrhyw argymhellion, oherwydd roeddem ni'n teimlo ei bod hi'n bwysig inni roi gwybod i'r Aelodau am y pwyntiau yr oedd angen eu hystyried yn y ddadl hon. Fel y cyfryw, fe hoffwn i efallai gynnwys barn bersonol yn hytrach na barn y pwyllgor ar rai o'r pwyntiau hyn.

Llywydd, rwyf i'n cytuno â'r Prif Weinidog, ac rwy'n credu ei bod yn bwysig tynnu sylw at hyn, mae'n rhaid i'r ddadl hon beidio â bod—peidio â bod—yn ddadl ynglŷn ag a yw Brexit am ddigwydd ai peidio. Mae hynny'n amherthnasol. Mae'n ymwneud â Bil sy'n pennu cyfraith sy'n nodi sut y gallwn ni gyflawni ein dyletswyddau yn y Siambr hon ac a yw'r gyfraith honno'n ddigon da.

Mae Llywodraeth Cymru wedi tynnu sylw at y gwendidau yn y Bil hwn a'r ffordd y mae wedi newid cryn dipyn ers yr etholiad cyffredinol. Ein gwaith ni yw edrych ar fuddiannau'r bobl sy'n ein hethol ni a cheisio gwneud penderfyniadau a chymryd camau sy'n gwella ansawdd eu bywydau nhw. Mewn gwirionedd, mae'r diffygion yn y Mesur hwn—y gellid bod wedi eu cynnwys nhw, ond oherwydd dewis Llywodraeth y DU i beidio eu cynnwys—wedi arwain at leihad yn y craffu ar gamau gweithredu'r Llywodraeth. Mae'n bwysig, felly, ein bod ni'n sicrhau bod y newidiadau hynny'n cael eu cyflawni. Os na chân nhw eu cyflawni, yna ni ddylem gefnogi Bil nad yw'n ein helpu ni i gyflawni ein swyddogaeth. Ni ddylid ystyried awydd i sicrhau bod Brexit yn cael ei gyflawni ar frys yn rheswm dros ymwrthod â'n cyfrifoldebau ni a'n dyletswyddau ni yma yn y Senedd.

Fe fyddaf i'n pleidleisio yn erbyn y cynnig cydsyniad deddfwriaethol hwn heddiw gan nad wyf i'n credu bod y Bil hwn yn rhoi digon o allu inni wneud ein gwaith: sef sicrhau bod buddiannau pobl Cymru yn cael eu digoni. Pe bai Llywodraeth y DU wedi gwneud rhywbeth gwirioneddol ac wedi derbyn rhai o'r gwelliannau—. Rydym wedi gweld gwelliannau yn cael eu cyflwyno i Lywodraeth y DU. Rydym ni wedi cyflwyno rhai i Lywodraeth y DU. Maen nhw'n anwybyddu popeth. Nid ydyn nhw'n dymuno hynny. Maen nhw wedi cael gwared ar lawer iawn o faterion a oedd ganddyn nhw ar waith. Nid yw hwn yn Fil sy'n cyflawni. Felly, fe fyddaf i'n gwrthwynebu hwn ar gyfer sicrhau ein bod ni'n cael ein gweld yn cefnogi'r bobl sy'n ein hethol ni.  

Galwaf ar Gadeirydd y Pwyllgor Materion Cyfansoddiadol a Deddfwriaethol, Mick Antoniw. 

Diolch, Llywydd. Fe gawsom ni dystiolaeth gan y Prif Weinidog ynglŷn â memorandwm cydsyniad deddfwriaethol Llywodraeth Cymru ar Fil ymadael â'r Undeb Ewropeaidd yn ein cyfarfod ni ar 13 Ionawr 2020 ac adroddwyd ar hyn ddydd Gwener diwethaf, 17 Ionawr. Daeth ein hadroddiad ni, gyda chytundeb unfrydol aelodau'r pwyllgor, i bump o gasgliadau. Roedd y cyntaf o'r rhain yn adlewyrchu'r sylwadau a wnaed gennym ni ar sawl achlysur ynglŷn â swyddogaeth sylfaenol confensiwn Sewel wrth weithredu cyfansoddiad y DU. Fe ddaethom ni i'r casgliad, pe byddai'r Cynulliad Cenedlaethol yn penderfynu peidio â chydsynio i'r Bil ar y materion y mae angen cydsyniad arnynt a bod Senedd y DU, er hynny, yn penderfynu bwrw ymlaen heb gydsyniad, y byddai hynny'n golygu canlyniadau cyfansoddiadol andwyol sylweddol i ddyfodol confensiwn Sewel a datganoli.

Ers hynny, rydym wedi gweld y llythyr gan Ysgrifennydd Gwladol Llywodraeth y DU dros ymadael â'r Undeb Ewropeaidd, Stephen Barclay, yn nodi y bydd Llywodraeth y DU, yn absenoldeb caniatâd gan y Senedd hon, yn bwrw ymlaen er gwaethaf hynny. Hwn fydd y tro cyntaf i hyn ddigwydd, ac fel y nododd y Goruchaf Lys yn erthygl 50 o ddyfarniad Miller, confensiwn gwleidyddol yw Sewel ac fe geir canlyniadau gwleidyddol pan gaiff confensiynau eu torri. Yn amlwg, fe fydd yna ganlyniadau difrifol ac andwyol i strwythur cyfansoddiadol y Deyrnas Unedig, sydd yn fregus eisoes.

Nodwyd bod y Prif Weinidog wedi ceisio gwelliannau i'r Bil yn Nhŷ'r Arglwyddi, gyda'r bwriad o ddiogelu buddiannau Cymru. Fe ddaethom ni i'r casgliad nad oedd y gwelliannau hyn yn tanseilio prif amcan y Bil, sef ymadael â'r Undeb Ewropeaidd ar 31 Ionawr 2020, ond yn hytrach, roedd yn ceisio gwella rhannau o'r Bil mewn meysydd pwysig. Nawr, fel y dywedodd y Prif Weinidog, fe fyddai cymal 21 y Bil yn caniatáu addasu Deddf Llywodraeth Cymru 2006 gan reoliadau Llywodraeth y DU i'r graddau yr oedd Llywodraeth y DU yn ystyried bod addasiad o'r fath yn briodol i weithredu'r protocol ar gyfer Iwerddon/Gogledd Iwerddon. Er y byddai angen cymeradwyaeth y ddau Dŷ Seneddol ar gyfer rheoliadau o'r fath, nid oes swyddogaeth ffurfiol i'r Cynulliad Cenedlaethol wedi ei nodi yn y Bil, ac mae hyn yn peri pryder gan nad ydym yn gwybod i ba raddau y gellid addasu Deddf 2006.

Nodwyd bod un o welliannau Llywodraeth Cymru yn ceisio mynd i'r afael â'i phryder ynghylch maint y pŵer a geir yng nghymal 21. Tynnwyd sylw hefyd at bryderon y pwyllgor ar bwerau dirprwyedig a diwygio rheoleiddio a chyfansoddiad Tŷ'r Arglwyddi ynghylch maint y pwerau yng nghymal 21.

Ein trydydd casgliad ni, a gytunwyd gyda'r ddau bwyllgor o Dŷ'r Arglwyddi, sef pe gellid cyfiawnhau cymal 21 a'i fformat presennol, y dylid cyfyngu ar y pwerau sydd ynddo. Roedd ein pedwerydd casgliad yn ailadrodd ein barn hirsefydlog y dylai unrhyw addasiad o Atodlen 7A neu 7B i Ddeddf Llywodraeth Cymru, o ran cymhwysedd deddfwriaethol y Cynulliad Cenedlaethol, gael ei gyflawni drwy'r broses a nodir yn adran 109 o'r Ddeddf.

Mynegodd ein casgliad terfynol ni bryder ynghylch cynnwys cymal 38 yn y Bil—y cymal sofraniaeth seneddol. Rydym ni o'r farn mai darpariaeth ddiangen yw hon mewn Bil sy'n ymwneud yn bennaf ag ymadael â'r UE, yn hytrach na fframwaith cyfansoddiadol ehangach y Deyrnas Unedig. Mae dadleuon pwysig i'w cael ynglŷn â natur sofraniaeth yn y DU, ond mae sefydlu'r ddarpariaeth hon mewn statud, ac, yn benodol, mewn Bil nad yw'n ymwneud â'r cyfansoddiad yn y DU, neu'r setliadau datganoli, yn gallu arwain at ganlyniadau cyfansoddiadol anfwriadol.

Llywydd, yng ngoleuni'r datblygiadau diweddar yn y llythyr oddi wrth Lywodraeth y DU, yn rhinwedd fy swydd i fel Cadeirydd y Pwyllgor Materion Cyfansoddiadol a Deddfwriaethol, fe fyddaf i'n gwneud y sylwadau ychwanegol hyn. Nid yw proses seneddol y Bil hwn wedi dod i ben eto. Mae'n iawn fod pryderon y Senedd hon yn cael eu hadlewyrchu yn y broses hon, ac, wrth gwrs, mae'r Bil wedi cael ei ddiwygio erbyn hyn gan Dŷ'r Arglwyddi, ac ni phenderfynwyd ar ei fformat terfynol eto. Mae rhwymedigaeth ar Lywodraeth y DU i geisio a sefydlu consensws. Fe fyddai bwrw ymlaen heb ganiatâd yn golygu diwedd ar Sewel yn fy marn i. Nid yw canlyniadau cyfansoddiadol tymor hwy yn sicr eto ynglŷn â hyn. Rwyf hefyd am wneud pwynt personol, sef: mae methu â dod i gonsensws a diystyru Sewel, yn absenoldeb unrhyw ddiwygiad cyfansoddiadol arall, yn golygu bod y broses o ddatgymalu a thorri'r DU wedi dod un cam yn nes.  

A wnewch chi ildio?

Gwnaf.

Wrth gwrs, mae egwyddor Sewel yn seiliedig ar y ffaith nad yw cydsyniad yn cael ei ddal yn ôl yn afresymol, ac mae hynny'n gryn dipyn o brawf hefyd.

Ydy, ond y broblem yn yr achos hwn yw nad yw prif amcan y Bil yn rhywbeth sy'n cael ei wrthwynebu; ansawdd a statws a chyfansoddiad y Bil hwnnw yw'r mater sy'n peri pryder i ni. A dyna pam mae Sewel mor bwysig, oherwydd, drwy beidio â cheisio cael consensws, drwy beidio â gweithredu i gael hynny, a diystyru Sewel er hynny, mae hynny, mewn gwirionedd, yn torri egwyddorion sylfaenol y confensiwn.

Ac felly, yn fy marn i, mae Llywodraeth y DU yn hapchwarae â chyfanrwydd y DU i'r dyfodol. Mae'r achos dros gonfensiwn cyfansoddiadol yn cynyddu o ddydd i ddydd gyda phob un o weithrediadau'r Llywodraeth hon. Diolch, Llywydd.

Paul Davies.

Diolch, Llywydd.

Rwy'n falch o gymryd rhan yn y ddadl bwysig hon ac egluro safbwynt y Ceidwadwyr Cymreig. Mae'r cynnig cydsyniad deddfwriaethol heddiw yn gyfle clir i'r Senedd hon gyflawni'r canlyniad y pleidleisiodd pobl Cymru o'i blaid yn refferendwm yr UE yn 2016. Bron i bedair blynedd ar ôl y refferendwm hwnnw, rydym ni, ar yr ochr hon i'r Siambr, yn credu ei bod hi'n bryd i ni fwrw ymlaen â'r gwaith o ymadael â'r Undeb Ewropeaidd. Mae'n bryd inni gyflawni ewyllys glir pobl Cymru a'r DU, ac mae'n bryd inni ddwyn ein gwlad ni ymlaen ac archwilio ffyrdd o sicrhau llwyddiant Cymru ar y llwyfan rhyngwladol, ar ôl Brexit.

Nawr, nid yw'r ansicrwydd parhaus sydd wedi cael ei achosi gan rai gwleidyddion wedi gwneud dim i ennyn hyder yn ein gwlad. Ac felly, yn dilyn y mandad clir a roddwyd i Lywodraeth y DU yn yr etholiad cyffredinol diweddar, mae'n amser bwrw ymlaen â'r gwaith erbyn hyn. O'r diwedd, fe fydd bwrw ymlaen â'r gwaith yn dod â'r ansicrwydd i ben, ac yn helpu i adfer hyder yn economi'r DU.

Bydd yr Aelodau yn ymwybodol o sylwadau Airbus yn ddiweddar, sy'n adlewyrchu hyder newydd. Dyma a ddywedodd y prif weithredwr yn ddiweddar, ac rwy'n dyfynnu,

Rydym ni'n gweld potensial mawr i wella ac ehangu ein gweithrediadau ni yn y DU eleni.

