Detholwyd y gwelliannau canlynol: gwelliant 1 yn enw Caroline Jones, gwelliant 2 yn enw Darren Millar, a gwelliant 3 yn enw Rebecca Evans. Os derbynnir gwelliant 1, caiff gwelliannau 2 a 3 eu dad-ddethol. Os derbynnir gwelliant 2, caiff gwelliant 3 ei ddad-ddethol.

Eitem 6 ar ein hagenda y prynhawn yma yw dadl Plaid Cymru: refferendwm cadarnhau gadael yr Undeb Ewropeaidd, a galwaf ar Delyth Jewell i wneud y cynnig. Delyth.

Cynnig NDM7059 Rhun ap Iorwerth

Cynnig bod Cynulliad Cenedlaethol Cymru yn datgan ei gefnogaeth ddiamwys i refferendwm cadarnhau ar ba delerau bynnag a gynigir gan unrhyw Brif Weinidog bod y Deyrnas Unedig yn gadael yr Undeb Ewropeaidd, a bod opsiwn ar y papur pleidleisio i barhau yn aelod o'r Undeb Ewropeaidd.

Cynigiwyd y cynnig.

Daeth y Llywydd i’r Gadair.

Diolch, Ddirprwy Lywydd. Mae'r ddadl heddiw'n addo bod yn un fywiog. Mae'n fater y mae bron bawb yn teimlo'n gryf eu bod yn iawn yn ei gylch, ac mae cymaint yn y fantol. Mae'r cynnig ger ein bron yn galw ar y lle hwn i ddatgan ei gefnogaeth ddigamsyniol i refferendwm cadarnhau. Do, rydym wedi galw am eglurder diamwys heb ei gymylu gan amgylchiadau posibl, oherwydd dyn a ŵyr, mae polisïau'r prif bleidiau yn San Steffan wedi bod braidd yn ddryslyd yn ddiweddar, wedi'u glynu at ei gilydd â thâp i guddio'r rhaniad dwfn yn eu rhengoedd eu hunain ar y mater tra chynhennus hwn. Rydym yn croesawu newid polisi Llywodraeth Cymru i gefnogi ail refferendwm, beth bynnag a ddaw. Dyma'r unig ffordd o ddatglymu cwlwm Brexit.

Rwyf wedi crybwyll fod Brexit yn gynhennus; wrth gwrs ei fod. Mae'n anodd, ac rwy'n deall pam fod y mater yn llawn o drafferth i lawer o gynrychiolwyr etholedig. Ond mae'n hollbwysig ein bod yn meddwl ac yn gwneud yr hyn sydd orau i'n hetholwyr, yn hytrach na'r hyn sy'n wleidyddol gyfleus. Rwy'n cydnabod hefyd pam y pleidleisiodd miloedd o fy etholwyr o blaid gadael, oherwydd y cyfle ymddangosiadol i adfer rheolaeth. Roedd y slogan hwnnw'n canu clychau, ond roedd yn un sinigaidd—yn sinigaidd am nad oedd yn wir. Mae'r gwrthwyneb wedi digwydd mewn gwirionedd, gyda digwyddiadau'n chwyrlïo allan o reolaeth pawb—gan gynnwys San Steffan. Addawodd y mantra camarweiniol hwnnw ddewis arall yn lle'r sefyllfa druenus y mae gormod o fy etholwyr ynddi, ond ni fydd y cyfoeth a addawyd iddynt ar ochr bws byth yn eu cyrraedd; fe wyddom hynny.

Nid bai'r UE yw'r problemau y mae pobl yn eu hwynebu, deilliant o weithredoedd Llywodraeth San Steffan, esgeulustra tuag at gymunedau a adawyd ar ôl ar y naill law, a pholisïau sy'n fwriadol greulon yn targedu unigolion agored i niwed ar y llall. Canlyniad y toriadau, nid y cyfandir, yw'r caledi y mae pobl yn ei wynebu. Mae llawer o sylwebyddion a gefnogai Brexit hyd yn oed wedi hen roi'r gorau i honni y bydd cymunedau tlotaf y DU yn elwa o Brexit; mae'r cyfan yn ymwneud yn awr â sofraniaeth, neu i fod yn fwy manwl, y camargraff o sofraniaeth. Ond ym mha wedd y mae sofraniaeth yn golygu colli rheolaeth ar ein GIG, rhywbeth y mae Donald Trump wedi dweud yn glir y bydd yn rhaid iddo fod ar y bwrdd yn gyfnewid am gytundeb masnach?  

Rydym yn wynebu dyfodol lle gallai arweinydd nesaf y blaid Dorïaidd fod yn barod iawn i daflu ein heconomi—bywoliaeth fy etholwyr—o dan y bws gwaradwyddus hwnnw er mwyn bod yn Brif Weinidog. Yr hyn sy'n peri'r pryder mwyaf yw bod tuedd lechwraidd ac ysgeler ymysg mwy a mwy o gefnogwyr Brexit, gan gynnwys y mwyafrif o'r ymgeiswyr am arweinyddiaeth y Ceidwadwyr, i ddweud bod dim bargen nid yn unig yn dderbyniol, nid yn unig, yn dwyllodrus, fod pobl wedi pleidleisio o'i blaid yn 2016, er na wnaethant hynny, ond hefyd na fyddai dim bargen mor ddrwg â hynny mewn gwirionedd. Mae'n gas gennyf feddwl y byddai Aelodau yma neu yn San Steffan yn honni na fyddai dim bargen yn golygu unrhyw beth heblaw trychineb ac amddifadedd i rai o fy etholwyr. Nid gêm mo hon. Nid cystadleuaeth i weld pwy sy'n ildio gyntaf. Bydd yn effeithio ar fywydau pobl. Felly, byddwn yn cefnogi gwelliant Llafur, ac ni fydd yn syndod i neb na fyddwn yn cefnogi'r gwelliannau eraill.  

Mae'r rheini a oedd o blaid gadael yr UE wedi cael un cyfle ar ôl y llall i wireddu'r canlyniad, ond pan ddaeth hi i'r pen, nid oedd ganddynt unrhyw beth i'w gynnig heblaw rhethreg wag, felly fe wnaethant ymddiswyddo yn lle hynny. Maent wedi cael eu cyfle ac maent wedi methu, gan ein gadael heb unrhyw ddewis ond ailedrych ar y penderfyniad gwreiddiol, ond y tro hwn gan wybod beth sydd yn y fantol, gan gynnwys ein GIG. Mae'n bell iawn o'r £350 miliwn yr wythnos a addawyd.

Lywydd, un o'r safbwyntiau 'newspeak' newydd mwyaf gofidus sy'n cael eu hailadrodd yn awr yw y byddai cael ail bleidlais yn annemocrataidd. Ni allaf ddirnad sut y gall unrhyw un honni bod rhoi pleidlais i'r bobl yn tanseilio democratiaeth. Mae'n groesddywediad. Gadewch i mi atgoffa Aelodau yn y Siambr hon: byddai ail bleidlais yn dal i roi dewis a bydd pobl yn rhydd i ymgyrchu dros y naill ochr neu'r llall.

Rwy'n dal i fod yn bryderus iawn ynghylch y modd y mae Brexit wedi gwenwyno dadleuon—gwleidyddion yn galw enwau, yn gweiddi ar eu heistedd, yn gwawdio. Rhennir cymdeithas hefyd ac ni fydd refferendwm ei hun yn ddigon i wella rhaniadau o'r fath. Rwy'n gwybod hynny. Bydd hynny'n galw am ymdrech fwy cynhwysol, trawsbleidiol ac ar draws y gymuned. Ond mae refferendwm yn gam angenrheidiol ar hyd y llwybr hwn, oherwydd mae pob senario arall sy'n ein hwynebu yn waeth.

Cyflawnodd canlyniad y refferendwm yn 2016 fuddugoliaeth gul i ymgyrch wallus, troseddol esgeulus o bosibl, a wnaeth addewidion na chânt byth mo'u gwireddu i'r bobl rwy'n eu cynrychioli. Yn waeth na hynny, roedd y bobl a wnaeth yr honiadau'n gwybod hyn. Nid oeddent yn malio, felly mae hi wedi dod i hyn. Mae'r Aelodau ar yr ochr arall i'r ddadl yn aml yn sôn am barchu democratiaeth. Wel, mae democratiaeth yn wastadol, nid moment benodol yw hi. Y peth mwyaf democrataidd yw rhoi llais terfynol i'r bobl; mae esgus fel arall yn gyfystyr â lluchio llwch i lygaid pawb.

Mae amser o hyd i gamu'n ôl o'r dibyn, i ddiogelu'r £245 miliwn y mae Cymru'n ei gael bob blwyddyn o fod yn yr UE, amser i amddiffyn ein diwydiannau, amser i ailgadarnhau hawliau gweithwyr, amser i ddilyn y llwybr sy'n cynnig y dyfodol gorau a disgleiriaf i Gymru a'n dinasyddion drwy ddewis aros yn yr UE. Nid yw'n rhy hwyr. Rwy'n annog yr Aelodau i gefnogi'r cynnig ac i roi cyfle i bobl Cymru wneud y dewis hwnnw.  

Rwyf wedi dethol y tri gwelliant i'r cynnig. Os derbynnir gwelliant 1, caiff gwelliannau 2 a 3 eu dad-ddethol. Ac os derbynnir gwelliant 2, caiff gwelliant 3 ei ddad-ddethol. Galwaf ar Mark Reckless i gynnig gwelliant 1, a gyflwynwyd yn enw Caroline Jones. Mark Reckless. 

Gwelliant 1—Caroline Jones

Dileu'r cyfan a rhoi yn ei le:

Cynnig bod Cynulliad Cenedlaethol Cymru;

1. Yn cydnabod ei bod bron yn dair blynedd ers i bobl Cymru bleidleisio i adael yr UE ac nad ydym yn nes at gyflawni eu dymuniadau.

2. Yn gresynu fod Aelodau Seneddol o'r ddwy brif blaid wedi ceisio atal y DU rhag gadael yr UE, er gwaethaf y ffaith bod Llywodraeth y DU wedi gwario £9miliwn ar daflen a oedd yn addo cadw at ganlyniadau'r refferendwm a'r rhan fwyaf o Aelodau Seneddol a etholwyd yn 2017 yn sefyll ar sail y maniffestos a oedd yn addo cyflawni BREXIT.

3. Yn galw ar Brif Weinidog nesaf y Deyrnas Unedig i gyflawni dymuniadau'r bobl a gadael yr UE ddim hwyrach na 31 Hydref 2019.

Cynigiwyd gwelliant 1.

Rwy'n cynnig gwelliant 1, a gyflwynwyd gan Caroline Jones. Felly, rydym wedi clywed gan Delyth mai canlyniad y toriadau nid y cyfandir oedd y refferendwm. Tybed a allai hwnnw fod yn ddatganiad bachog y gellid ei ddyfynnu ar ôl y ddadl, oherwydd ei bod wedi edrych ar ei dail te a'i bod yn gwybod sut y pleidleisiodd pobl ein rhanbarth, pam y bu iddynt bleidleisio. Mae'n gweld i mewn i'w meddyliau ac mae'n gwybod yn well na hwy—[Torri ar draws.]—beth sydd o fudd iddynt.

A wnewch chi dderbyn ymyriad?

Buaswn wrth fy modd.

Rwy'n dod o'r rhanbarth rwy'n ei gynrychioli, ac roeddwn hefyd yn gweithio i Cyngor ar Bopeth pan gynhaliwyd y refferendwm, felly gallaf ddeall eithaf tipyn ynglŷn â pham y pleidleisiodd pobl dros adfer rheolaeth mewn gwirionedd.

Diolch i'r Aelod am ddweud hynny. O leiaf ni chefais fy ngalw'n ymwelydd ganddi. Y gwir amdani yw bod pobl wedi penderfynu. Pleidleisiasant mewn refferendwm. Pleidleisiasant 52 i 48 y cant ar draws y Deyrnas Unedig gyfan, ychydig yn fwy yng Nghymru, a llawer mwy yn ein rhanbarth ni. Ond mae hi'n credu mai hi sy'n gwybod orau. Mae hi eisiau eu hanwybyddu. Ac addawodd ei phlaid dderbyn canlyniad y refferendwm hwnnw, yn union fel yr addawodd Llafur ei dderbyn. Nawr, efallai fod Plaid wedi newid ei safbwynt ychydig yn gynharach ac ychydig yn fwy cadarn na Llafur, ond mae Llafur bellach wedi dal i fyny ac maent yn yr un lle eto fel sefydliad 'aros'.  

