Detholwyd y gwelliannau canlynol: gwelliant 1 yn enw Paul Davies, a gwelliant 2 yn enw Julie James. Os derbynnir gwelliant 1, caiff gwelliant 2 ei ddad-ddethol.

Rwy'n mynd i symud ymlaen yn awr at eitem 8 ar ein hagenda, sef dadl Plaid Cymru ar gyllideb Llywodraeth y DU a Chymru. Galwaf ar Adam Price i wneud y cynnig.

Cynnig NDM6595 Rhun ap Iorwerth

Cynnig bod Cynulliad Cenedlaethol Cymru:

1. Yn nodi o ran cyhoeddiad diweddar Llywodraeth y DU ar ei chyllideb:

a) nad oedd yn cynnwys cyhoeddiadau newydd penodol i Gymru; a

b) ei fod yn cynnwys adolygiadau ar i lawr ar gyfer twf economaidd, cynhyrchiant a buddsoddiad mewn busnesau.

2. Yn credu bod y newidiadau disgwyliedig i grant bloc Cymru yn adlewyrchu parhad mewn mesurau cyni aflwyddiannus yn hytrach nag adnoddau newydd.

3. Yn gresynu nad oedd cyhoeddiad Llywodraeth y DU ar y gyllideb yn ymrwymo i roi unrhyw gefnogaeth i Forlyn Llanw Bae Abertawe.

4. Yn galw ar Lywodraeth Cymru i gymryd camau i gael gwared ar y cap ar gyflogau’r sector cyhoeddus.

5. Yn annog Llywodraeth Cymru i sicrhau mwy o bwerau i wneud penderfyniadau ar fuddsoddiad mewn seilwaith ac economi Cymru.

Cynigiwyd y cynnig.

Diolch, Ddirprwy Lywydd. Roeddwn yn mynd i ddweud ei bod hi'n bleser codi i gyflwyno'r ddadl hon, ond mewn gwirionedd, os edrychwn ar sylwedd yr hyn rydym yn ei drafod, yna pleser yw'r peth olaf y mae rhywun yn ei deimlo. Pan gymerais ran yn nadl fyw Wales Live ar y gyllideb a gynhaliwyd gan y BBC, fe'm trawyd gan y montage a wnaethant, mewn gwirionedd, o adroddiadau teledu o newyddion BBC Cymru yn mynd yn ôl dros ddegawdau mewn ymateb i'r gyllideb, a vox pops ledled Cymru. Wyddoch chi, gallech weld y dilyniant hanesyddol, cyfuchliniau hanes economaidd Cymru, yn agor o'ch blaen, oherwydd yn y bôn roedd 'dim byd ynddi i Gymru' ar wefusau pobl mewn lluniau sepia o'r 1960au hyd heddiw: 'nid oes dim ynddi i Gymru'. Ac nid rhyw fath o bennawd taclus i ddatganiad i'r wasg gan Blaid Cymru yw hynny; rwy'n credu mai dyna yw profiad bywyd, mewn gwirionedd, i'r rhan fwyaf o'n pobl yn ôl dros genedlaethau. Oherwydd natur ganolgyrchol y grymoedd gwleidyddol ar yr ynysoedd hyn, atgynhyrchir hynny dro ar ôl tro ar ôl tro yn y blaenoriaethau economaidd—nid oes dim ynddi i Gymru. Ac felly, ni allai fod yn syndod. Roedd yn siom enfawr.

Nawr, y cyfle gwych hwn gyda'r morlyn llanw—rhaid i ni fod yno: roeddem wrth fan geni rhai o'r diwydiannau gant neu ddau o flynyddoedd yn ôl yn ystod y chwyldro diwydiannol. Wel, dyma gyfle inni fod wrth fan geni chwyldro diwydiannol newydd, ac mae hwnnw'n gyfle na allwn fforddio ei golli. Nid ydym yn gofyn am elusen fel gwlad, rydym yn gofyn am gymorth i helpu ein hunain. Am hynny y gofynnwn: y cyfle mewn gwirionedd i gynnull y sgiliau a'r adnoddau naturiol sydd gennym er budd ein cymdeithas, ac unwaith eto, cawn ein hamddifadu o'r cyfle hwnnw.

Felly, roedd y parhad hwnnw yno. Y parhad arall, nad oedd yn syndod eto, ond yn sicr roedd yn siom, oedd parhad economeg cyni, fel y gallem ei alw mae'n debyg. Gallem ei alw'n hynny, ond ni cheir fawr o  economegwyr o unrhyw safon a fuasai'n ei chefnogi bellach—ni fuasai Ysgol Awstria yn cefnogi'r math o economeg lem a welwn gan y Llywodraeth hon. Ac mae rheswm da iawn pam: oherwydd ein bod ar drothwy'r cyfnod economaidd mwyaf problemus a phryderus, rwy'n meddwl, a wynebwyd gennym ers sawl cenhedlaeth, a'r rhan a oedd yn newydd, wrth gwrs, yn y gyllideb oedd israddio'r rhagolygon ar gyfer twf. Mae'r Swyddfa Cyfrifoldeb Cyllidebol—y mae'n deg dweud mewn gwirionedd ei bod, dros nifer o flynyddoedd, wedi gorfod adolygu ei rhagolygon cynhyrchiant tuag at i lawr yn gyson—wedi cyflwyno rhagolwg twf diwygiedig o'r diwedd a oedd yn arwyddocaol tu hwnt, mewn gwirionedd, oherwydd dylai'r Aelodau wybod bod y Swyddfa Cyfrifoldeb Cyllidebol ddwy flynedd yn ôl yn unig yn rhagweld twf o 2.5 y cant. Felly, mae bron â bod wedi haneru'r rhagolwg hwnnw mewn gwirionedd.

Cafwyd cryn dipyn o ormodiaith, efallai, yn y modd y galwodd Larry Elliott hyn yn Suez economeg Prydain, yn yr ystyr mai'r gyllideb oedd yr adeg y sylweddolasom nad oeddem mwyach y grym yn y byd y credem ein bod ar un adeg. Ond wrth gwrs, cyfaddefodd y Canghellor ei hun nad yw'r DU mwyach yn un o'r pum prif economi; mae'n debyg o gael ei goddiweddyd gan India, ac erbyn diwedd y degawd yn sicr, rwy'n tybio. Ac os camwch yn ôl ac edrych ar y darlun ehangach, mae hon yn senario besimistaidd tu hwnt. Gallech ddweud bod hyn yn cyfateb i'n degawd coll—yr ymadrodd, wrth gwrs, a ddefnyddiwyd i ddisgrifio amgylchiadau arbennig Siapan, yn dilyn cwymp eu marchnad eiddo yn y 1990au cynnar. Rydym wedi cael degawd coll ym Mhrydain. Cawsom Sefydliad Resolution yn nodi mai hwn, yn dibynnu ar sut rydych yn ei fesur, yw'r cyfnod hiraf o ostyngiad mewn safonau byw, yn sicr ers 60 mlynedd—buasai rhai'n dadlau y gallwch fynd yn ôl ymhellach na hynny hyd yn oed.

Rydym wedi cael cyfartaledd o 1 y cant o dwf yn nhermau twf gwerth ychwanegol dros y degawd diwethaf. Rhaid i chi gofio bod tuedd hirdymor economi Prydain oddeutu 2 y cant. Mae hyn mor arwyddocaol ag y gallai fod. Mewn termau cymdeithasol, yn amlwg, os ydych yn bwrw yn eich blaen ar oddeutu 2 y cant a 2.5 y cant, mewn gwirionedd mae hynny'n arwain at godi safonau byw. Ar 1 y cant, mae'n arwain at y math o ostyngiad mewn safonau byw go iawn y mae Sefydliad Resolution yn ei nodi.

A wnewch chi ildio?

Gwnaf, yn sicr.

Diolch yn fawr iawn. Rwyf wedi nodi, wrth gwrs, fod yr economegydd yn y  Gronfa Ariannol Ryngwladol y llynedd wedi rhybuddio y bydd polisïau cyni'n gwneud mwy o niwed nag o les. Mae hynny'n dod yn ôl ar ein pennau yn awr, fel y dywedwch, gyda'r rhagolygon twf wedi eu hisraddio. Ond hefyd, a fuasai'r Aelod yn cytuno ei fod wedi cynyddu anghydraddoldeb sydd hefyd yn brifo lefel a chynaliadwyedd twf ac mai dyna a ddywedodd y Gronfa Ariannol Ryngwladol?

Daeth y Llywydd i’r Gadair.

Yn bendant. Credaf fod rhesymau strwythurol dwfn pam ein bod yn wynebu'r argyfwng hwn ar hyn o bryd ac mae gwaith y Sefydliad Ymchwil Polisi Cyhoeddus ar y Comisiwn Cyfiawnder Economaidd yn awgrymu hynny. Ceir agwedd gonfensiynol anghydraddoldeb cymdeithasol a chaiff honno ei hadlewyrchu hefyd mewn anghydraddoldeb tiriogaethol. Yn ein hachos ni, wrth gwrs, mae'r ddwy agwedd yn gymysg â'i gilydd. Oni bai eich bod yn mynd i'r afael â hynny, mewn gwirionedd, ni allwch ddod allan o'r rhigol rydym ynddi mewn gwirionedd.

Os edrychwch ar y ffigurau hefyd, rydym wedi cael cynnydd o 1 y cant—lefel wael iawn o dwf—dros y degawd diwethaf. Bob degawd ers y 1970au, cafwyd dirwasgiad gwirioneddol—twf negyddol. Nid ydym wedi cael hwnnw eto. Hynny sy'n rhythu arnom ar hyn o bryd. oherwydd os meddyliwch am y peth, mae hyd yn oed y twf o 1 y cant a gawsom wedi'i seilio ar gynnydd mewn adnoddau llafur, oherwydd gostyngiad mewn diweithdra, cyfradd gyflogaeth uwch nag erioed, mewnfudo—rhaid i mi ei ddweud—uwch nag erioed a phobl yn gweithio oriau hwy hefyd. Mae'r pethau hyn oll naill ai'n mynd tuag at yn ôl, yn achos mewnfudo, a chydag oriau gwaith ac ati, mae terfyn naturiol ar allu'r economi i gynnal ei hun drwy ychwanegu mewnbwn llafur. Mae'r llong honno wedi hwylio bellach. Rydym bellach ar benllanw hynny.

Y prif ddangosydd go iawn, wrth gwrs, yw allbwn yr awr—cynhyrchiant gwirioneddol. Nid yw hwnnw wedi tyfu ers degawd. Mae hynny'n ddigynsail i economi ddatblygedig fel y DU. Felly, mae pethau'n wael. Yn sicr, credaf fod y dangosyddion yn dangos eu bod yn mynd i fynd yn llawer iawn gwaeth, ac nid wyf wedi crybwyll y gair 'B' hyd yn oed. Rwy'n ceisio bod yn ddoeth ac yn wrthrychol ynglŷn â hyn. Gadewch i ni dynnu'r wleidyddiaeth allan ohono. Yn sicr, yn y tymor byr, mae hwn yn mynd i fod yn gyfnod cythryblus iawn i'r economi. Bydd yna enillwyr a chollwyr a gallwch ddewis ble y rhowch eich bys ar y deial yn hynny o beth. Ond mae'n debyg ein bod yn y cyfnod economaidd mwyaf brawychus a wynebwyd gennym ers cenhedlaeth.