Ac mae Airbus yn gwbl gywir i ddweud bod cytundeb Brexit y Prif Weinidog wedi gwneud pethau'n fwy sicr. Felly, rwy'n gobeithio y bydd yr Aelodau yn rhoi ystyriaeth i'r sylwadau hynny, yn ogystal â barn y bobl a'r cymunedau y maen nhw'n eu cynrychioli, pan fyddan nhw'n pleidleisio yn ddiweddarach heddiw.

Nawr, fe wn i fod y Prif Weinidog Cymru wedi honni y bydd gadael yr Undeb Ewropeaidd yn peri i ddatganoli ledled y DU fod yn agored i niwed, ac eto, mae Llywodraeth y DU wedi datgan yn gwbl glir y bydd unrhyw benderfyniad a wneir ar hyn o bryd gan y gweinyddiaethau datganoledig yn aros yn gyfrifoldeb iddyn nhw ar ôl i'r DU ymadael â'r UE. Yn wir, mae Llywodraeth y DU wedi cynnig hefyd y dylai mwyafrif helaeth y pwerau sy'n cael eu dychwelyd o Frwsel egino yng Nghaeredin, Caerdydd a Belfast. Ac rwy'n falch o weld Llywodraeth y DU yn gweithredu o'r safbwynt hwnnw, ac yn parchu'r setliad datganoli.

Yn wir, rwyf i o'r farn y byddem ni i gyd yn ddiofal pe byddem ni'n methu â gweld bod y cytundeb hwn yn cynnig rhai cyfleoedd cyfansoddiadol hefyd ar gyfer y DU gyfan. Er enghraifft, mae'r Bil yn adfer sofraniaeth y DU drwy wneud llysoedd Prydain, yn hytrach na Llys Cyfiawnder Ewrop, yn llysoedd uchaf y wlad, gan ddod â dyfarniadau barnwrol hanfodol bwysig yn nes at ein pobl ni. Er hynny, rwy'n derbyn y bydd tynnu allan o'r UE yn newid y berthynas rhwng rhannau cyfansoddol y Deyrnas Unedig. Wrth i Brydain fynd ymhellach ar hyd y broses hon, fe fydd y cysylltiadau rhynglywodraethol rhwng pob rhan o'r DU yn hollbwysig ar gyfer diogelu sefydlogrwydd y cyfansoddiad i'r undeb. Ac mae'n bwysig bod Cymru â rhan lawn yn hynny.

Nawr, rwy'n digwydd credu hefyd, ar ôl Brexit, y bydd gan Lywodraeth Cymru gyfle i osod agenda uchelgeisiol ar gyfer Cymru drwy alw am ddatganoli adnoddau naturiol Cymru ei hun ymhellach, er enghraifft, fel y gallwn ni harneisio ei phŵer a'i farchnata'n fyd-eang. Fel y mae fy nghydweithwyr a minnau'n ei gweld hi, yn wahanol iawn i dorri ymrwymiadau amgylcheddol, fe allai ymadael â'r Undeb Ewropeaidd ein galluogi ni i weddnewid ein dulliau o ddiogelu'r amgylchedd, gan gyflwyno Bil newydd i osod nodau cyfreithiol sy'n rhwymo. Mae yna gyfleoedd inni.

Nawr, os yw pobl yn hoffi hynny neu beidio, fe fydd ymadael â'r Undeb Ewropeaidd yn rhyddhau cyfreithiau'r UE i Gymru, gan gynnwys ymadael â'r polisi amaethyddol cyffredin a'r polisi pysgodfeydd cyffredin, lle mae'r rheolau hynny o'r UE wedi ein rhwymo ni hyd yn hyn. Fe fydd Llywodraeth Cymru yn rhydd i ddatblygu polisïau cynaliadwy i ddiogelu bywoliaeth ffermwyr Cymru, ac, yn wir, bysgotwyr Cymru. Rwy'n credu mai dyma'r amser i feddwl am syniadau arloesol i drawsnewid y diwydiannau hynny yma yng Nghymru. Fe ddylem ni fod yn llawer mwy optimistaidd, ac nid mabwysiadu dull Llywodraeth Cymru weithiau o alaru ac anobeithio.

Llywydd, fe bleidleisiodd pobl Cymru o blaid ymadael â'r Undeb Ewropeaidd yn 2016, ac, yn yr etholiad cyffredinol fis diwethaf, fe wnaethon nhw godi eu llais yn uchel ac yn hyglyw unwaith eto. Fe bleidleisiodd pobl Cymru i ymadael â'r Undeb Ewropeaidd, ac maen nhw'n awyddus i ddatgloi'r cyfleoedd sydd ar gael inni y tu allan i'r Undeb Ewropeaidd. Mae gennym ni gyfarwyddiadau eglur gan y bobl a'r cymunedau yr ydym ni'n eu cynrychioli, a'r neges bennaf o'n gwlad ni yw ei bod yn dymuno ymadael â'r Undeb Ewropeaidd. Heddiw, Llywydd, mae'n ddyletswydd arnom i gyflawni hynny, ac rwy'n annog yr Aelodau i gefnogi'r cynnig cydsyniad deddfwriaethol hwn, a dechrau gweithio gyda'n gilydd i wneud Cymru yn genedl fyd-eang sy'n wirioneddol gystadleuol.

Ambell waith mewn gwleidyddiaeth, mae'n fanteisiol inni edrych i'r pellteroedd i weld sut yr ydym ni wedi cyrraedd y fan lle'r ydym ni. Hwn fydd fy nghyfraniad olaf i yn y Siambr hon fel llefarydd fy mhlaid ar Brexit, gan fy mod i'n ymgymryd â swydd newydd sy'n cyd-fynd yn addas iawn â'n hamseriad ni o ran ymadael â'r UE. Anrhydedd rhyfedd fu hwn—yn heriol ac yn peri rhwystredigaeth ar yr un pryd—siarad ynglŷn â'r mater hwn dros fy mhlaid yn ystod fy mlwyddyn gyntaf yn wleidydd etholedig. Dyma'r gwaith a etifeddais i gan Steffan Lewis, a wnaeth waith mor arwyddocaol, ynghyd â Llywodraeth Cymru, wrth gynhyrchu 'Diogelu Dyfodol Cymru'. Roedd y ddogfen honno'n nodi map eglur ar gyfer ymadael â'r UE a fyddai'n osgoi codi rhwystrau diangen. Ac fe hoffwn i dalu teyrnged i Steffan unwaith eto am ei holl ymdrechion ef yn hyn o beth. Bydd hanes yn edrych yn garedig ar ei ymgais egwyddorol ef i geisio cael cytundeb ar gyfaddawd a oedd yn adlewyrchu canlyniad agos y refferendwm. Ond nid oedd gan San Steffan ddiddordeb mewn cyfaddawdu. Yn wir, roedd hwn yn un o blith llawer o gyfleoedd a gollwyd gan Lywodraethau olynol yn San Steffan i gyflawni Brexit mewn ffordd a oedd yn gweithio—yr holl gyfleoedd a aeth i'r gwellt.

Gan fod San Steffan wedi gwrthod cyfaddawdu, fe ddaeth Plaid Cymru i'r casgliad nad oedd gennym ddewis ond ceisio perswadio Llywodraeth y DU i ennill mandad ar gyfer eu cynlluniau penodol nhw, sef ail refferendwm. Fe wnaethom ni weithio gyda phleidiau eraill i hybu hynny, ond fe danseiliwyd cynlluniau doeth gan ryfyg Llafur a'r Democratiaid Rhyddfrydol yn San Steffan, a'u hargyhoeddodd nhw eu hunain mai'r ffordd i goncro Boris Johnson oedd rhoi iddo'r hyn yn union yr oedd yn ei ddymuno—etholiad cyffredinol; etholiad yr oedden nhw'n credu y gallen nhw ei hennill pan oedd yr holl dystiolaeth yn awgrymu nad oedd Corbyn, Swinson na'r amgylchiadau yn rhoi unrhyw obaith iddyn nhw. Wel, rydym yn y fan lle'r ydym ni. Fe'u profwyd yn anghywir. Llwyddodd Boris Johnson i ennill y mwyafrif yr oedd yn ei ddymuno ac mae hi'n anorfod erbyn hyn y byddwn ni'n ymadael â'r UE ymhen 10 diwrnod, a bydd Brexit caled Torïaidd yn cael ei gyflawni. Felly, ein gwaith ni nawr yw craffu ar y cynlluniau ac amddiffyn buddiannau'r bobl yr ydym ni'n eu cynrychioli.

Mae yna bump o brif resymau pam mae Plaid Cymru wedi dod i'r casgliad nad oes gennym unrhyw ddewis ond pleidleisio yn erbyn y cynnig cydsyniad deddfwriaethol heddiw: (1) mae'r Bil yn caniatáu i Lywodraeth y DU ddiwygio Deddf Llywodraeth Cymru heb gydsyniad y Senedd hon—mae hynny'n annerbyniol; (2) nid yw'n rhoi unrhyw swyddogaeth i'r Senedd wrth graffu ar fesurau fel masnach a fydd yn cael effaith enfawr ar fywoliaeth pobl Cymru; (3) mae'r diffyg asesiadau o effaith economaidd yn gadael sectorau a phorthladdoedd allweddol yng Nghymru yn y tywyllwch ac yn agored i niwed; (4) mae'r Bil yn dwyn hawliau oddi wrth ffoaduriaid, gweithwyr a dinasyddion yr UE ac, o bosibl, hawliau myfyrwyr Cymru i astudio dramor; (5) mae diystyru estyniad i'r cyfnod pontio yn anghyfrifol ac yn gwneud cytundeb esgyrn noeth neu 'heb gytundeb' yn ganlyniad mwyaf tebygol.

Llywydd, mae Plaid Cymru yn derbyn bod Brexit yn digwydd ac fe fyddwn ni'n gwneud popeth o fewn ein gallu i geisio cael y cytundeb gorau posibl i Gymru. Nid yw'r ddadl hon yn ymwneud ag a fydd Brexit yn digwydd—fe fydd—ond yn hytrach, mae'n ymwneud â sut wlad fyddwn ni yn y blynyddoedd sydd i ddod, oherwydd mae hon yn diriogaeth hollol newydd. Ni chafwyd enghraifft erioed o'r blaen o genedl-wladwriaeth yn ceisio cytundebau masnach lle mae hi'n bwriadu codi rhwystrau a pheidio â'u tynnu nhw i lawr. Mae'n fyd ar ei ben i lawr.

Pan oedd yn rhoi tystiolaeth i'r Pwyllgor Materion Allanol a Deddfwriaeth Ychwanegol ychydig wythnosau yn ôl, fe ddyfynnodd y Prif Weinidog sylwebydd a oedd wedi dweud bod blwch Pandora yn cael ei agor gan Brexit. Llywydd, mae blwch Pandora fel arfer yn ffordd o fynegi anhrefn mawr; y rhybudd fod yna angenfilod ar ymyl y map neu, fel y cyfaddefodd David Cameron, roedd refferendwm 2016 yn debygol o ryddhau cythreuliaid, nad oeddem ni'n gwybod dim amdanyn nhw.

Ond, fe fyddai hefyd yn dda inni gofio, ar ôl i bopeth ddod allan o flwch Pandora, roedd un peth ar ôl ynddo—sef gobaith. Fe all gobaith fod ar sawl ffurf. Fe allai fod yn obaith am gytundebau masnach; yn obaith am ddiogelwch; yn obaith am Fil cytundeb ymadael gwell sy'n ystyried barn y Senedd hon mewn gwirionedd; yn obaith am flynyddoedd i ddod sydd ar sawl ffurf eto. I'r rhai ohonom ni sydd ar y meinciau hyn, mae'r gobaith hwnnw yn y pen draw yn ein hannog ni i geisio cael Cymru sy'n bwriadu gweithio'n rhyngwladol, sy'n edrych tuag allan, sef cenedl annibynnol falch ar lwyfan y byd. Felly, gadewch inni ganolbwyntio nid yn unig ar yr hyn a allai fod wedi digwydd; gadewch inni ganolbwyntio ar yr hyn sydd eto i ddod ac wrth wraidd yr holl bethau hyn, y symbyliad pwysicaf un—gobaith.  