Nawr, yn ôl pan gawsom y Papur Gwyn ar y cyd y maent bob amser yn cyfeirio ato fel pe baent wedi bod â pholisi cyson—nid oedd yn dweud dim am refferendwm. Ceisiodd gyflwyno math o fersiwn o Brexit mewn enw'n unig, ond nid oedd yn dweud, 'Os na wnewch hyn, rhaid i ni wneud i chi bleidleisio eto.' Na, roeddent yn dal i honni eu bod yn derbyn canlyniad y refferendwm, fel y gwnaeth y Blaid Lafur o leiaf yn yr etholiad cyffredinol yn 2017. Fodd bynnag, y gwir amdani yw nad ydynt yn ei dderbyn. Maent yn meddwl eu bod—[Torri ar draws.] Na. Diolch. Maent yn meddwl eu bod yn gwybod yn well na'r bobl yr honnant eu bod yn eu cynrychioli, a dywedant yn awr y dylai fod yn refferendwm cadarnhau. Wrth gwrs, arferai fod yn 'ail refferendwm' ond mae'n debyg nad oedd hynny'n apelio llawer felly fe wnaethant ei alw'n 'bleidlais y bobl', ond roedd hynny mor amlwg yn chwerthinllyd nes eu bod bellach wedi symud ymlaen i 'refferendwm cadarnhau'. Mae'n swnio'n hawdd iawn, onid yw? Tebyg i, gadewch inni gadarnhau'r hyn a benderfynasom—dim mwy na hynny. Ond wrth gwrs, nid y bwriad yw cadarnhau'r refferendwm, y bwriad yw ei wrthdroi. A phan ddywed, 'O, bydd pobl yn gallu ymgyrchu—bydd yna ddewis'—a dweud y gwir, o edrych ar gynnig Plaid Cymru, mae'n ymddangos ei fod yn ddewis rhwng aros yn yr Undeb Ewropeaidd a pha gytundeb Brexit mewn enw'n unig bynnag a negodir i'w roi yn ei erbyn—yr hyn a ddisgrifiais ychydig flynyddoedd yn ôl wrth David Cameron fel 'refferendwm i mewn-i mewn'. Ond mae pobl Cymru, pobl y Deyrnas Unedig, wedi pleidleisio dros adael. Felly, dyna pam, yn ein gwelliant ni, ein bod yn dileu cynnig Plaid Cymru a'n bod yn cydnabod yn gyntaf ei bod hi'n dair blynedd ers i bobl Cymru bleidleisio. A phrin fu'r symud, os o gwbl, tuag at gyflawni'r canlyniadau. Ond wrth gwrs, dyna yw bwriad cynifer yn y Cynulliad hwn, yn union fel gyda chynifer yn San Steffan. Maent yn gobeithio, drwy chwarae am amser, gadael i amser fynd yn ei flaen, y gallant ddweud wedyn, 'O, digwyddodd hyn amser maith yn ôl; gallwn ei anwybyddu yn awr.' Dyna yw eu strategaeth.

Nawr, mewn refferendwm, lle gwariodd yr ochr 'aros' lawer iawn mwy na'r ochr 'gadael', gadewch inni beidio ag anghofio, dosbarthodd y Llywodraeth daflen, llyfryn—£9 miliwn; daeth ychydig yn ddiweddarach inni oherwydd ein hetholiadau i'r Cynulliad—a ddywedai y byddent yn gweithredu'r canlyniad: yr hyn rydych chi y bobl yn ei benderfynu, bydd y Llywodraeth yn gweithredu'r canlyniad. Ond y gwir yw nad yw'r Llywodraeth wedi gweithredu'r canlyniad. Nawr, efallai fod rhai Ceidwadwyr yn edifar am hynny; mae eraill wedi'i fwriadu. Ac rwy'n tybio y gallai'r Prif Weinidog presennol, sy'n gadael diolch byth, fod yn y categori hwnnw. Nawr, mae eraill yn cystadlu am y swydd honno—mae rhai ohonynt o leiaf yn dweud eu bod yn mynd i adael ar 31 Hydref. Mae eraill yn dweud na wnânt hynny; efallai y gwnânt erbyn diwedd 2020. Efallai na wnânt byth mo hynny. Felly, mae Boris Johnson yn dweud y bydd yn gadael ar 31 Hydref, gyda neu heb gytundeb, ond dywedodd Theresa May hynny 100 o weithiau a mwy. Dyna'r sefyllfa y pleidleisiodd 550 o Aelodau Seneddol drosti pan gyflwynasant erthygl 50, ac eto mae cynifer ohonynt bellach yn ceisio gwrthdroi'r canlyniad hwnnw.

Felly, galwn ar Brif Weinidog nesaf y Deyrnas Unedig i gyflawni dymuniadau'r bobl a gadael yr UE erbyn 31 Hydref 2019, a dim hwyrach na hynny. Hynny yw, er mwyn parchu democratiaeth, rhaid inni sicrhau yn ein gwlad fod y bobl sy'n parchu democratiaeth yn trechu'r rhai sy'n dymuno atal Brexit a gwadu democratiaeth.

Galwaf ar Darren Millar i gynnig gwelliant 2, a gyflwynwyd yn ei enw.

Gwelliant 2—Darren Millar

Dileu'r cyfan a rhoi  yn ei le:

Cynnig bod Cynulliad Cenedlaethol Cymru:

1. Yn nodi bod pobl Cymru wedi pleidleisio i adael yr Undeb Ewropeaidd yn y refferendwm a gynhaliwyd ym mis Mehefin 2016.

2. Yn credu y dylid gweithredu ar ganlyniadau refferenda bob amser.

Cynigiwyd gwelliant 2.

Diolch, Lywydd. Rhaid imi ddweud, mae'n teimlo fel pe baem yn ailadrodd yr un peth unwaith eto fyth bob tro y codaf yma ar gyfer un o'r dadleuon hyn, oherwydd, unwaith eto, rydym yn trafod cynnig gan Blaid Cymru sy'n ceisio cael pleidlais arall er mwyn gwyrdroi canlyniad y gyntaf. Ond peidiwn ag anghofio bod 17.4 miliwn o bobl yn y DU, y mandad mwyaf ar gyfer unrhyw beth yn hanes gwleidyddol Prydain, wedi pleidleisio dros adael yr Undeb Ewropeaidd. Pleidleisiodd Sir Gaerfyrddin dros adael. Pleidleisiodd Ynys Môn dros adael. Pleidleisiodd Rhondda Cynon Taf dros adael. Gwn ei fod yn anghyfleustra i rai ohonoch ar y meinciau hynny, ond fe wnaethant bleidleisio dros adael. Ac eto, daw eu Haelodau Cynulliad Plaid Cymru i'r Siambr hon dro ar ôl tro gan chwilio am ffyrdd i danseilio democratiaeth a gwyrdroi ewyllys eu pleidleiswyr eu hunain, gan eu bod yn credu bod gwleidyddion yn gwybod yn well na'r bobl ac er gwaethaf y ffaith bod mwyafrif clir yn dymuno gadael, mae sefydliad gwleidyddol Cymru yn honni eu bod yn gwybod yn well ac am gadw Cymru yn yr UE.

Nawr, yr wythnos diwethaf, gwelsom Blaid Brexit yn ennill dwy o bedair sedd Cymru yn Senedd Ewrop, gan ennill mewn 19 o'r 22 ardal awdurdod lleol yng Nghymru gyda 32.5 y cant o'r bleidlais dros eu safiad o blaid Brexit. A chredaf fod honno'n neges glir. Mae'n neges glir i bob un ohonom yn y Siambr hon—

A wnewch chi dderbyn ymyriad?

—a phob un ohonom i fwrw ati i'w wneud. Ydw, rwy'n hapus i dderbyn ymyriad.

Rwy'n ddiolchgar i chi am dderbyn ymyriad. Gallaf ddeall pam y byddech yn dod i gasgliad o'r canlyniadau yn y ffordd honno. Beth am adio'r pleidiau sy'n ddigamsyniol o blaid aros a dweud bod honno'n bleidlais ddiamwys o blaid aros yn yr Undeb Ewropeaidd?

Deuaf at hynny yn awr. Peidiwn ag anghofio hyn: mae 32.5 y cant yn rhoi cyfreithlondeb mwy i Brexit na'r Llywodraeth hon, a etholwyd yn 2016 drwy ddim ond 31.5 y cant o'r bleidlais yng Nghymru. Ond fel y clywsom gennych chi a phobl eraill, mae'n debyg nad yw dod yn gyntaf mewn etholiad yn cyfrif llawer oherwydd, pan fyddwch yn adio pleidleisiau cyfun pawb a gollodd yr etholiadau hynny, mae gennych fwy o bleidleisiau. Nawr, ar y rhesymeg honno, gallech dynnu pob math o gasgliadau rhyfedd am bopeth. Felly, darllenais mai Mark Reckless oedd y person talaf yn y Siambr hon i gael ei ethol. Nawr, os yw hynny'n wir, wrth gwrs, nid ef yw'r talaf mewn gwirionedd os dilynwch eich rhesymeg chi, oherwydd os ydych chi'n adio pawb yng ngrŵp Plaid Cymru, rydych chi'n dalach nag ef. Hynny yw, mae honno'n rhesymeg hurt—

A wnewch chi dderbyn ymyriad?

—ond dyna yw eich rhesymeg. Iawn, rwy'n hapus i dderbyn yr ymyriad.

O ran yr adeg y cawsom ein hethol, rwy'n tybio bod yr Aelod o bosibl wedi anghofio am Nathan Gill.

Ie. Mae'n gyn-Aelod, wrth gwrs. Roeddwn yn sôn am Aelodau presennol.

Nawr, mae rhai—. Beth am ddilyn y rhesymeg eto: mae rhai Aelodau yn y Siambr hon yr hoffwn eu llongyfarch ar ddathlu 20 mlynedd o wasanaeth di-dor yn y Cynulliad Cenedlaethol, yr hwyaf o blith pawb ohonom yma, ond wrth gwrs, pan fyddwch yn adio gwasanaeth cyfun yr Aelodau Cynulliad eraill, mae'n hwy na'r rhai o'u blaenau. [Torri ar draws.] Dyma yw eich rhesymeg. Dyma yw eich rhesymeg. [Torri ar draws.] Iawn, rwy'n hapus i dderbyn ymyriad.

Diolch yn fawr iawn. Yn gryno iawn: onid ydych yn meddwl eich bod yn gwneud dadl ddifrifol iawn yn gyff gwawd?

Rydych chi'n gwneud democratiaeth yn gyff gwawd. Rhoesom gyfle i bobl Cymru a gweddill y Deyrnas Unedig ddweud eu barn. Dywedwyd wrthynt ei fod yn gyfle unwaith mewn cenhedlaeth i ddweud eu barn ynglŷn ag a oeddent am aros neu adael yr Undeb Ewropeaidd. Fe'u hysbyswyd yn glir gan yr ymgyrch o blaid aros—. Rhoddwyd pob math o 'ffeithiau' iddynt. Dywedwyd wrthynt y byddai'r farchnad stoc yn methu pe baent yn pleidleisio dros adael. Dywedwyd wrthynt y byddem yn mynd i mewn i ddirwasgiad ar unwaith, ac y byddai ein cyfradd ddiweithdra'n codi y tu hwnt i reolaeth. Ac eto mae'r economi'n dal i dyfu, mae diweithdra'n dal i ostwng, ac mae ein marchnad stoc yn dal i ddringo. Dyna'r realiti.

Nawr, gwyddom fod newid meddwl wedi bod. Gwyddom fod newid meddwl wedi bod. I fod yn deg â Phrif Weinidog Cymru, mae wedi edrych ar y canlyniadau hyn ac mae'n ceisio gosod rhywbeth at ei gilydd y cred y gall eu hachub rhag y gofid sydd ar fin eu hwynebu ar ffurf arweinyddiaeth Jeremy Corbyn drwy alw am ail refferendwm. Deallaf y gall fod rhywfaint o resymeg dros geisio osgoi cael Jeremy Corbyn i barhau i arwain eich plaid. Rwy'n deall hynny. Ond ni allwch honni eich bod yn parchu canlyniad y refferendwm mewn unrhyw ffordd os ydych yn berson sy'n argymell cynnal ail refferendwm sy'n ailgynnal y gyntaf, gydag 'aros' ar y papur pleidleisio, oherwydd dyna rydych yn ceisio'i wneud. Nawr, a bod yn deg, mae gennym hanes hir yn y wlad hon o barchu canlyniad refferenda, o'r gorau. Mae hynny'n wir. A bod yn deg â'r Democratiaid Rhyddfrydol, pan gollasant y refferendwm ar y bleidlais amgen, fe wnaethant barchu'r canlyniad hwnnw. Ni wnaethant alw am gynnal refferendwm arall. Rwy'n hapus i dderbyn ymyriad.

