Yr eitem nesaf yw’r datganiad a’r cyhoeddiad busnes, ac rydw i’n galw ar Jane Hutt, arweinydd y tŷ. Jane Hutt.

Diolch, Llywydd. Nid oes gennyf unrhyw newidiadau i'w gwneud i agenda heddiw. Mae’r busnes ar gyfer y tair wythnos nesaf fel y’i nodir ar y datganiad a'r cyhoeddiad busnes sydd i’w gweld yn y papurau cyfarfod sydd ar gael i’r Aelodau yn electronig.

Gan ein bod ar fin ddechrau trafodaethau ar Bapur Gwyn y Gweinidog ar gyfer y Gymraeg, mae yna rai materion yn ymwneud â safonau y mae angen eu cwblhau o hyd, ac roeddwn i’n meddwl tybed a gawn ni ddatganiad cynnar, os gwelwch yn dda, ar yr amserlen ar gyfer cyhoeddi safonau'r Gymraeg yn y gwasanaethau iechyd.

Mae gennym ni, wrth gwrs, ddadl ar y datganiad busnes yn digwydd yr wythnos nesaf, ac rwy'n siŵr y bydd hynny'n cynnwys cyfeiriad at y safonau.

Rwyf eisiau gofyn am ddau ddatganiad gan y Llywodraeth. Yn gyntaf, fel y gwyddom, mae'r sector prifysgolion yn gweithredu fel sbardun economaidd, nid yn unig yng Nghaergrawnt ac ymhlith prifysgolion mawr America, ond mewn dinasoedd Ewropeaidd fel Aarhus yn Nenmarc a Mannheim yn yr Almaen. A gaf i ofyn i Lywodraeth Cymru wneud datganiad ar sut y mae’n gweld sector prifysgolion Cymru yn helpu i greu cyfoeth yng Nghymru, naill ai trwy barciau gwyddoniaeth neu drwy hyrwyddo entrepreneuriaeth?

Yr ail ddatganiad yr hoffwn ofyn amdano—ac y mae'n dilyn cwestiwn a godwyd gan Dawn Bowden yr wythnos diwethaf—ar y camau sy’n cael eu cymryd i fonitro'r cynnydd a wnaed mewn achosion o insiwleiddio waliau dwbl mewn modd diffygiol yng Nghymru. Rwyf wedi cael sawl cwyn, fel Aelod etholaethol, am hyn. Rwy’n gwybod bod Aelodau eraill, ac rwy'n siŵr bod y rhan fwyaf o’r Aelodau yr wyf i wedi siarad â nhw—. Neu rwy'n gwybod bod y rhan fwyaf o Aelodau yr wyf i wedi siarad â nhw wedi cael, ac ni allaf weld unrhyw reswm pam na fydd bron pob Aelod yma wedi cael y problemau hyn, ac mae’n cael effaith ddifrifol ar y rhai yr effeithir arnynt. Felly, a gaf i ofyn am ddatganiad gan y Llywodraeth ar faint y broblem ac ar yr hyn yr ystyrir yn ffordd allan ohoni? Ac rwyf hefyd yn gwybod y problemau a oedd yn bodoli pan wnaeth y Llywodraeth y penderfyniad, yn hytrach na chael un cwmni yswiriant, fe’i rhoddwyd allan i gystadleuaeth—gair sy'n fy ngwneud i grynu bob amser —yn ogystal â’r ffaith ei fod yn gwneud bywyd yn anodd iawn, wedyn, i ddarganfod pwy sy'n gyfrifol.

Diolch i Mike Hedges am y ddau gwestiwn yna. O ran eich cwestiwn cyntaf, wrth gwrs, mae prifysgolion Cymru eisoes, ac yn wir, yn elwa ar arfer gorau, fel yr enghreifftiau yr ydych chi’n eu rhoi—Aarhus yn Denmarc a Mannheim yn yr Almaen. Wrth gwrs, un o'r ffyrdd y mae'n gwneud hyn yw trwy ymgysylltu'n llawn, fel Gorllewin Cymru a'r Cymoedd, gyda rhaglenni'r UE fel Manumix, ac mae hynny yn annog y broses o rannu arfer gorau yn y sector gweithgynhyrchu uwch. Ond rwyf am ddilyn trywydd cwestiwn i’r Prif Weinidog a’r ymateb iddo yn gynharach y prynhawn yma, sef, pe cymeradwyir y morlyn llanw arfaethedig yn Abertawe, y gwn, ar draws y Siambr hon, ein bod i gyd ei eisiau ac yn ei ddisgwyl, y byddai hyn yn gyfle euraidd i Abertawe arwain yn genedlaethol ar waith ymchwil, technoleg, masnacholi a chadwyni cyflenwi o gwmpas y morlyn llanw, fel y mae Aarhus yn Denmarc wedi’i wneud gydag ynni gwynt.