Rwy'n diolch i'r Prif Weinidog am ei gynnig i roi cydsyniad i Fil yr Undeb Ewropeaidd (Cytundeb Ymadael), fel y dylem ni ei wneud, yn dilyn penderfyniad pobl Cymru mewn refferendwm. Mae'n rhyfeddol bod y Prif Weinidog yn pleidleisio yn erbyn ei gynnig ef ei hun, i bob pwrpas yn cadw at wrthwynebiad Llywodraeth Cymru i Brexit. Fe ddylai'r ddadl honno fod wedi dod i ben; fe ddylai fod wedi dod i ben ar 24 Mehefin 2016. Dywedodd rhagflaenydd y Prif Weinidog wrthym ni bryd hynny fod y ddadl honno drosodd; eich bod chi am barchu'r refferendwm; bod Brexit am ddigwydd a mater o 'sut' fyddai hynny'n digwydd oedd hi, ac nid 'pe' byddai hynny'n digwydd. Felly, pan ddywedwch yr un peth heddiw ag y gwnaethoch chi bryd hynny, pam y dylem ni eich credu chi? Nid oes gwahaniaeth sawl gwaith y mae pobl Cymru yn dweud wrthych eu bod nhw'n dymuno cael Brexit, nid ydych chi'n clywed hynny: 'Rydym ni'n gwybod yn well. Fe wnaethoch chi gamgymeriad, ac felly rydym ni wedi gwneud ichi bleidleisio tair gwaith, ond rydym eisiau pleidleisio yn erbyn hyn heddiw eto.'

Rydych chi'n dweud bod y Bil hwn, bod Brexit, sut rydym ni am ymadael, heb gael digon o graffu arno. Y methiant i fynd drwy'r Senedd, y cyfle i gael craffu priodol. Beth ar y ddaear ydych chi'n credu sydd wedi bod yn digwydd dros y tair blynedd a hanner diwethaf?

Ar ôl y refferendwm, fe wnaethoch chi ddewis gwneud eich gwely gyda Phlaid Cymru i ddatblygu dogfen, 'Diogelu Dyfodol Cymru', sef Brexit mewn enw yn unig i bob pwrpas. Ac eto, pan wnaeth Theresa May gynnig Brexit fel hyn ichi ar gyfer y rhai oedd yn dymuno aros, gydag undeb tollau, gydag aliniad deinamig, fe wnaethoch chi bleidleisio yn ei erbyn. Dro ar ôl tro, fe wnaethoch chi gydweithio â Phlaid Cymru, ac mewn amgylchiadau eraill gyda'r SNP, i geisio rhwystro Brexit rhag digwydd. Fe bleidleisiodd yr Alban i adael, mae'r SNP yn dymuno torri'r Deyrnas Unedig, fel y mae Plaid Cymru. Fe ddylech chi, y Blaid Lafur, y Llywodraeth Lafur yng Nghymru, barchu'r bobl yr ydych chi'n honni eich bod yn eu cynrychioli, sef pobl Cymru a bleidleisiodd i ymadael mewn refferendwm ac sy'n dymuno aros yn y Deyrnas Unedig.

Felly, Prif Weinidog, roeddwn i'n diolch i chi ac i Lafur ac i Lywodraeth Cymru yr wythnos diwethaf am yr hyn yr oeddech chi wedi ei wneud, yn anfwriadol, i sicrhau bod Brexit yn digwydd. Ac eto i gyd, yr wythnos hon rydych chi'n gwrthod cydnabod bod canlyniadau i'r siawns yr ydych chi wedi ei gymryd. Yn gyntaf, fe wnaethoch chi benderfynu gwrthod bargen Theresa May, er ei bod fwy neu lai'r hyn a oedd gennych chi yn 'Diogelu Dyfodol Cymru', ac er i'r Cwnsler Cyffredinol ddweud ei fod ef yn ddigon hapus gyda'r cytundeb ymadael, ac y byddai'n hoffi, efallai, gweld rhai newidiadau i'r datganiad gwleidyddol nad yw'n rhwymol. Felly, ar ôl gwneud hynny, rydych nawr yn cwyno nad yw rhai darnau o'r cytundeb ymadael, yr oedd May yn mynd i'w cael, yno mwyach. Wel, wrth gwrs, nad ydynt. Fe wnaethoch chi gymryd eich siawns. Cafodd Theresa May ei disodli yn yr etholiad Ewropeaidd. Fe geisiodd hi wneud hynny. Nid hi yw'r Prif Weinidog erbyn hyn oherwydd hynny. [Torri ar draws.] Fe fyddwn i'n falch o dderbyn eich ymyriad chi.

Felly, pam ydych chi'n dweud—? Diolch ichi am dderbyn yr ymyriad. Pan ddywedwch chi nad yw'r eitemau hynny o ran amddiffyn cyflogaeth yn bodoli erbyn hyn, 'wrth gwrs nad ydynt', pam ydych chi'n dweud, 'wrth gwrs nad ydynt'? Pam y dylid eu tynnu nhw allan? Beth sy'n cyfiawnhau eu tynnu nhw allan pan oedden nhw'n gwbl dderbyniol o'r blaen? Nid gêm o bocer mo hon; gêm o ddeddfwriaeth dda ydyw. Felly, pam ydych chi'n dweud ei bod yn briodol hepgor amddiffyn hawliau cyflogaeth?

Wel, oherwydd bod y cyfreithiau hyn gennym cyn inni ymuno â'r Undeb Ewropeaidd a bod yr Undeb Ewropeaidd yno. Roedd gennym lawer mwy o amddiffyniadau i hawliau gweithwyr yn y wlad hon nag a oedd gan y rhan fwyaf o'r gwledydd Ewropeaidd hynny, a gafodd eu hennill, i raddau helaeth, gan yr undebau llafur. Eto i gyd, rydych chi'n anwybyddu hynny nawr ac yn datgan mai rhodd gan yr Undeb Ewropeaidd oedd hon rywsut yn hytrach na chan yr undebau a grëwyd eich plaid eich hun. [Torri ar draws.] Beth ddigwyddodd? Roedd gennych gydbwysedd yn y Senedd. Fe gollodd Theresa May y mwyafrif. Fe wnaeth ei gwely gyda'r DUP. Roedd y sefyllfa hon gennych ac roeddech chi'n ceisio manteisio arni. Ond, yn y pen draw, ar ddau achlysur, fe gymeroch chi eich siawns a cholli wnaethoch chi. Yn y lle cyntaf, nid oeddech chi'n cytuno â Brexit Theresa May mewn enw yn unig, er eich bod wedi dadlau drosto pan ddywedasoch eich bod chi'n parchu canlyniad y refferendwm, ac yna, dan Boris Johnson, fe wnaethoch chi bleidleisio yn erbyn cynnig y rhaglen. Fe gafwyd mwyafrif, prin, yn yr Ail Ddarlleniad, ond wedyn fe wnaethoch chi benderfynu pleidleisio yn erbyn cynnig y rhaglen ar gyfer Bil a oedd yn cynnwys llawer o'r pethau yr oeddech chi'n dweud eich bod chi'n awyddus i'w cael—er eu bod nhw gennym ni cyn ymuno â'r UE, ac fe fyddan nhw gennym ni eto, oherwydd mae Boris Johnson a'r Ceidwadwyr wedi ennill etholiad. Mae ganddyn nhw fwyafrif o 80. Fe wnaethoch chi bleidleisio i gael yr etholiad hwnnw, fe bleidleisiodd y Democratiaid Rhyddfrydol o blaid yr etholiad hwnnw, roedd yr SNP yn dadlau dros gael yr etholiad hwnnw cyn iddyn nhw ymatal, a dyma yw canlyniad hynny. Ac rydych chi'n dweud nad ydych chi eisiau rhwystro Brexit, ond rydych chi wedi dweud hynny o'r blaen. Pam ddylem ni gredu hynny nawr?

A'r hyn yr ydych chi'n ei wneud wrth i Lywodraeth Cymru wylltio fel hyn unwaith eto yw peryglu confensiwn Sewel. Rydych chi'n gorfodi Llywodraeth y DU i dorri'r Confensiwn hwnnw, er bod pobl Cymru wedi pleidleisio dros Brexit mewn refferendwm, ond nid ydych chi'n hoffi hynny. Rydym ni'n mynd i gael Brexit, mae'n mynd i ddigwydd, mae'n mynd i ddigwydd ar y telerau a osodwyd gan y Llywodraeth Geidwadol yn San Steffan gyda mwyafrif o 80 oherwydd y dewisiadau a wnaethoch chi. Fe fyddwn ni'n gadael ddiwedd y mis hwn, ac rwy'n croesawu'r llythyr y bore yma at fy nghyd-Aelod Mandy Jones yn cadarnhau y bydd y baneri y tu allan i'r lle hwn yn cael eu tynnu i lawr.

Y cyfan i gyd? Pob un ohonyn nhw?

Dim ond yr UE.

Mae'n eironig iawn, Llywydd, cael pregeth ar ddemocratiaeth gan Mark Reckless, ond gadewch i mi ddweud hyn: dadl y Ceidwadwyr a roddwyd iddyn nhw gan eu penaethiaid yn Llundain yw nad oes gennym ni hawl i wrthwynebu'r Bil hwn, bod yn rhaid i ni dderbyn pa bynnag Fil a gaiff ei ysgrifennu yn Stryd Downing a'i anfon drwy Dŷ'r Cyffredin, nad oes gan y Senedd hon unrhyw hawl i farn, nad oes gan y Senedd hon unrhyw hawl i fynegi ei barn ar ba gymalau bynnag a gaiff eu drafftio gan Boris Johnson, nad oes gennym ni ddim hawliau—[Torri ar draws.]—nad oes gennym ni ddim hawliau. Dydym ni ddim yn adennill rheolaeth. Nid yw'r hawliau hyn gennym ni mwyach.

Dywedwyd wrthym ni nad oedd gennym ni hawl, wrth gwrs, i wrthwynebu'r Biliau blaenorol. Dyma drydydd fersiwn y Bil penodol hwn, a dywedwyd wrthym ni, yn amlwg gan yr un bobl, nad oedd gennym ni hawl i wrthwynebu na nodi sylwadau ar y fersiwn gyntaf na'r ail fersiwn o'r ddeddfwriaeth hon. Dywedwyd yr un peth wrthym ni. Yn y ddemocratiaeth Brydeinig newydd hon, nid oes gennym ni'r hawl i wrthwynebu'r hyn y mae'r Weithrediaeth yn galw amdano gennym, y cyfan sydd gennym ni yw'r hawl i gytuno. Nid yw hynny'n fawr o ddemocratiaeth, ydy e'?

Dywedwyd wrthym ni y byddai hyn yn gwella swyddogaeth Senedd Prydain a Senedd Cymru a Senedd Yr Alban a Chynulliad Gogledd Iwerddon. Ac yna dywedir wrthym ni y bydd y cymalau sy'n cyflwyno'r Weithrediaeth i reolaeth y Senedd yn cael eu dileu o'r Bil hwn. Felly, ni fydd unrhyw archwiliad o fandad negodi, ni fydd unrhyw adrodd naill ai i'r Senedd hon nac i Senedd y DU, ni fydd unrhyw graffu democrataidd ac ni fydd unrhyw atebolrwydd democrataidd. Ac yna dywedir wrthym bod yn rhaid i ni bleidleisio o'i blaid—bod yn rhaid i ni bleidleisio o'i blaid—beth bynnag arall sy'n cael ei gymryd a'i ddileu o'r Bil hwn, mae'n rhaid i ni eistedd yno a derbyn hynny. Nid yw hynny'n swnio fel democratiaeth i mi.

Ac yna dywedir wrthym ni, oherwydd bod Bill Cash wedi cael y ffantasi hwn o sofraniaeth seneddol bod yn rhaid i ni dderbyn cymal arall sy'n gorfodi sofraniaeth Senedd Prydain ar fuddiannau pobl Cymru, y bobl, Mark, sydd wedi ein hethol ni—sydd wedi ein hethol. Fe ddangosaf i eiriadur i chi. Y bobl y byddwn ni'n atebol iddyn nhw y flwyddyn nesaf. Pan fyddaf i'n wynebu'r etholwyr ym Mlaenau Gwent, gadewch i mi ddweud hyn wrthych chi: ni fyddaf i'n rhedeg—[Torri ar draws.] Dydych chi ddim yn adnabod pobl Blaenau Gwent; dydyn nhw ddim yn eich adnabod chithau ychwaith. Fyddan nhw ddim yn gofyn i mi beth nad wyf i wedi ei wneud; byddan nhw'n gofyn i mi beth yr wyf i wedi ei wneud. Beth wnes i i amddiffyn ein democratiaeth? Bydd y Prif Weinidog yn cofio'r rali ar gyfer y Gwasanaeth Iechyd Gwladol yn Nhredegar yr haf diwethaf pryd y buom yn siarad dros ddemocratiaeth yng Cymru, ac ni fyddwn yn cydsynio heddiw i lastwreiddio'r ddemocratiaeth honno.

Felly, bydd y Senedd hon yn sefyll dros graffu. Byddwn yn sefyll dros atebolrwydd a byddwn yn sefyll dros ein hawliau. Byddwn yn sefyll dros ein hawl ddemocrataidd i anghytuno, i wrthwynebu ac i sefyll dros yr hyn y cawsom ein hethol i'w wneud.