Rwy'n ddiolchgar iawn i'r Aelod. A yw'n cofio bod gan ei blaid, am wyth mlynedd rhwng 1997 a 2005, bolisi o alw am ail refferendwm ar ddatganoli yng Nghymru?

Nid wyf erioed wedi galw am ail refferendwm. [Torri ar draws.] Nid wyf erioed wedi galw am ail refferendwm, a'r gwir amdani yw—[Torri ar draws.] A'r gwir amdani yw bod refferendwm y Cynulliad Cenedlaethol hwn ynglŷn â'i sefydlu wedi'i roi ar waith, a hynny'n gwbl briodol, gan Lywodraeth y dydd. Ac wrth gwrs, roedd pawb ohonom yn derbyn—roeddem i gyd yn derbyn—canlyniad ein refferendwm ein hunain ar bwerau deddfu yn ôl yn 2011. Ni allwch alw am bleidlais arall am nad ydych yn hoffi'r canlyniad. Nawr, clywais arweinydd Plaid Cymru yr wythnos diwethaf—nid yw yma heddiw—yn galw am sefydlu cynghrair i'r rhai sydd am aros yn yr UE. Os ydych am weithio gyda'ch gilydd i ymgyrchu dros aros, wrth gwrs, mae'n rhy hwyr, oherwydd nid oes refferendwm arall yn mynd i fod ar y mater hwn, gobeithio, nid yn fy oes i. A dyna pam rwy'n annog pawb sy'n parchu democratiaeth i wrthod y cynnig chwerthinllyd hwn gan Blaid Cymru a chefnogi ein gwelliant, sy'n ei gwneud yn glir y dylid rhoi canlyniadau refferenda ar waith bob amser pan fyddwn yn cyflwyno'r cwestiynau hyn i'r bobl.

Galwaf ar y Cwnsler Cyffredinol a'r Gweinidog Brexit i gynnig yn ffurfiol gwelliant 3, yn enw Rebecca Evans. 

Gwelliant 3—Rebecca Evans

Ar ôl 'barhau yn aelod o’r Undeb Ewropeaidd' rhoi 'ac yn dweud unwaith eto y byddai Brexit heb gytundeb yn ganlyniad trychinebus a chwbl annerbyniol.'

Cynigiwyd gwelliant 3.

Yn ffurfiol. 

Y broblem sydd gyda fi, wrth gwrs, yw dyw hi ddim yn glir o gwbl beth oedd Brexit yn ei feddwl, pa fath o Brexit oedd pobl yn gallu ei ddisgwyl ar ôl y refferendwm, ac felly roedd yna vacuum, onid oedd? Ac yn ystod yr ymgyrch—ac yn sicr ers hynny—mae pob Brexiteer wedi rhyw fath o brojecto eu fersiwn nhw o Brexit ar y papur pleidleisio oedd pobl yn ei farcio yn y blychau pleidleisio—pob math o Brexits gwahanol—a phawb, wrth gwrs, yn hawlio wedyn mai eu Brexit nhw enillodd y dydd yn y refferendwm. Roeddwn i'n meddwl y dydd o'r blaen—faint o wahanol Brexits ŷn ni wedi clywed amdanyn nhw? Mae yna Brexit meddal, mae yna Brexit caled, mae yna Brexit gyda chytundeb, mae yna Brexit—[Torri ar draws.]

Na, ni wnaf, oherwydd mae gennyf lawer i'w ddweud. Rhowch gynnig arall arni'n nes ymlaen, iawn? [Chwerthin.]

Brexit meddal, Brexit caled, Brexit â chytundeb, Brexit heb gytundeb, Brexit masnach rydd—mae yna protectionist Brexit—

—Brexit agored, Brexit senoffobig, opsiwn Canada, Norwy a mwy, opsiwn Ukrain, opsiwn y Swistir, opsiwn Twrci. Rwy'n deall bod yna Brexit Torïaidd yn rhywle. Mae yna Brexit y Grŵp Ymchwil Ewropeaidd yn sicr. Mae yna Brexit Jeremy Corbyn, mae yna Brexit UKIP, mae yna Brexit Plaid Brexit, mae yna Brexit 'coch, gwyn a glas', mae'n debyg, ac mae yna Brexit 'Mae Brexit yn golygu Brexit'. [Chwerthin.] Ond mae'n fy atgoffa o'r hyn a ddywedodd Clinton, wyddoch chi—'Mae'r bobl wedi siarad; nid ydym yn siŵr beth a ddywedasant', a dyna fy mhroblem sylfaenol. [Torri ar draws.] Iawn, fe wnaf. Parhewch, felly, i mi gael egwyl. 

Onid hyn, onid dyna'n union yw'r broblem gyda refferenda â chwestiynau syml?

Gwrandewch, ac rwyf am eich cyfeirio at refferendwm yr Alban ar annibyniaeth. Roedd Papur Gwyn 700 tudalen y tu ôl i'r papur pleidleisio hwnnw a oedd yn dweud wrth bobl beth yn union y gallent ei ddisgwyl pe baent yn pleidleisio dros annibyniaeth yn yr Alban. Y cwbl a gawsom gyda Brexit oedd slogan ar ochr bws, ac wrth gwrs, mae'r rhai a oedd yn gyfrifol am y slogan hwnnw'n cael eu galw i ymddangos gerbron llys yn awr i gyfiawnhau'r ffigur hwnnw.

Nawr, rwyf am gyfeirio—. O, mae gennyf ychydig o amser, felly nid oes raid i mi boeni eto. Rwyf am gyfeirio at rai o'r datganiadau a wnaethpwyd, a Darren—wyddoch chi, cyfeiriodd Darren at ddatganiadau amheus a wnaethpwyd. Wel, gallaf gyfeirio at rai eraill hefyd. A ydych chi'n cofio Daniel Hannan ASE? Mae'n dal i fod yn ASE rwy'n credu, onid yw? Mae'n un o'r ychydig rai sy'n dal i fod yn ASE Torïaidd.

Nid oes unrhyw un o gwbl yn sôn am fygwth ein lle yn y farchnad sengl, meddai cyn y refferendwm. Nawr, mae pawb yn gwneud hynny—hynny yw, roedd yn gelwydd noeth. Liam Fox, wrth gwrs, ar y cytundeb masnach rydd bondigrybwyll—'yr hawsaf yn hanes y ddynoliaeth'. Ac os ydym am fyfyrio ar rywfaint o'r wleidyddiaeth 'chwiban y ci' a gawsom yn ystod ymgyrch y refferendwm honno, twristiaeth iechyd—a ydych chi'n cofio'r ffordd yr oedd pobl yn dweud wrthym fod pobl sy'n teithio i'r DU yn dod yn unswydd er mwyn elwa ar ein system iechyd hael? Celwydd llwyr, gan fod dinasyddion Prydain yn yr UE yn cael pum gwaith gwerth y driniaeth a roddwn i ddinasyddion yr UE yma. Ac wrth gwrs, rydym yn gwybod y byddai ein GIG a'r gwasanaethau gofal yn gamweithredol i bob pwrpas pe baem yn colli llawer o'r gweithwyr tramor sy'n dod i'r wlad hon i weithio drosom ni.

A chyfeiriodd Delyth at y mantra o 'adfer rheolaeth', ac rwy'n cytuno'n llwyr—do, fe wnaeth daro deuddeg i filiynau o bobl. Yn gwbl briodol, roeddent yn teimlo'n ddifreintiedig ac yn bryderus ynglŷn â'u dyfodol, ond nid y diffyg rheolaeth dros yr UE oedd dan sylw yno yn fy marn i, ond diffyg rheolaeth dros raglen o gyni yn San Steffan a osodwyd gan George Osborne a'r Llywodraeth Geidwadol yn Llundain. Felly, ceir pob math o Brexit a gwnaed addewidion amheus o bob math.

Ac rwyf am gyfeirio'n fyr at y sector amaethyddol yn benodol. Rydych yn gofyn yn awr i ffermwyr Cymru am y posibilrwydd o golli eu taliad sylfaenol—. Er mor ddiffygiol oedd y PAC efallai, ac er mor ddiffygiol ydyw, os gofynnwch iddynt ynglŷn â cholli'r sefydlogrwydd a'r sicrwydd hwnnw tra bo gweddill Ewrop, a'r Alban a Gogledd Iwerddon yn eu cadw, fel y soniais ddoe, rwy'n siŵr y byddai ganddynt rywbeth i'w ddweud wrthych.

Heddiw ddiwethaf dywedodd y Swyddfa Archwilio Genedlaethol fod DEFRA mewn perygl o gael eu cyllideb amaeth wedi'i thorri gan y Trysorlys os na all warantu y bydd llawer yn manteisio ar ei chynllun newydd i reoli tir er lles yr amgylchedd. Nawr, nid yw hynny'n digwydd mewn perthynas â'r PAC. Os nad ydych yn gwario eich holl arian, mae'n dal yno a gallwch ei wario yn nes ymlaen. Felly, pan ddaw ffeithiau newydd yn amlwg, pan fydd y realiti newydd yn dod yn glir, rwy'n meddwl bod gan bobl hawl i newid eu meddyliau a chredaf fod rhoi hyn yn ôl i'r bobl yn gwbl gyfiawn.

Dywedodd Aneurin Bevan unwaith ein bod yn gwybod beth sy'n digwydd i bobl sy'n oedi ar ganol y ffordd. Cânt eu taro.

Yn anffodus i fy mhlaid i, dyna'n union a ddigwyddodd yn yr etholiadau Ewropeaidd ddydd Iau diwethaf. Roedd ein methiant i fod yn feiddgar ar fater pwysicaf ein cyfnod yn gadael y drws yn agored i gawdel o fanteiswyr, penboethiaid a thwyllwyr. Un peth a unai'r criw anfad hwnnw oedd y gallu i ddod at ei gilydd o gwmpas un neges ymgyrch yn yr ymdrech i sicrhau buddugoliaeth. Roedd yn wers wleidyddol greulon a ddywedai mai un peth yw bod yn gynnil wrth ddrafftio polisi, ond pan ddaw'n fater o ddrafftio hanes, rhaid inni fod yn feiddgar.

Bydd yr Aelodau yn y Siambr hon yn gwybod yn iawn beth yw fy marn ar fater Brexit; mae fy safbwynt yn onest ac yn gyson, yn seiliedig yn gyfan gwbl ar fuddiannau fy etholwyr. Ac er fy mod wedi fy siomi'n arw ei bod wedi cymryd y canlyniadau hynny i fy mhlaid newid ein dull o weithredu, nid oes gennyf ddiddordeb mewn dim bellach heblaw cydweithio ar gyfer y dyfodol, nid ailgynnau brwydrau a fu. Nid dyma'r amser i bwyntio bysedd; dyma'r amser i uno ac i frwydro ar ran ein cymunedau yng Nghymru. Mae hon yn foment o argyfwng cenedlaethol ac ni ddylai neb mewn Llywodraeth neu mewn gwrthblaid sy'n credu bod angen inni weithredu i'w wynebu fod yn meddwl am fantais plaid dros fudd cenedlaethol. Oherwydd y peth arall a ddangosodd yr etholiadau Ewropeaidd i ni yw nad oes mwyafrif dros Brexit yng Nghymru na'r DU bellach, ac yn anad dim, nid oes mandad o blaid 'dim bargen'.

Felly, rwy'n croesawu'n gynnes ymrwymiad y Prif Weinidog nid yn unig i frwydro dros ail refferendwm ond i sicrhau y byddwn yn ddiamwys yn ein cefnogaeth dros 'aros' yn yr ymgyrch honno. Nid oes etholiadau uniongyrchol inni boeni amdanynt yn awr, dim enillion gwleidyddol cul i'w cyfrifo, dim ond mynydd i'w ddringo. Yn union fel y gŵyr y rheini ohonoch yn y Siambr pa mor gryf yw fy safbwyntiau wedi bod dros y tair blynedd diwethaf, fe fyddwch yn gwybod hefyd, pan ddaw'n fater o egwyddor, fy mod i, fel cynifer ohonom yma, yn barod i weithio ar draws ffiniau pleidiol. I'r rhai ohonom sy'n credu'n angerddol fod yn rhaid inni fynd yn ôl at y wlad, i'r rhai ohonom sy'n gwybod pa mor niweidiol fydd Brexit i Gymru, mae'n bryd gadael ein lliwiau pleidiol wrth y drws a gweithio gyda'n gilydd ar ymgyrch dros 'lais terfynol'.