Beth yw'r goblygiadau i ni yng Nghymru? Wel, rwy'n credu mai'r hyn sydd gennym i'w wneud—. Ni allwn ynysu ein hunain rhag y dylanwadau macroeconomaidd ehangach hyn—nid ar unrhyw gyfrif; mae hynny'n amlwg. Ond rhaid inni geisio hawlio i ni ein hunain gymaint o liferi a chymaint o ymreolaeth ag y gallwn yn y cyd-destun economaidd anodd hwn, a'r cyd-destun gwleidyddol sydd hyd yn oed yn waeth. Roedd y diweddar Rhodri Morgan yn arfer siarad am y ffordd roedd economi Cymru wedi cerfio lle iddi ei hun mewn rhaniad llafur i bob pwrpas—rhaniad llafur tiriogaethol ar draws y DU. Ac ar un ystyr, roedd rhyw fath o gompact—cafwyd rhyw fath o gompact tiriogaethol a chymdeithasol. Roedd yna gilfach roedd Cymru, am gyfnod, wedi cerfio iddi ei hun mewn gwirionedd drwy gytundeb. Mae hynny i gyd wedi ei chwalu wrth gwrs; nid ydym wedi cael polisi economaidd rhanbarthol go iawn yn y DU ers dros 40 mlynedd. Ac felly mae'r compact tiriogaethol hwnnw wedi mynd, ac o dan yr amgylchiadau hynny, er na allwn ynysu ein hunain yn llwyr, rhaid inni geisio mapio cymaint o'n llwybr ein hunain ag y bo modd.

Yr un darn bach yng nghyllideb y DU, yr un pwynt yng nghanol yr holl wae—mae yna bob amser ambell lafn o olau—ac yn ddiddorol, yr un rhan lle mae, mewn gwirionedd, yn mynd yn gwbl groes i bopeth arall o ran y cyfeiriad teithio, yw cyhoeddi'r strategaeth ddiwydiannol. Felly, yma mae gennych ailddyfeisio neu ailgyflwyno syniad o 40 neu 50 mlynedd yn ôl, a oedd yn chwaer i bolisi rhanbarthol, ac mewn gwirionedd, mae gennych, er enghraifft, y cynnydd mwyaf yn y gwariant ar ymchwil a datblygu— cynnydd o oddeutu £4.7 biliwn dros y cyfnod dan sylw—a welsom ers 40 mlynedd o ran polisi arloesi. Nawr, rhaid i chi gofio, mewn economi £2 triliwn, nid yw £4.7 biliwn yn mynd i ateb ein holl broblemau. Ond mae'n ysgogiad pwysig, ac mae angen inni yng Nghymru wneud yn siŵr, am ein bod wedi bod yn eithaf gwael yn y gorffennol, mewn gwirionedd—nid ydym erioed wedi cael ein cyfran deg o arian Cynghorau Ymchwil y DU o ran y prifysgolion, nid ydym erioed wedi cael ein cyfran deg o arian Innovate UK o ran polisi arloesedd diwydiannol. Rhaid inni fod yn llawer doethach a gwneud yn siŵr y gallwn fanteisio ar yr ychydig gyfleoedd cadarnhaol sydd ar y gorwel, a gwneud yn siŵr hefyd fod gennym y strwythurau a'r dulliau ar waith, fel y gallwn ddefnyddio'r arian hwnnw yn y ffordd ddoethaf a mwyaf deallus.

A rhaid i mi ddweud wrth Lywodraeth Cymru hefyd, ar adeg pan fo Llywodraeth y DU—yr un peth y mae'n ei wneud rwy'n cytuno ag ef, yw cynyddu'r buddsoddiad mewn arloesedd yn aruthrol ac mewn meysydd eraill o wella cynhyrchiant. Rydym yn torri ein cyllideb arloesi yn sylweddol. Ceir toriad o 78 y cant, mewn cyfalaf a refeniw gyda'i gilydd, yn llinell derfyn gwariant y gyllideb arloesi yng nghyllideb ddrafft Llywodraeth Cymru. Mae hynny'n wallgofrwydd economaidd, yn hurtrwydd economaidd does bosibl, ar adeg pan fo'n rhaid i ni ailddyfeisio ein hunain am yr union resymau a nodais, oherwydd rydym ar drothwy cyfnod eithriadol o ansicr yn wir.

Rwyf wedi dethol y ddau welliant i'r cynnig. Os derbynnir gwelliant 1, caiff gwelliant 2 ei ddad-ddethol. Galwaf ar Nick Ramsay i gynnig gwelliant 1 a gyflwynwyd yn enw Paul Davies. Nick Ramsay.

Gwelliant 1. Paul Davies 

Dileu popeth a rhoi yn ei le:

Cynnig bod Cynulliad Cenedlaethol Cymru:

1. Yn nodi'r cynnydd o £1.2 biliwn yng nghyllideb Cymru dros bedair blynedd o ganlyniad i symiau canlyniadol Barnett sy'n deillio o gyllideb y DU.

2. Yn nodi'r cynnydd o £67 miliwn yng nghyllideb Cymru o ganlyniad i'r fframwaith cyllidol a drafodwyd rhwng Llywodraeth Cymru a Llywodraeth y DU.

3. Yn nodi'r ymrwymiad yng nghyllideb y DU i ddechrau trafodaethau ffurfiol ar gyfer bargen twf gogledd Cymru.

Cynigiwyd gwelliant 1.

Diolch. O, Adam, Adam, Adam, rhaid imi ddweud, fe fwynheias eich araith ychydig yn fwy na'r cynnig ei hun. Fe wnaethoch o leiaf gyrraedd y llygedyn o oleuni ar y diwedd, gan ei gwneud hi'n werth i mi godi yn y bore, mae'n debyg, a dod i'r gwaith, ac fe sonioch am y gyllideb ar y diwedd.

Edrychwch, gan gyfeirio at y cynnig ei hun, rwy'n hoffi bod yn gadarnhaol ynglŷn â rhai agweddau ar gynigion ac nid oedd llawer yn gadarnhaol yn y cynnig hwn, a bod yn deg. Nid wyf yn credu y buasai Llywodraeth bresennol y DU yn datgan mai hi yw'r peth gorau ers cyn cof, ond rwy'n meddwl ei bod yn haeddu ychydig mwy o glod nag a roesoch iddi yno o leiaf, ac yn y cynnig hwn.

Nid fy ngwaith i yw dod yma i amddiffyn Llywodraeth y DU, er mai fy mhlaid sydd mewn grym yno. Fy ngwaith i yw dod yma i gynrychioli fy etholwyr yng Nghynulliad Cenedlaethol Cymru ac i siarad am yr hyn y gallwn ei wneud yma yn y Siambr hon. A dyna pam roeddwn braidd yn siomedig ynglŷn â chywair y cynnig hwn, oherwydd rwy'n credu ei fod yn oedi braidd ar y negyddol ac nid yw'n sôn am y cadarnhaol: yr hyn y gallwn ei wneud. [Torri ar draws.]

Os cawn droi at ein gwelliannau, rydym eisiau nodi'r £1.2 biliwn—[Torri ar draws.] Byddaf yn sôn amdanoch mewn ychydig, Simon, peidiwch â phoeni. Hoffem nodi'r cynnydd o £1.2 biliwn yng nghyllideb Cymru dros bedair blynedd o ganlyniad i'r gyllideb hon. Nawr, rwy'n gwybod fy mod yn mynd i ragweld ymateb yr Ysgrifennydd cyllid yn nes ymlaen drwy ddweud bod cyfran o'r arian hwnnw'n gyfalaf trafodiadau ariannol. Soniwyd am hyn gan Gadeirydd y Pwyllgor Cyllid yn ystod y sesiwn a gawsom yn gynharach. Mae'n derm sydd wedi codi'i ben ac nid wyf yn siŵr fod pobl yn ei drafod wrth y bwrdd brecwast ledled Cymru, ond fel y bydd yr Ysgrifennydd cyllid yn sicr o ddweud wrthym, mae'n ei gwneud yn anos ei ddefnyddio. Ond fel rwy'n siŵr y buasai'r Ysgrifennydd cyllid yn cydnabod, o leiaf mae'n fwy o arian yn dod i ni nag a oedd gennym o'r blaen, ac mae hynny'n allweddol i'r gyllideb hon: mae arian ychwanegol yn dod i Gymru, felly nid yw pethau'n gwbl ddiobaith.

Wrth gwrs, rhaid inni groesawu'r gyfran o'r cyllid ychwanegol sy'n dod i Gymru o ganlyniad uniongyrchol i fframwaith cyllidol yr ymladdwyd yn galed amdano ac a negodwyd rhwng Llywodraeth Cymru a Llywodraeth y DU. Fel y dywedodd Ysgrifennydd y Cabinet yn deg iawn, nid yw'n swm anferth o arian o safbwynt cyllideb Cymru yn ei chyfanrwydd, ond mae'n arian ychwanegol na fuasai wedi digwydd heb y cytundeb hwn, ac rwy'n talu teyrnged iddo yn y trafodaethau hynny, ac yn wir i Lywodraeth y DU. Rwy'n falch fy mod wedi cael rôl fach i'w chwarae ar hyd y ffordd, yn helpu gyda'r broses honno.

Nid wyf hyd yn oed yn dweud y dylid cau'r drws ar ddiwygio Barnett yn y dyfodol. Credaf fod yna achos o hyd, nad ydym yn tueddu i siarad amdano mwyach, ond mae yna achos hirdymor, rwy'n credu, dros adolygu'r mecanweithiau sy'n ariannu Cymru'n gyffredinol. Efallai y gellir gwneud hynny ar y cyd â'r fframwaith cyllidol, oherwydd credaf y buasai pob un ohonom yma am gael y fargen orau sy'n bosibl i Gymru, a dros amser, mae dulliau ariannu'n dyddio. Felly, gobeithio y gellir trafod hynny yn y dyfodol pan fyddwn yn edrych ar ddyraniadau cyllideb y DU.

Wrth gwrs, mae ein gwelliant hefyd yn nodi cynnydd a wnaed ar fargen twf gogledd Cymru hefyd. Rydym wedi galw am hynny ers amser hir. Mae yn y gyllideb hon, felly mae'n newyddion da. Ni chlywais i hynny'n cael sylw—efallai fy mod wedi colli hynny. Nid oedd i'w weld yn cael ei grybwyll yn sylwadau Adam Price. Nid oedd i'w weld yn cael ei grybwyll yn y cynnig, ychwaith. Pa mor aml y mae Aelodau yn y Siambr hon, yn enwedig Aelodau o ogledd Cymru, yn sefyll ar eu traed i ddweud mewn dadleuon nad ydym yn credu bod digon yn mynd i ogledd y wlad, ac nad oes digon yn mynd i rannau gwledig o Gymru? Felly, dyma enghraifft lle y ceir ffocws ar ran o Gymru. Mae Adam Price yn iawn, mae rhannau o Gymru wedi cael eu hesgeuluso yn y gorffennol, a dyma ymgais, o leiaf, i unioni hynny mewn rhyw ffordd.