Gadewch i mi ddweud hyn: gwrandewais ar fy nghyd-Aelodau Ceidwadol yn dweud wrthym na allwn ni wrthwynebu. Nid ydyn nhw wedi gwneud dim ond gwrthwynebu am 20 mlynedd, a byddan nhw'n gwrthwynebu yn ddiweddarach y prynhawn yma, ac rwy'n eu cefnogi nhw yn eu hawl i wrthwynebu deddfwriaeth y Llywodraeth hon. Mae'n iawn ac yn briodol bod y Ceidwadwyr yn cael y cyfle i wrthwynebu, ac i fynegi a dadlau eu hachos. Mae hefyd yn iawn ac yn briodol bod y lle hwn yn cael yr un cyfle.

Gadewch i mi gloi drwy ddweud hyn: mae hwn yn ddarn difrifol iawn o ddeddfwriaeth, nid yn unig oherwydd yr hyn y mae'n ei wneud o ran Brexit, ond yr hyn y mae'n ei wneud o ran ein cyfansoddiad ein hunain. Mae hyn yn chwalu Confensiwn Sewel. Roedd y pwyntiau a wnaed gan yr Aelod dros Bontypridd yn gwbl glir. Mae Llywodraeth y DU yn anghywir ynglŷn â hyn. Nid yw hwn yn gyfle i ddeddfu heb gydsyniad y lle hwn, Senedd yr Alban, Cynulliad Gogledd Iwerddon, oherwydd mae hyn yn eithriadol. Oherwydd bod hwn yn gyfnod eithriadol mae'n rhaid mynnu'r cydsyniad hwnnw ac mae'n rhaid cydnabod nad yw'r caniatâd hwnnw'n cael ei roi. Ni allaf feddwl am adeg pan fo Senedd y DU wedi bod mor ddiofal o ran pwerau Seneddau'r Deyrnas Unedig, a dweud wrthym wedyn nad oes gennym ni unrhyw ddewis heblaw cydsynio. Mae hwn yn Fil a fydd nid yn unig yn cyflawni Brexit, ond a allai ddechrau cyflawni datgymaliad a datgysylltiad y Deyrnas Unedig.

Gareth Bennett.

Diolch, Llywydd.

Pwy yw hwnna?

Pwy ydych chi, gyda llaw, syr? [Torri ar draws.] Wel, ie, yr athro—

Gadewch i'r Aelod ddechrau ei araith, os gwelwch yn dda.

Swydd athro mor haeddiannol.

Diolch eto, Llywydd. Wel, mae wedi bod yn ddadl ddiddorol heddiw, ond rwy'n credu mewn gwirionedd bod yn rhaid bod y Prif Weinidog, wrth wrthwynebu'r cynnig cydsyniad deddfwriaethol hwn, yn mwynhau cael ei gosbi. Ers gweld ei ochr ef yn colli'r ddadl Brexit yn 2016, pan wnaethon nhw golli'r refferendwm nid yn unig yn y DU ond yma yng Nghymru hefyd, mae wedi bod wrth wraidd ceisio atal Brexit rhag digwydd dros y tair blynedd a hanner diwethaf. Canlyniad hynny fu bod Llafur newydd gael ei chwalu yn yr etholiad cyffredinol. Efallai fod rhywbeth y mae angen i'r Prif Weinidog a'i Blaid Lafur Gymreig ei sylweddoli: po hwyaf ac uchaf eu cloch y maen nhw'n parhau i wrthwynebu Brexit, y mwyaf y byddan nhw'n dioddef mewn etholiadau. Peidiwch â meddwl mai etholiad cyffredinol 2019 yw'r pwynt isaf. Efallai na fydd. Mae'n bosibl y bydd gwaeth i ddod ar eu cyfer nhw eto. Dim ond rhywbeth i feddwl amdano—ac mae'n dda bod un o'ch ffrindiau yn ei heglu hi am Aberystwyth er mwyn ei osgoi.

Rwy'n gweld bod y Prif Weinidog heddiw yn dilyn esiampl Senedd yr Alban. Yn anffodus i'r Prif Weinidog, o leiaf gall Miss Sturgeon hawlio bod ei rhanbarth hi o'r DU wedi pleidleisio dros aros. Ni all y Prif Weinidog hyd yn oed hawlio hynny, oherwydd pleidleisiodd Cymru, wrth gwrs, i adael. Beth bynnag, ni chafodd cyrff datganoledig y DU eu sefydlu ar gyfer y math hwn o ddiben. Fe'u sefydlwyd er mwyn caniatáu ar gyfer craffu mewn meysydd polisi datganoledig penodol megis iechyd, tai ac addysg. Nid oedden nhw i fod i ymyrryd yng ngwaith Llywodraeth y DU mewn meysydd y mae'n amlwg nad ydyn nhw wedi'u datganoli fel polisi tramor a chytundebau masnach rhyngwladol. Mae'r Prif Weinidog a'i gyd-Aelodau, fel Mick Antoniw ac Alun Davies, yn dal i wthio'r ffiniau ar hyn, ond dylen nhw fod yn ymwybodol, y tu allan i swigen Bae Caerdydd, na fydd unrhyw rai o'u geiriau yn gwneud argraff dda ar y rhan fwyaf o bobl gyffredin yng Nghymru. Efallai y daw llawer o bobl i'r casgliad rhesymegol, os bydd y Prif Weinidog a'r Cynulliad yn fwriadol yn rhwystro dymuniadau pobl Cymru am gyhyd â hyn ac mor uchel â hyn, yna bydd yn rhaid dileu'r Prif Weinidog ei hun a chael gwared ar y Cynulliad hefyd. Mae'r rheini, wrth gwrs, yn gasgliadau yr wyf i fy hun wedi dod iddyn nhw gryn amser yn ôl. Diolch yn fawr. [Torri ar draws.]

Beth ddigwyddodd yn y fan yna? [Chwerthin.] O, dyna oedd y diwedd. Iawn, o'r gorau. David Melding.

Diolch yn fawr, Llywydd. Clywsom y Prif Weinidog yn cyfaddef yn haelionus fod Brexit yn mynd i ddigwydd, ac mae hyn o leiaf yn gam ymlaen, gan nad wyf i'n hollol siŵr am y llynedd, pryd y gwnaethoch chi wrthod cytundeb Mrs May er gwaethaf fy apeliadau angerddol bod hynny yn Brexit mor gadarnhaol ag yr oeddem ni'n debygol o'i gael. Wrth gwrs, roeddwn i'n frwd dros aros ac nid wyf i'n hapus ein bod ni yn y sefyllfa hon, ond rydym ni ynddi, yn sgil pleidlais ddemocrataidd enfawr a gafodd, yn fy marn i, drwy unrhyw ddehongliad, ei chryfhau ymhellach yn yr etholiad cyffredinol. Rwy'n credu mai dyna'r unig esboniad rhesymol o'r datblygiadau gwleidyddol diweddar.

Fodd bynnag, mynnodd y Prif Weinidog wedyn mai'r unig ffordd y byddai'n cefnogi unrhyw berthynas â'r UE yn y dyfodol oedd pe byddai hynny'n bodloni buddiannau Cymru fel y mae ef yn eu gweld nhw. Wedyn daeth y rhan fwyaf o'i araith—treuliodd ddwy ran o dair o'i amser ar hyn—rhestr faith o resymau pam mae Brexit yn ddrwg i ni ac y dylai ein gwneud ni ei weithredu mewn modd mor wan â phosibl, felly i bob pwrpas rydych chi'n aros yng nghylch dylanwad gwleidyddol ac economaidd yr UE. Ond nid yw hynny'n realiti. Mae'n rhywbeth y gwnes i ei dderbyn yn syth ar ôl y refferendwm. Wrth gwrs, roeddwn i'n gobeithio y byddem ni'n aros yn gyfan gwbl yn y cylch dylanwad economaidd a gwleidyddol gyda holl hawliau aelodaeth, ond mae canlyniadau os byddwn ni'n symud allan, sef y byddwn ni'n mynd ar drywydd llwybrau eithaf gwahanol mewn rhai meysydd, ac mae ceisio dileu pob ystyr ar Brexit, yn fy marn i, yn broses hynod amheus ar sail ddemocrataidd. Ond o leiaf, yn ei ddull o weithredu, fe wyddom mai gwrthwynebiad gwleidyddol sydd ganddo ac nad oes gan hynny fawr i'w wneud â phriodoldeb cyfansoddiadol. Nid yw'r hyn y mae'n ceisio ei wneud y prynhawn yma yn waradwyddus o gwbl. Mae e'n dymuno gwneud Brexit yn fater sy'n eiddo i'r Blaid Geidwadol yn unig, ac mae hyn yn rhan o'r neges fawr sydd ganddo i'r cyhoedd—'Dim byd i'w wneud â ni. Ni wnaethom ni erioed ei gefnogi na'i hwyluso mewn unrhyw ffordd.' Ac, ar sail resymol, rwy'n gweld bod rhyw fath o resymeg os ydych chi'n credu bod yna lwybr yn ôl i Lafur ar y mathau hyn o sail, yn enwedig yn rhai o'u cyn gadarnleoedd. Fe adawaf i i chi benderfynu ar eich tactegau ar y materion hyn.

Ond yr hyn nad ydym ni wedi ei gael yw esboniad ar sail egwyddor gyfansoddiadol uchel pam y dylai'r cynnig cydsyniad deddfwriaethol hwn gael ei wrthod. A gadewch i ni gofio, mae'n ymwneud â deddfu, gweithredu, penderfyniad refferendwm ar fater cyfansoddiadol hynod bwysig. Nid yw'r rhain yn ddibwys—rwy'n cytuno â rhai o'r Aelodau Llafur sydd wedi siarad i'r perwyl hwnnw—ond maen nhw wir yn funudau difrifol iawn, iawn.

Treuliodd y Prif Weinidog rywfaint o amser fel ôl-ystyriaeth—. Fe wnaf i ildio.

Diolch. Rwy'n ddiolchgar iawn i'r Aelod am ganiatáu i mi ymyrryd. Pa gyngor y byddai'n ei roi i'r rhai hynny ohonom ni sy'n pryderu'n eithriadol ynghylch cymal 38(1), ac yn enwedig yr effaith a gaiff hynny pe byddai'n dod yn Ddeddf?

Fe wnaf roi cyngor llawn ac ystyriol iddo ar y rhan honno pan fyddaf wedi ei darllen ac fe wnaf ysgrifennu ato. Nawr, dyna'r math o ateb yr arferwn i ei gael ganddo fe yn aml iawn, felly rwy'n gobeithio y bydd yn fodlon. [Chwerthin.]

Aeth y Prif Weinidog yn ei flaen wedyn, fel rhyw ôl-ystyriaeth, yn fy marn i, i'r seiliau cyfansoddiadol, ac mae rhai ohonyn nhw yn gofyn am ymateb—nid yw'n beth afresymol i'w ystyried—nad yw Sewel wedi'i ymwreiddio; bod gan Weinidogion y DU o dan y Bil hwn bŵer i gysoni cyfraith y Cynulliad i adlewyrchu'r cytundeb yn y pen draw; materion sy'n ymwneud â ffin Gogledd Iwerddon fel y mae'n effeithio ar Iwerddon, ac, i bob pwrpas, y ffin Brydeinig—wrth gwrs, bod gweithredu'r dewis blaenoriaethol a oedd gan yr UE o'r cychwyn cyntaf ar ôl pleidlais Brexit—ac yna sofraniaeth seneddol. Nawr, efallai fod rhai pobl yn meddwl ei bod hi'n naïf ailadrodd y ffaith fod y Senedd yn San Steffan yn sofran yn y pen draw, ond mae hi, ac rwy'n atgoffa Aelodau Llafur bod hynny yn rhan annatod o'ch Deddfau datganoli chi o 1997 neu 1998. Felly, mae'r pethau hyn yno. Ac os nad yw'r rhain yn amgylchiadau anarferol pryd y caniateir, yn gyfansoddiadol, i Lywodraeth y DU ddiystyru penderfyniadau yn y fan yma a bod yn atebol am hynny, yna nid wyf i'n gwybod beth sy'n anarferol. Felly, nid wyf i'n derbyn, mewn unrhyw ffordd, nad ydym ni'n parchu hawliau. Rydym ni'n arfer ein hawliau, ac os na fyddwn ni'n cytuno ar y cynnig cydsyniad deddfwriaethol, byddwn ni wedi cael yr hawl i wneud hynny. Yr hyn nad oes gennym yr hawl i'w wneud yw—rwy'n ofni fy mod i wedi gweld Jenny yn gyntaf—chwythu cledrau Brexit a'i atal rhag digwydd. Mae dyletswydd ar Senedd y DU i sicrhau nad yw hynny'n digwydd. Fe wnaf i ildio, gyda'ch goddefgarwch.