Yr wythnos hon dywedwyd bod sector gweithgynhyrchu'r DU wedi crebachu am y tro cyntaf ers mis Gorffennaf 2016, wrth i bentyrru cyflenwadau lacio cyn Brexit. Yn ôl yr ymchwil, roedd cwmnïau'n ei chael hi'n anodd darbwyllo cleientiaid i ymrwymo i gontractau newydd. Rydym eisoes wedi cael gormod o enghreifftiau o gwmnïau nad ydynt bellach yn barod i wynebu'r risg o'r hyn y gallai Brexit ei olygu iddynt hwy. Roedd busnesau'n dal i ddisgwyl i wleidyddion wneud y gorau o sefyllfa wael. Hyd yma, nid ydym ond wedi gwneud pethau'n waeth—rhaid i hynny newid. Ac fel pe bai angen rhagor o gliwiau arnom ynglŷn â'r hyn y gallai ein dyfodol ôl-Brexit fod, gwelsom hwy'n eglur iawn gydag ymweliad Arlywydd yr UDA yr wythnos hon. Fel y dywedodd Sadiq Khan, mae Donald Trump yma nid yn unig i ledaenu ei safbwyntiau atgas a thrydar geiriau sarhaus plentynnaidd, mae yma oherwydd ei fod am gael cytundeb masnach ôl-Brexit gyda Phrydain a fyddai'n ein gorfodi i gytuno i unrhyw beth y mae am ei gael. Byddai'n golygu trosglwyddo ein GIG annwyl i gwmnïau gofal iechyd preifat yr UDA a rhoi'r gorau i ddiogelwch bwyd—  

A wnaiff yr Aelod ildio?

Mewn eiliad.

—a safonau lles anifeiliaid yn gyfnewid am gyw iâr wedi'i glorineiddio a chig eidion wedi'i chwistrellu â hormonau. Ac mae'n cefnogi Boris Johnson yn agored i gyflawni hyn ar ei ran.

Yn gyflym, Mark.

Tybed a sylwodd yr Aelod ar sylwadau'r Arlywydd heddiw nad oedd yn disgwyl i'r GIG fod yn rhan o unrhyw gytundeb masnach.

Fe wneuthum. Fe sylwais ar sylwadau'r Arlywydd heddiw, ond nid wyf yn ei gredu ac nid wyf yn meddwl bod unrhyw un arall yma yn ei gredu chwaith.

Nawr, nid wyf yn gyffyrddus ag unrhyw ran o'r hafaliad hwnnw, yn enwedig y rhan olaf. Yr unig beth a allai fod wedi gwneud y sefyllfa hon yn waeth yw ras am arweinyddiaeth y Blaid Geidwadol sy'n gynyddol ddod yn gystadleuaeth i fesur Brexit caled. Ni allai neb ond y Torïaid ddylunio proses o fesur pa mor wrol ydynt drwy chwalu bywoliaeth pobl eraill. Maent am droi eu plaid yn grŵp teyrnged i Nigel Farage, ond mae gennyf eiriau hefyd i'r Ceidwadwyr hynny sy'n arswydo rhag hyn, a gwn fod hynny'n cynnwys ACau sy'n eistedd yma heddiw—heb edrych arnoch chi, Nick Ramsay. [Chwerthin.]

Rwy'n falch nad sylwodd neb ar hynny. [Chwerthin.]

Mae'r wlad wedi cael digon ar gael ei dal yn wystl gan felodrama mewnol plaid ar Ewrop. Gwyddom na ellir gwireddu'r addewidion a wnaed am Brexit, gwyddom fod celwydd wedi'i ddweud wrth y cyhoedd, fod costau real i adael—i'n heconomi, i'n GIG ac i'n diogelwch—ac na fydd gorfodi Brexit yn rhoi sicrwydd ynglŷn â ble rydym yn mynd. P'un a ydych am aros yn yr UE neu adael, dim ond un ffordd sydd yna o ddatrys tagfa Brexit, sef parchu'r bobl a rhoi llais terfynol iddynt.

Wel, wrth gwrs, roeddwn i'n un o'r rhai fu'n ymgyrchu dros aros, ond pan wnaethom golli, fe dderbyniais y canlyniad. Roeddwn i, ar y pryd, yn gweithio i elusen gwaith ieuenctid a phrofais yn uniongyrchol ofid a dicter llawer iawn o bobl ifanc ynglŷn â'r canlyniad. Bryd hynny, buom yn gweithio gyda hwy, yn eu cynghori i dderbyn, ceisio ymdrin â'u trallod emosiynol a gweithio i ddylanwadu ar natur yr hyn y gallai Brexit ei olygu—er enghraifft, cadw lle'r DU yn y rhaglen Erasmus sydd wedi bod mor bwysig.

Nid yn aml iawn yn y lle hwn y byddaf yn cyfaddef fy naïfrwydd, Lywydd, ond rhaid i mi ddweud fy mod wedi credu bod yna gynllun. Nawr, o ystyried y bobl a oedd yn dadlau dros Brexit, dylwn fod wedi gwybod yn well, oherwydd yn amlwg nid oedd cynllun yn bodoli. Cymerais yn ganiataol y byddai'r bobl a oedd am i hyn ddigwydd yn gwybod beth oedd ei natur, ac mae fy nghyd-Aelod Llyr Gruffydd newydd ddweud wrthym am y nonsens Brexit amryliw a gawsom byth ers hynny. Felly, dderbyniais ganlyniad y refferendwm oherwydd fy mod yn credu, mewn egwyddor, mai dyna oedd y peth iawn i'w wneud, ond roeddwn yn meddwl erbyn hyn—[Torri ar draws.] Ac os gwelwch yn dda, a gaf fi ddweud hyn? Rwy'n ddigon bodlon derbyn ymyriadau, ond rwy'n ei chael hi'n anodd siarad yn iawn pan fydd pobl yn gwneud sylwadau o'r llawr. Felly, os oes unrhyw Aelod sy'n anghytuno â mi neu'n wir yn cytuno â mi yn dymuno ymyrryd, rwy'n agored iawn i hynny, ond os gwelwch yn dda, dylem drin ein gilydd â pharch yn y lle hwn, felly gadewch inni wrando ar ein gilydd, hyd yn oed pan fyddwn yn anghytuno.

Felly, roeddwn yn barod i'w dderbyn, gan gymryd yn ganiataol y byddai rhyw fath o gynllun yn bodoli, y byddai pethau y gallem eu rhoi ar waith efallai i liniaru rhai o'r effeithiau gwaethaf, a thair blynedd yn ddiweddarach, mae popeth yn gwbl wahanol. Nid oes cynllun, neu mae ystod eang o wahanol gynlluniau, ac mae cyd-Aelodau eraill eisoes wedi tynnu sylw at rai o'r canlyniadau sydd wedi dod i'r amlwg.

Nawr, mae cyd-Aelodau yma wedi dweud nad ydym yn gwybod pam fod pobl wedi pleidleisio fel y gwnaethant. Wel, nid yw hynny'n wir mewn gwirionedd. Cafwyd ymchwil academaidd helaeth a ymchwiliai i'r rheswm pam y pleidleisiodd pobl 'ie' a'r rheswm pam y pleidleisiodd pobl 'na', a gwyddom, fel y dywedodd cyd-Aelodau eraill, fod y neges rymus honno am adfer rheolaeth yn un a oedd, yn ddealladwy iawn, yn taro deuddeg gyda phobl weithiau mewn cymunedau a deimlai fod eu bywydau allan o reolaeth. Wrth gwrs, mae'r hyn a welsom ers hynny'n gwbl groes i unrhyw fath o reolaeth, gyda'r bobl sy'n dadlau dros Brexit yn methu dweud wrthym sut beth ddylai Brexit fod a heb baratoi, efallai, ar gyfer bod yn onest. Ac mae llawer o gyd-Aelodau, fel y dywedais, wedi tynnu sylw at y peryglon enfawr posibl a'r bygythiad presennol sydd wedi dod i'r amlwg eto yr wythnos hon i'n gwasanaeth iechyd—yr hyn a gynigiwyd fel y fargen euraid. Un yn unig o ddwsinau ar ddwsinau o enghreifftiau y gallem gyfeirio atynt yw'r cytundeb masnach gyda'r GIG.

Felly, gwyddom fod gan bobl resymau da dros bleidleisio fel y gwnaethant, a gwyddom hefyd, gan fod gwaith ymchwil helaeth yn mynd rhagddo, fod llawer ohonynt wedi newid eu meddyliau. Un grŵp o'r boblogaeth sydd heb newid ei feddwl yw pobl ifanc. Dair blynedd yn ôl, pleidleisiodd 71 y cant o bobl ifanc rhwng 18 a 24 oed dros aros a 29 y cant dros adael. Nawr, eu dyfodol hwy ydyw—ni fydd llawer ohonom ni yma i weld canlyniadau hirdymor Brexit 'dim bargen' yn enwedig, ond eu dyfodol hwy sydd yn y fantol.

Rwy'n credu heddiw o bob diwrnod ei bod hefyd yn bwysig iawn cofio'r grŵp arall o'r boblogaeth a bleidleisiodd yn unfrydol o blaid aros, sef ein cyd-ddinasyddion a oedd yn cofio'r ail ryfel byd, a gofiai ddechrau'r Gymuned Ewropeaidd—beth bynnag yw ei beiau, ac rwy'n sicr nad oes yr un ohonom yma'n credu bod y sefydliad fel y mae yn berffaith—ond fe safodd y genhedlaeth honno, cenhedlaeth ein rhieni a wyddai beth oedd rhyfel, gyda'r bobl ifanc a phleidleisio 70 y cant i 30 y cant yn fras dros aros. Nawr—

A wnaiff yr Aelod ildio?

Fe wnaf, yn wir.

O ble ar y ddaear y daw hynny? Yn fras, yn y refferendwm, po hynaf oedd y bobl, y mwyaf oedd y gyfran o blaid 'gadael'. Mae'r syniad fod pobl a oedd yno yn y rhyfel wedi pleidleisio 70 y cant dros aros—beth ar y ddaear yw eich ffynhonnell ar gyfer yr honiad hwnnw?

Mae'n ymchwil academaidd sefydledig. Mae Mark Reckless yn hollol iawn i ddweud bod pobl dros 30—pobl rhwng 30 oed a 75 oed—wedi tueddu i bleidleisio dros adael. Fe wnaeth y grŵp oedrannus iawn hwnnw o bobl a oedd mewn gwirionedd wedi byw drwy'r rhyfel fel oedolion bleidleisio dros aros—

A wnaiff yr Aelod ildio eto?

—ac rwy'n hapus iawn i anfon y ddolen academaidd ato.

Rwy'n cofio gweld un peth lle'r oedd y nifer a bleidleisiodd dros 'adael' yn mynd i fyny wrth i bobl fynd yn hŷn, ac ymhlith y rhai hynaf oll—ac roedd yn sampl bach iawn—roedd y bleidlais dros 'adael' ychydig bach yn llai na'r hyn ydoedd ymhlith y grŵp ychydig yn iau, ond roedd yn gryf iawn dros adael.

Nid yn y grŵp hwnnw oedd hyn, ac os yw'n dymuno—er nad yw'n aml yn dymuno cael gwybodaeth nad yw'n cytuno â'i safbwynt—rwy'n hapus i'w rhannu gydag ef.

Felly, mae'r Aelodau yma wedi siarad llawer am ddemocratiaeth ac maent yn berffaith iawn i wneud hynny wrth gwrs. Mae'r grŵp ymgyrchu For our Future's Sake yn amcangyfrif bod dros 92,000 o bobl ifanc wedi cyrraedd oed pleidleisio—wedi cyrraedd yr oedran lle mae ganddynt hawl i bleidleisio yma yng Nghymru, ac mae'n ffigur anfanwl oherwydd bod pobl yn symud i mewn ac allan. Yn fy marn i, mae gan y 92,000 o bobl ifanc hynny hawl i gael llais yn yr hyn sy'n digwydd nesaf.

Dylem anrhydeddu'r genhedlaeth nad oedd arni eisiau gweld perygl rhyfel arall, a dylem anrhydeddu'r genhedlaeth sydd am weld dyfodol yn rhan o'r teulu Ewropeaidd. Rwy'n annog yr Aelodau i gefnogi'r cynnig hwn heddiw.

Credaf fod hwn yn gwestiwn cwbl sylfaenol sy'n ein hwynebu fel gwlad ac fel cenedl ar hyn o bryd. Am ba resymau bynnag, a heb ddymuno mynd i mewn i'r ymgyrch ddiwethaf yn rhy ddwfn y prynhawn yma, mae'n amlwg nad yw'r hyn sydd wedi digwydd ers hynny wedi adlewyrchu'r hyn a addawyd cyn y bleidlais honno. Yr un peth a fyddai'n uno llawer ohonom ar bob ochr i'r Siambr yn fy marn i yw bod y tair blynedd diwethaf wedi arddangos y wleidyddiaeth waethaf a welsom, mae'n debyg. Mae rhai o'r pethau y bûm yn dyst iddynt ar-lein ac mewn bywyd go iawn, os caf ddweud, wedi peri dychryn a gofid llwyr i mi. Rwy'n rhywun sy'n ddigon bodlon i gymryd rhan mewn dadleuon cadarn, yn y lle hwn ac mewn mannau eraill, ond mae natur ein gwleidyddiaeth dros y blynyddoedd diwethaf wedi gwneud cam â'r bobl, y wlad, a'r dyfodol.