Clywais yr hyn a ddywedoch am y cynnydd, neu'r diffyg cynnydd fel roeddech chi'n ei weld, ar forlyn llanw bae Abertawe, a byddwn yn parhau i alw am hynny. Credwn fod y morlyn llanw yn ddarn pwysig iawn o seilwaith ar gyfer economi Cymru. Iawn, efallai nad yw wedi bod yn flaenllaw yn y gyllideb hon, ond mae'n hysbys ein bod yn dal i alw am y morlyn llanw hwnnw—ac nid y blaid hon yn unig, wrth gwrs, ond y blaid gyferbyn a phlaid y Llywodraeth. Mae'n agos iawn at galon Mike Hedges yn ogystal, rwy'n gwybod, felly byddwn yn parhau i edrych am gynnydd ar hynny.

Wrth gwrs, rydym yn cael trydaneiddio rheilffordd y Great Western—i Gaerdydd, rwy'n cyfaddef, cyn i chi neidio ar eich traed. Mae tollau Hafren yn cael eu dileu. Pa mor hir y buom yn galw am hynny? Mae hynny'n newyddion da, onid yw? Felly, dyna lygedyn arall o olau ar ben draw'r twnnel, neu ar ben draw'r bont, os maddeuwch y chwarae ar eiriau. Felly, dyna ymrwymiad gan Lywodraeth y DU sy'n mynd i ddigwydd. Hefyd, wrth gwrs, ceir ymrwymiad Llywodraeth y DU i ariannu gwaith cynnal a chadw ar y bont honno yn y dyfodol, heb i ni orfod ysgwyddo'r gost i gyd yma yng Nghymru. Felly, mae hynny'n dda hefyd. Gadewch i ni gydnabod y pethau cadarnhaol.

Os caf grybwyll gwelliant y Llywodraeth yn fyr iawn, roeddwn yn synnu braidd ei bod yn dileu pwynt 4 y cynnig ac yna'n ei adfer mewn fformat wedi'i aralleirio sy'n dweud yr un peth yn y bôn, ond yn ceisio beio Llywodraeth y DU yn hytrach na beio Llywodraeth Cymru. Ond nid wyf am ymyrryd mewn galar preifat rhwng Plaid Cymru a Llafur ar hynny.

Adam Price, fe wnaethoch rai pwyntiau da iawn—fel y gwnewch bob amser, a bod yn deg—ond rwy'n meddwl y gallech fod wedi bod ychydig yn fwy gobeithiol ynglŷn â'r rhagolygon i'n heconomi. Rwy'n ddiolchgar na wnaethoch sôn am y gair 'B', oherwydd credaf fod pob un ohonom wedi cael digon ar glywed hwnnw'n cael ei grybwyll dros yr ychydig wythnosau diwethaf. Ond mae mwy na llygedyn o olau ar ben draw'r twnnel, a gadewch i bob un ohonom yn y Cynulliad hwn weithio gyda'n gilydd i anfon neges gadarnhaol at Lywodraeth y DU: ie, rhowch fwy o gymorth i ni yn y dyfodol, ond o leiaf rydym yn cyrraedd rhywle.

Galwaf ar Ysgrifennydd y Cabinet dros Gyllid i gynnig yn ffurfiol gwelliant 2 yn enw Julie James.

Gwelliant 2. Julie James

Dileu popeth ar ôl pwynt 3 ac ychwanegu pwyntiau newydd:

Yn galw ar Lywodraeth y DU i gael gwared ar y cap a osodwyd ganddi ar gyflogau’r sector cyhoeddus ac ariannu codiad cyflog i holl weithwyr y sector cyhoeddus yn llawn.

Yn galw ar Lywodraeth y DU i ddatganoli mwy o bwerau i Gymru i wneud penderfyniadau am fuddsoddi mewn seilwaith er mwyn cefnogi economi Cymru.

Cynigiwyd gwelliant 2.

Yn ffurfiol.

Diolch i Nick Ramsay am o leiaf ymdrechu i gyfiawnhau’r gyllideb, ond yn ein barn ni, mae Cymru ar ei cholled yn dilyn cyhoeddi cyllideb a oedd wedi’i dylunio i dyfu economi de-ddwyrain Lloegr ar draul pob rhan arall o’r Deyrnas Gyfunol.

Cyllideb o gyni oedd hon ym mhob ystyr. Nid yn unig y cawsom ni addewid o fwy o lymder ariannol gan y Canghellor; mi gawsom ni hefyd ein hatgoffa o dlodi uchelgais y Ceidwadwyr, a’u diffyg tosturi pan fo'n fater o drin aelodau mwyaf bregus cymdeithas. Prin ydy’r pynciau sydd wedi amlygu hyn yn fwy dros y misoedd diwethaf na chredyd cynhwysol.

Efallai bod angen rhoi croeso gofalus i gadarnhad y Canghellor y bydd pecyn gwerth £1.5 biliwn yn cael ei ryddhau i fynd i’r afael â’r problemau niferus sydd wedi codi yn sgil cyflwyniad y system hynod ddiffygiol yna. Ond, efallai mai cyfaddefiad bod y system yn torri lawr oedd hynny mewn gwirionedd.

O’r diwedd, ar ôl i filoedd o unigolion a theuluoedd ddioddef yn ddiangen, mi fydd Llywodraeth San Steffan yn cael gwared ar y cyfnod aros saith diwrnod. Serch hynny, ac yn ôl yr arfer, nid yw'r gyllideb wedi mynd ddigon pell ar gyfer pobl Cymru ar y mater o ddiwygio lles. Diolch i adroddiad yr IFS ar dlodi plant, rydym yn gwybod y bydd Cymru ymysg yr ardaloedd a fydd yn dioddef fwyaf yn sgil diwygio lles. Yn barod, rwy'n gweld llawer gormod o bobl yn cael eu gorfodi i droi at fanciau bwyd ac yn wynebu cael eu troi allan o'u tai o ganlyniad i'r llanastr mae'r Torïaid yn ei wneud o daliadau lles. Pan mae'n fater o warchod rhai o unigolion mwyaf bregus cymdeithas, mae'r ysgrifen ar y mur.

Mae'n hen bryd datganoli gweinyddiaeth rhai elfennau o'r system lles i Gymru os ydym ni am amddiffyn ein dinasyddion rhag gweithredoedd y Ceidwadwyr ar eu gwaethaf. Byddai hyn yn galluogi Llywodraeth Cymru i amrywio amlder taliadau, i roi terfyn ar y diwylliant o oedi a chosbi, ac i sicrhau mai unigolion nid cartrefi fydd yn derbyn taliadau. Mae hyn eisoes yn digwydd yn yr Alban. Yno, mae Llywodraeth yr SNP wedi newid amlder y taliadau o rai misol i rai bob pythefnos; mae'r elfennau tai yn cael eu talu'n uniongyrchol i landlordiaid; ac mae gofyn i Weinidogion gynnig cymorth i bobl sydd â'r hawl i hynny.

Wrth gwrs, diwedd y gân ydy'r geiniog ac mae yna nifer wedi honni yn y Siambr yma na all Cymru fforddio i gymryd yr awenau dros weinyddu elfennau o les. Ond, mae yna wers werthfawr i'w dysgu o achos yr Alban. Cafodd yr arian i weinyddu'r elfennau hynny a oedd yn nwylo San Steffan yn flaenorol ei drosglwyddo'n uniongyrchol i'r Alban fel rhan o'r grant bloc, ac felly nid oedd cost ychwanegol. Rwyf felly yn galw ar Lywodraeth Cymru i negodi am setliad tebyg er mwyn i ni gael gweinyddu rhai elfennau o gredyd cynhwysol a'r system lles ein hunain. Wedyn, fe allwn warchod dinasyddion Cymru rhag polisïau creulon y Ceidwadwyr yn San Steffan. Mae'n bryd mynnu datganoli hyblygrwydd taliadau a'r elfen tai o gredyd cynhwysol, gyda'r amcan o sicrhau fframwaith cyllidol sy'n gallu hwyluso datganoli'r elfennau hynny.

Dyma siawns euraidd i brofi gwerth datganoli fel arf sydd yn gweithio er budd pobl Cymru. Dangoswn ni fod yna ffordd fwy cyfiawn, mwy cydradd a mwy caredig o lywodraethu. Dangoswn barodrwydd i weithredu elfennau o'r system lles ein hunain, er mwyn dangos bod yna ffordd well o wneud pethau er lles ein trigolion mwyaf bregus.

Ymddengys bod y Llywodraeth Geidwadol yn San Steffan bellach yn derbyn cynnydd twf isel, cynhyrchiant isel a diffyg twf neu ostyngiad mewn cyflogau real i'r mwyafrif fel math newydd o realiti economaidd. A gaf fi ddweud o'r cychwyn nad wyf yn derbyn hynny? Mae cynhyrchiant isel yn ganlyniad uniongyrchol i bolisïau'r Llywodraeth. Mae cyflogau'n isel; mae'n hawdd cyfyngu ar oriau neu derfynu cyflogaeth gweithwyr; mae llawer o gwmnïau'n pryderu o ddifrif ynglŷn â'r cyfeiriad y mae'r economi'n mynd iddo. Felly, mae'n anochel na fydd buddsoddi mewn offer a fuasai'n cynyddu cynhyrchiant yn digwydd, ac o ganlyniad i hynny bydd y cynnydd mewn cynhyrchiant yn arafu ymhellach. 

Buasai'n anfoesgar peidio â chroesawu'r arian ychwanegol—mae £1.2 biliwn yn ffigur mawr. Bydd y gyllideb refeniw yn cynyddu £215 miliwn a bydd y gyllideb gyfalaf yn cynyddu oddeutu £1 biliwn, dros 4 blynedd, sy'n cyfateb i ychydig o dan £54 miliwn o refeniw ychwanegol y flwyddyn. Neu fel y mae Andrew R.T. Davies newydd ei ddisgrifio, digon i gael Betsi Cadwaladr allan o drafferth. Er bod croeso iddo, nid dyma'r math o swm i ddod â chyni i ben. Yn sicr nid yw'n ddigon i newid economi.

O'r cyfalaf o £1 biliwn, mae £650 miliwn o gyllid cyfalaf ychwanegol ar ffurf cyllid sy'n rhaid ei ad-dalu i Drysorlys y DU, ac mae cyfyngiadau tynn ar yr hyn y gellir ei wario arno. Felly, mae hynny'n gadael £350 miliwn, neu ychydig o dan £90 miliwn y flwyddyn. Pan edrychwch ar beth ydyw mewn gwirionedd, fe welwch nad yw'n agos at fod mor atyniadol ag y ceisiodd y Llywodraeth wneud iddo edrych.

Fodd bynnag, hyd yn oed gyda'r cyllid ychwanegol hwn, bydd cyllideb Llywodraeth Cymru 5 y cant yn is mewn termau real yn 2019-20 nag ydoedd yn 2010-11. Mae'r Ceidwadwyr yn dilyn yr un polisïau aflwyddiannus ag a oedd gan Herbert Hoover yn America'r 1930au, pan lwyddodd i droi dirywiad ariannol yn ddirwasgiad. Cofiwch hyn, fel y dywedodd Adam Price yn gynharach, nid ydym wedi cael dirywiad yn ein heconomi eto, sy'n dod bob 10 mlynedd neu fwy; rydym yn aros am hynny. Ac er gwaethaf hynny, rydym yn dal i wneud yn wael iawn wrth i ni symud ar hyd y gwaelod. Mae'r dirwasgiad eto i ddod.