David Melding, diolch i chi am ildio, ac roeddwn i'n meddwl tybed a ydych chi, fel llawer ohonom ni, yn wffti at y ffaith fod y gwelliant Dubs wedi'i ddileu, sy'n rhoi'r hawl i ffoaduriaid sy'n blant gael eu haduno gyda'u teuluoedd.

Mae llawer o bethau a fyddai'n well o lawer gennyf yn ymagwedd Mrs May. Mae pawb yn gwybod yn y Siambr hon cymaint o blaid Ewrop ydw i, ac rwy'n teimlo'n anesmwyth iawn. Rwy'n credu bod yr heriau cyfansoddiadol hirdymor a wynebwn i gadw'r undeb gyda'i gilydd yn llawer anoddach nag y bydden nhw wedi bod pe byddem ni wedi aros yn yr undeb, ac fel cyn ddirprwy gyfarwyddwr Canolfan Materion Rhyngwladol Cymru a swyddog Unicef yng Nghymru, mae'r rhain yn faterion sy'n fy mhryderu. Fodd bynnag, credaf y byddai'n well o lawer pe byddai Llywodraeth Cymru wedi derbyn y cynnig cydsyniad deddfwriaethol hwn ac wedi'i gefnogi, ac yna wedi dweud wrth Lywodraeth y DU, fel y gwnaeth y llynedd, pan ddiddymodd y Bil parhad neu'r Ddeddf—wel, gallai fod wedi mynd yn Ddeddf, ond, beth bynnag, fe'i diddymwyd yn y diwedd—a defnyddio ei dylanwad i gyflawni amcanion hirdymor a fyddai'n cryfhau'r undeb Prydeinig ar ôl Brexit. Oherwydd mae gennych chi ddylanwad o'i gymharu â Llywodraeth yr Alban, sy'n amlwg ar gwrs gwahanol iawn, gyda'r nod yn y pen draw o dorri'n rhydd oddi wrth y Deyrnas Unedig. Ac, ar y pwynt hwnnw, byddech chi'n cael llawer o gefnogaeth, fel yr ydych chi wedi'i chael, o'r meinciau hyn ar faterion fel cysylltiadau rhynglywodraethol cryfach, wedi'u ffurfioli yn fwy o lawer, ar eich hawliau ar gytundebau masnach yn y dyfodol—nid yn y cytundeb ymadael hwn y dylem ni fod yn chwilio am hynny, ond mae'n fater gwirioneddol bwysig yn y dyfodol—ac ar fframweithiau cyffredin a'u trefniadau llywodraethu. Dyna ble y dylech chi fod wedi bod yn mynd. Dyna ble y dylech chi fod wedi bod yn defnyddio eich dylanwad gwleidyddol. Yn hytrach, rydych chi'n ceisio apelio at bobl sydd o blaid aros sydd yn dal i fodoli, ac rwy'n credu bod hynny yn gamgymeriad.

Rwy'n ddiolchgar iawn i chi, Llywydd, am eich goddefgarwch.

Ni ellir cael cyd-destun gwell i'n dadl heddiw a'r rhuthr mawr i adael yr UE ddiwedd y mis na'r pantomeim hurt ynghylch canu cloch Big Ben ar 31 Ionawr. Yn gyntaf, mae'n wastraff llwyr o amser ac egni, yn ail, mae'r Prif Weinidog, wedi ei ysgogi gan ei Aelodau adain dde Ewrosgeptig, fel petai'n meddwl ei fod yn syniad da erbyn hyn, ac, yn drydydd, mae ef eisiau i'r cyhoedd dalu amdano. Ni allai symboleiddio Brexit yn fwy agos na phe byddai'r holl beth wedi'i sgriptio gan Quentin Tarantino. O leiaf, serch hynny, byddai Tarantino yn rhoi trac sain da i ni ar gyfer y gyflafan sydd i ddilyn, yn hytrach na sŵn gwag un gloch.

Nawr, mae digon i'w ddweud am fethiant fy mhlaid fy hun yn ymgyrch aros 2016 a cholli etholiad cyffredinol Brexit 2019 wedi hynny. Mae bod ag agwedd saith allan o 10 yn y cyntaf yn ei gwneud hi'n amheus iawn y byddwn i'n rhoi unrhyw beth yn agos at 10 allan o 10 i arweinydd ein plaid yn y DU ar gyfer yr olaf. Ac felly mae angen i'r rhai ohonom ni yn y Siambr hon sy'n falch o fod yn Ewropeaidd ofyn nifer o gwestiynau i ni ein hunain ynglŷn â sut y daethom ni i'r pwynt hwn, ond nid yw hynny'n fater ar gyfer heddiw. Er fy mod i'n derbyn, gyda'r galon drymaf, fod canlyniad yr etholiad cyffredinol ym mis Rhagfyr yn golygu bod ein hymadawiad o'r UE bellach yn sicr, nid yw hynny yr un fath â chytuno â'r syniad chwerthinllyd hwn y gallwn ni yn awr gyflawni Brexit yn rhwydd.

Ni ellir rhoi rhyddid llwyr i'r Prif Weinidog wrth iddo ruthro'r wlad tuag at ddrws yr allanfa, ac mae gennym ni swyddogaeth bwysig yn y lle hwn i wneud yn siŵr nad yw'n gwanhau sylwedd ein heconomi na'n cymdeithas. Ac ni allai'r cyfiawnhad dros ein gwyliadwriaeth o'r newydd fod yn gliriach na phan edrychwn ni ar yr hyn y gofynnir i ni gytuno iddo heddiw: lleihau ymrwymiadau yn gysylltiedig â llais Cymru hyd yn oed o'r ddeddfwriaeth is na'r safon ofynnol a gynigiwyd ym mis Hydref. Fel y mae'r memorandwm gan Lywodraeth Cymru a'r adroddiadau pwyllgor cysylltiedig yn ei wneud yn glir, mae'r Bil fel y mae wedi'i ddrafftio yn datgan awdurdod San Steffan mewn ffordd nad yw erioed wedi digwydd o'r blaen ac mae'n mynd yn groes i'r holl ddeialog sydd wedi digwydd rhwng y Llywodraethau dros y blynyddoedd diwethaf. Ond wedyn ni ddylai hynny ein synnu o gwbl.

Mae'n amlwg fod y Blaid Geidwadol wedi penderfynu nad yw'r hyn y maen nhw yn ei ddweud yn gyhoeddus yn bwysig erbyn hyn. Pan oedden nhw'n gofyn am gefnogaeth busnesau yn y refferendwm ac yn ystod trafodaethau Brexit, fe wnaethon nhw ddweud y bydden nhw'n cymryd y galwadau am aliniad rheoleiddiol o ddifrif, ond cafodd blynyddoedd o eiriau gwresog a sicrwydd eu golchi i ffwrdd mewn un cyfweliad gan y Canghellor y penwythnos hwn. Roedd y dyn a ddisgrifiodd y farchnad sengl, fis cyn y refferendwm, fel dyfais wych bellach yn gwrthod pryderon busnes gan ddweud, 'Rydym ni'n sôn am gwmnïau sy'n gwybod ers 2016 ein bod yn gadael yr UE.' Fyddai waeth iddo fod wedi dweud, 'Wel, wrth gwrs nad oeddem ni'n dweud y gwir. Beth oedden nhw'n ei ddisgwyl?'

Efallai ei fod wedi ei ysgwyd gan y dadansoddiad newydd sy'n dangos y rhagwelwyd eisoes y bydd cost Brexit yn cyrraedd £200 biliwn eleni, sef cyfanswm o fwy nag y mae'r DU wedi ei dalu i mewn i'r UE dros 47 mlynedd. Beth bynnag fo'r rheswm dros dro pedol brawychus y Canghellor, mae'n dilyn patrwm cyfarwydd y blaid. Yn y Senedd yr wythnos diwethaf, gwnaeth ASau Ceidwadol hefyd wrthod gwelliannau nad oedden nhw'n effeithio mewn unrhyw ffordd ar y penderfyniad i adael yr UE. Mewn gwirionedd, bydden nhw wedi anrhydeddu nifer o ymrwymiadau a wnaed ganddyn nhw yn flaenorol i'r wlad hon—ar hawliau dinasyddion yr UE, ar hawliau gweithwyr, ffoaduriaid sy'n blant, pwerau gweinidogol, Gogledd Iwerddon, y farchnad sengl a hawl i'r Senedd a'r gweinyddiaethau datganoledig fynegi eu barn ar y berthynas gyda'r UE yn y dyfodol. Hyd yn oed ar raglen Erasmus, gwrthododd y Llywodraeth gynnig y cyfle anhygoel hwnnw i genedlaethau'r dyfodol. Gwn yn uniongyrchol beth y gall y math hwnnw o gyfle ei olygu i bobl ifanc na allan nhw fforddio gwyliau teuluol dramor a theithiau ysgol drud. Mae cyfyngu ar orwelion pobl ifanc yn y wlad hon y tu hwnt i unrhyw fath o amddiffyniad.

Dyma'r Llywodraeth sydd yn dymuno i ni yn y Cynulliad hwn ddibynnu ar eu hewyllys da a'u bwriadau anrhydeddus ynghylch swyddogaeth y sefydliadau datganoledig wrth lunio deddfau yn y dyfodol. Dim ar unrhyw gyfrif, ddywedwn i. Dyma'r Llywodraeth sydd yn dymuno i ni drosglwyddo'r cyfrifoldeb dros bolisi cyllido rhanbarthol i Swyddfa Cymru a Whitehall. Dim ar unrhyw gyfrif, ddywedwn i.

Efallai eu bod nhw wedi ennill refferendwm 2016, efallai eu bod nhw wedi ennill etholiad cyffredinol 2019, ond nid yw hynny'n golygu eu bod yn cael dad-wneud degawdau o gonfensiwn, cyfraith a chytundeb. Mae hyn yn gyfystyr â Chymru yn mynnu chwarae pob un o gemau'r chwe gwlad gartref eleni gan mai nhw yw'r pencampwyr presennol. Gall hynny ymddangos yn atyniadol iawn i'r enillydd, ond mewn gwirionedd mae'n hurt ac yn annheg. Mae Llywodraeth y DU wedi ennill hawl ddilys i fwrw ymlaen â Brexit, ond nid yn y ffordd ffwrdd â hi hon. Mae'r wlad yn haeddu gwell na Brexit 'Eton-mess'. Felly, fe ychwanegaf fy llais innau at lais Llywodraeth Cymru ac aelodau eraill yn y fan yma heddiw drwy ddweud 'na'.

Nid yw Llywodraeth y DU wedi ennill yr hawl i sathru dan draed ein heconomi, ein democratiaeth na'n cymdeithas. Er mwyn datblygu'r wlad hon gyda'n gilydd, mae'n rhaid i Lywodraeth y DU wella ei ffordd o weithredu, gwella ei chysylltiadau ag eraill a diwygio'r ddeddfwriaeth hon.

Deg diwrnod a saith awr i fynd tan ddydd Gwener nesaf. Hwrê.

Iawn. Nid oes dim celu'r ffaith y cafodd Llafur grasfa yn yr etholiad cyffredinol ac y safodd Plaid Cymru unwaith eto yn ei hunfan. Fe wnes i feddwl y byddai rhyw fath o wers wedi ei dysgu o'r canlyniadau hyn, ond yn amlwg ddim. Fe wnes i wylio â chryn syndod wrth i ASau etholedig newydd Llafur Cymru a Plaid ddechrau fel yr oedden nhw'n bwriadu symud ymlaen yn llwyr yn y Senedd newydd, trwy fynd ar drywydd rhwystro Brexit er bod y freuddwyd honno yn farw, a'r realiti yw eu bod nhw yn amherthnasol erbyn hyn, oherwydd mwyafrif llethol Llywodraeth Geidwadol. Diolch i Dduw am hynny.

Wrth iddyn nhw barhau â'u golwg ar yr un peth hwn, nid yw'n ymddangos eu bod nhw wedi clywed ein bod ni yn gadael. Roedd y neges gan yr etholwyr ym mis Rhagfyr yn glir iawn: 'Cyflawni Brexit'. Fel arfer—. Beth fydd Llafur a Plaid Cymru yn ei wneud yma? Fel arfer, byddan nhw'n defnyddio eu rhifau cyfunol i bleidleisio yn erbyn y cynnig cydsyniad deddfwriaethol hwn. Nid ydych yn gwrando ar eich pobl yng Nghymru o hyd. [Torri ar draws.] Nid oes rhaid i mi wrando arnoch chi; chi yw'r wrthblaid.