Mae'n amlwg i mi a'r hyn rwy'n ei ddeall o'r sefyllfa rydym ynddi heddiw yw bod ein gwleidyddiaeth wedi'i thagu'n llwyr, ac nid oes unrhyw arwydd y caiff hyn ei ddatrys. Mae'n annhebygol o newid o ganlyniad i'r ymgyrch etholiadol o fewn y Blaid Geidwadol. Mae'n annhebygol y caiff ei ddatrys drwy etholiad cyffredinol. Ni chredaf y dylem adael heb gytundeb. Byddai honno'n weithred eithriadol o aberth sy'n groes i natur yr hyn ydym, yn groes i'n hanes ac yn groes i'n diwylliant. Ni chredaf fod gennym ddewis arall ond ymestyn erthygl 50 i ganiatáu i refferendwm gael ei gynnal, i ganiatáu inni ddechrau'r broses o wella yn y wlad hon.  

Oherwydd pan edrychwn ar yr hyn sydd wedi digwydd dros yr ychydig flynyddoedd diwethaf, yr hyn a welsom yw'r egwyddor o gydsyniad yn cael ei ddwyn oddi wrthym. Mae cydsyniad yn egwyddor bwysig mewn unrhyw ddemocratiaeth, ond ni all cydsyniad fod yn gydsyniad a orfodwyd neu'n gydsyniad sy'n seiliedig ar dwyll. Rhaid iddo gael ei roi'n rhydd a bod yn gydsyniad gwybodus. Dros yr ychydig flynyddoedd diwethaf, gwelsom y bobl a ariannodd, ac a oedd y tu ôl i'r ymgyrch dros 'adael' yn wynebu un ymchwiliad ar ôl y llall. Rhoddwyd dirwyon, a gwyddom am waith pobl fel Cambridge Analytica, sydd wedi defnyddio data budr mewn ffordd sydd y tu hwnt i'r cyfreithiau sydd gennym ar hyn o bryd a thu hwnt i'r rheolyddion sy'n bodoli ar hyn o bryd. Mae'r cydsyniad a roddwyd dair blynedd yn ôl gan bobl y wlad hon yn rhywbeth a gafodd ei gam-drin gan y bobl a geisiodd y cydsyniad hwnnw. Drwy wneud hynny, maent yn tanseilio nid yn unig y refferendwm y maent hwy eu hunain yn credu y dylid anrhydeddu ei ganlyniad, ond maent hefyd yn tanseilio ein democratiaeth a'n sefydliadau democrataidd.

Mae ein sefydliadau democrataidd wedi dioddef mwy o gamdriniaeth nag y gallaf ei gofio yn ystod fy oes, ac rwyf wedi byw drwy'r 1980au, a oedd yn gyfnod digon cyffrous pe baech yn fyfyriwr ifanc asgell chwith. Ond gadewch imi ddweud hyn: pan fydd Nigel Farage yn disgrifio Parliament Square fel 'tiriogaeth y gelyn', beth ar y ddaear—beth ar y ddaear y mae hynny'n ei ddweud am rywun sy'n mynnu gweld dychweliad ein sofraniaeth mewn democratiaeth seneddol? A phan fydd papurau newydd cenedlaethol yn gallu disgrifio ein barnwriaeth fel 'gelynion y bobl', beth y mae hynny'n ei ddweud am gydnabod a pharchu ein democratiaeth yn y wlad hon? Yr hyn y mae'n ei ddweud wrthym yw nad yw'r bobl hynny'n parchu ein democratiaeth. Nid ydynt yn malio am ein democratiaeth. Maent yn malio ynglŷn â thanseilio'r union sefydliadau sy'n cynnal ein gwareiddiad yn y gymdeithas hon. Mae'n ymgyrch wleidyddol i danseilio'r pethau sy'n bwysig inni.

Dechreuodd ymddatod, wrth gwrs, gyda'r Arlywydd Trump yn dweud y gwir—cyn i rywun ddweud wrtho am beidio—yn gynharach yr wythnos hon. Dros y blynyddoedd diwethaf, gallasom weld mai ewyllys y bobl yw peidio â symud ymlaen mewn ffordd a ddisgrifiwyd rai blynyddoedd yn ôl. Rwy'n gobeithio y gallwn ailosod ein gwleidyddiaeth ac y gallwn gynnal ein dadleuon cyhoeddus yn y wlad hon heb yr anoddefgarwch, y rhagfarn, a hyd yn oed y trais a'r bygythiadau o drais a welsom, yr arian amheus, yr ymyrraeth dramor. Mae'r ymgais i dorri ein democratiaeth a'n sefydliadau democrataidd yn rhywbeth sy'n rhaid inni i gyd sefyll gyda'n gilydd i sicrhau, gobeithio, y byddwn, dros yr ychydig flynyddoedd nesaf, yn gallu ennill dadl, nid dros refferendwm yn unig, a fydd, gobeithio, yn rhoi canlyniad y gallwn greu seiliau cadarn arno ar gyfer cymdeithas gyfiawn—cymdeithas sy'n gymdeithas oddefgar, cymdeithas yr oedd pobl yn ymladd dros ei gwarchod 75 mlynedd yn ôl.

A phan gofiwn am aberth y 1940au, gadewch i ni hefyd gofio beth wnaeth y Frenhines ein hatgoffa ohono'n gynharach yr wythnos hon: fod y 1940au wedi arwain at fwy o amlochroldeb, nid llai. Arweiniodd at greu sefydliadau Bretton Woods. Arweiniodd at greu'r Cenhedloedd Unedig. Arweiniodd yn y pen draw at greu'r Undeb Ewropeaidd. Arweiniodd at yr holl sefydliadau ar gyfer trefn ryngwladol sy'n ceisio cadw heddwch a chynyddu ffyniant a chyfiawnder i'r holl bobl hynny. Gadewch inni wneud mwy nag ennill pleidlais mewn ail refferendwm, gadewch inni ennill dadl o blaid math gwahanol iawn o gymdeithas yn y dyfodol. Diolch.

Agorodd Delyth Jewell ei haraith gyda'r geiriau fod gan bobl deimlad cryf eu bod yn iawn ar y pwnc hwn. Un o'r pethau y buaswn i'n ei ddweud yw, o'm safbwynt i, mae cwestiwn economaidd clir y gellir ei ateb a chwestiwn diogelwch yn codi mewn perthynas â'r Undeb Ewropeaidd—mai 'aros' sydd orau. Ond fe allech ddweud hefyd nad yw'r cwestiwn o bellter pŵer, a'r cwestiwn ynghylch diffyg democrataidd strwythurau'r Undeb Ewropeaidd, wedi eu hateb, ac felly gallwch ddweud bod—. Ni allwch ddweud bod pawb sy'n dadlau o blaid 'gadael' yn bendant yn anghywir. Rwy'n meddwl mai'r cwestiwn yw i ba raddau rydych chi'n cydbwyso'r achos economaidd a'r achos dros ddiogelwch yn erbyn yr achos ynghylch diffyg democrataidd a phellter pŵer.

I egluro hynny, dywedais fy mod yn credu bod pawb bron yn credu eu bod yn iawn ar y mater hwn, oherwydd ei fod yn rhywbeth y maent yn teimlo mor gryf yn ei gylch. Nid wyf o reidrwydd yn gwneud sylw ar hynny.

O'r gorau. Nid oeddwn yn awgrymu eich bod, ac rwy'n credu fy mod yn iawn am hynny.

Ond y peth yw, ar y cyfan, nid wyf mor sicr â fy nghyd-Aelodau. Ar y cyfan, rwy'n credu mai 'aros' yw'r cam gweithredu iawn ar gyfer y wlad hon, ac rwyf wedi meddwl hynny erioed, ond y broblem yma, yn fy marn i, yw'r cwestiwn o sut y gwnawn ein democratiaeth—sut y mae ein democratiaeth yn gweithio. Pan fydd Llefarydd Tŷ'r Cyffredin yn galw am bleidlais, mae'n gweiddi'r gair 'division'—yn uchel iawn—ac mae Tŷ'r Cyffredin yn rhannu. Holl bwynt Tŷ'r Cyffredin yw ei fod yn rhannu. Pan fyddwn yn cynnal pleidlais yma, rydym yn rhannu. A dyna yw diben cael pleidlais. Ond y rheswm pam ein bod yn rhannu yw fel nad oes rhaid i'r wlad wneud hynny, ac os yw pobl yn ddig gyda ni am y dewisiadau a wnawn pan fyddwn yn rhannu, cânt gyfle wedyn i'n cosbi am hynny adeg etholiad pan allant bleidleisio dros rywun a oedd yn rhannu yn y ffordd y dymunent iddynt ei wneud.

Y broblem gyda'r refferendwm yw ei fod yn rhoi'r cyfrifoldeb am y rhaniad hwnnw i bobl y wlad, ac ar ôl i'r rhaniad hwnnw ddigwydd, mae'n anhygoel o anodd dod â'r wlad yn ôl at ei gilydd wedyn. Yn dilyn etholiad, bydd gan y rhai sydd ar yr ochr sy'n colli lais o hyd yn y Senedd y cawsant eu hethol iddi. Felly, yn dilyn etholiad, os ydych wedi pleidleisio dros y Ceidwadwyr, fel y bydd Darren Millar yn ei wneud y tro nesaf—pan fydd yn colli bydd yn gwybod y bydd ganddo lais yn San Steffan a bydd yn parhau—wel, gobeithio neu gobeithio ddim—i gynrychioli ei etholwyr yn y Siambr hon. Bydd gan bobl lais o hyd. Ac nid oes neb yn dweud yn ystod dadl, 'Eisteddwch; fe wnaethoch chi golli'. Clywais Mark Reckless yn gweiddi hynny ar draws y Siambr at Alun Davies: 'Eisteddwch; fe wnaethoch chi golli', gan gyfeirio at y refferendwm. Ac mae Alun Davies yn gweiddi'r geiriau sarhaus y mae'n dewis eu defnyddio yn ôl. Ond y gwir yw—[Torri ar draws.] Rwy'n eich amddiffyn chi nawr. Ond y gwir yw—[Torri ar draws.] Nid wyf yn derbyn ymyriad gan y naill na'r llall ohonoch. Gall y ddau ohonoch eistedd a gwrando arnaf. Ond y ffaith yw bod y refferendwm yn mynd â hyn allan i'r wlad ac yna'n galluogi gwleidyddion i ddweud wrth wleidyddion eraill sy'n cael eu hethol yn ddemocrataidd i fod yn dawel.

Y broblem arall gyda refferendwm yw ei fod yn symleiddio dewisiadau. Mae'n symleiddio dewisiadau i'r pwynt o fod yn hurt—'ie' neu 'na'. Mewn bywyd go iawn, mewn gwleidyddiaeth go iawn, mae pob dewis a wnawn yn effeithio ar rywun arall. Mae pob penderfyniad unigol a wnawn yn y Siambr hon yn creu canlyniad i rywun arall. Nid ydym yn bod yn onest wrth bobl os dywedwn wrthynt, 'Pan bleidleisiwch mewn refferendwm, bydd eich dewis yn cael ei anrhydeddu a dyna fydd diwedd y mater, a bydd popeth yn iawn'. Nid yw mecanwaith refferendwm yn caniatáu hynny. [Torri ar draws.]

Os caf amser ychwanegol gan y Llywydd, rwy'n hapus i dderbyn ymyriad.

Rwy'n ddiolchgar i'r Aelod am dderbyn ymyriad. Mae gennyf lawer o gydymdeimlad mewn gwirionedd â'ch pwynt ynglŷn â refferenda'n gyffredinol. Mae'n anodd iawn rhoi materion cymhleth yn y ffordd honno. Ond yn y sefyllfa rydym ynddi ar hyn o bryd, nid yw'r Senedd yn gallu datrys hyn. Mae'r Senedd wedi cael tair blynedd i geisio'i ddatrys, ac oherwydd y bylchau mawr rhwng y rhai sydd o blaid aros a'r rhai sydd o blaid gadael yn y Blaid Geidwadol, a'r rhai sydd o blaid aros ac o blaid gadael yn eich plaid eich hun yn San Steffan, ni allwn ddefnyddio etholiad cyffredinol, sef y ffordd amlwg i ddatrys hyn, felly nid oes unrhyw ddewis, oes yna?