O ran eich ail gwestiwn, mae'n bwysig adrodd bod Ysgrifennydd y Cabinet dros yr Amgylchedd a Materion Gwledig wedi cytuno ar newidiadau i ofynion y cynllun personau cymwys er mwyn helpu i sicrhau nad yw deunydd insiwleiddio yn cael ei osod mewn eiddo anaddas o 1 Hydref ymlaen. Ar gyfer gosodiadau presennol, bydd swyddogion yn cwrdd â'r prif ddarparwr gwarant, yr Asiantaeth Gwarantau Inswleiddio Waliau Dwbl, i drafod cynnydd o ran ymdrin â hawliadau sy’n dal heb eu datrys.

A gawn ni ddatganiad gan Ysgrifennydd y Cabinet dros yr Economi a Thrafnidiaeth ar y rhwymedigaethau sydd gan awdurdodau lleol i gynnal priffyrdd diogel a chyflwyno mesurau gostegu traffig? Mae trigolion ardal Heol Pant Ddu yng Nghrymlyn yn gweithio'n galed, ac wedi gwneud hynny ers blynyddoedd lawer, i sicrhau gostegu traffig yn eu hardal nhw. Mae maint y traffig wedi dyblu ac mae'r cyflymder cyfartalog bellach yn uwch na'r trothwyon sydd, yr wyf ar ddeall, yn angenrheiddiol ar gyfer gosod mesurau gostegu traffig. Ond mae’r awdurdod lleol wedi ensynio bod yn rhaid i ddigwyddiadau anaf personol neu waeth ddigwydd cyn i'r meini prawf gael eu bodloni. Felly, a gawn ni eglurhad ynghylch beth yw’r canllawiau cenedlaethol ar gyfer awdurdodau lleol o ran penderfynu ar sut y gall ardal gyrraedd meini prawf ar gyfer mesurau gostegu traffig cyn i rywun gael ei anafu neu waeth na hynny?

Wel, rwy'n siŵr y bydd llawer o Aelodau'n cytuno â Steffan Lewis am y pwysau hyn sy'n cael eu rhoi ar ein cymunedau lleol—yn arbennig, wrth gwrs, rydych chi'n cyfeirio at Grymlyn yn eich ardal chi. Byddai Ysgrifennydd y Cabinet, rwy'n siŵr, eisiau egluro'r llinellau cyfrifoldeb o ran awdurdodau lleol, hefyd, y meini prawf o ran ein cynlluniau grantiau diogelwch ffyrdd, y mae awdurdodau lleol, wrth gwrs, yn gallu gwneud cais amdanynt, ac yr ydym ninnau’n eu dyrannu fel Llywodraeth Cymru. Felly, rwy'n siŵr y byddai Ysgrifennydd y Cabinet yn fodlon egluro a rhannu hynny gyda'r Aelodau i gyd.

Yn ychwanegol at fy natganiad trawsbleidiol, hoffwn i ofyn am ddatganiad yn y lle hwn ar statws gwasanaethau cymorth i gerddoriaeth ledled Cymru, yr hyn sydd ar gael i ddisgyblion ysgolion Cymru o ran cyfleoedd fforddiadwy i gael hyfforddiant offerynnol a chymryd rhan mewn cerddorfeydd, a'r budd arfaethedig i Gymru o gael strategaeth perfformio cerddoriaeth genedlaethol newydd i Gymru.

Rwy'n credu ein bod ni'n ymwybodol iawn o gefnogaeth ac eiriolaeth Rhianon Passmore i hyn, o ran mynediad a chyfleoedd ar gyfer addysg gerddorol yn ein hysgolion, ac rwy'n siŵr y bydd Ysgrifennydd y Cabinet yn rhoi’r wybodaeth ddiweddaraf maes o law.

A gaf i ofyn am ddau ddatganiad gan y Llywodraeth? Yn gyntaf oll, rwy'n siŵr, fel finnau, rheolwr busnes, eich bod chi’n falch iawn o glywed John McDonnell yn addo dod â menter cyllid preifat yn ôl yn fewnol, gan ddod â hyn yn ôl adref. Felly, a gawn ni ddatganiad gan y Llywodraeth ynghylch dod â Menter Cyllid Preifat Cymru adref, y gost i'r trethdalwr yng Nghymru o wneud hynny, a pholisi Llywodraeth Cymru i ddod â thaliadau Menter Cyllid Preifat yn ôl yn fewnol? Nid oes angen i chi aros i ethol Llywodraeth Lafur y DU; gallwch ei wneud nawr, yma ym Mae Caerdydd, a gallwch ei wneud yfory. Mae'r bobl, yng Ngheredigion er enghraifft, lle mae gennym ni’r ysgol Menter Cyllid Preifat gyntaf yng Nghymru a adeiladwyd ar gyfer Penweddig—. Mae'n ysgol dda iawn, ond mae'n ddrud iawn o ran dulliau cynnal a chadw penodol o'r contract. Rwy'n siŵr y byddai Cyngor Sir Ceredigion yn awyddus i gael gwybod sut yr ydych chi'n bwriadu prynu hynny yn ôl a rhoi'r arian iddyn nhw i wella'r gwasanaeth addysg a’i wneud hyd yn oed yn well na'r hyn sydd yng Ngheredigion ar hyn o bryd. Felly, os gwelwch yn dda, a gawn ni ddatganiad ar eich polisi ar y Fenter Cyllid Preifat a phryd y gallwn ni ddisgwyl i bolisi'r Blaid Lafur a gyhoeddwyd dros y penwythnos gael ei ddeddfu yma yng Nghymru.