Pleidleisiodd y wlad unwaith eto o blaid Brexit ym mis Rhagfyr, ar ôl gwneud hynny ym mis Mai 2019, Mai 2017 a Mehefin 2016. Digon nawr. Waeth i chi gyfaddef: mae eich Llywodraeth yn dal i godi bwganod a chafodd hynny ei wrthod o ddifrif unwaith eto fis Rhagfyr diwethaf. Ni fydd yn syndod mai fy marn i yw y dylai'r Cynulliad roi ei gydsyniad heddiw a chaniatáu i'r wlad hon symud ymlaen o'r diwedd i'n dyfodol. Mae angen gwirioneddol i Lafur Cymru a Plaid Cymru roi'r gorau i atal Cymru, oherwydd dyna yr ydych yn ei wneud ac mae'n siŵr y byddwch yn parhau i wneud hynny.

Rwyf i wedi gweld llythyr Stephen Barclay, â dyddiad ddoe arno, ac rydym ni i gyd yn gwybod, beth bynnag fydd yn digwydd, bydd y Bil ymadael yn mynd drwyddo ac y byddwn yn gadael yr UE ddydd Gwener nesaf, ar yr unfed ar hugain. Felly, mae'r hyn y mae'r Cynulliad hwn yn ei benderfynu heddiw yn gwbl academaidd. Yn olaf, hoffwn i atgoffa bob un ohonoch yn y Siambr hon bod y cytundeb ymadael sy'n destun y cynnig cydsyniad deddfwriaethol hwn heddiw wedi ei gytuno gan dîm negodi yr UE hefyd. Felly, mae'r UE yn ei gefnogi hefyd. Felly, a gawn ni i gyd yn awr gefnogi Llywodraeth y DU mewn ysbryd o ffurfio'r berthynas newydd â'n cyfeillion yn Ewrop? Mae'n rhaid bod hynny er lles pawb. Diolch.

Michelle Brown.

Diolch yn fawr, Llywydd. [Torri ar draws.]

Maen nhw ar bigau'r draen i'ch clywed chi, Michelle.

O mi wn i. Mae'n cynhesu calon onid yw, Llywydd? Ydy.

Wyddoch chi, yr hyn sy'n lletchwith am wrthodiad Llafur a Plaid i gefnogi'r cynnig cydsyniad deddfwriaethol hwn yw nad wyf i'n siŵr a wyf i wedi synnu ai peidio. Mae fel pe na bai'r etholiad cyffredinol diweddar wedi digwydd. Roedd pawb yn ymwybodol bod yr etholiad yn ymwneud yn bennaf â Brexit a bod y cyhoedd wedi ailddatgan ei lais. Mae pobl wedi cael llond bol ar eu barn yn cael ei hanwybyddu, felly fe wnaethon nhw gefnogi safbwynt Boris Johnson y dylai'r DU adael yr UE ar ddiwedd y mis hwn, hyd yn oed heb gytundeb.

Cymaint yw'r awydd yng Nghymru i adael yr UE nes i'r Torïaid bron â dyblu eu nifer o seddi yma, gan hyd yn oed ennill sedd Wrecsam, a fu'n Llafur ers 1930, ac mae Llafur bellach yn dal gafael bregus ar sedd Alun a Glannau Dyfrdwy yn San Steffan. Roedd y Prif Weinidog yn ymgyrchu dros ail refferendwm ac, fel y gwelwyd, dyna'n union sut y bu i'r bobl drin yr etholiad cyffredinol. Felly, cafodd Llafur eu hail refferendwm i bob pwrpas a chollodd yn enfawr.

Ac ni allwch chi ddweud mai'r pleidiau sy'n cefnogi'r ymgyrch aros enillodd y dydd oherwydd, er bod y Prif Weinidog yn dadlau dros ail refferendwm ac ymgyrch i aros, roedd neges y darpar Brif Weinidog Llafur mor ddryslyd nad oedd neb yn gwybod beth yr oedd Llafur yn sefyll amdano. Am yr ail dro, gwelodd y cyhoedd drwy'r codi bwganod. Ar ôl mynd yn ddig ynglŷn â'r ffordd y mae Llywodraeth Cymru wedi ceisio peidio â chyflawni canlyniad y refferendwm, mae'r cyhoedd wedi bod hyd yn oed yn fwy uchel eu cloch wrth ddweud wrth y gwleidyddion bod yn rhaid i ni adael yr UE gyda chytundeb neu heb un.

Mae hyd yn oed ffrind gorau Plaid, Nicola Sturgeon, wedi dweud ei bod hi o'r farn bod gan Boris Johnson fandad i adael yr UE, ac eithrio i'r Alban, a bleidleisiodd mewn gwirionedd i aros yn 2016. Ac eto, mae'r rhan fwyaf o'r pleidiau yn y lle hwn yn ceisio aros yn yr UE neu adael mewn enw yn unig. Gadewch i ni fod yn gywir ynglŷn â hyn, mae cydgynllun Llafur a Plaid ar gyfer Brexit, i bob pwrpas, gystal ag aros yn yr UE. Hefyd, mae'n rhaid i ni wynebu rhywbeth arall, ni fydd unrhyw beth yn llai nag aelodaeth iawn yn ddigon da i Plaid neu Llafur yn y lle hwn.

Felly, ar y naill law rwy'n synnu bod Llafur a Plaid yn dal i geisio tarfu ar y broses Brexit, ond ar y llaw arall nid wyf i'n synnu o gwbl—[Torri ar draws.] Na. Nid wyf i'n synnu o gwbl, oherwydd eu bod nhw wedi anwybyddu'r safbwyntiau—[Torri ar draws.] Rydych chi i gyd wedi cael eich cyfle i ddweud eich dweud. Rydych chi wedi cael digon o gyfle i ddweud eich barn—digon o gyfle i ddweud eich barn. Gadewch i mi ddweud fy marn i. Nid wyf i yn synnu o gwbl, oherwydd eu bod nhw i gyd wedi anwybyddu barn y pleidleiswyr am rai blynyddoedd bellach, hyd yn oed yn wyneb dirywiad neu ddiffyg twf etholiadol.

Yn wahanol i'r Blaid Lafur, gwnaeth Boris Johnson ei safbwynt yn gwbl glir, a dangosodd yr etholiad cyffredinol yn ddiamwys i ni y dylem ni adael yr UE gyda chytundeb neu heb un. O leiaf, dyna mae'n ei ddangos i'r rhai hynny ohonom ni nad ydyn nhw'n credu bod yr etholwyr yn dwp. Felly, pam mae Llywodraeth Cymru a llawer o'r ACau yn dal i geisio rhwystro Brexit? Protestiwch faint y mynnwch chi, mae'r bobl allan yn y fan yna yn gwybod beth yw agenda Llywodraeth Cymru trwy wrthwynebu'r cynnig cydsyniad deddfwriaethol hwn. Sawl gwaith y mae'n rhaid i'r bobl ddweud wrthych chi beth i'w wneud cyn y byddwch chi'n gwrando arnyn nhw? Faint o seddi y mae'n rhaid i chi eu colli cyn i chi wrando ar lais democrataidd y bobl? Rydym ni'n clywed rhai yn cwyno bod y Bil cytundeb ymadael yn annemocrataidd oherwydd nad yw'n caniatáu llawer o fewnbwn gan Lywodraeth Cymru, ac eto nid yw'r Llywodraeth Cymru hon yn meddwl dim am geisio anwybyddu ewyllys democrataidd etholwyr Cymru.

Mae Boris Johnson yn iawn i wadu i Lywodraeth Lafur Cymru unrhyw ymwneud sylweddol â'r broses Brexit, oherwydd byddan nhw yn gwneud popeth posibl i sicrhau ei bod yn methu. Roedd etholwyr Cymru yn gwybod y dylid cadw Llafur draw oddi wrth y trafodaethau Brexit, oherwydd y byddan nhw yn y diwedd yn ildio gormod o reolaeth i Frwsel ac yn ein cadw'n gyson iawn â'r UE. Roedd etholwyr Cymru yn gwybod y byddai cael Llafur yn agos at y broses Brexit yn golygu, ar y mwyaf, y byddem ni'n gadael mewn enw yn unig, ac yn amlwg nid dyna maen nhw'n ei ddymuno. Felly, rwy'n siŵr y bydd Boris Johnson yn anwybyddu unrhyw wrthodiad o'r cynnig cydsyniad deddfwriaethol hwn gan y Cynulliad hwn, ac felly y dylai wneud. Nid oes angen mandad arno gan Gynulliad Cymru. Mae ganddo fandad gan bobl Prydain. Mae'n ymddangos ei fod ef yn barod i barchu ewyllys pleidleiswyr Cymru, hyd yn oed os nad yw Llafur, Plaid a'r Democratiaid Rhyddfrydol. Diolch.    

Nid wyf yn bwriadu treulio llawer o amser yn sôn am y materion y mae Aelodau eraill wedi sôn amdanyn nhw; rwyf wedi traethu'n huawdl neu'n gras arnyn nhw, yn dibynnu ar eich safbwynt, dros y flwyddyn a hanner diwethaf. Ond dau bwynt yr wyf i'n awyddus i'w gwneud, sef na phleidleisiodd pobl Cymru dros y Ceidwadwyr ac na wnaethon nhw bleidleisio dros Lywodraeth Geidwadol. Gadewch i ni fod yn glir am hynny. Rwy'n ildio i'r Ceidwadwyr y ffaith ei fod yn ganlyniad da iawn yn hanesyddol o'u safbwynt nhw, ond gadewch i ni beidio ag esgus bod y Ceidwadwyr yn cynrychioli Cymru.

Yn ail, mae fy nghyd-Aelod Alun Davies wedi awgrymu bod rhai yn y Siambr hon—[Torri ar draws.] Wel, mae'r fathemateg yno i bawb ei gweld. Mae rhai yn y Siambr hon sydd o'r farn nad oes gennym ni'r hawl i fynegi barn ar y cynnig cydsyniad deddfwriaethol hwn. Yn wir, dywedodd yr Aelod gyferbyn, rwyf wedi anghofio ei enw, yn ogystal â pheidio â bod â'r hawl i wrthwynebu'r cynnig cydsyniad deddfwriaethol hwn, y dylem ni mewn gwirionedd gael ein diddymu rhag gwrthwynebu'r cynnig cydsyniad deddfwriaethol hwn. Wel, fy ngwlad i yw hon, fy Senedd i yw hon, rwy'n gweld fy Llywodraeth i o fy mlaen, ac rwyf i'n awyddus i fy ngwlad barhau i fodoli, diolch yn fawr iawn.

Rwyf am ganolbwyntio'n llwyr ar gymal 38. Roeddwn i'n synnu nad oedd David Melding yn gallu ymdrin ag ef ac, yn ôl ei safonau ef, rwy'n siŵr y bydd yn ymateb maes o law. Ond mae'n dweud hyn yn syml, cymal 38(1):

'Cydnabyddir bod Senedd y Deyrnas Unedig yn sofran.'

Efallai byddai rhai yn dweud, 'Beth yw'r broblem gyda hynny?' Wel, beth yw'r pwynt? Beth yw pwynt rhywbeth—os yw Senedd y DU eisoes yn sofran, pam rhoi hynny yn y gyfraith? Oherwydd nid yw mewn unrhyw gyfraith arall. Graffiti llwyr yw hi. Neu ai'r gwirionedd amdani yw bod Llywodraeth y DU wedi sylweddoli nad yw Senedd y DU yn sofran mewn gwirionedd? Nid oes dim mewn cyfraith sy'n dweud bod Senedd y DU yn sofran o gwbl. Dim. Mae'n gonfensiwn. Ac mae'r llysoedd wedi parchu'r confensiwn hwnnw. Ond mae'r llysoedd wedi dweud mewn barn, yn y dyfodol os ydynt o'r farn bod Deddf Seneddol yn ormesol, yn ddidostur, yn amlwg yn chwerthinllyd, y bydden nhw'n cadw'r hawl iddyn nhw eu hunain ymyrryd os byddai hynny'n briodol, ond y byddai hynny o dan amgylchiadau eithriadol yn unig. Yr hyn y mae'r cymal hwn yn ei wneud yw dileu hawl y llysoedd i edrych ar unrhyw ddeddfwriaeth sylfaenol a ddrafftiwyd gan Lywodraeth y DU. Mae hwnnw'n gam gweithredu peryglus.

Yr Arglwydd Hailsham, arglwydd Ceidwadol, a ddywedodd tua diwedd y 1970au fod cyfansoddiad Prydain i bob pwrpas yn unbennaeth ddewisol, ac felly y mae hi. A thrwy gynnwys y cymal hwn, mae'n ei gwneud yn waeth byth. Mae'n dweud y gall Senedd y DU wneud beth a fynno, pryd bynnag y dymuna, heb unrhyw ymyrraeth o gwbl yn ystod ei chyfnod mewn grym. Ni all hynny fod yn ddemocrataidd ac ni all fod yn iawn cyn belled ag y mae'r cyfansoddiad yn y cwestiwn.