Cymerodd fargen newydd Franklin Roosevelt i economi America dyfu. Bydd yn cymryd bargen newydd Jeremy Corbyn i gael economïau Cymru a Phrydain i symud. Roedd y Ceidwadwyr yn arfer dweud eu bod yn rhedeg yr economi fel y mae aelwyd yn rhedeg ei heconomi hithau. Pe bai aelwydydd yn dilyn eu polisïau, ni fuasai neb yn prynu tŷ mwy o faint neu'n cynyddu eu morgais.

Cytunaf â'r rhan o'r cynnig sy'n dweud y dylem resynu at y ffaith na wnaeth cyllideb Llywodraeth y DU unrhyw beth i ymrwymo i forlyn llanw Abertawe. Mae'n rhaid i chi fuddsoddi mewn technoleg newydd. Rydym yn gwybod bod morlynnoedd llanw'n ddibynadwy o ran cynhyrchu trydan. Gwyddom eu bod yn ynni adnewyddadwy. Mewn gwirionedd, gall rhywun ddweud wrthyf beth fydd y llanw ymhen 100 mlynedd. Dyma dechnoleg sydd, oherwydd llanw afon Hafren, yn rhoi mantais enfawr inni yn Abertawe, lle y ceir yr amrediad llanw ail uchaf drwy'r byd, sy'n cyrraedd uchafbwynt o 50 troedfedd. Mae gennym fantais fel gwlad; mae angen inni ei defnyddio.

Fe gaiff y morlynnoedd llanw eu hadeiladu; bydd un yn cael ei adeiladu yn Abertawe. Y cwestiwn yw pryd. Os mai ni yw'r cyntaf, rydym yn datblygu'r dechnoleg, rydym yn datblygu'r gadwyn gyflenwi ac rydym yn dod yn allforiwr y dechnoleg. Os ydym yn rhif 20, rydym yn dod yn fewnforiwr. Dyna a ddigwyddodd gyda thyrbinau gwynt. Caiff tyrbinau gwynt eu cynllunio a'u gwneud yn Nenmarc a'r Almaen yn awr, am eu bod yno ar y dechrau. Rhaid i chi fod yno ar y dechrau i ddatblygu diwydiant. Lle mae'r sgiliau cynllunio'n bodoli, maent yn datblygu'r gadwyn gyflenwi. Maent yn cael yr holl fanteision. Dyna pam, pan fydd gennym dyrbinau gwynt yn dod i mewn, rydym yn eu gweld yn dod ar gwch ac yna'n cael eu cludo i ble bynnag y maent yn mynd ar lorïau mawr iawn neu'n ôl allan i'r môr ar gwch. Ond rydym yn gwybod bod ganddynt fantais am eu bod yno'n gyntaf, ac mae'n bwysig iawn ein bod ni yno'n gyntaf.

Mae gweithwyr y sector cyhoeddus yn talu'r pris am yr argyfwng bancio a mesurau cyni aflwyddiannus y Torïaid. Mae Plaid Cymru yn galw ar Lywodraeth Cymru i roi camau ar waith i gael gwared ar y cap ar gyflogau'r sector cyhoeddus. Yr hyn y maent wedi anghofio ei ychwanegu oedd 'A mwy o ddiswyddiadau yn y sector cyhoeddus yng Nghymru.' Gan mai incwm sefydlog sydd gan Lywodraeth Cymru yn y bôn, gyda symiau bach yn unig yn ddyledus oherwydd ei pholisïau treth ac unrhyw incwm y mae'n ei gael i mewn, yna mae pob ceiniog y mae'n ei wario ar rywbeth yn gorfod dod oddi ar rywbeth arall—. Mae'n ddrwg gennyf.

O ystyried eich sylwadau am yr argyfwng bancio, sut y buasech yn ymateb i gyhoeddiad y Sefydliad Astudiaethau Cyllid ym mis Ionawr 2009, a ddywedai fod

Llafur wedi mynd i mewn i'r argyfwng presennol gydag un o'r diffygion mwyaf yn ei chyllideb strwythurol yn y byd diwydiannol a dyled fwy na'r rhan fwyaf o wledydd y Sefydliad ar gyfer Cydweithrediad a Datblygiad Economaidd, ar ôl gwneud llai i leihau dyled ac—yn arbennig—benthyca na'r rhan fwyaf ers 1997.

Mewn geiriau eraill, fe dorrodd Llafur y cylch economaidd Keynesaidd a gadael cyni ar ei ôl.

Wel, nid yw hynny'n wir, ydy e? Nid wyf yn meddwl fod unrhyw un yn credu hynny—y darn am adael cyni ar ei ôl. Hynny yw—

Y Sefydliad Astudiaethau Cyllid ydyw.

A wnewch chi gymryd ymyriad gennyf fi yn ogystal? Ar fater y cap ar gyflogau'r sector cyhoeddus, mae ein pwynt ni ym Mhlaid Cymru yn eithaf syml mewn gwirionedd: gwnaethoch addewid yn eich maniffesto etholiad yn gynharach eleni i gael gwared ar y cap ar gyflogau'r sector cyhoeddus. Rydych mewn sefyllfa yn Llywodraeth Cymru yma i gael gwared arno. Nid yw pa un a ydych yn credu ei fod yn bosibl neu'n fforddiadwy ai peidio naill ai yma nac acw. Dywedasoch y buasech yn ei wneud ac—[Torri ar draws.] Nid ydych yn—[Torri ar draws.] Dywedasoch y buasech yn ei wneud; mae gennych yr opsiwn i wneud hynny; nid ydych yn ei wneud.

Maniffesto etholiad cyffredinol ydoedd, a phe bawn wedi ennill yr etholiad cyffredinol, buasai wedi cael ei godi. Buasai wedi cael ei godi yn Lloegr, Cymru, yr Alban ac Iwerddon. Dyna'r pwynt—

Beth sydd a wnelo hynny â'r peth?

Oherwydd os gwnewch hynny, rydych yn mynd i achosi diswyddiadau. Credaf fod Llywodraeth Cymru wedi cael pethau'n hollol iawn drwy ofyn am gefnogaeth i'w godi ac y dylai'r arian ddod o San Steffan. Roeddem yn mynd i—. Mae'n ddrwg gennyf—

Gallwch ei wneud.

Roedd Llafur yn mynd i wneud y pethau hyn pe bawn wedi ennill yr etholiad cyffredinol. Rhoesoch lawer o bethau yn eich maniffesto ar gyfer etholiad diwethaf y Cynulliad. A ydym yn eich dwyn i gyfrif am y rhai nad ydych wedi'u cyflawni am nad ydych mewn grym?

A gaf fi wneud un pwynt pwysig iawn i gloi? Yn dilyn y ddadl ddoe ar entrepreneuriaeth, oni bai y gwneir y contractau'n ddigon bach i gwmnïau o Gymru wneud cais amdanynt, ni fydd manteision llawn yn cael eu teimlo yng Nghymru.

Yn olaf, mae Llywodraeth Cymru yn gwneud cam â phobl Cymru a Phrydain.

Nid oedd cyhoeddiad cyllidebol Llywodraeth y DU yn chwyldroadol ac er bod y cyllid ychwanegol i Gymru i'w groesawu, roedd yn siomedig nad oedd unrhyw gyhoeddiad ar forlyn llanw bae Abertawe.

Mae bron i flwyddyn ers i adolygiad Hendry gael ei gyflwyno i Lywodraeth y DU, ac eto ni chawsom ddim heblaw distawrwydd gan Weinidogion y DU. Testun mwy o bryder na'r diffyg unrhyw sôn am y morlyn gan y Canghellor oedd y ddogfen a gyhoeddwyd ochr yn ochr â'r gyllideb a nodai na fuasai unrhyw gymorthdaliadau newydd ar gyfer trydan carbon isel am o leiaf wyth mlynedd arall.

Roedd gobaith fod y diffyg cyhoeddiad yn y gyllideb yn deillio o'r ffaith bod ynni'r llanw yn cael lle blaenllaw yn strategaeth ddiwydiannol Llywodraeth y DU. Yn anffodus, nid oedd y strategaeth ddiwydiannol yn crybwyll ynni'r llanw yng Nghymru, gan ganolbwyntio yn hytrach ar fanteisio i'r eithaf ar yr economi forol ucheldiroedd ac ynysoedd yr Alban. Mae pob un ohonom yn y Siambr hon eisiau gweld Cymru ar y blaen mewn perthynas ag ynni'r llanw, a gobeithiaf fod y diffyg newyddion ar y mater hwn gan Lywodraeth y DU—[Torri ar draws.] Gwnaf, yn sicr.

Rwy'n ei gymryd yn ôl; roeddwn yn meddwl fod cyfraniad Adam Price yn ymgeisio am yr elfen ddigalon. Rydych newydd sôn am ucheldiroedd ac ynysoedd yr Alban. Onid yw'n dda fod ucheldiroedd ac ynysoedd gogledd Cymru'n mynd i gael bargen twf gogledd Cymru, oherwydd cawsom yr ymrwymiad hwnnw o'r diwedd?

[Torri ar draws.] Ydw, yn sicr. Mae pob un ohonom yn y Siambr hon eisiau gweld Cymru ar blaen o safbwynt ynni'r llanw, a gobeithiaf nad yw'r diffyg newyddion ar y mater hwn gan Lywodraeth y DU yn arwydd o newyddion drwg i ddod. Er gwaethaf y diffyg eglurder ar y morlyn llanw, fe wnaeth cyllideb yr hydref ddarparu rhywfaint o newyddion da i Gymru.

Rydym wedi gweld cynnydd yng nghyllideb Cymru o ganlyniad i'r fframwaith cyllidol newydd a £1.2 biliwn ychwanegol dros y pedair blynedd nesaf. Mater i Lywodraeth Cymru yn awr yw gwneud y gorau o'r manteision i Gymru o'r arian ychwanegol yn y gyllideb a strategaeth ddiwydiannol y DU—a byddaf yn gwylio'r pwynt hwn yn gyson.

Mae Cymru yn parhau i fod yn un o rannau tlotaf y DU—yn wir, mae'n un o rannau tlotaf Ewrop—ac rwy'n annog Llywodraeth Cymru i ddefnyddio'r arian ychwanegol i ariannu cynlluniau i fynd i'r afael â'r bwlch cyfoeth sy'n lledu rhwng Cymru a Lloegr. Ddoe, cyhoeddodd y Comisiwn Symudedd Cymdeithasol ei adroddiad ar gyflwr y genedl ar gyfer 2017 sy'n amlygu bod enillion wythnosol cyfartalog yn is o lawer yng Nghymru nag yn Lloegr, a bod chwarter y bobl yng Nghymru yn ennill llai na'r cyflog byw gwirfoddol. Mae'r adroddiad yn tynnu sylw at y ffaith—[Torri ar draws.] Mae'n flin gennyf. Iawn.