Yr ail ddatganiad yr hoffwn ei gael gan, efallai, Ysgrifennydd y Cabinet dros yr Amgylchedd a Materion Gwledig yw—. Clywsom y drafodaeth rhwng Leanne Wood, arweinydd Plaid Cymru, a'r Prif Weinidog ar echdynnu mwd adeiladu Hinkley C a gosod y mwd hwnnw yng ngwastatiroedd Caerdydd, o’r hyn yr wyf yn ei ddeall. Mae cryn ddadlau ynghylch pa un a yw’r mwd hwnnw'n ymbelydrol, a pha un a yw’n cynnwys unrhyw sylweddau y dylem fod yn pryderu amdanyn nhw. Yn syml, datganiad gan y Llywodraeth yn nodi'r ffordd ffeithiol syml yr ymdriniwyd â’r cais hwn, pwy wnaeth y penderfyniad, pryd y cafodd ei wneud, a sicrwydd mai casgliad y datganiad hwnnw oedd nad oes deunydd ymbelydrol yn cael ei waddodi yn nyfroedd Cymru - rwy'n credu y byddai hynny'n tawelu meddwl pawb.

Diolch, Simon Thomas.

Thank you for those questions.

O ran eich cwestiwn cyntaf, rwy'n credu bod Simon Thomas yn ymwybodol iawn o gynlluniau Llywodraeth Lafur Cymru—sy’n arwain, byddwn i’n dweud, o ran y mater polisi hwn, oherwydd bod Llywodraethau Llafur Cymru olynol wedi osgoi peryglon Mentrau Cyllid Preifat yn gyson, fel y gwyddoch. O ganlyniad i'n hymagwedd dros y 18 mlynedd diwethaf, byddwn i’n dweud, yn mynd yn ôl i pan mai fi oedd y Gweinidog Iechyd, mae’r rhwymedigaethau sy'n ymwneud â'r cynlluniau Menter Cyllid Preifat traddodiadol yng Nghymru yn llawer is nag mewn rhannau eraill o'r DU. Mae cost flynyddol cynlluniau Menter Cyllid Preifat yng Nghymru fesul pen, sef oddeutu £200, yn llai na un rhan o bump o’r gost fesul pen yng ngweddill y DU, sy'n fwy na £1,000 y pen. Yn amlwg, mae'n ymwneud â gwerth am arian. Mae'n ymwneud â'r ffordd yr ydym yn datblygu. Ac wrth gwrs, rydym ni wedi cael llawer o graffu ac ymgysylltu â phwyllgorau cyllid, cyfredol a blaenorol, wrth ddatblygu, er enghraifft, y model buddsoddiad ar y cyd, a gyhoeddwyd gan yr Ysgrifennydd Cyllid ar 28 Chwefror. Mae hwnnw'n fath newydd o bartneriaeth gyhoeddus-breifat, sy’n sicrhau’r ddarpariaeth o wasanaethau cyhoeddus hanfodol yn gynt nag y mae'r cyllidebau cyfalaf yn ei chaniatáu fel arall, mewn ymdrech i wrthdroi polisïau cyni Llywodraeth y DU, oherwydd, yn amlwg, rydym ni angen y seilwaith hwnnw, ac mae angen inni allu ei ariannu.

O ran eich ail bwynt, bydd, fe fydd Ysgrifennydd y Cabinet dros yr Amgylchedd a Materion Gwledig yn egluro'r sefyllfa i roi sicrwydd i’r Aelodau o ran llinellau cyfrifoldeb a'r sefyllfa wirioneddol, nid dim ond adroddiad sydd wedi dod allan dros nos, sy'n amlwg yn codi materion sy'n peri cryn bryder i lawer ohonom ni o ran ein hetholwyr ac o ran Cymru gyfan.