Ac nid oes dim yn y gyfraith sy'n dweud bod Senedd y DU yn sofran. Dim. Felly, dyna pam yr wyf i'n amau ei bod wedi ymddangos, i wneud yn iawn am y ffaith nad yw confensiwn, er iddo gael ei barchu dros y blynyddoedd, yn gyfraith mewn gwirionedd. Ond trwy ei wneud yn gyfraith, rydych chi'n ei gwneud hi'n llawer anoddach, er enghraifft, i'r llysoedd roi barn ar gyfreithiau.

A wnewch chi ildio?

Wrth gwrs y gwnaf.

Rwy'n ddiolchgar i'r Prif Weinidog Emeritws. Rydym ni mewn system cyfraith gyffredin. Yn y 1690au mynegwyd sofraniaeth seneddol gyntaf gan y llysoedd, a'r rheswm na ellir ei hamgodio yw mai'r Senedd ei hun yw'r mynegiant eithaf ac uchaf o'r gyfraith. Dyna'r system sydd gennym ni, oni bai ein bod yn symud i system wahanol.

Mae'r hyn y mae David Melding yn cyfeirio ato yn gywir: ym 1689, dywedodd Iarll Shaftesbury fod Senedd Lloegr yn sofran; ond nid yw Senedd Lloegr yn bodoli mwyach. Diflannodd Senedd Lloegr ym 1707, a Senedd yr Alban yn yr un modd. Senedd y Deyrnas Unedig: nid oes unrhyw gyfraith o gwbl sy'n dweud bod honno yn sofran. Y rheswm pam mae hynny'n bwysig yw oherwydd yn yr Alban nid oes unrhyw gysyniad o gwbl o sofraniaeth seneddol. Mae datganiad Arbroath ym 1380, byddwn ni i gyd yn gyfarwydd ag ef, wrth gwrs, yn dweud bod sofraniaeth yn yr Alban yn gorffwys gyda'r bobl. Mae hynny'n dal i fod yn wir heddiw yng nghyfraith gyfansoddiadol yr Alban; mae'n dal yn wir, ac mae llysoedd yr Alban wedi mynegi barn ar hynny, yn enwedig mewn achosion yn y 1950au hyd at y 1970au.

Beth mae hynny yn ei olygu'n ymarferol? Mae'n golygu, os daw'r cymal hwn yn gyfraith, y bydd yr Alban yn cael ffurf o sofraniaeth wedi'i orfodi arno nad yw, yn gyntaf, yn bodoli yn yr Alban ac, yn ail, sy'n torri ar draws y Cytundeb Undeb ym 1707. Mae llysoedd yr Alban wedi dweud bod hynny yn rhywbeth y maen nhw'n fodlon edrych arno o ran y gallu i'w gyfiawnhau.

Nid yw'n effeithio arnom ni yng Nghymru, mae'n wir, oherwydd cafodd ein system lysoedd ei diddymu yn raddol rhwng 1536 a 1830, ond mae hyn mewn gwirionedd yn ymosodiad sylfaenol ar Gytundeb Undeb 1707 yn yr Alban. Byddaf yn gadael i'r Albanwyr ymladd eu brwydr eu hunain, ond mae'n rhywbeth sydd wedi mynd heb roi sylw iddo. Nid yw sofraniaeth seneddol erioed wedi bod yn rhan o gyfraith y Deyrnas Unedig o ran Senedd y Deyrnas Unedig, ar wahân i nawr. Ac rwyf eisoes wedi esbonio canlyniadau hynny.

Yn olaf, y pwynt arall yr hoffwn i ei wneud yw hyn: ni allaf i gefnogi'r cynnig cydsyniad deddfwriaethol hwn—mae llawer o resymau eraill y mae Aelodau eraill wedi eu crybwyll, ac nid yw'n ymwneud â Brexit o gwbl—oherwydd nid wyf yn cefnogi'r syniad o sofraniaeth seneddol. Mae'n gysyniad hen ffasiwn ac mae'n hen bryd i'r DU gael cyfansoddiad mwy modern. Gallwn edrych ar sofraniaeth a rennir. Pam sefydlu system sy'n flinedig ac nad yw'n addas at y diben? Mae hwnnw yn welliant nodweddiadol o fyd bach San Steffan ac sydd wedi ei roi yn y ddeddfwriaeth hon, gan anwybyddu realiti bodolaeth Seneddau eraill yn y DU. Mae sofraniaeth yn gorffwys gyda phobl Cymru. Fe wnaethon nhw fynegi'r sofraniaeth honno drwy refferendwm ym 1997 ac yn 2011, ac fe wnaethon nhw fynegi'r farn honno yn 2016 trwy ddweud, 'Rydym ni eisiau gadael yr UE.' Nid wyf i'n amau hynny. Ond mae'r sofraniaeth honno yn gorffwys gyda phobl Cymru fel y'i mynegir drwy'r refferenda hynny.

A beth fydd gennym ni os bydd y cymal hwn yn cael ei basio? System heb unrhyw rwystrau na gwrthbwysau. Pum mlynedd lle gall Llywodraeth wneud unrhyw beth a fynno heb unrhyw fath o gyfyngiad. Mae hyn yn newid sylfaenol i'r ffordd y mae'r DU yn cael ei llywodraethu. Mae'n annemocrataidd. Nid yw'n rhan o faniffesto unrhyw blaid. Mae'n mynd â ni tuag yn ôl. Mae'n sefydlu yn y gyfraith rywbeth nad yw erioed wedi bod yno o'r blaen. Mae'n gamddealltwriaeth sylfaenol ac o bosibl yn ymosodiad ar natur datganoli o fewn y DU. Ac am y rheswm hwnnw, ynghyd â llawer o rai eraill, ni allaf i gefnogi'r cynnig cydsyniad deddfwriaethol hwn.

Yn ei haraith angerddol yn gynharach, soniodd Lynne Neagle am y Bil hwn yn sathru ar ddemocratiaeth. Ond wrth gwrs, nid yw'n sathru ar ddemocratiaeth, mae'n cyflawni democratiaeth. Yn ystod y traethawd athrawiaethol yr ydym ni newydd wrando arno, cyfeiriodd Carwyn Jones at ddatganiad Arbroath i ddweud yng nghyfraith yr Alban fod sofraniaeth yn gorffwys yn nwylo'r bobl. Wel, penderfynodd y bobl ym mis Mehefin 2016—17.4 miliwn, y bleidlais ddemocrataidd fwyaf yn hanes Prydain i gyd—i adael yr UE. Am y tair blynedd a hanner diwethaf, mae'r Blaid Lafur, Plaid Cymru a'r SNP wedi bod yn trio pob ffordd bosibl o osgoi canlyniadau'r bleidlais honno. Rwy'n ildio.

Ni allwch chi gael sofraniaeth boblogaidd a sofraniaeth seneddol. Rydych chi'n dadlau nawr nad yw sofraniaeth seneddol yn bodoli mewn gwirionedd.

Na. Nid wyf yn credu fy mod i am dreulio llawer o amser yn dadlau faint o angylion sy'n gallu dawnsio ar ben pin. Mae'r mathau hyn o weithgareddau academaidd o flaen yr Aelod ar gyfer Pen-y-bont ar Ogwr; sedd a gollwyd, wrth gwrs, yn etholiad San Steffan ychydig wythnosau yn ôl. Nid yw'n ymddangos bod y ffeithiau hyn wedi taro ar ymwybyddiaeth Aelodau Llafur, ac Aelodau Plaid Cymru o bosibl, o gwbl.

Roedd hwyliau digon amlwg yn y wlad, rwy'n credu, i fwrw ymlaen â'r gwaith o gyflawni Brexit. Nid dyna'r unig reswm pam y collodd Llafur gynifer o seddi yn yr etholiad hwnnw, ond yn sicr yr oedd yn rhan arwyddocaol iawn ohono. Y broblem sydd wedi bod, ar gyfer y sefydliad hwn sydd wedi ei boblogi'n bennaf gan y rhai hynny a oedd yn cefnogi'r achos 'aros' yn y refferendwm, yw nad ydych chi erioed wedi derbyn canlyniad y refferendwm ei hun. Ac rydych chi wedi gwneud popeth o fewn eich gallu i darfu ar y broses a cheisio oedi, a rhwystro o bosibl, a thrwy ymgyrchu dros bleidlais y bobl honedig, i wrthdroi canlyniad y refferendwm ym mis Mehefin 2016. Wel, rydych chi wedi colli, a nawr mae'n bryd i chi gydnabod eich bod wedi colli. Ac os oes unrhyw warth cyfansoddiadol wedi ei gynnwys yn y Bil hwn, y rheswm dros hynny yw oherwydd eich gwrthwynebiad di-ildio chi i'r hyn y pleidleisiodd y bobl drosto dair blynedd a hanner yn ôl.

Nid oes gen i y pryderon hynny y mae'r Aelodau eraill wedi eu mynegi yn y ddadl hon, ond rwyf yn credu bod hwn yn achos hynod eithriadol, fel yr eglurodd David Melding yn ystod ei araith. Nid ydym yn mynd i gael refferenda o'r pwys cyfansoddiadol hwn yn aml iawn, os yn wir byth eto yn y wlad hon. Ac o ganlyniad i'r oedi sydd wedi digwydd wrth gyflawni canlyniad y refferendwm hwnnw, mae awydd dybryd a hollbwysig erbyn hyn y dylem ni gyflawni'r hyn yr oedd y bobl wedi pleidleisio drosto.

Rydym ni wedi clywed areithiau drosodd a throsodd, unwaith eto, yn trafod yr holl ddadleuon yr ydym ni wedi eu clywed hyd ddiflastod yn ystod ymgyrch y refferendwm a thros y tair blynedd a hanner diwethaf. Mae'r ddadl ynghylch a yw'n beth da i adael yr UE ai peidio wedi dod i ben. Mae'r bobl wedi penderfynu. Ond polisi Llywodraeth Cymru yw ein bod yn cyflawni Brexit mewn enw yn unig; maen nhw eisiau aros yn yr undeb tollau, maen nhw eisiau aros yn y farchnad sengl. Wel, ni ellir disgrifio hwnnw fel Brexit mewn unrhyw ffordd. Holl bwynt hyn, i ddychwelyd at bwynt y cyn Brif Weinidog ynghylch sofraniaeth seneddol, yw adfer pŵer deddfwriaethol i'r deddfwyr, nid yn unig yn San Steffan, ond, cyhyd ag y mae'r setliad datganoli yn bodoli, i ddeddfwyr yma yn hyn lle hwn. Rwy'n ildio eto, ydw.

Diolch i'r Aelod am dderbyn ail ymyriad. Rwy'n derbyn ei bwynt ynglŷn â derbyn canlyniad y refferendwm yn 2016. A wnaiff ef wedyn dderbyn canlyniad y refferenda ym 1997 a 2011?

Wel, fe wnaethom ni gyflawni canlyniadau'r refferenda ym 1997 a 2011. Ac rwy'n berffaith hapus i weld y Blaid Lafur yn ymrwymo i fynd yn ôl i'r UE pan fyddwn wedi gadael; yr hyn nad oedd ganddi'r hawl foesol i'w wneud oedd ceisio rhwystro canlyniad y refferendwm cyn iddo gael ei gyflawni mewn gwirionedd. Mae'n safbwynt gwbl anrhydeddus i bleidiau eraill ddweud, 'Rydym yn well ein byd y tu mewn i'r UE', ac i ymgyrchu. Rwy'n credu y byddai'n gam dewr iddyn nhw ei gymryd, ac rwy'n gobeithio, yn wir, y byddan nhw'n ei gymryd, oherwydd bydd hynny, rwy'n credu, yn helpu i gadarnhau eu bod mor amherthnasol ag y maen nhw ar hyn o bryd ar gyfer y dyfodol rhagweladwy.

Ond nid yw'r ddadl hon yn ymwneud â hawliau gweithwyr nac unrhyw elfen arall o gynhwysion ymgyrch y refferendwm. Nid wyf i'n awyddus i weld unrhyw gamu yn ôl ar hawliau gweithwyr yn fwy nag y mae unrhyw Aelod arall yn ei wneud yn y tŷ hwn. Mae hyn i gyd yn ymwneud â chymhwysedd deddfwriaethol. Dyma beth yw democratiaeth. Cenhedloedd, er da neu ddrwg, yn gwneud penderfyniadau. Trwy etholiadau, maen nhw'n ethol Llywodraethau i gyflwyno cyfreithiau ac i newid cyfreithiau. Ac os nad ydym ni'n mynd i gael Senedd sofran yn y cyswllt hwnnw, yna, i bob pwrpas, nid ydym ni wedi gadael yr UE o gwbl yn y manylion hynny.