Diolch i chi—diolch am dderbyn ymyriad. Ie, rydych chi'n iawn i nodi bod mwy o arian wedi ei roi i mewn yn y flwyddyn hon, o ran yr arian ychwanegol, ond os edrychwch ar y ffigurau real mewn gwirionedd, byddwn 7 y cant yn is yn awr. Byddwn yn cael 7 y cant yn llai, mewn termau real, nag a gaem cyn i'r Llywodraeth Geidwadol hon ddod i rym. Felly, credaf mai'r ffigur go iawn yw—. Ac rwy'n gobeithio y byddwch yn cytuno â mi fod trosglwyddo ychydig symiau o arian i lawr i wneud iddo edrych yn dda ar gyfer y penawdau yn claddu'r gwirionedd ein bod yn dal i fod ar ein colled.

Ydw, a rhaid inni reoli'r hyn a gawn yn ofalus iawn. Mae'r adroddiad yn tynnu sylw at y ffaith mai ardal awdurdod lleol Castell-nedd Port Talbot yw'r ardal waethaf yng Nghymru ar gyfer symudedd cymdeithasol. Y gwir plaen yw bod bron i chwarter ein poblogaeth yn byw mewn tlodi er gwaethaf dau ddegawd o bolisïau economaidd Llywodraeth Cymru a dros £4 biliwn o arian strwythurol gan yr Undeb Ewropeaidd. Nid yw'r ffaith bod ein pobl ifanc yn cael eu gadael ar ei hôl hi yn deillio o ganlyniad i gyni ond o ganlyniad i bolisïau economaidd aflwyddiannus yma yng Nghymru. [Torri ar draws.] Iawn. Ni allwn ddibynnu ar goeden arian hud John McDonnell, ac ni allwn lethu ein pobl ifanc â mwy fyth o ddyled—ac rydym yn gwneud hynny ar hyn o bryd. Rydym yn llethu pobl ifanc â dyled. Felly mae'n rhaid i ni feddwl yn ddoethach a gwario'n ddoethach. Rwy'n annog Llywodraeth Cymru i ddefnyddio'r £1.2 biliwn ychwanegol a ddaeth o gyllideb y DU i wella symudedd cymdeithasol mewn ardaloedd fel Port Talbot.

Roeddwn innau hefyd am sôn ychydig am y cyfle a gollwyd yn y gyllideb hon mewn perthynas ag ynni a'r strategaeth ddiwydiannol. Roedd yn eithaf annisgwyl clywed Caroline Jones yn dweud rhai pethau y buaswn yn cytuno â hwy, ond dyna ni. Rydym yn cytuno ar rai o'r pethau hyn, ac mae hyn yn gwyrdroi'r cyfle a gollwyd yn arbennig, wrth gwrs, mewn perthynas â'r morlyn llanw. Ar ddechrau fy sylwadau, rwy'n datgan yn glir iawn fy mod yn gyfranddaliwr cymunedol yn y morlyn llanw, fel y mae cannoedd o bobl yn ardal bae Abertawe, oherwydd mae pobl am weld y datblygiad hwn yn symud yn ei flaen ac yn digwydd.

Mae'n siomedig na chafwyd datganiad yn y gyllideb ar y morlyn llanw, ond hyd yn oed yn fwy siomedig, rwy'n meddwl, yw gweld y diffyg manylion yn y strategaeth ddiwydiannol ynghylch ynni'r llanw. Nid wyf yn meddwl fy mod yn bradychu unrhyw gyfrinachau drwy ddweud ein bod i gyd wedi pleidleisio o blaid egwyddor y morlyn llanw pan aethom i gyfarfod â Greg Clark fel cadeiryddion pwyllgorau yn yr haf ac yn dilyn dadl yn y Cynulliad hwn, ac er nad oeddem yn disgwyl i unrhyw beth gael ei ddweud yn y cyfarfod hwnnw, roedd y Gweinidog yno'n awyddus iawn i bwysleisio pa mor bwysig fyddai strategaeth ddiwydiannol ar gyfer datblygu ynni'r llanw, nid yn unig yng Nghymru ond ledled y DU. A'r hyn sydd gennym yn y pen draw yw strategaeth ddiwydiannol nad yw'n sôn bron ddim—wel, nid yw'n sôn am forlynnoedd llanw o gwbl, ac nid yw'n sôn am ddatblygu ynni'r llanw yng Nghymru. Mae'n sôn am yr Alban, ac rwy'n bryderus, oherwydd mae'n ein gadael mewn sefyllfa lle mae'r datblygiad llanw rydym eisoes yn ei weld yng Nghymru oddi ar Sir Benfro ac Ynys Môn mewn nifer o ddatblygiadau ynni'r tonnau ac ynni'r llanw y mae Llywodraeth Cymru wedi buddsoddi ynddynt i'w gweld fel pe baent wedi cael eu hanwybyddu'n llwyr gan y strategaeth ddiwydiannol ar gyfer y DU gyfan.

Felly, mae mater enfawr, cymhleth i fynd i'r afael ag ef yn y gyllideb hon ynglŷn â chymorth ar gyfer technolegau gwyrdd newydd neu ddatgarboneiddio ein heconomi, a chaiff ei adlewyrchu hefyd yn y ddadl ynglŷn â'r compact ar gyfer gwahaniaeth, oherwydd mae hynny wedi bod yn cael ei drafod mewn perthynas â'r morlyn llanw ers o leiaf ddwy flynedd. Rydym wedi cael adroddiad annibynnol, adroddiad Hendry, sy'n dweud y gall y morlyn llanw fod yn brosiect braenaru ar gyfer y dechnoleg hon. Rwy'n cytuno'n gryf â'r hyn a ddywedodd Mike Hedges—os ydym yn ei wneud yn awr, ni sy'n mynd i elwa o'r buddsoddiad cynnar hwnnw. Oes, mae yna fuddsoddiad ymlaen llaw, ond bydd hwnnw'n cael ei ad-dalu sawl gwaith drosodd wrth inni ddatblygu ein sgiliau, yn ein datblygiad diwydiannol yma yn ne Cymru. Oni bai am hynny, byddwn yn dod yn dderbynwyr pa gwmni Tsieineaidd bynnag sy'n penderfynu ymhen 15 mlynedd y buasai'n hoffi adeiladu morlyn llanw ym mae Abertawe. Credaf fod camddealltwriaeth lwyr o'r angen i achub y blaen ar y buddsoddiad hwn.

Nawr, mae wedi cael ei ddweud, ac mae'n wir, fod y Trysorlys yn y gyllideb ac yn y papurau ar y gyllideb yn dweud nad oes unrhyw ardollau trydan carbon isel newydd neu gompact ar gyfer gwahaniaeth yn debygol cyn 2025. Mae hynny wedi'i grybwyll eisoes. Fodd bynnag, mae oddeutu £0.5 biliwn o hyd yn yr Adran Busnes, Ynni a Strategaeth Ddiwydiannol ar gyfer technolegau carbon isel, a chredaf o hyd fod cyfle i Lywodraeth Cymru roi pwysau arnynt i'w ddefnyddio ar gyfer y prosiectau yng Nghymru hefyd. Fe ildiaf.

A yw hynny'n golygu Hinkley Point?

Wel, rydych wedi rhoi eich bys arno. Gallai olygu llawer o dechnolegau. Ni nodwyd eto ar gyfer pa dechnoleg, ond credaf ei bod yn rhesymol i'r Llywodraeth, ar ran pawb yng Nghymru, bwyso am iddo allu cael ei ddefnyddio ar gyfer technoleg megis y morlyn llanw.

Hefyd cawsom bapur sefyllfa diddorol iawn heddiw—ac rwy'n ei gefnogi'n llawn—ar ynni gwynt ac ynni solar, a lansiwyd gan y Llywodraeth gyda chymorth nifer o sefydliadau, gan gynnwys cydweithfeydd cymunedol, yr Ymddiriedolaeth Genedlaethol, RenewableUK, Cymdeithas Tir a Busnesau Cefn Gwlad Cymru, yn sôn am yr angen i fuddsoddi mewn—anghofiwch am forlynnoedd llanw, beth am y buddsoddiad mewn ynni gwynt ac ynni solar adnewyddadwy y gallwn ei wneud yfory? Mae'n nodi rhai o'r gwahaniaethau anhygoel, i ailadrodd pwyntiau Adam Price yn gynharach, rhwng buddsoddiad yng Nghymru, yr Alban a Lloegr mewn technoleg adnewyddadwy. Felly, prosiectau gwynt, er enghraifft, yn y dyraniad mwyaf diweddar o fuddsoddiad Llywodraeth y DU mewn ynni adnewyddadwy: gosod 2,300 MW o gapasiti yn Lloegr gyda chymorth Llywodraeth y DU, gosod 1,000 MW o gapasiti yn yr Alban, a gosod 0.05 MW o gapasiti yng Nghymru o ganlyniad i gymorth Llywodraeth y DU. Caiff hynny ei adlewyrchu yn strategaeth ddiwydiannol y DU. Ffigurau yw'r rhain o ddatganiad Llywodraeth Cymru ei hun heddiw y credaf ei fod yn pwysleisio, pe bai gennym reolaeth dros ein hadnoddau ein hunain, nad bwrw ymlaen â'r morlyn llanw yn unig y buaswn yn ei wneud; credaf y buasem yn bwrw iddi go iawn gydag ynni gwynt, ynni solar, ar y tir ac ar y môr, a datgarboneiddio'r economi ehangach gyda systemau trafnidiaeth ac yn mynd y tu hwnt i drydaneiddio i Abertawe, na chawsom mohono byth— addewid wedi'i dorri—ond yn mynd yn syth, efallai, at drenau hydrogen a chynnig cyffrous go iawn ar gyfer y metro yn ne Cymru.

Y peth olaf rwyf am sôn amdano yma yw ardal twf gogledd Cymru. Ceir sôn hefyd am fargen twf canolbarth Cymru, ac mae angen inni ddeall—. Cyn y gallwn ddathlu hyn, rhaid i mi ddweud, gadewch i ni ddeall beth ydyw. A yw'n drên ychwanegol i'r Drenewydd neu a yw'n fuddsoddiad go iawn yng nghanolbarth Cymru? Bargen twf ar gyfer canolbarth Cymru neu ogledd Cymru—rhaid inni ddeall beth ydyw, beth sydd angen i ni weithio gydag ef. Mae'n rhan o rywbeth y credaf fod angen i ni ei ddeall. Y Llywodraeth hon, rwy'n gobeithio ei bod yn edrych ar gyfalaf trafodiadau ariannol. Mae'n arf lletchwith, ond os gallwn wneud iddo weithio ar gyfer buddsoddi mewn pethau fel cerbydau trydan, lle y ceir ad-daliad a gallwch ddefnyddio'r benthyciadau, yn ogystal ag ôl-osod ar gyfer cartrefi cynnes, os gellir ei ddefnyddio i gynorthwyo ein cymunedau gwledig sy'n wynebu heriau Brexit—dyna ni, rwyf wedi dweud y gair B—yna gadewch i ni ei ddefnyddio. Gadewch inni fod yn greadigol ynglŷn â hynny. Ond cyn inni ddathlu beth y gallai bargen twf canolbarth Cymru fod, gadewch i ni ddeall beth ydyw a beth fydd yn ceisio ei gyflawni mewn gwirionedd.