Ysgrifennydd y Cabinet, a gaf i ofyn am ddadl yn amser y Llywodraeth ar effaith diwygio lles ar wasanaethau datganoledig yng Nghymru? Bu peth amser ers i ni drafod y mater hwn yn y fan yma. Fel y gwyddoch, cyflwynwyd gwasanaeth llawn ar gyfer credyd cynhwysol yn Nhorfaen ym mis Gorffennaf—yr ail ran o Gymru i gael y gwasanaeth llawn—ac mae'r arwyddion yn achosi pryder mawr. Mae'r faith bod pobl yn gorfod aros chwe wythnos i gael eu harian—ychydig iawn o bobl yr wyf i’n eu hadnabod a allai ymdopi heb chwe wythnos o incwm—eisoes yn arwain at fwy o ddefnydd o'r banc bwyd yn lleol, ac mae arwyddion brawychus iawn ynglŷn â lefel ac ansawdd yr wybodaeth sy'n cael ei darparu gan bethau fel y llinell gymorth lwfans cyflogaeth a chymorth, y llinell gymorth credyd cynhwysol a’r Ganolfan Byd Gwaith. Rwy’n credu y byddai'n fuddiol iawn pe byddem ni’n gallu trafod y materion hyn a dylanwadu rhywfaint ar Lywodraeth y DU am yr effaith y mae hyn yn ei gael ar ein cymunedau a'n gwasanaethau datganoledig.

Rwy'n siŵr y byddai croeso i hynny gan Aelodau ar draws y Senedd, gan fod gennych chi'r profiad fel yr Aelod dros Dorfaen o ran y cyflwyniad arbrofol hwnnw o gredyd cynhwysol. Rwy’n nodi bod Cymorth i Fenywod Cymru wedi codi'r mater hwn yr wythnos hon o ran pryder ynghylch yr effaith y gallai hyn ei chael, a gwyddom o ran cam-drin domestig a'r pwysau sy'n wynebu menywod yn arbennig yn y sefyllfa honno—. Mae'n rhywbeth yr wyf yn teimlo bod yn rhaid inni ystyried ffyrdd wedyn y gallwn ni roi’r wybodaeth ddiweddaraf i Aelodau a thrafod y materion hyn hefyd o ran effeithiau.

Ysgrifennydd y Cabinet, a gaf i ofyn i'r Gweinidog wneud datganiad am ffoaduriaid Rohingya Muslim o’r hen Burma, Myanmar erbyn hyn? Mae'r wlad wedi anfon degau o filoedd o bobl mewn sefyllfa ddychrynllyd ac anobeithiol iawn i wledydd cyfagos, Bangladesh ac India. Ddoe ddiwethaf, roedd Nicola Sturgeon eisoes wedi cymeradwyo £120,000 o gymorth cychwynnol i Fwslimiaid Rohingya. Mae'r ffoaduriaid hyn—maen nhw’n Fwslimiaid, yn Hindŵiaid ac yn Gristnogion. Felly, a fyddwch chi mor garedig â gwneud datganiad ar y mater hwnnw? Ac, yn ail, a oes unrhyw bosibilrwydd o’u helpu'n ariannol, yn foesol, neu i roi cymorth meddygol i'r ardaloedd hynny, ac i roi dŵr glân i'r bobl hynny o'r rhan hon o’r byd? Diolch.

Rwy'n credu ein bod ni’n ymwybodol iawn o’r sefyllfa ffoaduriaid Myanmar ar draws y Siambr hon. Dim ond o ran ein cyfrifoldebau, mae gennym ni raglen hawl i loches ac rydym ni’n ymgysylltu’n helaeth â’r cymorth i ffoaduriaid Syria hefyd. Ond wrth gwrs, gan nad oes gennym gyfrifoldebau datganoledig ar gyfer hyn, gallwn ni’n amlwg ofyn y cwestiynau hyn i Lywodraeth y DU, a bod yn barod i ddarparu cymorth—ac wrth gwrs, y berthynas agos sydd rhwng Cymru a Bangladesh hefyd, o ran yr effeithiau hyn.

Yn dilyn cwestiwn Simon Thomas, a gawn ni ddatganiad gan yr Ysgrifennydd Cyllid ar y gwahanol fathau o gyllid arloesol sydd ar gael ar gyfer prosiectau cyfalaf fel yr un a fydd yn cael ei ddefnyddio yn yr ysbyty Felindre newydd yn fy etholaeth i yng Nghaerdydd? Oherwydd fel y dywedodd Simon Thomas, bu llawer o gyhoeddusrwydd dros y penwythnos ynglŷn â chynllun Llafur y DU i ddod â phrosiectau Menter Cyllid Preifat i ben yn Lloegr pan fyddwn ni mewn llywodraeth. A hoffwn achub ar y cyfle i'w chanmol, fel aelod o lywodraethau blaenorol Cymru, am osgoi elfennau gwaethaf y Mentrau Cyllid Preifat a’n gadael ni mewn sefyllfa llawer gwell na gweddill y DU.