Felly yn y pen draw, mae hyn yn ymwneud â pha fath o wlad yr ydym ni a pha fath o genedl yr ydym ni. Pa fath o system etholiadol i gyflawni ewyllys democrataidd y bobl sydd gennym ni? Mae'n rhyfeddol bod gennym ni blaid cenedlaetholwyr, fel y'i gelwir, yn y lle hwn nad yw'n credu mewn gwirionedd mewn annibyniaeth genedlaethol fel y mynegir drwy sefydliadau cynrychioliadol; byddai'n well o lawer ganddyn nhw gael eu llywodraethu gan elît technocrataidd nad ydym ni'n ei ethol ac nad ydym yn gallu ei enwi hyd yn oed yn y rhan fwyaf o achosion, wedi'i leoli ym Mrwsel.

Roedd hon yn bleidlais gan bobl Prydain a phobl Cymru dros annibyniaeth a goruchafiaeth eu sefydliadau seneddol, gan gynnwys hon yma yng Nghaerdydd. Mae cyflawni'r hyn y pleidleisiodd y bobl drosto dair blynedd a hanner yn ôl yn foment hanesyddol i'r wlad hon, ac mae arnaf ofn bod y Blaid Lafur, a Phlaid Cymru yn arbennig, wedi siomi'r bobl sydd wedi eu hethol.

Galwaf ar y Cwnsler Cyffredinol i ymateb i'r ddadl.

Diolch, Llywydd. Gaf i ddiolch i bob Aelod sydd wedi cymryd rhan yn y ddadl hon am eu cyfraniad ac am waith y pwyllgorau o dan gadeiryddiaeth David Rees a Mick Antoniw am eu hasesiadau o'r Bil?

Ar ddechrau'r ddadl hon, dywedodd y Prif Weinidog y byddem ni'n sicr yn clywed ein gwrthwynebwyr yn honni bod y penderfyniad i argymell pleidleisio ar y cynnig cydsyniad deddfwriaethol wedi'i seilio ar ein gwrthwynebiad i'r cytundeb tynnu yn ôl ei hun, ac rwy'n falch na wnaeth Mark Reckless a Neil Hamilton ein siomi yn hynny o beth yn yr hyn sy'n gorfod bod yn ymgais parhaus ac, rwy'n meddwl, fwyfwy taer am berthnasedd fod Mandy Jones, wrth gyfri'r diwrnodau tan Brexit, yn ein hatgoffa ei bod yn gyfyngedig erbyn hyn diolch byth. Ond gadewch i mi ddweud yn gwbl onest bod y penderfyniadau hyn bob tro yn benderfyniadau pwysig i Lywodraeth sy'n dymuno gweld Undeb mwy effeithiol.

Am 20 mlynedd, rydym ni a Llywodraethau olynol y DU, mewn gwirionedd, wedi ymdrechu'n galed i osgoi sefyllfa lle y torrir cytundeb Sewel, oherwydd er bod y Goruchaf Lys wedi dyfarnu nad yw'n gyfiawnadwy, y mae, fel yr amlinellodd Mick Antoniw yn ei gyfraniad, ag arwyddocâd enfawr. Dylai confensiynau mewn cyfansoddiad heb ei ysgrifennu fod yn bwysig. Mae'n gonfensiwn nad yw'r sofran yn gwrthod llofnodi Deddfau Seneddol a gaiff eu pasio'n briodol gan y ddau Dŷ; ni all yr un statud na llys ei gorfodi i wneud hynny. Mae'n gonfensiwn nad yw Tŷ'r Arglwyddi yn ceisio rhwystro deddfwriaeth sydd wedi ymddangos mewn maniffesto etholiad y blaid fuddugol.

Felly, mae'n amlwg ein bod ni wedi meddwl yn hir ac yn galed cyn cynghori'r Senedd i wrthod cydsyniad. Yn groes i ddadl arweinydd yr wrthblaid, nid yw hyn yn ymwneud ag atal Brexit na phwdu, gan fod yr etholiad cyffredinol yn ddi-os wedi rhoi mandad i Lywodraeth y DU negodi perthynas â'r UE ar sail y cytundeb masnach rydd y maen nhw wedi ei amlinellu. Fel y mae ein dogfen ar negodiadau a blaenoriaethau i Gymru yn y dyfodol yn ei nodi, er nad ydym yn credu bod hynny er budd gorau Cymru, rydym yn derbyn mai dyna fan cychwyn y trafodaethau, ac rydym yn pennu'r cyfeiriad yr ydym ni o'r farn y mae angen iddyn nhw ei gymryd.

Mae ein gwrthwynebiad i'r Bil wedi ei seilio ar yr hyn y mae'n bygwth ei wneud i'r setliad datganoli, ac mae'n iawn i ni sefyll dros y setliad hwnnw. Fel y dywedodd Alun Davies yn ei gyfraniad, 'Nid yw'r dewis arall yn swnio fel democratiaeth i fi', ac rwy'n credu ei fod yn iawn yn hynny o beth. Rwy'n gwrthod dadl David Melding nad yw'r rhesymau a roddir yn faterion sy'n ymwneud ag egwyddor gyfansoddiadol, a byddwn i'n rhoi llai o bwys efallai ar ei gyfraniadau pwysig nag y byddwn i fel arfer yn ei wneud yn y math hwn o ddadl, oherwydd fy mod i'n credu ei fod wedi methu â mynd i'r afael â'r pwynt a wnaeth Carwyn Jones mor huawdl ynghylch effaith arwyddol cymal 38, sy'n honni rhyw fath o sofraniaeth seneddol na ddylem ni yn y lle hwn ei gefnogi yn rhwydd, oherwydd ei fod yn camddeall yn sylfaenol gyfansoddiad Cymru sydd wedi newid a'r Deyrnas Unedig mewn ffordd rwy'n gobeithio y byddai'r Aelodau yn y Siambr hon yn ei chydnabod.

Wrth wraidd ein dadl yw'r ffaith y gall Llywodraeth y DU, o dan Ddeddf Llywodraeth Cymru, geisio gorfodi'r Senedd hon yn y pen draw i roi mesurau ar waith i weithredu rhwymedigaethau rhyngwladol nad ydym ni, i bob pwrpas, yn cytuno â nhw ac a all rwystro'r Senedd rhag deddfu mewn ffordd sy'n iawn yn ei barn hi ac sydd fel arall o fewn—

A wnewch chi dderbyn ymyriad?

Gwnaf.

Ar y pwynt hwn y bydd gwladwriaeth y DU a Llywodraeth y DU yn cymryd y swyddogaeth i orfodi rhai newidiadau cyfreithiol, wrth gwrs, mae hynny'n efelychu'r sefyllfa ar hyn o bryd—mae gan yr UE yr hawl i gyfarwyddo ein cyfraith ni mewn rhai ffyrdd ac rydym ni yn derbyn bod hynny yn rhan o'r trefniant cyfansoddiadol.

Dydw i ddim yn ceisio dweud nad yw'n rhan o'r trefniant cyfansoddiadol. Yr union bwynt a wnaf yw y bu'r bygythiad o ddefnyddio'r pwerau hynny yn ddamcaniaethol, hyd yn hyn, ond mae'r negodiadau ar berthynas yn y dyfodol a'r negodiadau masnach rydd gyda thrydydd gwledydd yn mynd i esgor ar nifer enfawr o faterion sydd yn effeithio'n uniongyrchol ac yn allweddol ar gymwyseddau datganoledig. Mae'r rhain yn ddewisiadau a fydd yn effeithio ar fywydau pobl yng Nghymru. Pa gymwysterau ydym ni yn eu cydnabod neu ddim yn eu cydnabod ar gyfer ein hathrawon a'n gweithwyr iechyd? Pa derfynau sydd i'r cymorth ariannol y gallwn ni ei roi, gan gynnwys drwy Fanc Datblygu Cymru? A allwn ni barhau i wrthod caniatáu i gig eidion wedi'i drin â hormonau ddod i'r farchnad? Fel y dywedodd Lynne Neagle yn ei chyfraniad, a all ein pobl ifanc barhau i gymryd rhan yn y cynllun Erasmus, sydd wedi bod â rhan mor enfawr o ran agor Cymru i'r byd a'r byd i Gymru?

Rydym ni wedi bod yn glir gyda Llywodraeth y DU bod ganddynt ddewis. Gallant geisio, lle bynnag y bo'n bosib, gytuno â ni a safbwyntiau negodi'r gweinyddiaethau datganoledig eraill ar y rhain a llawer o faterion eraill sy'n effeithio ar ein cymwyseddau, ac os felly, byddwn yn cefnogi'r sefyllfa y cytunwyd arni ac yn rhoi'r cytundebau hynny ar waith. Gobeithio, wrth alw ar Gymru i gymryd rhan lawn yn y cyfnod sydd o'n blaenau, y bydd Paul Davies yn perswadio'i gyd-Aelodau yn y Senedd i alluogi hynny i ddigwydd. Mae wedi methu â gwneud hynny hyd yn hyn.

Fel arall, gallai'r DU anwybyddu ein safbwyntiau, trafod ar eu pen ein hunain ac yna wynebu brwydr gyfansoddiadol i'n gorfodi ni i weithredu canlyniad y gallem ni ei wrthwynebu ac na fyddwn ni wedi bod ag unrhyw ran yn penderfynu arno. Yn anffodus, er gwaethaf y drafodaeth ynglŷn â throsoledd yn y ddadl hon, nid yw'r Llywodraeth hyd yn hyn wedi rhoi unrhyw sicrwydd inni, er gwaethaf, os caf ddweud—ac ategaf eiriau'r Prif Weinidog yn y fan yma—y gwaith clodwiw gan Dŷ'r Arglwyddi i'w hannog i wneud hynny. At hynny, maent wedi gwrthod diystyru gweithredu ar eu pen eu hunain i ddiwygio Deddf Llywodraeth Cymru, os yw hynny'n angenrheidiol iddynt roi eu sicrwydd i Ogledd Iwerddon. Llywydd, os bu achos erioed o ddwyn gan y naill i dalu'r llall o ran datganoli, dyna, yn sicr, yw hynny.

Felly, mae ein cyngor i'r Senedd i bleidleisio yn erbyn y cynnig yn seiliedig yn llwyr ar amddiffyn datganoli. A gaf i gydnabod cefnogaeth Delyth Jewell i'r cynnig hwnnw yn ei chyfraniad a diolch iddi am ei gwaith yn craffu a herio yn ei swyddogaeth yn llefarydd Plaid Cymru ar Brexit? Sylwaf ei bod yn anffodus wedi methu â gwrthod y cyfle i daflu ensyniadau pleidiol braidd gynnau, ond rwyf yn diolch iddi am y cyfleoedd i gydweithio ar un neu ddau o'r materion sydd wedi codi yng nghyd-destun Brexit.

Nid cyd-ddigwyddiad, Llywydd, yw bod Senedd yr Alban a Chynulliad Gogledd Iwerddon wedi dod i'r un farn, ac felly mae Llywodraeth y DU yn wynebu sefyllfa na welwyd ei thebyg o'r blaen lle y bydd hi o bosib yn bwrw ymlaen â'r Bil er iddi fethu â chael cydsyniad deddfwriaethol gan y tair deddfwrfa ddatganoledig. Yn wyneb y sefyllfa honno, byddwn yn apelio ar Lywodraeth y DU i wneud dau beth: yn gyntaf, i'w gwneud hi'n glir nad yw hi'n diystyru confensiwn Sewel. Caf fy nghysuro gan lythyr yr Ysgrifennydd Gwladol ddoe a ddyfynnodd y Prif Weinidog, a gobeithiaf nawr y caiff y sicrwydd hwnnw ei ailadrodd yn y Senedd. Ac yn ail, i ystyried o ddifrif ei hymateb i'n gofynion dilys am ran yn nhrafodaethau'r dyfodol. Maent wedi addo rhoi ateb inni yng nghyfarfod nesaf Cyd-bwyllgor y Gweinidogion (Negodiadau’r UE), a gynhelir yn fuan iawn, yng Nghaerdydd—gadewch inni weld beth yw'r ateb hwnnw.

Bydd y bleidlais ar y cynnig yma yn digwydd nawr, yn unol â Rheol Sefydlog 11.15(i), oni bai bod tri Aelod yn dymuno i fi ganu'r gloch. Os na, dwi'n symud i bleidlais ar y mater yma. Agor y bleidlais. Cau'r bleidlais. O blaid, 15, neb yn ymatal, 35 yn erbyn. Felly, mae'r cynnig wedi'i wrthod.

NDM7232 - Cynnig Cydsyniad Deddfwriaethol ar Fil yr Undeb Ewropeaidd (Cytundeb Ymadael): O blaid: 15, Yn erbyn: 35, Ymatal: 0

Gwrthodwyd y cynnig

Mae'r Senedd nawr, felly, wedi cytuno i beidio â rhoi cydsyniad i Fil cytundeb ymadael Llywodraeth y Deyrnas Gyfunol. Bydd y penderfyniad yma yn cael ei gyfathrebu ar frys i'r ddau Senedd-dŷ San Steffan i'w ystyried yn ofalus fel rhan o'u trafodaethau.