Nid wyf yn credu bod Plaid Cymru yn llawn o bobl sydd o blaid aros, chwaith. Ydw, rwy'n cytuno. Y rheswm pam rwy'n fodlon cefnogi'r cynnig hwn heddiw, ar ôl llawer o feddwl, yw oherwydd y pwynt hwnnw. Rydym mewn cyfyngder. Ar hyn o bryd yr unig opsiwn arall yn lle ail bleidlais fyddai dim bargen, rwy'n credu, a dyna pam rwy'n dweud bod angen i ni gefnogi hyn, mae'n debyg.

Gyda llaw, un peth y buaswn yn ei ddweud am Gareth Bennett—mae Neil Hamilton wedi mynd ac nid yw Gareth Bennett yma—mae'n addo, yn ei gais am arweinyddiaeth UKIP, y bydd yn cael refferendwm ym mhob tymor seneddol. Duw a'n gwaredo os cawn ein hunain yn y sefyllfa honno. Beth sy'n mynd i fod nesaf? Y gosb eithaf? Efallai y cawn refferendwm ar hynny. Dyna ddewis syml i chi—nid oes unrhyw ganlyniadau anfwriadol yno. Credaf mai'r broblem yw bod ein democratiaeth wedi torri. Nid wyf wedi bod yn gryf o blaid cynrychiolaeth gyfrannol yn y gorffennol ac rwy'n edifar am hynny, oherwydd rwy'n credu mai'r unig ffordd y gallwn gamu ymlaen yn y dyfodol a'n galluogi i beidio â bod angen refferenda yn y dyfodol yw drwy gael system bleidleisio gyfrannol briodol yn San Steffan ac yn y Siambr hon, felly, ni fydd angen refferenda arnom wedyn. Nawr, mae pobl ym Mhlaid Cymru yn cytuno. Buaswn yn dweud hefyd, os cewch chi hynny, ac os gallwch gael mwy na 50 y cant o'r bleidlais drwy system gyfrannol, gallwch gyflwyno eich polisi craidd a gofyn am i hynny gael ei gyflwyno. Felly, beth am edrych ar annibyniaeth i Gymru. Ni fydd arnom angen refferendwm ar annibyniaeth Cymru os gallwch gael 50 y cant o'r Siambr i'w gefnogi, ac yna ei gyflwyno mewn etholiad Cynulliad arall neu mewn etholiadau Seneddol Cymreig. Ni fydd angen refferendwm byth eto, a dywedodd Llyr—

A wnewch chi dderbyn ymyriad?

Mae fy amser wedi dod i ben ac mae'n debyg nad wyf am fynd ar drywydd yr ysgyfarnog honno yn awr. Ond y pwynt rwy'n ei wneud yw nad yw ein democratiaeth yn gweithio. Yr unig ffordd drwyddi yn awr, yn anfoddog, yw drwy refferendwm. Ond mae angen i ni edrych ar hyn. Mae angen inni feddwl sut y gallwn drwsio ein democratiaeth. Mae yna ffordd ymlaen, a'r ffordd honno ymlaen yw diwygio ein system etholiadol.

Rwy'n gyndyn braidd i ddilyn y person olaf i siarad oherwydd fe ddywedodd gymaint o bethau da a phethau cywir cyn i mi sefyll ar fy nhraed hyd yn oed. Ac rwy'n eich llongyfarch ar y ffordd y gwnaethoch gyflwyno hynny, Hefin.

Felly, roedd y refferendwm ar ein haelodaeth o'r Undeb Ewropeaidd yn 2016, i roi ei enw cywir iddo, yn gofyn i bobl y Deyrnas Unedig a Gogledd Iwerddon a oeddent am adael neu aros yn yr UE. Credaf y dylem gofio na ofynnwyd erioed i bobl y DU a oeddent am fod yn aelodau o Undeb Ewropeaidd. Yr hyn a ofynnwyd inni oedd a oeddem am ymuno â marchnad gyffredin. Ac os oedd yna gelwyddau ar ochr bws, fel y dywedwch, efallai fod hyd yn oed hynny, os mai celwydd ydoedd, yn pylu'n ddim wrth feddwl am y celwyddau a aeth â ni i mewn i Ewrop. Dywedwyd wrthym na fyddem byth yn colli sofraniaeth; na fyddem yn colli goruchafiaeth ein llysoedd Prydeinig; na fyddai gofyn inni byth fynd yn rhan o drefn arian sengl; na fyddem yn colli ein parthau pysgota. Gallwn fynd ymlaen â llawer iawn mwy o'r celwyddau a ddywedwyd wrthym i fynd â ni i mewn i'r Undeb Ewropeaidd.

Er bod y refferendwm yn ddi-rym yn gyfreithiol, addawodd y Llywodraeth ar y pryd weithredu'r canlyniad. Roedd y ffiasgo a ddilynodd yn dangos nad yw geiriau ein gwleidyddion o unrhyw werth gwirioneddol. Caiff y rhai sydd o blaid Brexit eu beio am y rhaniad sy'n amlwg yn bodoli bellach ymhlith poblogaeth y DU, ond y ffaith nad yw'r rhai a oedd o blaid aros yn derbyn y refferendwm democrataidd sydd wedi achosi'r rhaniad, ac mae'n sicr mai rhethreg y rhai sydd o blaid aros sy'n gwenwyno'r ddadl fel y gwelsom yn ddiweddar pan rannodd arweinydd Plaid Cymru a ddisodlwyd neges ar y we a oedd yn cymharu'r rhai a gefnogai Brexit â Natsïaid. Wrth gwrs, nid yw'n cyfeirio at Blaid Brexit yn y neges, ond at yr holl bobl—

A ydych chi'n derbyn ymyriad?

A ydych chi'n derbyn ymyriad?

—a bleidleisiodd dros Brexit. Na, rwyf wedi clywed digon o'ch rhethreg.

Fe ddywedoch chi gelwydd. Rydych chi'n dweud celwydd amdanaf fi. [Anghlywadwy.]

Rwyf wedi clywed digon o'ch rhethreg wenwynig heddiw, diolch.

Pwynt o drefn?

Pwynt o drefn, Leanne Wood.

Mae'r Aelod wedi dweud celwydd am yr hyn a ddywedais. Fe wnaeth y Daily Mail bennawd ffug am yr hyn a ddywedais—

Na, na, na—

Cewch ddewis credu'r hyn a ddarllenwch yn—

Gwelais y neges—

Efallai eich bod yn dewis credu'r hyn a ddarllenwch yn y Daily Mail—

Fe wnaethoch bostio neges, fe wnaethoch bostio—

—ond mae'n rwtsh.

Ar bwynt o drefn, mae'r Aelod newydd ddweud ei fod yn dweud celwydd. Mae hynny'n groes i'r drefn.

David Rowlands, a ydych chi am barhau â'ch cyfraniad?

Fe wnaeth yr AC dros y Rhondda ailbostio rhywbeth ar dudalen Facebook a dyna rwy'n ei ddweud. Roedd hwnnw'n dweud bod pobl sydd o blaid Brexit—. Mae'r post hwnnw'n cymharu rhai sydd o blaid Brexit â Natsïaid.

Ni wneuthum bostio—

Wrth gwrs, nid yw'n cyfeirio at Blaid Brexit—[Torri ar draws.]

Rydych chi'n dweud celwydd.

O'r gorau. Mae'r pwyntiau wedi cael eu gwneud ac awgrymaf eich bod yn symud ymlaen. Mae'r pwyntiau wedi cael eu gwneud.

Ni allwch ganiatáu iddo ddal ati i ddweud celwydd.

Rydych wedi gwneud eich pwynt. Rydych wedi gwneud eich pwynt, Leanne Wood. Parhewch â'ch cyfraniad a symud ymlaen o'r pwynt hwn.

Diolch.

[Anghlywadwy.]

Peidiwch â gweiddi arnaf fi. Chi yw arweinydd eich grŵp, Mark Reckless, nid wyf yn disgwyl i chi ddal ati i weiddi arnaf fi a chodi ar eich traed. Ni chewch eich galw. Rydych yn tarfu ar eich Aelod eich hun rhag parhau â'i gyfraniad i'r ddadl hon. David Rowlands.

Nid oedd y neges yn cyfeirio at Blaid Brexit, ond at yr holl bobl a bleidleisiodd dros Brexit, sydd, wrth gwrs, yn cynnwys y 30 a mwy y cant a bleidleisiodd dros Brexit yn ei hetholaeth ei hun yn y Rhondda.

Rydych chi'n dweud celwydd.

Felly nawr, mae dinasyddion gweithgar, ufudd i gyfraith y wlad hon sy'n anghytuno â safbwynt aros yn Ewrop yn cael eu cysylltu â chyfundrefn a lofruddiodd filiynau o bobl.

Felly, gan symud ymlaen, mae'n anodd deall—

David, a wnewch chi dderbyn ymyriad?

Iawn, fe wnaf.

Diolch i chi, David. Roeddech ym Merthyr Tudful yn ddiweddar gyda Nigel Farage a Mark Reckless, ac roeddech mewn rali yn Trago Mills, lle roedd Mark Reckless yn rhannu llwyfan gyda Nigel Farage a rhestrodd Aelodau Cynulliad ac ASau Llafur yr honnai eu bod dros aros ac o ganlyniad i hynny, cafodd yr ACau a'r ASau Llafur hynny eu cam-drin yn eiriol ar y cyfryngau cymdeithasol ac ymosodwyd ar swyddfeydd dau ohonynt—a minnau'n un—o ganlyniad uniongyrchol i'r hyn a ddywedoch chi a Mark Reckless yn rali Farage ym Merthyr Tudful.

A gaf fi ddweud, pan agorais swyddfa ym Merthyr Tudful, fod yr holl arwyddion wedi'u chwalu, cefais fygythiadau y câi ei llosgi i'r llawr, cefais y cloeon ar fy swyddfeydd wedi'u llenwi â glud a chefais fy ngham-drin yn eiriol ac yn gorfforol gan grŵp o bobl adain chwith y tu allan i fy swyddfa? Felly, os dywedwch eich bod wedi cael y gamdriniaeth honno, rwyf wedi cael llawer mwy gan adain chwith ffasgaidd eich plaid.

Mae'n anodd—

Mae eich amser ar ben, David Rowlands.

Rwyf eisiau symud ymlaen.

Carwyn Jones.

Os caf ddychwelyd, efallai, at y ddadl ei hun, sy'n ymwneud â refferendwm—nid yw'n ymwneud ag aros na gadael heddiw. Rwyf wedi cael digon o safbwyntiau ar y mater hwnnw; nid wyf yn bwriadu eu hailadrodd. Yr hyn y gallaf ei ddweud, serch hynny, yw bod Darren Millar yn gynharach yn y Siambr hon wedi tynnu sylw'n gwbl briodol at y ffaith y bydd hi'n 75 mlynedd ers D-day yfory, pan unodd 12 o wledydd i drechu Natsïaeth a ffasgaeth. Rwy'n credu na fyddai'r hyn y byddant wedi ei weld heddiw, a'r hyn y byddant yn ei weld o'n gwleidyddiaeth yn gyffredinol ar draws Prydain, wedi eu plesio. Nid dyma y brwydrasant drosto. Mae dyletswydd ar bob un ohonom yn y Siambr hon i feddwl yn ofalus ynglŷn â ble rydym yn mynd nesaf fel cymdeithas.

Yr hyn y gallwn gytuno yn ei gylch yw fod pobl wedi pleidleisio yn 2016 dros adael yr UE. Mae hynny'n glir. Rydym yn gwybod hynny. Gallwn weld hynny o'r canlyniad. Ond fel y dywedodd Llyr Gruffydd, y broblem oedd nad oedd cynllun, na dogfen, nac arweiniad. Pan gawsom ein refferenda yn 1997 a 2011, pe bai pobl yn dymuno gwneud hynny, gallent edrych ar ddogfen a fyddai'n dweud wrthynt beth yn union a fyddai'n digwydd, a dyna lle mae'r broblem.

A wnewch chi dderbyn ymyriad?

Gwnaf, wrth gwrs.

Clywais y ddadl a gyflwynwyd gan Llyr Gruffydd, ac mae'n hollol iawn, ceir pob math o wahanol ffurfiau ar Brexit, ond un peth y mae'r bobl wedi ei wrthod yw aros yn yr UE. Roedd hynny ar y papur pleidleisio ac fe'i gwrthodwyd. Pam rydych chi am roi aros ar bapur pleidleisio eto mewn refferendwm yn y dyfodol?

Oherwydd bod yr amgylchiadau wedi newid, a byddaf yn datblygu'r ddadl honno mewn munud, os caf.  