Diolch, Julie Morgan, am fy ngalluogi i ddilyn ac ymestyn yr ymateb a roddais i Simon Thomas yn gynharach. Fel y dywedais wrth Simon Thomas, ac wrth Aelodau, yn enwedig ar y Pwyllgor Cyllid, yr oeddech yn aelod ohono yn y sesiwn ddiwethaf, fe wnaethom ni dreulio llawer o amser yn edrych ar ffyrdd, yn enwedig pan oedd cyni yn dechrau cael effaith, y gallem ni, er enghraifft, eu defnyddio i gynorthwyo awdurdodau lleol gyda'u pwerau benthyca. Arweiniodd hynny at y fenter benthyca llywodraeth leol, a’i gwnaeth yn bosibl i Lywodraeth Cymru gynorthwyo awdurdodau lleol ar raglen amgylchedd priffyrdd Cymru gyfan, a oedd mewn gwirionedd yn mynd i'r afael â llawer o'r materion a godwyd gan Steffan Lewis yn gynharach o ran gwelliannau amgylcheddol, ond yn hefyd yn cefnogi, yn helpu—mae'n rhaid i mi ddewis fy ngeiriau yn ofalus—landlordiaid cymdeithasol wedi'u cofrestru o ran eu pwerau benthyca, ond gan ystyried ffyrdd newydd y gallem ni gynorthwyo datblygiadau seilwaith, nid yn unig y rhaglen gyfalaf ysgolion ar gyfer yr unfed ganrif ar hugain. Unwaith eto, mae’r Llywodraeth Lafur Cymru hon yn falch iawn ein bod ni wedi dechrau datblygu rhaglen gyfalaf mewn partneriaeth ag awdurdodau lleol, yn ogystal â'n rhaglen cyfalaf cyhoeddus draddodiadol ar gyfer adeiladu ysbytai. Ond wrth gwrs, o ran Felindre, fe wnaethom edrych ar y model buddsoddi cydfuddiannol newydd hwn wedyn. Rwyf eisoes wedi sôn am hynny. Mae'n rhaid iddi fod yn bartneriaeth dda, wedi'i chynllunio'n dda a'i rheoli'n dda y mae'n rhaid inni sicrhau’r cyllid hwnnw i gyflawni'r ganolfan ganser newydd arloesol hon, yr ydych chi wedi ymgysylltu’n helaeth â hi fel yr Aelod dros Ogledd Caerdydd, gan ein bod ni angen darparu'r seilwaith newydd hwnnw ar gyfer ein gwasanaethau canser o'r radd flaenaf. Ac rwy’n gwybod y bydd yr Ysgrifennydd Cyllid eisiau rhoi’r wybodaeth ddiweddaraf i ni—ac, yn wir, Ysgrifennydd y Cabinet dros Iechyd, Lles a Chwaraeon—ar sut mae hynny'n datblygu o ran cyflawni canolfan ysbyty newydd Felindre.

Rwyf hefyd yn gofyn am ddatganiad ar Hinkley Point, arweinydd y Siambr, oherwydd yr wythnos diwethaf gofynnais i Ysgrifennydd y Cabinet dros yr Amgylchedd am echdynnu mwd a allai fod yn ymbelydrol, o’r man yn union y tu allan i adweithydd niwclear Hinkley Point. Dywedodd hi nad oedd hi'n gallu rhoi sylwadau ar y broses benderfynu benodol ar gyfer caniatáu’r drwydded. A bod yn gwbl onest, mae hyn yn annerbyniol, ac nid wyf yn siŵr sut i ymateb i’r hyn a ddywedodd y Prif Weinidog yn gynharach, a dweud y gwir. Nid oes asesiad o’r effaith amgylcheddol wedi'i gynnal. Mae'n ddigon syml. Mae pobl yn ymwybodol o hyn erbyn hyn, ac maen nhw’n flin iawn. Mae’r cynllun hwn sydd gennych, wedi cael ei alw yn Dryweryn wenwynig yr unfed ganrif ar hugain. Nawr, nid tomen ysbwriel yw Cymru. Felly, beth mae eich Llywodraeth Lafur chi yn mynd i’w wneud i sicrhau pobl nad yw’r deunydd hwn yn peri unrhyw berygl o gwbl? Ac a wnewch chi atal y drwydded tan y bydd sampl craidd wedi ei gymryd, ac nid dim ond ar yr wyneb, ond o dan yr wyneb? Rwy'n sicr y byddwch chi’n cytuno bod gan bobl Cymru yr hawl i gael gwybod yn union beth sydd ar fin cael ei ddympio arnyn nhw.

Fe wnes i ymateb i gwestiwn Simon Thomas yn gynharach, gan ddweud y bydd Ysgrifennydd y Cabinet dros yr Amgylchedd a Materion Gwledig yn egluro ein sefyllfa ynghylch y cwestiwn hwn.