Cytunaf â Nick Ramsay. Credaf y dylai pawb ohonom sirioli. Credaf fod Adam Price yn edrych ychydig gormod ar y rhagolwg negyddol a gawsom gan y Swyddfa Cyfrifoldeb Cyllidebol. Mae cynnig Plaid Cymru'n cyfeirio at gyhoeddiad cyllideb Llywodraeth y DU ynglŷn ag adolygiadau ar i lawr ar gyfer twf economaidd a chynhyrchiant. Ond wrth gwrs, y Swyddfa Cyfrifoldeb Cyllidebol annibynnol sydd wedi cyflwyno'r newidiadau hynny i'w rhagolwg economaidd, ac rwy'n credu bod y Canghellor yn ei araith ar y gyllideb yn fwy optimistaidd ynglŷn â beth oedd yn mynd i ddigwydd i gynhyrchiant a thwf yn y DU.

Rwy'n credu y dylem edrych ar hyn a fu'n digwydd i'r diffyg eleni. Mae wedi bod yn gostwng gryn dipyn yn gynt na'r disgwyl. Yr unig reswm na ragwelir y bydd yn parhau yw bod y Swyddfa Cyfrifoldeb Cyllidebol, o fod wedi bod yn rhagweld ers y 10 mlynedd diwethaf fod cynhyrchiant yn mynd i ddychwelyd at ei duedd flaenorol, fel pe bai'n meddwl, 'O, nid ydym wedi bod yn hollol iawn ynglŷn â hynny dros y 10 mlynedd diwethaf, felly gadewch i ni ei newid a rhagdybied, mewn gwirionedd, nad yw'n mynd i fod yn dda iawn o gwbl.' Ac rwy'n ofni bod y Swyddfa Cyfrifoldeb Cyllidebol yn gwneud y newid hwn i'w rhagolwg ar yr adeg anghywir yn y cylch economaidd, ac yn union fel y bu'n anghywir ynglŷn â chynhyrchiant yn cynyddu'n fawr dros y 10 mlynedd diwethaf, mae'n mynd i fod yn anghywir yn awr wrth feddwl bod y rhagolygon yn mynd i fod mor wael ag y maent yn ei awgrymu. Ac rwy'n dweud hynny am bedwar rheswm. Yn gyntaf, mae cynhyrchiant wedi cynyddu'n sylweddol mewn gwirionedd, a hynny yn ôl y ffigurau diweddaraf yn unig. Roedd y Swyddfa Cyfrifoldeb Cyllidebol yn dynodi, fis neu ddau yn ôl, rwy'n credu, ei bod yn mynd i adolygu ei hamcangyfrifon i lawr, ac mae wedi parhau â hynny, er gwaethaf, o leiaf—nid wyf eisiau rhoi gormod o bwyslais ar ddata un chwarter, ond gwelsom gynnydd mawr sydyn yn y trydydd chwarter. Ac os gwelwn hynny'n parhau, hyd yn oed am chwarter neu ddau arall, bydd yn ei gwneud yn anodd iawn cyrraedd ffigurau'r Swyddfa Cyfrifoldeb Cyllidebol ar gyfer y flwyddyn neu ddwy nesaf.

Buaswn yn pwysleisio hefyd, dros y 10 mlynedd diwethaf, ein bod wedi cael twf cyflogaeth eithriadol o gryf, sydd, mewn sawl ffordd, i'w groesawu. Ond mae hefyd wedi bod yn gysylltiedig â'r lefelau uchaf erioed o fewnfudo. Ac ar yr un pryd, rydym wedi gweld newid yn y sylfaen gyflogaeth, gyda'r twf uchaf mewn rhai sectorau cyflog isel a chynhyrchiant cymharol isel gan fod gennym niferoedd mawr o bobl yn dod i mewn i'r wlad, yn aml o'r tu allan i'r UE, gyda setiau penodol o sgiliau ar gyfer rhai o'r ardaloedd mewnfudo, ond heb ofyniad i fewnfudwyr o'r UE gael lefel ofynnol o sgiliau, ac yn aml iawn, mae pobl gyda chymwysterau da iawn, mewn gwirionedd, yn eu gwledydd cartref yn dod, ond wedyn yn gweithio mewn diwydiannau lle nad ydynt yn defnyddio'r cymwysterau hynny, mewn meysydd heb lawer o sgiliau gyda chyflogau cymharol isel a chynhyrchiant isel.

Rydym eisoes wedi dechrau gweld y cyfraddau uwch nag erioed o fewnfudo yn dechrau disgyn, a chan ein bod—ar ôl y gair B eto—yn debygol o gael o leiaf rhai cyfyngiadau ar lefel mewnfudo na fu gennym o'r blaen ar bobl o'r UE, ni fuasem yn disgwyl gweld y cynnydd mawr hwnnw mewn swyddi cymharol ddi-grefft sydd, i raddau helaeth, wedi'u llenwi gan lefelau uwch o fewnfudwyr yn dod i mewn i'r wlad.

Felly, fel rheol, wrth i chi ddod—yn y rhan olaf o gylch economaidd, byddwch yn dechrau gweld cyflogau'n codi wrth i ddiweithdra ddisgyn. Nid ydym wedi gweld hynny, ac o leiaf un rheswm allweddol pam nad ydym wedi gweld hynny yw ein bod wedi cael cyfraddau uchel iawn o fewnfudo, gyda phobl yn dod i mewn o wledydd lle roedd cyfraddau cyflogau'n llawer is nag y maent yma. Wrth i hynny ddod i ben, buasem yn disgwyl gweld mwy o'n cyfradd dwf yn deillio o gynhyrchiant a llai o'r twf mewn cyflogaeth a ysgogwyd gan fewnfudo.

Hefyd rydym wedi gweld cyfraddau llog isel iawn bellach ers bron i 10 mlynedd, ac un peth y mae cyfraddau llog yn ei wneud fel arfer yw atal cwmnïau nad ydynt yn gwneud elw uwch na'r gyfradd llog a'u cyfalaf rhag ehangu, neu mewn llawer o achosion, rhag parhau mewn busnes. Ac mewn economi lle mae gweithwyr yn symud o un cwmni neu o un sector i'r llall—fel cwmnïau nad ydynt yn gwneud yn ofnadwy o dda, nad ydynt yn tyfu eu cynhyrchiant yn gyflym iawn gan nad ydynt yn ehangu neu, mewn rhai achosion, yn mynd allan o fusnes, caiff gweithwyr eu hamsugno i gwmnïau eraill sy'n dangos twf cryfach mewn cynhyrchiant ac sy'n tyfu'n gyflymach. A'r gyfradd llog mewn gwirionedd yw un o'r sbardunau allweddol i symud adnoddau i gwmnïau a rhannau o'r economi sy'n tyfu mwy ac sy'n cynhyrchu mwy. Ac nid yw hynny wedi bod yn digwydd dros y degawd diwethaf fel y gwnaeth o'r blaen. Fel y gwelwn gyfraddau llog yn codi, rwy'n credu bod gobaith da eto y gallem weld hynny'n dechrau troi a chynhyrchiant yn ymateb.

Yn olaf, mae'r Swyddfa Cyfrifoldeb Cyllidebol yn rhagweld na fydd unrhyw dwf o gwbl yn y cynnyrch domestig gros o'r fasnach net, ac o gofio'r hyn sy'n digwydd i'r gyfradd gyfnewid, nid wyf yn meddwl bod hwnnw'n safbwynt credadwy iddynt ei arddel. Lle maent hwy ac eraill o bosibl sydd â meddylfryd aros—neu nid yw ond yn ffordd o ffurfio rhagamcanion—yn dweud, 'Mae gadael yr UE yn mynd i wneud masnach yn economi lawer llai agored ac felly nid yw hynny'n mynd i arwain at gynhyrchiant', credaf yn rhannol fod hynny'n dilyn drwodd yn awtomatig at y ffigurau oherwydd eu rhagdybiaeth. Ond nid wyf yn rhannu hynny, oherwydd credaf y byddwn yn cadw masnach gymharol ddiffrithiant gyda'r UE a bydd gennym gytundebau masnach rydd gyda gwledydd eraill. Ond hyd yn oed pe bai rhywfaint o leihad yn y cyfleoedd masnachu gyda'r UE, y ffaith amdani yw bod gennym ddiffyg enfawr mewn nwyddau, ac yn y sector nwyddau y gellir eu masnachu y gwelir y twf mwyaf yn y cyfraddau cynhyrchiant. Felly, buasai effaith amnewid mewnforion drwy gynhyrchu mwy o'r nwyddau hynny gartref ynddo'i hun yn gorbwyso'r effaith ar gynhyrchiant ar yr ochr arall i raddau helaeth.

Am yr holl resymau hynny, credaf fod y Swyddfa Cyfrifoldeb Cyllidebol wedi cael hyn yn anghywir. Rydym yn mynd i weld twf cynhyrchiant cryfach a dros amser, y cyfle am fwy o wariant gan y Llywodraeth neu leihau trethi Llywodraeth, o gymharu â'r hyn a nodwyd.

Ceir cytundeb ymhlith y rhan fwyaf ohonom yn y Siambr hon fod y cap ar gyflogau'r sector cyhoeddus y tu hwnt i'w ddyddiad gwerthu. Nawr, yn y blynyddoedd diwethaf rydym wedi gweld strategaeth fwriadol yn cael ei chyflwyno o osod gweithwyr y sector cyhoeddus yn erbyn gweithwyr y sector preifat, ac er fy mod yn siarad am welliant Plaid Cymru ar godi cap ar gyflogau'r sector cyhoeddus, hoffwn gydnabod o'r cychwyn fod angen gwirioneddol yn y wlad hon am well cyflogau yn y sector preifat, am sgiliau gwell ac am fwy o gyfleoedd gyrfa yn yr economi gynhyrchiol. Ond ar yr un pryd, mae Plaid Cymru eisiau gweld y cap cyflog anghyfiawn yn y sector cyhoeddus yn dod i ben, gan ddechrau yn GIG Cymru. Buasai gwneud hynny'n rhyddhau arian i mewn i'r economi, buasai'n helpu gweithwyr a'u teuluoedd i ymdopi â chwyddiant, rhywbeth sy'n taro Cymru'n galetach na'r rhan fwyaf o rannau eraill y DU, a buasai'n helpu gyda recriwtio, cadw staff a morâl staff mewn gwasanaethau cyhoeddus yng Nghymru.   

Ni allwn osgoi'r canfyddiad nad yw cyflogau ar frig y gwasanaethau cyhoeddus wedi bod yn ddarostyngedig i'r un cyfyngiadau â'r rhai ar y gweithlu cyffredin. Mae'n ganfyddiad a grëwyd gan y ffaith bod llawer o gyflogau swyddi uwch wedi cael eu gosod drwy drefniadau ar wahân oddi allan i gyrff adolygu cyflogau, ac yn aml oddi allan i bolisi Llywodraeth y DU. Ac wrth gwrs, mae'n gwneud i bobl deimlo nad ydym i gyd yn rhan o hyn gyda'n gilydd.