Gall Mark Reckless sefyll yn y Siambr hon a gall ddadlau mai pleidlais dros adael o dan unrhyw amgylchiadau oedd hi. Gall gyflwyno achos dros hynny ar sail y canlyniad yn 2016, er na ddadleuodd neb hynny yn 2016, ond gall ddefnyddio'r dystiolaeth honno i gyflwyno achos. Yn yr un modd, rwyf o'r farn mai pleidlais dros adael yr UE ydoedd, ond nid oedd ganddi ddim i'w ddweud ar y farchnad sengl a'r undeb tollau nad yw'r naill na'r llall yn galw am fod yn aelod o'r UE, ac nid oedd yn bleidlais i adael yr Asiantaeth Feddyginiaethau Ewropeaidd ac Euratom chwaith yn fy marn i. Gallaf gyflwyno achos dros hynny. Gadael yr UE a dim byd arall oedd hyn. Ni allwn ein dau fod yn iawn.  

Gwyddom fod pobl wedi cael cynnig Brexit eithaf caled yn 2017 a'u bod wedi gwrthod ei gefnogi. Gwelsom yr hyn a wnaeth Theresa May. Gwelsom y penawdau yn y papur a oedd yn dweud y byddai hyn yn ymgais i drechu'r sabotwyr, sydd i bob golwg yn dal heb eu trechu. Bythefnos yn ôl, gwyddom fod 32 y cant o bobl wedi cefnogi plaid a oedd yn ddiamwys, a bod yn deg, ynglŷn ag ymrwymo i gytundeb sefydliad masnach y byd. Nid yw hynny'n fwyafrif o blaid gadael yr UE heb gytundeb. Nid democratiaeth mo hynny. Nid yw'r rhifau'n ddigon.

Ac mae'n rhaid i mi ddweud, rwyf wedi clywed hyn gynifer o weithiau am 'y sefydliad'. Wel, gadewch imi ddweud wrth y rhai sy'n honni fy mod i ac eraill yn rhan o'r sefydliad, fy mod i'n ŵyr, yn or-ŵyr ac yn nai i lowyr. Fi yw'r arweinydd Llywodraeth cyntaf yn y DU i ddod o ysgol gyfun. Nid euthum i Eton, nid euthum i ysgol breifat ac ni wneuthum erioed gamblo ar brisiau metel yn y ddinas. Roedd gennyf swydd go iawn, ac yna deuthum i'r lle hwn a pharhau gyda'r profiad a gefais fel cyfreithiwr.

Y gyfatebiaeth a ddefnyddir yn aml i ddisgrifio Brexit yw ymyl clogwyn. Wel, dywedwyd wrth bobl y gallent neidio oddi ar ymyl clogwyn, ond y byddai barcud hedfan yno i'w helpu, ac y byddai'n codi'n uchel i'r awyr—dim byd i'w ofni. 'Peidiwch â phoeni', dywedwyd wrthynt, 'bydd yr UE yn gwneud yn siŵr fod y barcud hedfan yno ac os na fydd, bydd gweithgynhyrchwyr ceir yr Almaen yn gwneud yn siŵr fod y barcud hedfan yno.' Ond erbyn hyn mae'r bobl wedi dod i ymyl y clogwyn ac nid oes barcud hedfan yno. 'Peidiwch â phoeni', dywedir wrthynt, 'gallwch neidio i ffwrdd, bydd yn iawn, peidiwch â chredu'r bobl sy'n dweud wrthych y bydd disgyrchiant yn peri i chi blymio—rhan o brosiect ofn yw hynny. A pheidiwch â phoeni beth bynnag, oherwydd bydd yr UDA yn dod â pharasiwt, efallai pan fyddwch wrthi'n disgyn, ond dim ond os rhowch eich crys iddynt.'  

Mae'n bryd datrys hyn unwaith ac am byth; tair blynedd o ddadlau di-ddiwedd. Mae Prydain yn gyff gwawd. Nid yr UE a ddisgynnodd yn ddarnau oherwydd Brexit; Prydain sy'n gwneud hynny. Mae'r Llywodraeth yn Llundain wedi ei pharlysu. Nid oes dim yn digwydd yno. Ni chymerodd neb sylw o gwbl o'r hyn a ddigwyddodd gyda Dur Prydain; mae'r cyfan yn ymwneud â Brexit, mae'n eu llyncu'n llwyr. Mae swyddi'n cael eu colli. Does bosibl nad yw pobl Prydain yn haeddu ystyried a ydynt am neidio gyda neu heb y barcud hedfan, neu a ddylent neidio o gwbl.  

I mi, mae hynny'n golygu bod yn rhaid inni ystyried refferendwm arall. A gadewch i ni beidio ag esgus pe bai'r canlyniad wedi mynd y ffordd arall na fyddai Nigel Farage dros y tair blynedd diwethaf wedi bod yn swnian am ail refferendwm am fod y gyntaf mor agos. Roedd tudalen flaen un o'r papurau newydd yn Llundain yn barod ar gyfer pleidlais o blaid aros, gyda'r pennawd yn awgrymu bod pleidleisiau wedi'u rhwbio allan ar bapurau pleidleisio. The Sun oedd hwnnw, ac yna, wrth gwrs, newidiodd popeth. Felly, peidiwn â thwyllo ein hunain y byddai'r cyfan rywsut wedi'i ddatrys yn 2016 pe bai wedi bod yn bleidlais dros aros.

Felly, sut ar wyneb y ddaear y gallwn ei ddatrys? Wel, i mi, mae'n fater o gynnal refferendwm dau gwestiwn. Cwestiwn un: yng ngoleuni'r amgylchiadau presennol, a ddylem aros neu adael? Mae'n gwestiwn teg. Cwestiwn dau: gadael gyda chytundeb neu heb gytundeb? Wedi'i ddatrys. Rydych yn gofyn y ddau gwestiwn, fe gewch ateb y naill ffordd neu'r llall. Os bydd pobl yn pleidleisio dros adael heb gytundeb, wel, mae llawer ohonom yn y Siambr na fyddem yn cytuno â hynny, ond mae'r penderfyniad wedi'i wneud, ni ellir dadlau yn ei gylch. Dyna fe. Nid oes cwestiwn yn ei gylch. A bydd hynny'n rhoi eglurder inni. Ni allwch herwgipio pleidlais 2016 a rhoi'r dehongliad mwyaf eithafol posibl iddi, yn enwedig o ystyried yr hyn a ddigwyddodd yn 2017 ac wrth gwrs, yr hyn a ddigwyddodd bythefnos yn ôl pan nad oedd dwy ran o dair o'r rhai a bleidleisiodd yn cefnogi cytundeb Sefydliad Masnach y Byd.

Gwyddom y bydd refferendwm o'r fath yn rhoi eglurder inni. Roedd dau gwestiwn yn refferendwm yr Alban yn 1997, ond ceir marc cwestiwn difrifol—rwy'n dirwyn i ben, Lywydd—nid yn unig am les economaidd y DU, ond ynglŷn ag a fydd y DU ei hun yn dal i fodoli. Byddai'n sicr yn eithafol o eironig pe bai'r rheini sy'n dymuno i'r DU adael heb gytundeb yn dod yn benseiri tranc y DU ei hun. Mae ein gwleidyddiaeth wedi'i gwenwyno. Mae ein cymdeithas yn rhanedig. Mae angen inni ddatrys hyn. Roedd gan y bobl lais yn 2016. Maent yn haeddu llais yn awr. O ran synnwyr a rhesymeg, mewn democratiaeth, mae'r bobl yn haeddu'r gair olaf.

Galwaf ar y Cwnsler Cyffredinol a'r Gweinidog Brexit, Jeremy Miles. 

Llywydd, mae tair blynedd wedi pasio nawr ers canlyniad y refferendwm, ac mae'n ymddangos ein bod ni'n bellach nag erioed rhag dod i unrhyw fath o benderfyniadau. Mae'r etholiadau Ewropeaidd yn dangos yn glir bod ein gwlad mor rhanedig ag erioed ar fater allweddol ein perthynas â'r Undeb Ewropeaidd. Mae'r Senedd yn San Steffan yn methu'n lân â chytuno, a nawr fe fyddwn ni'n gwastraffu mwy fyth o amser gwerthfawr wrth i'r Torïaid fynd ati i gynnal ymgyrch i gael arweinydd newydd. Rwy'n ddiolchgar i Blaid Cymru am y cyfle, drwy'r cynnig hwn, i drafod y ffordd ymlaen, gan fod y dirwedd wleidyddol wedi newid nawr yn dilyn cyhoeddiad Prif Weinidog y Deyrnas Unedig y bydd hi'n camu o'r neilltu.

Gŵyr y Siambr hon, wrth gwrs, nad canlyniad y refferendwm yn 2016 oedd yr hyn yr oeddem am ei weld. Ond rydym wedi bod yn gyson wrth geisio dod o hyd i ffordd o gyflawni'r canlyniad hwnnw a gwneud y gorau dros Gymru yn y broses. Yn wahanol i Lywodraeth y DU, roeddem yn cydnabod y rhaniadau dwfn ac yn ceisio adeiladu consensws, ac yn wahanol i Lywodraeth y DU, roeddem yn cydnabod hefyd o'r dechrau na fyddai unrhyw fath o Brexit yn ddi-boen neu y byddai'n diogelu holl fuddion economaidd aelodaeth o'r UE.  

Yn 'Diogelu Dyfodol Cymru'—yn wahanol i'r Ceidwadwyr, yn wahanol i gefnogwyr Brexit—fe wnaethom sefydlu ffordd o sicrhau na fyddai gadael yr UE yn tanseilio diogelwch swyddi pobl ac economi Cymru mewn modd eithafol, gan geisio cyflawni canlyniad y refferendwm ar yr un pryd. Ac mae 'Diogelu Dyfodol Cymru' yn dangos ein bod ni fel Llywodraeth Cymru wedi arwain y ffordd, yn hytrach na dim ond adleisio ymagwedd ein cymheiriaid Llafur yn y Senedd o bosibl. Ac roedd y Papur Gwyn hwnnw, a gyhoeddwyd bron ddwy flynedd a hanner yn ôl, yn lasbrint manwl ar gyfer y ffordd ymlaen. Aeth ymhellach o lawer na'n cymheiriaid yn y Senedd i egluro'r cyfaddawdu a fyddai'n angenrheidiol, ac nid oes dim yn rhyfedd yn hynny, gan ein bod yn blaid mewn Llywodraeth yma nid gwrthblaid, a Llywodraeth sy'n rhoi blaenoriaeth i fuddiannau pobl Cymru.  

Nawr, unwaith eto, rydym yn diffinio ein ffordd ymlaen ein hunain drwy ei gwneud yn glir, ar ôl tair blynedd a wastraffwyd, ei bod yn bryd gwneud achos unwaith eto dros aros yn yr UE. Ar ôl y tair blynedd hynny, yn anffodus, nid oes consensws yn y Senedd ac mewn gwlad sy'n dal i fod mor rhanedig. Ni fydd etholiad arweinyddiaeth y Ceidwadwyr yn cynnig unrhyw atebion. Oni roddir camau ar waith, fel y dywedodd Lynne Neagle, mae'n anochel o arwain at un canlyniad costus yn unig: Brexit caled neu 'ddim bargen' trychinebus, o'r math a hyrwyddwyd mor gywilyddus gan Mark Reckless a Darren Millar yn y Siambr dros yr ychydig ddyddiau diwethaf yn enwedig. Ni allwn ac ni fyddwn yn gadael i hynny ddigwydd.  

Ydy, mae ein safbwynt wedi datblygu ac nid ydym yn ymddiheuro am hynny. Mae Prif Weinidog y DU wedi dangos y niwed y gellir ei wneud drwy lynu at linellau coch a'i geiriau bachog. Rhaid inni weithredu ar sail y gwirioneddau sy'n ein hwynebu. Awgrymodd yr etholiad Ewropeaidd nad yw'r math o Brexit meddal a argymhellwyd gennym yn denu cefnogaeth eang. Mae'n dod yn fwyfwy amlwg mai'r dewis sy'n wynebu'r wlad hon yw'r un rhwng Brexit caled ac 'aros'. Ni allwn ymddiried bywoliaeth ein dinasyddion yn y dyfodol i grŵp o gefnogwyr Brexit caled yn y Blaid Geidwadol.