A gaf i ddechrau trwy adleisio galwad Mike Hedges am naill ai ddatganiad, neu’n wir, dadl, rwy’n credu, ar y mater insiwleiddio waliau dwbl? Pan fo’r gwaith yn cael ei wneud yn iawn, gall yn wir weddnewid cartrefi er gwell. Pan fydd yn cael ei wneud yn wael–ac rwyf yn amau ​​y bydd pob Aelod Cynulliad yn y lle hwn siwr o fod wedi cael profiad o osodiad gwael erbyn hyn– mae'n ofnadwy. Mae gennyf i un etholwr, sy’n dod o deulu nad oes ganddynt fawr o arian a’u hunig fuddsoddiad yw eu cartref. Roedd eu cartref yn wych, roedden nhw wedi buddsoddi llawer o arian ynddo, tan iddyn nhw gael cyngor drwy gynllun wedi ei gefnogi gan y Llywodraeth, i fuddsoddi mewn inswleiddio waliau dwbl. Mae hyn wedi dinistrio eu tŷ ac mae wedi dinistrio eu teulu ac mae'n ofnadwy gweld hynny. Ac nid dyna'r unig un. Mewn datganiad gan Ysgrifennydd y Cabinet, y gwnaethom ei groesawu, yn ôl ym mis Mehefin neu fis Gorffennaf, soniodd fod 2,000 o hawliadau wedi'u gwneud o dan gyngor Asiantaeth Gwarantau Inswleiddio Waliau Dwbl, yn erbyn 300,000–sef un o bob 150. Pe byddai un o bob 150 o geir yn torri i lawr, neu un o bob 150 o ganiau ffa a brynwyd o’r archfarchnad yn llawn llwydni, byddai banllefau o brotest. Felly, rwyf yn credu bod angen hyn arnom ni. Byddwn i’n croesawu'r cyfle i gael dadl lawn i weld pa mor gyffredin yw'r broblem hon mewn gwrionedd—a'r ffaith syml nad yw’r Asiantaeth Gwarantau Inswleiddio Waliau yn talu hanner digon o iawndal i atgyweirio cartrefi.

A gaf i hefyd ofyn am y cyfle i gael datganiad neu ddadl ynglŷn â’r cynnydd yn nifer y triniaethau Botox a thriniaethau eraill o'r fath sydd weithiau'n cael eu cynnal mewn cyrsiau hyfforddi gan ymarferwyr nad ydynt yn gymwysedig, nad ydynt wedi eu cofrestru, nac yn cael eu rheoleiddio? Ac rwy'n dweud hyn oherwydd aeth meddyg teulu yn fy etholaeth i, o ran diddordeb, i un o'r cyrsiau hyn, ac roedd yr hyfforddiant yn cael ei gynnal yng nghegin yr unigolyn a oedd yn cynnal yr hyfforddiant heb unrhyw wybodaeth feddygol gywir o gwbl, tra bod y ci yn rhedeg ar hyd y lle, ac roeddent yn cynnig tystysgrifau ar sut i chwistrellu Botox i wynebau pobl.

Ond, yn olaf, a gaf i ofyn y cwestiwn symlaf oll? A gaf i ofyn i'r Gweinidog am ddatganiad—ac mae'n un plwyfol iawn—ar y gwasanaeth 17:19 o Ganol Caerdydd i Faesteg? Mae’n aml iawn hanner awr yn hwyr. Neithiwr, roedd y trên dros 36 munud hwyr yn gadael. Dyna oedd y patrwm am weddill y noson. Hwn yw’r gwasanaeth sydd bob amser yn methu. A allwn ni gael datganiad ar beth ar ddaear sy’n digwydd yn y fan honno?

Diolch, Huw Irranca-Davies. Mae'n bwysig bod yr ail gwestiwn yna wedi codi o ran inswleiddio waliau dwbl fel y gallaf, unwaith eto, sicrhau’r Aelodau bod y Cynlluniau Personau Cymwys wedi eu cyflwyno i'r rheoliadau adeiladu yn 2010 a’u bod yn cynnwys gosod deunydd inswleiddio i waliau dwbl. Mae'r cynlluniau hyn yn caniatáu i osodwyr osod deunydd inswleiddio ac i hunanardystio bod y gwaith yn cydymffurfio â'r rheoliadau adeiladu. Mae Ysgrifennydd y Cabinet wedi cymeradwyo’r cynigion yn ddiweddar i atgyfnerthu’r gofynion a osodwn ar gynlluniau personau cymwys i helpu i sicrhau mai dim ond eiddo addas sy'n cael eu hinswleiddio. Mae'r cynigion newydd yn cynnwys mwy o wyliadwriaeth gan weithredwyr y cynllun personau cymwys, fel y dywedais, o'u gosodwyr, i helpu i nodi arferion gwael a gwaith nad yw’n cydymffurfio, a bydd y rhain yn cael eu cyflwyno o 1 Hydref.

O ran eich ail bwynt, sy'n peri pryder mawr–ac rydych chi eisoes wedi tynnu ein sylw at hynny heddiw – o ran yr hyn a ddisgrifir fel triniaethau i’r wyneb nad ydynt yn cael eu rheoleiddio, yn dilyn Cydsyniad Brenhinol ym mis Gorffennaf– y mis Gorffennaf hwn, 2017 - mae Llywodraeth Cymru bellach yn datblygu'r rheoliadau ar gyfer y system drwyddedu gweithdrefnau arbennig newydd, sy'n ei gwneud yn ofynnol i ymgysylltu ag ystod eang o grwpiau ymarferwyr proffesiynol i roi’r cymorth, arweiniad a gweithdrefnau gorfodi priodol ar waith, i alluogi lefelau cydymffurfio uchel. Byddwn yn rhoi amser i awdurdodau lleol ymwreiddio’r gweithdrefnau arbennig newydd hyn o ran y system drwyddedu honno, cyn i ni ychwanegu rhai newydd, ond bydd angen ailasesu dros 2,000 o ymarferwyr a 900 o safleoedd yng Nghymru, o dan ofynion y system drwyddedu newydd.