Mae gwelliant Plaid Cymru heddiw yn dod ar adeg hollbwysig yn dilyn cyllideb y DU. Rwyf am fod yn glir ynglŷn â'r goblygiadau i Gymru. Mae'r Canghellor wedi gwrthod codi'r cap ar gyflogau'n llawn, ond bydd yn rhoi caniatâd i Ysgrifenyddion Gwladol godi'r cap ar gyflogau ar sail adrannol os yw'r cyrff adolygu cyflogau annibynnol yn cytuno. Dyma a gyhoeddodd. Mae nodyn y Trysorlys ar gyflogau'r sector cyhoeddus i gyd-fynd â'r gyllideb yr wythnos diwethaf hefyd yn nodi'n glir fod cyflogau yn yr achos hwn wedi'u datganoli. Mae'n dweud,

Ar gyfer y rhan fwyaf o weithluoedd, mae cyflogau'n gyfrifoldeb i lywodraethau datganoledig yng Nghymru, yr Alban a Gogledd Iwerddon.

Mae'r Ysgrifennydd Cyllid yn Llywodraeth Cymru yn aros i'r cap ar gyflogau gael ei ddileu'n llawn fel ei fod yn cael arian canlyniadol Barnett. Y gobaith yw y gall hyn ddigwydd gyda'r GIG os yw corff adolygu cyflogau'r GIG yn ei argymell, ond mae Llywodraeth y DU hefyd yn dweud y bydd yn gosod amod cynhyrchiant. Felly, mae dull Llywodraeth Cymru o weithredu'n gysylltiedig â gosod amod gan Lywodraeth y DU ar ddyfarniad cyflog ymddangosiadol annibynnol a fydd wedyn yn cael ei benderfynu gan Jeremy Hunt.

Mae Plaid Cymru'n cynnig y dylai Llywodraeth Cymru fod wedi cael gwared ar y cap ar gyflogau'r sector cyhoeddus yn y GIG eisoes. Gwnaeth maniffesto Cymru yn 2017 yr ymrwymiad hwn ar dudalen 65, mewn pennod yn ymdrin â staff y GIG. Mae'r bennod honno'n sôn am lu o faterion datganoledig o'r cyflog byw i lefelau staffio a hyfforddiant i feddygon teulu. Mae'r syniad y gellir torri un o'r addewidion hynny allan fel mater nas datganolwyd heb i hynny gael ei nodi yn golygu na ellir cyflawni'r addewid mewn gwirionedd, er bod pob un o'r addewidion a restrir—pob un ohonynt—o fewn maes lle y mae cymhwysedd wedi ei ddatganoli.

Buasai cost codiad cyflog GIG o 2.3 y cant yn £40 miliwn yn ychwanegol. Nawr, mae'r Llywodraeth eisoes wedi ymrwymo i 1 y cant, felly y £40 miliwn hwn yw'r gost ychwanegol. Nawr, rwy'n derbyn bod adnoddau dan bwysau. Buaswn yn derbyn, er enghraifft, na all llywodraeth leol fforddio gwneud hyn. Mae cyni'n real iawn. Ond er na ddylai fod yn fater i'r gwrthbleidiau ddweud sut y dylai'r Llywodraeth dalu am ei haddewidion ei hun, mae opsiynau ar gael i'r Llywodraeth Lafur os nad yw'r Canghellor yn cael gwared ar y cap ar gyflogau.

Mae gan Lywodraeth Cymru £100 miliwn mewn cronfeydd wrth gefn, wedi'i gadw o'r neilltu ar gyfer arbedion effeithlonrwydd posibl. Hefyd, ceir £68 miliwn mewn cyllid adnoddau drwy fformiwla Barnett yn y blynyddoedd i ddod. Buasai Llywodraeth Plaid Cymru wedi arbed £40 miliwn drwy ddiwygio gwaith asiantaeth y GIG, creu asiantaeth ddielw ar gyfer staff meddygol. Nid problem Plaid Cymru yw'r ffaith nad yw Llywodraeth Lafur Cymru wedi rhoi unrhyw un o'r camau hyn ar waith; chi eich hunain sydd ar fai ac mae angen i chi gymryd cyfrifoldeb.

Felly, mewn perthynas â chael gwared ar y cap ar gyflogau neu ei gadw, ceir dau ddull o weithredu y gall Llywodraeth Lafur Cymru eu cyhoeddi heddiw—

A wnewch chi dderbyn ymyriad?

—naill ai caiff y cap ar gyflogau ei ddileu neu gellir esbonio pam roedd y maniffesto'n gamarweiniol. Buasai un o'r atebion hynny'n galluogi Cymru i ymuno â'r Alban fel gwlad ddatganoledig sydd wedi cael gwared ar y cap ar gyflogau'r sector cyhoeddus. Bydd y llall yn gadael ein nyrsys a staff rheng flaen y GIG yn wynebu toriadau mewn termau real i'w cyflogau.

Mae fy amser wedi dod i ben. Gyda'ch caniatâd, Lywydd, fe gymeraf ymyriad.

O, mae hi'n derbyn ymyriad.

Er eglurder yn unig, fel mater o egwyddor a ydych chi o blaid neu yn erbyn cyflog rhanbarthol?

Rwyf o blaid ein gweld ni yma'n gallu talu cyflog digonol i'n gweithwyr yn y sector cyhoeddus ac rwyf o blaid gweld y Llywodraeth hon yn cyflawni addewidion ei maniffesto. Felly, rydym o blaid gweld cyflogau'n cael eu penderfynu yma ar gyfer gweithwyr y sector cyhoeddus yng Nghymru.

Galwaf ar Ysgrifennydd y Cabinet dros Gyllid, Mark Drakeford. 

Diolch yn fawr, Llywydd. I ddechrau, fe hoffwn i groesawu'r cyfle i ymateb i'r drafodaeth hon ar gyllideb y Deyrnas Unedig yr wythnos diwethaf. Cyn trafod rhai agweddau penodol o'r gyllideb a'r hyn y mae'n ei olygu i Gymru, rydw i am ddweud gair am y darlun ehangach. Nid ydy polisi cyni San Steffan yn gweithio, fel mae pobl ledled y Siambr wedi cydnabod. Mae'n niweidio economi'r Deyrnas Unedig yn gyfan. 

Erbyn 2022, Lywydd, amcangyfrifir y bydd economi'r Deyrnas Unedig £41 biliwn yn llai nag yn amcangyfrifon diwethaf y Swyddfa Cyfrifoldeb Cyllidebol ym mis Mawrth. I bob pwrpas, mae hynny'n gyfystyr â bod holl economi Cymru'n diflannu mewn chwe mis o ran y ffordd y cafodd economi'r DU ei rheoli.

Nid wyf eisiau ailadrodd llawer iawn o'r hyn a ddywedwyd o gwmpas y Siambr. Ceir llawer o gytundeb ymhlith llawer o'r cyfranwyr. Yn wir, siaradodd Adam Price am wyth munud a 47 eiliad cyn iddo ddweud unrhyw beth y gallwn anghytuno ag ef o gwbl. Hyd yn oed wedyn, roedd yn fwy o amrywiad nag o anghytundeb. Yr hyn a glywsom yw gwirionedd effaith cyni ar safonau byw yma yng Nghymru. Mae'r economi yn mynd drwy ei hargyfwng mwyaf yn ein hoes o ran safonau byw. Mae Sefydliad Resolution yn amcangyfrif na fydd y cyflog cyfartalog yn dychwelyd i'w lefelau cyn yr argyfwng tan 2025, sy'n 17 mlynedd lawn wedi iddo ddechrau a chyda'r holl gyfleoedd a gollwyd yn y cyfamser.

Ar gynhyrchiant, fel y clywsoch, mae'r Swyddfa Cyfrifoldeb Cyllidebol wedi adolygu rhagamcanion cynhyrchiant ar i lawr droeon ers y flwyddyn 2010. Adolygiad yr wythnos diwethaf oedd y mwyaf eto, ond ni ddylai neb synnu bod llethu lefelau cyflog yn fwriadol yn arwain at gwymp mewn cynhyrchiant. Awgrymodd Adam y gallem fod ar benllanw twf wedi'i ysgogi gan lafur yn yr economi, ond mae'n bendant yn wir pan fo'r gyfran o economi'r DU sy'n llafur yn disgyn ar yr un pryd. Dyna'r pwynt a wnaeth Jane Hutt am y ffordd y mae cynnydd mewn anghydraddoldeb yn cyfuno â llethu cyflogau gan effeithio ar ragolygon cynhyrchiant ac ar dwf yn ogystal. Felly, yma mae gennym economi y mae'r Swyddfa Cyfrifoldeb Cyllidebol yn dweud y bydd yn lleihau o ran ei photensial i dyfu bob blwyddyn o'r cyfnod sydd i ddod, i lawr i lefel lle rydym gymaint yn is na thuedd y twf fel nad yw'r economi prin yn gallu cynnal ei hun.

Roeddwn yn teimlo ein bod wedi cael dau ddadansoddiad gwahanol iawn gan ein cyfranwyr Ceidwadol y prynhawn yma. Cawsom ysgol economeg 'Dowch wir, siapiwch hi' a gynigiwyd i ni gan Mark Reckless—pe bai pawb ohonom ond yn codi ein sanau a chanu ychydig yn uwch, buasai pethau'n llawer gwell. Mwynheais gyfraniad Nick Ramsay ychydig yn fwy, rwy'n credu—roedd yn fwy beiblaidd ei naws, yn fy marn i, o ran ei ymagwedd tuag at ddyfodol yr economi a gynigiai ein bod yn dilyn y goleuni mwyn,

'trwy dew gysgodau'r nef'.

O leiaf roedd yn barod i gynnig ffordd ymlaen i ni. Roeddwn yn meddwl bod ei slogan ar gyfer yr etholiad nesaf—etholiad nesaf y Blaid Geidwadol—'Pleidleisiwch dros y Ceidwadwyr; nid y peth gorau ers cyn cof', yn un y gallai hyd yn oed y rhai sy'n cynghori Mrs May fod wedi meddwl ddwywaith am ei fabwysiadu, ond mae'n gyfraniad i—

A wnewch chi ildio?

Gwnaf, ewch ymlaen.

Yr hyn a ddywedais mewn gwirionedd oedd na fuasai Llywodraeth y DU yn disgrifio'i hun fel y peth gorau ers cyn cof am fy mod yn nodi eu bod yn wylaidd.

O ddifrif, doeddwn i ddim wedi sylweddoli, Nick, mai dyna oedd ystyr eich sylw. Credaf fod y slogan yn gweithio'n dda iawn a gobeithiaf y caiff ystyriaeth ddifrifol iawn ymhlith y rhai mewn awdurdod drosoch chi. [Chwerthin.]

Edrychwch, rydym wedi dweud dro ar ôl tro fod cyni yn bolisi diffygiol ac aflwyddiannus. Yr offeryn mwyaf amlwg a oedd gan y Canghellor at ei ddefnydd i hybu galw a chyflenwad oedd buddsoddiad cyhoeddus. Mae cyfraddau llog yn is nag erioed. Nawr oedd y cyfle mewn gwirionedd i wneud iawn am y gostyngiad bwriadol mewn termau real o fwy na 30 y cant yn y buddsoddiadau a gyflawnodd Llywodraeth y DU rhwng 2010 a 2017.