Felly, rydym yn dweud yn glir yn awr, unwaith eto, y byddwn yn ymgyrchu'n ddi-baid dros aros ac mae angen seneddwyr o bob plaid i gydnabod mai'r unig ffordd ymlaen yw deddfu ar gyfer refferendwm arall. Dylai Llywodraeth y DU fod yn rhoi'r camau angenrheidiol ar waith i baratoi ar gyfer refferendwm arall yn awr, gan ddrafftio'r ddeddfwriaeth berthnasol, ymgynghori â'r Comisiwn Etholiadol a gofyn am gytundeb i estyniad arall i broses erthygl 50. Dyna pam yn fwyaf diweddar pan gyfarfûm â'r Ysgrifennydd dros Brexit yng Nghaerdydd ar 16 Mai y gofynnais iddo'n uniongyrchol pa baratoadau y mae Llywodraeth y DU yn eu gwneud. Yr ateb, i bob pwrpas, oedd dim. Felly, mae angen i'r Senedd achub y blaen. Ni allwn ganiatáu i ragor o amser gael ei wastraffu.

Felly, gadewch i mi fod yn glir: rydym yn cefnogi'r cynnig sydd gerbron y Cynulliad. Dylai unrhyw gytundeb y bydd unrhyw Lywodraeth yn ei gyflwyno fod yn ddarostyngedig i refferendwm. Ond rydym hefyd yn credu nad yw refferendwm dair blynedd yn ôl ar gynnig y byddai'r Llywodraeth yn ei chael yn hawdd trafod Brexit cyfeillgar yn rhoi mandad—fel y dywedodd Carwyn Jones ei hun yn yr araith—i ganiatáu i 'ddim bargen' trychinebus ddigwydd. Eto i gyd, dyna'r dewis diofyn o hyd. Dyna pam ein bod wedi cynnig gwelliant i ailadrodd safbwynt sefydledig y Cynulliad hwn, a diolch i Delyth Jewell, yn ei haraith, am ei chefnogaeth ar ran Plaid Cymru i'r gwelliant hwnnw. Er hynny, Lywydd, er mwyn ystyried y gwelliant yn ffurfiol ar lawr y Siambr, rydym yn cydnabod i bob pwrpas y byddai angen inni wrthwynebu neu ymatal ar y cynnig ei hun, ac nid ydym yn barod i wneud hynny. Mae'n hanfodol fod y Cynulliad yn rhoi datganiad clir o'r safbwynt hwn, ac felly byddwn yn cefnogi'r cynnig fel y'i cyflwynwyd, er y bydd yn golygu bod ein gwelliant yn methu, ond rwy'n hyderus fod gan y Siambr hon fwyafrif o hyd i gefnogi'r egwyddorion a nodir yn y gwelliant hwnnw.

Mae dau welliant arall wedi'u cyflwyno i'r ddadl heddiw. Yn syml iawn, mae'r gwelliant cyntaf gan Caroline Jones yn methu cydnabod cymhlethdodau ymadawiad y DU o'r Undeb Ewropeaidd mewn unrhyw ffordd a'r effaith hynod o niweidiol a gaiff senario 'dim bargen'. Byddwn yn ei wrthwynebu. Rhaid gwrthwynebu'r ail welliant a gyflwynwyd gan Darren Millar hefyd. Rydym i gyd yn cydnabod canlyniad y refferendwm. Mae'n fater o ffaith. Ond mae'r rhaniad sydd y tu ôl iddo ar draws Cymru a'r DU yn real, ac mae angen agwedd fwy meddylgar a mwy cyfrifol tuag at y realiti hwnnw.

Rhaid inni beidio â llaesu dwylo. Mae bygythiad 'dim bargen' yn real iawn. Nid yw ethol arweinydd Ceidwadol newydd ond yn cynyddu'r risg honno. Mae'r amser wedi dod i roi penderfyniad terfynol yn ôl i'r bobl ac i atal y wlad rhag llithro i sefyllfa ddiofyn 'dim bargen' na wnaeth neb achos drosti yn 2016 ac nad oes mandad ar ei chyfer.

Rhun ap Iorwerth i ymateb i'r ddadl.

Diolch, Llywydd. Rwy’n ddiolchgar am y cyfle i gael cloi’r ddadl yma. Dwi'n ddiolchgar i’r rheini sydd wedi cyfrannu at y ddadl, sy’n gyfle arall i ni wneud datganiad diamwys ynglŷn â’r angen i fynnu cydsyniad pobl Cymru i’r cam nesaf o ran ein perthynas ni efo’r Undeb Ewropeaidd. Dwi’n parchu’r bleidlais ddigwyddodd ym mis Mehefin 2016 a’r canlyniad, sef bod y boblogaeth yn rhanedig, ond yn ffafrio, o ychydig, yr egwyddor gyffredinol y gofynnwyd iddyn nhw basio barn arno fo ar y pryd hwnnw, yn y cyd-destun ar y pryd.

Beth dwi ddim yn fodlon ei dderbyn, yn wyneb tair blynedd o ddryswch a mynd i nunlle, tair blynedd o anghenion Cymru’n cael eu hanwybyddu gan y sefydliad yn Westminster a Whitehall, tair blynedd o sylweddoliad bod llawer o sail yr hyn a gyflwynwyd i bobl adeg y refferendwm yn gamarweiniol ar y gorau, ydy bod y bleidlais honno ym Mehefin 2016 yn setlo yn glir beth oedd ewyllys y bobl. Sut allai fo setlo yn glir, achos doedd yna ddim cynllun ar y bwrdd hyd yn oed? Dim ond rŵan allwn ni hyd yn oed feddwl am setlo’r mater, a refferendwm gair olaf ydy’r ffordd i wneud hynny.

Canolbwyntiodd llawer o'r ddadl honno yn 2016 ar y ffyniant a oedd ar ei ffordd i'r GIG, GIG a fyddai'n debygol, yn eironig, o gael ei werthu pe baem yn gadael yr Undeb Ewropeaidd, fel mae'n digwydd. Ond pan nad oedd yn canolbwyntio ar hynny, fe'i canmolwyd fel ffordd o adfer rheolaeth. Buaswn yn dadlau na fyddai ffordd well o adfer rheolaeth na thrwy sicrhau'r holl ffordd drwy'r ddadl hon ar ein haelodaeth o'r UE, mai'r etholwyr sy'n penderfynu'r canlyniad, a—

A wnewch chi dderbyn ymyriad?

Wrth gwrs.

Roedd y refferendwm, i raddau helaeth hefyd, yn ymwneud â mewnfudo, ac mae'r cwestiwn hwnnw wedi ysgogi cynnydd yr asgell dde eithafol, ac rwy'n siŵr eich bod yn rhannu fy mhryderon ynglŷn â hynny, nid yn unig yma ond yn Ewrop a ledled y byd hefyd. Ac a rannwch fy mhryder hefyd mai'r rheini ohonom sy'n mynegi pryderon a gofid ynghylch y cynnydd yn y dde eithafol sy'n destun newyddion ffug ac sy'n dioddef ymosodiadau caletach a mwy milain na'r dde eithafol eu hunain?

Rwy'n falch eich bod wedi rhoi'r wybodaeth honno. Rwy'n credu y dylai pob un ohonom fod yn bryderus iawn am y dystiolaeth, ac mae digon ohoni, fod y ddadl Brexit yn un o ddau beth: naill ai'n gyrru cynnydd y dde eithafol neu'n symptom ohono. Ac yn sicr, rwyf wedi gweld rhywfaint o'r gamdriniaeth y mae'r Aelod dros y Rhondda wedi'i hwynebu, mae'n gywilyddus ac rwy'n ei gondemnio. A da o beth fyddai clywed eraill yn condemnio'r gamdriniaeth honno yn hytrach na chondemnio Leanne Wood.  

Rwy'n credu mai'r etholwyr a ddylai benderfynu'r canlyniad. Ac fel y soniais sawl gwaith yma, mae'r etholwyr yn awr yn cynnwys y cannoedd o filoedd o bobl ifanc sydd wedi cael eu pen blwydd yn 18 oed ers y refferendwm, gan gynnwys un ferch i mi, fel mae'n digwydd. Nid oedd ganddynt lais bryd hynny, ac fe ddylai fod ganddynt lais yn awr. Eu dyfodol hwy yn fwy na neb sydd yn y fantol. A gadewch i'r bobl benderfynu—yr etholwyr, nid ystrywiau Stryd Downing, nid ymgeisydd am arweinyddiaeth y Blaid Geidwadol, nid Johnson, Rees-Mogg, Farage, ond y bobl. Sut y gallai'r awydd i fod mor ddemocrataidd ag y gallwn danseilio democratiaeth fel y mae rhai'n ei awgrymu—i fod mor gyfoes ac mor gyfredol ag y gallwn fod wrth fesur barn y cyhoedd?  

Pe bai pobl wedi cael cynnig gweledigaeth glir ynglŷn â beth oedd y dewis amgen yn lle aelodaeth o'r UE, beth yn union oedd Brexit yn ei olygu cyn y refferendwm, ni fyddem yn y sefyllfa hon yn awr. Soniodd Llyr am y gwaith a wnaed i fraenaru'r tir ar gyfer y refferendwm ar annibyniaeth yr Alban. Ond ni chafodd y gwaith paratoi hwnnw ei wneud cyn y refferendwm hwn. Mae'n rhaid i Lywodraeth y DU dderbyn y cyfrifoldeb am ruthro'r refferendwm gwleidyddol hwnnw—sef yr hyn ydoedd—drwodd ac rydym i gyd, ar y ddwy ochr i'r ddadl, yn medi'r hyn a heuwyd bryd hynny. Gallwn weld, ar y ddwy ochr i'r ddadl, mai camgymeriad oedd rhuthro i sbarduno erthygl 50 heb fapio'r llwybrau, ac rwy'n falch fod fy nghyd-aelodau o'r blaid yn San Steffan wedi pleidleisio dros beidio â gwneud hynny. Nid oeddem yn barod. Gall pawb ohonom, ar y ddwy ochr i'r ddadl, gytuno bod sefydliad y DU wedi bod yn hynod gyfeiliornus yn y modd y mae wedi camdrafod yr holl fater hwn.

Felly heddiw, rwy'n hyderus y byddwn yn pleidleisio i ddatgan cefnogaeth ddiamwys y Cynulliad hwn i refferendwm cadarnhau ar ba delerau bynnag a gynigir gan unrhyw Brif Weinidog i'r DU adael yr UE arnynt, gydag 'aros' ar y papur pleidleisio. Mae asesiad Plaid Cymru'n glir: mae'r Aelod a etholwyd ar ran UKIP yn ne-ddwyrain Cymru yn dweud bod Plaid Cymru wedi newid ei meddwl rywsut ar Brexit—cyfeiriodd at y ffaith ein bod wedi cyd-ysgrifennu'r Papur Gwyn 'Diogelu Dyfodol Cymru'. Rydym bob amser wedi bod yn ymrwymedig i'r farn mai'r ffordd orau ymlaen i ni yw aros yn yr Undeb Ewropeaidd. Yr hyn y mae'r gwaith ar y Papur Gwyn a'n pleidlais ar bleidleisiau mynegol yn San Steffan, er enghraifft, wedi'i ddangos yw ein bod wedi bod yn gyfrifol ers y refferendwm a'n bod wedi mabwysiadu'r safbwynt, os oes yn rhaid inni adael—nid ydym am wneud hynny—os oes rhaid inni adael, gadewch i ni o leiaf geisio lliniaru, gadewch inni o leiaf geisio meddwl 'Beth sydd o fudd i Gymru?' a chyflwyno'r achos dros yr hyn sydd orau i Gymru. Cawsom ein hanwybyddu, ac ar ôl llanastr y tair blynedd diwethaf, ydy, mae ein hasesiad yn parhau'n glir y byddai gadael yr Undeb Ewropeaidd—ein hasesiad ni—yn niweidiol i Gymru—yn ddrwg i ffermio, fel y trafododd Llyr; yn ddrwg i bobl ifanc, fel y clywsom gan Helen; i'r GIG; i'r economi. Rwy'n falch o sefyll ochr yn ochr â phobl eraill ar draws y pleidiau gwleidyddol yma yn y Cynulliad Cenedlaethol sy'n rhannu'r asesiad hwnnw. Ni fydd pawb yn cytuno â'r asesiad hwnnw, ond apêl yr hyn y galwn amdano heddiw yw nad ewyllys Plaid Cymru y dymunwn ei weld yn cael ei ddilyn, ond ewyllys y bobl heddiw. Gadewch i ni roi'r gair olaf i'r bobl, nid i ni, a gadael i'r bobl roi eu hasesiad o'r hyn sydd wedi digwydd ers Mehefin 2016. Mae ein dyfodol a dyfodol ein plant yn y fantol.

Y cwestiwn yw a ddylid derbyn y cynnig heb ei ddiwygio. A oes unrhyw Aelod yn gwrthwynebu? [Gwrthwynebiad.] Gohiriaf y bleidlais ar yr eitem tan y cyfnod pleidleisio. 

Gohiriwyd y pleidleisio tan y cyfnod pleidleisio.