Mae Ysgrifennydd y Cabinet sy'n gyfrifol am drafnidiaeth yn eistedd wrth fy ochr i heddiw, o ran pa mor hwyr yw’r gwasanaeth 17:19 o Gaerdydd i Faesteg, ac mae e’n dweud y bydd yn sicrhau na fydd hynny’n digwydd. Mae’n mynd i gwrdd ag Arriva yn ystod y mis nesaf, a bydd yn codi’r mater hwn gyda nhw, oherwydd bod boddhad cwsmeriaid yn bwysig i ni, yn enwedig o ran gwasanaethau cymudo ar yr adeg honno o'r dydd i'r rhai sy'n teithio o Gaerdydd tuag at y gorllewin.

Yn dilyn y cwestiynau a ofynnwyd yn gynharach am effaith digwyddiadau mawr yng Nghymru, mae gennym ni dîm pêl-droed Cymru i ymfalchïo ynddo, mae gennym ni gefnogwyr pêl-droed Cymru i ymfalchïo ynddynt, ac mae gennym ni gymdeithas pêl-droed Cymru i ymfalchïo ynddi, ac iddyn nhw i gyd y mae’r diolch bod Cymru wedi cael cyfle i wneud cais i gynnal gemau Ewro 2020. Nawr, a allwn ni gael datganiad ar yr hyn y bydd Llywodraeth Cymru yn ei wneud yn benodol i geisio sicrhau bod Cymdeithas Pêl-droed Cymru ar y brig, os daw'r cyfle i gynnal gemau Ewro 2020?

Gwn y bydd Ysgrifennydd y Cabinet yn dymuno rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf i'r Aelodau ynghylch y cyfle pwysig iawn hwn o ran gemau 2020 ac o ran adeiladu ar ein profiad, a rannwyd yn gynharach y prynhawn yma, rwy'n credu y byddai'n briodol gwneud rhywbeth i roi sicrwydd a rhoi’r wybodaeth ddiweddaraf i’r Aelodau yn hynny o beth.

Arweinydd y tŷ, neithiwr, roeddwn i’n bresennol ym mherfformiad gwych National Theatre Wales, a oedd yn ystyried yr argyfwng a'r heriau a wynebwyd gan weithwyr dur yn y cyfnod ers mis Ionawr 2016 pan oedd bygythiad y gallai 750 o bobl golli eu swyddi ac efallai y byddai gweithfeydd yn cau. Nawr, rwy'n argymell i unrhyw Aelod sydd ar gael i fynd i weld y perfformiad, ac rwy’n gwybod bod rhai Aelodau eisoes wedi ei weld. Mae'n gwneud i ni sylweddoli bod yr heriau a wynebwyd ganddyn nhw a’u teuluoedd yn anodd ar yr adeg honno a’u bod yn dal yn anodd heddiw. Nawr, rwy’n gwybod bod Llywodraeth Cymru bryd hynny wedi creu ardal fenter ym Mhort Talbot i ystyried arallgyfeirio'r economi a defnyddio'r sgiliau gweithgynhyrchu uwch a oedd yno i ddenu busnesau gweithgynhyrchu i'r ardal. Nid ydym wedi cael datganiad llafar eto gan Ysgrifennydd y Cabinet dros yr Economi a’r Seilwaith er mwyn trafod y datblygiad ar yr ardal fenter honno o ran yr hyn sy'n cael ei wneud i ddenu'r busnesau gweithgynhyrchu hynny i'r ardal, fel y gallwn ni ddefnyddio'r sgiliau helaeth sydd yn yr ardal ac sydd yno, yn barod i bobl ddod i mewn. Mae’r lleoliad yn wych ar gyfer hynny, ond mae angen inni weld beth sy'n digwydd gyda'r swyddi hynny.

Diolch, David Rees. Mae cynhyrchiad National Theatre Wales—Rwy'n credu mai ei enw yw 'We're Still Here'–

‘We’re Still Here’.

Rwy'n edrych ymlaen at weld y ddrama hon fy hun yn ddiweddarach yn yr wythnos. Rwy'n credu bod yn rhaid i chi fynd i'r orsaf, ac yna byddwch chi’n cael eich tywys i’r man perfformio ar gyfer y ddrama. Rwy’n credu y byddem i gyd yn cydnabod bod National Theatre Wales, yn sefydliad pwysig iawn, iawn yr ydym yn ei gefnogi. Ond fe wnaethoch chi godi cwestiynau pwysig am gynnydd yr ardal fenter, ac, wrth gwrs, yng nghyd-destun y sefyllfa sy'n datblygu, gwn y bydd Ysgrifennydd y Cabinet yn dymuno ymateb maes o law. Hefyd, i gydnabod y gwaith yr oeddech chi yn ei wneud, David Rees, o ran dwyn sylw at y materion hyn, a'r sesiwn briffio yn ddiweddarach heddiw i bawb o ran y cynnydd ynghylch Tata Steel.