Ysgrifennais at Brif Ysgrifennydd y Trysorlys—pennaeth cyllideb y DU—yn annog Llywodraeth y DU i wrando ar yr Gronfa Ariannol Ryngwladol a'r Sefydliad ar gyfer Cydweithrediad a Datblygiad Economaidd, ac aelodau o'i Gabinet ei hun yn wir, a buddsoddi yn y seilwaith. Fel llawer o bobl eraill yma, manylais ar brosiectau penodol fel morlyn llanw bae Abertawe, y nododd Mike Hedges a Simon Thomas yr achos drostynt mor glir y prynhawn yma. Gofynnais iddynt newid eu penderfyniad i ganslo'r gwaith o drydaneiddio'r brif linell rhwng Abertawe a Chaerdydd ac ymrwymo i fuddsoddi mewn prosiectau trafnidiaeth allweddol yng ngogledd Cymru.

Gwnaeth cyllideb y DU gam â Chymru ym mhob un o'r pethau hyn — 'Dim byd ynddi i Gymru', fel y dechreuodd Adam Price y ddadl.

A wnewch chi ildio?

Gwnaf, Mark.

Yn amlwg yng nghyd-destun gogledd Cymru a'r gyllideb, ar ddiwedd mis Medi, ysgrifennodd prif weithredwyr ac arweinwyr pob un o chwe chyngor gogledd Cymru at bob cyngor, gan eu gwahodd i gymryd rhan mewn pwyllgor i ddatblygu'r cais twf i fynd at Lywodraeth y DU. Does bosibl, fel Gweinidog yn y Llywodraeth, nad ydych yn derbyn na all llywodraethau ymateb i bethau hyd nes eu bod wedi eu cael.

Lywydd, ceir nifer fach o bethau yn y gyllideb rwy'n dymuno eu croesawu, felly fe wnaf hynny yn awr. Rwy'n croesawu'r ffaith ein bod, o ran y fframwaith cyllidol, yn dechrau gweld effaith y fframwaith cyllidol yn dod i'r amlwg yn y gyllideb hon. Rwy'n croesawu'r ffaith bod yna ymrwymiad i fargeinion twf gogledd Cymru a chanolbarth Cymru. Rwy'n croesawu'r ffaith bod yna strategaeth ddiwydiannol i gyd-fynd â hynny, er gwaethaf y cyfyngiadau a nodwyd gan eraill y prynhawn yma.

Ond gwir stori'r gyllideb yw ei bod yn dal ati i greu'r cyd-destun lle mae cyni'n parhau i'r dyfodol, yn bla ar ragolygon cymaint o deuluoedd a chymunedau ac yn cyrydu gallu ein gwasanaethau cyhoeddus i gyflawni'r gwaith sydd mor bwysig i fywydau dinasyddion Cymru. Roeddwn yn meddwl bod Siân Gwenllian wedi cyfleu'n dda iawn beth yw cost ddynol cyni—y ffordd y mae'n gweithio i mewn i fywydau unigolion a phlant yma yng Nghymru ac yn bwrw cymaint o gysgod dros eu dyfodol. Dyna'r cyd-destun rydym yn gweithredu ynddo, er gwaethaf y pethau bach y gallwn eu croesawu.

Gadewch i mi ddweud rhywbeth am fanylion y gyllideb. Byddwch wedi clywed am yr £1.2 biliwn sydd gennym yn ôl pob golwg. Mae hanner hwnnw'n gyfalaf trafodiadau ariannol. Rydym am fod yn greadigol yn y ffordd y byddwn yn ei ddefnyddio, ac fe wnawn ein gorau i wneud defnydd da ohono, ond gadewch i ni fod yn glir: daw'r cyfalaf trafodiadau ariannol at ddibenion a nodwyd gan Lywodraeth y DU gyda rheolau wedi'u gosod gan y Trysorlys pan fyddwn wedi gwneud y defnydd hwnnw ohono. Nid yw'n arian yn yr ystyr y gallwn ei ddefnyddio yn y ffordd arferol at ddibenion Cymru ar flaenoriaethau Cymru mewn ffyrdd y gall y Cynulliad chwarae rhan flaenllaw yn eu llunio.

Serch hynny, gwnawn ein gorau glas i wneud y mwyaf a allwn o'r rhannau hynny o'r gyllideb sydd yn ein dwylo. Ceir £215 miliwn mewn refeniw ar gyfer popeth rydym am ei wneud ar gyfer gwasanaethau cyhoeddus yng Nghymru ym mhob un o'r pedair blynedd. Dros yr un cyfnod, ceir £350 miliwn mewn cyfalaf confensiynol. Dywedodd Joyce Watson, ac roedd hi'n llygad ei lle, y buasai ein cyllideb yng Nghymru, cyn y gyllideb hon, 7 y cant yn is mewn termau real yn 2018-19 o gymharu â degawd yn ôl, ac mae'r gyllideb hon yn gadael ein cyllideb 7 y cant yn is na'r hyn ydoedd ddegawd yn ôl. Mewn geiriau eraill, nid yw'n symud 1 y cant ar y deial hyd yn oed o ran y toriadau.

Ein gwaith ni yn Llywodraeth Cymru o hyd, er hynny, yw defnyddio'r holl gyfleoedd a ddaw i'n rhan. Byddwn yn sicr o wneud hynny. Bydd cyfleoedd yr wythnos nesaf, Lywydd, pan fyddwn yn gallu dangos rhai o'r cynlluniau y byddwn yn eu datblygu mewn trafodaethau ag eraill i ddefnyddio'r cyfleoedd newydd hynny. Edrychaf ymlaen at eu clywed yn cael eu trafod ymhellach yn y Cynulliad hwn.

Heddiw, mae gwelliannau'r Llywodraeth yn gofyn yn syml am gywiro'r camargraff mewn dau bwynt yn y cynnig. Rydym yn gobeithio y byddwch yn barod i gefnogi'r gwelliannau hynny, ac yna byddwn yn falch o bleidleisio dros y cynnig fel y'i diwygiwyd.

Galwaf ar Adam Price i ymateb i'r ddadl.

Rwy'n credu bod y ddadl hon wedi bod yn ddefnyddiol iawn yn y modd y mae wedi nodi rhai o'r rhaniadau ar gwestiynau polisi economaidd ein cyfnod ni. Yn amlwg, mae gennym fersiynau amrywiol o'r optimistiaeth afresymol a glywsom ar y meinciau gyferbyn. Gallwn ddyfynnu unrhyw nifer o felinau trafod. Dyfynnwyd y Sefydliad Astudiaethau Cyllid ar feinciau'r Torïaid. Mae'r Sefydliad Astudiaethau Cyllid yn dweud na fyddwn yn dychwelyd at lefel cyn yr argyfwng o ddyled genedlaethol fel cyfran o incwm tan y 2060au. Mae cynhyrchiant ar ei lefel waethaf o ran ei duedd ers dechrau'r 1800au. Faint o besimistiaeth rydych am ei wadu? Mae'r ffigurau'n siarad drostynt eu hunain, a dweud y gwir. Os ydych yn meddwl bod y Swyddfa Cyfrifoldeb Cyllidebol yn rhy negyddol, mae rhagolwg y Seyfydliad ar gyfer Cydweithrediad a Datblygiad Economaidd hyd yn oed yn is. Morgan Stanley—hen gyff y system gyfalafol—maent hwy oddeutu hanner y lefel y mae'r Swyddfa Cyfrifoldeb Cyllidebol yn ei ragweld ar gyfer 2019. Dyna'r realiti, y realiti economaidd sy'n ein hwynebu.

Ceir rhaniadau eraill. Rydym yn byw mewn cyfnod diddorol pan fydd Andy Haldane o Fanc Lloegr yn dweud mai cwestiwn mawr ein cyfnod ni yw cyfran llafur yn yr economi, gan swnio bron fel economegydd o'r hen ysgol Farcsaidd. Dyna'r cwestiwn sylfaenol. Yn fyd-eang, mae cyfran llafur yn yr economi'n gostwng, a dyna pam y buaswn yn apelio ar y rhai ar y meinciau Llafur. Mae angen i chi ganolbwyntio ar y cwestiwn hwn. Yn amlwg, nid ydym yn mynd i allu datrys y broblem hon ar ein pen ein hunain—nid ydym yn dadlau hynny—ond mae cyfle i ni arwain yma yng Nghymru. Mae'n rhaid mynd i'r afael â'r cwestiwn ynglŷn â chyfran cyflogau sy'n disgyn yn yr economi, a gallech grisialu'r ddadl ehangach honno mewn gwirionedd, fel y mae Llywodraeth yr Alban yn ei wneud, drwy edrych i weld sut y gallwn gael gwared ar y cap yma yng Nghymru. Ceir rhai awgrymiadau ymarferol—mae eraill ar gael—ynglŷn â sut y gellid ei wneud. Rwy'n eich annog ar y meinciau Llafur i edrych eto ar y cwestiwn hwn. [Torri ar draws.] Gwnaf, yn sicr.

A fuasech yn cytuno, fel y mae arweinydd Plaid Cymru wedi datgan eisoes, fod defnyddio cronfeydd wrth gefn i ariannu codiadau cyflog parhaus yn ddefnydd da o arian cyhoeddus?

Rwy'n credu'n onest fod y cwestiwn hwn, y cwestiwn gwleidyddol hwn, sydd wrth wraidd polisi economaidd byd-eang ar hyn o bryd, mor bwysig fel bod yn rhaid i ni ddod o hyd i ffordd. Mae'n rhaid i Gymru arwain ar y cwestiwn hwn. Ni allwn fod ar y cyrion, yn defnyddio esgusodion. Rhaid inni ddangos arweiniad moesol, a rhaid inni ddod o hyd i ffordd ymarferol o wneud hynny mewn ffordd sydd, cyn belled ag y bo modd, yn diogelu ein gwasanaethau cyhoeddus. Felly, rwy'n annog yr Aelodau Llafur i edrych ar y cwestiwn hwn eto.

Hefyd, i adleisio rhai o'r cyfraniadau eraill a wnaed o fy meinciau fy hun, ac yn wir gan Caroline Jones yn ogystal, yn yr amseroedd anodd hyn, yn yr amseroedd anodd hyn yn wleidyddol ac yn economaidd, rhaid inni ddangos ymdeimlad o asiantaeth yma. Ni allwn obeithio'n unig am Gorbynomeg. Mae angen Carwynomeg well arnom. Yn hytrach na sôn yn unig am wladoli cwmni ynni o'r DU, pam nad ydym yn sefydlu ein cwmni ynni perchnogaeth gyhoeddus ein hunain yng Nghymru, fel y gallwn ddefnyddio'r ychydig botiau o arian sydd ar gael yno ar lefel Llywodraeth y DU i fynd ati mewn gwirionedd—[Torri ar draws.] Wel, os yw'r Prif Weinidog yn dymuno ymyrryd, gall wneud hynny. Mae angen inni fod yn ddoethach yn yr amseroedd anodd hyn. Mae yna syniadau da ar rai o'i feinciau cefn. Mae yna syniadau da i'w cael allan yn y gymdeithas sifil ehangach. Rydym yn wynebu'r her fwyaf anodd yn economaidd a wynebwyd gennym mewn cenhedlaeth, a rhaid inni fod yn llawer mwy deallus ac yn llawer mwy arloesol nag y buom hyd yn hyn.

Y cwestiwn yw: a ddylid derbyn y cynnig heb ei ddiwygio? A oes unrhyw Aelod yn gwrthwynebu? [Gwrthwynebiad.] Gohiriaf y bleidlais, felly, ar yr eitem yma tan y cyfnod pleidleisio. 

Gohiriwyd y pleidleisio tan y cyfnod pleidleisio.