Roeddwn i’n meddwl tybed a allwn ni gael datganiad ar strategaeth a meini prawf caffael llywodraeth leol. Rwy'n gofyn hyn oherwydd bod cwmni dodrefn ym Mhort Talbot sydd wedi gwneud ceisiadau am gontractau gyda Chyngor Bwrdeistref Sirol Pen-y-bont ar Ogwr, wedi cysylltu â mi. Maen nhw wedi rhoi dodrefn mewn llawer iawn o ysgolion ledled Cymru, ond ni chawsant hyd yn oed y cyfle i gyflwyno cais i Gyngor Bwrdeistref Sirol Pen-y-bont ar Ogwr, oherwydd bod y cyngor yn dweud nad oedd ganddynt y profiad na'r meini prawf i allu gwneud hynny. Felly, aeth y contract hwnnw i gwmni yn Swydd Efrog. Cawsom dystiolaeth yn y Pwyllgor Cydraddoldeb, Llywodraeth Leol a Chymunedau yr wythnos diwethaf gan Mark Drakeford ynghylch buddion cymunedol, am geisio cadw contractau yng Nghymru lle bo modd, ac nid wyf yn hapus iawn o glywed, am gwmni yr wyf yn ystyried yn arbenigwyr, bod y gwaith hwnnw wedi mynd y tu allan i Gymru. Felly, a allwn ni gael datganiad newydd yn ymwneud â’r caffael cymunedol hwnnw? A oes gan awdurdodau lleol strwythur y gallan nhw ei ddilyn, neu a yw'n newid o un awdurdod lleol i’r llall, sydd yn amlwg, yn rhoi'r rhai sy'n cyflwyno cais mewn sefyllfa anodd iawn?

Mewn ymateb i'r Aelod, gwn mai mater i gyngor Castell-nedd Port Talbot fydd hwn, ond, yn amlwg, gan weithio ar y cyd â’r rhaglen ysgolion yr unfed ganrif ar hugain, gydag awdurdodau eraill yn aml iawn. Wrth gwrs, mae cod ymarfer newydd ar gyfer caffael moesegol yng Nghymru, ac mae buddion cymunedol yn bwysig iawn ac, mewn gwirionedd, yn sicrhau ein bod yn rhoi cyfle i gadwyni cyflenwi lleol pryd bynnag y bo modd. Felly rwy'n siŵr bod hwn yn fater y byddai Ysgrifennydd y Cabinet yn gallu ei egluro.

Rwyf wedi fy ysbrydoli gan gais Huw Irranca-Davies i rywbeth gael ei wneud ynglŷn â threnau hwyr, i ofyn i chi, arweinydd y tŷ, pe gallem gael y newyddion diweddaraf gan Ysgrifennydd y Cabinet ynglŷn â ble’r ydym ni o ran dyfarnu Masnachfraint Cymru a'r Gororau, sydd gan Arriva ar hyn o bryd wrth gwrs. Rwy'n credu y byddai'n ddefnyddiol iawn pe byddem yn cael rhywfaint o wybodaeth ynglŷn â ble’r ydym ni o ran comisiynu cerbydau newydd. Rwy'n credu, pan fy mod wedi codi’r mater hwn gyda’r Gweinidog yn y gorffennol, ac o bosibl gyda'r Prif Weinidog hefyd, awgrymwyd y byddai comisiynu cerbydau newydd yn cael ei adael i raddau helaeth tan ar ôl cam cyntaf dyfarnu'r fasnachfraint. Yn amlwg, mae hynny'n gadael pethau’n hwyr iawn, ac rwy’n gwybod y byddem ni i gyd eisiau, ac y byddai’r cyhoedd eisiau, i’r fasnachfraint newydd allu rhedeg pethau’n effeithiol o’r cychwyn cyntaf, fel bod y cwmni, pa un ai’r cwmni presennol neu gwmni newydd a fydd yn cymryd drosodd y gwaith o redeg y fasnachfraint honno, y gallwn ni ddechrau o’r newydd, ac y gall teithwyr a'r cyhoedd ddefnyddio trenau o’r radd flaenaf a cherbydau o’r radd flaenaf cyn gynted ag y bo modd.

Diolch i Nick Ramsay am y cwestiwn yna. Mae Ysgrifennydd y Cabinet yn gwneud datganiad yn ddiweddarach yr wythnos hon, gan roi’r wybodaeth ddiweddaraf ar y fasnachfraint ac, wrth gwrs, bydd yn ateb y cwestiynau hynny, yn enwedig o ran cerbydau.

Diolch i arweinydd y tŷ.